（2024年6月28日第十四届全国人民代表大会常务委员会第十次会议通过）

( 2024-يىل 6-ئاينىڭ 28-كۈنى 14-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 10-يىغىنىدا ماقۇللاندى )

目　　录

مۇندەرىجە

第一章　总　　则

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

第二章　成　　员

2-باب ئەزا بولۇش

第三章　组织登记

3-باب تەشكىللەش، تىزىملاش

第四章　组织机构

4-باب تەشكىلىي ئاپپارات

第五章　财产经营管理和收益分配

5-باب مال-مۈلۈك تىجارىتىنى باشقۇرۇش ۋە پايدا تەقسىملەش

第六章　扶持措施

6-باب يۆلەش تەدبىرى

第七章　争议的解决和法律责任

7-باب تالاش-تارتىشنى ھەل قىلىش ۋە قانۇن جاۋابكارلىقى

第八章　附　　则

8-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

第一章　总　　则

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

第一条　为了维护农村集体经济组织及其成员的合法权益，规范农村集体经济组织及其运行管理，促进新型农村集体经济高质量发展，巩固和完善农村基本经营制度和社会主义基本经济制度，推进乡村全面振兴，加快建设农业强国，促进共同富裕，根据宪法，制定本法。

1-ماددا يېزىلاردىكى كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلار ۋە ئۇلارنىڭ ئەزالىرىنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش، يېزىلاردىكى كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلارنى ۋە ئۇلارنىڭ يۈرۈشۈشىنى باشقۇرۇشنى قېلىپلاشتۇرۇش، يېڭىچە يېزا كوللېكتىپ ئىگىلىكىنىڭ يۇقىرى سۈپەتلىك تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈش، يېزا ئاساسىي ئىگىلىك باشقۇرۇش تۈزۈمى ۋە سوتسىيالىستىك ئاساسىي ئىقتىسادىي تۈزۈمىنى مۇستەھكەملەش ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈش، يېزا-كەنتلەرنى ئومۇميۈزلۈك گۈللەندۈرۈشنى ئالغا سۈرۈش، يېزا ئىگىلىكى كۈچلۈك دۆلىتى قۇرۇشنى تېزلىتىش، ئورتاق بېيىشنى ئىلگىرى سۈرۈش مەقسىتىدە، ئاساسىي قانۇنغا بىنائەن، بۇ قانۇننى تۈزۈش.

第二条　本法所称农村集体经济组织，是指以土地集体所有为基础，依法代表成员集体行使所有权，实行家庭承包经营为基础、统分结合双层经营体制的区域性经济组织，包括乡镇级农村集体经济组织、村级农村集体经济组织、组级农村集体经济组织。

2-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى يەر كوللېكتىپىنىڭ ئىگىدارلىقىنى ئاساس قىلىپ، ئەزا كوللېكتىپنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقىنى قانۇن بويىچە يۈرگۈزۈشىگە ۋاكالىتەن، ئائىلىلەر ھۆددە ئېلىپ باشقۇرۇشنى ئاساس قىلغان، بىرتۇتاش باشقۇرۇش بىلەن تارقاق باشقۇرۇش بىرلەشتۈرۈلگەن قوش قاتلاملىق ئىگىلىك باشقۇرۇش تۈزۈلمىسىنى يولغا قويىدىغان رايون خاراكتېرلىك ئىقتىسادىي تەشكىلاتنى كۆرسىتىدۇ، بۇ، يېزا-بازار دەرىجىلىك يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى، كەنت دەرىجىلىك يېزا كوللېكتىپ ئىگىلىك تەشكىلاتى، گۇرۇپپا دەرىجىلىك يېزا كوللېكتىپ كەسپىي تەشكىلاتىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

第三条　农村集体经济组织是发展壮大新型农村集体经济、巩固社会主义公有制、促进共同富裕的重要主体，是健全乡村治理体系、实现乡村善治的重要力量，是提升中国共产党农村基层组织凝聚力、巩固党在农村执政根基的重要保障。

3-ماددا يېزىلاردىكى كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلار − يېڭىچە يېزا كوللېكتىپ ئىگىلىكىنى راۋاجلاندۇرۇش، زورايتىش، سوتسىيالىستىك ئومۇمىي مۈلۈكچىلىكنى مۇستەھكەملەش، ئورتاق بېيىشنى ئىلگىرى سۈرۈشنىڭ مۇھىم ئاساسىي گەۋدىسى، يېزا-كەنتلەرنى ئىدارە قىلىش سىستېمىسىنى تاكامۇللاشتۇرۇش، يېزا-يېزىلارنى ياخشى ئىدارە قىلىشنى ئىشقا ئاشۇرۇشتىكى مۇھىم كۈچ، جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ يېزا ئاساسىي قاتلام تەشكىلاتلىرىنىڭ ئۇيۇشقاقلىقىنى ئاشۇرۇش، پارتىيەنىڭ يېزىلاردىكى ھاكىمىيەت يۈرگۈزۈش ئاساسىنى مۇستەھكەملەشنىڭ مۇھىم كاپالىتى.

第四条　农村集体经济组织应当坚持以下原则：

4-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى تۆۋەندىكى پىرىنسىپتا چىڭ تۇرۇشى كېرەك :

（一）坚持中国共产党的领导，在乡镇党委、街道党工委和村党组织的领导下依法履职；

( 1 ) جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ رەھبەرلىكىدە چىڭ تۇرۇپ، يېزىلىق، بازارلىق پارتىيە كومىتېتى، كوچا باشقارمىسى پارتىيە خىزمىتى كومىتېتى ۋە كەنت پارتىيە تەشكىلاتىنىڭ رەھبەرلىكىدە مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلىش؛

（二）坚持社会主义集体所有制，维护集体及其成员的合法权益；

( 2 ) سوتسىيالىستىك كوللېكتىپ مۈلۈكچىلىكتە چىڭ تۇرۇپ، كوللېكتىپ ۋە ئۇنىڭ ئەزالىرىنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش؛

（三）坚持民主管理，农村集体经济组织成员依照法律法规和农村集体经济组织章程平等享有权利、承担义务；

( 3 ) دېموكراتىك باشقۇرۇشتا چىڭ تۇرۇپ، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى ئەزالىرى قانۇن-نىزاملار ۋە يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ نىزامنامىسى بويىچە ھوقۇقتىن باراۋەر بەھرىمەن بولدى، مەجبۇرىيەتنى ئۈستىگە ئالدى؛

（四）坚持按劳分配为主体、多种分配方式并存，促进农村共同富裕。

( 4 ) ئەمگىكىگە قاراپ تەقسىم قىلىشنى ئاساسىي گەۋدە قىلىش، كۆپ خىل تەقسىمات ئۇسۇلى تەڭ مەۋجۇت بولۇپ تۇرۇشتا چىڭ تۇرۇپ، يېزىلارنىڭ ئورتاق بېيىشىنى ئىلگىرى سۈرۈش.

第五条　农村集体经济组织依法代表成员集体行使所有权，履行下列职能：

5-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى ئەزا كوللېكتىپقا ۋاكالىتەن ئىگىدارلىق ھوقۇقىنى قانۇن بويىچە يۈرگۈزىدۇ ۋە تۆۋەندىكى فۇنكسىيەلەرنى ئادا قىلىدۇ :

（一）发包农村土地；

( 1 ) يېزا يېرىنى ھۆددە بېرىش؛

（二）办理农村宅基地申请、使用事项；

( 2 ) يېزا ئۆيلۈك يېرىنى ئىلتىماس قىلىش، ئىشلىتىش ئىشلىرىنى بېجىرىش؛

（三）合理开发利用和保护耕地、林地、草地等土地资源并进行监督；

( 3 ) تېرىلغۇ يەر، ئورمان يېرى، ئوتلاق يېرى قاتارلىق يەر بايلىقىنى مۇۋاپىق ئېچىپ پايدىلىنىش ۋە قوغداش ھەمدە نازارەت قىلىش؛

（四）使用集体经营性建设用地或者通过出让、出租等方式交由单位、个人使用；

( 4 ) كوللېكتىپنىڭ تىجارەتلىك قۇرۇلۇش يېرىنى ئىشلىتىش ياكى ھەقلىق بېرىش، ئىجارىگە بېرىش قاتارلىق ئۇسۇللار ئارقىلىق ئورۇن، شەخسلەرنىڭ ئىشلىتىشىگە تاپشۇرۇش؛

（五）组织开展集体财产经营、管理；

( 5 ) كوللېكتىپ مال-مۈلۈكنى باشقۇرۇش، باشقۇرۇشقا تەشكىللەپ قانات يايدۇرۇش؛

（六）决定集体出资的企业所有权变动；

( 6 ) كوللېكتىپ مەبلەغ چىقارغان كارخانىلارنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقىنىڭ ئۆزگىرىشىنى قارار قىلىش؛

（七）分配、使用集体收益；

( 7 ) كوللېكتىپ پايدىنى تەقسىملەش، ئىشلىتىش؛

（八）分配、使用集体土地被征收征用的土地补偿费等；

( 8 ) كوللېكتىپ يېرىدىن ئېلىنغان، ئېلىپ ئىشلىتىلگەن يەر تۆلەم پۇلى قاتارلىقلارنى تەقسىملەش، ئىشلىتىش؛

（九）为成员的生产经营提供技术、信息等服务；

( 9 ) ئەزالارنىڭ ئىشلەپچىقىرىش، تىجارىتىگە تېخنىكا، ئۇچۇر قاتارلىق مۇلازىمەتلەرنى قىلىش؛

（十）支持和配合村民委员会在村党组织领导下开展村民自治；

( 10 ) كەنت ئاھالە كومىتېتىنىڭ كەنت پارتىيە تەشكىلاتىنىڭ رەھبەرلىكىدە كەنت ئاھالىسى ئۆزىنى ئىدارە قىلىشىنى قانات يايدۇرۇشىنى قوللاش ۋە ئۇنىڭغا ماسلىشىش؛

（十一）支持农村其他经济组织、社会组织依法发挥作用；

( 11 ) يېزىلاردىكى باشقا ئىقتىسادىي تەشكىلاتلار، ئىجتىمائىي تەشكىلاتلارنىڭ رولىنى قانۇن بويىچە جارى قىلدۇرۇشىنى قوللاش؛

（十二）法律法规和农村集体经济组织章程规定的其他职能。

( 12 ) قانۇن-نىزاملار ۋە يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن باشقا فۇنكسىيەلەر.

第六条　农村集体经济组织依照本法登记，取得特别法人资格，依法从事与其履行职能相适应的民事活动。

6-ماددا يېزىلاردىكى كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلار مۇشۇ قانۇن بويىچە تىزىملىتىپ، ئالاھىدە قانۇنىي ئىگە سالاھىيىتىگە ئېرىشىدۇ، فۇنكسىيە ئادا قىلىشقا مۇناسىپ ھەق تەلەپ ھەرىكىتى بىلەن قانۇن بويىچە شۇغۇللىنىدۇ.

农村集体经济组织不适用有关破产法律的规定。

يېزىلاردىكى كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلارغا ۋەيران بولۇشقا دائىر قانۇنلاردىكى بەلگىلىمىلەر تەتبىقلانمايدۇ.

农村集体经济组织可以依法出资设立或者参与设立公司、农民专业合作社等市场主体，以其出资为限对其设立或者参与设立的市场主体的债务承担责任。

يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى قانۇن بويىچە مەبلەغ چىقىرىپ شىركەت، دېھقانلار كەسپىي كوپىراتىپى قاتارلىق بازار سۇبيېكتلىرىنى قۇرسا ياكى قۇرۇشقا قاتناشسا بولىدۇ، چىقارغان مەبلىغى بىلەن ئۇ قۇرغان ياكى قۇرۇشقا قاتناشقان بازار سۇبيېكتلىرىنىڭ قەرز جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

第七条　农村集体经济组织从事经营管理和服务活动，应当遵守法律法规，遵守社会公德、商业道德，诚实守信，承担社会责任。

7-ماددا يېزىلاردىكى كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلار ئىگىلىك باشقۇرۇش ۋە مۇلازىمەت قىلىش پائالىيىتى بىلەن شۇغۇللانغاندا قانۇن-نىزاملارغا رىئايە قىلىشى، ئىجتىمائىي ئەخلاق، سودا ئەخلاقىغا رىئايە قىلىشى، سەمىمىي بولۇشى، لەۋزىدە تۇرۇشى، ئىجتىمائىي مەسئۇلىيەتنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第八条　国家保护农村集体经济组织及其成员的合法权益，任何组织和个人不得侵犯。

8-ماددا دۆلەت يېزىلاردىكى كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلار ۋە ئۇلارنىڭ ئەزالىرىنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغدايدۇ، ھەرقانداق تەشكىلات ۋە شەخسنىڭ چېقىلىشىغا يول قويۇلمايدۇ.

农村集体经济组织成员集体所有的财产受法律保护，任何组织和个人不得侵占、挪用、截留、哄抢、私分、破坏。

يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى ئەزالىرىنىڭ كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى مال-مۈلۈكنى قانۇن قوغدايدۇ، ھەرقانداق تەشكىلات ۋە شەخسنىڭ ئىگىلىۋېلىشىغا، ئىشلىتىۋېلىشىغا، تۇتۇپ قېلىشىغا، تالاپ كېتىشىگە، ئاستىرتىن بۆلۈشۈۋېلىشىغا، بۇزۇۋېتىشىگە يول قويۇلمايدۇ.

妇女享有与男子平等的权利，不得以妇女未婚、结婚、离婚、丧偶、户无男性等为由，侵害妇女在农村集体经济组织中的各项权益。

ئاياللار ئەرلەر بىلەن باراۋەر ھوقۇققا ئىگە، ئاياللارنىڭ توي قىلمىغانلىقى، توي قىلغانلىقى، ئاجراشقانلىقى، جورىسى ئۆلۈپ كەتكەنلىكى، ئائىلىسىدە ئەر بولمىغانلىقى قاتارلىقلارنى باھانە قىلىپ، ئاياللارنىڭ يېزىلاردىكى كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلاردىكى تۈرلۈك ھوقۇق-مەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزۈشىگە يول قويۇلمايدۇ.

第九条　国家通过财政、税收、金融、土地、人才以及产业政策等扶持措施，促进农村集体经济组织发展，壮大新型农村集体经济。

9-ماددا دۆلەت مالىيە، باج، پۇل مۇئامىلە، يەر، ئىختىساسلىق خادىم ۋە كەسىپ سىياسىتى قاتارلىق يۆلەش تەدبىرلىرى ئارقىلىق، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈپ، يېڭىچە يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىنى زورايتىدۇ.

国家鼓励和支持机关、企事业单位、社会团体等组织和个人为农村集体经济组织提供帮助和服务。

دۆلەت ئورگان، كارخانا-كەسپىي ئورۇن، ئىجتىمائىي تەشكىلات قاتارلىق تەشكىلات ۋە شەخسلەرنىڭ يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىغا ياردەم بېرىشى ۋە مۇلازىمەت قىلىشىغا ئىلھام ۋە مەدەت بېرىدۇ.

对发展农村集体经济组织事业做出突出贡献的组织和个人，按照国家规定给予表彰和奖励。

يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى ئىشلىرىنى راۋاجلاندۇرۇشتا گەۋدىلىك تۆھپە قوشقان تەشكىلات ۋە شەخسلەر دۆلەتنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە تەقدىرلىنىدۇ ۋە مۇكاپاتلىنىدۇ.

第十条　国务院农业农村主管部门负责指导全国农村集体经济组织的建设和发展。国务院其他有关部门在各自职责范围内负责有关的工作。

10-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى ۋە يېزا مەسئۇل تارمىقى پۈتۈن مەملىكەتتىكى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ قۇرۇلۇشى ۋە تەرەققىياتىغا يېتەكچىلىك قىلىشقا مەسئۇل بولىدۇ. گوۋۇيۈەننىڭ باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى مەسئۇلىيىتى دائىرىسىدە مۇناسىۋەتلىك خىزمەتلەرگە مەسئۇل بولىدۇ.

县级以上地方人民政府农业农村主管部门负责本行政区域内农村集体经济组织的登记管理、运行监督指导以及承包地、宅基地等集体财产管理和产权流转交易等的监督指导。县级以上地方人民政府其他有关部门在各自职责范围内负责有关的工作。

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى شۇ مەمۇرىي رايوندىكى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنى تىزىملاپ باشقۇرۇش، يۈرۈشتۈرۈشنى نازارەت قىلىش-يېتەكلەش، شۇنىڭدەك ھۆددە يەر، ئۆيلۈك يەر قاتارلىق كوللېكتىپ مال-مۈلۈكنى باشقۇرۇش ۋە مۈلۈك ھوقۇقى ئوبوروتى سودىسى قاتارلىقلارنى نازارەت قىلىش-يېتەكلەشكە مەسئۇل بولىدۇ. ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى مەسئۇلىيىتى دائىرىسىدە مۇناسىۋەتلىك خىزمەتلەرگە مەسئۇل بولىدۇ.

乡镇人民政府、街道办事处负责本行政区域内农村集体经济组织的监督管理等。

يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمىتى ۋە كوچا ئىش باشقارمىسى شۇ مەمۇرىي رايوندىكى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش قاتارلىقلارغا مەسئۇل بولىدۇ.

县级以上人民政府农业农村主管部门应当会同有关部门加强对农村集体经济组织工作的综合协调，指导、协调、扶持、推动农村集体经济组织的建设和发展。

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى مۇناسىۋەتلىك تارماقلار بىلەن بىرلىكتە يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ خىزمىتىنى ھەر تەرەپلىمە ماسلاشتۇرۇشنى كۈچەيتىپ، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ قۇرۇلۇشى ۋە تەرەققىياتىغا يېتەكچىلىك قىلىشى، ئۇنى ماسلاشتۇرۇشى، يۆلىشى، تۈرتكە بولۇشى كېرەك.

地方各级人民政府和县级以上人民政府农业农村主管部门应当采取措施，建立健全集体财产监督管理服务体系，加强基层队伍建设，配备与集体财产监督管理工作相适应的专业人员。

يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارماقلىرى تەدبىر قوللىنىپ، كوللېكتىپ مال-مۈلۈكنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش-مۇلازىمەت قىلىش سىستېمىسىنى بەرپا قىلىپ ۋە تاكامۇللاشتۇرۇپ، ئاساسىي قاتلام قوشۇن قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىپ، كوللېكتىپ مال

第二章　成　　员

2-باب ئەزا بولۇش

第十一条　户籍在或者曾经在农村集体经济组织并与农村集体经济组织形成稳定的权利义务关系，以农村集体经济组织成员集体所有的土地等财产为基本生活保障的居民，为农村集体经济组织成员。

11-ماددا نوپۇسى بار ياكى ئىلگىرى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىدا بولغان ھەمدە يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى بىلەن مۇقىم ھوقۇق-مەجبۇرىيەت مۇناسىۋىتى شەكىللەندۈرگەن، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلات ئەزالىرىنىڭ كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى يەر قاتارلىق مال-مۈلكىنى ئاساسىي تۇرمۇش كاپالىتى قىلغان ئاھالە يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ ئەزاسى بولىدۇ.

第十二条　农村集体经济组织通过成员大会，依据前条规定确认农村集体经济组织成员。

12-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى ئەزالار يىغىنى ماقۇللاپ، ئالدىنقى ماددىدىكى بەلگىلىمە بويىچە يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ ئەزالىرىنى بېكىتىدۇ.

对因成员生育而增加的人员，农村集体经济组织应当确认为农村集体经济组织成员。对因成员结婚、收养或者因政策性移民而增加的人员，农村集体经济组织一般应当确认为农村集体经济组织成员。

ئەزالىرى پەرزەنت كۆرۈش سەۋەبىدىن كۆپەيگەن خادىملارنى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ ئەزاسى دەپ مۇئەييەنلەشتۈرۈشى كېرەك. ئەزالىرى توي قىلىش، بېقىۋېلىش ياكى سىياسەت خاراكتېرلىك كۆچۈرۈش سەۋەبىدىن كۆپىيىپ كەتكەنلەرنى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى ئادەتتە يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ ئەزاسى دەپ مۇئەييەنلەشتۈرۈشى كېرەك.

确认农村集体经济组织成员，不得违反本法和其他法律法规的规定。

يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ ئەزالىرىنى مۇئەييەنلەشتۈرۈشتە، مۇشۇ قانۇن ۋە باشقا قانۇن-نىزاملاردىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىشقا بولمايدۇ.

农村集体经济组织应当制作或者变更成员名册。成员名册应当报乡镇人民政府、街道办事处和县级人民政府农业农村主管部门备案。

يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى ئەزالار ئىسىملىكىنى تۈزۈشى ياكى ئۆزگەرتىشى كېرەك. ئەزالارنىڭ ئىسىملىكىنى يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمىتى، كوچا باشقارمىسى ۋە ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىغا ئەنگە ئالدۇرۇش كېرەك.

省、自治区、直辖市人民代表大会及其常务委员会可以根据本法，结合本行政区域实际情况，对农村集体经济组织的成员确认作出具体规定。

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتلىرى مۇشۇ قانۇنغا ئاساسەن، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ ئەمەلىي ئەھۋالىغا بىرلەشتۈرۈپ، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ ئەزالىرىغا كونكرېت بەلگىلىمە چىقارسا بولىدۇ.

第十三条　农村集体经济组织成员享有下列权利：

13-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ ئەزالىرى تۆۋەندىكى ھوقۇقلاردىن بەھرىمەن بولىدۇ :

（一）依照法律法规和农村集体经济组织章程选举和被选举为成员代表、理事会成员、监事会成员或者监事；

( 1 ) قانۇن-نىزاملار ۋە يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ نىزامنامىسى بويىچە سايلاپ چىقىلغان ۋە سايلانغان ئەزالار ۋەكىلى، كېڭەش ئەزاسى، نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ ئەزاسى ياكى نازارەتچىسى بولۇش؛

（二）依照法律法规和农村集体经济组织章程参加成员大会、成员代表大会，参与表决决定农村集体经济组织重大事项和重要事务；

( 2 ) قانۇن-نىزاملار ۋە يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ نىزامنامىسى بويىچە ئەزالار يىغىنى، ئەزالار قۇرۇلتىيىغا قاتنىشىش، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ مۇھىم، زور ئىشلىرى ۋە مۇھىم ئىشلىرىنى ئاۋازغا قويۇپ قارار قىلىشقا قاتنىشىش؛

（三）查阅、复制农村集体经济组织财务会计报告、会议记录等资料，了解有关情况；

( 3 ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ مالىيە-بوغالتىرلىق دوكلاتى، يىغىن خاتىرىسى قاتارلىق ماتېرىياللارنى كۆرۈپ چىقىپ، كۆپەيتىپ، مۇناسىۋەتلىك ئەھۋاللارنى ئىگىلەش؛

（四）监督农村集体经济组织的生产经营管理活动和集体收益的分配、使用，并提出意见和建议；

( 4 ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت، باشقۇرۇش پائالىيىتى ۋە كوللېكتىپ پايدىسىنىڭ تەقسىملىنىشى، ئىشلىتىلىشىنى نازارەت قىلىش ھەمدە پىكىر ۋە تەكلىپ بېرىش؛

（五）依法承包农村集体经济组织发包的农村土地；

( 5 ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى ھۆددە بەرگەن يېزا يېرىنى قانۇن بويىچە ھۆددە بېرىش؛

（六）依法申请取得宅基地使用权；

( 6 ) ئۆيلۈك يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىغا قانۇن بويىچە ئىلتىماس قىلىپ ئېرىشىش؛

（七）参与分配集体收益；

( 7 ) كوللېكتىپ پايدىنى تەقسىملەشكە قاتنىشىش؛

（八）集体土地被征收征用时参与分配土地补偿费等；

( 8 ) كوللېكتىپ يېرى ئېلىنغاندا، ئېلىپ ئىشلىتىلگەندە، يەر تۆلەم پۇلى قاتارلىقلارنى تەقسىملەشكە قاتنىشىش؛

（九）享受农村集体经济组织提供的服务和福利；

( 9 ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى قىلغان مۇلازىمەت ۋە پاراۋانلىقتىن بەھرىمەن بولۇش؛

（十）法律法规和农村集体经济组织章程规定的其他权利。

( 10 ) قانۇن-نىزاملار ۋە يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن باشقا ھوقۇقلار.

第十四条　农村集体经济组织成员履行下列义务：

14-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ ئەزالىرى تۆۋەندىكى مەجبۇرىيەتلەرنى ئادا قىلىدۇ :

（一）遵守法律法规和农村集体经济组织章程；

( 1 ) قانۇن-نىزاملارغا ۋە يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ نىزامنامىسىگە رىئايە قىلىش؛

（二）执行农村集体经济组织依照法律法规和农村集体经济组织章程作出的决定；

( 2 ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ قانۇن-نىزاملار ۋە يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ نىزامنامىسى بويىچە چىقارغان قارارلىرىنى ئىجرا قىلىش؛

（三）维护农村集体经济组织合法权益；

( 3 ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش؛

（四）合理利用和保护集体土地等资源；

( 4 ) كوللېكتىپ يېرى قاتارلىق بايلىقلاردىن مۇۋاپىق پايدىلىنىش ۋە ئۇنى قوغداش؛

（五）参与、支持农村集体经济组织的生产经营管理活动和公益活动；

( 5 ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت، باشقۇرۇش پائالىيىتى ۋە پاراۋانلىق پائالىيىتىگە قاتنىشىش ۋە ئۇنى قوللاش؛

（六）法律法规和农村集体经济组织章程规定的其他义务。

( 6 ) قانۇن-نىزاملار ۋە يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن باشقا مەجبۇرىيەتلەر.

第十五条　非农村集体经济组织成员长期在农村集体经济组织工作，对集体做出贡献的，经农村集体经济组织成员大会全体成员四分之三以上同意，可以享有本法第十三条第七项、第九项、第十项规定的权利。

15-ماددا يېزىدىن باشقا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلارنىڭ ئەزالىرىدىن ئۇزاق مۇددەت يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىدا خىزمەت قىلىپ، كوللېكتىپقا تۆھپە قوشقانلىرى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى ئەزالىرى يىغىنى بارلىق ئەزالىرىنىڭ تۆتتىن ئۈچ قىسمىدىن كۆپرەكىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئالغاندىن كېيىن، مۇشۇ قانۇننىڭ 13-ماددا 7-، 9-، 10-تارماقچىلىرىدا بەلگىلەنگەن ھوقۇقتىن بەھرىمەن بولسا بولىدۇ.

第十六条　农村集体经济组织成员提出书面申请并经农村集体经济组织同意的，可以自愿退出农村集体经济组织。

16-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ ئەزالىرى يازما ئىلتىماس سۇنغان ھەمدە يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئالغان بولسا، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىدىن ئۆز ئىختىيارلىقى بىلەن چېكىنىپ چىقسا بولىدۇ.

农村集体经济组织成员自愿退出的，可以与农村集体经济组织协商获得适当补偿或者在一定期限内保留其已经享有的财产权益，但是不得要求分割集体财产。

يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ ئەزالىرى چېكىنىشنى ئىختىيار قىلسا، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى بىلەن كېڭىشىپ مۇۋاپىق تۆلەمگە ئېرىشسە ياكى ئۆزىنىڭ بەھرىمەن بولغان مال-مۈلۈك ھوقۇق-مەنپەئىتىنى بەلگىلىك مۇددەت ئىچىدە ساقلاپ قالسا بولىدۇ، لېكىن كوللېكتىپ مال-مۈلۈكنى بۆلۈشۈشنى تەلەپ قىلسا بولمايدۇ.

第十七条　有下列情形之一的，丧失农村集体经济组织成员身份：

17-ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ ئەزاسىلىق سالاھىيىتىدىن مەھرۇم قالىدۇ :

（一）死亡；

( 1 ) ئۆلۈش؛

（二）丧失中华人民共和国国籍；

( 2 ) جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ دۆلەت تەۋەلىكىدىن ئايرىلىش؛

（三）已经取得其他农村集体经济组织成员身份；

( 3 ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ باشقا ئەزاسىلىق سالاھىيىتىگە ئېرىشكەن بولۇش؛

（四）已经成为公务员，但是聘任制公务员除外；

( 4 ) مەمۇر بولغان بولۇش، لېكىن تەكلىپ قىلىش تۈزۈمىدىكى مەمۇرلار بۇنىڭ سىرتىدا؛

（五）法律法规和农村集体经济组织章程规定的其他情形。

( 5 ) قانۇن-نىزاملار ۋە يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن باشقا ئەھۋاللار.

因前款第三项、第四项情形而丧失农村集体经济组织成员身份的，依照法律法规、国家有关规定和农村集体经济组织章程，经与农村集体经济组织协商，可以在一定期限内保留其已经享有的相关权益。

ئالدىنقى تارماقنىڭ ( 3 )، ( 4 ) تارماقچىلىرىدىكى ئەھۋاللار تۈپەيلىدىن يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ ئەزاسىلىق سالاھىيىتىدىن ئايرىلغانلار قانۇن-نىزاملار، دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى ۋە يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتنىڭ نىزامنامىسى بويىچە، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى بىلەن كېڭىشىش ئارقىلىق، ئۆزىنىڭ بەھرىمەن بولغان ئالاقىدار ھوقۇق-مەنپەئىتىنى بەلگىلىك مۇددەت ئىچىدە ساقلاپ قالسا بولىدۇ.

第十八条　农村集体经济组织成员不因就学、服役、务工、经商、离婚、丧偶、服刑等原因而丧失农村集体经济组织成员身份。

18-ماددا يېزىلاردىكى كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلارنىڭ ئەزالىرى ئوقۇش، ھەربىي مەجبۇرىيەت ئۆتەش، ئىشلەش، سودا قىلىش، ئاجرىشىش، جورىسىدىن ئايرىلىپ قېلىش، جازا مۇددىتى ئۆتەش قاتارلىق سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ ئەزالىق سالاھىيىتىدىن مەھرۇم بولمايدۇ.

农村集体经济组织成员结婚，未取得其他农村集体经济组织成员身份的，原农村集体经济组织不得取消其成员身份。

يېزىلاردىكى كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلارنىڭ ئەزالىرى توي قىلغاندا، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ باشقا ئەزاسىلىق سالاھىيىتىگە ئېرىشەلمىسە، ئەسلىدىكى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى ئۇنىڭ ئەزاسىلىق سالاھىيىتىنى ئېلىپ تاشلىسا بولمايدۇ.

第三章　组织登记

3-باب تەشكىللەش، تىزىملاش

第十九条　农村集体经济组织应当具备下列条件：

19-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى تۆۋەندىكى شەرتلەرنى ھازىرلىشى كېرەك :

（一）有符合本法规定的成员；

( 1 ) مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن ئەزاسى بولۇش؛

（二）有符合本法规定的集体财产；

( 2 ) مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان كوللېكتىپ مال-مۈلكى بولۇش؛

（三）有符合本法规定的农村集体经济组织章程；

( 3 ) مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ نىزامنامىسى بولۇش؛

（四）有符合本法规定的名称和住所；

( 4 ) مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان نامى ۋە تۇرۇشلۇق جايى بولۇش؛

（五）有符合本法规定的组织机构。

( 5 ) مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان تەشكىلىي ئاپپاراتى بولۇش.

符合前款规定条件的村一般应当设立农村集体经济组织，村民小组可以根据情况设立农村集体经济组织；乡镇确有需要的，可以设立农村集体经济组织。

ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن شەرتكە ئۇيغۇن كېلىدىغان كەنتلەردە ئادەتتە يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى قۇرۇش كېرەك، كەنت ئاھالە گۇرۇپپىسى ئەھۋالغا قاراپ يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنى قۇرسا بولىدۇ؛ يېزا-بازارلار ھەقىقەتەن ئېھتىياجلىق بولسا، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى قۇرسا بولىدۇ.

设立农村集体经济组织不得改变集体土地所有权。

يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنى قۇرۇشتا كوللېكتىپ يېرىنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقىنى ئۆزگەرتىشكە بولمايدۇ.

第二十条　农村集体经济组织章程应当载明下列事项：

20-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ نىزامنامىسىگە تۆۋەندىكى ئىشلار ئېنىق يېزىلىشى كېرەك :

（一）农村集体经济组织的名称、法定代表人、住所和财产范围；

( 1 ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ نامى، قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋەكىلى، ئورنى ۋە مال-مۈلۈك دائىرىسى؛

（二）农村集体经济组织成员确认规则和程序；

( 2 ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى ئەزالىرىنى بېكىتىش قائىدىسى ۋە تەرتىپى؛

（三）农村集体经济组织的机构；

( 3 ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ ئاپپاراتلىرى؛

（四）集体财产经营和财务管理；

( 4 ) كوللېكتىپ مال-مۈلۈكنى باشقۇرۇش ۋە مالىيە باشقۇرۇش؛

（五）集体经营性财产收益权的量化与分配；

( 5 ) كوللېكتىپنىڭ تىجارەت خاراكتېرلىك مال-مۈلكىدىن پايدا ئېلىش ھوقۇقىنى مىقدارلاشتۇرۇش ۋە تەقسىملەش؛

（六）农村集体经济组织的变更和注销；

( 6 ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنى ئۆزگەرتىش ۋە تىزىمدىن ئۆچۈرۈش؛

（七）需要载明的其他事项。

( 7 ) يېزىشقا تېگىشلىك باشقا ئىشلار.

农村集体经济组织章程应当报乡镇人民政府、街道办事处和县级人民政府农业农村主管部门备案。

يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ نىزامنامىسىنى يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمىتى، كوچا باشقارمىسى ۋە ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىغا ئەنگە ئالدۇرۇش كېرەك.

国务院农业农村主管部门根据本法和其他有关法律法规制定农村集体经济组织示范章程。

گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى مۇشۇ قانۇن ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك قانۇن-نىزاملارغا ئاساسەن، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ ئۈلگە نىزامنامىسىنى تۈزىدۇ.

第二十一条　农村集体经济组织的名称中应当标明“集体经济组织”字样，以及所在县、不设区的市、市辖区、乡、民族乡、镇、村或者组的名称。

21-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ نامىغا «كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلات»دېگەن خەت، شۇنىڭدەك تۇرۇشلۇق ناھىيە، رايونى يوق شەھەر، شەھەرگە قاراشلىق رايون، يېزا، مىللىي يېزا، بازار، كەنت ياكى گۇرۇپپىلارنىڭ نامى ئېنىق يېزىلىشى كېرەك.

农村集体经济组织以其主要办事机构所在地为住所。

يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ ئاساسلىق ئىش بېجىرىش ئاپپاراتى تۇرۇشلۇق جاي ئۇنىڭ تۇرۇشلۇق جايى بولىدۇ.

第二十二条　农村集体经济组织成员大会表决通过本农村集体经济组织章程、确认本农村集体经济组织成员、选举本农村集体经济组织理事会成员、监事会成员或者监事后，应当及时向县级以上地方人民政府农业农村主管部门申请登记，取得农村集体经济组织登记证书。

22-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى ئەزالىرى يىغىنىدا شۇ يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ نىزامنامىسى ئاۋازغا قويۇلۇپ ماقۇللانغان، شۇ يېزا كوللېكتىپ ئىگىلىك تەشكىلاتىنىڭ ئەزالىرى مۇئەييەنلەشتۈرۈلگەن، شۇ يېزا ئاممىۋى ئىقتىسادىي تەشكىلاتى كېڭىشىنىڭ ئەزالىرى، نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ ئەزالىرى ياكى نازارەتچىلىرى سايلانغاندىن كېيىن، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىغا تىزىملىتىشنى ۋاقتىدا ئىلتىماس قىلىپ، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنى تىزىملاش گۇۋاھنامىسىنى ئېلىش كېرەك.

农村集体经济组织登记办法由国务院农业农村主管部门制定。

يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنى تىزىملاش چارىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى تۈزىدۇ.

第二十三条　农村集体经济组织合并的，应当在清产核资的基础上编制资产负债表和财产清单。

23-ماددا يېزىلاردىكى كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلار بىرلەشتۈرۈلگەندە، مۈلۈك ئېنىقلاش ۋە مەبلەغ بېكىتىش ئاساسىدا مۈلۈك قەرز جەدۋىلى ۋە مال-مۈلۈك تىزىملىكى تۈزۈش كېرەك.

农村集体经济组织合并的，应当由各自的成员大会形成决定，经乡镇人民政府、街道办事处审核后，报县级以上地方人民政府批准。

يېزىلاردىكى كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلارنى قوشۇۋېتىشتە، ئۇلارنىڭ ئەزالىرى يىغىنى قارار چىقىرىشى، يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمىتى، كوچا ئىش باشقارمىسى تەكشۈرگەندىن كېيىن، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىگە تەستىقلىتىشى كېرەك.

农村集体经济组织应当在获得批准合并之日起十日内通知债权人，债权人可以要求农村集体经济组织清偿债务或者提供相应担保。

يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى بىرلىشىشنى تەستىقلىغان كۈندىن باشلاپ 10 كۈن ئىچىدە ھەقدارغا ئۇقتۇرۇشى كېرەك، ھەقدار يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىدىن قەرزنى ئۈزۈشنى ياكى مۇناسىپ كېپىللىك بېرىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.

合并各方的债权债务由合并后的农村集体经济组织承继。

بىرلەشتۈرگۈچى ھەرقايسى تەرەپلەرنىڭ ھەقدارلىق-قەرزدارلىقىنى بىرلەشتۈرگەندىن كېيىنكى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى داۋاملاشتۇرىدۇ.

第二十四条　农村集体经济组织分立的，应当在清产核资的基础上分配财产、分解债权债务。

24-ماددا يېزىلاردىكى كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلار بۆلۈنگەن بولسا، مال-مۈلۈكنى ئېنىقلاش ۋە مەبلەغ بېكىتىش ئاساسىدا تەقسىملەش، ھەقدارلىق-قەرزدارلىقنى بۆلۈش كېرەك.

农村集体经济组织分立的，应当由成员大会形成决定，经乡镇人民政府、街道办事处审核后，报县级以上地方人民政府批准。

يېزىلاردىكى كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلار ئايرىلغاندا، ئەزالار يىغىنى قارار چىقىرىشى، يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمىتى، كوچا ئىش باشقارمىسىنىڭ تەكشۈرۈشىدىن ئۆتكۈزگەندىن كېيىن، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىگە تەستىقلىتىشى كېرەك.

农村集体经济组织应当在获得批准分立之日起十日内通知债权人。

يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى بۆلۈنۈش تەستىقلانغان كۈندىن باشلاپ 10 كۈن ئىچىدە ھەقدارغا ئۇقتۇرۇشى كېرەك.

农村集体经济组织分立前的债权债务，由分立后的农村集体经济组织享有连带债权，承担连带债务，但是农村集体经济组织分立时已经与债权人或者债务人达成清偿债务的书面协议的，从其约定。

يېزىلاردىكى كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلارنىڭ بۆلۈنۈشتىن بۇرۇنقى ھەقدارلىق-قەرزدارلىقىدا، بۆلۈنگەندىن كېيىنكى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى چاتما ھەقدارلىقتىن بەھرىمەن بولىدۇ، چاتما قەرزدارلىقنى ئۈستىگە ئالىدۇ، لېكىن يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى بۆلۈنگەندە ھەقدار ياكى قەرزدار بىلەن قەرز ئۈزۈش توغرىسىدا يازما كېلىشىم تۈزگەن بولسا، شۇ پۈتۈم بويىچە بولىدۇ.

第二十五条　农村集体经济组织合并、分立或者登记事项变动的，应当办理变更登记。

25-ماددا يېزىلاردىكى كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلار بىرلەشكەن، ئايرىلغان ياكى تىزىملىتىلغان ئىشلارنى ئۆزگەرتكەندە، تىزىم ئۆزگەرتىش رەسمىيىتى بېجىرىش كېرەك.

农村集体经济组织因合并、分立等原因需要解散的，依法办理注销登记后终止。

يېزىلاردىكى كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلاردىن قوشۇلۇش، بۆلۈنۈش قاتارلىق سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن تارقىتىۋېتىشكە توغرا كەلسە، تىزىمدىن ئۆچۈرۈش رەسمىيىتىنى قانۇن بويىچە بېجىرگەندىن كېيىن ئاخىرلىشىدۇ.

第四章　组织机构

4-باب تەشكىلىي ئاپپارات

第二十六条　农村集体经济组织成员大会由具有完全民事行为能力的全体成员组成，是本农村集体经济组织的权力机构，依法行使下列职权：

26-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى ئەزالىرى يىغىنى تولۇق ھەق تەلەپ ھەرىكەت ئىقتىدارىغا ئىگە بارلىق ئەزالاردىن تەركىب تاپىدۇ، شۇ يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ ھوقۇقلۇق ئاپپاراتى بولىدۇ، ئۇ تۆۋەندىكى خىزمەت ھوقۇقلىرىنى قانۇن بويىچە يۈرگۈزىدۇ :

（一）制定、修改农村集体经济组织章程；

( 1 ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ نىزامنامىسىنى تۈزۈش، تۈزىتىش كىرگۈزۈش؛

（二）制定、修改农村集体经济组织内部管理制度；

( 2 ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ ئىچكى باشقۇرۇش تۈزۈمىنى تۈزۈش، تۈزىتىش؛

（三）确认农村集体经济组织成员；

( 3 ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ ئەزالىرىنى مۇئەييەنلەشتۈرۈش؛

（四）选举、罢免农村集体经济组织理事会成员、监事会成员或者监事；

( 4 ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى كېڭىشىنىڭ ئەزالىرى، نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ ئەزالىرى ياكى نازارەتچىلىرىنى سايلاش، قالدۇرۇۋېتىش؛

（五）审议农村集体经济组织理事会、监事会或者监事的工作报告；

( 5 ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى كېڭىشى، نازارەتچىلىك كومىتېتى ياكى نازارەتچىلىرىنىڭ خىزمەت دوكلاتىنى قاراپ چىقىش؛

（六）决定农村集体经济组织理事会成员、监事会成员或者监事的报酬及主要经营管理人员的聘任、解聘和报酬；

( 6 ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى كېڭىشىنىڭ ئەزالىرى، نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ ئەزالىرى ياكى نازارەتچىلەرنىڭ ھەققى ۋە ئاساسلىق ئىگىلىك باشقۇرۇش خادىملىرىنى تەكلىپ قىلىش، بوشىتىش ۋە ئىش ھەققىنى قارار قىلىش؛

（七）批准农村集体经济组织的集体经济发展规划、业务经营计划、年度财务预决算、收益分配方案；

( 7 ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ كوللېكتىپ ئىگىلىك تەرەققىيات يىرىك پىلانى، كەسپىي تىجارەت پىلانى، يىللىق مالىيە خامچوت-نەق چوتى، پايدا تەقسىمات لايىھەسىنى تەستىقلاش؛

（八）对农村土地承包、宅基地使用和集体经营性财产收益权份额量化方案等事项作出决定；

( 8 ) يېزا يېرىنى ھۆددە بېرىش، ئۆيلۈك يەر ئىشلىتىش ۋە كوللېكتىپنىڭ تىجارەت خاراكتېرلىك مال-مۈلكىدىن پايدا ئېلىش ھوقۇقىنىڭ ئۈلۈشىنى مىقدارلاشتۇرۇش لايىھەسى قاتارلىق ئىشلار توغرىسىدا قارار چىقىرىش؛

（九）对集体经营性建设用地使用、出让、出租方案等事项作出决定；

( 9 ) كوللېكتىپنىڭ تىجارەت خاراكتېرلىك قۇرۇلۇش يېرىنى ئىشلىتىش، ھەقلىق بېرىش، ئىجارىگە بېرىش لايىھەسى قاتارلىق ئىشلار توغرىسىدا قارار چىقىرىش؛

（十）决定土地补偿费等的分配、使用办法；

( 10 ) يەر تۆلەم پۇلى قاتارلىقلارنى تەقسىملەش، ئىشلىتىش چارىسىنى قارار قىلىش؛

（十一）决定投资等重大事项；

( 11 ) مەبلەغ سېلىش قاتارلىق مۇھىم، زور ئىشلارنى قارار قىلىش؛

（十二）决定农村集体经济组织合并、分立等重大事项；

( 12 ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنى بىرلەشتۈرۈش، ئايرىش قاتارلىق مۇھىم، زور ئىشلارنى قارار قىلىش؛

（十三）法律法规和农村集体经济组织章程规定的其他职权。

( 13 ) قانۇن-نىزاملار ۋە يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن باشقا خىزمەت ھوقۇقلىرى.

需由成员大会审议决定的重要事项，应当先经乡镇党委、街道党工委或者村党组织研究讨论。

ئەزالار يىغىنى قاراپ چىقىپ قارار قىلىدىغان مۇھىم ئىشلارنى ئالدى بىلەن يېزا-بازارلىق پارتىيە كومىتېتى، كوچا باشقارمىسى پارتىيە خىزمىتى كومىتېتى ياكى كەنت پارتىيە تەشكىلاتىنىڭ تەتقىق قىلىپ مۇزاكىرە قىلىشىدىن ئۆتكۈزۈش كېرەك.

第二十七条　农村集体经济组织召开成员大会，应当将会议召开的时间、地点和审议的事项于会议召开十日前通知全体成员，有三分之二以上具有完全民事行为能力的成员参加。成员无法在现场参加会议的，可以通过即时通讯工具在线参加会议，或者书面委托本农村集体经济组织同一户内具有完全民事行为能力的其他家庭成员代为参加会议。

27-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى ئەزالار يىغىنى ئېچىشتا، يىغىننىڭ ئېچىلغان ۋاقتى، ئورنى ۋە قاراپ چىقىدىغان ئىشلارنى يىغىن ئېچىلىپ 10 كۈندىن بۇرۇن بارلىق ئەزالارغا ئۇقتۇرۇشى، تولۇق ھەق تەلەپ ھەرىكەت ئىقتىدارىغا ئىگە ئۈچتىن ئىككى قىسىمدىن ئارتۇق ئەزا قاتنىشىشى كېرەك. ئەزالار نەق مەيداندا يىغىنغا قاتنىشالمىسا، دەماللىق خەۋەرلىشىش قورالى ئارقىلىق توردا يىغىنغا قاتناشسا ياكى شۇ يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ بىر ئائىلىدىكى تولۇق ھەق تەلەپ ھەرىكەت ئىقتىدارىغا ئىگە باشقا ئائىلە ئەزالىرىغا ۋاكالىتەن يىغىنغا قاتنىشىشنى يازما ھاۋالە قىلسا بولىدۇ.

成员大会每年至少召开一次，并由理事会召集，由理事长、副理事长或者理事长指定的成员主持。

ئەزالار يىغىنى ھەر يىلى كەم دېگەندە بىر قېتىم ئېچىلىدۇ ھەمدە كېڭەش چاقىرىدۇ، كېڭەش باشلىقى، مۇئاۋىن كېڭەش باشلىقى ياكى كېڭەش باشلىقى بېكىتكەن ئەزالار رىياسەتچىلىك قىلىدۇ.

成员大会实行一人一票的表决方式。成员大会作出决定，应当经本农村集体经济组织成员大会全体成员三分之二以上同意，本法或者其他法律法规、农村集体经济组织章程有更严格规定的，从其规定。

ئەزالار يىغىنىدا بىر ئادەم بىر بېلەت تاشلاشتەك ئاۋاز بېرىش شەكلى يولغا قويۇلىدۇ. ئەزالار يىغىنى قارار چىقىرىشتا، شۇ يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى ئەزالىرى يىغىنى بارلىق ئەزالىرىنىڭ ئۈچتىن ئىككى قىسمىدىن كۆپرەكىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىشى كېرەك، مۇشۇ قانۇن ياكى باشقا قانۇن-نىزاملار، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ نىزامنامىسىدە تېخىمۇ قاتتىق بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

第二十八条　农村集体经济组织成员较多的，可以按照农村集体经济组织章程规定设立成员代表大会。

28-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ ئەزالىرى كۆپرەك بولسا، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ نىزامنامىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە ئەزالار قۇرۇلتىيى تەسىس قىلىنسا بولىدۇ.

设立成员代表大会的，一般每五户至十五户选举代表一人，代表人数应当多于二十人，并且有适当数量的妇女代表。

ئەزالار قۇرۇلتىيى تەسىس قىلىشتا، ئادەتتە ھەر بەش ئائىلىدىن 15 ئائىلىگىچە بىر ۋەكىل سايلىنىدۇ، ۋەكىللەرنىڭ سانى 20 كىشىدىن كۆپ بولۇشى ھەمدە مۇۋاپىق ساندا ئايال ۋەكىل بولۇشى كېرەك.

成员代表的任期为五年，可以连选连任。

ئەزا ۋەكىللەرنىڭ ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى بەش يىل بولىدۇ، ئۇدا سايلىنىپ ئۇدا ۋەزىپە ئۆتىسىمۇ بولىدۇ.

成员代表大会按照农村集体经济组织章程规定行使本法第二十六条第一款规定的成员大会部分职权，但是第一项、第三项、第八项、第十项、第十二项规定的职权除外。

ئەزالار قۇرۇلتىيى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى نىزامنامىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە، مۇشۇ قانۇننىڭ 26-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن ئەزالار يىغىنىنىڭ قىسمەن خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ، لېكىن 1-تارماقچىسى، 3-تارمىقى، 8-تارمىقى، 10-تارمىقى، 12-تارماقچىسىدا بەلگىلەنگەن خىزمەت ھوقۇقلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

成员代表大会实行一人一票的表决方式。成员代表大会作出决定，应当经全体成员代表三分之二以上同意。

ئەزالار قۇرۇلتىيىدا بىر كىشى بىر ئاۋاز بىلەن ئاۋاز بېرىش ئۇسۇلى يولغا قويۇلىدۇ. ئەزالار قۇرۇلتىيى قارار چىقىرىشتا، بارلىق ئەزالار ۋەكىللىرىنىڭ ئۈچتىن ئىككى قىسمىدىن كۆپرەكىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىشى كېرەك.

第二十九条　农村集体经济组织设理事会，一般由三至七名单数成员组成。理事会设理事长一名，可以设副理事长。理事长、副理事长、理事的产生办法由农村集体经济组织章程规定。理事会成员之间应当实行近亲属回避。理事会成员的任期为五年，可以连选连任。

29-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى كېڭەش تەسىس قىلىدۇ، ئۇ ئادەتتە ئۈچتىن يەتتىگىچە تاق سانلىق ئەزادىن تەركىب تاپىدۇ. كېڭەشتە بىر كېڭەش باشلىقى، مۇئاۋىن كېڭەش باشلىقى تەسىس قىلىنسا بولىدۇ. كېڭەش باشلىقى، مۇئاۋىن كېڭەش باشلىقلىرى، كېڭەش ئەزالىرىنى ۋۇجۇدقا كەلتۈرۈش چارىسى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ نىزامنامىسىدە بەلگىلىنىدۇ. كېڭەش ئەزالىرى يېقىن تۇغقانلىرى بىلەن ئۆزئارا چەتكە ئېلىشى كېرەك. كېڭەش ئەزالىرىنىڭ ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى بەش يىل بولىدۇ، ئۇدا سايلىنىپ ئۇدا ۋەزىپە ئۆتىسىمۇ بولىدۇ.

理事长是农村集体经济组织的法定代表人。

كېڭەش باشلىقى يېزىلاردىكى كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلارنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋەكىلى.

乡镇党委、街道党工委或者村党组织可以提名推荐农村集体经济组织理事会成员候选人，党组织负责人可以通过法定程序担任农村集体经济组织理事长。

يېزا-بازارلىق پارتىيە كومىتېتى، كوچا باشقارمىسى پارتىيە خىزمىتى كومىتېتى ياكى كەنت پارتىيە تەشكىلاتى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى كېڭىشى ئەزالىرىنىڭ نامزاتىنى نامزات كۆرسىتىپ كۆرسەتسە بولىدۇ، پارتىيە تەشكىلاتىنىڭ مەسئۇلى قانۇندا بەلگىلەنگەن تەرتىپ ئارقىلىق يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ كېڭەش باشلىقلىقىنى ئۆتىسە بولىدۇ.

第三十条　理事会对成员大会、成员代表大会负责，行使下列职权：

30-ماددا كېڭەش ئەزالار يىغىنى، ئەزالار قۇرۇلتىيى ئالدىدا مەسئۇل بولىدۇ، تۆۋەندىكى خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ :

（一）召集、主持成员大会、成员代表大会，并向其报告工作；

( 1 ) ئەزالار يىغىنى، ئەزالار قۇرۇلتىيىنى چاقىرىش، ئۇنىڭغا رىياسەتچىلىك قىلىش ھەمدە ئۇنىڭغا خىزمىتىدىن دوكلات بېرىش؛

（二）执行成员大会、成员代表大会的决定；

( 2 ) ئەزالار يىغىنى، ئەزالار قۇرۇلتىيىنىڭ قارارىنى ئىجرا قىلىش؛

（三）起草农村集体经济组织章程修改草案；

( 3 ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى نىزامنامىسىگە تۈزىتىش كىرگۈزۈش لايىھەسىنى تەييارلاش؛

（四）起草集体经济发展规划、业务经营计划、内部管理制度等；

( 4 ) كوللېكتىپ ئىگىلىك تەرەققىيات يىرىك پىلانى، كەسپىي تىجارەت پىلانى، ئىچكى باشقۇرۇش تۈزۈمى قاتارلىقلارنى تەييارلاش؛

（五）起草农村土地承包、宅基地使用、集体经营性财产收益权份额量化，以及集体经营性建设用地使用、出让或者出租等方案；

( 5 ) يېزا يېرىنى ھۆددە بېرىش، ئۆيلۈك يەر ئىشلىتىش، كوللېكتىپنىڭ تىجارەت خاراكتېرلىك مال-مۈلكىدىن پايدا ئېلىش ھوقۇقىنىڭ ئۈلۈشىنى مىقدارلاشتۇرۇش، شۇنىڭدەك كوللېكتىپنىڭ تىجارەت دەرىجىلىك قۇرۇلۇش يېرىنى ئىشلىتىش، ھەقلىق بېرىش ياكى ئىجارىگە بېرىش قاتارلىق لايىھەلەرنى تەييارلاش؛

（六）起草投资方案；

( 6 ) مەبلەغ سېلىش لايىھەسىنى تەييارلاش؛

（七）起草年度财务预决算、收益分配方案等；

( 7 ) يىللىق مالىيە خامچوتى، نەق چوتى، پايدا تەقسىمات لايىھەسى قاتارلىقلارنى تەييارلاش؛

（八）提出聘任、解聘主要经营管理人员及决定其报酬的建议；

( 8 ) ئاساسلىق ئىگىلىك باشقۇرغۇچى خادىملارنى تەكلىپ قىلىش، بوشىتىش ۋە ئۇلارنىڭ ھەققىنى قارار قىلىش تەكلىپىنى بېرىش؛

（九）依照法律法规和农村集体经济组织章程管理集体财产和财务，保障集体财产安全；

( 9 ) كوللېكتىپ مال-مۈلكى ۋە مالىيەنى قانۇن-نىزاملار ۋە يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ نىزامنامىسى بويىچە باشقۇرۇپ، كوللېكتىپ مال-مۈلۈكنىڭ بىخەتەرلىكىنى كاپالەتلەندۈرۈش؛

（十）代表农村集体经济组织签订承包、出租、入股等合同，监督、督促承包方、承租方、被投资方等履行合同；

( 10 ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىغا ۋاكالىتەن ھۆددە بېرىش، ئىجارىگە بېرىش، پاي قوشۇش قاتارلىق توختاملارنى ئىمزالاپ، ھۆددە ئالغۇچى، ئىجارە ئالغۇچى، مەبلەغ سېلىنغۇچى قاتارلىقلارنىڭ توختامنى ئىجرا قىلىشىنى نازارەت قىلىش ۋە ئۇنىڭغا ھەيدەكچىلىك قىلىش؛

（十一）接受、处理有关质询、建议并作出答复；

( 11 ) ئالاقىدار سوئال، تەكلىپلەرنى قوبۇل قىلىش، بىر تەرەپ قىلىش ھەمدە جاۋاب بېرىش؛

（十二）农村集体经济组织章程规定的其他职权。

( 12 ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن باشقا خىزمەت ھوقۇقلىرى.

第三十一条　理事会会议应当有三分之二以上的理事会成员出席。

31-ماددا كېڭەش يىغىنىغا ئۈچتىن ئىككى قىسىمدىن ئارتۇق كېڭەش ئەزالىرى قاتنىشىشى كېرەك.

理事会实行一人一票的表决方式。理事会作出决定，应当经全体理事的过半数同意。

كېڭەش بىر ئادەم بىر بېلەت تاشلايدىغان ئاۋاز بېرىش ئۇسۇلىنى يولغا قويدى. كېڭەش قارار چىقىرىشتا، بارلىق كېڭەش ئەزالىرىنىڭ تەڭدىن تولىسىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىشى كېرەك.

理事会的议事方式和表决程序由农村集体经济组织章程具体规定。

كېڭەشنىڭ كېڭىشىش ئۇسۇلى ۋە ئاۋاز بېرىش تەرتىپى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى نىزامنامىسىدە كونكرېت بەلگىلىنىدۇ.

第三十二条　农村集体经济组织设监事会，成员较少的可以设一至二名监事，行使监督理事会执行成员大会和成员代表大会决定、监督检查集体财产经营管理情况、审核监督本农村集体经济组织财务状况等内部监督职权。必要时，监事会或者监事可以组织对本农村集体经济组织的财务进行内部审计，审计结果应当向成员大会、成员代表大会报告。

32-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى نازارەتچىلىك كومىتېتى تەسىس قىلىدۇ، ئەزالىرى نىسبەتەن ئاز بولغانلار بىردىن ئىككىگىچە نازارەتچى تەسىس قىلىپ، كېڭەشنىڭ ئىجرائىيە ئەزالىرى يىغىنى ۋە ئەزالار قۇرۇلتىيىنىڭ قارار قىلىشى، كوللېكتىپ مال-مۈلۈكنىڭ ئىگىلىك باشقۇرۇش ئەھۋالىنى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش، شۇ يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ مالىيە ئەھۋالىنى تەكشۈرۈپ بېكىتىش-نازارەت قىلىش قاتارلىق ئىچكى نازارەتچىلىك خىزمەت ھوقۇقىنى يۈرگۈزىدۇ. زۆرۈر تېپىلغاندا، نازارەتچىلىك كومىتېتى ياكى نازارەتچىلەر شۇ يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ مالىيەسىنى ئىچكى ئىقتىسادىي تەپتىش قىلىشقا تەشكىللىسە بولىدۇ، ئىقتىسادىي تەپتىش نەتىجىسىنى ئەزالار يىغىنى، ئەزالار قۇرۇلتىيىغا دوكلات قىلىشى كېرەك.

监事会或者监事的产生办法、具体职权、议事方式和表决程序等，由农村集体经济组织章程规定。

نازارەتچىلىك كومىتېتى ياكى نازارەتچىلەرنى ۋۇجۇدقا كەلتۈرۈش چارىسى، كونكرېت خىزمەت ھوقۇقى، كېڭىشىش ئۇسۇلى ۋە ئاۋاز بېرىش تەرتىپى قاتارلىقلار يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ نىزامنامىسىدە بەلگىلىنىدۇ.

第三十三条　农村集体经济组织成员大会、成员代表大会、理事会、监事会或者监事召开会议，应当按照规定制作、保存会议记录。

33-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى ئەزالىرى يىغىنى، ئەزالار قۇرۇلتىيى، كېڭىشى، نازارەتچىلىك كومىتېتى ياكى نازارەتچىلەر يىغىن ئېچىشتا، بەلگىلىمە بويىچە يىغىن خاتىرىسى تۈزۈشى، ساقلىشى كېرەك.

第三十四条　农村集体经济组织理事会成员、监事会成员或者监事与村党组织领导班子成员、村民委员会成员可以根据情况交叉任职。

34-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى كېڭىشىنىڭ ئەزالىرى، نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ ئەزالىرى ياكى نازارەتچىلەر كەنت پارتىيە تەشكىلاتى رەھبەرلىك بەنزىسىنىڭ ئەزالىرى، كەنت ئاھالە كومىتېتىنىڭ ئەزالىرى بىلەن ئەھۋالغا قاراپ گىرەلەشتۈرۈپ ۋەزىپە ئۆتىسە بولىدۇ.

农村集体经济组织理事会成员、财务人员、会计人员及其近亲属不得担任监事会成员或者监事。

يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى كېڭىشىنىڭ ئەزالىرى، مالىيە خادىملىرى، بوغالتىرلار ۋە ئۇلارنىڭ يېقىن تۇغقانلىرى نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ ئەزاسى ياكى نازارەتچىسى بولسا بولمايدۇ.

第三十五条　农村集体经济组织理事会成员、监事会成员或者监事应当遵守法律法规和农村集体经济组织章程，履行诚实信用、勤勉谨慎的义务，为农村集体经济组织及其成员的利益管理集体财产，处理农村集体经济组织事务。

35-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى كېڭىشىنىڭ ئەزالىرى، نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ ئەزالىرى ياكى نازارەتچىلەر قانۇن-نىزاملارغا ۋە يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ نىزامنامىسىگە رىئايە قىلىشى، سەمىمىي بولۇش، لەۋزىدە تۇرۇش، تىرىشچان، ئېھتىياتچان بولۇش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىشى، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى ۋە ئۇنىڭ ئەزالىرىنىڭ مەنپەئىتى ئۈچۈن كوللېكتىپ مال-مۈلكىنى باشقۇرۇشى، يېزا كوللېكتىپ ئىگىلىك تەشكىلاتلىرىنىڭ ئىشلىرىنى بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك.

农村集体经济组织理事会成员、监事会成员或者监事、主要经营管理人员不得有下列行为：

يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى كېڭىشىنىڭ ئەزالىرى، نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ ئەزالىرى ياكى نازارەتچىلەر، ئاساسلىق ئىگىلىك باشقۇرغۇچى خادىملار تۆۋەندىكى ھەرىكەتلەرنى قىلسا بولمايدۇ :

（一）侵占、挪用、截留、哄抢、私分、破坏集体财产；

( 1 ) كوللېكتىپ مال-مۈلكىنى ئىگىلىۋېلىش، ئىشلىتىۋېلىش، تۇتۇپ قېلىش، تالاپ كېتىش، ئاستىرتىن بۆلۈشۈۋېلىش، بۇزۇۋېتىش؛

（二）直接或者间接向农村集体经济组织借款；

( 2 ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىدىن بىۋاسىتە ياكى ۋاسىتىلىك قەرز پۇل ئېلىش؛

（三）以集体财产为本人或者他人债务提供担保；

( 3 ) كوللېكتىپ مال-مۈلكى ئارقىلىق ئۆزى ياكى باشقىلارنىڭ قەرزى ئۈچۈن كېپىللىك بېرىش؛

（四）违反法律法规或者国家有关规定为地方政府举借债务；

( 4 ) قانۇن-نىزاملار ياكى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلىرىگە خىلاپلىق قىلىپ، يەرلىك ھۆكۈمەتتىن قەرز ئېلىش؛

（五）以农村集体经济组织名义开展非法集资等非法金融活动；

( 5 ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى نامىدا قانۇنسىز مەبلەغ توپلاش قاتارلىق قانۇنسىز پۇل مۇئامىلە ھەرىكىتىنى قانات يايدۇرۇش؛

（六）将集体财产低价折股、转让、租赁；

( 6 ) كوللېكتىپ مال-مۈلۈكنى تۆۋەن باھادا پايغا سۇندۇرۇش، ئۆتۈنۈپ بېرىش، ئىجارىگە بېرىش؛

（七）以集体财产加入合伙企业成为普通合伙人；

( 7 ) كوللېكتىپ مال-مۈلكى بىلەن شېرىك كارخانىغا كىرىپ ئادەتتىكى شېرىك بولۇش؛

（八）接受他人与农村集体经济组织交易的佣金归为己有；

( 8 ) باشقىلارنىڭ يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى بىلەن قىلغان سودىسىدىكى شېرىنكانىنى ئۆزىگە تەۋە قىلىش؛

（九）泄露农村集体经济组织的商业秘密；

( 9 ) يېزىلاردىكى كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلارنىڭ سودا مەخپىيىتىنى ئاشكارىلاپ قويۇش؛

（十）其他损害农村集体经济组织合法权益的行为。

( 10 ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزىدىغان باشقا قىلمىشلار.

第五章　财产经营管理和收益分配

5-باب مال-مۈلۈك تىجارىتىنى باشقۇرۇش ۋە پايدا تەقسىملەش

第三十六条　集体财产主要包括：

36-ماددا كوللېكتىپ مال-مۈلكى ئاساسلىقى مۇنۇلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ :

（一）集体所有的土地和森林、山岭、草原、荒地、滩涂；

( 1 ) كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى يەر ۋە ئورمان، تاغ، ئوتلاق، قاقاسلىق، ساھىل؛

（二）集体所有的建筑物、生产设施、农田水利设施；

( 2 ) كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى ئىمارەت، ئىشلەپچىقىرىش ئەسلىھەلىرى، ئېتىز-ئېرىق سۇچىلىق ئەسلىھەلىرى؛

（三）集体所有的教育、科技、文化、卫生、体育、交通等设施和农村人居环境基础设施；

( 3 ) كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى مائارىپ، پەن-تېخنىكا، مەدەنىيەت، سەھىيە، تەنتەربىيە، قاتناش قاتارلىق ئەسلىھەلەر ۋە يېزىلارنىڭ ئۆي مۇھىتى ئۇل ئەسلىھەلىرى؛

（四）集体所有的资金；

( 4 ) كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى مەبلەغ؛

（五）集体投资兴办的企业和集体持有的其他经济组织的股权及其他投资性权利；

( 5 ) كوللېكتىپ مەبلەغ سېلىپ قۇرغان كارخانا ۋە كوللېكتىپ ئىلكىدىكى باشقا ئىقتىسادىي تەشكىلاتلارنىڭ پاي ھوقۇقى ۋە باشقا مەبلەغ سېلىش خاراكتېرلىك ھوقۇقلىرى؛

（六）集体所有的无形资产；

( 6 ) كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى شەكىلسىز مۈلۈك؛

（七）集体所有的接受国家扶持、社会捐赠、减免税费等形成的财产；

( 7 ) كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى دۆلەتنىڭ يۆلىشى، جەمئىيەتنىڭ ئىئانىسىنى قوبۇل قىلىش، باجنى كېمەيتىش، كەچۈرۈم قىلىش قاتارلىقلاردىن شەكىللەنگەن مال-مۈلۈك؛

（八）集体所有的其他财产。

( 8 ) كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى باشقا مال-مۈلۈكلەر.

集体财产依法由农村集体经济组织成员集体所有，由农村集体经济组织依法代表成员集体行使所有权，不得分割到成员个人。

كوللېكتىپ مال-مۈلۈك يېزىلاردىكى كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلات ئەزالىرىنىڭ كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدا قانۇن بويىچە بولىدۇ، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى ئەزالىرىنىڭ كوللېكتىپقا ۋاكالىتەن ئىگىدارلىق ھوقۇقىنى قانۇن بويىچە يۈرگۈزىدۇ، شەخسلەرگە پارچىلاشقا بولمايدۇ.

第三十七条　集体所有和国家所有依法由农民集体使用的耕地、林地、草地以及其他依法用于农业的土地，依照农村土地承包的法律实行承包经营。

37-ماددا كوللېكتىپ ئىگىدارلىق قىلىدىغان ۋە دۆلەت ئىگىدارلىق قىلىپ دېھقانلار كوللېكتىپ ئىشلىتىدىغان تېرىلغۇ يەر، ئورمان يېرى، ئوتلاق يېرى، شۇنىڭدەك قانۇن بويىچە يېزا ئىگىلىكىگە ئىشلىتىدىغان باشقا يەرلەر يېزا يەر ھۆددەرلىكى قانۇنى بويىچە ھۆددە ئېلىپ باشقۇرۇلىدۇ.

集体所有的宅基地等建设用地，依照法律、行政法规和国家有关规定取得、使用、管理。

كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى ئۆيلۈك يەر قاتارلىق قۇرۇلۇش يەرلىرىگە قانۇن، مەمۇرىي نىزاملار ۋە دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە ئېرىشىش، ئىشلىتىش، باشقۇرۇش كېرەك.

集体所有的建筑物、生产设施、农田水利设施，由农村集体经济组织按照国家有关规定和农村集体经济组织章程使用、管理。

كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى ئىمارەت، ئىشلەپچىقىرىش ئەسلىھەلىرى، ئېتىز-ئېرىق سۇچىلىق ئەسلىھەلىرىنى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى ۋە يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ نىزامنامىسى بويىچە ئىشلىتىدۇ ۋە باشقۇرىدۇ.

集体所有的教育、科技、文化、卫生、体育、交通等设施和农村人居环境基础设施，依照法律法规、国家有关规定和农村集体经济组织章程使用、管理。

كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى مائارىپ، پەن-تېخنىكا، مەدەنىيەت، سەھىيە، تەنتەربىيە، قاتناش ئەسلىھەلىرى ۋە يېزىلارنىڭ ياشاش مۇھىتى ئۇل ئەسلىھەلىرى قانۇن-نىزاملار، دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى ۋە يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى نىزامنامىسى بويىچە ئىشلىتىلىدۇ ۋە باشقۇرۇلىدۇ.

第三十八条　依法应当实行家庭承包的耕地、林地、草地以外的其他农村土地，农村集体经济组织可以直接组织经营或者依法实行承包经营，也可以依法采取土地经营权出租、入股等方式经营。

38-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى قانۇن بويىچە ئائىلىلەر ھۆددە بېرىشكە تېگىشلىك تېرىلغۇ يەر، ئورمان يېرى، ئوتلاق يېرىدىن باشقا يېزا يەرلىرىنى باشقۇرۇشقا بىۋاسىتە تەشكىللىسە ياكى قانۇن بويىچە ھۆددە ئېلىپ باشقۇرسا بولىدۇ، يەر باشقۇرۇش ھوقۇقىنى قانۇن بويىچە ئىجارىگە بېرىش، پاي قىلىپ قوشۇش قاتارلىق ئۇسۇللار ئارقىلىق باشقۇرسىمۇ بولىدۇ.

第三十九条　对符合国家规定的集体经营性建设用地，农村集体经济组织应当优先用于保障乡村产业发展和乡村建设，也可以依法通过出让、出租等方式交由单位或者个人有偿使用。

39-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى دۆلەتنىڭ بەلگىلىمىسىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان كوللېكتىپ تىجارەت خاراكتېرلىك قۇرۇلۇش يېرىنى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ يېزا-كەنت كەسىپلىرىنىڭ تەرەققىياتى ۋە يېزا-كەنت قۇرۇلۇشىنى كاپالەتلەندۈرۈشكە ئاۋۋال ئىشلىتىشى كېرەك، قانۇن بويىچە ھەقلىق بېرىش، ئىجارىگە بېرىش قاتارلىق ئۇسۇللار ئارقىلىق ئورۇن ياكى شەخسلەرنىڭ ھەقلىق ئىشلىتىشىگە تاپشۇرۇپ بەرسىمۇ بولىدۇ.

第四十条　农村集体经济组织可以将集体所有的经营性财产的收益权以份额形式量化到本农村集体经济组织成员，作为其参与集体收益分配的基本依据。

40-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى تىجارەت خاراكتېرلىك مال-مۈلۈكتىن پايدا ئېلىش ھوقۇقىنى شۇ يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ ئەزالىرىغىچە ئۈلۈش شەكلىدە مىقدارلاشتۇرۇپ، كوللېكتىپ پايدا تەقسىماتىغا قاتنىشىشنىڭ تۈپ ئاساسى قىلسا بولىدۇ.

集体所有的经营性财产包括本法第三十六条第一款第一项中可以依法入市、流转的财产用益物权和第二项、第四项至第七项的财产。

كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى تىجارەتلىك مال-مۈلۈك مۇشۇ قانۇننىڭ 36-ماددا 1-تارمىقىنىڭ ( 1 ) تارماقچىسىدىكى قانۇن بويىچە بازارغا كىرىشكە، ئوبوروت قىلىشقا بولىدىغان مال-مۈلۈك پايدىلانما نەرسە ھوقۇقى ۋە 2-تارماقچىسى، ( 4 ) تارماقچىسىدىن ( 7 ) تارماقچىسىغىچە بولغان مال-مۈلۈكنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

国务院农业农村主管部门可以根据本法制定集体经营性财产收益权量化的具体办法。

گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى مۇشۇ قانۇنغا ئاساسەن كوللېكتىپنىڭ تىجارەت خاراكتېرلىك مال-مۈلكىدىن پايدا ئېلىش ھوقۇقىنى مىقدارلاشتۇرۇش كونكرېت چارىسىنى تۈزسە بولىدۇ.

第四十一条　农村集体经济组织可以探索通过资源发包、物业出租、居间服务、经营性财产参股等多样化途径发展新型农村集体经济。

41-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى بايلىقنى ھۆددە بېرىش، خوجىلىق ئىجارە بېرىش، ئارىغا چۈشۈپ مۇلازىمەت قىلىش، تىجارەتلىك مال-مۈلۈككە پاي قوشۇش قاتارلىق كۆپ خىل يوللار ئارقىلىق يېڭىچە يېزا كوللېكتىپ ئىگىلىكىنى راۋاجلاندۇرۇش ئۈستىدە ئىزدەنسە بولىدۇ.

第四十二条　农村集体经济组织当年收益应当按照农村集体经济组织章程规定提取公积公益金，用于弥补亏损、扩大生产经营等，剩余的可分配收益按照量化给农村集体经济组织成员的集体经营性财产收益权份额进行分配。

42-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ شۇ يىللىق پايدىسىنى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى نىزامنامىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە جۇغلانما ئاممىۋى پاراۋانلىق فوندى قىلىپ ئېلىپ، زىياننى تولدۇرۇش، ئىشلەپچىقىرىش-تىجارەتنى كېڭەيتىش قاتارلىقلارغا ئىشلىتىشى كېرەك، ئېشىپ قالغان تەقسىمات پايدىسىنى يېزا كوللېكتىپ ئىگىلىك تەشكىلاتى ئەزالىرىنىڭ كوللېكتىپنىڭ تىجارەت خاراكتېرلىك مال-مۈلكىدىن پايدا ئېلىش ھوقۇقى ئۈلۈشىگە مىقدارلاشتۇرۇپ تەقسىملەش كېرەك.

第四十三条　农村集体经济组织应当加强集体财产管理，建立集体财产清查、保管、使用、处置、公开等制度，促进集体财产保值增值。

43-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى كوللېكتىپ مال-مۈلكىنى باشقۇرۇشنى كۈچەيتىپ، كوللېكتىپ مال-مۈلۈكنى تەكشۈرۈپ ئېنىقلاش، ساقلاش، ئىشلىتىش، بىر تەرەپ قىلىش، ئاشكارىلاش تۈزۈملىرىنى ئورنىتىپ، كوللېكتىپ مال – مۈلۈكنىڭ قىممىتىنى ساقلاش ۋە ئاشۇرۇشنى ئىلگىرى سۈرۈشى كېرەك.

省、自治区、直辖市可以根据实际情况，制定本行政区域农村集体财产管理具体办法，实现集体财产管理制度化、规范化和信息化。

ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلەر ئەمەلىي ئەھۋالىغا قاراپ، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ يېزا كوللېكتىپ مال-مۈلكىنى باشقۇرۇش كونكرېت چارىسىنى تۈزۈپ، كوللېكتىپ مال-مۈلۈكنى باشقۇرۇشنى تۈزۈملەشتۈرۈش، قېلىپلاشتۇرۇش ۋە ئۇچۇرلاشتۇرۇشنى ئىشقا ئاشۇرسا بولىدۇ.

第四十四条　农村集体经济组织应当按照国务院有关部门制定的农村集体经济组织财务会计制度进行财务管理和会计核算。

44-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارمىقى تۈزگەن يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ مالىيە-بوغالتىرلىق تۈزۈمىگە ئاساسەن مالىيە باشقۇرۇشى ۋە بوغالتىرلىق-ھېسابات قىلىشى كېرەك.

农村集体经济组织应当根据会计业务的需要，设置会计机构，或者设置会计人员并指定会计主管人员，也可以按照规定委托代理记账。

يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى بوغالتىرلىق كەسپىنىڭ ئېھتىياجىغا ئاساسەن بوغالتىرلىق ئاپپاراتى تەسىس قىلىشى ياكى بوغالتىر خادىملىرىنى تەسىس قىلىشى ھەمدە بوغالتىر مەسئۇل خادىملىرىنى بېكىتىشى كېرەك، بەلگىلىمە بويىچە ھېساباتنى ۋاكالىتەن خاتىرىلەشنى ھاۋالە قىلسىمۇ بولىدۇ.

集体所有的资金不得存入以个人名义开立的账户。

كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى مەبلەغنى شەخسىي نامىدا ئېچىلغان ھېساباتتا ساقلاشقا بولمايدۇ.

第四十五条　农村集体经济组织应当定期将财务情况向农村集体经济组织成员公布。集体财产使用管理情况、涉及农村集体经济组织及其成员利益的重大事项应当及时公布。农村集体经济组织理事会应当保证所公布事项的真实性。

45-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى مالىيە ئەھۋالىنى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ ئەزالىرىغا قەرەللىك ئېلان قىلىشى كېرەك. كوللېكتىپ مال-مۈلۈكنى ئىشلىتىش، باشقۇرۇش ئەھۋالى، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى ۋە ئۇنىڭ ئەزالىرىنىڭ مەنپەئىتىگە چېتىلىدىغان چوڭ-چوڭ ئىشلارنى ۋاقتىدا ئېلان قىلىش كېرەك. يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى كېڭىشى ئېلان قىلىنغان ئىشلارنىڭ چىنلىقىغا كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

第四十六条　农村集体经济组织应当编制年度经营报告、年度财务会计报告和收益分配方案，并于成员大会、成员代表大会召开十日前，提供给农村集体经济组织成员查阅。

46-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى يىللىق تىجارەت دوكلاتى، يىللىق مالىيە-بوغالتىرلىق دوكلاتى ۋە پايدا تەقسىمات لايىھەسىنى تۈزۈشى ھەمدە ئەزالار يىغىنى، ئەزالار قۇرۇلتىيى ئېچىلىشتىن 10 كۈن بۇرۇن، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى ئەزالىرىنىڭ كۆرۈشىگە بېرىشى كېرەك.

第四十七条　农村集体经济组织应当依法接受审计监督。

47-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى ئىقتىسادىي تەپتىش نازارەتچىلىكىنى قانۇن بويىچە قوبۇل قىلىشى كېرەك.

县级以上地方人民政府农业农村主管部门和乡镇人民政府、街道办事处根据情况对农村集体经济组织开展定期审计、专项审计。审计办法由国务院农业农村主管部门制定。

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى ۋە يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمىتى، كوچا ئىش باشقارمىسى ئەھۋالغا قاراپ، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىغا قارىتا قەرەللىك ئىقتىسادىي تەپتىش، مەخسۇس تۈر بويىچە ئىقتىسادىي تەپتىش قىلىدۇ. ئىقتىسادىي تەپتىشلىك چارىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى بېكىتىدۇ.

审计机关依法对农村集体经济组织接受、运用财政资金的真实、合法和效益情况进行审计监督。

ئىقتىسادىي تەپتىش ئورگىنى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ مالىيە مەبلىغىنى قوبۇل قىلىش، ئىشلىتىش ئەھۋالىنىڭ ھەقىقىي، قانۇنلۇق ۋە ئۈنۈملۈك بولۇش ئەھۋالىنى قانۇن بويىچە ئىقتىسادىي تەپتىش قىلىدۇ.

第四十八条　农村集体经济组织应当自觉接受有关机关和组织对集体财产使用管理情况的监督。

48-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى ئالاقىدار ئورگان ۋە تەشكىلاتلارنىڭ كوللېكتىپ مال-مۈلكىنى ئىشلىتىش، باشقۇرۇش ئەھۋالى توغرىسىدىكى نازارەتچىلىكىنى ئاڭلىق قوبۇل قىلىشى كېرەك.

第六章　扶持措施

6-باب يۆلەش تەدبىرى

第四十九条　县级以上人民政府应当合理安排资金，支持农村集体经济组织发展新型农村集体经济、服务集体成员。

49-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى مەبلەغنى مۇۋاپىق ئورۇنلاشتۇرۇپ، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ يېڭىچە يېزا كوللېكتىپ ئىگىلىكىنى تەرەققىي قىلدۇرۇشى، كوللېكتىپ ئەزالىرىغا مۇلازىمەت قىلىشىغا مەدەت بېرىشى كېرەك.

各级财政支持的农业发展和农村建设项目，依法将适宜的项目优先交由符合条件的农村集体经济组织承担。国家对欠发达地区和革命老区、民族地区、边疆地区的农村集体经济组织给予优先扶助。

ھەر دەرىجىلىك مالىيە قوللايدىغان يېزا ئىگىلىك تەرەققىياتى ۋە يېزا قۇرۇلۇش تۈرلىرىدە مۇۋاپىق تۈرلەرنى قانۇن بويىچە شەرتكە ئۇيغۇن كېلىدىغان يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ ئۈستىگە ئېلىشىغا ئالدىن تاپشۇرۇش كېرەك. دۆلەت تەرەققىي تاپمىغان رايونلار ۋە كونا ئىنقىلابىي رايونلار، مىللىي رايونلار، چېگرا رايونلاردىكى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنى ئاۋۋال يۆلەيدۇ.

县级以上人民政府有关部门应当依法加强对财政补助资金使用情况的监督。

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى مالىيە ياردەم پۇل مەبلىغىنىڭ ئىشلىتىلىش ئەھۋالىنى نازارەت قىلىشنى قانۇن بويىچە كۈچەيتىشى كېرەك.

第五十条　农村集体经济组织依法履行纳税义务，依法享受税收优惠。

50-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى باج تاپشۇرۇش مەجبۇرىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلىدۇ، قانۇن بويىچە باجدا ئېتىبار بېرىشتىن بەھرىمەن بولىدۇ.

农村集体经济组织开展生产经营管理活动或者因开展农村集体产权制度改革办理土地、房屋权属变更，按照国家规定享受税收优惠。

يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى ئىشلەپچىقىرىش-تىجارەت باشقۇرۇش پائالىيىتىنى قانات يايدۇرغاندا ياكى يېزا كوللېكتىپ مۈلۈك ھوقۇقى تۈزۈمى ئىسلاھاتىنى قانات يايدۇرۇش داۋامىدا يەر، ئۆينىڭ ھوقۇق تەۋەلىكىنى ئۆزگەرتىشتە، دۆلەتنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە باجدا ئېتىبار بېرىشتىن بەھرىمەن بولىدۇ.

第五十一条　农村集体经济组织用于集体公益和综合服务、保障村级组织和村务运转等支出，按照国家规定计入相应成本。

51-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى كوللېكتىپ ئاممىۋى پاراۋانلىق ۋە ئۇنىۋېرسال مۇلازىمەتكە ئىشلىتىش، كەنت دەرىجىلىك تەشكىلات ۋە كەنت ئىشلىرىنىڭ يۈرۈشۈشى قاتارلىق چىقىملارغا كاپالەتلىك قىلىشتا، دۆلەتنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە مۇناسىپ تەننەرخكە كىرگۈزىدۇ.

第五十二条　国家鼓励政策性金融机构立足职能定位，在业务范围内采取多种形式对农村集体经济组织发展新型农村集体经济提供多渠道资金支持。

52-ماددا دۆلەت سىياسەت خاراكتېرلىك پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرىنىڭ مەۋقەنى فۇنكسىيەلىك ئورنىغا قويۇپ، كەسىپ دائىرىسىدە يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ يېڭىچە يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىنى راۋاجلاندۇرۇشىنى كۆپ خىل يوللار بىلەن مەبلەغ مەدىتى بىلەن تەمىنلىشىگە ئىلھام بېرىدۇ.

国家鼓励商业性金融机构为农村集体经济组织及其成员提供多样化金融服务，优先支持符合条件的农村集体经济发展项目，支持农村集体经济组织开展集体经营性财产股权质押贷款；鼓励融资担保机构为农村集体经济组织提供融资担保服务；鼓励保险机构为农村集体经济组织提供保险服务。

دۆلەت سودا خاراكتېرلىك پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرىنىڭ يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى ۋە ئۇلارنىڭ ئەزالىرىغا كۆپ خىل پۇل مۇئامىلە مۇلازىمىتى قىلىشىغا ئىلھام بېرىدۇ، شەرتكە ئۇيغۇن كېلىدىغان يېزا كوللېكتىپ ئىگىلىكىنى راۋاجلاندۇرۇش تۈرىنى ئاۋۋال قوللايدۇ، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ كوللېكتىپ تىجارەتلىك مال-مۈلۈك پاي ھوقۇقىنى رەنىگە قويۇپ قەرز بېرىشىنى قوللايدۇ؛ مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈش كېپىللىك ئاپپاراتلىرىنىڭ يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنى مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈش كېپىللىك مۇلازىمىتى قىلىشىغا ئىلھام بېرىش؛ سۇغۇرتا ئاپپاراتلىرىنىڭ يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنى سۇغۇرتا مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلىشىگە ئىلھام بېرىلىدۇ.

第五十三条　乡镇人民政府编制村庄规划应当根据实际需要合理安排集体经济发展各项建设用地。

53-ماددا يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمىتى كەنت يىرىك پىلانىنى تۈزۈشتە، كوللېكتىپ ئىگىلىك تەرەققىياتىغا دائىر تۈرلۈك قۇرۇلۇش يېرىنى ئەمەلىي ئېھتىياجغا قاراپ مۇۋاپىق ئورۇنلاشتۇرۇشى كېرەك.

土地整理新增耕地形成土地指标交易的收益，应当保障农村集体经济组织和相关权利人的合法权益。

يەرنى رەتلەپ يېڭىدىن كۆپەيگەن تېرىلغۇ يەردىن شەكىللەنگەن يەر كۆرسەتكۈچ سودىسى تاپاۋىتى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى ۋە ئالاقىدار ھوقۇقدارلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى كاپالەتلەندۈرۈش كېرەك.

第五十四条　县级人民政府和乡镇人民政府、街道办事处应当加强农村集体经济组织经营管理队伍建设，制定农村集体经济组织人才培养计划，完善激励机制，支持和引导各类人才服务新型农村集体经济发展。

54-ماددا ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ۋە يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمىتى، كوچا ئىش باشقارمىسى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ ئىگىلىك باشقۇرۇش قوشۇنى قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىپ، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى ئىختىساسلىقلىرىنى تەربىيەلەش پىلانى تۈزۈپ، رىغبەتلەندۈرۈش مېخانىزمىنى مۇكەممەللەشتۈرۈپ، تۈرلۈك ئىختىساسلىقلارنىڭ يېڭىچە يېزا كوللېكتىپ ئىگىلىكىنىڭ تەرەققىياتىغا مۇلازىمەت قىلىشىغا مەدەت بېرىشى ۋە يېتەكچىلىك قىلىشى كېرەك.

第五十五条　各级人民政府应当在用水、用电、用气以及网络、交通等公共设施和农村人居环境基础设施配置方面为农村集体经济组织建设发展提供支持。

55-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى سۇ، توك، گاز ئىشلىتىش، شۇنىڭدەك تور، قاتناش قاتارلىق ئاممىۋى ئەسلىھەلەرنى ۋە يېزىلارنىڭ ئولتۇراق مۇھىتى ئۇل ئەسلىھەلىرىنى سەپلەش جەھەتتە، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ قۇرۇلۇشى، تەرەققىياتىنى قوللىشى كېرەك.

第七章　争议的解决和法律责任

7-باب تالاش-تارتىشنى ھەل قىلىش ۋە قانۇن جاۋابكارلىقى

第五十六条　对确认农村集体经济组织成员身份有异议，或者农村集体经济组织因内部管理、运行、收益分配等发生纠纷的，当事人可以请求乡镇人民政府、街道办事处或者县级人民政府农业农村主管部门调解解决；不愿调解或者调解不成的，可以向农村土地承包仲裁机构申请仲裁，也可以直接向人民法院提起诉讼。

56-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى ئەزالىرىنىڭ سالاھىيىتىنى مۇئەييەنلەشتۈرۈشكە باشقىچە پىكرى بولسا ياكى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىدا ئىچكى باشقۇرۇش، يۈرۈشۈش، پايدا تەقسىملەش قاتارلىقلار تۈپەيلىدىن ماجىرا كۆرۈلسە، ئالاقىدارلار يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمىتى، كوچا باشقارمىسى ياكى ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىدىن مۇرەسسە قىلىپ ھەل قىلىپ بېرىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ؛ مۇرەسسە قىلىشنى خالىمىسا ياكى مۇرەسسە ئۈنۈم بەرمىسە، يېزا يەر ھۆددەرلىكى كېسىم ئاپپاراتىغا كېسىم قىلىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ، خەلق سوت مەھكىمىسىگە بىۋاسىتە دەۋا قىلسىمۇ بولىدۇ.

确认农村集体经济组织成员身份时侵害妇女合法权益，导致社会公共利益受损的，检察机关可以发出检察建议或者依法提起公益诉讼。

يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى ئەزالىرىنىڭ سالاھىيىتىنى مۇئەييەنلەشتۈرگەندە، ئاياللارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزۈپ، ئاممىۋى مەنپەئەتنى زىيانغا ئۇچراتقان بولسا، تەپتىش ئورگىنى تەپتىش تەكلىپى بەرسە ياكى قانۇن بويىچە ئاممىۋى پاراۋانلىق دەۋاسى قىلسا بولىدۇ.

第五十七条　农村集体经济组织成员大会、成员代表大会、理事会或者农村集体经济组织负责人作出的决定侵害农村集体经济组织成员合法权益的，受侵害的农村集体经济组织成员可以请求人民法院予以撤销。但是，农村集体经济组织按照该决定与善意相对人形成的民事法律关系不受影响。

57-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى ئەزالىرىنىڭ يىغىنى، ئەزالار قۇرۇلتىيى، كېڭىشى ياكى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ مەسئۇللىرى چىقارغان قارار يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلات ئەزالىرىنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى زىيانغا ئۇچراتقان بولسا، زىيانغا ئۇچرىغان يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتنىڭ ئەزالىرى خەلق سوت مەھكىمىسىدىن شۇ قارارنى بىكار قىلىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ. لېكىن، يېزىلاردىكى كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلارنىڭ شۇ قارار بويىچە ياخشى نىيەتلىك ئاداچى بىلەن شەكىللەندۈرگەن ھەق تەلەپ قانۇن مۇناسىۋىتى تەسىرگە ئۇچرىمايدۇ.

受侵害的农村集体经济组织成员自知道或者应当知道撤销事由之日起一年内或者自该决定作出之日起五年内未行使撤销权的，撤销权消灭。

زىيانغا ئۇچرىغان يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ ئەزالىرى بىكار قىلىش سەۋەبىنى بىلگەن ياكى بىلىشكە تېگىشلىك بولغان كۈندىن باشلاپ 1 يىل ئىچىدە ياكى شۇ قارار چىقىرىلغان كۈندىن باشلاپ 5 يىل ئىچىدە بىكار قىلىش ھوقۇقىنى يۈرگۈزمىگەن بولسا، بىكار قىلىش ھوقۇقى يوقىلىدۇ.

第五十八条　农村集体经济组织理事会成员、监事会成员或者监事、主要经营管理人员有本法第三十五条第二款规定行为的，由乡镇人民政府、街道办事处或者县级人民政府农业农村主管部门责令限期改正；情节严重的，依法给予处分或者行政处罚；造成集体财产损失的，依法承担赔偿责任；构成犯罪的，依法追究刑事责任。

58-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى كېڭىشىنىڭ ئەزالىرى، نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ ئەزالىرى ياكى نازارەتچىلىرى، ئاساسلىق ئىگىلىك باشقۇرغۇچى خادىملاردىن مۇشۇ قانۇننىڭ 35-ماددىسىنىڭ 2-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن قىلمىش سادىر قىلغانلىرىنى يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمىتى، كوچا باشقارمىسى ياكى ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛ قىلمىشى ئېغىر بولغانلارغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ ياكى مەمۇرىي جازا بېرىلىدۇ؛ كوللېكتىپ مال-مۈلكىگە زىيان سالغانلار قانۇن بويىچە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ؛ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

前款规定的人员违反本法规定，以集体财产为本人或者他人债务提供担保的，该担保无效。

ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن خادىملار مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، كوللېكتىپ مال-مۈلكى ئارقىلىق ئۆزىگە ياكى باشقىلارنىڭ قەرزى ئۈچۈن كېپىللىك بەرگەن بولسا، شۇ كېپىللىك ئىناۋەتسىز.

第五十九条　对于侵害农村集体经济组织合法权益的行为，农村集体经济组织可以依法向人民法院提起诉讼。

59-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزىدىغان قىلمىشلار ئۈستىدە يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى خەلق سوت مەھكىمىسىگە قانۇن بويىچە دەۋا قىلسا بولىدۇ.

第六十条　农村集体经济组织理事会成员、监事会成员或者监事、主要经营管理人员执行职务时违反法律法规或者农村集体经济组织章程的规定，给农村集体经济组织造成损失的，应当依法承担赔偿责任。

60-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى كېڭىشىنىڭ ئەزالىرى، نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ ئەزالىرى ياكى نازارەتچىلىرى، ئاساسلىق ئىگىلىك باشقۇرغۇچى خادىملاردىن ۋەزىپە ئىجرا قىلغاندا قانۇن-نىزاملارغا ياكى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى نىزامنامىسىدىكى بەلگىلىمىلەرگە خىلاپلىق قىلىپ، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىغا زىيان سالغانلىرى قانۇن بويىچە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

前款规定的人员有前款行为的，农村集体经济组织理事会、监事会或者监事应当向人民法院提起诉讼；未及时提起诉讼的，十名以上具有完全民事行为能力的农村集体经济组织成员可以书面请求监事会或者监事向人民法院提起诉讼。

ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن خادىملاردا ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن قىلمىش كۆرۈلسە، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى كېڭىشى، نازارەتچىلىك كومىتېتى ياكى نازارەتچى خەلق سوت مەھكىمىسىگە دەۋا قىلىشى كېرەك؛ ۋاقتىدا دەۋا قىلمىسا، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ تولۇق ھەق تەلەپ ھەرىكەت ئىقتىدارىغا ئىگە ئوندىن ئارتۇق ئەزاسى نازارەتچىلىك كومىتېتى ياكى نازارەتچىدىن خەلق سوت مەھكىمىسىگە دەۋا قىلىشنى يازما تەلەپ قىلسا بولىدۇ.

监事会或者监事收到书面请求后拒绝提起诉讼或者自收到请求之日起十五日内未提起诉讼的，前款规定的提出书面请求的农村集体经济组织成员可以为农村集体经济组织的利益，以自己的名义向人民法院提起诉讼。

نازارەتچىلىك كومىتېتى ياكى نازارەتچى يازما تەلەپنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىن دەۋا قىلىشنى رەت قىلسا ياكى تەلەپنى تاپشۇرۇۋالغان كۈندىن باشلاپ 15 كۈن ئىچىدە دەۋا قىلمىسا، ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن يازما تەلەپنى ئوتتۇرىغا قويغان يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ ئەزالىرى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ مەنپەئىتى ئۈچۈن ئۆز نامىدا خەلق سوت مەھكىمىسىگە دەۋا قىلسا بولىدۇ.

第六十一条　农村集体经济组织章程或者农村集体经济组织成员大会、成员代表大会所作的决定违反本法或者其他法律法规规定的，由乡镇人民政府、街道办事处或者县级人民政府农业农村主管部门责令限期改正。

61-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ نىزامنامىسى ياكى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى ئەزالىرى يىغىنىنىڭ، ئەزالار قۇرۇلتىيىنىڭ قارارى مۇشۇ قانۇن ياكى باشقا قانۇن-نىزاملاردىكى بەلگىلىمىگە خىلاپ بولسا، يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمىتى، كوچا باشقارمىسى ياكى ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ.

第六十二条　地方人民政府及其有关部门非法干预农村集体经济组织经营管理和财产管理活动或者未依法履行相应监管职责的，由上级人民政府责令限期改正；情节严重的，依法追究相关责任人员的法律责任。

62-ماددا يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ئۇنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرىدىن يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرىنىڭ ئىگىلىك باشقۇرۇش ۋە مال-مۈلۈك باشقۇرۇش پائالىيىتىگە قانۇنسىز ئارىلىشىۋالغانلىرىنى ياكى مۇناسىپ نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلمىغانلىرىنى يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛ قىلمىشى ئېغىر بولسا، ئالاقىدار جاۋابكارلار قانۇن بويىچە قانۇن جاۋابكارلىقىغا تارتىلىدۇ.

第六十三条　农村集体经济组织对行政机关的行政行为不服的，可以依法申请行政复议或者提起行政诉讼。

63-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى مەمۇرىي ئورگانلارنىڭ مەمۇرىي ھەرىكىتىگە قايىل بولمىسا، قانۇن بويىچە مەمۇرىي قايتا قاراپ چىقىشنى ئىلتىماس قىلسا ياكى مەمۇرىي دەۋا قىلسا بولىدۇ.

第八章　附　　则

8-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

第六十四条　未设立农村集体经济组织的，村民委员会、村民小组可以依法代行农村集体经济组织的职能。

64-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى تەسىس قىلىنمىغان بولسا، كەنت ئاھالە كومىتېتى، كەنت ئاھالە گۇرۇپپىسى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ فۇنكسىيەسىنى قانۇن بويىچە ۋاكالىتەن يۈرگۈزسە بولىدۇ.

村民委员会、村民小组依法代行农村集体经济组织职能的，讨论决定有关集体财产和成员权益的事项参照适用本法的相关规定。

كەنت ئاھالە كومىتېتى، كەنت ئاھالە گۇرۇپپىسىدىن يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ فۇنكسىيەسىنى قانۇن بويىچە ۋاكالىتەن يۈرگۈزگەنلىرىنىڭ كوللېكتىپ مال-مۈلكى ۋە ئەزالارنىڭ ھوقۇق-مەنپەئىتىگە ئالاقىدار ئىشلارنى مۇزاكىرە قىلىپ قارار قىلىشقا مۇشۇ قانۇندىكى ئالاقىدار بەلگىلىمىلەر تەتبىقلانسا بولىدۇ.

第六十五条　本法施行前已经按照国家规定登记的农村集体经济组织及其名称，本法施行后在法人登记证书有效期限内继续有效。

65-ماددا بۇ قانۇن يولغا قويۇلۇشتىن بۇرۇن دۆلەتنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە تىزىمغا ئالدۇرغان يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى ۋە ئۇنىڭ نامى بۇ قانۇن يولغا قويۇلغاندىن كېيىن، قانۇنىي ئىگە تىزىملاش گۇۋاھنامىسى كۈچكە ئىگە مۇددەت ئىچىدە داۋاملىق كۈچكە ئىگە بولىدۇ.

第六十六条　本法施行前农村集体经济组织开展农村集体产权制度改革时已经被确认的成员，本法施行后不需要重新确认。

66-ماددا بۇ قانۇن يولغا قويۇلۇشتىن ئىلگىرى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى يېزا كوللېكتىپ مۈلۈك ھوقۇقى تۈزۈمى ئىسلاھاتىنى قانات يايدۇرغاندا مۇئەييەنلەشتۈرۈلگەن ئەزالارنى بۇ قانۇن يولغا قويۇلغاندىن كېيىن قايتا مۇئەييەنلەشتۈرۈش ھاجەتسىز.

第六十七条　本法自2025年5月1日起施行。

67-ماددا بۇ قانۇن 2025-يىل 5-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.