（1994年7月5日第八届全国人民代表大会常务委员会第八次会议通过　根据2009年8月27日第十一届全国人民代表大会常务委员会第十次会议《关于修改部分法律的决定》第一次修正　根据2018年12月29日第十三届全国人民代表大会常务委员会第七次会议《关于修改〈中华人民共和国劳动法〉等七部法律的决定》第二次修正）

( 1994 ـ يىل 7 ـ ئاينىڭ 5 ـ كۈنى 8 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 8 ـ يىغىنىدا ماقۇللانغان، 2009 ـ يىل 8 ـ ئاينىڭ 27 ـ كۈنى 11 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك قانۇن قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 10 ـ يىغىنىنىڭ «بىر قىسىم قانۇنلارغا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارارى»غا ئاساسەن 1 ـ قېتىم تۈزىتىلگەن، 2018 ـ يىل 12 ـ ئاينىڭ 29 ـ كۈنى 13 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك پارتىيە قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 7 ـ يىغىنىنىڭ «‹ جۇڭخۇا خەلقى›غا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى»ىگە ئاساسەن جۇمھۇرىيەتنىڭ ئەمگەك قانۇنى > قاتارلىق يەتتە قانۇننىڭ قارارى»2 ـ قېتىم تۈزىتىلدى )

目　　录

مۇندەرىجە

第一章　总则

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

第二章　促进就业

2-باب ئىشقا ئورۇنلىشىشنى ئىلگىرى سۈرۈش

第三章　劳动合同和集体合同

3-باب ئەمگەك توختامى ۋە كوللېكتىپ توختام

第四章　工作时间和休息休假

تۆتىنچى باب خىزمەت ۋاقتى ۋە ئارام-دەم ئېلىش ۋاقتى

第五章　工资

بەشىنچى باب مائاش

第六章　劳动安全卫生

6-باب ئەمگەك بىخەتەرلىكى-ساقلىق ساقلاش

第七章　女职工和未成年工特殊保护

7-باب ئايال ئىشچى-خىزمەتچىلەر ۋە قۇرامىغا يەتمىگەن ئىشچىلارنى ئالاھىدە قوغداش

第八章　职业培训

8-باب كەسپىي تەربىيەلەش

第九章　社会保险和福利

9-باب ئىجتىمائىي سۇغۇرتا ۋە پاراۋانلىق

第十章　劳动争议

10-باب ئەمگەك تالاش-تارتىشى

第十一章　监督检查

11-باب نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش

第十二章　法律责任

12-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

第十三章　附则

13-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

第一章　总则

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

第一条　为了保护劳动者的合法权益，调整劳动关系，建立和维护适应社会主义市场经济的劳动制度，促进经济发展和社会进步，根据宪法，制定本法。

1-ماددا بۇ قانۇن ئەمگەكچىلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش، ئەمگەك مۇناسىۋىتىنى تەڭشەش، سوتسىيالىستىك بازار ئىگىلىكىگە باب ئەمگەك تۈزۈمى ئورنىتىش ۋە قوغداش، ئىقتىسادىي تەرەققىيات ۋە جەمئىيەتنىڭ ئىلگىرىلىشىنى ئىلگىرى سۈرۈش مەقسىتىدە، ئاساسىي قانۇنغا بىنائەن چىقىرىلدى.

第二条　在中华人民共和国境内的企业、个体经济组织（以下统称用人单位）和与之形成劳动关系的劳动者，适用本法。

2-ماددا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىدىكى كارخانىلار، يەككە ئىقتىسادىي تەشكىلاتلار ( تۆۋەندە قىسقارتىپ ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇنلار دېيىلىدۇ ) ۋە ئۇنىڭ بىلەن ئەمگەك مۇناسىۋىتى شەكىللەندۈرگەن ئەمگەكچىلەرگە مۇشۇ قانۇن تەتبىقلىنىدۇ.

国家机关、事业组织、社会团体和与之建立劳动合同关系的劳动者，依照本法执行。

دۆلەت ئورگىنى، كەسپىي تەشكىلاتلار، ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار ۋە ئۇنىڭ بىلەن ئەمگەك توختامى مۇناسىۋىتى ئورناتقان ئەمگەكچىلەر مۇشۇ قانۇن بويىچە ئىجرا قىلىنىدۇ.

第三条　劳动者享有平等就业和选择职业的权利、取得劳动报酬的权利、休息休假的权利、获得劳动安全卫生保护的权利、接受职业技能培训的权利、享受社会保险和福利的权利、提请劳动争议处理的权利以及法律规定的其他劳动权利。

3-ماددا ئەمگەكچىلەر باراۋەر ئىشقا ئورۇنلىشىش ۋە كەسىپ تاللاش ھوقۇقى، ئەمگەك ھەققى ئېلىش ھوقۇقى، ئارام ئېلىش-دەم ئېلىش ھوقۇقى، ئەمگەك بىخەتەرلىكى-ساقلىق ساقلاشنى قوغداش ھوقۇقى، كەسپىي ماھارەت بويىچە تەربىيەلىنىش ھوقۇقى، ئىجتىمائىي سۇغۇرتا ۋە پاراۋانلىقتىن بەھرىمەن بولۇش ھوقۇقى، ئەمگەك تالاش-تارتىشىنى بىر تەرەپ قىلىشقا سۇنۇش ھوقۇقى شۇنىڭدەك قانۇندا بەلگىلەنگەن باشقا ئەمگەك ھوقۇقلىرىغا ئىگە.

劳动者应当完成劳动任务，提高职业技能，执行劳动安全卫生规程，遵守劳动纪律和职业道德。

ئەمگەكچىلەر ئەمگەك ۋەزىپىسىنى ئورۇندىشى، كەسپىي ماھارىتىنى ئۆستۈرۈشى، ئەمگەك بىخەتەرلىكى-ساقلىق ساقلاش قائىدىسىنى ئىجرا قىلىشى، ئەمگەك ئىنتىزامى ۋە كەسىپ ئەخلاقىغا رىئايە قىلىشى كېرەك.

第四条　用人单位应当依法建立和完善规章制度，保障劳动者享有劳动权利和履行劳动义务。

4-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن قائىدە-تۈزۈملەرنى قانۇن بويىچە ئورنىتىپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈپ، ئەمگەكچىلەرنىڭ ئەمگەك ھوقۇقىدىن بەھرىمەن بولۇشى ۋە ئەمگەك مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىشىنى كاپالەتلەندۈرۈشى كېرەك.

第五条　国家采取各种措施，促进劳动就业，发展职业教育，制定劳动标准，调节社会收入，完善社会保险，协调劳动关系，逐步提高劳动者的生活水平。

5-ماددا دۆلەت تۈرلۈك تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، ئىشقا ئورۇنلىشىشنى ئىلگىرى سۈرىدۇ، كەسپىي مائارىپنى راۋاجلاندۇرىدۇ، ئەمگەك ئۆلچىمى بېكىتىدۇ، ئىجتىمائىي كىرىمنى تەڭشەيدۇ، ئىجتىمائىي سۇغۇرتىنى مۇكەممەللەشتۈرىدۇ، ئەمگەك مۇناسىۋىتىنى ماسلاشتۇرىدۇ، ئەمگەكچىلەرنىڭ تۇرمۇش سەۋىيەسىنى قەدەممۇقەدەم ئۆستۈرىدۇ.

第六条　国家提倡劳动者参加社会义务劳动，开展劳动竞赛和合理化建议活动，鼓励和保护劳动者进行科学研究、技术革新和发明创造，表彰和奖励劳动模范和先进工作者。

6-ماددا دۆلەت ئەمگەكچىلەرنىڭ ئىجتىمائىي مەجبۇرىيەت ئەمگىكىگە قاتنىشىشىنى تەشەببۇس قىلىدۇ، ئەمگەك مۇسابىقىسى ۋە ئەقىلگە مۇۋاپىق تەكلىپ پائالىيەتلىرىنى قانات يايدۇرىدۇ، ئەمگەكچىلەرنىڭ پەن تەتقىقات، تېخنىكا يېڭىلاش ۋە كەشپىيات-ئىجادىيەت ئېلىپ بېرىشىغا ئىلھام بېرىدۇ ۋە ئۇنى قوغدايدۇ، ئەمگەك نەمۇنىچىلىرىنى ۋە ئىلغار خىزمەتچىلەرنى تەقدىرلەيدۇ ۋە مۇكاپاتلايدۇ.

第七条　劳动者有权依法参加和组织工会。

7-ماددا ئەمگەكچىلەر ئىشچىلار ئۇيۇشمىسىغا قانۇن بويىچە قاتنىشىش ۋە ئۇنى تەشكىللەشكە ھوقۇقلۇق.

工会代表和维护劳动者的合法权益，依法独立自主地开展活动。

ئىشچىلار ئۇيۇشمىسى ئەمگەكچىلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىگە ۋەكىللىك قىلىدۇ ۋە ئۇنى قوغدايدۇ، پائالىيەتلەرنى قانۇن بويىچە مۇستەقىل، ئۆزىگە ئۆزى ئىگە بولغان ھالدا قانات يايدۇرىدۇ.

第八条　劳动者依照法律规定，通过职工大会、职工代表大会或者其他形式，参与民主管理或者就保护劳动者合法权益与用人单位进行平等协商。

8-ماددا ئەمگەكچىلەر قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە، ئىشچى-خىزمەتچىلەر يىغىنى، ئىشچى-ئىشچىلار قۇرۇلتىيى ياكى باشقا شەكىللەر ئارقىلىق دېموكراتىك باشقۇرۇشقا قاتنىشىدۇ ياكى ئەمگەكچىلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش توغرىسىدا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن بىلەن باراۋەر كېڭىشىدۇ.

第九条　国务院劳动行政部门主管全国劳动工作。

9-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ ئەمگەك مەمۇرىي تارمىقى پۈتۈن مەملىكەتنىڭ ئەمگەك خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.

县级以上地方人民政府劳动行政部门主管本行政区域内的劳动工作。

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئەمگەك مەمۇرىي تارمىقى شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ ئەمگەك خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.

第二章　促进就业

2-باب ئىشقا ئورۇنلىشىشنى ئىلگىرى سۈرۈش

第十条　国家通过促进经济和社会发展，创造就业条件，扩大就业机会。

10-ماددا دۆلەت ئىقتىسادىي تەرەققىيات ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىياتنى ئىلگىرى سۈرۈش ئارقىلىق ئىشقا ئورۇنلىشىش شارائىتىنى يارىتىپ، ئىشقا ئورۇنلىشىش پۇرسىتىنى كۆپەيتىدۇ.

国家鼓励企业、事业组织、社会团体在法律、行政法规规定的范围内兴办产业或者拓展经营，增加就业。

دۆلەت كارخانا، كەسپىي تەشكىلات، ئىجتىمائىي تەشكىلاتلارنىڭ قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن دائىرىدە كەسىپ قۇرۇشى ياكى تىجارەتنى كېڭەيتىشىگە، ئىشقا ئورۇنلىشىش يوللىرىنى كۆپەيتىشىگە ئىلھام بېرىدۇ.

国家支持劳动者自愿组织起来就业和从事个体经营实现就业。

دۆلەت ئەمگەكچىلەرنىڭ ئۆز ئىختىيارلىقى بىلەن تەشكىللىنىپ ئىشقا ئورۇنلىشىشى ۋە يەككە ئىگىلىك بىلەن شۇغۇللىنىپ ئىشقا ئورۇنلىشىشىنى قوللايدۇ.

第十一条　地方各级人民政府应当采取措施，发展多种类型的职业介绍机构，提供就业服务。

11-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى تەدبىر قوللىنىپ، كۆپ خىل تىپتىكى كەسىپ تونۇشتۇرۇش ئاپپاراتلىرىنى تەرەققىي قىلدۇرۇپ، ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇش مۇلازىمىتى قىلىشى كېرەك.

第十二条　劳动者就业，不因民族、种族、性别、宗教信仰不同而受歧视。

12-ماددا ئەمگەكچىلەر مىللىتى، ئىرقى، جىنسى، دىنىي ئېتىقادىنىڭ ئوخشىماسلىقى سەۋەبىدىن كەمسىتىلمەيدۇ.

第十三条　妇女享有与男子平等的就业权利。在录用职工时，除国家规定的不适合妇女的工种或者岗位外，不得以性别为由拒绝录用妇女或者提高对妇女的录用标准。

13-ماددا ئاياللار ئەرلەر بىلەن باراۋەر ئىشقا ئورۇنلىشىش ھوقۇقىدىن بەھرىمەن بولىدۇ. ئىشچى-خىزمەتچى قوبۇل قىلغاندا، دۆلەت بەلگىلىگەن ئاياللارغا ماس كەلمەيدىغان ئىش تۈرى ياكى ئىش ئورنىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، جىنسىنى باھانە قىلىپ ئاياللارنى قوبۇل قىلىشنى رەت قىلىشقا ياكى ئاياللارنى قوبۇل قىلىش ئۆلچىمىنى ئۆستۈرۈشكە يول قويۇلمايدۇ.

第十四条　残疾人、少数民族人员、退出现役的军人的就业，法律、法规有特别规定的，从其规定。

14-ماددا مېيىپلەر، ئاز سانلىق مىللەت خادىملىرى، سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇش قانۇن-نىزاملاردا ئالاھىدە بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

第十五条　禁止用人单位招用未满十六周岁的未成年人。

15-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇننىڭ 16 ياشقا توشمىغان قۇرامىغا يەتمىگەنلەرنى قوبۇل قىلىپ ئىشلىتىشى مەنئى قىلىنىدۇ.

文艺、体育和特种工艺单位招用未满十六周岁的未成年人，必须遵守国家有关规定，并保障其接受义务教育的权利。

ئەدەبىيات-سەنئەت، تەنتەربىيە ۋە ئالاھىدە ھۈنەر-سەنئەت ئورۇنلىرى 16 ياشقا توشمىغان قۇرامىغا يەتمىگەنلەرنى قوبۇل قىلىپ ئىشلىتىشتە، دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىلىرىگە ئەمەل قىلىشى ھەمدە ئۇلارنىڭ مەجبۇرىيەت مائارىپىنى قوبۇل قىلىش ھوقۇقىنى كاپالەتلەندۈرۈشى شەرت.

第三章　劳动合同和集体合同

3-باب ئەمگەك توختامى ۋە كوللېكتىپ توختام

第十六条　劳动合同是劳动者与用人单位确立劳动关系、明确双方权利和义务的协议。

16-ماددا ئەمگەك توختامى ئەمگەكچى بىلەن ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن ئەمگەك مۇناسىۋىتى ئورنىتىدىغان، ئىككى تەرەپنىڭ ھوقۇقى-مەجبۇرىيىتىنى ئايدىڭلاشتۇرىدىغان كېلىشىمدۇر.

建立劳动关系应当订立劳动合同。

ئەمگەك مۇناسىۋىتى ئورنىتىشتا ئەمگەك توختامى تۈزۈش كېرەك.

第十七条　订立和变更劳动合同，应当遵循平等自愿、协商一致的原则，不得违反法律、行政法规的规定。

17-ماددا ئەمگەك توختامى تۈزۈش ۋە ئۆزگەرتىشتە، باراۋەر، ئىختىيارىي بولۇش، كېڭىشىپ بىرلىككە كېلىش پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلىش كېرەك، قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىشقا بولمايدۇ.

劳动合同依法订立即具有法律约束力，当事人必须履行劳动合同规定的义务。

ئەمگەك توختامىنى قانۇن بويىچە تۈزۈش دەرھال قانۇنىي چەكلەش كۈچىگە ئىگە، توختاملاشقۇچىلار ئەمگەك توختامىدا بەلگىلەنگەن مەجبۇرىيەتلەرنى ئادا قىلىشى شەرت.

第十八条　下列劳动合同无效：

18-ماددا تۆۋەندىكى ئەمگەك توختامى ئىناۋەتسىز :

（一）违反法律、行政法规的劳动合同；

( 1 ) قانۇن، مەمۇرىي نىزاملارغا خىلاپ ئەمگەك توختامى؛

（二）采取欺诈、威胁等手段订立的劳动合同。

( 2 ) ئالدامچىلىق قىلىش، تەھدىت سېلىش قاتارلىق ۋاسىتىلەرنى قوللىنىپ تۈزگەن ئەمگەك توختامى.

无效的劳动合同，从订立的时候起，就没有法律约束力。确认劳动合同部分无效的，如果不影响其余部分的效力，其余部分仍然有效。

ئىناۋەتسىز ئەمگەك توختامى تۈزۈلگەن ۋاقىتتىن باشلاپلا قانۇنىي چەكلەش كۈچىگە ئىگە ئەمەس. ئەمگەك توختامىنىڭ بىر قىسمى ئىناۋەتسىز دەپ مۇئەييەنلەشتۈرۈلگەن بولسا، ئەگەر قالغان قىسمىنىڭ كۈچىگە تەسىر يەتمىسە، قالغان قىسمى يەنىلا كۈچكە ئىگە بولىدۇ.

劳动合同的无效，由劳动争议仲裁委员会或者人民法院确认。

ئەمگەك توختامى ئىناۋەتسىز بولسا، ئەمگەك ماجىراسىغا كېسىم كومىتېتى ياكى خەلق سوت مەھكىمىسى بېكىتىدۇ.

第十九条　劳动合同应当以书面形式订立，并具备以下条款：

19-ماددا ئەمگەك توختامى يازما شەكىلدە تۈزۈلۈشى ھەمدە تۆۋەندىكى ماددىلارنى ھازىرلىشى كېرەك :

（一）劳动合同期限；

( 1 ) ئەمگەك توختامىنىڭ مۇددىتى؛

（二）工作内容；

2 ) خىزمەت مەزمۇنى؛

（三）劳动保护和劳动条件；

( 3 ) ئەمگەك مۇھاپىزىتى ۋە ئەمگەك شارائىتى؛

（四）劳动报酬；

( 4 ) ئەمگەك ھەققى؛

（五）劳动纪律；

( 5 ) ئەمگەك ئىنتىزامى؛

（六）劳动合同终止的条件；

( 6 ) ئەمگەك توختامىنى ئاخىرلاشتۇرۇش شەرتى؛

（七）违反劳动合同的责任。

( 7 ) ئەمگەك توختامىغا خىلاپلىق قىلىش جاۋابكارلىقى.

劳动合同除前款规定的必备条款外，当事人可以协商约定其他内容。

توختاملاشقۇچىلار ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن زۆرۈر ماددىلارنى ھېسابقا ئالمىغاندا، ئەمگەك توختامىدىكى باشقا مەزمۇنلارنى كېڭىشىپ پۈتۈشسە بولىدۇ.

第二十条　劳动合同的期限分为有固定期限、无固定期限和以完成一定的工作为期限。

20-ماددا ئەمگەك توختامىنىڭ مۇددىتى مۇقىم مۇددىتى بار، مۇقىم مۇددىتى يوق ۋە بەلگىلىك خىزمەتنى ئورۇنداش مۇددەت دەپ ئايرىلىدۇ.

劳动者在同一用人单位连续工作满十年以上，当事人双方同意续延劳动合同的，如果劳动者提出订立无固定期限的劳动合同，应当订立无固定期限的劳动合同。

ئەمگەكچى بىر ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇندا ئۇدا ئىشلىگىنىگە 10 يىلدىن ئاشقاندا، توختاملاشقۇچى ئىككى تەرەپ ئەمگەك توختامىنى ئۇزارتىشقا قوشۇلسا، ئەمگەكچى مۇقىم مۆھلەتسىز ئەمگەك توختامى تۈزۈشنى ئوتتۇرىغا قويسا، مۇقىم مۆھلىتىسىز ئەمگەك توختامى تۈزۈشى كېرەك.

第二十一条　劳动合同可以约定试用期。试用期最长不得超过六个月。

21-ماددا ئەمگەك توختامىدا سىناپ ئىشلىتىش مۇددىتىنى پۈتۈشۈشكە بولىدۇ. سىناپ ئىشلىتىش مۇددىتى ئەڭ ئۇزۇن بولغاندا ئالتە ئايدىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك.

第二十二条　劳动合同当事人可以在劳动合同中约定保守用人单位商业秘密的有关事项。

22-ماددا ئەمگەك توختامىدىكى توختاملاشقۇچىلار ئەمگەك توختامىدا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇننىڭ سودا مەخپىيىتىنى ساقلاشقا دائىر ئىشلارنى پۈتۈشسە بولىدۇ.

第二十三条　劳动合同期满或者当事人约定的劳动合同终止条件出现，劳动合同即行终止。

23-ماددا ئەمگەك توختامىنىڭ مۇددىتى توشقاندا ياكى توختاملاشقۇچىلار پۈتۈشكەن ئەمگەك توختامىنى ئاخىرلاشتۇرۇش شەرتى ھازىرلانغاندا، ئەمگەك توختامى دەرھال ئاخىرلىشىدۇ.

第二十四条　经劳动合同当事人协商一致，劳动合同可以解除。

24-ماددا ئەمگەك توختاملاشقۇچىلار كېڭىشىپ بىرلىككە كېلىپ، ئەمگەك توختامىنى بىكار قىلىشقا بولىدۇ.

第二十五条　劳动者有下列情形之一的，用人单位可以解除劳动合同：

25-ماددا ئەمگەكچىلەردە تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن ئەمگەك توختامىنى بىكار قىلسا بولىدۇ :

（一）在试用期间被证明不符合录用条件的；

( 1 ) سىناپ ئىشلىتىش مەزگىلىدە قوبۇل قىلىش شەرتىگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغانلىقى ئىسپاتلانغانلار؛

（二）严重违反劳动纪律或者用人单位规章制度的；

( 2 ) ئەمگەك ئىنتىزامىغا ياكى ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇننىڭ قائىدە-تۈزۈملىرىگە ئېغىر خىلاپلىق قىلغانلار؛

（三）严重失职，营私舞弊，对用人单位利益造成重大损害的；

( 3 ) ۋەزىپىسىنى ئېغىر دەرىجىدە ئادا قىلماي، نەپسانىيەتچىلىك قىلىپ، ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇننىڭ مەنپەئىتىگە ئېغىر زىيان سالغانلار؛

（四）被依法追究刑事责任的。

( 4 ) قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلغانلار.

第二十六条　有下列情形之一的，用人单位可以解除劳动合同，但是应当提前三十日以书面形式通知劳动者本人：

26-ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن ئەمگەك توختامىنى بىكار قىلسا بولىدۇ، لېكىن 30 كۈن بۇرۇن ئەمگەكچىگە يازما ئۇقتۇرۇش قىلىشى كېرەك :

（一）劳动者患病或者非因工负伤，医疗期满后，不能从事原工作也不能从事由用人单位另行安排的工作的；

( 1 ) ئەمگەكچىلەر كېسەل بولۇپ قېلىپ ياكى ئىشتىن باشقا سەۋەب بىلەن يارىلىنىپ، داۋالىنىش مۇددىتى توشقاندىن كېيىن ئەسلىي خىزمىتى بىلەن شۇغۇللىنالمىسا، ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن ئايرىم ئورۇنلاشتۇرغان خىزمەتنىمۇ ئىشلىيەلمىسە؛

（二）劳动者不能胜任工作，经过培训或者调整工作岗位，仍不能胜任工作的；

( 2 ) ئەمگەكچىلەر خىزمەتنىڭ ھۆددىسىدىن چىقالماي، تەربىيەلەنگەن ياكى ئىش ئورنىنى تەڭشىگەن بولسىمۇ، خىزمەتنىڭ ھۆددىسىدىن چىقالمىغانلار؛

（三）劳动合同订立时所依据的客观情况发生重大变化，致使原劳动合同无法履行，经当事人协商不能就变更劳动合同达成协议的。

( 3 ) ئەمگەك توختامى تۈزۈلگەندە ئاساسلانغان ئوبيېكتىپ ئەھۋالدا زور ئۆزگىرىش بولۇپ، ئەسلىدىكى ئەمگەك توختامىنى ئادا قىلغىلى بولماي، توختاملاشقۇچىلار كېڭىشىش ئارقىلىق ئەمگەك توختامىنى ئۆزگەرتىش توغرىسىدا كېلىشىم ھاسىل قىلالمىغان بولسا.

第二十七条　用人单位濒临破产进行法定整顿期间或者生产经营状况发生严重困难，确需裁减人员的，应当提前三十日向工会或者全体职工说明情况，听取工会或者职工的意见，经向劳动行政部门报告后，可以裁减人员。

27-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن ۋەيران بولۇش گىردابىغا بېرىپ قېلىپ قانۇندا بەلگىلەنگەن تەرتىپكە سېلىنىۋاتقان مەزگىلدە ياكى ئىشلەپچىقىرىش-تىجارەت ئەھۋالىدا ئېغىر قىيىنچىلىق كۆرۈلۈپ، خادىملارنى قىسقارتىشقا ھەقىقەتەن توغرا كەلسە، 30 كۈن بۇرۇن ئىشچىلار ئۇيۇشمىسى ياكى بارلىق ئىشچى-خىزمەتچىلەرگە ئەھۋال چۈشەندۈرۈشى، ئىشچىلار ئۇيۇشمىسى ياكى ئىشچى-خىزمەتچىلەرنىڭ پىكرىنى ئاڭلىشى، ئەمگەك مەمۇرىي تارمىقىغا دوكلات قىلغاندىن كېيىن، خادىملارنى قىسقارتسا بولىدۇ.

用人单位依据本条规定裁减人员，在六个月内录用人员的，应当优先录用被裁减的人员。

ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇنلار مۇشۇ ماددىدىكى بەلگىلىمە بويىچە خادىملارنى قىسقارتىشتا، ئالتە ئاي ئىچىدە خادىم قوبۇل قىلىشتا، قىسقارتىلغان خادىملارنى ئالدىن قوبۇل قىلىشى كېرەك.

第二十八条　用人单位依据本法第二十四条、第二十六条、第二十七条的规定解除劳动合同的，应当依照国家有关规定给予经济补偿。

28-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇنلاردىن مۇشۇ قانۇننىڭ 24-، 26-، 27-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە ئەمگەك توختامى بىكار قىلغانلىرى دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە ئىقتىسادىي تولۇقلىما بېرىشى كېرەك.

第二十九条　劳动者有下列情形之一的，用人单位不得依据本法第二十六条、第二十七条的规定解除劳动合同：

29-ماددا ئەمگەكچىلەردە تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن مۇشۇ قانۇننىڭ 26-، 27-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە ئەمگەك توختامىنى بىكار قىلسا بولمايدۇ :

（一）患职业病或者因工负伤并被确认丧失或者部分丧失劳动能力的；

( 1 ) كەسپىي كېسەل بولۇپ ياكى ئىشتا يارىلانغان ھەمدە ئەمگەك ئىقتىدارىنى يوقاتقانلىقى ياكى قىسمەن يوقاتقانلىقى مۇئەييەنلەشتۈرۈلگەن بولسا؛

（二）患病或者负伤，在规定的医疗期内的；

( 2 ) كېسەل بولۇپ قالغان ياكى يارىلانغانلار بەلگىلەنگەن داۋالىنىش مەزگىلىدە بولسا؛

（三）女职工在孕期、产期、哺乳期内的；

( 3 ) ئايال ئىشچى-خىزمەتچىلەردىن ھامىلىدارلىق مەزگىلى، تۇغۇت مەزگىلى، ئېمىتىش مەزگىلىدە تۇرغانلىرى؛

（四）法律、行政法规规定的其他情形。

( 4 ) قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن باشقا ئەھۋاللار.

第三十条　用人单位解除劳动合同，工会认为不适当的，有权提出意见。如果用人单位违反法律、法规或者劳动合同，工会有权要求重新处理；劳动者申请仲裁或者提起诉讼的，工会应当依法给予支持和帮助。

30-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن ئەمگەك توختامىنى بىكار قىلغاندا، ئىشچىلار ئۇيۇشمىسى مۇۋاپىق ئەمەس دەپ قارىسا، پىكىر بېرىشكە ھوقۇقلۇق. ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن قانۇن-نىزاملارغا ياكى ئەمگەك توختامىغا خىلاپلىق قىلسا، ئىشچىلار ئۇيۇشمىسى قايتا بىر تەرەپ قىلىشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق؛ ئەمگەكچىلەر كېسىم قىلىشنى ئىلتىماس قىلسا ياكى دەۋا قىلسا، ئىشچىلار ئۇيۇشمىسى قانۇن بويىچە مەدەت ۋە ياردەم بېرىشى كېرەك.

第三十一条　劳动者解除劳动合同，应当提前三十日以书面形式通知用人单位。

31-ماددا ئەمگەكچىلەر ئەمگەك توختامىنى بىكار قىلىشتا، 30 كۈن بۇرۇن ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇنغا يازما ئۇقتۇرۇش قىلىشى كېرەك.

第三十二条　有下列情形之一的，劳动者可以随时通知用人单位解除劳动合同：

32-ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، ئەمگەكچى ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇنغا ئەمگەك توختامىنى بىكار قىلىشنى خالىغان ۋاقىتتا ئۇقتۇرسا بولىدۇ :

（一）在试用期内的；

( 1 ) سىناپ ئىشلىتىش مۇددىتى ئىچىدىكى بولسا؛

（二）用人单位以暴力、威胁或者非法限制人身自由的手段强迫劳动的；

( 2 ) ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن زوراۋانلىق قىلىش، تەھدىت سېلىش ياكى قانۇنسىز ھالدا جىسمانىي ئەركىنلىكنى چەكلەش ۋاسىتىلىرى بىلەن مەجبۇرىي ئەمگەككە سالغان بولسا؛

（三）用人单位未按照劳动合同约定支付劳动报酬或者提供劳动条件的。

( 3 ) ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن ئەمگەك توختامىدىكى پۈتۈم بويىچە ئەمگەك ھەققى تۆلىمىسە ياكى ئەمگەك شارائىتى يارىتىپ بەرمىسە.

第三十三条　企业职工一方与企业可以就劳动报酬、工作时间、休息休假、劳动安全卫生、保险福利等事项，签订集体合同。集体合同草案应当提交职工代表大会或者全体职工讨论通过。

33-ماددا كارخانا ئىشچى-خىزمەتچىسى تەرەپ كارخانا بىلەن ئەمگەك ھەققى، خىزمەت ۋاقتى، دەم ئېلىش-دەم ئېلىش، ئەمگەك بىخەتەرلىكى-ساقلىق ساقلاش، سۇغۇرتا-پاراۋانلىق قاتارلىق ئىشلار توغرىسىدا كوللېكتىپ توختام تۈزسە بولىدۇ. كوللېكتىپ توختام لايىھەسىنى ئىشچى-خىزمەتچىلەر قۇرۇلتىيى ياكى بارلىق ئىشچى-خىزمەتچىلەرنىڭ مۇزاكىرە قىلىپ ماقۇللىشىغا سۇنۇش كېرەك.

集体合同由工会代表职工与企业签订；没有建立工会的企业，由职工推举的代表与企业签订。

كوللېكتىپ توختامنى ئىشچىلار ئۇيۇشمىسى ئىشچى-خىزمەتچىسىگە ۋاكالىتەن كارخانا بىلەن ئىمزالايدۇ؛ ئىشچىلار ئۇيۇشمىسى قۇرۇلمىغان كارخانىلاردا، ئىشچى-خىزمەتچىلەر سايلىغان ۋەكىل كارخانا بىلەن ئىمزالىنىدۇ.

第三十四条　集体合同签订后应当报送劳动行政部门；劳动行政部门自收到集体合同文本之日起十五日内未提出异议的，集体合同即行生效。

34-ماددا كوللېكتىپ توختام ئىمزالانغاندىن كېيىن، ئەمگەك مەمۇرىي تارمىقىغا يوللاش كېرەك؛ ئەمگەك مەمۇرىي تارمىقى كوللېكتىپ توختام نۇسخىسىنى تاپشۇرۇۋالغان كۈندىن باشلاپ 15 كۈن ئىچىدە باشقىچە پىكرىنى ئوتتۇرىغا قويمىغان بولسا، كوللېكتىپ توختام كۈچكە ئىگە بولىدۇ.

第三十五条　依法签订的集体合同对企业和企业全体职工具有约束力。职工个人与企业订立的劳动合同中劳动条件和劳动报酬等标准不得低于集体合同的规定。

35-ماددا قانۇن بويىچە ئىمزالانغان كوللېكتىپ توختام كارخانا ۋە كارخانىدىكى بارلىق ئىشچى-خىزمەتچىلەر ئۈچۈن چەكلەش كۈچىگە ئىگە. ئىشچى-خىزمەتچىلەر شەخس بىلەن كارخانا تۈزگەن ئەمگەك توختامىدىكى ئەمگەك شەرتى ۋە ئەمگەك ھەققى قاتارلىقلارنىڭ ئۆلچىمى كوللېكتىپ توختامدىكى بەلگىلىمىلەردىن تۆۋەن بولسا بولمايدۇ.

第四章　工作时间和休息休假

تۆتىنچى باب خىزمەت ۋاقتى ۋە ئارام-دەم ئېلىش ۋاقتى

第三十六条　国家实行劳动者每日工作时间不超过八小时、平均每周工作时间不超过四十四小时的工时制度。

36-ماددا دۆلەت ئەمگەكچىلەرنىڭ كۈندىلىك ئىش ۋاقتى سەككىز سائەتتىن، ئوتتۇرىچە ھەپتىلىك ئىش ۋاقتى 44 سائەتتىن ئاشماسلىقتەك ئىش ۋاقتى تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.

第三十七条　对实行计件工作的劳动者，用人单位应当根据本法第三十六条规定的工时制度合理确定其劳动定额和计件报酬标准。

37-ماددا ئىشقا قاراپ خىزمەت قىلىدىغان ئەمگەكچىلەرگە قارىتا، ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن مۇشۇ قانۇننىڭ 36-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن ئىش ۋاقتى تۈزۈمىگە ئاساسەن ئۇلارنىڭ ئەمگەك نورمىسى ۋە ئىشىغا قاراپ ئىش ھەققى ئۆلچىمىنى مۇۋاپىق بېكىتىشى كېرەك.

第三十八条　用人单位应当保证劳动者每周至少休息一日。

38-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن ئەمگەكچىلەرنىڭ ھەر ھەپتىدە كەم دېگەندە بىر كۈن دەم ئېلىشىغا كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

第三十九条　企业因生产特点不能实行本法第三十六条、第三十八条规定的，经劳动行政部门批准，可以实行其他工作和休息办法。

39-ماددا كارخانىلار ئىشلەپچىقىرىش ئالاھىدىلىكى بىلەن مۇشۇ قانۇننىڭ 36-، 38-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىنى يولغا قويالمىسا، ئەمگەك مەمۇرىي تارمىقىنىڭ تەستىقى بىلەن، باشقا خىزمەت ۋە دەم ئېلىش چارىسىنى يولغا قويسا بولىدۇ.

第四十条　用人单位在下列节日期间应当依法安排劳动者休假：

40-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇنلار تۆۋەندىكى بايرام مەزگىلىدە قانۇن بويىچە ئەمگەكچىلەرنى دەم ئېلىشقا ئورۇنلاشتۇرۇشى كېرەك :

（一）元旦；

( 1 ) يېڭى يىل؛

（二）春节；

( 2 ) چاغان؛

（三）国际劳动节；

( 3 ) خەلقئارا ئەمگەكچىلەر بايرىمى؛

（四）国庆节；

( 4 ) دۆلەت بايرىمى؛

（五）法律、法规规定的其他休假节日。

( 5 ) قانۇن-نىزاملاردا بەلگىلەنگەن دەم ئالىدىغان باشقا بايراملار.

第四十一条　用人单位由于生产经营需要，经与工会和劳动者协商后可以延长工作时间，一般每日不得超过一小时；因特殊原因需要延长工作时间的，在保障劳动者身体健康的条件下延长工作时间每日不得超过三小时，但是每月不得超过三十六小时。

41-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت ئېھتىياجى بىلەن ئىشچىلار ئۇيۇشمىسى ۋە ئەمگەكچىلەر بىلەن مەسلىھەتلەشكەندىن كېيىن ئىش ۋاقتىنى ئۇزارتسا بولىدۇ، ئادەتتە كۈنىگە بىر سائەتتىن ئېشىپ كەتسە بولمايدۇ؛ ئالاھىدە سەۋەب تۈپەيلىدىن ئىش ۋاقتىنى ئۇزارتىشقا توغرا كەلسە، ئەمگەكچىلەرنىڭ تەن ساغلاملىقىغا كاپالەتلىك قىلىش شارائىتىدا ئۇزارتىلغان ئىش ۋاقتى كۈنىگە ئۈچ سائەتتىن ئېشىپ كەتمەسلىكى، لېكىن ئېيىغا 36 سائەتتىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك.

第四十二条　有下列情形之一的，延长工作时间不受本法第四十一条规定的限制：

42-ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، خىزمەت ۋاقتىنى ئۇزارتىش مۇشۇ قانۇننىڭ 41-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن چەكلىمىگە ئۇچرىمايدۇ :

（一）发生自然灾害、事故或者因其他原因，威胁劳动者生命健康和财产安全，需要紧急处理的；

( 1 ) تەبىئىي ئاپەت، ھادىسە يۈزبەرگەندە ياكى باشقا سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن ئەمگەكچىلەرنىڭ ھاياتى، ساغلاملىقى ۋە مال-مۈلۈك بىخەتەرلىكى تەھدىتى سالغاندا، جىددىي بىر تەرەپ قىلىش زۆرۈر بولسا؛

（二）生产设备、交通运输线路、公共设施发生故障，影响生产和公众利益，必须及时抢修的；

( 2 ) ئىشلەپچىقىرىش ئۈسكۈنىلىرى، قاتناش-تىرانسپورت لىنىيەسى، ئاممىۋى ئەسلىھەلەردە كاشىلا كۆرۈلۈپ، ئىشلەپچىقىرىش ۋە ئاممىنىڭ مەنپەئىتىگە تەسىر يەتسە، ۋاقتىدا جىددىي رېمونت قىلىش شەرت؛

（三）法律、行政法规规定的其他情形。

( 3 ) قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن باشقا ئەھۋاللار.

第四十三条　用人单位不得违反本法规定延长劳动者的工作时间。

43-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ئەمگەكچىلەرنىڭ خىزمەت ۋاقتىنى ئۇزارتسا بولمايدۇ.

第四十四条　有下列情形之一的，用人单位应当按照下列标准支付高于劳动者正常工作时间工资的工资报酬：

44-ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن ئەمگەكچىلەرنىڭ نورمال ئىشلەش ۋاقتىدىكى مائاشىدىن يۇقىرى مائاش ھەققىنى تۆۋەندىكى ئۆلچەم بويىچە بېرىشى كېرەك :

（一）安排劳动者延长工作时间的，支付不低于工资的百分之一百五十的工资报酬；

( 1 ) ئەمگەكچىلەرنى ئىش ۋاقتىنى ئۇزارتىشقا ئورۇنلاشتۇرغانلار ئىش ھەققىنىڭ ％ 150 ىدىن تۆۋەن بولمىغان ئىش ھەققى بېرىدۇ؛

（二）休息日安排劳动者工作又不能安排补休的，支付不低于工资的百分之二百的工资报酬；

( 2 ) دەم ئېلىش كۈنلىرى ئەمگەكچىلەرنى خىزمەتكە ئورۇنلاشتۇرغىلى بولسا ھەم تولۇقلاپ دەم ئېلىشقا ئورۇنلاشتۇرغىلى بولمىسا، ئىش ھەققىنىڭ ％ 200 ىدىن تۆۋەن بولمىغان ئىش ھەققى بېرىش؛

（三）法定休假日安排劳动者工作的，支付不低于工资的百分之三百的工资报酬。

( 3 ) ئەمگەكچىلەرنى قانۇندا بەلگىلەنگەن دەم ئېلىش كۈنلىرىگە ئىشلەشكە ئورۇنلاشتۇرغانلار ئىش ھەققىنىڭ% 300 ىدىن تۆۋەن بولمىغان ئىش ھەققى بېرىدۇ.

第四十五条　国家实行带薪年休假制度。

45-ماددا دۆلەت مائاشلىق يىللىق دەم ئېلىش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.

劳动者连续工作一年以上的，享受带薪年休假。具体办法由国务院规定。

ئەمگەكچىلەر ئۇدا بىر يىلدىن ئارتۇق ئىشلىسە، يىللىق مائاشلىق دەم ئېلىشتىن بەھرىمەن بولىدۇ. كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ.

第五章　工资

بەشىنچى باب مائاش

第四十六条　工资分配应当遵循按劳分配原则，实行同工同酬。

46-ماددا مائاش تەقسىماتىدا ئەمگىكىگە قاراپ تەقسىم قىلىش پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلىش، ئوخشاش ئىشقا ئوخشاش ھەق بېرىش لازىم.

工资水平在经济发展的基础上逐步提高。国家对工资总量实行宏观调控。

مائاش سەۋىيەسى ئىقتىسادىي تەرەققىيات ئاساسىدا پەيدىنپەي ئۆستى. دۆلەت مائاشنىڭ ئومۇمىي مىقدارىنى ماكرولۇق تەڭشەيدۇ ۋە تىزگىنلەيدۇ.

第四十七条　用人单位根据本单位的生产经营特点和经济效益，依法自主确定本单位的工资分配方式和工资水平。

47-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن ئۆز ئورنىنىڭ ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت ئالاھىدىلىكى ۋە ئىقتىسادىي ئۈنۈمىگە قاراپ، ئۆز ئورنىنىڭ مائاش تەقسىمات ئۇسۇلى ۋە مائاش سەۋىيەسىنى قانۇن بويىچە ئۆز ئالدىغا بېكىتىدۇ.

第四十八条　国家实行最低工资保障制度。最低工资的具体标准由省、自治区、直辖市人民政府规定，报国务院备案。

48-ماددا دۆلەت ئەڭ تۆۋەن مائاش كاپالىتى تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ. ئەڭ تۆۋەن مائاشنىڭ كونكرېت ئۆلچىمىنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى بەلگىلەپ، گوۋۇيۈەنگە ئەنگە ئالدۇرىدۇ.

用人单位支付劳动者的工资不得低于当地最低工资标准。

ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن ئەمگەكچىلەرگە بېرىدىغان مائاش شۇ جاينىڭ ئەڭ تۆۋەن مائاش ئۆلچىمىدىن تۆۋەن بولماسلىقى كېرەك.

第四十九条　确定和调整最低工资标准应当综合参考下列因素：

49-ماددا ئەڭ تۆۋەن مائاش ئۆلچىمىنى بېكىتىش ۋە تەڭشەشتە تۆۋەندىكى ئامىللاردىن ئۇنىۋېرسال پايدىلىنىش كېرەك :

（一）劳动者本人及平均赡养人口的最低生活费用；

( 1 ) ئەمگەكچىنىڭ ئۆزى ۋە ھالىدىن تەڭ خەۋەر ئالىدىغان ئاھالىنىڭ ئەڭ تۆۋەن تۇرمۇش خىراجىتى؛

（二）社会平均工资水平；

( 2 ) جەمئىيەتنىڭ ئوتتۇرىچە مائاش سەۋىيەسى؛

（三）劳动生产率；

( 3 ) ئەمگەك ئۈنۈمدارلىقى؛

（四）就业状况；

( 4 ) ئىشقا ئورۇنلىشىش ئەھۋالى؛

（五）地区之间经济发展水平的差异。

( 5 ) رايونلار ئارىسىدىكى ئىقتىسادىي تەرەققىيات سەۋىيەسىنىڭ پەرقى.

第五十条　工资应当以货币形式按月支付给劳动者本人。不得克扣或者无故拖欠劳动者的工资。

50-ماددا مائاشنى ئەمگەكچىنىڭ ئۆزىگە پۇل شەكلىدە بېرىش كېرەك. ئەمگەكچىلەرنىڭ مائاشىنى تۇتۇپ قېلىشقا ياكى سەۋەبسىز نېسى قالدۇرۇشقا بولمايدۇ.

第五十一条　劳动者在法定休假日和婚丧假期间以及依法参加社会活动期间，用人单位应当依法支付工资。

51-ماددا ئەمگەكچىلەر قانۇندا بەلگىلەنگەن دەم ئېلىش كۈنى ۋە توي-تۆكۈن، ئۆلۈم-يېتىم دەم ئېلىشى مەزگىلى، شۇنىڭدەك قانۇن بويىچە ئىجتىمائىي پائالىيەتكە قاتناشقان مەزگىلدە، ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن قانۇن بويىچە مائاش بېرىشى كېرەك.

第六章　劳动安全卫生

6-باب ئەمگەك بىخەتەرلىكى-ساقلىق ساقلاش

第五十二条　用人单位必须建立、健全劳动安全卫生制度，严格执行国家劳动安全卫生规程和标准，对劳动者进行劳动安全卫生教育，防止劳动过程中的事故，减少职业危害。

52-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن ئەمگەك بىخەتەرلىكى-ساقلىق ساقلاش تۈزۈمىنى ئورنىتىپ ۋە تاكامۇللاشتۇرۇپ، دۆلەتنىڭ ئەمگەك بىخەتەرلىكى-ساقلىقنى ساقلاش قائىدىسى ۋە ئۆلچىمىنى قاتتىق ئىجرا قىلىشى، ئەمگەكچىلەرگە ئەمگەك بىخەتەرلىكى-تازىلىق تەربىيەسى بېرىشى، ئەمگەك جەريانىدىكى ھادىسىلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىشى، كەسپىي خەۋپنى ئازايتىشى شەرت.

第五十三条　劳动安全卫生设施必须符合国家规定的标准。

53-ماددا ئەمگەك بىخەتەرلىكى ۋە ساقلىق ساقلاش ئەسلىھەلىرى دۆلەت بەلگىلىگەن ئۆلچەمگە ئۇيغۇن بولۇشى شەرت.

新建、改建、扩建工程的劳动安全卫生设施必须与主体工程同时设计、同时施工、同时投入生产和使用。

يېڭىدىن قۇرۇلىدىغان، ئۆزگەرتىپ قۇرۇلىدىغان، كېڭەيتىپ قۇرۇلىدىغان قۇرۇلۇشلاردىكى ئەمگەك بىخەتەرلىكى-ساقلىق ساقلاش ئەسلىھەلىرىنى ئاساسىي گەۋدە قۇرۇلۇشى بىلەن تەڭ لايىھەلەش، تەڭ قۇرۇلۇش قىلىش، تەڭ ئىشلەپچىقىرىشقا كىرىشتۈرۈش ۋە ئىشلىتىش شەرت.

第五十四条　用人单位必须为劳动者提供符合国家规定的劳动安全卫生条件和必要的劳动防护用品，对从事有职业危害作业的劳动者应当定期进行健康检查。

54-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن ئەمگەكچىلەرگە دۆلەت بەلگىلىمىسىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان ئەمگەك بىخەتەرلىكى-ساقلىق ساقلاش شارائىتى ۋە زۆرۈر ئەمگەك مۇھاپىزىتى بۇيۇملىرىنى بېرىشى، كەسپىي خەۋپ مەشغۇلاتى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئەمگەكچىلەرنىڭ سالامەتلىكىنى قەرەللىك تەكشۈرتۈشى كېرەك.

第五十五条　从事特种作业的劳动者必须经过专门培训并取得特种作业资格。

55-ماددا ئالاھىدە مەشغۇلات بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئەمگەكچىلەر مەخسۇس تەربىيەلىنىشى ھەمدە ئالاھىدە مەشغۇلات سالاھىيىتىگە ئېرىشىشى شەرت.

第五十六条　劳动者在劳动过程中必须严格遵守安全操作规程。

56-ماددا ئەمگەكچىلەر ئەمگەك جەريانىدا بىخەتەر مەشغۇلات قائىدىسىگە قاتتىق رىئايە قىلىشى شەرت.

劳动者对用人单位管理人员违章指挥、强令冒险作业，有权拒绝执行；对危害生命安全和身体健康的行为，有权提出批评、检举和控告。

ئەمگەكچى ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇننىڭ باشقۇرغۇچى خادىملىرىغا قائىدىگە خىلاپ قوماندانلىق قىلغان، قاراملىق بىلەن مەشغۇلات قىلىش توغرىسىدا مەجبۇرىي بۇيرۇق چۈشۈرگەندە، ئىجرا قىلىشنى رەت قىلىشقا ھوقۇقلۇق؛ ھاياتىي بىخەتەرلىكى ۋە تەن ساغلاملىقىغا خەۋپ يەتكۈزىدىغان قىلمىشلارنى تەنقىد، پاش قىلىش ۋە ئەرز-شىكايەت قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

第五十七条　国家建立伤亡事故和职业病统计报告和处理制度。县级以上各级人民政府劳动行政部门、有关部门和用人单位应当依法对劳动者在劳动过程中发生的伤亡事故和劳动者的职业病状况，进行统计、报告和处理。

57-ماددا دۆلەت ئۆلۈش-يارىلىنىش ھادىسىسى ۋە كەسپىي كېسەللىكلەرنى ئىستاتىستىكا قىلىش، دوكلات قىلىش ۋە بىر تەرەپ قىلىش تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ. ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ ئەمگەك مەمۇرىي تارمىقى، مۇناسىۋەتلىك تارماقلار ۋە ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇنلار ئەمگەكچىلەردە ئەمگەك جەريانىدا يۈز بەرگەن ئۆلۈش-يارىلىنىش ھادىسىلىرىنى ۋە ئەمگەكچىلەرنىڭ كەسپىي كېسەل ئەھۋالىنى قانۇن بويىچە ئىستاتىستىكا قىلىشى، مەلۇم قىلىشى ۋە بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك.

第七章　女职工和未成年工特殊保护

7-باب ئايال ئىشچى-خىزمەتچىلەر ۋە قۇرامىغا يەتمىگەن ئىشچىلارنى ئالاھىدە قوغداش

第五十八条　国家对女职工和未成年工实行特殊劳动保护。

58-ماددا دۆلەت ئايال ئىشچى-خىزمەتچىلەر ۋە قۇرامىغا يەتمىگەن ئىشچىلارغا قارىتا ئالاھىدە ئەمگەك مۇھاپىزىتىنى يولغا قويىدۇ.

未成年工是指年满十六周岁未满十八周岁的劳动者。

قۇرامىغا يەتمىگەن ئىشچى 16 ياشقا توشقان، 18 ياشقا توشمىغان ئەمگەكچىلەرنى كۆرسىتىدۇ.

第五十九条　禁止安排女职工从事矿山井下、国家规定的第四级体力劳动强度的劳动和其他禁忌从事的劳动。

59-ماددا ئايال ئىشچى-خىزمەتچىلەرنى كان قۇدۇقى ئاستى، دۆلەت بەلگىلىگەن 4-دەرىجىلىك جىسمانىي ئەمگەك سىجىللىقىدىكى ئەمگەك ۋە شۇغۇللىنىش مەنئى قىلىنىدىغان باشقا ئەمگەككە ئورۇنلاشتۇرۇش مەنئى قىلىنىدۇ.

第六十条　不得安排女职工在经期从事高处、低温、冷水作业和国家规定的第三级体力劳动强度的劳动。

60-ماددا ئايال ئىشچى-خىزمەتچىلەرنى ھەيز مەزگىلىدە ئېگىز جاي، تۆۋەن تېمپېراتۇرا، سوغۇق سۇ مەشغۇلاتى ۋە دۆلەت بەلگىلىگەن 3-دەرىجىلىك جىسمانىي ئەمگەك سىجىللىقىدىكى ئەمگەك بىلەن شۇغۇللىنىشقا ئورۇنلاشتۇرۇشقا بولمايدۇ.

第六十一条　不得安排女职工在怀孕期间从事国家规定的第三级体力劳动强度的劳动和孕期禁忌从事的劳动。对怀孕七个月以上的女职工，不得安排其延长工作时间和夜班劳动。

61-ماددا ئايال ئىشچى-خىزمەتچىلەرنى ھامىلىدار مەزگىلدە دۆلەت بەلگىلىگەن 3-دەرىجىلىك جىسمانىي ئەمگەك سىجىللىقىدىكى ئەمگەك ۋە ھامىلىدارلىق مەزگىلىدە شۇغۇللىنىشقا چەكلىنىدىغان ئەمگەك بىلەن شۇغۇللىنىشقا ئورۇنلاشتۇرۇشقا يول قويۇلمايدۇ. ئايال ئىشچى-خىزمەتچىلەرنىڭ ھامىلىدار بولغىنىغا يەتتە ئايدىن ئاشقان ئىش ۋاقتىنى ۋە كېچىلىك ئىسمېنىدا ئەمگەك قىلىشىنى ئورۇنلاشتۇرۇشقا يول قويۇلمايدۇ.

第六十二条　女职工生育享受不少于九十天的产假。

62-ماددا ئايال ئىشچى-خىزمەتچىلەرنىڭ تۇغۇت دەم ئېلىشى 90 كۈندىن كەم بولماسلىقى كېرەك.

第六十三条　不得安排女职工在哺乳未满一周岁的婴儿期间从事国家规定的第三级体力劳动强度的劳动和哺乳期禁忌从事的其他劳动，不得安排其延长工作时间和夜班劳动。

63-ماددا ئايال ئىشچى-خىزمەتچىلەرنى بالا ئېمىتىۋاتقان بىر ياشقا توشمىغان بوۋاق مەزگىلىدە دۆلەت بەلگىلىگەن 3-دەرىجىلىك جىسمانىي ئەمگەك سىجىللىقىدىكى ئەمگەك ۋە بالا ئېمىتىشتە چەكلىنىدىغان باشقا ئەمگەكلەرنى قىلىشقا ئورۇنلاشتۇرۇشقا، ئۇلارنىڭ خىزمەت ۋاقتىنى ۋە كېچىلىك ئىسمېنىدىكى ئەمگەكنى ئۇزارتىشىغا يول قويۇلمايدۇ.

第六十四条　不得安排未成年工从事矿山井下、有毒有害、国家规定的第四级体力劳动强度的劳动和其他禁忌从事的劳动。

64-ماددا يېشى توشمىغان ئىشچىنى كان قۇدۇقى ئاستى، زەھەرلىك، زىيانلىق، دۆلەت بەلگىلىگەن 4-دەرىجىلىك جىسمانىي ئەمگەك سىجىللىقىدىكى ئەمگەك ۋە شۇغۇللىنىدىغان باشقا چەكلىمىلەر بولغان ئەمگەككە ئورۇنلاشتۇرۇشقا يول قويۇلمايدۇ.

第六十五条　用人单位应当对未成年工定期进行健康检查。

65-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن قۇرامىغا يەتمىگەن ئىشچىلارنىڭ سالامەتلىكىنى قەرەللىك تەكشۈرتۈشى كېرەك.

第八章　职业培训

8-باب كەسپىي تەربىيەلەش

第六十六条　国家通过各种途径，采取各种措施，发展职业培训事业，开发劳动者的职业技能，提高劳动者素质，增强劳动者的就业能力和工作能力。

66-ماددا دۆلەت تۈرلۈك يوللار بىلەن تۈرلۈك تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، كەسپىي تەربىيەلەش ئىشلىرىنى راۋاجلاندۇرىدۇ، ئەمگەكچىلەرنىڭ كەسپىي ماھارىتىنى يارىتىدۇ، ئەمگەكچىلەرنىڭ ساپاسىنى ئۆستۈرىدۇ، ئەمگەكچىلەرنىڭ ئىشقا ئورۇنلىشىش ئىقتىدارى ۋە خىزمەت ئىقتىدارىنى ئاشۇرىدۇ.

第六十七条　各级人民政府应当把发展职业培训纳入社会经济发展的规划，鼓励和支持有条件的企业、事业组织、社会团体和个人进行各种形式的职业培训。

67-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى كەسپىي جەھەتتىن تەربىيەلەشنى تەرەققىي قىلدۇرۇشنى ئىجتىمائىي، ئىقتىسادىي تەرەققىيات يىرىك پىلانىغا كىرگۈزۈپ، شارائىتى يار بېرىدىغان كارخانا، كەسپىي تەشكىلات، ئىجتىمائىي تەشكىلات ۋە شەخسلەرنىڭ ھەر خىل شەكىلدە كەسپىي جەھەتتىن تەربىيەلىنىشىگە ئىلھام ۋە مەدەت بېرىشى كېرەك.

第六十八条　用人单位应当建立职业培训制度，按照国家规定提取和使用职业培训经费，根据本单位实际，有计划地对劳动者进行职业培训。

68-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن كەسپىي تەربىيەلەش تۈزۈمىنى ئورنىتىپ، كەسپىي تەربىيەلەش خىراجىتىنى دۆلەتنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە ئېلىشى ۋە ئىشلىتىشى، ئۆز ئورنىنىڭ ئەمەلىيىتىگە ئاساسەن، ئەمگەكچىلەرنى كەسپىي جەھەتتىن پىلانلىق تەربىيەلىشى كېرەك.

从事技术工种的劳动者，上岗前必须经过培训。

تېخنىكىلىق ئىش تۈرى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئەمگەكچىلەر ئىش ئورنىغا چىقىشتىن ئىلگىرى تەربىيەلىنىشى كېرەك.

第六十九条　国家确定职业分类，对规定的职业制定职业技能标准，实行职业资格证书制度，由经备案的考核鉴定机构负责对劳动者实施职业技能考核鉴定。

69-ماددا دۆلەت كەسىپلەر تۈرىنى بېكىتىپ، بەلگىلەنگەن كەسىپكە كەسپىي ماھارەت ئۆلچىمى بېكىتىدۇ، كەسپىي سالاھىيەت گۇۋاھنامىسى تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ، ئەنگە ئالغان سىناش-باھالاش ئاپپاراتى ئەمگەكچىلەرنى كەسپىي ماھارەت بويىچە سىناش-باھالاشقا مەسئۇل بولىدۇ.

第九章　社会保险和福利

9-باب ئىجتىمائىي سۇغۇرتا ۋە پاراۋانلىق

第七十条　国家发展社会保险事业，建立社会保险制度，设立社会保险基金，使劳动者在年老、患病、工伤、失业、生育等情况下获得帮助和补偿。

70-ماددا دۆلەت ئىجتىمائىي سۇغۇرتا ئىشلىرىنى راۋاجلاندۇرۇپ، ئىجتىمائىي سۇغۇرتا تۈزۈمىنى ئورنىتىپ، ئىجتىمائىي سۇغۇرتا فوندى تەسىس قىلىپ، ئەمگەكچىلەرنى ياشانغاندا، كېسەل بولغاندا، ئىشتا يارىلانغاندا، ئىشسىز قالغاندا، پەرزەنت كۆرگەندە ياردەم ۋە تولۇقلىمىغا ئېرىشتۈرىدۇ.

第七十一条　社会保险水平应当与社会经济发展水平和社会承受能力相适应。

71-ماددا ئىجتىمائىي سۇغۇرتىنىڭ سەۋىيەسى ئىجتىمائىي، ئىقتىسادىي تەرەققىيات سەۋىيەسى ۋە جەمئىيەتنىڭ بەرداشلىق بېرىش ئىقتىدارىغا ئۇيغۇنلىشىشى كېرەك.

第七十二条　社会保险基金按照保险类型确定资金来源，逐步实行社会统筹。用人单位和劳动者必须依法参加社会保险，缴纳社会保险费。

72-ماددا ئىجتىمائىي سۇغۇرتا فوندىنىڭ مەبلەغ مەنبەسى سۇغۇرتا تۈرىگە ئاساسەن بېكىتىلىپ، جەمئىيەت بىرتۇتاش پىلانلاش تەدرىجىي يولغا قويۇلىدۇ. ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇنلار ۋە ئەمگەكچىلەر قانۇن بويىچە ئىجتىمائىي سۇغۇرتىغا قاتنىشىپ، ئىجتىمائىي سۇغۇرتا ھەققى تاپشۇرۇشى شەرت.

第七十三条　劳动者在下列情形下，依法享受社会保险待遇：

73-ماددا ئەمگەكچىلەر تۆۋەندىكى ئەھۋالدا قانۇن بويىچە ئىجتىمائىي سۇغۇرتا تەمىناتىدىن بەھرىمەن بولىدۇ :

（一）退休；

( 1 ) پېنسىيىگە چىقىش؛

（二）患病、负伤；

( 2 ) كېسەل بولۇپ قېلىش، يارىلىنىش؛

（三）因工伤残或者患职业病；

( 3 ) ئىشتا مېيىپ بولۇپ قېلىش ياكى كەسپىي كېسەل بولغانلار؛

（四）失业；

( 4 ) ئىشسىزلىق؛

（五）生育。

( 5 ) تۇغۇش.

劳动者死亡后，其遗属依法享受遗属津贴。

ئەمگەكچى ئۆلۈپ كەتكەندىن كېيىن، ئۇنىڭ ئائىلە تەۋەلىرى ئائىلە تەۋەلىرى قوشۇمچە پۇلىدىن قانۇن بويىچە بەھرىمەن بولىدۇ.

劳动者享受社会保险待遇的条件和标准由法律、法规规定。

ئەمگەكچىلەرنىڭ ئىجتىمائىي سۇغۇرتا تەمىناتىدىن بەھرىمەن بولۇش شەرتى ۋە ئۆلچىمى قانۇن-نىزاملاردا بەلگىلىنىدۇ.

劳动者享受的社会保险金必须按时足额支付。

ئەمگەكچىلەر بەھرىمەن بولىدىغان ئىجتىمائىي سۇغۇرتا پۇلىنى ۋاقتىدا تولۇق بېرىش شەرت.

第七十四条　社会保险基金经办机构依照法律规定收支、管理和运营社会保险基金，并负有使社会保险基金保值增值的责任。

74-ماددا ئىجتىمائىي سۇغۇرتا فوندىنى بېجىرگۈچى ئاپپارات قانۇندىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە ئىجتىمائىي سۇغۇرتا فوندىنى كىرىم-چىقىمى قىلىدۇ، باشقۇرىدۇ ۋە يۈرۈشتۈرىدۇ ھەمدە ئىجتىمائىي سۇغۇرتا فوندىنىڭ قىممىتىنى ساقلاش، قىممىتىنى ئاشۇرۇش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

社会保险基金监督机构依照法律规定，对社会保险基金的收支、管理和运营实施监督。

ئىجتىمائىي سۇغۇرتا فوندىنى نازارەت قىلىش ئاپپاراتى قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە، ئىجتىمائىي سۇغۇرتا فوندىنىڭ كىرىم-چىقىمى، باشقۇرۇلۇشى ۋە يۈرۈشۈشىنى نازارەت قىلىدۇ.

社会保险基金经办机构和社会保险基金监督机构的设立和职能由法律规定。

ئىجتىمائىي سۇغۇرتا فوندىنى بېجىرىش ئاپپاراتى ۋە ئىجتىمائىي سۇغۇرتا فوندىنى نازارەت قىلىش ئاپپاراتىنىڭ تەسىس قىلىنىشى ۋە فۇنكسىيەسى قانۇندا بەلگىلىنىدۇ.

任何组织和个人不得挪用社会保险基金。

ھەرقانداق تەشكىلات ۋە شەخسنىڭ ئىجتىمائىي سۇغۇرتا فوندىنى ئىشلىتىۋېلىشىغا يول قويۇلمايدۇ.

第七十五条　国家鼓励用人单位根据本单位实际情况为劳动者建立补充保险。

75-ماددا دۆلەت ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇنلارنىڭ ئۆز ئورنىنىڭ ئەمەلىي ئەھۋالىغا ئاساسەن ئەمگەكچىلەر ئۈچۈن تولۇقلىما سۇغۇرتا ئورنىتىشىغا ئىلھام بېرىدۇ.

国家提倡劳动者个人进行储蓄性保险。

دۆلەت ئەمگەكچىلەرنىڭ پۇل ئامانەت خاراكتېرلىك سۇغۇرتا ئېلىشىنى تەشەببۇس قىلىدۇ.

第七十六条　国家发展社会福利事业，兴建公共福利设施，为劳动者休息、休养和疗养提供条件。

76-ماددا دۆلەت ئىجتىمائىي پاراۋانلىق ئىشلىرىنى راۋاجلاندۇرۇپ، ئاممىۋى پاراۋانلىق ئەسلىھەلىرىنى قۇرۇپ، ئەمگەكچىلەرنىڭ دەم ئېلىشى، كۈتۈنۈشى ۋە داۋالىنىشىغا شارائىت يارىتىپ بېرىدۇ.

用人单位应当创造条件，改善集体福利，提高劳动者的福利待遇。

ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇنلار شارائىت يارىتىپ، كوللېكتىپ پاراۋانلىقنى ياخشىلاپ، ئەمگەكچىلەرنىڭ پاراۋانلىق تەمىناتىنى ئۆستۈرۈشى كېرەك.

第十章　劳动争议

10-باب ئەمگەك تالاش-تارتىشى

第七十七条　用人单位与劳动者发生劳动争议，当事人可以依法申请调解、仲裁、提起诉讼，也可以协商解决。

77-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن بىلەن ئەمگەكچى ئوتتۇرىسىدا ئەمگەك تالاش-تارتىشى يۈز بەرگەندە، ئالاقىدارلار مۇرەسسە قىلىش، كېسىم قىلىش، دەۋا قىلىشنى قانۇن بويىچە ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ، كېڭىشىپ ھەل قىلسىمۇ بولىدۇ.

调解原则适用于仲裁和诉讼程序。

مۇرەسسە پىرىنسىپى كېسىم ۋە دەۋا تەرتىپىگە تەتبىقلىنىدۇ.

第七十八条　解决劳动争议，应当根据合法、公正、及时处理的原则，依法维护劳动争议当事人的合法权益。

78-ماددا ئەمگەك تالاش-تارتىشىنى ھەل قىلىشتا، قانۇنلۇق، ئادىل، ۋاقتىدا بىر تەرەپ قىلىش پىرىنسىپىغا ئاساسەن، ئەمگەك تالاش-تارتىشى قىلغۇچىلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قانۇن بويىچە قوغداش كېرەك.

第七十九条　劳动争议发生后，当事人可以向本单位劳动争议调解委员会申请调解；调解不成，当事人一方要求仲裁的，可以向劳动争议仲裁委员会申请仲裁。当事人一方也可以直接向劳动争议仲裁委员会申请仲裁。对仲裁裁决不服的，可以向人民法院提起诉讼。

79-ماددا ئەمگەك تالاش-تارتىشى يۈز بەرگەندىن كېيىن، ئالاقىدارلار شۇ ئورۇننىڭ ئەمگەك تالاش-تارتىشىنى مۇرەسسە قىلىش كومىتېتىغا مۇرەسسە قىلىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ؛ مۇرەسسە ئۈنۈم بەرمەي، توختاملاشقۇچى بىر تەرەپ كېسىم قىلىشنى تەلەپ قىلسا، ئەمگەك ماجىراسىغا كېسىم قىلىش كومىتېتىغا كېسىم قىلىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ. توختاملاشقۇچى بىر تەرەپ ئەمگەك ماجىراسىغا كېسىم قىلىش كومىتېتىغا كېسىم قىلىشنى بىۋاسىتە ئىلتىماس قىلسىمۇ بولىدۇ. كېسىم قارارىغا قايىل بولمىغانلار خەلق سوت مەھكىمىسىگە دەۋا قىلسا بولىدۇ.

第八十条　在用人单位内，可以设立劳动争议调解委员会。劳动争议调解委员会由职工代表、用人单位代表和工会代表组成。劳动争议调解委员会主任由工会代表担任。

80-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇندا ئەمگەك تالاش-تارتىشىنى مۇرەسسە قىلىش كومىتېتى تەسىس قىلىنسا بولىدۇ. ئەمگەك تالاش-تارتىشىنى مۇرەسسە قىلىش كومىتېتى ئىشچى-خىزمەتچىلەر ۋەكىللىرى، ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇننىڭ ۋەكىللىرى ۋە ئىشچىلار ئۇيۇشمىسى ۋەكىللىرىدىن تەركىب تاپىدۇ. ئەمگەك تالاش-تارتىشىنى مۇرەسسە قىلىش كومىتېتىنىڭ مۇدىرلىقىنى ئىشچىلار ئۇيۇشمىسى ۋەكىلى ئۈستىگە ئالىدۇ.

劳动争议经调解达成协议的，当事人应当履行。

ئەمگەك تالاش-تارتىشى مۇرەسسە ئارقىلىق كېلىشىم ھاسىل قىلىنغان بولسا، ئالاقىدارلار ئادا قىلىشى كېرەك.

第八十一条　劳动争议仲裁委员会由劳动行政部门代表、同级工会代表、用人单位方面的代表组成。劳动争议仲裁委员会主任由劳动行政部门代表担任。

81-ماددا ئەمگەك ماجىراسىغا كېسىم قىلىش كومىتېتى ئەمگەك مەمۇرىي تارمىقىنىڭ ۋەكىلى، تەڭ دەرىجىلىك ئىشچىلار ئۇيۇشمىسىنىڭ ۋەكىلى، ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇننىڭ ۋەكىللىرىدىن تەركىب تاپىدۇ. ئەمگەك ماجىراسىغا كېسىم قىلىش كومىتېتىنىڭ مۇدىرلىقىنى ئەمگەك مەمۇرىي تارمىقىنىڭ ۋەكىلى ئۈستىگە ئالىدۇ.

第八十二条　提出仲裁要求的一方应当自劳动争议发生之日起六十日内向劳动争议仲裁委员会提出书面申请。仲裁裁决一般应在收到仲裁申请的六十日内作出。对仲裁裁决无异议的，当事人必须履行。

82-ماددا كېسىم تەلىپىنى ئوتتۇرىغا قويغان تەرەپ ئەمگەك تالاش-تارتىشى يۈز بەرگەن كۈندىن باشلاپ 60 كۈن ئىچىدە ئەمگەك تالاش-تارتىشىنى كېسىم قىلىش كومىتېتىغا يازما ئىلتىماس سۇنۇشى كېرەك. كېسىم قارارى ئادەتتە كېسىم ئىلتىماسىنى تاپشۇرۇۋالغان 60 كۈن ئىچىدە چىقىرىلىشى كېرەك. كېسىم قارارىغا باشقىچە پىكرى بولمىسا، ئالاقىدارلار ئادا قىلىشى شەرت.

第八十三条　劳动争议当事人对仲裁裁决不服的，可以自收到仲裁裁决书之日起十五日内向人民法院提起诉讼。一方当事人在法定期限内不起诉又不履行仲裁裁决的，另一方当事人可以申请人民法院强制执行。

83-ماددا ئەمگەك تالاش-تارتىشىدىكى دەۋالاشقۇچىلار كېسىم قارارىغا قايىل بولمىسا، كېسىمنامىنى تاپشۇرۇۋالغان كۈندىن باشلاپ 15 كۈن ئىچىدە خەلق سوت مەھكىمىسىگە دەۋا قىلسا بولىدۇ. بىر تەرەپ قانۇندا بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە ئەيىبلىمىسە ھەم كېسىم-قارارنى ئادا قىلمىسا، يەنە بىر تەرەپ خەلق سوت مەھكىمىسىگە مەجبۇرىي ئىجرا قىلدۇرۇشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ.

第八十四条　因签订集体合同发生争议，当事人协商解决不成的，当地人民政府劳动行政部门可以组织有关各方协调处理。

84-ماددا كوللېكتىپ توختام تۈزۈش سەۋەبىدىن تالاش-تارتىش كېلىپ چىقىپ، توختاملاشقۇچىلار كېڭىشىپ ھەل قىلالمىسا، شۇ جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئەمگەك مەمۇرىي تارمىقى مۇناسىۋەتلىك تەرەپلەرنى ماسلاشتۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىشقا تەشكىللىسە بولىدۇ.

因履行集体合同发生争议，当事人协商解决不成的，可以向劳动争议仲裁委员会申请仲裁；对仲裁裁决不服的，可以自收到仲裁裁决书之日起十五日内向人民法院提起诉讼。

كوللېكتىپ توختامنى ئادا قىلىش سەۋەبىدىن تالاش-تارتىش كېلىپ، توختاملاشقۇچىلار كېڭىشىپ ھەل قىلالمىسا، ئەمگەك ماجىراسىغا كېسىم قىلىش كومىتېتىغا كېسىم قىلىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ؛ كېسىم قارارىغا قايىل بولمىسا، كېسىمنامىنى تاپشۇرۇۋالغان كۈندىن باشلاپ 15 كۈن ئىچىدە خەلق سوت مەھكىمىسىگە دەۋا قىلسا بولىدۇ.

第十一章　监督检查

11-باب نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش

第八十五条　县级以上各级人民政府劳动行政部门依法对用人单位遵守劳动法律、法规的情况进行监督检查，对违反劳动法律、法规的行为有权制止，并责令改正。

85-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ ئەمگەك مەمۇرىي تارمىقى ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇنلارنىڭ ئەمگەك قانۇن-نىزاملىرىغا رىئايە قىلىش ئەھۋالىنى قانۇن بويىچە نازارەت قىلىدۇ، تەكشۈرىدۇ، ئەمگەك قانۇن-نىزاملارغا خىلاپ قىلمىشلارنى توسۇشقا ھوقۇقلۇق ھەمدە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ.

第八十六条　县级以上各级人民政府劳动行政部门监督检查人员执行公务，有权进入用人单位了解执行劳动法律、法规的情况，查阅必要的资料，并对劳动场所进行检查。

86-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ ئەمگەك مەمۇرىي تارمىقىدىكى نازارەت قىلغۇچى-تەكشۈرگۈچى خادىملار ھۆكۈمەت ئىشىنى ئىجرا قىلىشتا، ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇنغا كىرىپ ئەمگەك قانۇن-نىزاملىرىنىڭ ئىجرا قىلىنىش ئەھۋالىنى ئىگىلەشكە، زۆرۈر ماتېرىياللارنى كۆرۈشكە ھەمدە ئەمگەك سورۇنىنى تەكشۈرۈشكە ھوقۇقلۇق.

县级以上各级人民政府劳动行政部门监督检查人员执行公务，必须出示证件，秉公执法并遵守有关规定。

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ ئەمگەك مەمۇرىي تارمىقىدىكى نازارەت قىلغۇچى-تەكشۈرگۈچى خادىملار ھۆكۈمەت ئىشىنى ئىجرا قىلىشتا كىنىشكىلىرىنى كۆرسىتىشى، قانۇننى ئادىل ئىجرا قىلىشى ھەمدە مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلەرگە رىئايە قىلىشى شەرت.

第八十七条　县级以上各级人民政府有关部门在各自职责范围内，对用人单位遵守劳动法律、法规的情况进行监督。

87-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى مەسئۇلىيىتى دائىرىسىدە ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇننىڭ ئەمگەك قانۇن-نىزاملىرىغا رىئايە قىلىش ئەھۋالىنى نازارەت قىلىدۇ.

第八十八条　各级工会依法维护劳动者的合法权益，对用人单位遵守劳动法律、法规的情况进行监督。

88-ماددا ھەر دەرىجىلىك ئىشچىلار ئۇيۇشمىلىرى ئەمگەكچىلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قانۇن بويىچە قوغدايدۇ، ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇننىڭ ئەمگەككە دائىر قانۇن-نىزاملارغا رىئايە قىلىش ئەھۋالىنى نازارەت قىلىدۇ.

任何组织和个人对于违反劳动法律、法规的行为有权检举和控告。

ھەرقانداق تەشكىلات ۋە شەخس ئەمگەك قانۇن-نىزاملىرىغا خىلاپ قىلمىشلارنى پاش قىلىش ۋە ئەرز-شىكايەت قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

第十二章　法律责任

12-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

第八十九条　用人单位制定的劳动规章制度违反法律、法规规定的，由劳动行政部门给予警告，责令改正；对劳动者造成损害的，应当承担赔偿责任。

89-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن چىقارغان ئەمگەك قائىدە-تۈزۈملىرىدىن قانۇن-نىزاملاردىكى بەلگىلىمىگە خىلاپ بولغانلىرىغا ئەمگەك مەمۇرىي تارمىقى ئاگاھلاندۇرۇش جازاسى بېرىدۇ، تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛ ئەمگەكچىلەرگە زىيان سالغانلار تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第九十条　用人单位违反本法规定，延长劳动者工作时间的，由劳动行政部门给予警告，责令改正，并可以处以罚款。

90-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇنلاردىن مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ئەمگەكچىلەرنىڭ ئىش ۋاقتىنى ئۇزارتقانلىرىغا ئەمگەك مەمۇرىي تارمىقى ئاگاھلاندۇرۇش جازاسى بېرىدۇ، تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ ھەمدە جەرىمانە قويسا بولىدۇ.

第九十一条　用人单位有下列侵害劳动者合法权益情形之一的，由劳动行政部门责令支付劳动者的工资报酬、经济补偿，并可以责令支付赔偿金：

91-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇنلاردا ئەمگەكچىلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزىدىغان تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، ئەمگەك مەمۇرىي تارمىقى ئەمگەكچىلەرنىڭ ئىش ھەققى، ئىقتىسادىي تولۇقلىما بېرىشكە بۇيرۇيدۇ ھەمدە تۆلەم پۇلى بېرىشكە بۇيرۇسا بولىدۇ :

（一）克扣或者无故拖欠劳动者工资的；

( 1 ) ئەمگەكچىلەرنىڭ مائاشىنى تۇتۇپ قالغان ياكى سەۋەبسىز نېسى قالدۇرغانلار؛

（二）拒不支付劳动者延长工作时间工资报酬的；

( 2 ) ئەمگەكچىلەرنىڭ خىزمەت ۋاقتى، ئىش ھەققىنى ئۇزارتىشنى رەت قىلغانلار؛

（三）低于当地最低工资标准支付劳动者工资的；

( 3 ) ئەمگەكچىلەرنىڭ مائاشىنى شۇ جاينىڭ ئەڭ تۆۋەن مائاش ئۆلچىمىدىن تۆۋەن باھادا بەرگەنلەر؛

（四）解除劳动合同后，未依照本法规定给予劳动者经济补偿的。

( 4 ) ئەمگەك توختامى بىكار قىلىنغاندىن كېيىن، مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە ئەمگەكچىلەرگە ئىقتىسادىي تولۇقلىما بېرىلمىگەن بولسا.

第九十二条　用人单位的劳动安全设施和劳动卫生条件不符合国家规定或者未向劳动者提供必要的劳动防护用品和劳动保护设施的，由劳动行政部门或者有关部门责令改正，可以处以罚款；情节严重的，提请县级以上人民政府决定责令停产整顿；对事故隐患不采取措施，致使发生重大事故，造成劳动者生命和财产损失的，对责任人员依照刑法有关规定追究刑事责任。

92-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇنلارنىڭ ئەمگەك بىخەتەرلىكى ئەسلىھەلىرى ۋە ئەمگەك-ساقلىقنى ساقلاش شارائىتى دۆلەتنىڭ بەلگىلىمىسىگە ئۇيغۇن كەلمىگەن ياكى ئەمگەكچىگە زۆرۈر ئەمگەك مۇداپىئە بۇيۇملىرى ۋە ئەمگەك مۇھاپىزىتى ئەسلىھەلىرىنى تەمىنلەپ بەرمىگەن بولسا، ئەمگەك مەمۇرىي تارمىقى ياكى مۇناسىۋەتلىك تارماق تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، جەرىمانە قويسا بولىدۇ؛ قىلمىشى ئېغىرلىرىنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ قارار چىقىرىپ ئىشلەپچىقىرىشنى توختىتىپ تەرتىپكە سېلىشقا بۇيرۇش؛ ھادىسە يوشۇرۇن خەۋپىگە تەدبىر قوللانماي، ئېغىر ھادىسە تۇغدۇرۇپ، ئەمگەكچىلەرنىڭ ھاياتى ۋە مال-مۈلكىنى زىيانغا ئۇچراتقان جاۋابكارلار جىنايى ئىشلار قانۇنىدىكى ئالاقىدار بەلگىلىمە بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

第九十三条　用人单位强令劳动者违章冒险作业，发生重大伤亡事故，造成严重后果的，对责任人员依法追究刑事责任。

93-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن ئەمگەكچىلەرنى قائىدىگە خىلاپ ھالدا قاراملىق بىلەن مەشغۇلات قىلىشقا زورلاپ، زور ئۆلۈش-يارىلىنىش ھادىسىسى تۇغدۇرۇپ ئېغىر ئاقىۋەت پەيدا قىلغان بولسا، جاۋابكارلار قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

第九十四条　用人单位非法招用未满十六周岁的未成年人的，由劳动行政部门责令改正，处以罚款；情节严重的，由市场监督管理部门吊销营业执照。

94-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇنلاردىن 16 ياشقا توشمىغان قۇرامىغا يەتمىگەنلەرنى قانۇنسىز قوبۇل قىلىپ ئىشلەتكەنلىرىنى ئەمگەك مەمۇرىي تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، جەرىمانە قويىدۇ؛ قىلمىشى ئېغىر بولغانلىرىنىڭ تىجارەت كىنىشكىسىنى بازارنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى بىكار قىلىدۇ.

第九十五条　用人单位违反本法对女职工和未成年工的保护规定，侵害其合法权益的，由劳动行政部门责令改正，处以罚款；对女职工或者未成年工造成损害的，应当承担赔偿责任。

95-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇنلاردىن مۇشۇ قانۇننىڭ ئايال ئىشچى-خىزمەتچىلەر ۋە قۇرامىغا يەتمىگەن ئىشچىلارنى قوغداش بەلگىلىمىسىگە خىلاپلىق قىلىپ، ئۇلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىگە زىيان سالغانلىرىنى ئەمگەك مەمۇرىي تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، جەرىمانە قويىدۇ؛ ئايال ئىشچى-خىزمەتچىلەر ياكى قۇرامىغا يەتمىگەن ئىشچىلارغا زىيان سالغانلار تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第九十六条　用人单位有下列行为之一，由公安机关对责任人员处以十五日以下拘留、罚款或者警告；构成犯罪的，对责任人员依法追究刑事责任：

96-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇندا تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى جاۋابكار خادىمغا 15 كۈندىن تۆۋەن توختىتىپ قويۇش جازاسى، جەرىمانە قويۇش ياكى ئاگاھلاندۇرۇش جازاسى بېرىدۇ؛ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرىنىڭ جاۋابكارلىقى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ :

（一）以暴力、威胁或者非法限制人身自由的手段强迫劳动的；

( 1 ) زوراۋانلىق قىلىش، تەھدىت سېلىش ياكى قانۇنسىز ھالدا جىسمانىي ئەركىنلىكنى چەكلەش ۋاسىتىلىرى بىلەن مەجبۇرىي ئەمگەككە سالغانلار؛

（二）侮辱、体罚、殴打、非法搜查和拘禁劳动者的。

( 2 ) ئەمگەكچىلەرنى ھاقارەتلىگەن، تەن جازاسى بەرگەن، ئۇرغان، قانۇنسىز ئاختۇرغان ۋە قاماپ قويغانلار.

第九十七条　由于用人单位的原因订立的无效合同，对劳动者造成损害的，应当承担赔偿责任。

97-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇننىڭ سەۋەبىدىن تۈزۈلگەن ئىناۋەتسىز توختام ئەمگەكچىگە زىيان سالغان بولسا، تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第九十八条　用人单位违反本法规定的条件解除劳动合同或者故意拖延不订立劳动合同的，由劳动行政部门责令改正；对劳动者造成损害的，应当承担赔偿责任。

98-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتكە خىلاپ ھالدا ئەمگەك توختامىنى بىكار قىلغان ياكى ئەمگەك توختامىنى قەستەن كەينىگە سۈرۈپ تۈزمىگەن بولسا، ئەمگەك مەمۇرىي تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛ ئەمگەكچىلەرگە زىيان سالغانلار تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第九十九条　用人单位招用尚未解除劳动合同的劳动者，对原用人单位造成经济损失的，该用人单位应当依法承担连带赔偿责任。

99-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن ئەمگەك توختامى تېخى بىكار قىلىنمىغان ئەمگەكچىلەرنى قوبۇل قىلىپ ئىشلىتىپ، ئەسلىدىكى ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇنغا ئىقتىسادىي زىيان سالغان بولسا، ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن قانۇن بويىچە چاتما تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第一百条　用人单位无故不缴纳社会保险费的，由劳动行政部门责令其限期缴纳；逾期不缴的，可以加收滞纳金。

100-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن ئىجتىمائىي سۇغۇرتا ھەققىنى سەۋەبسىز تاپشۇرمىسا، ئەمگەك مەمۇرىي تارمىقى ئۇنى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تاپشۇرۇشقا بۇيرۇيدۇ؛ مۇددەت ئۆتسىمۇ تاپشۇرمىغانلارغا جەرىمانە قوشۇپ ئېلىنىدۇ.

第一百零一条　用人单位无理阻挠劳动行政部门、有关部门及其工作人员行使监督检查权，打击报复举报人员的，由劳动行政部门或者有关部门处以罚款；构成犯罪的，对责任人员依法追究刑事责任。

101-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن ئەمگەك مەمۇرىي تارمىقى، ئالاقىدار تارماقلار ۋە ئۇنىڭ خادىملىرىنىڭ نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈشىگە يولسىزلارچە توسقۇنلۇق قىلىپ، پاش قىلغۇچىلاردىن زەربە بېرىپ ئۆچ ئالسا، ئەمگەك مەمۇرىي تارمىقى ياكى ئالاقىدار تارماق جەرىمانە قويىدۇ؛ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرىنىڭ جاۋابكارلىقى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

第一百零二条　劳动者违反本法规定的条件解除劳动合同或者违反劳动合同中约定的保密事项，对用人单位造成经济损失的，应当依法承担赔偿责任。

102-ماددا ئەمگەكچىلەر مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتكە خىلاپ ھالدا ئەمگەك توختامىنى بىكار قىلىپ ياكى ئەمگەك توختامىدا پۈتۈشكەن مەخپىي ئىشلارنى تۈگىتىپ، ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇنغا ئىقتىسادىي زىيان سالغان بولسا، قانۇن بويىچە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第一百零三条　劳动行政部门或者有关部门的工作人员滥用职权、玩忽职守、徇私舞弊，构成犯罪的，依法追究刑事责任；不构成犯罪的，给予行政处分。

103-ماددا ئەمگەك مەمۇرىي تارمىقى ياكى مۇناسىۋەتلىك تارماقلارنىڭ خادىملىرىدىن خىزمەت ھوقۇقىدىن كەلسە-كەلمەس پايدىلىنىپ، خىزمەتتە بىپەرۋالىق قىلىپ، نەپسانىيەتچىلىك قىلىپ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ؛ جىنايەت شەكىللەندۈرمىگەنلىرىگە مەمۇرىي جازا بېرىلىدۇ.

第一百零四条　国家工作人员和社会保险基金经办机构的工作人员挪用社会保险基金，构成犯罪的，依法追究刑事责任。

104-ماددا دۆلەت خادىملىرى ۋە ئىجتىمائىي سۇغۇرتا فوندىنى بېجىرگۈچى ئاپپاراتلارنىڭ خادىملىرىدىن ئىجتىمائىي سۇغۇرتا فوندىنى ئىشلىتىۋېلىپ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

第一百零五条　违反本法规定侵害劳动者合法权益，其他法律、行政法规已规定处罚的，依照该法律、行政法规的规定处罚。

105-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ئەمگەكچىلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى زىيانغا ئۇچراتقانلاردىن باشقا قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلىمە بويىچە جازا بېرىلگەنلىرىگە شۇ قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە جازا بېرىلىدۇ.

第十三章　附则

13-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

第一百零六条　省、自治区、直辖市人民政府根据本法和本地区的实际情况，规定劳动合同制度的实施步骤，报国务院备案。

106-ماددا ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى مۇشۇ قانۇن ۋە ئۆز رايونىنىڭ ئەمەلىي ئەھۋالىغا ئاساسەن، ئەمگەك توختامى تۈزۈمىنىڭ يولغا قويۇلۇش قەدىمىنى بەلگىلەپ، گوۋۇيۈەنگە ئەنگە ئالدۇرىدۇ.

第一百零七条　本法自1995年1月1日起施行。

107-ماددا بۇ قانۇن 1995-يىل 1-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.