（1990年12月28日第七届全国人民代表大会常务委员会第十七次会议通过 2008年4月24日第十一届全国人民代表大会常务委员会第二次会议修订）
( 1990-يىل 12-ئاينىڭ 28-كۈنى 7-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 17-يىغىنىدا ماقۇللاندى، 2008-يىل 4-ئاينىڭ 24-كۈنى 11-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلقنىڭ قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 2-يىغىنىدا ئۆزگەرتىلدى )
目 录
مۇندەرىجە
第一章 总则
1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ
第二章 康复
2-باب سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش
第三章 教育
3-باب تەلىم-تەربىيە
第四章 劳动就业
4-باب ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇش
第五章 文化生活
5-باب مەدەنىيەت تۇرمۇشى
第六章 社会保障
6-باب ئىجتىمائىي كاپالەت
第七章 无障碍环境
7-باب توسالغۇسىز مۇھىت
第八章 法律责任
8-باب قانۇن جاۋابكارلىقى
第九章 附则
9-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ
第一章 总则
1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ
第一条 为了维护残疾人的合法权益，发展残疾人事业，保障残疾人平等地充分参与社会生活，共享社会物质文化成果，根据宪法，制定本法。
1-ماددا بۇ قانۇن مېيىپلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش، مېيىپلەر ئىشلىرىنى راۋاجلاندۇرۇش، مېيىپلەرنىڭ ئىجتىمائىي تۇرمۇشقا باراۋەر، تولۇق قاتنىشىشى، ئىجتىمائىي ماددىي مەدەنىيەت نەتىجىلىرىدىن ئورتاق بەھرىمەن بولۇشىنى كاپالەتلەندۈرۈش مەقسىتىدە، ئاساسىي قانۇنغا بىنائەن چىقىرىلدى.
第二条 残疾人是指在心理、生理、人体结构上，某种组织、功能丧失或者不正常，全部或者部分丧失以正常方式从事某种活动能力的人。
2-ماددا مېيىپلار پىسخىكا، فىزىيولوگىيە، ئادەم بەدىنى قۇرۇلمىسىدا مەلۇم تەشكىلاتى، ئىقتىدارىنى يوقاتقان ياكى نورمالسىز بولغان، نورمال ئۇسۇل بىلەن مەلۇم پائالىيەت ئىقتىدارىنى پۈتۈنلەي ياكى قىسمەن يوقاتقان كىشىلەرنى كۆرسىتىدۇ.
残疾人包括视力残疾、听力残疾、言语残疾、肢体残疾、智力残疾、精神残疾、多重残疾和其他残疾的人。
مېيىپلەر كۆرۈش قۇۋۋىتى مېيىپ، ئاڭلاش ئىقتىدارى مېيىپ، تىلى مېيىپ، پۇت-قولى مېيىپ، ئەقلىي ئىقتىدارى مېيىپ، روھىي مېيىپ، كۆپ خىل مېيىپ ۋە باشقا مېيىپ كىشىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
残疾标准由国务院规定。
مېيىپلىك ئۆلچىمىنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ.
第三条 残疾人在政治、经济、文化、社会和家庭生活等方面享有同其他公民平等的权利。
3-ماددا مېيىپلار سىياسىي تۇرمۇش، ئىقتىساد تۇرمۇشى، مەدەنىيەت تۇرمۇشى، جەمئىيەت تۇرمۇشى ۋە ئائىلە تۇرمۇشى قاتارلىق جەھەتلەردە باشقا پۇقرالار بىلەن باراۋەر ھوقۇققا ئىگە.
残疾人的公民权利和人格尊严受法律保护。
مېيىپلارنىڭ پۇقرالىق ھوقۇقى ۋە ئىنسانىي ئىززىتىنى قانۇن قوغدايدۇ.
禁止基于残疾的歧视。禁止侮辱、侵害残疾人。禁止通过大众传播媒介或者其他方式贬低损害残疾人人格。
مېيىپلىقنى ئاساس قىلغان كەمسىتىش مەنئى قىلىنىدۇ. مېيىپلەرگە ھاقارەت كەلتۈرۈش ۋە زىيانكەشلىك قىلىش مەنئى قىلىنىدۇ. ئاممىۋى تاراتقۇلار ياكى باشقا ئۇسۇللار ئارقىلىق مېيىپلەرنىڭ كىشىلىك قەدىر-قىممىتىنى چۈشۈرۈش ۋە زىيانغا ئۇچرىتىش مەنئى قىلىنىدۇ.
第四条 国家采取辅助方法和扶持措施，对残疾人给予特别扶助，减轻或者消除残疾影响和外界障碍，保障残疾人权利的实现。
4-ماددا دۆلەت قوشۇمچە ئۇسۇل ۋە يۆلەش تەدبىرى قوللىنىپ، مېيىپلەرگە ئالاھىدە يار-يۆلەك بولىدۇ، مېيىپلىكنىڭ تەسىرىنى ۋە تاشقى توسالغۇنى يېنىكلىتىپ ياكى تۈگىتىپ، مېيىپلەرنىڭ ھوقۇق-مەنپەئىتىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.
第五条 县级以上人民政府应当将残疾人事业纳入国民经济和社会发展规划，加强领导，综合协调，并将残疾人事业经费列入财政预算，建立稳定的经费保障机制。
5-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى مېيىپلەر ئىشلىرىنى خەلق ئىگىلىكى ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىيات يىرىك پىلانىغا كىرگۈزۈپ، رەھبەرلىكنى كۈچەيتىشى، ھەر تەرەپلىمە ماسلاشتۇرۇشى ھەمدە مېيىپلەر ئىشلىرى خىراجىتىنى مالىيە خامچوتىغا كىرگۈزۈپ، مۇقىم خىراجەت كاپالىتى مېخانىزمىنى ئورنىتىشى كېرەك.
国务院制定中国残疾人事业发展纲要，县级以上地方人民政府根据中国残疾人事业发展纲要，制定本行政区域的残疾人事业发展规划和年度计划，使残疾人事业与经济、社会协调发展。
گوۋۇيۈەن جۇڭگو مېيىپلار ئىشلىرى تەرەققىيات پىروگراممىسىنى چىقىرىدۇ، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى جۇڭگو مېيىپلار ئىشلىرى تەرەققىياتىنىڭ پىروگراممىسىغا ئاساسەن، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ مېيىپلار ئىشلىرى تەرەققىيات يىرىك پىلانى ۋە يىللىق پىلانىنى تۈزۈپ، مېيىپلار ئىشلىرى بىلەن ئىقتىساد ۋە جەمئىيەتنى ماس تەرەققىي قىلدۇرىدۇ.
县级以上人民政府负责残疾人工作的机构，负责组织、协调、指导、督促有关部门做好残疾人事业的工作。
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مېيىپلەر خىزمىتىگە مەسئۇل ئاپپاراتى مۇناسىۋەتلىك تارماقلارنىڭ مېيىپلەر ئىشلىرى خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشىنى تەشكىللەش، ماسلاشتۇرۇش، يېتەكچىلىك قىلىش، ھەيدەكچىلىك قىلىشقا مەسئۇل بولىدۇ.
各级人民政府和有关部门，应当密切联系残疾人，听取残疾人的意见，按照各自的职责，做好残疾人工作。
ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلار مېيىپلار بىلەن قويۇق ئالاقە باغلاپ، مېيىپلەرنىڭ پىكرىنى ئاڭلىشى، ئۆز مەسئۇلىيىتى بويىچە مېيىپلەر خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشى كېرەك.
第六条 国家采取措施，保障残疾人依照法律规定，通过各种途径和形式，管理国家事务，管理经济和文化事业，管理社会事务。
6-ماددا دۆلەت تەدبىر قوللىنىپ، مېيىپلەرنىڭ قانۇندىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە ھەر خىل يوللار ۋە شەكىللەر ئارقىلىق دۆلەت ئىشلىرىنى، ئىقتىساد ۋە مەدەنىيەت ئىشلىرىنى، ئىجتىمائىي ئىشلارنى باشقۇرۇشىغا كاپالەتلىك قىلىدۇ.
制定法律、法规、规章和公共政策，对涉及残疾人权益和残疾人事业的重大问题，应当听取残疾人和残疾人组织的意见。
قانۇن-نىزام، قائىدە ۋە ئاممىۋى سىياسەتلەرنى چىقىرىشتا، مېيىپلەرنىڭ ھوقۇق-مەنپەئىتى ۋە مېيىپلەر ئىشلىرىغا چېتىلىدىغان چوڭ-چوڭ مەسىلىلەردە مېيىپلەر ۋە مېيىپلەر تەشكىلاتلىرىنىڭ پىكرىنى ئاڭلاش كېرەك.
残疾人和残疾人组织有权向各级国家机关提出残疾人权益保障、残疾人事业发展等方面的意见和建议。
مېيىپلەر ۋە مېيىپلەر تەشكىلاتلىرى ھەر دەرىجىلىك دۆلەت ئورگانلىرىغا مېيىپلەرنىڭ ھوقۇق-مەنپەئىتىنى كاپالەتلەندۈرۈش، مېيىپلەر ئىشلىرىنىڭ تەرەققىياتى قاتارلىق جەھەتلەردە پىكىر ۋە تەكلىپ بېرىشكە ھوقۇقلۇق.
第七条 全社会应当发扬人道主义精神，理解、尊重、关心、帮助残疾人，支持残疾人事业。
7-ماددا پۈتۈن جەمئىيەت ئىنسانپەرۋەرلىك روھىنى جارى قىلدۇرۇشى، مېيىپلەرنى چۈشىنىشى، ھۆرمەتلىشى، ئۇلارغا كۆڭۈل بۆلۈشى، ياردەم بېرىشى، مېيىپلەر ئىشلىرىنى قوللىشى كېرەك.
国家鼓励社会组织和个人为残疾人提供捐助和服务。
دۆلەت ئىجتىمائىي تەشكىلات ۋە شەخسلەرنىڭ مېيىپلەرگە ئىئانە بېرىشى ۋە مۇلازىمەت قىلىشىغا ئىلھام بېرىدۇ.
国家机关、社会团体、企业事业单位和城乡基层群众性自治组织，应当做好所属范围内的残疾人工作。
دۆلەت ئورگىنى، ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار، كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار ۋە شەھەر-يېزىلاردىكى ئاساسىي قاتلام ئامما ئاپتونومىيە تەشكىلاتلىرى ئۆزى قاراشلىق دائىرىدىكى مېيىپلەر خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشى كېرەك.
从事残疾人工作的国家工作人员和其他人员，应当依法履行职责，努力为残疾人服务。
مېيىپلەر خىزمىتى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان دۆلەت خادىملىرى ۋە باشقا خادىملار مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلىشى، مېيىپلەرگە تىرىشىپ مۇلازىمەت قىلىشى كېرەك.
第八条 中国残疾人联合会及其地方组织，代表残疾人的共同利益，维护残疾人的合法权益，团结教育残疾人，为残疾人服务。
8-ماددا جۇڭگو مېيىپلەر بىرلەشمىسى ۋە ئۇنىڭ يەرلىك تەشكىلاتلىرى مېيىپلەرنىڭ ئورتاق مەنپەئىتىگە ۋەكىللىك قىلىپ، مېيىپلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغدايدۇ، مېيىپلەرنى ئىتتىپاقلاشتۇرىدۇ ۋە تەربىيەلەيدۇ، مېيىپلەر ئۈچۈن خىزمەت قىلىدۇ.
中国残疾人联合会及其地方组织依照法律、法规、章程或者接受政府委托，开展残疾人工作，动员社会力量，发展残疾人事业。
جۇڭگو مېيىپلەر بىرلەشمىسى ۋە ئۇنىڭ يەرلىك تەشكىلاتلىرى قانۇن، نىزام، قائىدىلەر بويىچە ياكى ھۆكۈمەتنىڭ ھاۋالىسى بويىچە مېيىپلەر خىزمىتىنى قانات يايدۇرىدۇ، ئىجتىمائىي كۈچلەرنى سەپەرۋەر قىلىپ، مېيىپلەر ئىشلىرىنى راۋاجلاندۇرىدۇ.
第九条 残疾人的扶养人必须对残疾人履行扶养义务。
9-ماددا مېيىپ باققۇچى مېيىپ ئالدىدا بېقىش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىشى شەرت.
残疾人的监护人必须履行监护职责，尊重被监护人的意愿，维护被监护人的合法权益。
مېيىپلەرنىڭ ۋەسىيلىرى ۋەسىيلىك مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىشى، ۋەسىيلىك قىلىنغۇچىنىڭ ئارزۇسىغا ھۆرمەت قىلىشى، ۋەسىيلىق قىلىنغۇچىنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغدىشى شەرت.
残疾人的亲属、监护人应当鼓励和帮助残疾人增强自立能力。
مېيىپلەرنىڭ ئۇرۇق-تۇغقانلىرى، ۋەسىيلىرى مېيىپلەرنىڭ ئۆزىگە تايىنىش ئىقتىدارىنى كۈچەيتىشىگە ئىلھام ۋە ياردەم بېرىشى كېرەك.
禁止对残疾人实施家庭暴力，禁止虐待、遗弃残疾人。
مېيىپلەرگە ئائىلە زۇلۇمى سېلىش مەنئى قىلىنىدۇ، مېيىپلەرنى خورلاش، تاشلىۋېتىش مەنئى قىلىنىدۇ.
第十条 国家鼓励残疾人自尊、自信、自强、自立，为社会主义建设贡献力量。
10-ماددا دۆلەت مېيىپلەرنى ئىززىتىنى ساقلاش، ئۆزىگە ئىشىنىش، ئۆزىنى كۈچەيتىش، ئۆزىگە تايىنىشقا رىغبەتلەندۈرۈپ، سوتسىيالىستىك قۇرۇلۇشقا كۈچ قوشىدۇ.
残疾人应当遵守法律、法规，履行应尽的义务，遵守公共秩序，尊重社会公德。
مېيىپلەر قانۇن-نىزاملارغا ئەمەل قىلىشى، ئۆتەشكە تېگىشلىك مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىشى، ئاممىۋى تەرتىپكە ئەمەل قىلىشى، ئىجتىمائىي ئەخلاققا ھۆرمەت قىلىشى كېرەك.
第十一条 国家有计划地开展残疾预防工作，加强对残疾预防工作的领导，宣传、普及母婴保健和预防残疾的知识，建立健全出生缺陷预防和早期发现、早期治疗机制，针对遗传、疾病、药物、事故、灾害、环境污染和其他致残因素，组织和动员社会力量，采取措施，预防残疾的发生，减轻残疾程度。
11-ماددا دۆلەت مېيىپلىقنىڭ ئالدىنى ئېلىش خىزمىتىنى پىلانلىق قانات يايدۇرۇپ، مېيىپلىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش خىزمىتىگە بولغان رەھبەرلىكنى كۈچەيتىدۇ، ئانا-بالىلار ساقلىقىنى ساقلاش ۋە مېيىپلىكنىڭ ئالدىنى ئېلىشقا دائىر بىلىملەرنى تەشۋىق قىلىدۇ، ئومۇملاشتۇرىدۇ، تۇغما كەمتۈكلۈكنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە دەسلەپكى بايقاش، دەسلەپكى داۋالاش مېخانىزمىنى بەرپا قىلىدۇ ۋە تاكامۇللاشتۇرىدۇ، ئىرسىيەت، كېسەل، دورا، ھادىسە، ئاپەت، مۇھىت بۇلغىنىش ۋە باشقا مېيىپلىك ئامىللىرىغا قارىتا، ئىجتىمائىي كۈچلەرنى تەشكىللەپ ۋە سەپەرۋەر قىلىپ، تەدبىر قوللىنىپ، مېيىپلىك پەيدا بولۇشنىڭ ئالدىنى ئېلىپ، مېيىپلىك دەرىجىسىنى يېنىكلىتىدۇ.
国家建立健全残疾人统计调查制度，开展残疾人状况的统计调查和分析。
دۆلەت مېيىپلەرنى ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش تۈزۈمىنى ئورنىتىپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈپ، مېيىپلەرنىڭ ئەھۋالىنى ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرىدۇ ۋە تەھلىل قىلىدۇ.
第十二条 国家和社会对残疾军人、因公致残人员以及其他为维护国家和人民利益致残的人员实行特别保障，给予抚恤和优待。
12-ماددا دۆلەت ۋە جەمئىيەت مېيىپ ھەربىيلەر، خىزمەت ئۈستىدە مېيىپ بولغانلارنى، شۇنىڭدەك دۆلەت ۋە خەلقنىڭ مەنپەئىتىنى قوغداش ئۈچۈن مېيىپ بولغان باشقا كىشىلەرگە ئالاھىدە كاپالەت بېرىدۇ، نەپىقە بېرىدۇ ۋە ئېتىبار بېرىدۇ.
第十三条 对在社会主义建设中做出显著成绩的残疾人，对维护残疾人合法权益、发展残疾人事业、为残疾人服务做出显著成绩的单位和个人，各级人民政府和有关部门给予表彰和奖励。
13-ماددا سوتسىيالىستىك قۇرۇلۇشتا كۆرۈنەرلىك نەتىجە ياراتقان مېيىپلەر، مېيىپلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغدىغان، مېيىپلەر ئىشلىرىنى راۋاجلاندۇرغان، مېيىپلەرگە مۇلازىمەت قىلىپ كۆرۈنەرلىك نەتىجە ياراتقان ئورۇن ۋە شەخسلەرنى ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلار تەقدىرلەيدۇ ۋە مۇكاپاتلايدۇ.
第十四条 每年5月的第三个星期日为全国助残日。
14-ماددا ھەر يىلى 5-ئاينىڭ 3-يەكشەنبىسى مەملىكەتلىك مېيىپلارغا ياردەم بېرىش كۈنى بولىدۇ.
第二章 康复
2-باب سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش
第十五条 国家保障残疾人享有康复服务的权利。
15-ماددا دۆلەت مېيىپلەرنىڭ سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش مۇلازىمىتىدىن بەھرىمەن بولۇش ھوقۇقىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.
各级人民政府和有关部门应当采取措施，为残疾人康复创造条件，建立和完善残疾人康复服务体系，并分阶段实施重点康复项目，帮助残疾人恢复或者补偿功能，增强其参与社会生活的能力。
ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلار تەدبىر قوللىنىپ، مېيىپلەرنىڭ سالامەتلىكىنىڭ ئەسلىگە كېلىشىگە شارائىت يارىتىپ بېرىپ، مېيىپلەرنىڭ سالامەتلىكىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش مۇلازىمىتى سىستېمىسىنى بەرپا قىلىشى ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈشى ھەمدە سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش بويىچە نۇقتىلىق تۈرلەرنى باسقۇچقا بۆلۈپ يولغا قويۇپ، مېيىپلەرنىڭ ئەسلىگە كېلىشى ياكى تولۇقلىما بېرىش ئىقتىدارىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈشىگە ياردەم بېرىپ، ئۇلارنىڭ ئىجتىمائىي تۇرمۇشقا قاتنىشىش ئىقتىدارىنى ئاشۇرۇشى كېرەك.
第十六条 康复工作应当从实际出发，将现代康复技术与我国传统康复技术相结合；以社区康复为基础，康复机构为骨干，残疾人家庭为依托；以实用、易行、受益广的康复内容为重点，优先开展残疾儿童抢救性治疗和康复；发展符合康复要求的科学技术，鼓励自主创新，加强康复新技术的研究、开发和应用，为残疾人提供有效的康复服务。
16-ماددا سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش خىزمىتىدە ئەمەلىيەتنى چىقىش قىلىپ، زامانىۋى سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش تېخنىكىسىنى دۆلىتىمىزنىڭ ئەنئەنىۋى سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش تېخنىكىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈش كېرەك؛ مەھەللىلەرنىڭ سالامەتلىكىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش ئاساس، سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش ئاپپاراتلىرى تايانچ، مېيىپلەر ئائىلىسى تايانچ قىلىندى؛ قوللىنىشچان، ئاسان يولغا قويغىلى بولىدىغان، مەنپەئەتلىنىش دائىرىسى كەڭ بولغان سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش مەزمۇنىنى مۇھىم نۇقتا قىلىپ، مېيىپ بالىلارنى قۇتقۇزۇش خاراكتېرلىك داۋالاش ۋە سالامەتلىكىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش ئالدىن قانات يايدۇرۇلىدۇ؛ سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش تەلىپىگە ئۇيغۇن پەن-تېخنىكىنى تەرەققىي قىلدۇرۇپ، ئۆز ئالدىغا يېڭىلىق يارىتىشقا ئىلھام بېرىپ، سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش يېڭى تېخنىكىسىنى تەتقىق قىلىش، يارىتىش ۋە قوللىنىشنى كۈچەيتىپ، مېيىپلەرگە ئۈنۈملۈك سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش مۇلازىمىتى قىلىدۇ.
第十七条 各级人民政府鼓励和扶持社会力量兴办残疾人康复机构。
17-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئىجتىمائىي كۈچلەرنىڭ مېيىپلەرنىڭ سالامەتلىكىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش ئاپپاراتى قۇرۇشىغا ئىلھام ۋە يار-يۆلەك بولىدۇ.
地方各级人民政府和有关部门，应当组织和指导城乡社区服务组织、医疗预防保健机构、残疾人组织、残疾人家庭和其他社会力量，开展社区康复工作。
يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلار شەھەر-يېزىلاردىكى مەھەللە مۇلازىمەت تەشكىلاتلىرى، داۋالاش-ئالدىنى ئېلىش-ساقلىق ساقلاش ئاپپاراتلىرى، مېيىپلەر تەشكىلاتلىرى، مېيىپلەر ئائىلىلىرى ۋە باشقا ئىجتىمائىي كۈچلەرنى تەشكىللەپ ۋە ئۇلارغا يېتەكچىلىك قىلىپ، مەھەللىلەردە سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش خىزمىتىنى قانات يايدۇرۇشى كېرەك.
残疾人教育机构、福利性单位和其他为残疾人服务的机构，应当创造条件，开展康复训练活动。
مېيىپلەر مائارىپ ئاپپاراتلىرى، پاراۋانلىق ئورۇنلىرى ۋە مېيىپلەر ئۈچۈن خىزمەت قىلىدىغان باشقا ئاپپاراتلار شارائىت يارىتىپ بېرىپ، سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش مەشىقىنى قانات يايدۇرۇشى كېرەك.
残疾人在专业人员的指导和有关工作人员、志愿工作者及亲属的帮助下，应当努力进行功能、自理能力和劳动技能的训练。
مېيىپلەر كەسپىي خادىملارنىڭ يېتەكچىلىكى ۋە مۇناسىۋەتلىك خادىملار، پىدائىي خادىملار ۋە تۇغقانلىرىنىڭ ياردىمىدە ئىقتىدار، ئۆز ھاجىتىدىن چىقىش ئىقتىدارى ۋە ئەمگەك ماھارىتى مەشىقىنى تىرىشىپ ئېلىپ بېرىشى كېرەك.
第十八条 地方各级人民政府和有关部门应当根据需要有计划地在医疗机构设立康复医学科室，举办残疾人康复机构，开展康复医疗与训练、人员培训、技术指导、科学研究等工作。
18-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلار ئېھتىياجغا قاراپ پىلانلىق ھالدا داۋالاش ئاپپاراتىدا سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش تېببىي بۆلۈمى قۇرۇپ، مېيىپلەرنىڭ سالامەتلىكىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش ئاپپاراتى قۇرۇپ، سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش بويىچە داۋالاش ۋە مەشىق قىلدۇرۇش، خادىملارنى تەربىيەلەش، تېخنىكا جەھەتتىن يېتەكچىلىك قىلىش، ئىلمىي تەتقىقات قاتارلىق خىزمەتلەرنى قانات يايدۇرۇشى كېرەك.
第十九条 医学院校和其他有关院校应当有计划地开设康复课程，设置相关专业，培养各类康复专业人才。
19-ماددا تېببىي مەكتەپلەر ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك مەكتەپلەر سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش دەرسىنى پىلانلىق تەسىس قىلىپ، مۇناسىۋەتلىك كەسىپلەرنى تەسىس قىلىپ، سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرىدىغان تۈرلۈك كەسپىي ئىختىساسلىقلارنى يېتىشتۈرۈشى كېرەك.
政府和社会采取多种形式对从事康复工作的人员进行技术培训；向残疾人、残疾人亲属、有关工作人员和志愿工作者普及康复知识，传授康复方法。
ھۆكۈمەت ۋە جەمئىيەت سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش خىزمىتى بىلەن شۇغۇللىنىدىغانلارنى كۆپ خىل شەكىللەرنى قوللىنىپ تېخنىكا جەھەتتىن تەربىيەلەيدۇ؛ مېيىپلەر، مېيىپلەرنىڭ ئائىلە تەۋەلىرى، مۇناسىۋەتلىك خادىملار ۋە پىدائىي خىزمەتچىلەرگە سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش بىلىملىرىنى ئومۇملاشتۇرۇش، سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش ئۇسۇلىنى ئۆگىتىش.
第二十条 政府有关部门应当组织和扶持残疾人康复器械、辅助器具的研制、生产、供应、维修服务。
20-ماددا ھۆكۈمەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى مېيىپلەرنىڭ سالامەتلىكىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش ئۈسكۈنىلىرى، قوشۇمچە ئۈسكۈنىلەرنى تەتقىق قىلىپ ياساش، ئىشلەپچىقىرىش، تەمىنلەش، رېمونت قىلىش مۇلازىمىتىگە تەشكىللىشى ۋە يار-يۆلەك بولۇشى كېرەك.
第三章 教育
3-باب تەلىم-تەربىيە
第二十一条 国家保障残疾人享有平等接受教育的权利。
21-ماددا دۆلەت مېيىپلەرنىڭ مائارىپتىن باراۋەر بەھرىمەن بولۇش ھوقۇقىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.
各级人民政府应当将残疾人教育作为国家教育事业的组成部分，统一规划，加强领导，为残疾人接受教育创造条件。
ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى مېيىپلەر مائارىپىنى دۆلەت مائارىپ ئىشلىرىنىڭ تەركىبىي قىسمى قىلىپ، بىرتۇتاش پىلانلاپ، رەھبەرلىكنى كۈچەيتىپ، مېيىپلەرنىڭ مائارىپتىن بەھرىمەن بولۇشىغا شارائىت يارىتىپ بېرىشى كېرەك.
政府、社会、学校应当采取有效措施，解决残疾儿童、少年就学存在的实际困难，帮助其完成义务教育。
ھۆكۈمەت، جەمئىيەت، مەكتەپ ئۈنۈملۈك تەدبىر قوللىنىپ، مېيىپ بالىلار، ئۆسمۈرلەرنىڭ ئوقۇشىدا ساقلىنىۋاتقان ئەمەلىي قىيىنچىلىقىنى ھەل قىلىپ، ئۇلارنىڭ مەجبۇرىيەت مائارىپىنى تاماملىشىغا ياردەم بېرىشى كېرەك.
各级人民政府对接受义务教育的残疾学生、贫困残疾人家庭的学生提供免费教科书，并给予寄宿生活费等费用补助；对接受义务教育以外其他教育的残疾学生、贫困残疾人家庭的学生按照国家有关规定给予资助。
ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى مەجبۇرىيەت مائارىپىنى قوبۇل قىلغان مېيىپ ئوقۇغۇچىلار، نامرات مېيىپ ئائىلىلەردىكى ئوقۇغۇچىلارغا ھەقسىز دەرسلىك ماتېرىيالى بېرىدۇ ھەمدە ياتاقتا يېتىش تۇرمۇش پۇلى قاتارلىق خىراجەتلەر ياردەم پۇلى بېرىدۇ؛ مەجبۇرىيەت مائارىپىدىن باشقا مائارىپنى قوبۇل قىلغان مېيىپ ئوقۇغۇچىلار، نامرات مېيىپ ئائىلىلەردىكى ئوقۇغۇچىلارغا دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە ئىقتىسادىي ياردەم بېرىلىدۇ.
第二十二条 残疾人教育，实行普及与提高相结合、以普及为重点的方针，保障义务教育，着重发展职业教育，积极开展学前教育，逐步发展高级中等以上教育。
22-ماددا مېيىپلەر مائارىپىدا ئومۇملاشتۇرۇش بىلەن ئۆستۈرۈشنى بىرلەشتۈرۈش، ئومۇملاشتۇرۇشنى مۇھىم نۇقتا قىلىش فاڭجېنى يولغا قويۇلىدۇ، مەجبۇرىيەت مائارىپى كاپالەتلەندۈرۈلىدۇ، كەسپىي مائارىپ نۇقتىلىق راۋاجلاندۇرۇلىدۇ، ئوقۇش يېشىغا يەتمىگەنلەر مائارىپى پائال قانات يايدۇرۇلىدۇ، ئالىي دەرىجىلىك ئوتتۇرا دەرىجىلىكتىن يۇقىرى مائارىپ تەدرىجىي راۋاجلاندۇرۇلىدۇ.
第二十三条 残疾人教育应当根据残疾人的身心特性和需要，按照下列要求实施：
23-ماددا مېيىپلەر مائارىپى مېيىپلەرنىڭ جىسمانىي، روھىي ئالاھىدىلىكى ۋە ئېھتىياجىغا قاراپ يولغا قويۇلۇشى كېرەك :
（一）在进行思想教育、文化教育的同时，加强身心补偿和职业教育；
( 1 ) ئىدىيەۋى تەربىيە، مەدەنىيەت تەربىيەسى بېرىش بىلەن بىللە، جىسمانىي-روھىي تولۇقلىما ۋە كەسپىي تەربىيەنى كۈچەيتىش؛
（二）依据残疾类别和接受能力，采取普通教育方式或者特殊教育方式；
( 2 ) مېيىپلىك تۈرى ۋە قوبۇل قىلىش ئىقتىدارىغا ئاساسەن، ئادەتتىكى تەربىيەلەش ئۇسۇلى ياكى ئالاھىدە تەربىيەلەش ئۇسۇلىنى قوللىنىش؛
（三）特殊教育的课程设置、教材、教学方法、入学和在校年龄，可以有适度弹性。
( 3 ) ئالاھىدە مائارىپنىڭ دەرسلىك تەسىس قىلىشى، دەرسلىك، ئوقۇتۇش ئۇسۇلى، مەكتەپكە كىرىش ۋە مەكتەپتىكى يېشى مۇۋاپىق ئېلاستىكىلىققا ئىگە بولسا بولىدۇ.
第二十四条 县级以上人民政府应当根据残疾人的数量、分布状况和残疾类别等因素，合理设置残疾人教育机构，并鼓励社会力量办学、捐资助学。
24-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى مېيىپلەرنىڭ سانى، تارقىلىش ئەھۋالى ۋە مېيىپلەر تۈرى قاتارلىق ئامىللارغا ئاساسەن، مېيىپلەر مائارىپى ئاپپاراتىنى مۇۋاپىق قۇرۇشى ھەمدە ئىجتىمائىي كۈچلەرنى مەكتەپ باشقۇرۇشقا، پۇل ئىئانە قىلىپ ئوقۇشقا ياردەم بېرىشكە ئىلھاملاندۇرۇشى كېرەك.
第二十五条 普通教育机构对具有接受普通教育能力的残疾人实施教育，并为其学习提供便利和帮助。
25-ماددا ئادەتتىكى مائارىپ ئاپپاراتى ئادەتتىكى مائارىپ ئېلىش ئىقتىدارىغا ئىگە مېيىپلەرگە تەربىيە بېرىدۇ ھەمدە ئۇلارنىڭ ئۆگىنىشىگە قولايلىق يارىتىپ بېرىدۇ ۋە ياردەم بېرىدۇ.
普通小学、初级中等学校，必须招收能适应其学习生活的残疾儿童、少年入学；普通高级中等学校、中等职业学校和高等学校，必须招收符合国家规定的录取要求的残疾考生入学，不得因其残疾而拒绝招收；拒绝招收的，当事人或者其亲属、监护人可以要求有关部门处理，有关部门应当责令该学校招收。
ئادەتتىكى باشلانغۇچ مەكتەپ، تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپلەر ئۆگىنىش، تۇرمۇشقا لايىقلاشقان مېيىپ بالىلار، ئۆسمۈرلەرنى مەكتەپكە قوبۇل قىلىشى شەرت؛ ئادەتتىكى ئالىي ئوتتۇرا دەرىجىلىك مەكتەپلەر، ئوتتۇرا دەرىجىلىك كەسپىي مەكتەپلەر ۋە ئالىي مەكتەپلەر دۆلەت بەلگىلىگەن قوبۇل قىلىش تەلىپىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان مېيىپ ئىمتىھان بەرگۈچىلەرنى مەكتەپكە قوبۇل قىلىشى شەرت، ئۇلارنىڭ مېيىپلىكى تۈپەيلىدىن قوبۇل قىلىشنى رەت قىلسا بولمايدۇ؛ قوبۇل قىلىش رەت قىلىنسا، ئالاقىدارلار ياكى ئۇنىڭ تۇغقانلىرى، ۋەسىيلىرى ئالاقىدار تارماقنىڭ بىر تەرەپ قىلىشىنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ، ئالاقىدار تارماقلار شۇ مەكتەپنى قوبۇل قىلىشقا بۇيرۇشى كېرەك.
普通幼儿教育机构应当接收能适应其生活的残疾幼儿。
ئادەتتىكى بالىلار مائارىپى ئاپپاراتى ئۇلارنىڭ تۇرمۇشىغا ماسلىشالايدىغان مېيىپ بالىلارنى قوبۇل قىلىشى كېرەك.
第二十六条 残疾幼儿教育机构、普通幼儿教育机构附设的残疾儿童班、特殊教育机构的学前班、残疾儿童福利机构、残疾儿童家庭，对残疾儿童实施学前教育。
26-ماددا مېيىپ بالىلار مائارىپى ئاپپاراتى، ئادەتتىكى بالىلار مائارىپى ئاپپاراتىغا قوشۇمچە قىلىنغان مېيىپ بالىلار سىنىپى، ئالاھىدە مائارىپ ئاپپاراتىنىڭ ئوقۇش يېشىغا يەتمىگەنلەر سىنىپى، مېيىپ بالىلار پاراۋانلىق ئاپپاراتى، مېيىپ بالىلار ئائىلىسى مېيىپ بالىلارغا قارىتا ئوقۇش يېشىغا يەتمىگەن بالىلار مائارىپىنى يولغا قويىدۇ.
初级中等以下特殊教育机构和普通教育机构附设的特殊教育班，对不具有接受普通教育能力的残疾儿童、少年实施义务教育。
باشلانغۇچ دەرىجىلىكتىن تۆۋەن ئالاھىدە مائارىپ ئاپپاراتلىرى ۋە ئادەتتىكى مائارىپ ئاپپاراتلىرى قارىمىقىدىكى ئالاھىدە مائارىپ سىنىپلىرى ئادەتتىكى مائارىپ ئىقتىدارىنى قوبۇل قىلالمايدىغان مېيىپ بالىلار، ئۆسمۈرلەرگە قارىتا مەجبۇرىيەت مائارىپىنى يولغا قويىدۇ.
高级中等以上特殊教育机构、普通教育机构附设的特殊教育班和残疾人职业教育机构，对符合条件的残疾人实施高级中等以上文化教育、职业教育。
ئالىي دەرىجىلىك ئوتتۇرا دەرىجىلىكتىن يۇقىرى ئالاھىدە مائارىپ ئاپپاراتلىرى، ئادەتتىكى مائارىپ ئاپپاراتلىرىدا قوشۇمچە تەسىس قىلىنغان ئالاھىدە مائارىپ سىنىپلىرى ۋە مېيىپلەر كەسپىي مائارىپ ئاپپاراتلىرى شەرتكە ئۇيغۇن كېلىدىغان مېيىپلەرگە ئالىي دەرىجىلىك، ئوتتۇرا دەرىجىلىكتىن يۇقىرى مەدەنىيەت مائارىپى، كەسپىي مائارىپنى يولغا قويىدۇ.
提供特殊教育的机构应当具备适合残疾人学习、康复、生活特点的场所和设施。
ئالاھىدە مائارىپ بىلەن تەمىنلىگۈچى ئاپپارات مېيىپلەرنىڭ ئۆگىنىش، سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش، تۇرمۇش ئالاھىدىلىكىگە ماس كېلىدىغان سورۇن ۋە ئەسلىھەنى ھازىرلىشى كېرەك.
第二十七条 政府有关部门、残疾人所在单位和有关社会组织应当对残疾人开展扫除文盲、职业培训、创业培训和其他成人教育，鼓励残疾人自学成才。
27-ماددا ھۆكۈمەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى، مېيىپ ئىشلەۋاتقان ئورۇنلار ۋە مۇناسىۋەتلىك ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار مېيىپلەرگە قارىتا ساۋاتسىزلىقنى تۈگىتىش، كەسپىي جەھەتتىن تەربىيەلەش، ئىگىلىك تىكلەش بويىچە تەربىيەلەش ۋە قۇرامىغا يەتكەن باشقا تەربىيەنى قانات يايدۇرۇشى، مېيىپلەرنى ئۆزلۈكىدىن ئۆگىنىپ يېتىلىشكە ئىلھاملاندۇرۇشى كېرەك.
第二十八条 国家有计划地举办各级各类特殊教育师范院校、专业，在普通师范院校附设特殊教育班，培养、培训特殊教育师资。普通师范院校开设特殊教育课程或者讲授有关内容，使普通教师掌握必要的特殊教育知识。
28-ماددا دۆلەت پىلانلىق ھالدا ھەر دەرىجىلىك ھەر تۈرلۈك ئالاھىدە مائارىپ سىفەن مەكتەپلىرى، كەسىپلىرىنى ئېچىپ، ئادەتتىكى سىفەن مەكتەپلىرىدە قوشۇمچە ئالاھىدە مائارىپ سىنىپى تەسىس قىلىپ، ئالاھىدە مائارىپ ئوقۇتقۇچىلىرىنى يېتىشتۈرىدۇ، تەربىيەلەيدۇ. ئادەتتىكى سىفەن مەكتەپلىرى ئالاھىدە مائارىپ دەرسى تەسىس قىلىپ ياكى مۇناسىۋەتلىك مەزمۇنلارنى سۆزلەپ، ئادەتتىكى ئوقۇتقۇچىلارنى زۆرۈر بولغان ئالاھىدە مائارىپ بىلىملىرىنى ئىگىلەش ئىمكانىيىتىگە ئىگە قىلىدۇ.
特殊教育教师和手语翻译，享受特殊教育津贴。
ئالاھىدە مائارىپ ئوقۇتقۇچىلىرى ۋە بارماق تىلى تەرجىمانلىرى ئالاھىدە مائارىپ قوشۇمچە پۇلىدىن بەھرىمەن بولىدۇ.
第二十九条 政府有关部门应当组织和扶持盲文、手语的研究和应用，特殊教育教材的编写和出版，特殊教育教学用具及其他辅助用品的研制、生产和供应。
29-ماددا ھۆكۈمەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ئەمالار يېزىقى، بارماق تىلى تەتقىقاتى ۋە ئۇنى قوللىنىش، ئالاھىدە مائارىپ دەرسلىكىنى تۈزۈش ۋە نەشر قىلىشقا تەشكىللىشى ۋە مەدەت بېرىشى، ئالاھىدە مائارىپ ئوقۇتۇش قوراللىرى ۋە باشقا قوشۇمچە بۇيۇملارنى تەتقىق قىلىپ يارىتىشى، ئىشلەپچىقىرىشى ۋە تەمىنلىشى كېرەك.
第四章 劳动就业
4-باب ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇش
第三十条 国家保障残疾人劳动的权利。
30-ماددا دۆلەت مېيىپلەرنىڭ ئەمگەك ھوقۇقىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.
各级人民政府应当对残疾人劳动就业统筹规划，为残疾人创造劳动就业条件。
ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى مېيىپلەرنىڭ ئەمگەك ئىشقا ئورۇنلىشىشىنى بىرتۇتاش پىلانلاپ، مېيىپلەرگە ئەمگەك ئىشقا ئورۇنلىشىش شارائىتى يارىتىپ بېرىشى كېرەك.
第三十一条 残疾人劳动就业，实行集中与分散相结合的方针，采取优惠政策和扶持保护措施，通过多渠道、多层次、多种形式，使残疾人劳动就业逐步普及、稳定、合理。
31-ماددا مېيىپلەرنى ئەمگەك ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇشتا مەركەزلەشتۈرۈش بىلەن تارقاقلاشتۇرۇشنى بىرلەشتۈرۈش فاڭجېنى يولغا قويۇلۇپ، ئېتىبار بېرىش سىياسىتى ۋە يار-يۆلەك بولۇش، قوغداش تەدبىرى قوللىنىلىپ، كۆپ يول، كۆپ قاتلام، كۆپ خىل شەكىللەر ئارقىلىق مېيىپلەرنىڭ ئەمگەك ئىشقا ئورۇنلىشىشى تەدرىجىي ئومۇملاشتۇرۇلىدۇ، مۇقىملاشتۇرۇلىدۇ ۋە مۇۋاپىقلاشتۇرۇلىدۇ.
第三十二条 政府和社会举办残疾人福利企业、盲人按摩机构和其他福利性单位，集中安排残疾人就业。
32-ماددا ھۆكۈمەت ۋە جەمئىيەت مېيىپلەر پاراۋانلىق كارخانىلىرى، ئەمالار ئۇۋۇلاش ئاپپاراتلىرى ۋە باشقا پاراۋانلىق ئورۇنلىرىنى قۇرۇپ، مېيىپلەرنى مەركەزلىك ئىشقا ئورۇنلاشتۇرىدۇ.
第三十三条 国家实行按比例安排残疾人就业制度。
33-ماددا دۆلەت مېيىپلەرنى نىسبەت بويىچە ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.
国家机关、社会团体、企业事业单位、民办非企业单位应当按照规定的比例安排残疾人就业，并为其选择适当的工种和岗位。达不到规定比例的，按照国家有关规定履行保障残疾人就业义务。国家鼓励用人单位超过规定比例安排残疾人就业。
دۆلەت ئورگىنى، ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار، كارخانا-كەسپىي ئورۇنلار، پۇقراۋى كارخانىسىز ئورۇنلار مېيىپلەرنى بەلگىلەنگەن نىسبەت بويىچە ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇشى ھەمدە ئۇلارغا مۇۋاپىق ئىش تۈرى ۋە ئىش ئورنى تاللاپ بېرىشى كېرەك. بەلگىلەنگەن نىسبەتكە يەتمىگەن بولسا، مېيىپلەرنىڭ ئىشقا ئورۇنلىشىشىنى كاپالەتلەندۈرۈش مەجبۇرىيىتى دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە ئادا قىلىنىدۇ. دۆلەت ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇنلارنىڭ مېيىپلەرنى بەلگىلەنگەن نىسبەتتىن ئاشۇرۇپ ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇشىغا ئىلھام بېرىدۇ.
残疾人就业的具体办法由国务院规定。
مېيىپلەرنى ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇشنىڭ كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ.
第三十四条 国家鼓励和扶持残疾人自主择业、自主创业。
34-ماددا دۆلەت مېيىپلەرنىڭ ئۆز ئالدىغا كەسىپ تاللىشى، ئۆز ئالدىغا ئىگىلىك تىكلىشىگە ئىلھام ۋە مەدەت بېرىدۇ.
第三十五条 地方各级人民政府和农村基层组织，应当组织和扶持农村残疾人从事种植业、养殖业、手工业和其他形式的生产劳动。
35-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە يېزا ئاساسىي قاتلام تەشكىلاتلىرى يېزىلاردىكى مېيىپلەرنى تېرىقچىلىق، باقمىچىلىق، قول ھۈنەرۋەنچىلىك ۋە باشقا شەكىلدىكى ئىشلەپچىقىرىش ئەمگىكى بىلەن شۇغۇللىنىشقا تەشكىللىشى ۋە يۆلىشى كېرەك.
第三十六条 国家对安排残疾人就业达到、超过规定比例或者集中安排残疾人就业的用人单位和从事个体经营的残疾人，依法给予税收优惠，并在生产、经营、技术、资金、物资、场地等方面给予扶持。国家对从事个体经营的残疾人，免除行政事业性收费。
36-ماددا دۆلەت مېيىپلەرنى ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇشنى بەلگىلەنگەن نىسبەتتىن ئاشۇرغان، مېيىپلەرنى ئىشقا ئورۇنلاشتۇرغان ياكى مەركەزلىك ئورۇنلاشتۇرغان ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇنلار ۋە يەككە تىجارەت بىلەن شۇغۇللىنىدىغان مېيىپلەرگە قانۇن بويىچە باجدا ئېتىبار بېرىدۇ ھەمدە ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت، تېخنىكا، مەبلەغ، ماددىي ئەشيا، سورۇن قاتارلىق جەھەتلەردە يار-يۆلەك بولىدۇ. دۆلەت يەككە تىجارەت بىلەن شۇغۇللىنىدىغان مېيىپلەردىن مەمۇرىي-كەسپىي ھەقنى كەچۈرۈم قىلىدۇ.
县级以上地方人民政府及其有关部门应当确定适合残疾人生产、经营的产品、项目，优先安排残疾人福利性单位生产或者经营，并根据残疾人福利性单位的生产特点确定某些产品由其专产。
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى ۋە ئۇنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى مېيىپلەر ئىشلەپچىقىرىشقا، تىجارەت قىلىشقا ماس كېلىدىغان مەھسۇلات، تۈرلەرنى بېكىتىپ، مېيىپلەر پاراۋانلىق ئورۇنلىرىدا ئىشلەپچىقىرىش ياكى تىجارەت قىلىشنى ئاۋۋال ئورۇنلاشتۇرۇشى ھەمدە مېيىپلەر پاراۋانلىق ئورۇنلىرىنىڭ ئىشلەپچىقىرىش ئالاھىدىلىكىگە قاراپ بەزى مەھسۇلاتلارنى ئۆزىنىڭ مەخسۇس مەھسۇلاتى قىلىپ بېكىتىشى كېرەك.
政府采购，在同等条件下应当优先购买残疾人福利性单位的产品或者服务。
ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشتا، ئوخشاش شەرت ئاستىدا مېيىپلەر پاراۋانلىق ئورۇنلىرىنىڭ مەھسۇلاتى ياكى مۇلازىمىتىنى ئاۋۋال سېتىۋېلىش كېرەك.
地方各级人民政府应当开发适合残疾人就业的公益性岗位。
يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى مېيىپلەرنىڭ ئىشقا ئورۇنلىشىشىغا ماس كېلىدىغان ئاممىۋى پاراۋانلىق ئىش ئورۇنلىرىنى يارىتىشى كېرەك.
对申请从事个体经营的残疾人，有关部门应当优先核发营业执照。
يەككە تىجارەت بىلەن شۇغۇللىنىشنى ئىلتىماس قىلغان مېيىپلەرگە مۇناسىۋەتلىك تارماق ئالدىن تىجارەت كىنىشكىسى تارقىتىپ بېرىشى كېرەك.
对从事各类生产劳动的农村残疾人，有关部门应当在生产服务、技术指导、农用物资供应、农副产品购销和信贷等方面，给予帮助。
ھەر خىل ئىشلەپچىقىرىش ئەمگىكى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان يېزىلاردىكى مېيىپلەرگە مۇناسىۋەتلىك تارماقلار ئىشلەپچىقىرىش مۇلازىمىتى، تېخنىكا جەھەتتىن يېتەكلەش، يېزا ئىگىلىك ماددىي ئەشيالىرى بىلەن تەمىنلەش، يېزا ئىگىلىك قوشۇمچە مەھسۇلاتلىرىنى سېتىۋېلىش-سېتىش ۋە كىرېدىت بېرىش قاتارلىق جەھەتلەردە ياردەم بېرىشى كېرەك.
第三十七条 政府有关部门设立的公共就业服务机构，应当为残疾人免费提供就业服务。
37-ماددا ھۆكۈمەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى قۇرغان ئاممىۋى ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇش مۇلازىمەت ئاپپاراتلىرى مېيىپلەرگە ھەقسىز ئىشقا ئورۇنلىشىش مۇلازىمىتى قىلىشى كېرەك.
残疾人联合会举办的残疾人就业服务机构，应当组织开展免费的职业指导、职业介绍和职业培训，为残疾人就业和用人单位招用残疾人提供服务和帮助。
مېيىپلەر بىرلەشمىسى قۇرغان مېيىپلەرنى ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇش مۇلازىمەت ئاپپاراتى مېيىپلەرنى كەسىپكە ھەقسىز يېتەكلەش، كەسىپكە تونۇشتۇرۇش ۋە كەسىپ بويىچە تەربىيەلەشكە تەشكىللەپ قانات يايدۇرۇپ، مېيىپلەرنى ئىشقا ئورۇنلاشتۇرغان ۋە ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇنلارنىڭ مېيىپلەرنى ئىشقا قوبۇل قىلىشىغا مۇلازىمەت قىلىشى ۋە ياردەم بېرىشى كېرەك.
第三十八条 国家保护残疾人福利性单位的财产所有权和经营自主权，其合法权益不受侵犯。
38-ماددا دۆلەت مېيىپلەر پاراۋانلىقى خاراكتېرىدىكى ئورۇنلارنىڭ مال-مۈلۈك ئىگىدارلىق ھوقۇقى ۋە ئۆز ئالدىغا تىجارەت قىلىش ھوقۇقىنى قوغدايدۇ، ئۇلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتى دەخلى-تەرۇزغا ئۇچرىمايدۇ.
在职工的招用、转正、晋级、职称评定、劳动报酬、生活福利、休息休假、社会保险等方面，不得歧视残疾人。
ئىشچى-خىزمەتچىلەرنى قوبۇل قىلىش، رەسمىيلەشتۈرۈش، دەرىجىسىنى ئۆستۈرۈش، ئۇنۋان باھالاش، ئەمگەك ھەققى، تۇرمۇش پاراۋانلىقى، ئارام-دەم ئېلىش، ئىجتىمائىي سۇغۇرتا قاتارلىق جەھەتلەردە مېيىپلەرنى كەمسىتىشكە بولمايدۇ.
残疾职工所在单位应当根据残疾职工的特点，提供适当的劳动条件和劳动保护，并根据实际需要对劳动场所、劳动设备和生活设施进行改造。
مېيىپ ئىشچى-خىزمەتچىلەر تۇرۇشلۇق ئورۇن مېيىپ ئىشچى-خىزمەتچىلەرنىڭ ئالاھىدىلىكىگە قاراپ، مۇۋاپىق ئەمگەك شارائىتى يارىتىپ بېرىشى ۋە ئەمگەك مۇھاپىزىتى بېرىشى ھەمدە ئەمەلىي ئېھتىياجغا قاراپ ئەمگەك ئورنى، ئەمگەك ئۈسكۈنىلىرى ۋە تۇرمۇش ئەسلىھەلىرىنى ئۆزگەرتىشى كېرەك.
国家采取措施，保障盲人保健和医疗按摩人员从业的合法权益。
دۆلەت تەدبىر قوللىنىپ، ئەمالار ساقلىق ساقلاش ۋە داۋالاش-ئۇۋۇلاش خادىملىرىنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.
第三十九条 残疾职工所在单位应当对残疾职工进行岗位技术培训，提高其劳动技能和技术水平。
39-ماددا مېيىپ ئىشچى-خىزمەتچىلەر تۇرۇشلۇق ئورۇن مېيىپ ئىشچى-خىزمەتچىلەرنى ئىش ئورنى تېخنىكىسى بويىچە تەربىيەلەپ، ئۇلارنىڭ ئەمگەك ماھارىتى ۋە تېخنىكا سەۋىيەسىنى ئۆستۈرۈشى كېرەك.
第四十条 任何单位和个人不得以暴力、威胁或者非法限制人身自由的手段强迫残疾人劳动。
40-ماددا ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ زوراۋانلىق قىلىش، تەھدىت سېلىش ياكى قانۇنسىز ھالدا جىسمانىي ئەركىنلىكنى چەكلەش ۋاسىتىلىرى بىلەن مېيىپلەرنى ئەمگەككە سېلىشىغا يول قويۇلمايدۇ.
第五章 文化生活
5-باب مەدەنىيەت تۇرمۇشى
第四十一条 国家保障残疾人享有平等参与文化生活的权利。
41-ماددا دۆلەت مېيىپلەرنىڭ مەدەنىيەت تۇرمۇشىغا باراۋەر قاتنىشىش ھوقۇقىدىن بەھرىمەن بولۇشىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.
各级人民政府和有关部门鼓励、帮助残疾人参加各种文化、体育、娱乐活动，积极创造条件，丰富残疾人精神文化生活。
ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلار مېيىپلەرنىڭ ھەر خىل مەدەنىيەت، تەنتەربىيە، كۆڭۈل ئېچىش پائالىيەتلىرىگە قاتنىشىشىغا ئىلھام ۋە ياردەم بېرىپ، پائال شارائىت يارىتىپ بېرىپ، مېيىپلەرنىڭ مەنىۋى مەدەنىيەت تۇرمۇشىنى بېيىتىدۇ.
第四十二条 残疾人文化、体育、娱乐活动应当面向基层，融于社会公共文化生活，适应各类残疾人的不同特点和需要，使残疾人广泛参与。
42-ماددا مېيىپلەرنىڭ مەدەنىيەت، تەنتەربىيە، كۆڭۈل ئېچىش پائالىيەتلىرى ئاساسىي قاتلامغا يۈزلەنگەن بولۇشى، جەمئىيەتنىڭ ئاممىۋى مەدەنىيەت تۇرمۇشىغا سىڭگەن بولۇشى، مېيىپلەرنىڭ ھەر خىل ئالاھىدىلىكى ۋە ئېھتىياجىغا ماسلاشقان بولۇشى، مېيىپلەرنى كەڭ قاتناشتۇرۇشى كېرەك.
第四十三条 政府和社会采取下列措施，丰富残疾人的精神文化生活：
43-ماددا ھۆكۈمەت ۋە جەمئىيەت تۆۋەندىكى تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، مېيىپلەرنىڭ مەنىۋى مەدەنىيەت تۇرمۇشىنى بېيىتىدۇ :
（一）通过广播、电影、电视、报刊、图书、网络等形式，及时宣传报道残疾人的工作、生活等情况，为残疾人服务；
( 1 ) رادىيو، كىنو، تېلېۋىزىيە، گېزىت-ژۇرنال، كىتاب، تور قاتارلىق شەكىللەر ئارقىلىق مېيىپلەرنىڭ خىزمەت، تۇرمۇش قاتارلىق ئەھۋاللىرىنى ۋاقتىدا تەشۋىق قىلىپ ۋە خەۋەر قىلىپ، مېيىپلەر ئۈچۈن خىزمەت قىلىش؛
（二）组织和扶持盲文读物、盲人有声读物及其他残疾人读物的编写和出版，根据盲人的实际需要，在公共图书馆设立盲文读物、盲人有声读物图书室；
( 2 ) ئەمالار يېزىقىدىكى ئوقۇشلۇق، ئەمالار ئاۋازلىق ئوقۇشلۇقى ۋە باشقا مېيىپلەر ئوقۇشلۇقلىرىنى تۈزۈش ۋە نەشر قىلىشقا تەشكىللەش ۋە يار-يۆلەك بولۇش، ئەمالارنىڭ ئەمەلىي ئېھتىياجىغا ئاساسەن، ئاممىۋى كۇتۇپخانىلاردا ئەمالار يېزىقى ئوقۇشلۇقى، ئەمالەر ئاۋازلىق ئوقۇشلۈكى كۇتۇپخانىسى تەسىس قىلىش؛
（三）开办电视手语节目，开办残疾人专题广播栏目，推进电视栏目、影视作品加配字幕、解说；
( 3 ) تېلېۋىزىيە بارماق تىلى پىروگراممىلىرىنى يولغا قويۇش، مېيىپلەر مەخسۇس تېمىلىق رادىيو سەھىپىسىنى ئېچىش، تېلېۋىزىيە سەھىپىسى، كىنو-تېلېۋىزىيە ئەسەرلىرىگە ئېكران خېتى، چۈشەندۈرۈشنى قوشۇشنى ئىلگىرى سۈرۈش؛
（四）组织和扶持残疾人开展群众性文化、体育、娱乐活动，举办特殊艺术演出和残疾人体育运动会，参加国际性比赛和交流；
( 4 ) مېيىپلەرنى ئاممىۋى مەدەنىيەت، تەنتەربىيە، كۆڭۈل ئېچىش پائالىيەتلىرىنى قانات يايدۇرۇشقا تەشكىللەش ۋە ئۇلارغا يار-يۆلەك بولۇش، ئالاھىدە سەنئەت ئويۇنى قويۇش ۋە مېيىپلەر تەنھەرىكەت مۇسابىقىسى ئۆتكۈزۈش، خەلقئارالىق مۇسابىقىلەر ۋە ئالماشتۇرۇشقا قاتنىشىش؛
（五）文化、体育、娱乐和其他公共活动场所，为残疾人提供方便和照顾。有计划地兴办残疾人活动场所。
( 5 ) مەدەنىيەت، تەنتەربىيە، كۆڭۈل ئېچىش سورۇنلىرى ۋە باشقا ئاممىۋى پائالىيەت سورۇنلىرى مېيىپلەرگە قولايلىق يارىتىپ بېرىدۇ ۋە ھالىدىن خەۋەر ئالىدۇ. مېيىپلار پائالىيەت سورۇنىنى پىلانلىق قۇرۇپ چىقىش لازىم.
第四十四条 政府和社会鼓励、帮助残疾人从事文学、艺术、教育、科学、技术和其他有益于人民的创造性劳动。
44-ماددا ھۆكۈمەت ۋە جەمئىيەت مېيىپلەرنىڭ ئەدەبىيات-سەنئەت، مائارىپ، پەن-تېخنىكا ۋە خەلققە پايدىلىق باشقا ئىجادىي ئەمگەكلەر بىلەن شۇغۇللىنىشىغا ئىلھام ۋە ياردەم بېرىدۇ.
第四十五条 政府和社会促进残疾人与其他公民之间的相互理解和交流，宣传残疾人事业和扶助残疾人的事迹，弘扬残疾人自强不息的精神，倡导团结、友爱、互助的社会风尚。
45-ماددا ھۆكۈمەت ۋە جەمئىيەت مېيىپلەر بىلەن باشقا پۇقرالار ئارىسىدىكى ئۆزئارا چۈشىنىش ۋە ئالماشتۇرۇشنى ئىلگىرى سۈرىدۇ، مېيىپلەر ئىشلىرىنى ۋە مېيىپلەرنى يۆلەش-ياردەم بېرىش ئىش ئىزلىرىنى تەشۋىق قىلىدۇ، مېيىپلەرنىڭ توختىماي ئۆزىنى قۇدرەت تاپقۇزۇش روھىنى ئەۋج ئالدۇرىدۇ، ئىتتىپاق، دوستانە ئۆتىدىغان، ئۆزئارا ياردەم بېرىدىغان ئىجتىمائىي كەيپىياتنى تەشەببۇس قىلىدۇ.
第六章 社会保障
6-باب ئىجتىمائىي كاپالەت
第四十六条 国家保障残疾人享有各项社会保障的权利。
46-ماددا دۆلەت مېيىپلەرنىڭ تۈرلۈك ئىجتىمائىي كاپالەت ھوقۇقىدىن بەھرىمەن بولۇشىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.
政府和社会采取措施，完善对残疾人的社会保障，保障和改善残疾人的生活。
ھۆكۈمەت ۋە جەمئىيەت تەدبىر قوللىنىپ، مېيىپلەرگە قارىتىلغان ئىجتىمائىي كاپالەتنى مۇكەممەللەشتۈرىدۇ، مېيىپلەرنىڭ تۇرمۇشىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ ۋە ياخشىلايدۇ.
第四十七条 残疾人及其所在单位应当按照国家有关规定参加社会保险。
47-ماددا مېيىپلەر ۋە ئۇلارنىڭ ئورنى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە ئىجتىمائىي سۇغۇرتىغا قاتنىشىشى كېرەك.
残疾人所在城乡基层群众性自治组织、残疾人家庭，应当鼓励、帮助残疾人参加社会保险。
مېيىپلەر تۇرۇشلۇق شەھەر-يېزىلاردىكى ئاساسىي قاتلام ئامما ئاپتونومىيە تەشكىلاتلىرى، مېيىپلەر ئائىلىلىرى مېيىپلەرنىڭ ئىجتىمائىي سۇغۇرتىغا قاتنىشىشىغا ئىلھام ۋە ياردەم بېرىشى كېرەك.
对生活确有困难的残疾人，按照国家有关规定给予社会保险补贴。
تۇرمۇشتا ھەقىقەتەن قىيىنچىلىقى بار مېيىپلەرگە دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە ئىجتىمائىي سۇغۇرتا تولۇقلىما پۇلى بېرىلىدۇ.
第四十八条 各级人民政府对生活确有困难的残疾人，通过多种渠道给予生活、教育、住房和其他社会救助。
48-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى تۇرمۇشتا ھەقىقەتەن قىيىنچىلىقى بار مېيىپلەرگە كۆپ خىل يوللار ئارقىلىق تۇرمۇش، مائارىپ، تۇرالغۇ ۋە باشقا ئىجتىمائىي قۇتقۇزۇش ياردىمى بېرىدۇ.
县级以上地方人民政府对享受最低生活保障待遇后生活仍有特别困难的残疾人家庭，应当采取其他措施保障其基本生活。
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى ئەڭ تۆۋەن تۇرمۇش كاپالىتى تەمىناتىدىن بەھرىمەن بولغاندىن كېيىنمۇ تۇرمۇشى يەنىلا ئالاھىدە قىيىنچىلىقتا تۇرۇۋاتقان مېيىپلەر ئائىلىسىگە باشقا تەدبىرلەرنى قوللىنىپ ئۇلارنىڭ ئاساسىي تۇرمۇشىنى كاپالەتلەندۈرۈشى كېرەك.
各级人民政府对贫困残疾人的基本医疗、康复服务、必要的辅助器具的配置和更换，应当按照规定给予救助。
ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى نامرات مېيىپلەرنى ئاساسىي داۋالاش، سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش مۇلازىمىتى، زۆرۈر قوشۇمچە سايمانلارنى سەپلەش ۋە ئالماشتۇرۇشتا، بەلگىلىمە بويىچە قۇتقۇزۇش-ياردەم بېرىشى كېرەك.
对生活不能自理的残疾人，地方各级人民政府应当根据情况给予护理补贴。
تۇرمۇشتا ئۆزىنىڭ ھاجىتىدىن چىقالمايدىغان مېيىپلەرگە يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئەھۋالغا قاراپ پەرۋىش ياردەم پۇلى بېرىشى كېرەك.
第四十九条 地方各级人民政府对无劳动能力、无扶养人或者扶养人不具有扶养能力、无生活来源的残疾人，按照规定予以供养。
49-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئەمگەك ئىقتىدارى يوق، باققۇچىسى يوق ياكى باققۇچىسىدىن بېقىش ئىقتىدارى يوق، ياشاش مەنبەسى يوق مېيىپلەرنى بەلگىلىمە بويىچە باقىدۇ.
国家鼓励和扶持社会力量举办残疾人供养、托养机构。
دۆلەت ئىجتىمائىي كۈچلەرنىڭ مېيىپلەرنى بېقىش، ھاۋالىلىك بېقىش ئاپپاراتى قۇرۇشىغا ئىلھام ۋە مەدەت بېرىدۇ.
残疾人供养、托养机构及其工作人员不得侮辱、虐待、遗弃残疾人。
مېيىپلەرنى بېقىش، ھاۋالىلىك بېقىش ئاپپاراتى ۋە ئۇنىڭ خادىملىرى مېيىپلەرنى ھاقارەتلىسە، خورلىسا، تاشلىۋەتسە بولمايدۇ.
第五十条 县级以上人民政府对残疾人搭乘公共交通工具，应当根据实际情况给予便利和优惠。残疾人可以免费携带随身必备的辅助器具。
50-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى مېيىپلەرنىڭ ئاممىۋى قاتناش قورالىغا چىقىۋېلىشىغا ئەمەلىي ئەھۋالغا قاراپ قولايلىق يارىتىپ بېرىشى ۋە ئېتىبار بېرىشى كېرەك. مېيىپلەر يېنىدا ئېلىپ يۈرۈشكە تېگىشلىك قوشۇمچە سايمانلارنى ھەقسىز ئېلىپ يۈرسە بولىدۇ.
盲人持有效证件免费乘坐市内公共汽车、电车、地铁、渡船等公共交通工具。盲人读物邮件免费寄递。
ئەمالار ئىناۋەتلىك كىنىشكا بىلەن شەھەر ئىچىدىكى ئاممىۋى ئاپتوبۇس، تىرامۋاي، مېترو، كېچىك كېمىسى قاتارلىق ئاممىۋى قاتناش قوراللىرىغا ھەقسىز ئولتۇرىدۇ. ئەمالار ئوقۇشلۇقى ھەقسىز ئەۋەتىلىدۇ.
国家鼓励和支持提供电信、广播电视服务的单位对盲人、听力残疾人、言语残疾人给予优惠。
دۆلەت تېلېگراف-رادىيو-تېلېۋىزىيە مۇلازىمىتى قىلىدىغان ئورۇنلارنىڭ ئەمالار، ئاڭلاش ئىقتىدارى مېيىپلەر، تىل مېيىپلىرىگە ئېتىبار بېرىشىگە ئىلھام ۋە مەدەت بېرىدۇ.
各级人民政府应当逐步增加对残疾人的其他照顾和扶助。
ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى مېيىپلەرگە بولغان باشقا غەمخورلۇق قىلىش ۋە يار-يۆلەك بولۇشنى تەدرىجىي كۆپەيتىشى كېرەك.
第五十一条 政府有关部门和残疾人组织应当建立和完善社会各界为残疾人捐助和服务的渠道，鼓励和支持发展残疾人慈善事业，开展志愿者助残等公益活动。
51-ماددا ھۆكۈمەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ۋە مېيىپلەر تەشكىلاتلىرى جەمئىيەتتىكى ھەر ساھەنىڭ مېيىپلەرگە ئىئانە قىلىش ۋە مۇلازىمەت قىلىش يوللىرىنى ئېچىپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈپ، مېيىپلەرگە خەيرىيەت ئىشلىرىنى راۋاجلاندۇرۇشقا ئىلھام ۋە مەدەت بېرىشى، مېيىپلەرگە ياردەم بېرىش پىدائىيلىرى قاتارلىق ئاممىۋى مەنپەئەت پائالىيەتلىرىنى قانات يايدۇرۇشى كېرەك.
第七章 无障碍环境
7-باب توسالغۇسىز مۇھىت
第五十二条 国家和社会应当采取措施，逐步完善无障碍设施，推进信息交流无障碍，为残疾人平等参与社会生活创造无障碍环境。
52-ماددا دۆلەت ۋە جەمئىيەت تەدبىر قوللىنىپ، توسالغۇسىز ئەسلىھەلەرنى تەدرىجىي مۇكەممەللەشتۈرۈپ، ئۇچۇر ئالماشتۇرۇشنىڭ توسالغۇسىز بولۇشىنى ئىلگىرى سۈرۈپ، مېيىپلەرنىڭ ئىجتىمائىي تۇرمۇشقا باراۋەر قاتنىشىشى ئۈچۈن توسالغۇسىز مۇھىت يارىتىشى كېرەك.
各级人民政府应当对无障碍环境建设进行统筹规划，综合协调，加强监督管理。
ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى توسالغۇسىز مۇھىت قۇرۇلۇشىنى بىر تۇتاش پىلانلاپ، ھەر تەرەپلىمە ماسلاشتۇرۇپ، نازارەت قىلىپ باشقۇرۇشنى كۈچەيتىشى كېرەك.
第五十三条 无障碍设施的建设和改造，应当符合残疾人的实际需要。
53-ماددا توسالغۇسىز ئەسلىھەلەرنى قۇرۇش ۋە ئۆزگەرتىش مېيىپلەرنىڭ ئەمەلىي ئېھتىياجىغا ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك.
新建、改建和扩建建筑物、道路、交通设施等，应当符合国家有关无障碍设施工程建设标准。
ئىمارەت، يول، قاتناش ئەسلىھەسى قاتارلىقلارنى يېڭىدىن سېلىش، ئۆزگەرتىپ سېلىش ۋە كېڭەيتىپ قۇرۇشتا، دۆلەتنىڭ توسالغۇسىز ئەسلىھە قۇرۇلۇشى ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كېلىش كېرەك.
各级人民政府和有关部门应当按照国家无障碍设施工程建设规定，逐步推进已建成设施的改造，优先推进与残疾人日常工作、生活密切相关的公共服务设施的改造。
ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلار دۆلەتنىڭ توسالغۇسىز ئەسلىھە قۇرۇلۇشىدىكى بەلگىلىمە بويىچە، پۈتكەن ئەسلىھەلەرنى ئۆزگەرتىشنى تەدرىجىي ئىلگىرى سۈرۈپ، مېيىپلەرنىڭ كۈندىلىك خىزمىتى، تۇرمۇشى بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك ئاممىۋى مۇلازىمەت ئەسلىھەلىرىنى ئۆزگەرتىشنى ئاۋۋال ئىلگىرى سۈرۈشى كېرەك.
对无障碍设施应当及时维修和保护。
توسالغۇسىز ئەسلىھەلەرنى ۋاقتىدا رېمونت قىلىش ۋە قوغداش كېرەك.
第五十四条 国家采取措施，为残疾人信息交流无障碍创造条件。
54-ماددا دۆلەت تەدبىر قوللىنىپ، مېيىپلەرنىڭ ئۇچۇر ئالماشتۇرۇشىغا توسالغۇسىز شارائىت يارىتىپ بېرىدۇ.
各级人民政府和有关部门应当采取措施，为残疾人获取公共信息提供便利。
ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلار تەدبىر قوللىنىپ، مېيىپلەرنىڭ ئاممىۋى ئۇچۇرغا ئېرىشىشىگە قولايلىق يارىتىپ بېرىشى كېرەك.
国家和社会研制、开发适合残疾人使用的信息交流技术和产品。
دۆلەت ۋە جەمئىيەت مېيىپلەر ئىشلىتىشكە ماس كېلىدىغان ئۇچۇر ئالماشتۇرۇش تېخنىكىسى ۋە مەھسۇلاتىنى تەتقىق قىلىپ ياسايدۇ، يارىتىدۇ.
国家举办的各类升学考试、职业资格考试和任职考试，有盲人参加的，应当为盲人提供盲文试卷、电子试卷或者由专门的工作人员予以协助。
دۆلەت ئۇيۇشتۇرغان تۈرلۈك ئۆرلەپ ئوقۇش ئىمتىھانى، كەسپىي سالاھىيەت ئىمتىھانى ۋە ۋەزىپە ئۆتەش ئىمتىھانىغا ئەمالار قاتناشقان بولسا، ئەمالارغا ئەمالار يېزىقى ئىمتىھان قەغىزى، ئېلېكتىرونلۇق ئىمتىھان قەغىزى بېرىش ياكى مەخسۇس خادىم ياردەم بېرىش كېرەك.
第五十五条 公共服务机构和公共场所应当创造条件，为残疾人提供语音和文字提示、手语、盲文等信息交流服务，并提供优先服务和辅助性服务。
55-ماددا ئاممىۋى مۇلازىمەت ئاپپاراتلىرى ۋە ئاممىۋى سورۇنلار شارائىت يارىتىپ، مېيىپلەرگە ئاۋازلىق ۋە يازما ئەسكەرتىش، بارماق تىلى، ئەمالار يېزىقى قاتارلىق ئۇچۇر ئالماشتۇرۇش مۇلازىمىتى قىلىشى ھەمدە ئالدىن مۇلازىمەت قىلىشى ۋە قوشۇمچە مۇلازىمەت قىلىشى كېرەك.
公共交通工具应当逐步达到无障碍设施的要求。有条件的公共停车场应当为残疾人设置专用停车位。
ئاممىۋى قاتناش قوراللىرى توسالغۇسىز ئەسلىھە تەلىپىگە پەيدىنپەي يېتىشى كېرەك. شارائىتى بار ئاممىۋى ئاپتوموبىل توختىتىش مەيدانى مېيىپلەرگە مەخسۇس ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى تەسىس قىلىشى كېرەك.
第五十六条 组织选举的部门应当为残疾人参加选举提供便利；有条件的，应当为盲人提供盲文选票。
56-ماددا سايلامنى تەشكىللىگەن تارماقلار مېيىپلەرنىڭ سايلامغا قاتنىشىشىغا قولايلىق يارىتىپ بېرىشى كېرەك؛ شارائىتى بارلىرى ئەمالار يېزىقىدا سايلىنىدىغان سايلام بېلىتىنى بېرىشى كېرەك.
第五十七条 国家鼓励和扶持无障碍辅助设备、无障碍交通工具的研制和开发。
57-ماددا دۆلەت توسالغۇسىز قوشۇمچە ئۈسكۈنىلەر، توسالغۇسىز قاتناش قوراللىرىنى تەتقىق قىلىپ ياساش ۋە يارىتىشقا ئىلھام ۋە يار-يۆلەك بولىدۇ.
第五十八条 盲人携带导盲犬出入公共场所，应当遵守国家有关规定。
58-ماددا ئەمالار ئەمالارغا يول باشلايدىغان ئىتنى ئېلىپ ئاممىۋى سورۇنغا كىرىشتە، دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسىگە رىئايە قىلىشى كېرەك.
第八章 法律责任
8-باب قانۇن جاۋابكارلىقى
第五十九条 残疾人的合法权益受到侵害的，可以向残疾人组织投诉，残疾人组织应当维护残疾人的合法权益，有权要求有关部门或者单位查处。有关部门或者单位应当依法查处，并予以答复。
59-ماددا مېيىپلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتى دەخلى-تەرۇزغا ئۇچرىغاندا، مېيىپلەر تەشكىلاتىغا ئەرز قىلسا بولىدۇ، مېيىپلەر تەشكىلاتى مېيىپلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئەتىنى قوغدىشى كېرەك، مۇناسىۋەتلىك تارماقلار ياكى ئورۇنلاردىن تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق. مۇناسىۋەتلىك تارماقلار ياكى ئورۇنلار قانۇن بويىچە تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىشى ھەمدە جاۋاب بېرىشى كېرەك.
残疾人组织对残疾人通过诉讼维护其合法权益需要帮助的，应当给予支持。
مېيىپلەر تەشكىلاتى مېيىپلەرنىڭ دەۋا ئارقىلىق قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغدىشىغا ياردەم بېرىشكە ئېھتىياجلىق بولسا، مەدەت بېرىشى كېرەك.
残疾人组织对侵害特定残疾人群体利益的行为，有权要求有关部门依法查处。
مۇئەييەن مېيىپلەر توپىنىڭ مەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزىدىغان قىلمىشلارنى ئالاقىدار تارماقلاردىن قانۇن بويىچە تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق.
第六十条 残疾人的合法权益受到侵害的，有权要求有关部门依法处理，或者依法向仲裁机构申请仲裁，或者依法向人民法院提起诉讼。
60-ماددا مېيىپلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتى دەخلى-تەرۇزغا ئۇچرىغاندا، مۇناسىۋەتلىك تارماقلاردىن قانۇن بويىچە بىر تەرەپ قىلىشنى تەلەپ قىلىشقا ياكى قانۇن بويىچە كېسىم ئاپپاراتىغا كېسىم قىلىشنى ئىلتىماس قىلىشقا ياكى خەلق سوت مەھكىمىسىگە قانۇن بويىچە دەۋا قىلىشقا ھوقۇقلۇق.
对有经济困难或者其他原因确需法律援助或者司法救助的残疾人，当地法律援助机构或者人民法院应当给予帮助，依法为其提供法律援助或者司法救助。
ئىقتىسادىي قىيىنچىلىقى بار ياكى باشقا سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن ھەقىقەتەن قانۇن ياردىمى ياكى ئەدلىيەلىك قۇتقۇزۇشقا ئېھتىياجلىق بولغان مېيىپلەرگە شۇ جايدىكى قانۇن ياردىمى ئاپپاراتى ياكى خەلق سوت مەھكىمىسى ياردەم بېرىشى، ئۇلارغا قانۇن بويىچە قانۇن ياردىمى ياكى ئەدلىيە ياردىمى بېرىشى كېرەك.
第六十一条 违反本法规定，对侵害残疾人权益行为的申诉、控告、检举，推诿、拖延、压制不予查处，或者对提出申诉、控告、检举的人进行打击报复的，由其所在单位、主管部门或者上级机关责令改正，并依法对直接负责的主管人员和其他直接责任人员给予处分。
61-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، مېيىپلەرنىڭ ھوقۇق-مەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزۈش قىلمىشى ئۈستىدىن ئەرز قىلغان، شىكايەت قىلغان، پاش قىلغان، بىر-بىرىگە ئىتتىرگەن، كەينىگە سۈرگەن، باسقان، تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلمىغان ياكى ئەرز قىلغان، ئەرز قىلغان، پاش قىلغانلاردىن زەربە بېرىپ ئۆچ ئالغانلارنى ئىشلەۋاتقان ئورنى، مەسئۇل تارمىقى ياكى يۇقىرى دەرىجىلىك ئورگان تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ھەمدە بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىم ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ.
国家工作人员未依法履行职责，对侵害残疾人权益的行为未及时制止或者未给予受害残疾人必要帮助，造成严重后果的，由其所在单位或者上级机关依法对直接负责的主管人员和其他直接责任人员给予处分。
دۆلەت خادىملىرى مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلماي، مېيىپلەرنىڭ ھوقۇق-مەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزۈش قىلمىشىنى ۋاقتىدا توسماي ياكى زىيانكەشلىككە ئۇچرىغان مېيىپلەرگە زۆرۈر ياردەم بەرمەي، ئېغىر ئاقىۋەت پەيدا قىلغان بولسا، ئۇلارنىڭ تۇرۇشلۇق ئورنى ياكى يۇقىرى دەرىجىلىك ئورگىنى ئۇنىڭ بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمى ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلىرىغا قانۇن بويىچە چارە كۆرىدۇ.
第六十二条 违反本法规定，通过大众传播媒介或者其他方式贬低损害残疾人人格的，由文化、广播电影电视、新闻出版或者其他有关主管部门依据各自的职权责令改正，并依法给予行政处罚。
62-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ئاممىۋى تارقىتىش ۋاسىتىلىرى ياكى باشقا ئۇسۇللار ئارقىلىق مېيىپلەرنىڭ كىشىلىك قەدىر-قىممىتىنى تۆۋەنلەتكەنلەرنى مەدەنىيەت، رادىيو-كىنو-تېلېۋىزىيە، ئاخبارات-نەشرىيات ياكى باشقا مۇناسىۋەتلىك مەسئۇل تارماقلار ئۆز خىزمەت ھوقۇقىغا ئاساسەن تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ ھەمدە قانۇن بويىچە مەمۇرىي جازا بېرىدۇ.
第六十三条 违反本法规定，有关教育机构拒不接收残疾学生入学，或者在国家规定的录取要求以外附加条件限制残疾学生就学的，由有关主管部门责令改正，并依法对直接负责的主管人员和其他直接责任人员给予处分。
63-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، مۇناسىۋەتلىك مائارىپ ئاپپاراتلىرى مېيىپ ئوقۇغۇچىلارنى مەكتەپكە قوبۇل قىلىشنى رەت قىلسا ياكى دۆلەت بەلگىلىگەن قوبۇل قىلىش تەلىپىدىن باشقا قوشۇمچە شەرت بىلەن مېيىپ ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئوقۇشىنى چەكلىسە، مۇناسىۋەتلىك مەسئۇل تارماق تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ ھەمدە بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمغا ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە چارە كۆرىدۇ.
第六十四条 违反本法规定，在职工的招用等方面歧视残疾人的，由有关主管部门责令改正；残疾人劳动者可以依法向人民法院提起诉讼。
64-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ئىشچى-خىزمەتچىلەرنى ئىشقا قويۇش قاتارلىق جەھەتلەردە مېيىپلەرنى كەمسىتكەنلەرنى مۇناسىۋەتلىك مەسئۇل تارماق تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛ مېيىپ ئەمگەكچىلەر خەلق سوت مەھكىمىسىگە قانۇن بويىچە دەۋا قىلسا بولىدۇ.
第六十五条 违反本法规定，供养、托养机构及其工作人员侮辱、虐待、遗弃残疾人的，对直接负责的主管人员和其他直接责任人员依法给予处分；构成违反治安管理行为的，依法给予行政处罚。
65-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، باققان، ھاۋالىلىك بېقىش ئاپپاراتى ۋە ئۇنىڭ خادىملىرىدىن مېيىپلەرنى ھاقارەتلىگەن، خورلىغان، تاشلىۋەتكەنلىرىنىڭ بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمى ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلىرىغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ؛ ئامانلىق باشقۇرۇشقا خىلاپ قىلمىش شەكىللەندۈرگەنلىرىگە قانۇن بويىچە مەمۇرىي جازا بېرىلىدۇ.
第六十六条 违反本法规定，新建、改建和扩建建筑物、道路、交通设施，不符合国家有关无障碍设施工程建设标准，或者对无障碍设施未进行及时维修和保护造成后果的，由有关主管部门依法处理。
66-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ئىمارەت، يول، قاتناش ئەسلىھەسىنى يېڭىدىن سالغان، ئۆزگەرتىپ سالغان ۋە كېڭەيتىپ سالغان، دۆلەتنىڭ توسالغۇسىز ئەسلىھە قۇرۇلۇشى ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كەلمىگەن ياكى توسالغۇسىز ئەسلىھەلەرنى ۋاقتىدا رېمونت قىلمىغان ۋە ئاسرىماي ئاقىۋەت كېلىپ چىققانلارنى ئالاقىدار مەسئۇل تارماق قانۇن بويىچە بىر تەرەپ قىلىدۇ.
第六十七条 违反本法规定，侵害残疾人的合法权益，其他法律、法规规定行政处罚的，从其规定；造成财产损失或者其他损害的，依法承担民事责任；构成犯罪的，依法追究刑事责任。
67-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، مېيىپلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزگەنلەرگە باشقا قانۇن-نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە مەمۇرىي جازا بېرىلىدىغانلىرى شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ؛ مال-مۈلۈك زىيىنى ياكى باشقا زىيان سالغانلار قانۇن بويىچە ھەق تەلەپ جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ؛ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.
第九章 附则
9-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ
第六十八条 本法自2008年7月1日起施行。
68-ماددا بۇ قانۇن 2008-يىل 7-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.