（1991年6月29日第七届全国人民代表大会常务委员会第二十次会议通过　根据2009年8月27日第十一届全国人民代表大会常务委员会第十次会议《关于修改部分法律的决定》修正　2010年12月25日第十一届全国人民代表大会常务委员会第十八次会议修订）

( 1991 ـ يىل 6 ـ ئاينىڭ 29 ـ كۈنى 7 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 20 ـ يىغىنىدا ماقۇللانغان، 2009 ـ يىل 8 ـ ئاينىڭ 27 ـ كۈنى 11 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلقنىڭ قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 10 ـ يىغىنىنىڭ «بىر قىسىم قانۇنلارغا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارارى»غا ئاساسەن تۈزىتىلگەن، 2010 ـ يىل 12 ـ ئاينىڭ 25 ـ كۈنى 11-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىدا تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى )

目　　录

مۇندەرىجە

第一章　总则

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

第二章　规划

2-باب پىلانلاش

第三章　预防

3-باب ئالدىنى ئېلىش

第四章　治理

4-باب تۈزەش

第五章　监测和监督

5-باب كۆزىتىش ۋە نازارەت قىلىش

第六章　法律责任

6-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

第七章　附则

7-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

第一章　总则

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

第一条　为了预防和治理水土流失，保护和合理利用水土资源，减轻水、旱、风沙灾害，改善生态环境，保障经济社会可持续发展，制定本法。

1-ماددا بۇ قانۇن سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش، سۇ-تۇپراق بايلىقىنى قوغداش ۋە ئۇنىڭدىن مۇۋاپىق پايدىلىنىش، سۇ، قۇرغاقچىلىق، قۇم-بوران ئاپىتىنى ئازايتىش، ئېكولوگىيەلىك مۇھىتنى ياخشىلاش، ئىقتىساد، جەمئىيەتنىڭ ئىمكانىيەتلىك سىجىل تەرەققىياتىنى كاپالەتلەندۈرۈش مەقسىتىدە چىقىرىلدى.

第二条　在中华人民共和国境内从事水土保持活动，应当遵守本法。

2-ماددا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى تەۋەسىدە سۇ-تۇپراقنى ساقلاش ھەرىكىتىدە مۇشۇ قانۇنغا رىئايە قىلىش كېرەك.

本法所称水土保持，是指对自然因素和人为活动造成水土流失所采取的预防和治理措施。

بۇ قانۇندا ئېيتىلغان سۇ-تۇپراقنى ساقلاش تەبىئىي ئامىللار ۋە ئادەملەر پائالىيىتى سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان ئالدىنى ئېلىش ۋە تۈزەش تەدبىرىنى كۆرسىتىدۇ.

第三条　水土保持工作实行预防为主、保护优先、全面规划、综合治理、因地制宜、突出重点、科学管理、注重效益的方针。

3-ماددا سۇ-تۇپراقنى ساقلاش خىزمىتىدە ئالدىنى ئېلىشنى ئاساس قىلىش، قوغداشنى ئالدىنقى ئورۇنغا قويۇش، ئومۇميۈزلۈك پىلانلاش، ھەر تەرەپلىمە تۈزەش، شارائىتقا قاراپ ئىش كۆرۈش، مۇھىم نۇقتىنى گەۋدىلەندۈرۈش، ئىلمىي باشقۇرۇش، ئۈنۈمگە ئەھمىيەت بېرىش فاڭجېنى يولغا قويۇلىدۇ.

第四条　县级以上人民政府应当加强对水土保持工作的统一领导，将水土保持工作纳入本级国民经济和社会发展规划，对水土保持规划确定的任务，安排专项资金，并组织实施。

4-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى سۇ-تۇپراقنى ساقلاش خىزمىتىگە بولغان بىرتۇتاش رەھبەرلىكنى كۈچەيتىپ، سۇ-تۇپراقنى تۇتۇش خىزمىتىنى شۇ دەرىجىلىك خەلق ئىگىلىكى ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىيات يىرىك پىلانىغا كىرگۈزۈپ، سۇ-مۇھىتنى ساقلاش يىرىك پىلانىدا بېكىتىلگەن ۋەزىپىلەرگە مەخسۇس مەبلەغ ئورۇنلاشتۇرۇشى ھەمدە تەشكىللەپ يولغا قويۇشى كېرەك.

国家在水土流失重点预防区和重点治理区，实行地方各级人民政府水土保持目标责任制和考核奖惩制度。

دۆلەت سۇ-تۇپراق ئېقىپ كېتىشنىڭ نۇقتىلىق ئالدىنى ئېلىش رايونلىرى ۋە نۇقتىلىق تۈزەش رايونلىرىدا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى سۇ-تۇپراقنى ساقلاش نىشان مەسئۇلىيەت تۈزۈمى ۋە سىناش، مۇكاپاتلاش-جازالاش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.

第五条　国务院水行政主管部门主管全国的水土保持工作。

5-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ سۇچىلىق مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى پۈتۈن مەملىكەتنىڭ سۇ-تۇپراقنى ساقلاش خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.

国务院水行政主管部门在国家确定的重要江河、湖泊设立的流域管理机构（以下简称流域管理机构），在所管辖范围内依法承担水土保持监督管理职责。

گوۋۇيۈەننىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى دۆلەت بېكىتكەن مۇھىم دەريا، كۆللەردە قۇرغان ۋادى باشقۇرۇش ئاپپاراتى ( تۆۋەندە قىسقارتىلىپ ۋادى باشقۇرۇش ئاپپاراتلىرى دېيىلىدۇ ) باشقۇرۇش تەۋەلىكى دائىرىسىدە سۇ-تۇپراقنى ساقلاشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئۈستىگە ئالىدۇ.

县级以上地方人民政府水行政主管部门主管本行政区域的水土保持工作。

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ سۇ-تۇپراقنى ساقلاش خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.

县级以上人民政府林业、农业、国土资源等有关部门按照各自职责，做好有关的水土流失预防和治理工作。

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئورمانچىلىق، يېزا ئىگىلىكى، زېمىن بايلىقى تارمىقى قاتارلىق مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى مەسئۇلىيىتى بويىچە سۇ-تۇپراق ئېقىپ كېتىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە تۈزەشكە مۇناسىۋەتلىك خىزمەتلەرنى ياخشى ئىشلەيدۇ.

第六条　各级人民政府及其有关部门应当加强水土保持宣传和教育工作，普及水土保持科学知识，增强公众的水土保持意识。

6-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ئۇنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى سۇ-تۇپراقنى ساقلاش بويىچە تەشۋىق-تەربىيە خىزمىتىنى كۈچەيتىشى، سۇ-تۇپراقنى تۇتۇش ئىلىم-پەن بىلىملىرىنى ئومۇملاشتۇرۇشى، ئاممىنىڭ سۇ-تۇپراقنى باشقۇرۇش ئېڭىنى كۈچەيتىشى كېرەك.

第七条　国家鼓励和支持水土保持科学技术研究，提高水土保持科学技术水平，推广先进的水土保持技术，培养水土保持科学技术人才。

7-ماددا دۆلەت سۇ-تۇپراقنى ساقلاش پەن-تېخنىكا تەتقىقاتىغا ئىلھام ۋە مەدەت بېرىدۇ، سۇ-تۇپراقنى تۇتۇش پەن-تېخنىكا سەۋىيەسىنى ئۆستۈرىدۇ، سۇ-تۇپراقلارنى ساقلاشتىكى ئىلغار تېخنىكىلارنى كېڭەيتىدۇ، سۇ-تۇپراقنىڭ ساقلىنىشىغا دائىر پەن-تېخنىكا ئىختىساسلىقلىرىنى يېتىشتۈرىدۇ.

第八条　任何单位和个人都有保护水土资源、预防和治理水土流失的义务，并有权对破坏水土资源、造成水土流失的行为进行举报。

8-ماددا ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ سۇ-تۇپراق بايلىقىنى قوغداش، سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش مەجبۇرىيىتى بار ھەمدە سۇ-تۇپراق بايلىقىغا بۇزغۇنچىلىق قىلىش، سۇ-مۇھىتنىڭ ئېقىپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىش قىلمىشلىرىنى پاش قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

第九条　国家鼓励和支持社会力量参与水土保持工作。

9-ماددا دۆلەت ئىجتىمائىي كۈچلەرنىڭ سۇ-تۇپراقنى ساقلاش خىزمىتىگە قاتنىشىشىغا ئىلھام ۋە مەدەت بېرىدۇ.

对水土保持工作中成绩显著的单位和个人，由县级以上人民政府给予表彰和奖励。

سۇ-تۇپراقنى ساقلاش خىزمىتىدە نەتىجىسى كۆرۈنەرلىك ئورۇن ۋە شەخسلەرنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى تەقدىرلەيدۇ ۋە مۇكاپاتلايدۇ.

第二章　规划

2-باب پىلانلاش

第十条　水土保持规划应当在水土流失调查结果及水土流失重点预防区和重点治理区划定的基础上，遵循统筹协调、分类指导的原则编制。

10-ماددا سۇ-تۇپراقنى ساقلاش يىرىك پىلانىنى سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنى تەكشۈرۈش نەتىجىسى ۋە سۇ-تۇپراق ئېقىپ كېتىشنىڭ نۇقتىلىق ئالدىنى ئېلىش رايونى ۋە نۇقتىلىق تۈزەش رايونلىرىنى ئايرىش ئاساسىدا، بىرتۇتاش ماسلاشتۇرۇش، تۈرگە ئايرىپ يېتەكچىلىك قىلىش پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلىپ تۈزۈش كېرەك.

第十一条　国务院水行政主管部门应当定期组织全国水土流失调查并公告调查结果。

11-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى پۈتۈن مەملىكەتتە سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنى تەكشۈرۈش ھەمدە تەكشۈرۈش نەتىجىسىنى ئېلان قىلىشقا قەرەللىك تەشكىللىشى كېرەك.

省、自治区、直辖市人民政府水行政主管部门负责本行政区域的水土流失调查并公告调查结果，公告前应当将调查结果报国务院水行政主管部门备案。

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنى تەكشۈرۈشكە مەسئۇل بولىدۇ ھەمدە تەكشۈرۈش نەتىجىسىنى ئېلان قىلىدۇ، ئېلان چىقىرىشتىن بۇرۇن تەكشۈرۈش نەتىجىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ ئەنگە ئالدۇرۇشىغا يوللىشى كېرەك.

第十二条　县级以上人民政府应当依据水土流失调查结果划定并公告水土流失重点预防区和重点治理区。

12-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنى تەكشۈرۈش نەتىجىسىگە ئاساسەن، سۇ-تۇپراق ئېقىپ كېتىشنىڭ نۇقتىلىق ئالدىنى ئېلىش رايونى ۋە نۇقتىلىق تۈزەش رايونلىرىنى ئايرىشى ھەمدە ئېلان قىلىشى كېرەك.

对水土流失潜在危险较大的区域，应当划定为水土流失重点预防区；对水土流失严重的区域，应当划定为水土流失重点治理区。

سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىش يوشۇرۇن خەۋپى بىرقەدەر زور رايونلارنى سۇ-تۇپراق ئېقىپ كېتىشنىڭ نۇقتىلىق ئالدىنى ئېلىش رايونى قىلىپ ئايرىش كېرەك؛ سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشى ئېغىر بولغان رايونلارنى سۇ-تۇپراقنىڭ قېچىپ كېتىشىنى تۈزەشتىكى نۇقتىلىق رايون قىلىپ ئايرىش كېرەك.

第十三条　水土保持规划的内容应当包括水土流失状况、水土流失类型区划分、水土流失防治目标、任务和措施等。

13-ماددا سۇ-تۇپراقنى ساقلاش يىرىك پىلانىنىڭ مەزمۇنى سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىش ئەھۋالى، سۇ-تۇپراق ئېقىپ كېتىش تۈرى رايونىنى ئايرىش، سۇ-تۇپراقنى ئېقىپ كېتىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش نىشانى، ۋەزىپىسى ۋە تەدبىرى قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئېلىشى كېرەك.

水土保持规划包括对流域或者区域预防和治理水土流失、保护和合理利用水土资源作出的整体部署，以及根据整体部署对水土保持专项工作或者特定区域预防和治理水土流失作出的专项部署。

سۇ-تۇپراقنى ساقلاش يىرىك پىلانى ۋادى ياكى رايوننىڭ سۇ-تۇپراق ئېقىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش، سۇ-تۇپراق بايلىقىنى قوغداش ۋە ئۇنىڭدىن مۇۋاپىق پايدىلىنىش توغرىسىدا قىلغان ئومۇمىي ئورۇنلاشتۇرمىنى، شۇنىڭدەك ئومۇمىي ئورۇنلاشتۇرمىغا ئاساسەن سۇ-تۇپراقنى تۇتۇش مەخسۇس خىزمىتى ياكى مۇئەييەن رايوندا سۇ-تۇپراق ئېشىپ كېتىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە تۈزەش توغرىسىدا چىقارغان مەخسۇس ئورۇنلاشتۇرمىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

水土保持规划应当与土地利用总体规划、水资源规划、城乡规划和环境保护规划等相协调。

سۇ-تۇپراقنى ساقلاش يىرىك پىلانىنى يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانى، سۇ بايلىقى يىرىك پىلانى، شەھەر-يېزا يىرىك پىلانى ۋە مۇھىت ئاسراش يىرىك پىلانى قاتارلىقلارغا ماسلاشتۇرۇش كېرەك.

编制水土保持规划，应当征求专家和公众的意见。

سۇ-تۇپراقنى ساقلاش يىرىك پىلانىنى تۈزۈشتە، مۇتەخەسسىسلەر ۋە ئاممىدىن پىكىر ئېلىش كېرەك.

第十四条　县级以上人民政府水行政主管部门会同同级人民政府有关部门编制水土保持规划，报本级人民政府或者其授权的部门批准后，由水行政主管部门组织实施。

14-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سۇ مەمۇرىيىتى مەسئۇل تارمىقى تەڭ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە سۇ-تۇپراقنى ساقلاش يىرىك پىلانى تۈزۈپ، شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ياكى ئۇ ھوقۇق بەرگەن تارماققا تەستىقلاتقاندىن كېيىن، سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى تەشكىللەپ يولغا قويىدۇ.

水土保持规划一经批准，应当严格执行；经批准的规划根据实际情况需要修改的，应当按照规划编制程序报原批准机关批准。

سۇ-تۇپراقنى ساقلاش يىرىك پىلانى تەستىقلانغاندىن كېيىن، قاتتىق ئىجرا قىلىش كېرەك؛ تەستىقلىتىلغان يىرىك پىلانغا ئەمەلىي ئەھۋالغا قاراپ تۈزىتىش كىرگۈزۈشتە، يىرىك پىلاننى تۈزۈش تەرتىپى بويىچە، ئەسلىي تەستىقلىغان ئورگانغا تەستىقلىتىش كېرەك.

第十五条　有关基础设施建设、矿产资源开发、城镇建设、公共服务设施建设等方面的规划，在实施过程中可能造成水土流失的，规划的组织编制机关应当在规划中提出水土流失预防和治理的对策和措施，并在规划报请审批前征求本级人民政府水行政主管部门的意见。

15-ماددا ئۇل ئەسلىھە قۇرۇلۇشى، قېزىلما بايلىق ئېچىش، شەھەر-بازار قۇرۇلۇشى، ئاممىۋى مۇلازىمەت ئەسلىھەلىرى قۇرۇلۇشى قاتارلىق جەھەتلەردىكى يىرىك پىلانلارنى يولغا قويۇش جەريانىدا سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىش ئېھتىمالى بولسا، يىرىك پىلاننى تۈزگۈچى ئورگان يىرىك پىلاندا سۇ-تۇپراق ئېقىپ كېتىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش تەدبىرى ۋە تەدبىرىنى ئوتتۇرىغا قويۇشى كېرەك، ھەمدە يىرىك پىلاننى تەستىقلاشقا يوللاشتىن بۇرۇن شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سۇ مەمۇرىيىتى مەسئۇل تارمىقىدىن پىكىر ئېلىش كېرەك.

第三章　预防

3-باب ئالدىنى ئېلىش

第十六条　地方各级人民政府应当按照水土保持规划，采取封育保护、自然修复等措施，组织单位和个人植树种草，扩大林草覆盖面积，涵养水源，预防和减轻水土流失。

16-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى سۇ-تۇپراقنى ساقلاش يىرىك پىلانىغا ئاساسەن، دائىرىلەپ يېتىشتۈرۈش، قوغداش، تەبىئىي ئەسلىگە كەلتۈرۈش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، ئورۇن ۋە شەخسلەرنى كۆچەت تىكىش، ئوت-چۆپ ئۆستۈرۈشكە تەشكىللىشى، ئورمان، ئوتلاقنىڭ قاپلاش كۆلىمىنى كېڭەيتىپ، سۇ مەنبەسىنى ساقلاپ، سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشى ۋە ئۇنى ئازايتىشى كېرەك.

第十七条　地方各级人民政府应当加强对取土、挖砂、采石等活动的管理，预防和减轻水土流失。

17-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى توپا ئېلىش، شېغىل قېزىش، تاش قېزىش قاتارلىق پائالىيەتلەرنى باشقۇرۇشنى كۈچەيتىپ، سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشى ۋە ئۇنى ئازايتىشى كېرەك.

禁止在崩塌、滑坡危险区和泥石流易发区从事取土、挖砂、采石等可能造成水土流失的活动。崩塌、滑坡危险区和泥石流易发区的范围，由县级以上地方人民政府划定并公告。崩塌、滑坡危险区和泥石流易发区的划定，应当与地质灾害防治规划确定的地质灾害易发区、重点防治区相衔接。

گۈمۈرۈلۈش، سېيرىلىپ چۈشۈش خەتەرلىك رايونى ۋە لاتقا-شېغىللىق ئېقىن ئاسان يۈزبېرىدىغان رايونلاردا توپا ئېلىش، قۇم قېزىش، تاش قېزىش قاتارلىق سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىش ئېھتىمالى بولغان پائالىيەتلەر بىلەن شۇغۇللىنىش مەنئى قىلىنىدۇ. گۈمۈرۈلۈش، سېيرىلىپ چۈشۈش خەتەرلىك رايونى ۋە لاتقا-شېغىللىق ئېقىن ئاسان يۈزبېرىدىغان رايونلارنىڭ دائىرىسىنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى بېكىتىدۇ ھەمدە ئېلان چىقىرىدۇ. گۈمۈرۈلۈش، سېيرىلىپ چۈشۈش خەتەرلىك رايونى ۋە لاتقا-شېغىللىق ئېقىن ئاسان يۈزبېرىدىغان رايونلارنى ئايرىشنى گېئو ئاپەتنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش يىرىك پىلانىدا بېكىتىلگەن گېئو ئاپەت ئاسان يۈزبېرىدىغان رايون، ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنىڭ تىزگىنلەشتىكى نۇقتىلىق رايونلار بىلەن جىپسىلاشتۇرۇش كېرەك.

第十八条　水土流失严重、生态脆弱的地区，应当限制或者禁止可能造成水土流失的生产建设活动，严格保护植物、沙壳、结皮、地衣等。

18-ماددا سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشى ئېغىر، ئېكولوگىيەسى ئاجىز رايونلاردا سۇ-تۇپراقنىڭ ئېشىپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىش ئېھتىمالى بولغان ئىشلەپچىقىرىش، قۇرۇلۇش پائالىيىتىنى چەكلەش ياكى مەنئى قىلىش، ئۆسۈملۈك، قۇم قېپى، پوستلاق، يالىتىق قاتارلىقلارنى قاتتىق قوغداش كېرەك.

在侵蚀沟的沟坡和沟岸、河流的两岸以及湖泊和水库的周边，土地所有权人、使用权人或者有关管理单位应当营造植物保护带。禁止开垦、开发植物保护带。

زىيان سالىدىغان ئېرىقنىڭ يانتۇلۇقى ۋە ئېرىقنىڭ قىرغىقى، دەريانىڭ ئىككى قىرغىقى، شۇنىڭدەك كۆل ۋە سۇ ئامبىرى ئەتراپىدا يەر ئىگىسى، ئىشلەتكۈچى ياكى ئالاقىدار باشقۇرغۇچى ئورۇن ئۆسۈملۈك قوغداش بەلبېغى بەرپا قىلىشى كېرەك. بوز يەر ئېچىش، ئۆسۈملۈك قوغداش بەلبېغى ئېچىش مەنئى قىلىنىدۇ.

第十九条　水土保持设施的所有权人或者使用权人应当加强对水土保持设施的管理与维护，落实管护责任，保障其功能正常发挥。

19-ماددا سۇ-تۇپراقنى ساقلاش ئەسلىھەسىنىڭ ئىگىدارلىرى ياكى ئىشلەتكۈچىلەر سۇ-تۇپراق ساقلاش ئەسلىھەسىنى باشقۇرۇش ۋە ئاسراشنى كۈچەيتىپ، باشقۇرۇش-ئاسراش مەسئۇلىيىتىنى ئەمەلىيلەشتۈرۈپ، ئۇنىڭ ئىقتىدارىنىڭ نورمال جارى قىلدۇرۇلۇشىغا كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

第二十条　禁止在二十五度以上陡坡地开垦种植农作物。在二十五度以上陡坡地种植经济林的，应当科学选择树种，合理确定规模，采取水土保持措施，防止造成水土流失。

20-ماددا 25 گىرادۇستىن يۇقىرى تىك قىيالىقتا بوز يەر ئېچىپ زىرائەت تېرىش مەنئى قىلىنىدۇ. 25 گىرادۇستىن يۇقىرى تىك يانتۇلۇققا ئىقتىسادىي ئورمان تىكىشتە، دەرەخ تۈرىنى ئىلمىي تاللاپ، كۆلەمنى مۇۋاپىق بېكىتىپ، سۇ-تۇپراقنى ساقلاش تەدبىرىنى قوللىنىپ، سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش كېرەك.

省、自治区、直辖市根据本行政区域的实际情况，可以规定小于二十五度的禁止开垦坡度。禁止开垦的陡坡地的范围由当地县级人民政府划定并公告。

ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلەر شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ ئەمەلىي ئەھۋالىغا ئاساسەن، 25 گىرادۇستىن تۆۋەن بولغانلىرىدا بوز يەر ئېچىش مەنئى قىلىنىدۇ، دەپ بەلگىلىسە بولىدۇ. بوز يەر ئېچىش مەنئى قىلىنغان تىك يانتۇلۇقنىڭ دائىرىسىنى شۇ جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى بېكىتىدۇ ھەمدە ئېلان قىلىدۇ.

第二十一条　禁止毁林、毁草开垦和采集发菜。禁止在水土流失重点预防区和重点治理区铲草皮、挖树兜或者滥挖虫草、甘草、麻黄等。

21-ماددا ئورماننى ۋەيران قىلىپ، ئوت-چۆپنى ۋەيران قىلىپ بوز يەر ئېچىش ۋە كۆكتات يىغىش، تارقىتىش مەنئى قىلىنىدۇ. سۇ-تۇپراق ئېقىپ كېتىشنىڭ نۇقتىلىق ئالدىنى ئېلىش رايونى ۋە نۇقتىلىق تىزگىنلىنىدىغان رايونلاردا قوۋزاق كولاش، دەرەخ خالتىسى كولاش ياكى قۇرتئوت، چۈچۈكبۇيا، چاكاندا كولاش مەنئى قىلىنىدۇ.

第二十二条　林木采伐应当采用合理方式，严格控制皆伐；对水源涵养林、水土保持林、防风固沙林等防护林只能进行抚育和更新性质的采伐；对采伐区和集材道应当采取防止水土流失的措施，并在采伐后及时更新造林。

22-ماددا دەل-دەرەخنى كېسىشتە مۇۋاپىق ئۇسۇلنى قوللىنىپ، ھەممىنى كېسىشنى قاتتىق تىزگىنلەش كېرەك؛ سۇ مەنبەسىنى ساقلاش ئورمىنى، سۇ-تۇپراقنى ساقلاش ئورمىنى، بوراندىن مۇداپىئەلىنىپ قۇمنى تۇراقلاشتۇرۇش ئورمىنى قاتارلىق ئىھاتە ئورمانلارنى پەرۋىش قىلىشقا ۋە خاراكتېرىنى يېڭىلاشقا توغرا كېلىدۇ؛ دەرەخ كېسىش رايونى ۋە ماتېرىيال توپلاش يولىغا سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش تەدبىرى قوللىنىش ھەمدە كېسىپ بولغاندىن كېيىن ۋاقتىدا يېڭىلاپ ئورمان بىنا قىلىش كېرەك.

在林区采伐林木的，采伐方案中应当有水土保持措施。采伐方案经林业主管部门批准后，由林业主管部门和水行政主管部门监督实施。

ئورمان رايونىدا دەل-دەرەخ كېسىشتە، كېسىش لايىھەسىدە سۇ-تۇپراقنى ساقلاش تەدبىرى بولۇشى كېرەك. كېسىش لايىھەسى ئورمانچىلىق مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەستىقىدىن ئۆتكەندىن كېيىن، ئورمانچىلىق مەسئۇل تارمىقى ۋە سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى نازارەت قىلىپ يولغا قويىدۇ.

第二十三条　在五度以上坡地植树造林、抚育幼林、种植中药材等，应当采取水土保持措施。

23-ماددا بەش گىرادۇستىن يۇقىرى يانتۇ يەردە كۆچەت تىكىپ ئورمان بىنا قىلىش، كۆچەت تىكىپ ئورمان يېتىشتۈرۈش، جۇڭيى دورا ماتېرىيالى ئۆستۈرۈشتە، سۇ-تۇپراقنى ساقلاش تەدبىرىنى قوللىنىش كېرەك.

在禁止开垦坡度以下、五度以上的荒坡地开垦种植农作物，应当采取水土保持措施。具体办法由省、自治区、直辖市根据本行政区域的实际情况规定。

بوز يەر ئېچىش يانتۇلۇقى تۆۋەن، بەش گىرادۇستىن يۇقىرى بولغان قاقاس يەردە بوز يەر ئېچىپ زىرائەت تېرىشتا، سۇ-تۇپراقنى ساقلاش تەدبىرى قوللىنىش كېرەك. كونكرېت چارىسىنى ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلەر شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ ئەمەلىي ئەھۋالىغا ئاساسەن بەلگىلەيدۇ.

第二十四条　生产建设项目选址、选线应当避让水土流失重点预防区和重点治理区；无法避让的，应当提高防治标准，优化施工工艺，减少地表扰动和植被损坏范围，有效控制可能造成的水土流失。

24-ماددا ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش تۈرىنىڭ ئورنىنى تاللاش، لىنىيە تاللاشتا سۇ-تۇپراق ئېقىپ كېتىشنىڭ نۇقتىلىق ئالدىنى ئېلىش رايونى ۋە نۇقتىلىق تۈزەش رايونىدىن چەتلەش كېرەك؛ چەتلىگىلى بولمىسا، ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش ئۆلچىمىنى ئۆستۈرۈپ، قۇرۇلۇش ھۈنەر-سەنئىتىنى ياخشىلاپ، يەر يۈزىدىكى پاراكەندىچىلىكنى ۋە يېپىنچا ئۆسۈملۈكلەرنىڭ بۇزۇلۇش دائىرىسىنى ئازايتىپ، سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنى ئۈنۈملۈك تىزگىنلەش كېرەك.

第二十五条　在山区、丘陵区、风沙区以及水土保持规划确定的容易发生水土流失的其他区域开办可能造成水土流失的生产建设项目，生产建设单位应当编制水土保持方案，报县级以上人民政府水行政主管部门审批，并按照经批准的水土保持方案，采取水土流失预防和治理措施。没有能力编制水土保持方案的，应当委托具备相应技术条件的机构编制。

25-ماددا تاغلىق رايون، ئېدىرلىق رايونى، قۇم-بورانلىق رايون، شۇنىڭدەك سۇ-تۇپراقنى ساقلاش يىرىك پىلانىدا بېكىتىلگەن سۇ-تۇپراق ئېقىپ كېتىش ئاسان يۈز بېرىدىغان باشقا رايونلاردا سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىش ئېھتىمالى بولغان ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش تۈرلىرىنى ئېچىشتا، ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش ئورۇنلىرى سۇ-تۇپراقنى قوغداش لايىھەسى تۈزۈپ، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىغا تەستىقلىتىشى ھەمدە تەستىقلانغان سۇ-تۇپراقنى باشقۇرۇش لايىھەسى بويىچە بولۇشى كېرەك، سۇ-تۇپراق ئېقىپ كېتىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش تەدبىرلىرىنى قوللىنىش كېرەك. سۇ-تۇپراقنى ساقلاش لايىھەسى تۈزگۈدەك ئىقتىدارى بولمىسا، مۇناسىپ تېخنىكىلىق شارائىت ھازىرلىغان ئاپپاراتقا تۈزۈشنى ھاۋالە قىلىش كېرەك.

水土保持方案应当包括水土流失预防和治理的范围、目标、措施和投资等内容。

سۇ-تۇپراقنى ساقلاش لايىھەسى سۇ-تۇپراق ئېقىپ كېتىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش دائىرىسى، نىشانى، تەدبىرى ۋە سېلىنمىسى قاتارلىق مەزمۇنلارنى ئۆز ئىچىگە ئېلىشى كېرەك.

水土保持方案经批准后，生产建设项目的地点、规模发生重大变化的，应当补充或者修改水土保持方案并报原审批机关批准。水土保持方案实施过程中，水土保持措施需要作出重大变更的，应当经原审批机关批准。

سۇ-تۇپراقنى ساقلاش لايىھەسى تەستىقلانغاندىن كېيىن، ئىشلەپچىقىرىش، قۇرۇلۇش تۈرلىرىنىڭ ئورنى، كۆلىمىدە زور ئۆزگىرىش بولسا، سۇ-تۇپراقنى تۇتۇش لايىھەسىنى تولۇقلاش ياكى تۈزىتىش كىرگۈزۈش ھەمدە ئەسلىي تەستىقلىغۇچى ئورگانغا تەستىقلىتىش كېرەك. سۇ-تۇپراقنى ساقلاش لايىھەسىنى يولغا قويۇش جەريانىدا، سۇ-تۇپراقنى تۇتۇش تەدبىرىدە زور ئۆزگىرىش ياساشقا توغرا كەلسە، ئەسلىي تەستىقلىغان ئورگانغا تەستىقلىتىش كېرەك.

生产建设项目水土保持方案的编制和审批办法，由国务院水行政主管部门制定。

ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش تۈرىنىڭ سۇ-تۇپراقنى ساقلاش لايىھەسىنى تۈزۈش ۋە تەستىقلاش چارىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى تۈزىدۇ.

第二十六条　依法应当编制水土保持方案的生产建设项目，生产建设单位未编制水土保持方案或者水土保持方案未经水行政主管部门批准的，生产建设项目不得开工建设。

26-ماددا قانۇن بويىچە سۇ-تۇپراقنى ساقلاش لايىھەسى تۈزۈشكە تېگىشلىك ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش تۈرلىرىدە، ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش ئورۇنلىرى سۇ-تۇپراقنى قوغداش لايىھەسى تۈزمىگەن ياكى سۇ-تۇپراقنى باشقۇرۇش لايىھەسىنى سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەستىقىدىن ئۆتكۈزمىگەن بولسا، ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇشى تۈرىدە ئىش باشلاشقا بولمايدۇ.

第二十七条　依法应当编制水土保持方案的生产建设项目中的水土保持设施，应当与主体工程同时设计、同时施工、同时投产使用；生产建设项目竣工验收，应当验收水土保持设施；水土保持设施未经验收或者验收不合格的，生产建设项目不得投产使用。

27-ماددا قانۇن بويىچە سۇ-تۇپراقنى ساقلاش لايىھەسى تۈزۈشكە تېگىشلىك ئىشلەپچىقىرىش، قۇرۇلۇش تۈرلىرىدىكى سۇ-تۇپراقنى تۇتۇش ئەسلىھەلىرىنى ئاساسىي گەۋدە قۇرۇلۇشى بىلەن تەڭ لايىھەلەش، تەڭ قۇرۇلۇش قىلىش، تەڭ ئىشقا كىرىشتۈرۈش كېرەك؛ ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش تۈرى پۈتۈپ تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشتا، سۇ-تۇپراقنى ساقلاش ئەسلىھەسىنى تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىش كېرەك؛ سۇ-تۇپراقنى ساقلاش ئەسلىھەسى تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىنمىغان ياكى تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشتا لاياقەتسىز بولغان بولسا، ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش تۈرىنى ئىشلەپچىقىرىشقا كىرىشتۈرۈپ ئىشلىتىشكە بولمايدۇ.

第二十八条　依法应当编制水土保持方案的生产建设项目，其生产建设活动中排弃的砂、石、土、矸石、尾矿、废渣等应当综合利用；不能综合利用，确需废弃的，应当堆放在水土保持方案确定的专门存放地，并采取措施保证不产生新的危害。

28-ماددا سۇ-تۇپراقنى ساقلاش لايىھەسىنى قانۇن بويىچە تۈزۈشكە تېگىشلىك ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش تۈرلىرىدە، ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش پائالىيىتىدە تاشلىۋېتىلگەن قۇم-شېغىل، تاش، توپا، كۆمۈر تېشى، قالدۇق رۇدا، داشقال قاتارلىقلاردىن ئۇنىۋېرسال پايدىلىنىش كېرەك؛ ئۇنىۋېرسال پايدىلانغىلى بولمىسا، ھەقىقەتەن تاشلىۋېتىشكە توغرا كەلسە، سۇ-تۇپراقنى ساقلاش لايىھەسىدە بېكىتىلگەن مەخسۇس ساقلاش يېرىگە دۆۋىلەپ قويۇش ھەمدە تەدبىر قوللىنىپ يېڭى خەۋپ پەيدا قىلماسلىققا كاپالەتلىك قىلىش كېرەك.

第二十九条　县级以上人民政府水行政主管部门、流域管理机构，应当对生产建设项目水土保持方案的实施情况进行跟踪检查，发现问题及时处理。

29-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى، ۋادى باشقۇرۇش ئاپپاراتى ئىشلەپچىقىرىش قۇرۇلۇش تۈرىنىڭ سۇ-تۇپراقنى ساقلاش لايىھەسىنىڭ يولغا قويۇلۇش ئەھۋالىنى ئىزلاپ تەكشۈرۈپ، مەسىلە بايقالغان ھامان ۋاقتىدا بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك.

第四章　治理

4-باب تۈزەش

第三十条　国家加强水土流失重点预防区和重点治理区的坡耕地改梯田、淤地坝等水土保持重点工程建设，加大生态修复力度。

30-ماددا دۆلەت سۇ-تۇپراق ئېقىپ كېتىشنىڭ نۇقتىلىق ئالدىنى ئېلىش رايونى ۋە نۇقتىلىق تۈزەش رايونلىرىدىكى يانتۇ تېرىلغۇ يەرلەرنى پەلەمپەي ئېتىزغا، قايما توسما قاتارلىق سۇ-تۇپراقنى ساقلاش نۇقتىلىق قۇرۇلۇشلىرىنى كۈچەيتىپ، ئېكولوگىيەنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش سالمىقىنى ئاشۇرىدۇ.

县级以上人民政府水行政主管部门应当加强对水土保持重点工程的建设管理，建立和完善运行管护制度。

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى سۇ-تۇپراقنى ساقلاش نۇقتىلىق قۇرۇلۇشىنى باشقۇرۇشنى كۈچەيتىپ، يۈرۈشتۈرۈش، باشقۇرۇش، ئاسراش تۈزۈمىنى ئورنىتىشى ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈشى كېرەك.

第三十一条　国家加强江河源头区、饮用水水源保护区和水源涵养区水土流失的预防和治理工作，多渠道筹集资金，将水土保持生态效益补偿纳入国家建立的生态效益补偿制度。

31-ماددا دۆلەت دەريا مەنبە رايونى، ئىچىدىغان سۇ مەنبەسىنى قوغداش رايونى ۋە سۇ مەنبەسىنى ساقلاش رايونىدا سۇ-تۇپراق ئېقىپ كېتىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش خىزمىتىنى كۈچەيتىپ، كۆپ خىل يوللار ئارقىلىق مەبلەغ توپلاپ، سۇ-تۇپراقنى ساقلاش ئېكولوگىيە ئۈنۈمى تولۇقلىمىسىنى دۆلەت ئورناتقان ئېكولوگىيە ئۈنۈمى تولۇقلىمىسى تۈزۈمىگە كىرگۈزىدۇ.

第三十二条　开办生产建设项目或者从事其他生产建设活动造成水土流失的，应当进行治理。

32-ماددا ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش تۈرى ئاچقان ياكى باشقا ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش پائالىيىتى بىلەن شۇغۇللىنىپ سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقارغانلار تۈزەش كېرەك.

在山区、丘陵区、风沙区以及水土保持规划确定的容易发生水土流失的其他区域开办生产建设项目或者从事其他生产建设活动，损坏水土保持设施、地貌植被，不能恢复原有水土保持功能的，应当缴纳水土保持补偿费，专项用于水土流失预防和治理。专项水土流失预防和治理由水行政主管部门负责组织实施。水土保持补偿费的收取使用管理办法由国务院财政部门、国务院价格主管部门会同国务院水行政主管部门制定。

تاغلىق رايون، ئېدىرلىق رايونى، قۇم-بورانلىق رايون، شۇنىڭدەك سۇ-تۇپراقنى ساقلاش يىرىك پىلانىدا بېكىتىلگەن سۇ-تۇپراق ئېقىپ كېتىش ئاسان يۈز بېرىدىغان باشقا رايونلاردا ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش تۈرى ئېچىپ ياكى باشقا ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش پائالىيىتى بىلەن شۇغۇللىنىپ، سۇ-تۇپراقنى باشقۇرۇش ئەسلىھەلىرى، يەر شەكلى يېپىنچا ئۆسۈملۈكلىرىنى بۇزۇۋەتكەن، ئەسلىدىكى سۇ-تۇپراقنى تۇتۇش ئىقتىدارىنى ئەسلىگە كەلتۈرەلمىگەنلەر سۇ-تۇپراقنى قوغداش تۆلەم پۇلى تاپشۇرۇشى كېرەك، سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە تۈزەشكە مەخسۇس ئىشلىتىلىدۇ. سۇ-تۇپراق ئېقىپ كېتىشنىڭ مەخسۇس ئالدىنى ئېلىش ۋە تۈزەشنى سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى مەسئۇل بولۇپ تەشكىللەپ يولغا قويىدۇ. سۇ-تۇپراقنى ساقلاش تۆلەم پۇلىنى ئېلىش، ئىشلىتىش، باشقۇرۇش چارىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ مالىيە تارمىقى، گوۋۇيۈەننىڭ باھا مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ سۇ مەمۇرىيىتى مەسئۇل تارمىقى بىلەن بىرلىكتە تۈزىدۇ.

生产建设项目在建设过程中和生产过程中发生的水土保持费用，按照国家统一的财务会计制度处理。

ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش تۈرلىرىدە قۇرۇلۇش جەريانىدا ۋە ئىشلەپچىقىرىش جەريانىدا چىقىم بولغان سۇ-تۇپراقنى ساقلاش خىراجىتى دۆلەتنىڭ بىرلىككە كەلگەن مالىيە-بوغالتىرلىق تۈزۈمى بويىچە بىر تەرەپ قىلىنىدۇ.

第三十三条　国家鼓励单位和个人按照水土保持规划参与水土流失治理，并在资金、技术、税收等方面予以扶持。

33-ماددا دۆلەت ئورۇنلار ۋە شەخسلەرنى سۇ-تۇپراقنى ساقلاش يىرىك پىلانى بويىچە سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنى تۈزەشكە قاتنىشىشقا ئىلھاملاندۇرىدۇ ھەمدە مەبلەغ، تېخنىكا، باج قاتارلىق جەھەتلەردە يۆلەيدۇ.

第三十四条　国家鼓励和支持承包治理荒山、荒沟、荒丘、荒滩，防治水土流失，保护和改善生态环境，促进土地资源的合理开发和可持续利用，并依法保护土地承包合同当事人的合法权益。

34-ماددا دۆلەت قاقاس تاغ، قاقاس جىلغا، قاقاس ئېدىرلىق، قاقاس ساھىللارنى ھۆددە ئېلىپ تۈزەشكە ئىلھام ۋە مەدەت بېرىدۇ، سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ ۋە ئۇنى تىزگىنلەيدۇ، ئېكولوگىيەلىك مۇھىتنى ئاسرايدۇ ۋە ياخشىلايدۇ، يەر بايلىقىنى مۇۋاپىق ئېچىش ۋە ئۇنىڭدىن ئىمكانىيەتلىك سىجىل پايدىلىنىشنى ئىلگىرى سۈرىدۇ ھەمدە يەر ھۆددە توختامىدىكى توختاملاشقۇچىلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قانۇن بويىچە قوغدايدۇ.

承包治理荒山、荒沟、荒丘、荒滩和承包水土流失严重地区农村土地的，在依法签订的土地承包合同中应当包括预防和治理水土流失责任的内容。

قاقاس تاغ، قاقاس جىلغا، قاقاس ئېدىرلىق، قاقاس ساھىلنى تۈزەش ۋە سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشى ئېغىر بولغان رايونلاردىكى يېزا يېرىنى ھۆددە ئېلىشتا، قانۇن بويىچە ئىمزالانغان يەر ھۆددە توختامى سۇ-تۇپراقنىڭ خورىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە تۈزەش مەسئۇلىيىتىنىڭ مەزمۇنىنى ئۆز ئىچىگە ئېلىشى كېرەك.

第三十五条　在水力侵蚀地区，地方各级人民政府及其有关部门应当组织单位和个人，以天然沟壑及其两侧山坡地形成的小流域为单元，因地制宜地采取工程措施、植物措施和保护性耕作等措施，进行坡耕地和沟道水土流失综合治理。

35-ماددا سۇ كۈچى خورىتىدىغان رايونلاردا، يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ئۇنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ئورۇن ۋە شەخسلەرنى تەشكىللەپ، تەبىئىي جىلغا ۋە ئۇنىڭ ئىككى تەرىپىدىكى تاغ باغرىدىن شەكىللەنگەن كىچىك ۋادىنى بىرلىك قىلىپ، شارائىتىغا قاراپ قۇرۇلۇش تەدبىرى، ئۆسۈملۈك تەدبىرى ۋە قوغداش خاراكتېرلىك تېرىقچىلىق قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، يانتۇ تېرىلغۇ يەر ۋە جىلغىدا سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنى ھەر تەرەپلىمە تۈزەشى كېرەك.

在风力侵蚀地区，地方各级人民政府及其有关部门应当组织单位和个人，因地制宜地采取轮封轮牧、植树种草、设置人工沙障和网格林带等措施，建立防风固沙防护体系。

بوران چىقىپ چىرىگەن رايونلاردا، يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ئۇنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ئورۇن ۋە شەخسلەرنى تەشكىللەپ، شۇ جاينىڭ شارائىتىغا قاراپ ئىش كۆرۈپ، نۆۋەتلەشتۈرۈپ پېچەتلەش، نۆۋەتلەشتۈرۈپ بېقىش، كۆچەت تىكىش، ئوت-چۆپ تىكىش، سۈنئىي قۇم توسۇقى ۋە تورسىمان ئورمان بەلبېغى قۇرۇش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، بوراندىن مۇداپىئەلىنىپ، قۇمنى تۇراقلاشتۇرۇش مۇداپىئە سىستېمىسىنى بەرپا قىلىشى كېرەك.

在重力侵蚀地区，地方各级人民政府及其有关部门应当组织单位和个人，采取监测、径流排导、削坡减载、支挡固坡、修建拦挡工程等措施，建立监测、预报、预警体系。

ئېغىرلىق كۈچى چىرىتىپ تۇرىدىغان رايونلاردا، يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ئۇنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ئورۇن ۋە شەخسلەرنى تەشكىللەپ، كۆزىتىپ ئۆلچەش، ئېقىندا يول باشلاش، يانتۇلۇقنى تۈزلەپ يۈكنى ئازايتىش، خوتنى تىرەك قىلىپ يانتۇلۇقنى مۇستەھكەملەش، توسۇش قۇرۇلۇشى قىلىش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، كۆزىتىش، ئالدىن مەلۇمات بېرىش، سىگنال بېرىش سىستېمىسىنى بەرپا قىلىشى كېرەك.

第三十六条　在饮用水水源保护区，地方各级人民政府及其有关部门应当组织单位和个人，采取预防保护、自然修复和综合治理措施，配套建设植物过滤带，积极推广沼气，开展清洁小流域建设，严格控制化肥和农药的使用，减少水土流失引起的面源污染，保护饮用水水源。

36-ماددا ئىچىدىغان سۇ مەنبەسىنى قوغداش رايونىدا، يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ئۇنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ئورۇن ۋە شەخسلەرنى تەشكىللەپ ئالدىنى ئېلىش-قوغداش، تەبىئىي ئەسلىگە كەلتۈرۈش ۋە ئۇنىۋېرسال تۈزەش تەدبىرلىرىنى قوللىنىپ، ئۆسۈملۈك سۈزگۈچ بەلبېغىنى يۈرۈشلەشتۈرۈپ قۇرۇپ، پاتقاق گازىنى پائال كېڭەيتىپ، پاكىز ۋادى قۇرۇلۇشىنى قانات يايدۇرۇپ، خىمىيەۋى ئوغۇت ۋە دېھقانچىلىق دورىلىرىنى ئىشلىتىشنى قاتتىق تىزگىنلىشى كېرەك، سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىدىن كېلىپ چىقىدىغان دائىرىلىك بۇلغىنىشنى ئازايتىپ، ئىچىدىغان سۇ مەنبەسىنى قوغداش كېرەك.

第三十七条　已在禁止开垦的陡坡地上开垦种植农作物的，应当按照国家有关规定退耕，植树种草；耕地短缺、退耕确有困难的，应当修建梯田或者采取其他水土保持措施。

37-ماددا ئېچىش مەنئى قىلىنغان تىك يانتۇلۇقتا بوز يەر ئېچىپ زىرائەت تېرىغانلار دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە تېرىلغۇنى قايتۇرۇشى، كۆچەت تىكىشى، ئوت-چۆپ ئۆستۈرۈشى كېرەك؛ تېرىلغۇ يەر يېتىشمىگەندە، تېرىلغۇنى قايتۇرۇشتا ھەقىقەتەن قىيىنچىلىق بولسا، پەلەمپەي ئېتىز ياساش ياكى سۇ-تۇپراقنى ساقلاشقا دائىر باشقا تەدبىرلەرنى قوللىنىش كېرەك.

在禁止开垦坡度以下的坡耕地上开垦种植农作物的，应当根据不同情况，采取修建梯田、坡面水系整治、蓄水保土耕作或者退耕等措施。

ئېچىش مەنئى قىلىنغان يانتۇلۇقتىن تۆۋەن بولغان يانتۇ تېرىلغۇ يەردە زىرائەت تېرىشتا، ئوخشاش بولمىغان ئەھۋالغا قاراپ، پەلەمپەي ئېتىز ياساش، يانتۇلۇق سۇ سىستېمىسىنى تۈزەش، سۇ ساقلاش، تۇپراقنى ساقلاش بويىچە تېرىقچىلىق قىلىش ياكى تېرىلغۇدىن قايتۇرۇش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىش كېرەك.

第三十八条　对生产建设活动所占用土地的地表土应当进行分层剥离、保存和利用，做到土石方挖填平衡，减少地表扰动范围；对废弃的砂、石、土、矸石、尾矿、废渣等存放地，应当采取拦挡、坡面防护、防洪排导等措施。生产建设活动结束后，应当及时在取土场、开挖面和存放地的裸露土地上植树种草、恢复植被，对闭库的尾矿库进行复垦。

38-ماددا ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش پائالىيىتىدە ئىگىلىگەن يەرنىڭ ئۈستى توپىنى قاتلامغا بۆلۈپ ئايرىش، ساقلاش ۋە ئۇنىڭدىن پايدىلىنىش، توپا-تاش قېزىشنى تەڭپۇڭلاشتۇرۇش، يەر يۈزىنىڭ كاشىلا دائىرىسىنى ئازايتىش كېرەك؛ تاشلاندۇق قۇم، تاش، توپا، كۆمۈر تېشى، قالدۇق رۇدا، داشقال قاتارلىق ساقلانمىلارغا توسۇش، يانتۇلۇق يۈزىنى قوغداش، كەلكۈندىن مۇداپىئەلىنىش-سۇ چىقىرىش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىش كېرەك. ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش پائالىيىتى ئاخىرلاشقاندىن كېيىن، توپا ئېلىش مەيدانى، كولاش يۈزى ۋە ساقلاش يېرىدىكى تاقىر يەرگە ۋاقتىدا كۆچەت تىكىش، ئوت-چۆپ تىكىش، يېپىنچا ئۆسۈملۈكلەرنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش، يېپىق ئامباردىكى قالدۇق قېزىلما ئامبارلارنى قايتا ئۆزلەشتۈرۈش كېرەك.

在干旱缺水地区从事生产建设活动，应当采取防止风力侵蚀措施，设置降水蓄渗设施，充分利用降水资源。

قۇرغاق، سۇسىز رايونلاردا ئىشلەپچىقىرىش، قۇرۇلۇش پائالىيىتى بىلەن شۇغۇللىنىشتا، شامال كۈچىنىڭ چىرىتىشىدىن ساقلىنىش تەدبىرلىرىنى قوللىنىپ، ھۆل-يېغىن ساقلاش-سىڭدۈرۈش ئەسلىھەلىرىنى قۇرۇپ، ھۆل-ئىچمەك بايلىقىدىن تولۇق پايدىلىنىش كېرەك.

第三十九条　国家鼓励和支持在山区、丘陵区、风沙区以及容易发生水土流失的其他区域，采取下列有利于水土保持的措施:

39-ماددا دۆلەت تاغلىق رايون، ئېدىرلىق رايون، قۇم-بورانلىق رايون، شۇنىڭدەك سۇ-تۇپراق ئاسان ئېقىپ كېتىدىغان باشقا رايونلاردا سۇ-تۇپراقنى ساقلاشقا پايدىلىق تۆۋەندىكى تەدبىرلەرنى قوللىنىشقا ئىلھام ۋە مەدەت بېرىدۇ :

（一）免耕、等高耕作、轮耕轮作、草田轮作、间作套种等；

( 1 ) يەر ئاغدۇرماسلىق، يۇقىرى تېرىقچىلىق قىلىش، نۆۋەتلەشتۈرۈپ تېرىش، نۆۋەتلەشتۈرۈپ ئاغدۇرۇش، ئوت-چۆپ بىلەن ئېتىزنى نۆۋەتلەشتۈرۈپ سېلىش، كىرىشتۈرۈپ تېرىش قاتارلىقلار؛

（二）封禁抚育、轮封轮牧、舍饲圈养；

( 2 ) پېچەتلەپ پەرۋىش قىلىش، نۆۋەتلەشتۈرۈپ بېقىش، قوتاندا بېقىش؛

（三）发展沼气、节柴灶，利用太阳能、风能和水能，以煤、电、气代替薪柴等；

( 3 ) پاتقاق گازى، ئوتۇن تېجەيدىغان ئوچاقنى تەرەققىي قىلدۇرۇش، قۇياش ئېنېرگىيەسى، شامال ئېنېرگىيەسى ۋە سۇ ئېنېرگىيەسىدىن پايدىلىنىپ، كۆمۈر، توك، گازنى ئوتۇننىڭ ئورنىغا دەسسىتىش؛

（四）从生态脆弱地区向外移民；

( 4 ) ئېكولوگىيەسى ئاجىز رايونلاردىن سىرتقا كۆچمەن بولۇش؛

（五）其他有利于水土保持的措施。

( 5 ) سۇ-تۇپراقنى ساقلاشقا پايدىلىق باشقا تەدبىرلەر.

第五章　监测和监督

5-باب كۆزىتىش ۋە نازارەت قىلىش

第四十条　县级以上人民政府水行政主管部门应当加强水土保持监测工作，发挥水土保持监测工作在政府决策、经济社会发展和社会公众服务中的作用。县级以上人民政府应当保障水土保持监测工作经费。

40-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى سۇ-تۇپراقنى ساقلاش بويىچە كۆزىتىش-ئۆلچەش خىزمىتىنى كۈچەيتىپ، سۇ-تۇپراقنى ساقلاشنى كۆزىتىش-ئۆلچەش خىزمىتىنىڭ ھۆكۈمەتنىڭ تەدبىر بەلگىلەش، ئىقتىساد، جەمئىيەت تەرەققىياتى ۋە جەمئىيەتتىكى ئاممىۋى مۇلازىمەتتىكى رولىنى جارى قىلدۇرۇشى كېرەك. ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى سۇ-تۇپراقنى ساقلاش بويىچە كۆزىتىپ ئۆلچەش خىزمىتى خىراجىتىگە كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

国务院水行政主管部门应当完善全国水土保持监测网络，对全国水土流失进行动态监测。

گوۋۇيۈەننىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى پۈتۈن مەملىكەتنىڭ سۇ-تۇپراقنى ساقلاش بويىچە كۆزىتىپ ئۆلچەش تورىنى مۇكەممەللەشتۈرۈپ، پۈتۈن مەملىكەتتىكى سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنى ھەرىكەتچان كۆزىتىپ ئۆلچىشى كېرەك.

第四十一条　对可能造成严重水土流失的大中型生产建设项目，生产建设单位应当自行或者委托具备水土保持监测资质的机构，对生产建设活动造成的水土流失进行监测，并将监测情况定期上报当地水行政主管部门。

41-ماددا سۇ-تۇپراقنىڭ ئېغىر دەرىجىدە ئېقىپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىش ئېھتىمالى بولغان چوڭ، ئوتتۇرا تىپتىكى ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش تۈرلىرىنى ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش ئورۇنلىرى سۇ-تۇپراقنى ساقلاش بويىچە كۆزىتىپ ئۆلچەش سالاھىيىتىنى ھازىرلىغان ئاپپاراتقا ئۆزى ياكى باشقىلارغا ھاۋالە قىلىپ، ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش پائالىيىتى كەلتۈرۈپ چىقارغان سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنى كۆزىتىپ ئۆلچىشى ھەمدە كۆزىتىپ ئۆلچەش ئەھۋالىنى شۇ جايدىكى سۇ مەمۇرىيىتى مەسئۇل تارمىقىغا قەرەللىك يوللىشى كېرەك.

从事水土保持监测活动应当遵守国家有关技术标准、规范和规程，保证监测质量。

سۇ-تۇپراقنى ساقلاش بويىچە كۆزىتىپ ئۆلچەش پائالىيىتىدە دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك تېخنىكا ئۆلچىمى، قائىدىسى ۋە قائىدىسىگە ئەمەل قىلىش، كۆزىتىپ ئۆلچەش سۈپىتىگە كاپالەتلىك قىلىش كېرەك.

第四十二条　国务院水行政主管部门和省、自治区、直辖市人民政府水行政主管部门应当根据水土保持监测情况，定期对下列事项进行公告:

42-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ۋە ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارماقلىرى سۇ-تۇپراقنى ساقلاش بويىچە كۆزىتىپ ئۆلچەش ئەھۋالىغا ئاساسەن، تۆۋەندىكى ئىشلارنى قەرەللىك ئېلان قىلىشى كېرەك :

（一）水土流失类型、面积、强度、分布状况和变化趋势；

( 1 ) سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىش تۈرى، كۆلىمى، سىجىللىقى، تارقىلىش ئەھۋالى ۋە ئۆزگىرىش يۈزلىنىشى؛

（二）水土流失造成的危害；

( 2 ) سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشى كەلتۈرۈپ چىقارغان خەۋپ؛

（三）水土流失预防和治理情况。

( 3 ) سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش ئەھۋالى.

第四十三条　县级以上人民政府水行政主管部门负责对水土保持情况进行监督检查。流域管理机构在其管辖范围内可以行使国务院水行政主管部门的监督检查职权。

43-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى سۇ-تۇپراقنى ساقلاش ئەھۋالىنى نازارەت قىلىش، تەكشۈرۈشكە مەسئۇل بولىدۇ. ۋادى باشقۇرۇش ئاپپاراتى باشقۇرۇش تەۋەلىكى دائىرىسىدە گوۋۇيۈەننىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش خىزمەت ھوقۇقىنى يۈرگۈزسە بولىدۇ.

第四十四条　水政监督检查人员依法履行监督检查职责时，有权采取下列措施:

44-ماددا سۇ مەمۇرىيىتى بويىچە نازارەت قىلغۇچى-تەكشۈرگۈچى خادىملار نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلغاندا، تۆۋەندىكى تەدبىرلەرنى قوللىنىشقا ھوقۇقلۇق :

（一）要求被检查单位或者个人提供有关文件、证照、资料；

( 1 ) تەكشۈرۈلگۈچى ئورۇن ياكى شەخستىن مۇناسىۋەتلىك ھۆججەت، كىنىشكا، ماتېرىيال بىلەن تەمىنلەشنى تەلەپ قىلىش؛

（二）要求被检查单位或者个人就预防和治理水土流失的有关情况作出说明；

( 2 ) تەكشۈرۈلگۈچى ئورۇن ياكى شەخستىن سۇ-تۇپراق ئېقىپ كېتىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەشكە مۇناسىۋەتلىك ئەھۋاللار توغرىسىدا چۈشەنچە بېرىشنى تەلەپ قىلىش؛

（三）进入现场进行调查、取证。

( 3 ) نەق مەيدانغا كىرىپ تەكشۈرۈش، ئىسپات ئېلىش.

被检查单位或者个人拒不停止违法行为，造成严重水土流失的，报经水行政主管部门批准，可以查封、扣押实施违法行为的工具及施工机械、设备等。

تەكشۈرۈلگۈچى ئورۇن ياكى شەخسلەر قانۇنغا خىلاپ قىلمىشىنى توختىتىشنى رەت قىلىپ، سۇ-تۇپراقنىڭ ئېغىر ئېقىپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقارسا، سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەستىقى بىلەن، قانۇنغا خىلاپ قىلمىش سادىر قىلىش قورالى ۋە قۇرۇلۇش ماشىنىسى، ئۈسكۈنىسى قاتارلىقلارنى پېچەتلىسە، تۇتۇپ قالسا بولىدۇ.

第四十五条　水政监督检查人员依法履行监督检查职责时，应当出示执法证件。被检查单位或者个人对水土保持监督检查工作应当给予配合，如实报告情况，提供有关文件、证照、资料；不得拒绝或者阻碍水政监督检查人员依法执行公务。

45-ماددا سۇ مەمۇرىيىتى بويىچە نازارەت قىلغۇچى-تەكشۈرگۈچى خادىملار نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلغاندا، قانۇن ئىجراسى گۇۋاھنامىسىنى كۆرسىتىشى كېرەك. تەكشۈرۈلگۈچى ئورۇن ياكى شەخسلەر سۇ-تۇپراقنى ساقلاشنى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش خىزمىتىگە ماسلىشىشى، ئەھۋالنى ئەينەن دوكلات قىلىشى، مۇناسىۋەتلىك ھۆججەت، كىنىشكا، ماتېرىياللارنى بېرىشى كېرەك؛ سۇ مەمۇرىيىتى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش خادىملىرىنىڭ قانۇن بويىچە ھۆكۈمەت ئىشىنى ئىجرا قىلىشىنى رەت قىلىشقا ياكى توسۇشقا يول قويۇلمايدۇ.

第四十六条　不同行政区域之间发生水土流失纠纷应当协商解决；协商不成的，由共同的上一级人民政府裁决。

46-ماددا ئوخشاش بولمىغان مەمۇرىي رايونلار ئارا سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىش ماجىراسىنى كېڭىشىپ ھەل قىلىش كېرەك؛ كېلىشەلمىسە، ئورتاق بولغان بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى ھۆكۈم چىقىرىدۇ.

第六章　法律责任

6-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

第四十七条　水行政主管部门或者其他依照本法规定行使监督管理权的部门，不依法作出行政许可决定或者办理批准文件的，发现违法行为或者接到对违法行为的举报不予查处的，或者有其他未依照本法规定履行职责的行为的，对直接负责的主管人员和其他直接责任人员依法给予处分。

47-ماددا سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ياكى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش ھوقۇقىنى يۈرگۈزىدىغان باشقا تارماقلار قانۇن بويىچە مەمۇرىي ئىجازەت قارارى چىقارمىغان ياكى تەستىق ھۆججىتىنى بېجىرمىگەن بولسا، قانۇنغا خىلاپ قىلمىش بايقالغان ياكى قانۇنغا خىلاپ قىلمىش پاش قىلىنغان مەلۇماتنى تاپشۇرۇۋېلىپ تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىنمىغان بولسا ياكى مەسئۇلىيىتىنى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە ئادا قىلمىغان باشقا قىلمىشلارنى سادىر قىلغان بولسا، بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىم ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ.

第四十八条　违反本法规定，在崩塌、滑坡危险区或者泥石流易发区从事取土、挖砂、采石等可能造成水土流失的活动的，由县级以上地方人民政府水行政主管部门责令停止违法行为，没收违法所得，对个人处一千元以上一万元以下的罚款，对单位处二万元以上二十万元以下的罚款。

48-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، گۈمۈرۈلۈپ چۈشۈش، سېيرىلىپ چۈشۈش خەتەرلىك رايونى ياكى لاتقا-شېغىللىق ئېقىن ئاسان يۈزبېرىدىغان رايونلاردا توپا ئېلىش، قۇم قېزىش، تاش قېزىش قاتارلىق سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىش ئېھتىمالى بولغان پائالىيەتلەر بىلەن شۇغۇللانغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى قانۇنغا خىلاپ قىلمىشىنى توختىتىشقا بۇيرۇيدۇ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ، شەخسكە 1000 يۈەندىن يۇقىرى، 10 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ، ئورۇنغا 20 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 200 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ.

第四十九条　违反本法规定，在禁止开垦坡度以上陡坡地开垦种植农作物，或者在禁止开垦、开发的植物保护带内开垦、开发的，由县级以上地方人民政府水行政主管部门责令停止违法行为，采取退耕、恢复植被等补救措施；按照开垦或者开发面积，可以对个人处每平方米二元以下的罚款、对单位处每平方米十元以下的罚款。

49-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، يانتۇلۇقتىن يۇقىرى تىك يانتۇلۇقتا بوز يەر ئېچىپ زىرائەت تېرىش مەنئى قىلىنغان ياكى ئېچىش مەنئى قىلىنغان ئۆسۈملۈك قوغداش بەلبېغى ئىچىدە بوز يەر ئاچقان، ئاچقانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى قانۇنغا خىلاپ قىلمىشىنى توختىتىشقا، تېرىلغۇنى قايتۇرۇش، يېپىنچا ئۆسۈملۈكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش قاتارلىق قۇتقۇزۇش تەدبىرلىرىنى قوللىنىشقا بۇيرۇيدۇ؛ بوز يەر ئېچىش ياكى ئېچىش كۆلىمى بويىچە، شەخسكە ھەر كىۋادرات مېتىرى 2 يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇشقا، ئورۇنغا ھەر كىۋادرات مېتىرى 10 يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويسا بولىدۇ.

第五十条　违反本法规定，毁林、毁草开垦的，依照《中华人民共和国森林法》、《中华人民共和国草原法》的有关规定处罚。

50-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ئورماننى ۋەيران قىلىپ، ئوتلاقنى ۋەيران قىلىپ بوز يەر ئاچقانلارغا «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئورمان قانۇنى»، «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيتىنىڭ ئوتلاق قانۇنى»دىكى مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلەر بويىچە جازا بېرىلىدۇ.

第五十一条　违反本法规定，采集发菜，或者在水土流失重点预防区和重点治理区铲草皮、挖树兜、滥挖虫草、甘草、麻黄等的，由县级以上地方人民政府水行政主管部门责令停止违法行为，采取补救措施，没收违法所得，并处违法所得一倍以上五倍以下的罚款；没有违法所得的，可以处五万元以下的罚款。

51-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، كۆكتات يىغقان ياكى سۇ-تۇپراق ئېقىپ كېتىشنىڭ نۇقتىلىق ئالدىنى ئېلىش رايونى ۋە نۇقتىلىق تۈزەش رايونىدا قوۋزاقنى گۈرجەك قىلغان، دەرەخ خالتىسى كولىغان، قۇرتئوت، چۈچۈكبۇيا، چاكاندا قاتارلىقلارنى قالايمىقان كولىغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى قانۇنغا خىلاپ قىلمىشىنى توختىتىشقا، قۇتقۇزۇش تەدبىرى قوللىنىشقا بۇيرۇيدۇ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ، قوشۇمچە قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنىڭ بىر ھەسسىسىدىن يۇقىرى، بەش ھەسسىسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويسا؛ قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت قىلمىغانلارغا 50 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلسا بولىدۇ.

在草原地区有前款规定违法行为的，依照《中华人民共和国草原法》的有关规定处罚。

ئوتلاق رايونىدا ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن قانۇنغا خىلاپ قىلمىش سادىر قىلغانلارغا «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئوتلاق قانۇنى»دىكى ئالاقىدار بەلگىلىمە بويىچە جازا بېرىلىدۇ.

第五十二条　在林区采伐林木不依法采取防止水土流失措施的，由县级以上地方人民政府林业主管部门、水行政主管部门责令限期改正，采取补救措施；造成水土流失的，由水行政主管部门按照造成水土流失的面积处每平方米二元以上十元以下的罚款。

52-ماددا ئورمان رايونىدا دەل-دەرەخ كېسىشتە سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش تەدبىرىنى قانۇن بويىچە قوللانمىغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئورمانچىلىق مەسئۇل تارمىقى، سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە، قۇتقۇزۇش تەدبىرى قوللىنىشقا بۇيرۇيدۇ؛ سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقارغانلارغا سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى سۇ-تۇپراقنىڭ يوقاپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقارغان كۆلەم بويىچە ھەر كىۋادرات مېتىرىغا 2 يۈەندىن يۇقىرى، 10 يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ.

第五十三条　违反本法规定，有下列行为之一的，由县级以上人民政府水行政主管部门责令停止违法行为，限期补办手续；逾期不补办手续的，处五万元以上五十万元以下的罚款；对生产建设单位直接负责的主管人员和其他直接责任人员依法给予处分:

53-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى قانۇنغا خىلاپ قىلمىشىنى توختىتىشقا، بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تولۇقلاپ رەسمىيەت بېجىرىشكە بۇيرۇيدۇ؛ مۇددەت ئۆتسىمۇ رەسمىيەتنى تولۇقلاپ بېجىرمىگەنلەرگە 50 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 500 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ؛ ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش ئورنىنىڭ بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمى ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلىرىغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ :

（一）依法应当编制水土保持方案的生产建设项目，未编制水土保持方案或者编制的水土保持方案未经批准而开工建设的；

( 1 ) سۇ-تۇپراقنى ساقلاش لايىھەسىنى قانۇن بويىچە تۈزۈشكە تېگىشلىك ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش تۈرلىرىدە، سۇ-تۇپراقنى تۇتۇش لايىھەسى تۈزۈلمىگەن ياكى تۈزۈلگەن سۇ-تۇپراقنى باشقۇرۇش لايىھەسى تەستىقلانماي تۇرۇپ قۇرۇلۇش باشلانغانلار؛

（二）生产建设项目的地点、规模发生重大变化，未补充、修改水土保持方案或者补充、修改的水土保持方案未经原审批机关批准的；

( 2 ) ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش تۈرىنىڭ ئورنى، كۆلىمىدە زور ئۆزگىرىش بولۇپ، سۇ-تۇپراقنى ساقلاش لايىھەسى ياكى تولۇقلانمىغان، تۈزىتىلمىگەن سۇ-تۇپراقنى قوغداش لايىھەسى ئەسلىي تەستىقلىغۇچى ئورگانغا تەستىقلاتمىغان بولسا؛

（三）水土保持方案实施过程中，未经原审批机关批准，对水土保持措施作出重大变更的。

( 3 ) سۇ-تۇپراقنى ساقلاش لايىھەسىنى يولغا قويۇش جەريانىدا، ئەسلىي تەستىقلىغان ئورگانغا تەستىقلاتماي تۇرۇپ، سۇ-تۇپراقنى تۇتۇش تەدبىرىگە زور ئۆزگەرتىش كىرگۈزگەنلەر.

第五十四条　违反本法规定，水土保持设施未经验收或者验收不合格将生产建设项目投产使用的，由县级以上人民政府水行政主管部门责令停止生产或者使用，直至验收合格，并处五万元以上五十万元以下的罚款。

54-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، سۇ-تۇپراقنى ساقلاش ئەسلىھەسى تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىنماي ياكى تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشتا لاياقەتسىز بولۇپ ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش تۈرى ئىشلەپچىقىرىشقا كىرىشتۈرۈلسە، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سۇ مەمۇرىيىتى مەسئۇل تارمىقى ئىشلەپچىقىرىشنى ياكى ئىشلىتىشنى تاكى تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشتە لاياقەتلىك بولغانغا قەدەر توختىتىشقا بۇيرۇيدۇ ھەمدە 50 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 500 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ.

第五十五条　违反本法规定，在水土保持方案确定的专门存放地以外的区域倾倒砂、石、土、矸石、尾矿、废渣等的，由县级以上地方人民政府水行政主管部门责令停止违法行为，限期清理，按照倾倒数量处每立方米十元以上二十元以下的罚款；逾期仍不清理的，县级以上地方人民政府水行政主管部门可以指定有清理能力的单位代为清理，所需费用由违法行为人承担。

55-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، سۇ-تۇپراقنى ساقلاش لايىھەسىدە بېكىتىلگەن مەخسۇس ساقلاش يېرىدىن باشقا رايونغا قۇم، تاش، توپا، كۆمۈر تېشى، قالدۇق رۇدا، داشقال قاتارلىقلارنى تۆككەنلەرنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى قانۇنغا خىلاپ قىلمىشىنى توختىتىشقا، بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تازىلاشقا بۇيرۇيدۇ، تۆككەن سانى بويىچە ھەر كۇب مېتىرىغا 10 يۈەندىن يۇقىرى، 20 يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ؛ سۈرۈك ئۆتسىمۇ تازىلىمىغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى تازىلاش ئىقتىدارى بار ئورۇننى ۋاكالىتەن تازىلاشقا بەلگىلەپ قويسا بولىدۇ، كېرەكلىك خىراجەتنى قانۇنغا خىلاپ قىلمىشچى ئۈستىگە ئالىدۇ.

第五十六条　违反本法规定，开办生产建设项目或者从事其他生产建设活动造成水土流失，不进行治理的，由县级以上人民政府水行政主管部门责令限期治理；逾期仍不治理的，县级以上人民政府水行政主管部门可以指定有治理能力的单位代为治理，所需费用由违法行为人承担。

56-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش تۈرلىرىنى ئاچقان ياكى باشقا ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش پائالىيەتلىرى بىلەن شۇغۇللىنىپ سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقارغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزەشكە بۇيرۇيدۇ؛ مۇددەت ئۆتسىمۇ تۈزەتمىگەنلەرنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى تۈزەش ئىقتىدارىغا ئىگە ئورۇننى ۋاكالىتەن تۈزەشكە بېكىتسە بولىدۇ، كېرەكلىك خىراجەتنى قانۇنغا خىلاپ قىلمىشچى ئۈستىگە ئالىدۇ.

第五十七条　违反本法规定，拒不缴纳水土保持补偿费的，由县级以上人民政府水行政主管部门责令限期缴纳；逾期不缴纳的，自滞纳之日起按日加收滞纳部分万分之五的滞纳金，可以处应缴水土保持补偿费三倍以下的罚款。

57-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، سۇ-تۇپراقنى ساقلاش تۆلەم پۇلى تاپشۇرۇشنى رەت قىلغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تاپشۇرۇشقا بۇيرۇيدۇ؛ مۇددەت ئۆتسىمۇ تاپشۇرمىغانلارغا، كېچىكتۈرۈپ تاپشۇرغان كۈندىن باشلاپ كېچىكتۈرۈپ تاپشۇرغان قىسمىنىڭ 10 مىڭدىن بەش ئۈلۈش جەرىمانىسى كۈن بويىچە قوشۇپ ئېلىنىدۇ، سۇ-تۇپراقنى ساقلاش تۆلەم پۇلىنىڭ ئۈچ ھەسسىسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلسا بولىدۇ.

第五十八条　违反本法规定，造成水土流失危害的，依法承担民事责任；构成违反治安管理行为的，由公安机关依法给予治安管理处罚；构成犯罪的，依法追究刑事责任。

58-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشىگە خەۋپ يەتكۈزگەنلەر قانۇن بويىچە ھەق تەلەپ جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ؛ ئامانلىق باشقۇرۇشقا خىلاپ قىلمىش شەكىللەندۈرگەنلىرىگە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى قانۇن بويىچە ئامانلىق باشقۇرۇش جازاسى بېرىدۇ؛ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

第七章　附则

7-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

第五十九条　县级以上地方人民政府根据当地实际情况确定的负责水土保持工作的机构，行使本法规定的水行政主管部门水土保持工作的职责。

59-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى شۇ جاينىڭ ئەمەلىي ئەھۋالىغا قاراپ بېكىتكەن سۇ-تۇپراقنى ساقلاش خىزمىتىگە مەسئۇل ئاپپارات مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ سۇ-تۇپراقنى تۇتۇش خىزمىتى مەسئۇلىيىتىنى يۈرگۈزىدۇ.

第六十条　本法自2011年3月1日起施行。

60-ماددا بۇ قانۇن 2011-يىل 3-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.