（1992年11月7日第七届全国人民代表大会常务委员会第二十八次会议通过）

( 1992-يىل 11-ئاينىڭ 7-كۈنى 7-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 28-يىغىنىدا ماقۇللاندى )

目　　录

مۇندەرىجە

第一章　总则

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

第二章　船舶

2-باب كېمە-پاراخوت

第一节　船舶所有权

1-پاراگراف پاراخوتلارنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقى

第二节　船舶抵押权

2-پاراگراف كېمە-پاراخوتلارنىڭ رەنە ھوقۇقى

第三节　船舶优先权

3-پاراگراف پاراخوتنىڭ ئىمتىياز ھوقۇقى

第三章　船员

3-باب كېمە خادىملىرى

第一节　一般规定

1-پاراگراف ئادەتتىكى بەلگىلىمە

第二节　船长

2-پاراگراف كاپىتان

第四章　海上货物运输合同

4-باب دېڭىز يۈك تىرانسپورت توختامى

第一节　一般规定

1-پاراگراف ئادەتتىكى بەلگىلىمە

第二节　承运人的责任

2-پاراگراف توشۇغۇچىنىڭ جاۋابكارلىقى

第三节　托运人的责任

3-پاراگراف توشۇتقۇچىنىڭ مەسئۇلىيىتى

第四节　运输单证

4-پاراگراف تىرانسپورت تالونلىرى

第五节　货物交付

5-پاراگراف مال تاپشۇرۇش

第六节　合同的解除

6-پاراگراف توختامنى بىكار قىلىش

第七节　航次租船合同的特别规定

7-پاراگراف كېمە ئىجارە ئېلىش توختامىدىكى ئالاھىدە بەلگىلىمە

第八节　多式联运合同的特别规定

8-پاراگراف كۆپ ۋاسىتىلىك ئۇلاپ توشۇش توختامىنىڭ ئالاھىدە بەلگىلىمىسى

第五章　海上旅客运输合同

5-باب دېڭىزدا يولۇچى توشۇش توختامى

第六章　船舶租用合同

6-باب كېمە-پاراخوت ئىجارە توختامى

第一节　一般规定

1-پاراگراف ئادەتتىكى بەلگىلىمە

第二节　定期租船合同

2-پاراگراف قەرەللىك كېمە ئىجارە ئېلىش توختامى

第三节　光船租赁合同

3-پاراگراف ئوپتىك كېمە ئىجارە توختامى

第七章　海上拖航合同

7-باب دېڭىزدا سۆرەش توختامى

第八章　船舶碰撞

8-باب پاراخوتلارنىڭ سوقۇلۇشى

第九章　海难救助

9-باب دېڭىزدا ھادىسىگە ئۇچرىغانلارنى قۇتقۇزۇش

第十章　共同海损

10-باب ئورتاق دېڭىز زىيىنى

第十一章　海事赔偿责任限制

11-باب دېڭىز ئىشلىرى تۆلەم جاۋابكارلىقىغا چەك قويۇش

第十二章　海上保险合同

12-باب دېڭىز ئۈستى سۇغۇرتا توختامى

第一节　一般规定

1-پاراگراف ئادەتتىكى بەلگىلىمە

第二节　合同的订立、解除和转让

2-پاراگراف توختامنى تۈزۈش، بىكار قىلىش ۋە ئۆتۈنۈپ بېرىش

第三节　被保险人的义务

3-پاراگراف سۇغۇرتىلانغۇچىنىڭ مەجبۇرىيىتى

第四节　保险人的责任

4-پاراگراف سۇغۇرتىچىنىڭ جاۋابكارلىقى

第五节　保险标的的损失和委付

5-پاراگراف سۇغۇرتا نىشانىدىكى زىيان ۋە ھاۋالىلىك چىقىم

第六节　保险赔偿的支付

6-پاراگراف سۇغۇرتا تۆلىمىنى بېرىش

第十三章　时效

13-باب ۋاقىت چېكى

第十四章　涉外关系的法律适用

14-باب چەت ئەلگە چېتىشلىق مۇناسىۋەتكە دائىر قانۇنلارنى تەتبىقلاش

第十五章　附则

15-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

第一章　总则

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

第一条　为了调整海上运输关系、船舶关系，维护当事人各方的合法权益，促进海上运输和经济贸易的发展，制定本法。

1-ماددا بۇ قانۇن دېڭىز تىرانسپورت مۇناسىۋىتى، كېمە-پاراخوت مۇناسىۋىتىنى تەڭشەش، توختاملاشقۇچىلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش، دېڭىز تىرانسپورتى ۋە ئىقتىسادىي سودىنىڭ تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈش مەقسىتىدە چىقىرىلدى.

第二条　本法所称海上运输，是指海上货物运输和海上旅客运输，包括海江之间、江海之间的直达运输。

2-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان دېڭىز تىرانسپورتى دېڭىز يۈك تىرانسپورتى ۋە دېڭىز يولۇچى تىرانسپورتىنى، جۈملىدىن دېڭىز-دەريا ئوتتۇرىسىدىكى، دەريا-دېڭىز ئارىسىدىكى بىۋاسىتە تىرانسپورتنى كۆرسىتىدۇ.

本法第四章海上货物运输合同的规定，不适用于中华人民共和国港口之间的海上货物运输。

بۇ قانۇننىڭ 4-بابىدىكى دېڭىز ئۈستى يۈك تىرانسپورت توختامىدىكى بەلگىلىمىلەر جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ پورتلار ئارىسىدىكى دېڭىز ئۈستى يۈك تىرانسپورتىغا تەتبىقلانمايدۇ.

第三条　本法所称船舶，是指海船和其他海上移动式装置，但是用于军事的、政府公务的船舶和20总吨以下的小型船艇除外。

3-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان كېمە-پاراخوت دېڭىز كېمىسى ۋە باشقا دېڭىزدىكى كۆچمە قۇرۇلمىنى كۆرسىتىدۇ، لېكىن ھەربىي ئىشلارغا، ھۆكۈمەت ئىشلىرىغا ئىشلىتىلىدىغان كېمە-پاراخوت ۋە 20 ئومۇمىي تونناژلىقتىن تۆۋەن كىچىك كېمە-پاراخوتلار بۇنىڭ سىرتىدا.

前款所称船舶，包括船舶属具。

ئالدىنقى تارماقتا ئېيتىلغان كېمە كېمە-پاراخوت تەۋەلىك سايمانلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

第四条　中华人民共和国港口之间的海上运输和拖航，由悬挂中华人民共和国国旗的船舶经营。但是，法律、行政法规另有规定的除外。

4-ماددا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ پورتلار ئارا دېڭىز تىرانسپورتى ۋە سۆرەشنى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ دۆلەت بايرىقى ئېسىلغان كېمە-پاراخوتلار باشقۇرىدۇ. لېكىن، قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا ئايرىم بەلگىلەنگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

非经国务院交通主管部门批准，外国籍船舶不得经营中华人民共和国港口之间的海上运输和拖航。

گوۋۇيۈەننىڭ قاتناش مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەستىقىسىز ئەھۋالدا، چەت ئەل تەۋەلىكىدىكى پاراخوتلار جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ پورتلار ئارا دېڭىز تىرانسپورتى ۋە سۆرەش تىجارىتى بىلەن شۇغۇللانسا بولمايدۇ.

第五条　船舶经依法登记取得中华人民共和国国籍，有权悬挂中华人民共和国国旗航行。

5-ماددا كېمە-پاراخوتلار قانۇن بويىچە تىزىمغا ئېلىنىپ جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ دۆلەت تەۋەلىكىگە ئۆتكەندىن كېيىن، جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ پارتىيە بايرىقىنى ئېسىپ يۈرۈشكە ھوقۇقلۇق.

船舶非法悬挂中华人民共和国国旗航行的，由有关机关予以制止，处以罚款。

پاراخوتلاردىن جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ دۆلەت بايرىقىنى قانۇنسىز ئېسىپ يۈرگەنلىرىنى ئالاقىدار ئورگان توسىدۇ، جەرىمانە قويىدۇ.

第六条　海上运输由国务院交通主管部门统一管理，具体办法由国务院交通主管部门制定，报国务院批准后施行。

6-ماددا دېڭىز تىرانسپورتىنى گوۋۇيۈەننىڭ قاتناش مەسئۇل تارمىقى بىرتۇتاش باشقۇرىدۇ، كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ قاتناش مەسئۇل تارماق تۈزۈپ، گوۋۇيۈەنگە تەستىقلاتقاندىن كېيىن يولغا قويىدۇ.

第二章　船舶

2-باب كېمە-پاراخوت

第一节　船舶所有权

1-پاراگراف پاراخوتلارنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقى

第七条　船舶所有权，是指船舶所有人依法对其船舶享有占有、使用、收益和处分的权利。

7-ماددا پاراخوتنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقى كېمە ئىگىسىنىڭ ئۆز پاراخوتىنى قانۇن بويىچە ئىگىلەش، ئىشلىتىش، مەنپەئەتلىنىش ۋە بىر تەرەپ قىلىش ھوقۇقىغا ئىگە ئىكەنلىكىنى كۆرسىتىدۇ.

第八条　国家所有的船舶由国家授予具有法人资格的全民所有制企业经营管理的，本法有关船舶所有人的规定适用于该法人。

8-ماددا دۆلەت ئىگىدارلىقىدىكى كېمە-پاراخوتلارنى دۆلەت قانۇنىي ئىگە سالاھىيىتىگە ئىگە ئومۇمىي خەلق مۈلۈكچىلىكىدىكى كارخانىغا تىجارەت قىلىپ باشقۇرىدىغان بولسا، مۇشۇ قانۇندىكى كېمە ئىگىدارلىرىنىڭ بەلگىلىمىسى شۇ قانۇنىي ئىگىگە تەتبىقلىنىدۇ.

第九条　船舶所有权的取得、转让和消灭，应当向船舶登记机关登记；未经登记的，不得对抗第三人。

9-ماددا كېمە-پاراخوتنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقىغا ئېرىشىش، ئۇنى ئۆتۈنۈپ بېرىش ۋە يوقىتىشتا، كېمە-پاراخوتنى تىزىملاش ئورگىنىغا تىزىملىتىش كېرەك؛ تىزىملاتمىغانلار 3-كىشى بىلەن قارشىلاشسا بولمايدۇ.

船舶所有权的转让，应当签订书面合同。

كېمە-پاراخوتنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقىنى ئۆتۈنۈپ بېرىشتە، يازما توختام ئىمزالاش كېرەك.

第十条　船舶由两个以上的法人或者个人共有的，应当向船舶登记机关登记；未经登记的，不得对抗第三人。

10-ماددا كېمىگە ئىككىدىن ئارتۇق قانۇنىي ئىگە ياكى شەخس ئورتاق ئىگىدارلىق قىلىشتا، كېمىنى تىزىملاش ئورگىنىغا تىزىملىتىش كېرەك؛ تىزىملاتمىغانلار 3-كىشى بىلەن قارشىلاشسا بولمايدۇ.

第二节　船舶抵押权

2-پاراگراف كېمە-پاراخوتلارنىڭ رەنە ھوقۇقى

第十一条　船舶抵押权，是指抵押权人对于抵押人提供的作为债务担保的船舶，在抵押人不履行债务时，可以依法拍卖，从卖得的价款中优先受偿的权利。

11-ماددا كېمە-پاراخوت رەنە ھوقۇقى رەنە ئالغۇچىنىڭ رەنە قويغۇچىغا بەرگەن قەرز كېپىللىكى قىلىنغان كېمىنى كۆرسىتىدۇ، رەنە قويغۇچى قەرز مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلمىغاندا، قانۇن بويىچە كىمئارتۇق قىلىپ سېتىشقا بولىدىغان، ساتقان پۇلدىن ئالدىن تۆلىتىۋالىدىغان ھوقۇقنى كۆرسىتىدۇ.

第十二条　船舶所有人或者船舶所有人授权的人可以设定船舶抵押权。

12-ماددا كېمە-پاراخوت ئىگىدارى ياكى كېمە ئىگىدارى ھوقۇق بەرگەن كىشى كېمە-پاراخوت رەنە ھوقۇقىنى بېكىتسە بولىدۇ.

船舶抵押权的设定，应当签订书面合同。

كېمە-پاراخوت رەنە ھوقۇقىنى بېكىتىشتە، يازما توختام ئىمزالاش كېرەك.

第十三条　设定船舶抵押权，由抵押权人和抵押人共同向船舶登记机关办理抵押权登记；未经登记的，不得对抗第三人。

13-ماددا پاراخوتنىڭ رەنە ھوقۇقىنى بېكىتىشتە، رەنە ئالغۇچى بىلەن رەنە قويغۇچى بىرلىكتە پاراخوتنى تىزىملاش ئورگىنىغا رەنە ھوقۇقىنى تىزىملىتىدۇ؛ تىزىملاتمىغانلار 3-كىشى بىلەن قارشىلاشسا بولمايدۇ.

船舶抵押权登记，包括下列主要项目：

كېمە-پاراخوتنى رەنە ھوقۇقىنى تىزىملاش تۆۋەندىكى ئاساسلىق تۈرلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ :

（一）船舶抵押权人和抵押人的姓名或者名称、地址；

( 1 ) پاراخوتنى رەنە ئالغۇچى ۋە رەنە قويغۇچىنىڭ ئىسىم-فامىلىسى ياكى نامى، ئادرېسى؛

（二）被抵押船舶的名称、国籍、船舶所有权证书的颁发机关和证书号码；

( 2 ) رەنە قويۇلغان پاراخوتنىڭ نامى، دۆلەت تەۋەلىكى، پاراخوت ئىگىدارلىق ھوقۇقى گۇۋاھنامىسىنى تارقاتقان ئورگان ۋە گۇۋاھنامە نومۇرى؛

（三）所担保的债权数额、利息率、受偿期限。

( 3 ) كېپىللىك قىلىنغان ھەقدارلىق سوممىسى، پايدا نىسبىتى، تۆلىتىۋېلىش مۇددىتى.

船舶抵押权的登记状况，允许公众查询。

كېمە-پاراخوتلارنى رەنە ئېلىش ھوقۇقىنى تىزىملاش ئەھۋالىنى ئاممىنىڭ سۈرۈشتۈرۈشىگە رۇخسەت قىلىنىدۇ.

第十四条　建造中的船舶可以设定船舶抵押权。

14-ماددا ياسىلىۋاتقان كېمە-پاراخوتلارنىڭ رەنە ھوقۇقىنى بېكىتىشكە بولىدۇ.

建造中的船舶办理抵押权登记，还应当向船舶登记机关提交船舶建造合同。

ياسىلىۋاتقان كېمە-پاراخوتلارنى رەنە ھوقۇقىنى تىزىملىتىشتا، كېمە-پاراخوتنى تىزىملاش ئورگىنىغا كېمە ياساش توختامىنىمۇ تاپشۇرۇشى كېرەك.

第十五条　除合同另有约定外，抵押人应当对被抵押船舶进行保险；未保险的，抵押权人有权对该船舶进行保险，保险费由抵押人负担。

15-ماددا رەنە قويغۇچى رەنە قويۇلغان كېمە-پاراخوتنى سۇغۇرتىلىشى كېرەك، توختامدا ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا؛ سۇغۇرتىلانمىغان بولسا، رەنە ئالغۇچى شۇ پاراخوتنى سۇغۇرتىلاشقا ھوقۇقلۇق، سۇغۇرتا ھەققىنى رەنە قويغۇچى ئۈستىگە ئالىدۇ.

第十六条　船舶共有人就共有船舶设定抵押权，应当取得持有三分之二以上份额的共有人的同意，共有人之间另有约定的除外。

16-ماددا كېمىگە ئورتاق ئىگىدارلىق قىلغۇچىلار ئورتاق ئىگىدارلىقتىكى كېمە-پاراخوتنى رەنە قويۇشتا، ئۈچتىن ئىككى قىسىمدىن ئارتۇق ئۈلۈشكە ئىگە ئورتاق ئىگىدارلىق قىلغۇچىلارنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىشى كېرەك، ئورتاق ئىگىدارلىق قىلغۇچىلار ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

船舶共有人设定的抵押权，不因船舶的共有权的分割而受影响。

كېمىگە ئورتاق ئىگىدارلىق قىلغۇچى بەلگىلىگەن رەنە ھوقۇقى كېمىنىڭ ئورتاق ئىگىدارلىق ھوقۇقىنى بۆلۈش سەۋەبىدىن تەسىرگە ئۇچرىمايدۇ.

第十七条　船舶抵押权设定后，未经抵押权人同意，抵押人不得将被抵押船舶转让给他人。

17-ماددا رەنە قويغۇچى كېمىنىڭ رەنە ھوقۇقى بېكىتىلگەندىن كېيىن، رەنە ئالغۇچىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئالماي تۇرۇپ، رەنە قويۇلغان كېمىنى باشقىلارغا ئۆتۈنۈپ بەرسە بولمايدۇ.

第十八条　抵押权人将被抵押船舶所担保的债权全部或者部分转让他人的，抵押权随之转移。

18-ماددا رەنە ئالغۇچى رەنە كېمە-پاراخوت كېپىللىك بەرگەن ھەقدارلىقنىڭ ھەممىسىنى ياكى بىر قىسمىنى باشقىلارغا ئۆتۈنۈپ بەرگەن بولسا، رەنە ھوقۇقىمۇ شۇنىڭغا ئەگىشىپ يۆتكىلىدۇ.

第十九条　同一船舶可以设定两个以上抵押权，其顺序以登记的先后为准。

19-ماددا بىر كېمە ئىككىدىن ئارتۇق رەنە ھوقۇقىنى بېكىتسە بولىدۇ، ئۇنىڭ تەرتىپى تىزىملىتىشنىڭ ئىلگىرى-كېيىنلىكىنى ئاساس قىلىدۇ.

同一船舶设定两个以上抵押权的，抵押权人按照抵押权登记的先后顺序，从船舶拍卖所得价款中依次受偿。同日登记的抵押权，按照同一顺序受偿。

بىر كېمە ئىككىدىن ئارتۇق رەنە ھوقۇقىنى بېكىتكەندە، رەنە ئالغۇچى رەنە ھوقۇقىنى تىزىملىتىشنىڭ ئىلگىرى-كېيىنلىك تەرتىپى بويىچە، كېمىنى كىمئارتۇق قىلىپ سېتىشتىن كىرگەن پۇلدىن تەرتىپ بويىچە تۆلىتىۋالىدۇ. شۇ كۈنى تىزىملاتقان رەنە ھوقۇقى بىر تەرتىپ بويىچە تۆلىتىۋېلىنىدۇ.

第二十条　被抵押船舶灭失，抵押权随之消灭。由于船舶灭失得到的保险赔偿，抵押权人有权优先于其他债权人受偿。

20-ماددا رەنە قويۇلغان كېمە يوقالسا، رەنە ھوقۇقىمۇ شۇنىڭغا ئەگىشىپ يوقىلىدۇ. كېمە يوقاپ كېتىپ سۇغۇرتا تۆلىمى ئېلىنغاندا، رەنە ئالغۇچى باشقا ھەقدارلاردىن بۇرۇن تۆلىتىۋېلىشقا ھوقۇقلۇق.

第三节　船舶优先权

3-پاراگراف پاراخوتنىڭ ئىمتىياز ھوقۇقى

第二十一条　船舶优先权，是指海事请求人依照本法第二十二条的规定，向船舶所有人、光船承租人、船舶经营人提出海事请求，对产生该海事请求的船舶具有优先受偿的权利。

21-ماددا پاراخوتنىڭ ئىمتىياز ھوقۇقى دېڭىز ئىشچىسىدىن مۇشۇ قانۇننىڭ 22-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە، پاراخوت ئىگىدارى، يالغۇز پاراخوتنى ئىجارە ئالغۇچى، پاراخوت تىجارەتچىسىگە دېڭىز ئىشلىرى تەلىپىنى قويۇشنى تەلەپ قىلىشنى كۆرسىتىدۇ، شۇ دېڭىز ئىشلىرى تەلىپىنى ئوتتۇرىغا قويغان پاراخوتتىن ئالدىن تۆلىتىۋېلىش ھوقۇقىغا ئىگە.

第二十二条　下列各项海事请求具有船舶优先权：

22-ماددا تۆۋەندىكى تۈرلۈك دېڭىز ئىشلىرى تەلەپلىرى پاراخوتتىن ئۈستۈن ھوقۇققا ئىگە :

（一）船长、船员和在船上工作的其他在编人员根据劳动法律、行政法规或者劳动合同所产生的工资、其他劳动报酬、船员遣返费用和社会保险费用的给付请求；

( 1 ) كاپىتان، كېمە خادىملىرى ۋە كېمىدە ئىشلەيدىغان باشقا ئىشتاتلاردىكى خادىملارنىڭ ئەمگەك قانۇن، مەمۇرىي نىزاملار ياكى ئەمگەك توختامىغا ئاساسەن چىقارغان مائاشى، باشقا ئەمگەك ھەققى، كېمە خادىملىرىنى قايتۇرۇۋېتىش ھەققى ۋە ئىجتىمائىي سۇغۇرتا ھەققى بېرىش تەلىپى؛

（二）在船舶营运中发生的人身伤亡的赔偿请求；

( 2 ) كېمە تىجارىتىدە كېلىپ چىققان جىسمانىي تالاپەت تۆلەم تەلىپى؛

（三）船舶吨税、引航费、港务费和其他港口规费的缴付请求；

( 3 ) پاراخوتنىڭ توننا بېجى، يول باشلاش ھەققى، پورت ئىشلىرى ھەققى ۋە باشقا پورت قائىدىسى ھەققىنى تاپشۇرۇش تەلىپى؛

（四）海难救助的救助款项的给付请求；

( 4 ) دېڭىز ھادىسىسىنى قۇتقۇزۇشتا قۇتقۇزۇش پۇلى بېرىش تەلىپى؛

（五）船舶在营运中因侵权行为产生的财产赔偿请求。

( 5 ) كېمە-پاراخوتلارنىڭ يۈرۈشۈش جەريانىدا ھوقۇققا چېقىلىش قىلمىشى تۈپەيلىدىن كېلىپ چىققان مال-مۈلۈك تۆلەم تەلىپى.

载运2000吨以上的散装货油的船舶，持有有效的证书，证明已经进行油污损害民事责任保险或者具有相应的财务保证的，对其造成的油污损害的赔偿请求，不属于前款第（五）项规定的范围。

2000 توننىدىن ئارتۇق پارچە ماي قاچىلانغان كېمە-پاراخوتلارنىڭ كۈچكە ئىگە گۇۋاھنامىسى بولىدۇ، ئۇلار ماي بۇلغىمىسى زىيىنى ھەق تەلەپ جاۋابكارلىق سۇغۇرتىسى ئالغانلىقى ياكى مۇناسىپ مالىيە كاپالىتىگە ئىگە ئىكەنلىكىنى ئىسپاتلىغان بولسا، ئۇنىڭدىن كېلىپ چىققان ماي بۇلغىمىسى زىيىنىنى تۆلەش تەلىپى ئالدىنقى تارماقنىڭ ( 5 ) تارماقچىسىدا بەلگىلەنگەن دائىرىگە كىرمەيدۇ.

第二十三条　本法第二十二条第一款所列各项海事请求，依照顺序受偿。但是，第（四）项海事请求，后于第（一）项至第（三）项发生的，应当先于第（一）项至第（三）项受偿。

23-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 22-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقىدا كۆرسىتىلگەن تۈرلۈك دېڭىز ئىشلىرى تەلەپلىرى تەرتىپ بويىچە تۆلىتىۋېلىنىدۇ. لېكىن ( 4 ) دېڭىز ئىشلىرى تارماقچىسىدىكى تەلەپلەر كېيىن ( 1 ) تارماقچىسىدىن ( 3 ) تارماقچىسىغىچە بولغان تارماقچىلىرىدا يۈز بەرسە، ئاۋۋال ( 1 ) تۈرلىرىدىن ( 3 ) تۈرلىرىگىچە تۆلىتىۋېلىش كېرەك.

本法第二十二条第一款第（一）、（二）、（三）、（五）项中有两个以上海事请求的，不分先后，同时受偿；不足受偿的，按照比例受偿。第（四）项中有两个以上海事请求的，后发生的先受偿。

مۇشۇ قانۇننىڭ 22-ماددا 1-تارمىقىنىڭ ( 1 )، ( 2 )، ( 3 )، ( 5 ) تارماقچىسىدا ئىككىدىن ئارتۇق دېڭىز ئىشلىرى تەلىپى بولسا، ئىلگىرى-كېيىنلىك ئايرىماي، بىرلا ۋاقىتتا تۆلىتىۋالىدۇ؛ تۆلىتىۋېلىشقا يەتمىسە نىسبەت بويىچە تۆلىتىۋېلىش كېرەك. ( 4 ) تارماقچىسىدا ئىككىدىن ئارتۇق دېڭىز ئىشلىرى تەلىپى بولسا، كېيىن يۈز بەرگەنلىرى ئاۋۋال تۆلىتىۋالىدۇ.

第二十四条　因行使船舶优先权产生的诉讼费用，保存、拍卖船舶和分配船舶价款产生的费用，以及为海事请求人的共同利益而支付的其他费用，应当从船舶拍卖所得价款中先行拨付。

24-ماددا پاراخوتنىڭ ئىمتىياز ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈشكە كەتكەن دەۋا خىراجىتى، پاراخوتنى ساقلاش، كىمئارتۇق قىلىپ سېتىش ۋە تەقسىملەش خىراجىتىگە كەتكەن خىراجەت، شۇنىڭدەك دېڭىز ئىشلىرى تەلەپچىسىنىڭ ئورتاق مەنپەئىتى ئۈچۈن چىقىم قىلىنغان باشقا خىراجەتلەرنى پاراخوتنى كىمئارتۇق قىلىپ سېتىشتىن كىرگەن پۇلدىن ئالدىن ئاجرىتىپ بېرىش كېرەك.

第二十五条　船舶优先权先于船舶留置权受偿，船舶抵押权后于船舶留置权受偿。

25-ماددا پاراخوتنىڭ ئىمتىياز ھوقۇقى ئاۋۋال پاراخوتنى قالدۇرۇپ تۇرۇش ھوقۇقىدىن تۆلىتىۋېلىنىدۇ، پاراخوتنى رەنە ئالغاندىن كېيىن پاراخوتنى قالدۇرۇپ قويۇش ھوقۇقىدىن تۆلىتىۋالىدۇ.

前款所称船舶留置权，是指造船人、修船人在合同另一方未履行合同时，可以留置所占有的船舶，以保证造船费用或者修船费用得以偿还的权利。船舶留置权在造船人、修船人不再占有所造或者所修的船舶时消灭。

ئالدىنقى تارماقتا ئېيتىلغان كېمىنى قالدۇرۇپ تۇرۇش ھوقۇقى كېمە ياسىغۇچى ۋە كېمە رېمونت قىلغۇچى توختامنى يەنە بىر تەرەپ ئىجرا قىلمىغاندا، ئىگىلىگەن كېمىنى قالدۇرۇپ تۇرۇپ، كېمە ياساش خىراجىتى ياكى كېمە رېمونت قىلىش خىراجىتىدىن تۆلىتىۋېلىشقا كاپالەتلىك قىلىش ھوقۇقىنى كۆرسىتىدۇ. كېمە-پاراخوتلارنى قالدۇرۇپ تۇرۇش ھوقۇقى كېمە ياسىغۇچى، كېمە رېمونت قىلغۇچى ياسىغان ياكى رېمونت قىلغان كېمە-پاراخوتنى ئىگىلىمىگەندە يوقىلىدۇ.

第二十六条　船舶优先权不因船舶所有权的转让而消灭。但是，船舶转让时，船舶优先权自法院应受让人申请予以公告之日起满六十日不行使的除外。

26-ماددا پاراخوتنىڭ ئىمتىياز ھوقۇقى پاراخوتنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقىنى ئۆتۈنۈپ بېرىش سەۋەبىدىن يوقالمايدۇ. لېكىن، پاراخوتنى ئۆتۈنۈپ بەرگەندە، پاراخوتنىڭ ئىمتىياز ھوقۇقىنى سوت مەھكىمىسى ئۆتۈنۈلگۈچى ئېلان بېرىشنى ئىلتىماس قىلغان كۈندىن باشلاپ 60 كۈن توشقۇچە يۈرگۈزمىگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

第二十七条　本法第二十二条规定的海事请求权转移的，其船舶优先权随之转移。

27-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 22-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن دېڭىز ئىشلىرى تەلەپ قىلىش ھوقۇقىنى يۆتكەشتە، پاراخوتنىڭ ئىمتىياز ھوقۇقىمۇ شۇنىڭغا ئەگىشىپ يۆتكىلىدۇ.

第二十八条　船舶优先权应当通过法院扣押产生优先权的船舶行使。

28-ماددا پاراخوتنىڭ ئىمتىياز ھوقۇقىنى سوت مەھكىمىسى تۇتۇپ قالغان پاراخوتلار ئارقىلىق يۈرگۈزۈشى كېرەك.

第二十九条　船舶优先权，除本法第二十六条规定的外，因下列原因之一而消灭：

29-ماددا پاراخوتنىڭ ئىمتىياز ھوقۇقى مۇشۇ قانۇننىڭ 26-ماددىسىدا بەلگىلەنگەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، تۆۋەندىكى سەۋەبلەرنىڭ بىرى بىلەن يوقىلىدۇ :

（一）具有船舶优先权的海事请求，自优先权产生之日起满一年不行使；

( 1 ) پاراخوتنىڭ ئىمتىياز ھوقۇقىغا ئىگە دېڭىز ئىشلىرى تەلىپى ئىمتىياز ۋۇجۇدقا كەلگەن كۈندىن باشلاپ بىر يىلغىچە يۈرگۈزۈلمىسە؛

（二）船舶经法院强制出售；

( 2 ) كېمە-پاراخوتلارنى سوت مەھكىمىسى مەجبۇرىي سېتىۋەتكەن بولسا؛

（三）船舶灭失。

( 3 ) كېمە-پاراخوت يوقىلىپ كېتىش.

前款第（一）项的一年期限，不得中止或者中断。

ئالدىنقى تارماقنىڭ ( 1 ) تارماقچىسىدىكى بىر يىللىق مۆھلەتنى توختىتىپ تۇرۇشقا ياكى ئۈزۈپ قويۇشقا بولمايدۇ.

第三十条　本节规定不影响本法第十一章关于海事赔偿责任限制规定的实施。

30-ماددا بۇ پاراگرافتىكى بەلگىلىمە مۇشۇ قانۇننىڭ 11-بابىدىكى دېڭىز ئىشلىرى تۆلەم جاۋابكارلىقىغا چەك قويۇش توغرىسىدىكى بەلگىلىمىنىڭ يولغا قويۇلۇشىغا تەسىر يەتكۈزمەيدۇ.

第三章　船员

3-باب كېمە خادىملىرى

第一节　一般规定

1-پاراگراف ئادەتتىكى بەلگىلىمە

第三十一条　船员，是指包括船长在内的船上一切任职人员。

31-ماددا كېمە خادىملىرى كاپىتاننى ئۆز ئىچىگە ئالغان كېمىدىكى بارلىق ۋەزىپە ئۆتىگۈچىلەرنى كۆرسىتىدۇ.

第三十二条　船长、驾驶员、轮机长、轮机员、电机员、报务员，必须由持有相应适任证书的人担任。

32-ماددا كاپىتان، شوپۇر، پاراخوت باشلىقى، پاراخوت خادىمى، توك خادىمى، مەلۇمات بەرگۈچىنى مۇناسىپ ۋەزىپە ئۆتەش گۇۋاھنامىسى بار كىشى ئۈستىگە ئېلىشى شەرت.

第三十三条　从事国际航行的船舶的中国籍船员，必须持有中华人民共和国港务监督机构颁发的海员证和有关证书。

33-ماددا خەلقئارا سەپەر بىلەن شۇغۇللىنىدىغان كېمە-پاراخوتلاردىن ئىبارەت جۇڭگولۇق كېمە خادىملىرى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ پورت ئىشلىرىنى نازارەت قىلىش ئاپپاراتى تارقىتىپ بەرگەن دېڭىزچىلار گۇۋاھنامىسى ۋە ئالاقىدار گۇۋاھنامىسىنى ئېلىشى شەرت.

第三十四条　船员的任用和劳动方面的权利、义务，本法没有规定的，适用有关法律、行政法规的规定。

34-ماددا كېمە خادىملىرىنى تەيىنلەش ۋە ئەمگەك قىلىش جەھەتتىكى ھوقۇقى-مەجبۇرىيىتى مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنمىگەنلىرىگە ئالاقىدار قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە تەتبىقلىنىدۇ.

第二节　船长

2-پاراگراف كاپىتان

第三十五条　船长负责船舶的管理和驾驶。

35-ماددا كاپىتان كېمىنى باشقۇرۇش ۋە ھەيدەشكە مەسئۇل بولىدۇ.

船长在其职权范围内发布的命令，船员、旅客和其他在船人员都必须执行。

كاپىتان ئۆز خىزمەت ھوقۇقى دائىرىسىدە چىقارغان بۇيرۇقنى پاراخوت خادىملىرى، يولۇچىلار ۋە پاراخوتتىكى باشقا خادىملار ئىجرا قىلىشى كېرەك.

船长应当采取必要的措施，保护船舶和在船人员、文件、邮件、货物以及其他财产。

كاپىتان زۆرۈر تەدبىر قوللىنىپ، كېمە-پاراخوتنى ۋە پاراخوتتىكى خادىملارنى، ھۆججەتلەرنى، يوللانمىلارنى، ماللارنى، شۇنىڭدەك باشقا مال-مۈلۈكلەرنى قوغدىشى كېرەك.

第三十六条　为保障在船人员和船舶的安全，船长有权对在船上进行违法、犯罪活动的人采取禁闭或者其他必要措施，并防止其隐匿、毁灭、伪造证据。

36-ماددا پاراخوتتىكى خادىملار ۋە پاراخوتلارنىڭ بىخەتەرلىكىگە كاپالەتلىك قىلىش ئۈچۈن، كاپىتان پاراخوتتا قانۇنغا خىلاپ، جىنايى ھەرىكەت قىلغانلارنى قاماپ قويۇش ياكى باشقا زۆرۈر تەدبىرلەرنى قوللىنىشقا ھەمدە ئۇلارنىڭ يوشۇرۇپ قويۇشى، ۋەيران قىلىۋېتىشى، دەلىل-ئىسپاتلارنى ئويدۇرۇپ چىقىرىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشقا ھوقۇقلۇق.

船长采取前款措施，应当制作案情报告书，由船长和两名以上在船人员签字，连同人犯送交有关当局处理。

كاپىتان ئالدىنقى تارماقتىكى تەدبىرنى قوللانغاندا، دېلو ئەھۋالىدىن دوكلات تەييارلىشى، كاپىتان ۋە ئىككىدىن ئارتۇق پاراخوتتىكى خادىم ئىمزا قويۇپ، جىنايەتچىلەر بىلەن بىرلىكتە ئالاقىدار دائىرىلەرنىڭ بىر تەرەپ قىلىشىغا تاپشۇرۇپ بېرىشى كېرەك.

第三十七条　船长应当将船上发生的出生或者死亡事件记入航海日志，并在两名证人的参加下制作证明书。死亡证明书应当附有死者遗物清单。死者有遗嘱的，船长应当予以证明。死亡证明书和遗嘱由船长负责保管，并送交家属或者有关方面。

37-ماددا كاپىتان كېمىدە يۈز بەرگەن تۇغۇلۇش ياكى ئۆلۈش ۋەقەسىنى دېڭىز قاتنىشى خاتىرىسىگە خاتىرىلىشى ھەمدە ئىككى گۇۋاھچىنىڭ قاتنىشىشى بىلەن ئىسپات تەييارلىشى كېرەك. ئۆلۈم ئىسپاتىغا ئۆلگۈچىنىڭ قالدۇق بۇيۇملىرى تىزىملىكى قوشۇمچە قىلىنىشى كېرەك. ئۆلگۈچى ۋەسىيەت قىلغان بولسا، كاپىتان ئىسپاتلاپ بېرىشى كېرەك. ئۆلۈم ئىسپاتلىرى ۋە ۋەسىيەتلەرنى كاپىتان ساقلاشقا مەسئۇل بولىدۇ ھەمدە ئائىلە تەۋەلىرىگە ياكى ئالاقىدار تەرەپلەرگە تاپشۇرۇپ بېرىدۇ.

第三十八条　船舶发生海上事故，危及在船人员和财产的安全时，船长应当组织船员和其他在船人员尽力施救。在船舶的沉没、毁灭不可避免的情况下，船长可以作出弃船决定；但是，除紧急情况外，应当报经船舶所有人同意。

38-ماددا كېمە دېڭىز ھادىسىسى يۈز بېرىپ، پاراخوتتىكى خادىملار ۋە مال-مۈلۈك بىخەتەرلىكىگە خەۋپ يەتكەندە، كېمە باشلىقى كېمە خادىملىرى ۋە پاراخوتتىكى باشقا خادىملارنى پۈتۈن كۈچى بىلەن قۇتقۇزۇشقا تەشكىللىشى كېرەك. پاراخوت چۆكۈپ كېتىپ، ۋەيران بولۇشتىن ساقلانغىلى بولمىغان ئەھۋالدا، كاپىتان پاراخوتنى تاشلىۋېتىش قارارىنى چىقارسا بولىدۇ؛ لېكىن جىددىي ئەھۋالدىن باشقا پاراخوتتىكى ئىگىدارنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىش كېرەك.

弃船时，船长必须采取一切措施，首先组织旅客安全离船，然后安排船员离船，船长应当最后离船。在离船前，船长应当指挥船员尽力抢救航海日志、机舱日志、油类记录簿、无线电台日志、本航次使用过的海图和文件，以及贵重物品、邮件和现金。

كېمىدىن ۋاز كەچكەندە، كاپىتان چوقۇم بارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىشى، ئالدى بىلەن يولۇچىلارنى كېمىدىن بىخەتەر ئايرىلىشقا تەشكىللىشى، ئاندىن كېمىنى كېمىدىن ئايرىلىشقا ئورۇنلاشتۇرۇشى، كاپىتان ئەڭ ئاخىرىدا كېمىدىن ئايرىلىشى كېرەك. كېمىدىن ئايرىلىشتىن ئىلگىرى، كاپىتان پاراخوت خادىمىنىڭ دېڭىز قاتنىشى خاتىرىسى، ئايروپىلان بۆلۈمچىسى خاتىرىسى، ماي تۈرى خاتىرىسى، سىمسىز رادىيو ئىستانسىسى خاتىرىسى، بۇ قېتىم ئىشلەتكەن دېڭىز سۈرىتى ۋە ھۆججەتلەر، شۇنىڭدەك قىممەتلىك بۇيۇملار، پوچتا يوللانمىسى ۋە نەق پۇللارنى پۈتۈن كۈچى بىلەن قۇتقۇزۇشىغا قوماندانلىق قىلىشى كېرەك.

第三十九条　船长管理船舶和驾驶船舶的责任，不因引航员引领船舶而解除。

39-ماددا كاپىتاننىڭ كېمە-پاراخوتنى باشقۇرۇش ۋە ھەيدەش مەسئۇلىيىتى يول باشلىغۇچىنىڭ كېمىگە يول باشلىشى بىلەن بىكار قىلىنمايدۇ.

第四十条　船长在航行中死亡或者因故不能执行职务时，应当由驾驶员中职务最高的人代理船长职务；在下一个港口开航前，船舶所有人应当指派新船长接任。

40-ماددا كاپىتان سەپەر جەريانىدا ئۆلۈپ كەتسە ياكى مەلۇم سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن ۋەزىپە ئىجرا قىلالمىسا، شوپۇر ئىچىدىكى ۋەزىپىسى ئەڭ يۇقىرى كىشى كاپىتان ۋەزىپىسىنى ۋاكالىتەن ئۆتىشى كېرەك؛ كېيىنكى پورتتا ئىش باشلاشتىن بۇرۇن، كېمە ئىگىسى يېڭى كاپىتاننى ۋەزىپىنى ئۆتكۈزۈۋېلىشقا ئەۋەتىشى كېرەك.

第四章　海上货物运输合同

4-باب دېڭىز يۈك تىرانسپورت توختامى

第一节　一般规定

1-پاراگراف ئادەتتىكى بەلگىلىمە

第四十一条　海上货物运输合同，是指承运人收取运费，负责将托运人托运的货物经海路由一港运至另一港的合同。

41-ماددا دېڭىز يۈك تىرانسپورت توختامى توشۇغۇچى توشۇش ھەققى ئالغاندا، توشۇتقۇچى توشۇتقان مالنى دېڭىز يولى ئارقىلىق بىر پورتتىن يەنە بىر پورتقا توشۇشقا مەسئۇل بولىدىغان توختامنى كۆرسىتىدۇ.

第四十二条　本章下列用语的含义：

42-ماددا بۇ بابتىكى تۆۋەندىكى سۆزلەرنىڭ مەنىسى :

（一）“承运人”，是指本人或者委托他人以本人名义与托运人订立海上货物运输合同的人。

( 1 ) «توشۇغۇچى»ئۆزى ياكى باشقىلارغا ئۆز نامىدا توشۇتقۇچى بىلەن دېڭىز يۈك تىرانسپورت توختامى تۈزۈشنى ھاۋالە قىلغان كىشىنى كۆرسىتىدۇ.

（二）“实际承运人”，是指接受承运人委托，从事货物运输或者部分运输的人，包括接受转委托从事此项运输的其他人。

( 2 ) «ئەمەلىي توشۇغۇچى»توشۇغۇچىنىڭ ھاۋالىسىنى قوبۇل قىلىپ، مال توشۇيدىغان ياكى قىسمەن توشۇيدىغان كىشىلەرنى، جۈملىدىن ئۆتۈنمە ھاۋالىنى قوبۇل قىلىپ مۇشۇ تىرانسپورت بىلەن شۇغۇللىنىدىغان باشقىلارنىمۇ كۆرسىتىدۇ.

（三）“托运人”，是指：

( 3 ) «توشۇتقۇچى»دېگىنىمىز :

１．本人或者委托他人以本人名义或者委托他人为本人与承运人订立海上货物运输合同的人；

1 ) ئۆز نامىدا ياكى توشۇغۇچى بىلەن ئۆزى ۋە باشقىلارغا دېڭىز يۈك تىرانسپورت توختامى تۈزۈشنى ھاۋالە قىلغان كىشى؛

２．本人或者委托他人以本人名义或者委托他人为本人将货物交给与海上货物运输合同有关的承运人的人。

2.مالنى ئۆز نامىدا ياكى باشقىلارغا ئۆز نامىدا دېڭىز يۈك تىرانسپورت توختامىغا ئالاقىدار توشۇغۇچىغا تاپشۇرۇپ بېرىشنى ھاۋالە قىلغان كىشى.

（四）“收货人”，是指有权提取货物的人。

( 4 ) «تاپشۇرۇۋالغۇچى»مالنى ئېلىش ھوقۇقى بار كىشىنى كۆرسىتىدۇ.

（五）“货物”，包括活动物和由托运人提供的用于集装货物的集装箱、货盘或者类似的装运器具。

( 5 ) «مال»تىرىك ھايۋانلار ۋە توشۇتقۇچى تەمىنلىگەن مال توپلاش ئۈچۈن ئىشلىتىلىدىغان كونتېينېر، مال تەخسىسى ياكى شۇنىڭغا ئوخشاش قاچىلاش-توشۇش سايمانلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

第四十三条　承运人或者托运人可以要求书面确认海上货物运输合同的成立。但是，航次租船合同应当书面订立。电报、电传和传真具有书面效力。

43-ماددا توشۇغۇچى ياكى توشۇتقۇچى دېڭىز ئۈستى يۈك تىرانسپورت توختامىنىڭ ۋۇجۇدقا كەلگەنلىكىنى يازما مۇئەييەنلەشتۈرۈشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ. لېكىن، نۆۋەت قېتىمى بويىچە كېمە ئىجارە ئېلىش توختامىنى يازما تۈزۈش كېرەك. تېلېگرامما، تېلېتايپ ۋە فاكس يازما كۈچكە ئىگە.

第四十四条　海上货物运输合同和作为合同凭证的提单或者其他运输单证中的条款，违反本章规定的，无效。此类条款的无效，不影响该合同和提单或者其他运输单证中其他条款的效力。将货物的保险利益转让给承运人的条款或者类似条款，无效。

44-ماددا دېڭىز يۈك تىرانسپورت توختامى ۋە توختام ئىسپاتى قىلىنغان تالون ياكى باشقا تىرانسپورت تالونلىرىدىكى ماددىلار مۇشۇ بابتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپ بولسا، ئىناۋەتسىز. بۇ ماددىلارنىڭ كۈچكە ئىگە بولماسلىقى شۇ توختام ۋە تالون ياكى باشقا تىرانسپورت تالونلىرىدىكى باشقا ماددىلارنىڭ كۈچىگە تەسىر يەتكۈزمەيدۇ. مالنىڭ سۇغۇرتا مەنپەئەتىنى توشۇغۇچىغا ياكى مۇشۇنىڭغا ئوخشاش ماددىلارغا ئۆتۈنۈپ بېرىش ئىناۋەتسىز.

第四十五条　本法第四十四条的规定不影响承运人在本章规定的承运人责任和义务之外，增加其责任和义务。

45-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 44-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە توشۇغۇچىنىڭ مۇشۇ بابتا بەلگىلەنگەن توشۇغۇچىلارنىڭ جاۋابكارلىقى ۋە مەجبۇرىيىتىدىن باشقا، ئۇلارنىڭ جاۋابكارلىقى ۋە مەجبۇرىيىتىنىڭ ئېشىشىغا تەسىر يەتكۈزمەيدۇ.

第二节　承运人的责任

2-پاراگراف توشۇغۇچىنىڭ جاۋابكارلىقى

第四十六条　承运人对集装箱装运的货物的责任期间，是指从装货港接收货物时起至卸货港交付货物时止，货物处于承运人掌管之下的全部期间。承运人对非集装箱装运的货物的责任期间，是指从货物装上船时起至卸下船时止，货物处于承运人掌管之下的全部期间。在承运人的责任期间，货物发生灭失或者损坏，除本节另有规定外，承运人应当负赔偿责任。

46-ماددا توشۇغۇچىنىڭ كونتېينېردا قاچىلاپ توشۇغان ماللار جاۋابكارلىقى مۇددىتى يۈك قاچىلاش پورتىدىن مال تاپشۇرۇۋالغان ۋاقىتتىن باشلاپ يۈك چۈشۈرۈش پورتىدا مالنى تاپشۇرۇپ بەرگەنگە قەدەر بولغان ۋاقىتنى كۆرسىتىدۇ، مال توشۇغۇچىنىڭ باشقۇرۇشى ئاستىدىكى بارلىق مەزگىلنى كۆرسىتىدۇ. توشۇغۇچىنىڭ كونتېينېرسىز قاچىلاپ توشۇغان ماللارغا مەسئۇل بولۇش مۇددىتى، مالنى پاراخوتقا قاچىلىغاندىن باشلاپ پاراخوتتىن چۈشۈرۈپ بولغانغا قەدەر بولغان بارلىق مەزگىلنى كۆرسىتىدۇ، مال توشۇغۇچىنىڭ باشقۇرۇشى ئاستىدىكى بارلىق ۋاقىتنى كۆرسىتىدۇ. توشۇغۇچىنىڭ جاۋابكارلىق مەزگىلىدە مال يوقاپ كەتسە ياكى بۇزۇلسا، توشۇغۇچى بۇ پاراگرافتا ئايرىم بەلگىلىمە بولغانلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

前款规定，不影响承运人就非集装箱装运的货物，在装船前和卸船后所承担的责任，达成任何协议。

ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە توشۇغۇچىنىڭ كونتېينېرسىز قاچىلىنىپ توشۇلىدىغان ماللار توغرىسىدا كېمىگە قاچىلاشتىن بۇرۇن ۋە كېمىدىن چۈشۈرگەندىن كېيىن ئۈستىگە ئالىدىغان جاۋابكارلىقىنىڭ ھەرقانداق كېلىشىم ھاسىل قىلىشىغا تەسىر يەتكۈزمەيدۇ.

第四十七条　承运人在船舶开航前和开航当时，应当谨慎处理，使船舶处于适航状态，妥善配备船员、装备船舶和配备供应品，并使货舱、冷藏舱、冷气舱和其他载货处所适于并能安全收受、载运和保管货物。

47-ماددا توشۇغۇچى كېمە يولغا چىقىشتىن بۇرۇن ۋە يولغا چىقىدىغان چاغدا، ئېھتىياتچانلىق بىلەن بىر تەرەپ قىلىپ، كېمىنى يۈرۈشكە ماس كېلىدىغان ھالەتكە كەلتۈرۈشى، كېمە خادىملىرى، كېمە-پاراخوتلارنى سەپلىشى ۋە تەمىنات بۇيۇملىرىنى ئوبدان سەپلىشى ھەمدە يۈك بۆلمىسى، سوغۇق ساقلاش بۆلۈمچىسى، سوغۇق گاز بۆلۈمچىسى ۋە باشقا يۈك قاچىلاش ئورۇنلىرىنى ماس كەلتۈرۈشى ھەمدە يۈكنى بىخەتەر قوبۇل قىلالايدىغان، توشۇيالايدىغان ۋە ساقلىيالايدىغان قىلىشى كېرەك.

第四十八条　承运人应当妥善地、谨慎地装载、搬移、积载、运输、保管、照料和卸载所运货物。

48-ماددا توشۇغۇچى توشۇغان ماللارنى مۇۋاپىق، ئېھتىياتچانلىق بىلەن قاچىلىشى، يۆتكىشى، توپلىشى، توشۇشى، ساقلىشى، خەۋەر ئېلىشى ۋە چۈشۈرۈشى كېرەك.

第四十九条　承运人应当按照约定的或者习惯的或者地理上的航线将货物运往卸货港。

49-ماددا توشۇغۇچى مالنى پۈتۈشكىنى ياكى ئادەت بويىچە ياكى جۇغراپىيەلىك ئاۋىياتسىيە لىنىيەسى بويىچە يۈك چۈشۈرۈش پورتىغا توشۇشى كېرەك.

船舶在海上为救助或者企图救助人命或者财产而发生的绕航或者其他合理绕航，不属于违反前款规定的行为。

پاراخوتلارنىڭ دېڭىزدا قۇتقۇزۇش ياكى ئادەمنىڭ ھاياتى ياكى مال-مۈلكىنى قۇتقۇزۇش مەقسىتىدە ئايلىنىپ مېڭىشى ياكى باشقا مۇۋاپىق ئايلىنىپ مېڭىشى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپ قىلمىش ھېسابلانمايدۇ.

第五十条　货物未能在明确约定的时间内，在约定的卸货港交付的，为迟延交付。

50-ماددا مال ئېنىق پۈتۈشكەن ۋاقىتتا تاپشۇرۇلمىسا، پۈتۈشكەن يۈك چۈشۈرۈش پورتىدا تاپشۇرۇلمىسا، تاپشۇرۇش كېچىكتۈرۈلگەن بولىدۇ.

除依照本章规定承运人不负赔偿责任的情形外，由于承运人的过失，致使货物因迟延交付而灭失或者损坏的，承运人应当负赔偿责任。

مۇشۇ بابتىكى بەلگىلىمە بويىچە، توشۇغۇچى تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدىغان ئەھۋاللارنى ھېسابقا ئالمىغاندا، توشۇغۇچىنىڭ سەۋەنلىكى تۈپەيلىدىن مال تاپشۇرۇشنى كېچىكتۈرۈش سەۋەبىدىن يوقاپ كەتكەن ياكى بۇزۇلغان بولسا، توشۇغۇچى تۆلەم جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

除依照本章规定承运人不负赔偿责任的情形外，由于承运人的过失，致使货物因迟延交付而遭受经济损失的，即使货物没有灭失或者损坏，承运人仍然应当负赔偿责任。

مۇشۇ بابتىكى بەلگىلىمە بويىچە توشۇغۇچى تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدىغان ئەھۋاللارنى ھېسابقا ئالمىغاندا، توشۇغۇچىنىڭ سەۋەنلىكى تۈپەيلىدىن مال تاپشۇرۇشنى كېچىكتۈرۈش سەۋەبىدىن ئىقتىسادىي زىيانغا ئۇچرىغان بولسا، مال يوقالمىغان ياكى بۇزۇلغان تەقدىردىمۇ، توشۇغۇچى يەنىلا تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

承运人未能在本条第一款规定的时间届满六十日内交付货物，有权对货物灭失提出赔偿请求的人可以认为货物已经灭失。

توشۇغۇچى مۇشۇ ماددىنىڭ 1-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن ۋاقىت توشۇپ 60 كۈن ئىچىدە مالنى تاپشۇرۇپ بەرمىسە، مال يوقالغانلىقى ئۈچۈن تۆلەم تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق كىشى مالنى يوقالدى دەپ قارىسا بولىدۇ.

第五十一条　在责任期间货物发生的灭失或者损坏是由于下列原因之一造成的，承运人不负赔偿责任：

51-ماددا جاۋابكارلىق مەزگىلىدە مال يوقاپ كېتىش ياكى بۇزۇلۇش تۆۋەندىكى سەۋەبلەرنىڭ بىرى تۈپەيلىدىن كېلىپ چىققان بولسا، توشۇغۇچى تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ :

（一）船长、船员、引航员或者承运人的其他受雇人在驾驶船舶或者管理船舶中的过失；

( 1 ) كېمە باشلىقى، كېمە خادىمى، يول باشلىغۇچى ياكى توشۇغۇچىنىڭ باشقا ياللانغۇچىلىرىنىڭ كېمە ھەيدەش ياكى كېمە باشقۇرۇش جەريانىدىكى سەۋەنلىكى؛

（二）火灾，但是由于承运人本人的过失所造成的除外；

( 2 ) ئوت ئاپىتى، لېكىن توشۇغۇچىنىڭ سەۋەنلىكى تۈپەيلىدىن كېلىپ چىققانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا؛

（三）天灾，海上或者其他可航水域的危险或者意外事故；

( 3 ) تەبىئىي ئاپەت، دېڭىز ئۈستى ياكى باشقا ئۇچقىلى بولىدىغان سۇ رايونىدىكى خەتەر ياكى تاسادىپىي ھادىسە؛

（四）战争或者武装冲突；

( 4 ) ئۇرۇش ياكى قوراللىق توقۇنۇش؛

（五）政府或者主管部门的行为、检疫限制或者司法扣押；

( 5 ) ھۆكۈمەت ياكى مەسئۇل تارماقنىڭ ھەرىكىتى، كارانتىن قىلىشى، چەكلىشى ياكى ئەدلىيەلىك تۇتۇپ قېلىشى؛

（六）罢工、停工或者劳动受到限制；

( 6 ) ئىش تاشلاش، ئىش توختىتىش ياكى ئەمگەك چەكلىمىگە ئۇچراش؛

（七）在海上救助或者企图救助人命或者财产；

( 7 ) دېڭىزدا قۇتقۇزۇۋېلىشقا ئۇرۇنغان ياكى ئادەمنىڭ ھاياتى ياكى مال-مۈلكىنى قۇتقۇزۇشقا ئۇرۇنغانلار؛

（八）托运人、货物所有人或者他们的代理人的行为；

( 8 ) توشۇتقۇچى، مالنىڭ ئىگىسى ياكى ئۇلارنىڭ ۋاكالەتچىسىنىڭ ھەرىكىتى؛

（九）货物的自然特性或者固有缺陷；

( 9 ) مالنىڭ تەبىئىي ئالاھىدىلىكى ياكى بۇرۇندىن بار كەمتۈكلۈكى؛

（十）货物包装不良或者标志欠缺、不清；

( 10 ) مال ئورۇسى ياخشى بولماسلىق ياكى بەلگىسى كەم بولۇش، ئېنىق بولماسلىق؛

（十一）经谨慎处理仍未发现的船舶潜在缺陷；

( 11 ) ئېھتىياتچانلىق بىلەن بىر تەرەپ قىلىنسىمۇ بايقالمىغان پاراخوتتىكى يوشۇرۇن كەمتۈكلۈكلەر؛

（十二）非由于承运人或者承运人的受雇人、代理人的过失造成的其他原因。

( 12 ) توشۇغۇچى ياكى توشۇغۇچىنىڭ ياللانغۇچىسى ۋە ۋاكالەتچىسىنىڭ سەۋەنلىكى تۈپەيلىدىن بولمىغان باشقا سەۋەبلەر.

承运人依照前款规定免除赔偿责任的，除第（二）项规定的原因外，应当负举证责任。

توشۇغۇچى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى كەچۈرۈم قىلغان بولسا، ( 2 ) تارماقچىسىدا بەلگىلەنگەن سەۋەبلەردىن باشقا، دەلىل-ئىسپات كۆرسىتىش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第五十二条　因运输活动物的固有的特殊风险造成活动物灭失或者损害的，承运人不负赔偿责任。但是，承运人应当证明业已履行托运人关于运输活动物的特别要求，并证明根据实际情况，灭失或者损害是由于此种固有的特殊风险造成的。

52-ماددا تىرىك ھايۋانلارنى توشۇشتا بۇرۇندىن داۋاملىشىپ كەلگەن ئالاھىدە خەۋپ-خەتەر تۈپەيلىدىن تىرىك ھايۋان يوقىلىپ كەتسە ياكى زىيانغا ئۇچرىسا، توشۇغۇچى تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ. لېكىن، توشۇغۇچى توشۇتقۇچىنىڭ تىرىك ھايۋانلارنى توشۇش توغرىسىدىكى ئالاھىدە تەلىپىنى ئادا قىلغانلىقىنى ھەمدە ئەمەلىي ئەھۋالغا ئاساسەن، يوقاپ كېتىش ياكى زىيان مۇشۇ خىل بۇرۇندىن بار ئالاھىدە خەۋپ-خەتەردىن كېلىپ چىققانلىقىنى ئىسپاتلاپ بېرىشى كېرەك.

第五十三条　承运人在舱面上装载货物，应当同托运人达成协议，或者符合航运惯例，或者符合有关法律、行政法规的规定。

53-ماددا توشۇغۇچى كايۇتىغا مال قاچىلاشتا، توشۇتقۇچى بىلەن كېلىشىم ھاسىل قىلىشى ياكى سۇ تىرانسپورتى ئادىتىگە ئۇيغۇن كېلىشى ياكى ئالاقىدار قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمىلەرگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك.

承运人依照前款规定将货物装载在舱面上，对由于此种装载的特殊风险造成的货物灭失或者损坏，不负赔偿责任。

توشۇغۇچى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە مالنى بۆلمىگە قاچىلىغان، مۇشۇنداق قاچىلاشتىكى ئالاھىدە خەۋپ-خەتەر سەۋەبىدىن مال يوقالغان ياكى بۇزۇلغان بولسا، تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ.

承运人违反本条第一款规定将货物装载在舱面上，致使货物遭受灭失或者损坏的，应当负赔偿责任。

توشۇغۇچى مۇشۇ ماددىنىڭ 1-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، مالنى بۆلمىگە قاچىلاپ، مالنى يوقىتىۋەتكەن ياكى بۇزۇۋەتكەن بولسا، تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第五十四条　货物的灭失、损坏或者迟延交付是由于承运人或者承运人的受雇人、代理人的不能免除赔偿责任的原因和其他原因共同造成的，承运人仅在其不能免除赔偿责任的范围内负赔偿责任；但是，承运人对其他原因造成的灭失、损坏或者迟延交付应当负举证责任。

54-ماددا مالنىڭ يوقاپ كېتىشى، بۇزۇلۇشى ياكى تاپشۇرۇشنى كېچىكتۈرۈلۈشى توشۇغۇچى ياكى توشۇغۇچىنىڭ ياللانغۇچىسى، ۋاكالەتچىسىنىڭ تۆلەم جاۋابكارلىقىنى كەچۈرۈم قىلالماسلىقىدىكى سەۋەب ۋە باشقا سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن ئورتاق كېلىپ چىققان بولسا، توشۇغۇچى تۆلەم جاۋابكارلىقىنى كەچۈرۈم قىلغىلى بولمايدىغان دائىرە ئىچىدىلا تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ؛ لېكىن، توشۇغۇچى باشقا سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن يوقاپ كېتىش، بۇزۇلۇش ياكى تاپشۇرۇشنى كېچىكتۈرۈشتە، دەلىل-ئىسپات كۆرسىتىش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第五十五条　货物灭失的赔偿额，按照货物的实际价值计算；货物损坏的赔偿额，按照货物受损前后实际价值的差额或者货物的修复费用计算。

55-ماددا مالنىڭ يوقىلىپ كېتىشىگە بېرىلىدىغان تۆلەم سوممىسى مالنىڭ ئەمەلىي قىممىتى بويىچە ھېسابلىنىدۇ؛ مالنىڭ بۇزۇلۇشىغا بېرىلىدىغان تۆلەم سوممىسى مالنىڭ زىيانغا ئۇچرىشىنىڭ ئالدى-كەينىدىكى ئەمەلىي قىممىتىنىڭ پەرقى ياكى مالنى رېمونت قىلىش ھەققى بويىچە ھېسابلىنىدۇ.

货物的实际价值，按照货物装船时的价值加保险费加运费计算。

مالنىڭ ئەمەلىي قىممىتى كېمىگە مال قاچىلىغان چاغدىكى قىممىتىگە سۇغۇرتا ھەققى، توشۇش ھەققى قوشۇپ ھېسابلىنىدۇ.

前款规定的货物实际价值，赔偿时应当减去因货物灭失或者损坏而少付或者免付的有关费用。

ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن مالنىڭ ئەمەلىي قىممىتى ئۈچۈن، تۆلەم بەرگەندە مال يوقىلىپ كەتكەنلىكى ياكى بۇزۇلغانلىقى سەۋەبىدىن ئاز چىقىم قىلغان ياكى كەچۈرۈم قىلغان مۇناسىۋەتلىك خىراجەتنى چىقىرىۋېتىش كېرەك.

第五十六条　承运人对货物的灭失或者损坏的赔偿限额，按照货物件数或者其他货运单位数计算，每件或者每个其他货运单位为666.67计算单位，或者按照货物毛重计算，每公斤为２计算单位，以二者中赔偿限额较高的为准。但是，托运人在货物装运前已经申报其性质和价值，并在提单中载明的，或者承运人与托运人已经另行约定高于本条规定的赔偿限额的除外。

56-ماددا توشۇغۇچىنىڭ مالنىڭ يوقاپ كېتىشى ياكى بۇزۇلۇشىنى تۆلەش چېكى مالنىڭ سانى ياكى باشقا يۈك توشۇشنىڭ بىرلىك سانى بويىچە ھېسابلىغاندا، ھەر بىرى ياكى باشقا يۈك توشۇغۇچى ھەربىر ئورۇن 666.67 بىرلىك بولىدۇ ياكى مالنىڭ ئومۇمىي ئېغىرلىقى بويىچە ھېسابلىغاندا، يەنە ھەر كىلوگىرامى ئىككى بىرلىك بولىدۇ، ئىككىسىدىكى تۆلەم چېكى بىرقەدەر يۇقىرى بولغىنى ئۆلچەم قىلىنىدۇ. لېكىن، توشۇتقۇچى مالنى قاچىلاپ توشۇشتىن ئىلگىرى خاراكتېرى ۋە قىممىتىنى مەلۇم قىلغان ھەمدە تالونغا ئېنىق يازغانلىرى ياكى توشۇغۇچى بىلەن توشۇتقۇچى مۇشۇ ماددىدا بەلگىلەنگەن تۆلەم چېكىدىن يۇقىرى بولۇشنى ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

货物用集装箱、货盘或者类似装运器具集装的，提单中载明装在此类装运器具中的货物件数或者其他货运单位数，视为前款所指的货物件数或者其他货运单位数；未载明的，每一装运器具视为一件或者一个单位。

مال كونتېينېر، مال دىسكىسى ياكى قاچىلاش-توشۇش سايمانلىرىنى يىغىپ قاچىلاشقا ئىشلىتىلسە، تالونغا شۇ خىلدىكى قاچىلاش-توشۇش سايمانلىرىغا قاچىلانغان مالنىڭ سانى ياكى باشقا يۈك توشۇشنىڭ بىرلىك سانى ئېنىق يېزىلغان بولسا، ئالدىنقى تارماقتا كۆرسىتىلگەن مالنىڭ سانى ياكى ھەرقايسى يۈك توشۇشنىڭ بىرلىك سانى دەپ قارىلىدۇ؛ ئېنىق يېزىلمىغان بولسا، قاچىلاپ توشۇيدىغان ھەربىر جابدۇق بىر ياكى بىر ئورۇن دەپ قارىلىدۇ.

装运器具不属于承运人所有或者非由承运人提供的，装运器具本身应当视为一件或者一个单位。

قاچىلاپ توشۇش سايمانلىرى توشۇغۇچىنىڭ ئىگىدارلىقىدا بولمىسا ياكى توشۇغۇچى تەمىنلىمىسە، قاچىلاپ توشۇش سايمانلىرىنىڭ ئۆزى بىر ياكى بىر ئورۇن دەپ قارىلىدۇ.

第五十七条　承运人对货物因迟延交付造成经济损失的赔偿限额，为所迟延交付的货物的运费数额。货物的灭失或者损坏和迟延交付同时发生的，承运人的赔偿责任限额适用本法第五十六条第一款规定的限额。

57-ماددا توشۇغۇچىنىڭ مالنى تاپشۇرۇشنى كېچىكتۈرۈش سەۋەبىدىن ئىقتىسادىي زىيان سالغان تۆلەم چېكى كېچىكتۈرۈپ تاپشۇرغان مالنىڭ كىرا ھەققى سوممىسى بولىدۇ. مال يوقاپ كېتىش ياكى بۇزۇلۇش ۋە تاپشۇرۇشنى كېچىكتۈرۈش بىرلا ۋاقىتتا يۈز بەرسە، توشۇغۇچىنىڭ تۆلەم جاۋابكارلىق چېكى مۇشۇ قانۇننىڭ 56-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن چەك بويىچە بولىدۇ.

第五十八条　就海上货物运输合同所涉及的货物灭失、损坏或者迟延交付对承运人提起的任何诉讼，不论海事请求人是否合同的一方，也不论是根据合同或者是根据侵权行为提起的，均适用本章关于承运人的抗辩理由和限制赔偿责任的规定。

58-ماددا دېڭىز يۈك تىرانسپورت توختامىغا چېتىلىدىغان مال يوقالغان، بۇزۇلغان ياكى تاپشۇرۇش كېچىكتۈرۈلگەن بولسا، توشۇغۇچىغا قىلىنىدىغان ھەرقانداق دەۋا مەيلى دېڭىز ئىشلىرى ئۆتۈنگۈچىسىدىن توختام تۈزگەن تەرەپ بولسۇن ياكى بولمىسۇن، مەيلى توختام ياكى ھوقۇققا چېقىلىش قىلمىشىغا ئاساسەن قىلىنغان بولسۇن، ھەممىسىگە مۇشۇ بابتىكى توشۇغۇچىنىڭ رەددىيە بېرىش سەۋەبى ۋە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى چەكلەش توغرىسىدىكى بەلگىلىمىلەر تەتبىقلىنىدۇ.

前款诉讼是对承运人的受雇人或者代理人提起的，经承运人的受雇人或者代理人证明，其行为是在受雇或者受委托的范围之内的，适用前款规定。

ئالدىنقى تارماقتىكى دەۋا توشۇغۇچىنىڭ ياللانغۇچىسى ياكى ۋاكالەتچىسىگە قىلىنغان بولۇپ، توشۇغۇچىنىڭ ياللىنىشى ياكى ۋاكالەتچىسىنىڭ ئىسپاتلىشى ئارقىلىق، ئۇنىڭ ھەرىكىتى ياللىنىش ياكى ھاۋالە قىلىنىش دائىرىسى ئىچىدە بولسا، ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

第五十九条　经证明，货物的灭失、损坏或者迟延交付是由于承运人的故意或者明知可能造成损失而轻率地作为或者不作为造成的，承运人不得援用本法第五十六条或者第五十七条限制赔偿责任的规定。

59-ماددا شۇنى ئىسپاتلىدىكى، مال يوقاپ كېتىش، بۇزۇلۇش ياكى تاپشۇرۇشنى كېچىكتۈرۈش توشۇغۇچىنىڭ قەستەنلىكى ياكى زىيان سېلىش ئېھتىمالى بارلىقىنى بىلىپ تۇرۇپ يېنىكلىك بىلەن قىلىش ياكى قىلماسلىق سەۋەبىدىن كېلىپ چىققان بولسا، توشۇغۇچى مۇشۇ قانۇننىڭ 56-ماددىسى ياكى 57-ماددىسىدىكى تۆلەم جاۋابكارلىقىغا چەك قويۇش توغرىسىدىكى بەلگىلىمىنى ئىشلەتسە بولمايدۇ.

经证明，货物的灭失、损坏或者迟延交付是由于承运人的受雇人、代理人的故意或者明知可能造成损失而轻率地作为或者不作为造成的，承运人的受雇人或者代理人不得援用本法第五十六条或者第五十七条限制赔偿责任的规定。

ئىسپاتلىنىشىچە، مالنىڭ يوقاپ كېتىشى، بۇزۇلۇشى ياكى تاپشۇرۇپ بېرىشنى كېچىكتۈرۈشى توشۇغۇچىنىڭ ياللانغۇچىسى، ۋاكالەتچىسىنىڭ قەستەنلىكى ياكى زىيان كېلىپ چىقىش ئېھتىماللىقىنى بىلىپ تۇرۇپ يېنىكلىك بىلەن قىلىۋېتىشى ياكى قىلىدىغاننى قىلماسلىقىدىن كېلىپ چىققان بولسا، توشۇغۇچىنىڭ ياللىغۇچىسى ياكى ۋاكالەتچىسى مۇشۇ قانۇننىڭ 56-ماددىسى ياكى 57-ماددىسىدىكى تۆلەم جاۋابكارلىقىنى چەكلەش توغرىسىدىكى بەلگىلىمىدىن پايدىلانسا بولمايدۇ.

第六十条　承运人将货物运输或者部分运输委托给实际承运人履行的，承运人仍然应当依照本章规定对全部运输负责。对实际承运人承担的运输，承运人应当对实际承运人的行为或者实际承运人的受雇人、代理人在受雇或者受委托的范围内的行为负责。

60-ماددا توشۇغۇچى مالنى توشۇش ياكى بىر قىسىم توشۇشنى ئەمەلىي توشۇغۇچىنىڭ ئادا قىلىشىغا ھاۋالە قىلغان بولسا، توشۇغۇچى يەنىلا مۇشۇ بابتىكى بەلگىلىمە بويىچە بارلىق توشۇشقا مەسئۇل بولۇشى كېرەك. ئەمەلىي توشۇغۇچى ئۈستىگە ئالغان توشۇشتا، توشۇغۇچى ئەمەلىي توشۇغۇچىنىڭ ھەرىكىتىگە ياكى ئەمەلىي توشۇغۇچىنىڭ ياللانغۇچىسى، ۋاكالەتچىسى ياللانغان ياكى ھاۋالە قىلىنغان دائىرىدىكى ھەرىكىتىگە مەسئۇل بولۇشى كېرەك.

虽有前款规定，在海上运输合同中明确约定合同所包括的特定的部分运输由承运人以外的指定的实际承运人履行的，合同可以同时约定，货物在指定的实际承运人掌管期间发生的灭失、损坏或者迟延交付，承运人不负赔偿责任。

ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگىنى بويىچە، دېڭىز تىرانسپورت توختامىدا توختامدىكى توشۇشنىڭ مۇئەييەن قىسمىنى توشۇغۇچىدىن باشقا بەلگىلەنگەن ئەمەلىي توشۇغۇچى ئادا قىلىدۇ، دەپ ئېنىق پۈتۈشكەن بولسىمۇ، توختامدا بىرلا ۋاقىتتا پۈتۈشۈشكە بولىدۇ، مال بەلگىلەنگەن ئەمەلىي توشۇغۇچى باشقۇرۇۋاتقان مەزگىلدە يوقىلىپ كەتسە، بۇزۇلسا ياكى تاپشۇرۇشنى كېچىكتۈرسە، توشۇغۇچى تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ.

第六十一条　本章对承运人责任的规定，适用于实际承运人。对实际承运人的受雇人、代理人提起诉讼的，适用本法第五十八条第二款和第五十九条第二款的规定。

61-ماددا بۇ بابتا توشۇغۇچىلارنىڭ جاۋابكارلىقى توغرىسىدىكى بەلگىلىمە ئەمەلىي توشۇغۇچىلارغىمۇ تەتبىقلىنىدۇ. ئەمەلىي توشۇغۇچىنىڭ ياللانغۇچىسى، ۋاكالەتچىسى دەۋا قىلسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 58-ماددىسىنىڭ 2-تارمىقى ۋە 59-ماددىسىنىڭ 2 – تارمىقىدىكى بەلگىلىمە تەتبىقلىنىدۇ.

第六十二条　承运人承担本章未规定的义务或者放弃本章赋予的权利的任何特别协议，经实际承运人书面明确同意的，对实际承运人发生效力；实际承运人是否同意，不影响此项特别协议对承运人的效力。

62-ماددا توشۇغۇچى مۇشۇ بابتا بەلگىلەنمىگەن مەجبۇرىيەتنى ئۈستىگە ئالىدىغان ياكى مۇشۇ بابتا بېرىلگەن ھوقۇقتىن ۋاز كېچىدىغان ھەرقانداق ئالاھىدە كېلىشىمنى ئەمەلىي توشۇغۇچىنىڭ يازما ئېنىق قوشۇلۇشى بىلەن، ئەمەلىي توشۇغۇچىغا نىسبەتەن كۈچكە ئىگە بولىدۇ؛ ئەمەلىي توشۇغۇچىنىڭ قوشۇلۇش-قوشۇلماسلىقى بۇ ئالاھىدە كېلىشىمنىڭ توشۇغۇچىغا بولغان كۈچىگە تەسىر يەتكۈزمەيدۇ.

第六十三条　承运人与实际承运人都负有赔偿责任的，应当在此项责任范围内负连带责任。

63-ماددا توشۇغۇچى بىلەن ئەمەلىي توشۇغۇچىنىڭ تۆلەم جاۋابكارلىقى بولسا، شۇ جاۋابكارلىق دائىرىسىدە چاتما جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第六十四条　就货物的灭失或者损坏分别向承运人、实际承运人以及他们的受雇人、代理人提出赔偿请求的，赔偿总额不超过本法第五十六条规定的限额。

64-ماددا مالنىڭ يوقاپ كېتىشى ياكى بۇزۇلۇشى توغرىسىدا توشۇغۇچى، ئەمەلىي توشۇغۇچى، شۇنىڭدەك ئۇلارنىڭ ياللانغۇچىسى، ۋاكالەتچىسىدىن ئايرىم-ئايرىم تۆلەم تەلەپ قىلغاندا، تۆلەم ئومۇمىي سوممىسى مۇشۇ قانۇننىڭ 56-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن چەكتىن ئېشىپ كەتمەيدۇ.

第六十五条　本法第六十条至第六十四条的规定，不影响承运人和实际承运人之间相互追偿。

65-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 60-ماددىسىدىن 64-ماددىسىغىچە بولغان ماددىلىرىدىكى بەلگىلىمە توشۇغۇچىلار بىلەن ئەمەلىي توشۇغۇچىلارنىڭ بىر-بىرىنى تۆلىتىۋېلىشىغا تەسىر يەتكۈزمەيدۇ.

第三节　托运人的责任

3-پاراگراف توشۇتقۇچىنىڭ مەسئۇلىيىتى

第六十六条　托运人托运货物，应当妥善包装，并向承运人保证，货物装船时所提供的货物的品名、标志、包数或者件数、重量或者体积的正确性；由于包装不良或者上述资料不正确，对承运人造成损失的，托运人应当负赔偿责任。

66-ماددا توشۇتقۇچى مالنى توشۇتۇشتا، ئوبدان ئوراش-قاچىلاش ھەمدە توشۇغۇچىغا مالنى كېمىگە قاچىلىغاندا بەرگەن مالنىڭ نامى، بەلگىسى، ھۆددە سانى ياكى سانى، ئېغىرلىقى ياكى ھەجىمىنىڭ توغرىلىقىغا كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك؛ ئوراش-قاچىلاش ناچار بولۇش ياكى يۇقىرىقى ماتېرىياللار توغرا بولماسلىق سەۋەبىدىن توشۇغۇچىغا زىيان يەتسە، توشۇتقۇچى تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

承运人依照前款规定享有的受偿权利，不影响其根据货物运输合同对托运人以外的人所承担的责任。

توشۇغۇچىنىڭ ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە بەھرىمەن بولىدىغان تۆلىتىۋېلىش ھوقۇقى توشۇتقۇچىدىن باشقا كىشى ئۈچۈن مال توشۇش توختامىغا ئاساسەن ئۈستىگە ئالىدىغان جاۋابكارلىقىغا تەسىر يەتكۈزمەيدۇ.

第六十七条　托运人应当及时向港口、海关、检疫、检验和其他主管机关办理货物运输所需要的各项手续，并将已办理各项手续的单证送交承运人；因办理各项手续的有关单证送交不及时、不完备或者不正确，使承运人的利益受到损害的，托运人应当负赔偿责任。

67-ماددا توشۇتقۇچى پورت، تاموژنا، كارانتىن، تەكشۈرۈش ۋە باشقا مەسئۇل ئورگانغا مال توشۇشتا كېرەكلىك تۈرلۈك رەسمىيەتلەرنى ۋاقتىدا بېجىرىشى ھەمدە تۈرلۈك رەسمىيەتلەرنى ئۆتىگەن تالوننى توشۇغۇچىغا تاپشۇرۇپ بېرىشى كېرەك؛ رەسمىيەتلەرنى ئۆتىگەن ئالاقىدار تالونلارنى ۋاقتىدا، تولۇق ياكى توغرا بەرمەي، توشۇغۇچىنىڭ مەنپەئىتىنى زىيانغا ئۇچراتقان بولسا، توشۇتقۇچى تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第六十八条　托运人托运危险货物，应当依照有关海上危险货物运输的规定，妥善包装，作出危险品标志和标签，并将其正式名称和性质以及应当采取的预防危害措施书面通知承运人；托运人未通知或者通知有误的，承运人可以在任何时间、任何地点根据情况需要将货物卸下、销毁或者使之不能为害，而不负赔偿责任。托运人对承运人因运输此类货物所受到的损害，应当负赔偿责任。

68-ماددا توشۇتقۇچى خەتەرلىك ماللارنى توشۇتۇشتا، دېڭىزدىكى خەتەرلىك ماللارنى توشۇشقا ئالاقىدار بەلگىلىمە بويىچە ئوبدان ئوراپ قاچىلىشى، خەتەرلىك بۇيۇملار بەلگىسى ۋە يارلىقى چاپلىشى ھەمدە ئۇنىڭ رەسمىي نامى ۋە خاراكتېرى، شۇنىڭدەك قوللىنىشقا تېگىشلىك خەۋپ-خەتەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش تەدبىرىنى توشۇغۇچىغا يازما ئۇقتۇرۇشى كېرەك؛ توشۇتقۇچى ئۇقتۇرۇش قىلمىسا ياكى ئۇقتۇرۇشتا خاتالىق بولسا، توشۇغۇچى ھەرقانداق ۋاقىت، ھەرقانداق جايدا ئەھۋالغا قاراپ مالنى چۈشۈرۈۋەتسە، كۆيدۈرۈۋەتسە ياكى زىيان سالسا بولىدۇ، تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ. توشۇتقۇچى توشۇغۇچىنىڭ مۇشۇ خىلدىكى ماللارنى توشۇش سەۋەبىدىن زىيانغا ئۇچرىغان بولسا، تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

承运人知道危险货物的性质并已同意装运的，仍然可以在该项货物对于船舶、人员或者其他货物构成实际危险时，将货物卸下、销毁或者使之不能为害，而不负赔偿责任。但是，本款规定不影响共同海损的分摊。

توشۇغۇچى خەتەرلىك مالنىڭ خۇسۇسىيىتىنى بىلگەن ھەمدە قاچىلاپ توشۇشقا قوشۇلغان بولسا، شۇ مال كېمە-پاراخوت، خادىملار ياكى باشقا ماللارغا ئەمەلىي خەۋپ يەتكۈزگەندە، مالنى چۈشۈرۈۋەتسە، كۆيدۈرۈۋەتسە ياكى زىيانغا ئۇچراتماي، تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ. لېكىن، بۇ تارماقتىكى بەلگىلىمە ئورتاق دېڭىز زىيىنىنى تەڭ چېچىشقا تەسىر يەتكۈزمەيدۇ.

第六十九条　托运人应当按照约定向承运人支付运费。

69-ماددا توشۇتقۇچى توشۇغۇچىغا پۈتۈم بويىچە توشۇش ھەققى تۆلىشى كېرەك.

托运人与承运人可以约定运费由收货人支付；但是，此项约定应当在运输单证中载明。

توشۇتقۇچى بىلەن توشۇغۇچى توشۇش ھەققىنى تاپشۇرۇۋالغۇچى تۆلەشنى پۈتۈشسە بولىدۇ؛ لېكىن، بۇ پۈتۈم تىرانسپورت تالونلىرىغا ئېنىق يېزىلىشى كېرەك.

第七十条　托运人对承运人、实际承运人所遭受的损失或者船舶所遭受的损坏，不负赔偿责任；但是，此种损失或者损坏是由于托运人或者托运人的受雇人、代理人的过失造成的除外。

70-ماددا توشۇتقۇچى توشۇغۇچى، ئەمەلىي توشۇغۇچى ئۇچرىغان زىياننى ياكى كېمە-پاراخوتنى بۇزۇۋەتكەندىن كېيىن، تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ؛ لېكىن، بۇنداق زىيان ياكى بۇزۇلۇش توشۇتقۇچى ياكى توشۇتقۇچىنىڭ ياللىغۇچىسى، ۋاكالەتچىسىنىڭ سەۋەنلىكى تۈپەيلىدىن كېلىپ چىققانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

托运人的受雇人、代理人对承运人、实际承运人所遭受的损失或者船舶所遭受的损坏，不负赔偿责任；但是，这种损失或者损坏是由于托运人的受雇人、代理人的过失造成的除外。

توشۇتقۇچىنىڭ ياللانغۇچىسى، ۋاكالەتچىسى توشۇغۇچى، ئەمەلىي توشۇغۇچى ئۇچرىغان زىياننى ياكى كېمە-پاراخوتنى بۇزۇۋەتكەندىن كېيىن، تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ؛ لېكىن، بۇنداق زىيان ياكى بۇزۇلۇش توشۇتقۇچىنىڭ ياللانغۇچىسى ۋە ۋاكالەتچىسىنىڭ سەۋەنلىكى تۈپەيلىدىن كېلىپ چىققانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

第四节　运输单证

4-پاراگراف تىرانسپورت تالونلىرى

第七十一条　提单，是指用以证明海上货物运输合同和货物已经由承运人接收或者装船，以及承运人保证据以交付货物的单证。提单中载明的向记名人交付货物，或者按照指示人的指示交付货物，或者向提单持有人交付货物的条款，构成承运人据以交付货物的保证。

71-ماددا تالون دېڭىز ئۈستىدىكى مال تىرانسپورت توختامى ۋە مالنى توشۇغۇچىنىڭ قوبۇل قىلغانلىقى ياكى كېمىگە قاچىلىغانلىقىنى، شۇنىڭدەك توشۇغۇچىنىڭ مال تاپشۇرۇش ئاساسى بارلىقىنى ئىسپاتلايدىغان تالوننى كۆرسىتىدۇ. مال ئېلىش تالونىدا ئېنىق يېزىلغان خاتىرىلىگۈچىگە مال تاپشۇرۇش ياكى مالنى كۆرسەتمە بەرگۈچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە تاپشۇرۇش ياكى تالوننى ئىلكىدە تۇتقۇچىغا مال تاپشۇرۇش ماددىلىرى توشۇغۇچىنىڭ مال تاپشۇرۇش كاپالىتى ھاسىل قىلىدۇ.

第七十二条　货物由承运人接收或者装船后，应托运人的要求，承运人应当签发提单。

72-ماددا مالنى توشۇغۇچى قوبۇل قىلغان ياكى كېمىگە قاچىلىغاندىن كېيىن، توشۇتقۇچىنىڭ تەلىپىگە ئاساسەن، توشۇغۇچى مال ئېلىش تالونىغا ئىمزا قويۇپ بېرىشى كېرەك.

提单可以由承运人授权的人签发。提单由载货船舶的船长签发的，视为代表承运人签发。

مال ئېلىش تالونىنى توشۇغۇچى ھوقۇق بەرگەن كىشى ئىمزا قويۇپ تارقاتسا بولىدۇ. مال ئېلىش تالونىنى يۈك بېسىلغان كېمىنىڭ كاپىتانى ئىمزا قويۇپ تارقاتقان بولسا، توشۇغۇچىغا ۋاكالىتەن ئىمزا قويۇپ تارقاتتى دەپ قارىلىدۇ.

第七十三条　提单内容，包括下列各项：

73-ماددا تالون مەزمۇنى تۆۋەندىكى تۈرلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ :

（一）货物的品名、标志、包数或者件数、重量或者体积，以及运输危险货物时对危险性质的说明；

( 1 ) مالنىڭ بۇيۇم نامى، بەلگىسى، ھۆددە سانى ياكى سانى، ئېغىرلىقى ياكى ھەجمى، شۇنىڭدەك خەتەرلىك ماللارنى توشۇغاندا خەتەرلىك خاراكتېرى توغرىسىدىكى ئىزاھات؛

（二）承运人的名称和主营业所；

( 2 ) توشۇغۇچىنىڭ نامى ۋە ئاساسلىق تىجارەت ئورنى؛

（三）船舶名称；

( 3 ) كېمە-پاراخوتلارنىڭ نامى؛

（四）托运人的名称；

( 4 ) توشۇتقۇچىنىڭ ئىسمى؛

（五）收货人的名称；

( 5 ) تاپشۇرۇۋالغۇچىنىڭ ئىسمى؛

（六）装货港和在装货港接收货物的日期；

( 6 ) مال قاچىلاش پورتى ۋە مال قاچىلاش پورتىدا مالنى تاپشۇرۇۋالغان ۋاقىت؛

（七）卸货港；

( 7 ) يۈك چۈشۈرۈش پورتى؛

（八）多式联运提单增列接收货物地点和交付货物地点；

( 8 ) كۆپ خىل شەكىلدىكى ئۇلاپ توشۇش تالونىنى قوبۇل قىلىش ئورنى ۋە مال تاپشۇرۇش ئورنىغا كۆپەيتىش؛

（九）提单的签发日期、地点和份数；

( 9 ) تالون ئىمزا قويۇپ تارقىتىلغان ۋاقىت، ئورۇن ۋە نۇسخا سانى؛

（十）运费的支付；

( 10 ) توشۇش ھەققىنى تۆلەش؛

（十一）承运人或者其代表的签字。

( 11 ) توشۇغۇچى ياكى ئۇنىڭ ۋەكىلىنىڭ ئىمزاسى.

提单缺少前款规定的一项或者几项的，不影响提单的性质；但是，提单应当符合本法第七十一条的规定。

مال ئېلىش تالونىدا ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن بىر تۈر ياكى بىرنەچچە تۈر كەم بولسا، مال ئېلىش خاراكتېرىگە تەسىر يەتمەيدۇ؛ لېكىن، تالون مۇشۇ قانۇننىڭ 71-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك.

第七十四条　货物装船前，承运人已经应托运人的要求签发收货待运提单或者其他单证的，货物装船完毕，托运人可以将收货待运提单或者其他单证退还承运人，以换取已装船提单；承运人也可以在收货待运提单上加注承运船舶的船名和装船日期，加注后的收货待运提单视为已装船提单。

74-ماددا مالنى كېمىگە قاچىلاشتىن ئىلگىرى، توشۇغۇچى توشۇتقۇچىنىڭ تەلىپىگە بىنائەن، مال تاپشۇرۇۋېلىش، توشۇشنى كۈتۈش تالونى ياكى باشقا تالونلارغا ئىمزا قويۇپ بەرگەن بولسا، مالنى كېمىگە قاچىلاپ بولغاندىن كېيىن، توشۇتقۇچى مال تاپشۇرۇۋېلىش، توشۇش تالونى ياكى باشقا تالوننى توشۇغۇچىغا قايتۇرۇپ بېرىپ، ئۇنى كېمىگە قاچىلاش تالونىنى ئالسا بولىدۇ؛ توشۇغۇچى مال تاپشۇرۇۋېلىش، توشۇشنى كۈتۈش تالونىغا توشۇشنى ھۆددىگە ئالغان كېمىنىڭ كېمە نامى ۋە كېمىگە قاچىلاش ۋاقتىنى قوشسىمۇ بولىدۇ، ئەسكەرتىلگەندىن كېيىنكى مال تاپشۇرۇۋېلىش، توشۇشقا كۈتۈش تالونى كېمىگە قاچىلىنىپ بولغان تالون دەپ قارىلىدۇ.

第七十五条　承运人或者代其签发提单的人，知道或者有合理的根据怀疑提单记载的货物的品名、标志、包数或者件数、重量或者体积与实际接收的货物不符，在签发已装船提单的情况下怀疑与已装船的货物不符，或者没有适当的方法核对提单记载的，可以在提单上批注，说明不符之处、怀疑的根据或者说明无法核对。

75-ماددا توشۇغۇچى ياكى ئۇنىڭغا ۋاكالىتەن تالون كېسىپ بەرگۈچى تالونغا يېزىلغان مالنىڭ نامى، بەلگىسى، ھۆددە سانى ياكى سانى، ئېغىرلىقى ياكى ھەجىمىنىڭ ئەمەلىي قوبۇل قىلغان مال بىلەن ماس كەلمەيدىغانلىقىنى بىلگەن ياكى مۇۋاپىق بولغان بولسا، كېمىگە قاچىلانغان تالون ئىمزا قويۇپ تارقىتىلغان ئەھۋالدا كېمىگە قاچىلانغان مال بىلەن ماس كەلمەسلىكىدىن گۇمان قىلسا، ياكى تالوندىكى خاتىرىنى سېلىشتۇرىدىغان مۇۋاپىق ئۇسۇل بولمىسا، تالونغا ئىزاھات بېرىپ، مۇۋاپىق بولمىغان جايلىرىنى، گۇمانلىق ئاساسى ياكى چۈشەندۈرۈشىنى سېلىشتۇرغىلى بولمايدىغانلىقىنى چۈشەندۈرسە بولىدۇ.

第七十六条　承运人或者代其签发提单的人未在提单上批注货物表面状况的，视为货物的表面状况良好。

76-ماددا توشۇغۇچى ياكى تالونغا ۋاكالىتەن ئىمزا قويۇپ بەرگۈچى تالونغا مالنىڭ يۈزەكى ئەھۋالىنى تەستىقلاتمىسا، مالنىڭ يۈزەكىي ئەھۋالى ياخشى، دەپ قارىلىدۇ.

第七十七条　除依照本法第七十五条的规定作出保留外，承运人或者代其签发提单的人签发的提单，是承运人已经按照提单所载状况收到货物或者货物已经装船的初步证据；承运人向善意受让提单的包括收货人在内的第三人提出的与提单所载状况不同的证据，不予承认。

77-ماددا توشۇغۇچى مۇشۇ قانۇننىڭ 75-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە ساقلاپ قالغاندىن باشقا، ياكى ئۇنىڭغا ۋاكالىتەن تالون كېسىپ بەرگۈچى ئىمزا قويۇپ تارقاتقان تالون توشۇغۇچىنىڭ تالونغا يېزىلغان ئەھۋالغا ئاساسەن مالنى ياكى مالنى كېمىگە قاچىلىغانلىقىنى تاپشۇرۇۋالغانلىقىنىڭ دەسلەپكى ئىسپاتىدۇر؛ توشۇغۇچى تالوننى ياخشى نىيەتتە قوبۇل قىلغان، تاپشۇرۇۋالغۇچىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان 3-كىشى ئوتتۇرىغا قويغان تالونغا يېزىلغان ئەھۋالغا ئوخشىمايدىغان دەلىل-ئىسپاتلارنى ئېتىراپ قىلمايدۇ.

第七十八条　承运人同收货人、提单持有人之间的权利、义务关系，依据提单的规定确定。

78-ماددا توشۇغۇچى بىلەن تاپشۇرۇۋالغۇچى، تالون ئىلكىدە تۇتقۇچى ئوتتۇرىسىدىكى ھوقۇق-مەجبۇرىيەت مۇناسىۋىتى تالوندىكى بەلگىلىمە بويىچە بېكىتىلىدۇ.

收货人、提单持有人不承担在装货港发生的滞期费、亏舱费和其他与装货有关的费用，但是提单中明确载明上述费用由收货人、提单持有人承担的除外。

تاپشۇرۇۋالغۇچى، تالوننى ئىلكىدە تۇتقۇچى مال قاچىلاش پورتىدا يۈز بەرگەن تۇرۇپ قېلىش ھەققى، مالنى زىيانغا ئۇچرىتىش ھەققى ۋە مال قاچىلاشقا ئالاقىدار باشقا خىراجەتلەرنى ئۈستىگە ئالمايدۇ، لېكىن تالوندا يۇقىرىقى خىراجەتنى تاپشۇرۇۋالغۇچى، تالوننى تۇتقۇچى ئۈستىگە ئالىدىغانلىقى ئېنىق يېزىلغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

第七十九条　提单的转让，依照下列规定执行：

79-ماددا تالوننى ئۆتۈنۈپ بېرىش تۆۋەندىكى بەلگىلىمە بويىچە ئىجرا قىلىنىدۇ :

（一）记名提单：不得转让；

( 1 ) ئىسىم يېزىش تالونى:ئۆتۈنۈپ بېرىشكە بولمايدۇ؛

（二）指示提单：经过记名背书或者空白背书转让；

( 2 ) كۆرسەتمە تالونى:ئىسمى يېزىلغان كىتاب يادلاش ياكى قۇرۇق كىتاب يادلاشتىن ئۆتۈپ ئۆتۈنۈپ بېرىلىدۇ؛

（三）不记名提单：无需背书，即可转让。

( 3 ) ئىسىمسىز تالون:كىتاب يادلاش ھاجەتسىز، ئۆتۈنۈپ بېرىلىدۇ.

第八十条　承运人签发提单以外的单证用以证明收到待运货物的，此项单证即为订立海上货物运输合同和承运人接收该单证中所列货物的初步证据。

80-ماددا توشۇغۇچى تالوندىن باشقا تالونلارنى ئىمزالاپ تارقىتىپ، توشۇلىدىغان ماللارنى تاپشۇرۇۋالغانلىقىنى ئىسپاتلاشقا ئىشلەتسە، بۇ تالون دېڭىز يۈك تىرانسپورت توختامى تۈزگەنلىكى ۋە توشۇغۇچىنىڭ شۇ تالوندا كۆرسىتىلگەن ماللارنى تاپشۇرۇۋالغانلىقىنىڭ دەسلەپكى دەلىل-ئىسپاتى بولىدۇ.

承运人签发的此类单证不得转让。

توشۇغۇچى ئىمزا قويۇپ تارقاتقان بۇ خىلدىكى تالونلارنى ئۆتۈنۈپ بېرىشكە بولمايدۇ.

第五节　货物交付

5-پاراگراف مال تاپشۇرۇش

第八十一条　承运人向收货人交付货物时，收货人未将货物灭失或者损坏的情况书面通知承运人的，此项交付视为承运人已经按照运输单证的记载交付以及货物状况良好的初步证据。

81-ماددا توشۇغۇچى تاپشۇرۇۋالغۇچىغا مالنى تاپشۇرۇپ بەرگەندە، تاپشۇرۇۋالغۇچى مالنىڭ يوقىلىپ كېتىش ياكى بۇزۇلۇش ئەھۋالىنى توشۇغۇچىغا يازما ئۇقتۇرمىسا، بۇ تاپشۇرۇش توشۇغۇچىنىڭ مال توشۇش تالونىغا خاتىرىلەنگىنى بويىچە تاپشۇرۇپ بەرگەنلىكى ۋە مال ئەھۋالىنىڭ ياخشى بولغانلىقىنىڭ دەسلەپكى ئىسپاتى، دەپ قارىلىدۇ.

货物灭失或者损坏的情况非显而易见的，在货物交付的次日起连续七日内，集装箱货物交付的次日起连续十五日内，收货人未提交书面通知的，适用前款规定。

مال يوقالغان ياكى بۇزۇلغان ئەھۋاللار ناھايىتى روشەن بولمىسا، مال تاپشۇرۇلغان كۈننىڭ ئەتىسىدىن باشلاپ ئۇدا يەتتە كۈن ئىچىدە، كونتېينېردىكى مال تاپشۇرۇلغان كۈندىن باشلاپ ئۇدا 15 كۈن ئىچىدە، تاپشۇرۇۋالغۇچى يازما ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرمىسا، ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

货物交付时，收货人已经会同承运人对货物进行联合检查或者检验的，无需就所查明的灭失或者损坏的情况提交书面通知。

مالنى تاپشۇرۇپ بەرگەندە، تاپشۇرۇۋالغۇچى توشۇغۇچى بىلەن بىرلىكتە مالنى بىرلىشىپ تەكشۈرگەن ياكى تەكشۈرگەن بولسا، تەكشۈرۈپ ئېنىقلانغان يوقاپ كېتىش ياكى بۇزۇلۇش ئەھۋالىنى يازما ئۇقتۇرۇش تاپشۇرۇش ھاجەتسىز.

第八十二条　承运人自向收货人交付货物的次日起连续六十日内，未收到收货人就货物因迟延交付造成经济损失而提交的书面通知的，不负赔偿责任。

82-ماددا توشۇغۇچى تاپشۇرۇۋالغۇچىغا مالنى تاپشۇرغان كۈننىڭ ئەتىسىدىن باشلاپ ئۇدا 60 كۈن ئىچىدە، تاپشۇرۇۋالغۇچىنىڭ مالنى تاپشۇرۇشنى كېچىكتۈرۈش سەۋەبىدىن ئىقتىسادىي زىيان كەلتۈرۈپ چىقارغان يازما ئۇقتۇرۇشىنى تاپشۇرۇۋالمىسا، تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ.

第八十三条　收货人在目的港提取货物前或者承运人在目的港交付货物前，可以要求检验机构对货物状况进行检验；要求检验的一方应当支付检验费用，但是有权向造成货物损失的责任方追偿。

83-ماددا تاپشۇرۇۋالغۇچى نىشان پورتتىن مالنى ئېلىشتىن بۇرۇن ياكى توشۇغۇچى نىشان پورتتا مالنى تاپشۇرۇشتىن بۇرۇن، تەكشۈرۈش ئاپپاراتىدىن مال ئەھۋالىنى تەكشۈرۈشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ؛ تەكشۈرۈشنى تەلەپ قىلغان تەرەپ تەكشۈرۈش ھەققى تۆلىشى كېرەك، لېكىن مالنى زىيانغا ئۇچراتقان جاۋابكار تەرەپتىن تۆلىتىۋېلىشقا ھوقۇقلۇق.

第八十四条　承运人和收货人对本法第八十一条和第八十三条规定的检验，应当相互提供合理的便利条件。

84-ماددا توشۇغۇچى ۋە تاپشۇرۇۋالغۇچى مۇشۇ قانۇننىڭ 81-ۋە 83-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن تەكشۈرۈشنى ئۆزئارا مۇۋاپىق قولايلىق شارائىت بىلەن تەمىنلىشى كېرەك.

第八十五条　货物由实际承运人交付的，收货人依照本法第八十一条的规定向实际承运人提交的书面通知，与向承运人提交书面通知具有同等效力；向承运人提交的书面通知，与向实际承运人提交书面通知具有同等效力。

85-ماددا مالنى ئەمەلىي توشۇغۇچى تاپشۇرغان بولسا، تاپشۇرۇۋالغۇچى مۇشۇ قانۇننىڭ 81-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە ئەمەلىي توشۇغۇچىغا تاپشۇرغان يازما ئۇقتۇرۇش توشۇغۇچىغا تاپشۇرغان قەغەز ئۇقتۇرۇش بىلەن ئوخشاش كۈچكە ئىگە؛ توشۇغۇچىغا سۇنغان يازما ئۇقتۇرۇش ئەمەلىي توشۇغۇچىغا تاپشۇرغان يازما ئۇقتۇرۇش بىلەن ئوخشاش كۈچكە ئىگە.

第八十六条　在卸货港无人提取货物或者收货人迟延、拒绝提取货物的，船长可以将货物卸在仓库或者其他适当场所，由此产生的费用和风险由收货人承担。

86-ماددا يۈك چۈشۈرۈش پورتىدا مالنى ئالىدىغان ئادەم بولمىسا ياكى تاپشۇرۇۋالغۇچى مالنى ئېلىشنى كېچىكتۈرسە، رەت قىلسا، كاپىتان مالنى ئامبار ياكى باشقا مۇۋاپىق سورۇنلارغا چۈشۈرۈۋەتسە بولىدۇ، بۇنىڭدىن كېلىپ چىققان خىراجەت ۋە خەۋپ-خەتەرنى تاپشۇرۇۋالغۇچى ئۈستىگە ئالىدۇ.

第八十七条　应当向承运人支付的运费、共同海损分摊、滞期费和承运人为货物垫付的必要费用以及应当向承运人支付的其他费用没有付清，又没有提供适当担保的，承运人可以在合理的限度内留置其货物。

87-ماددا توشۇغۇچىغا تۆلەيدىغان توشۇش ھەققى، ئورتاق دېڭىز زىيىنىنى چېچىش، تۇرۇپ قېلىش ھەققى ۋە توشۇغۇچى مال ئۈچۈن تۆلەپ تۇرغان زۆرۈر خىراجەت شۇنىڭدەك توشۇغۇچىغا تۆلەشكە تېگىشلىك باشقا خىراجەتلەرنى تۆلىمىگەن بولسا ھەمدە مۇۋاپىق كېپىللىكمۇ بەرمىگەن بولسا، توشۇغۇچى ئۆزىنىڭ مېلىنى مۇۋاپىق چەكتە قالدۇرۇپ قويسا بولىدۇ.

第八十八条　承运人根据本法第八十七条规定留置的货物，自船舶抵达卸货港的次日起满六十日无人提取的，承运人可以申请法院裁定拍卖；货物易腐烂变质或者货物的保管费用可能超过其价值的，可以申请提前拍卖。

88-ماددا توشۇغۇچى مۇشۇ قانۇننىڭ 87-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە ئاساسەن قالدۇرۇپ قويغان ماللارنى كېمە-پاراخوت مال چۈشۈرۈش پورتىغا يېتىپ كەلگەن كۈننىڭ ئەتىسىدىن باشلاپ 60 كۈن ئۆتكىچە ئالىدىغان ئادەم بولمىسا، توشۇغۇچى سوت مەھكىمىسىگە كىمئارتۇق قىلىپ سېتىش ھەققىدە كېسىم چىقىرىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ؛ مال ئاسان سېسىپ سۈپىتى ئۆزگىرىپ قالىدىغان ياكى مالنىڭ ساقلاش ھەققى ئۇنىڭ قىممىتىدىن ئېشىپ كېتىدىغان بولسا، مۇددەتتىن بۇرۇن كىمئارتۇق قىلىپ سېتىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ.

拍卖所得价款，用于清偿保管、拍卖货物的费用和运费以及应当向承运人支付的其他有关费用；不足的金额，承运人有权向托运人追偿；剩余的金额，退还托运人；无法退还、自拍卖之日起满一年又无人领取的，上缴国库。

كىمئارتۇق قىلىپ سېتىشتىن كىرگەن پۇل مالنى ساقلاش، كىمئارتۇق قىلىپ سېتىشقا ئىشلىتىلگەن خىراجەت ۋە توشۇش ھەققىنى، شۇنىڭدەك توشۇغۇچىغا تۆلەشكە تېگىشلىك باشقا ئالاقىدار خىراجەتلەرنى ئۈزۈشكە ئىشلىتىلىدۇ؛ يەتمىگەن سوممىسىنى توشۇغۇچى توشۇتقۇچىدىن تۆلىتىۋېلىشقا ھوقۇقلۇق؛ ئېشىپ قالغان سوممىسىنى توشۇتقۇچىغا قايتۇرۇپ بېرىش؛ قايتۇرغىلى بولمىغان، كىمئارتۇق قىلىپ سېتىلغان كۈندىن باشلاپ بىر يىل توشقان ھەم ئالىدىغان ئادەم چىقمىغان بولسا، دۆلەت خەزىنىسىگە تاپشۇرۇلىدۇ.

第六节　合同的解除

6-پاراگراف توختامنى بىكار قىلىش

第八十九条　船舶在装货港开航前，托运人可以要求解除合同。但是，除合同另有约定外，托运人应当向承运人支付约定运费的一半；货物已经装船的，并应当负担装货、卸货和其他与此有关的费用。

89-ماددا كېمە مال قاچىلاش پورتىدا قاتناش باشلىنىشتىن ئىلگىرى توشۇتقۇچى توختامنى بىكار قىلىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ. لېكىن، توشۇتقۇچى توشۇغۇچىغا پۈتۈشكەن توشۇش ھەققىنىڭ يېرىمىنى تۆلىشى كېرەك، توختامدا ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا؛ مال پاراخوتقا قاچىلىنىپ بولغان بولسا ھەمدە مال قاچىلاش، چۈشۈرۈش ۋە بۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك باشقا خىراجەتلەرنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第九十条　船舶在装货港开航前，因不可抗力或者其他不能归责于承运人和托运人的原因致使合同不能履行的，双方均可以解除合同，并互相不负赔偿责任。除合同另有约定外，运费已经支付的，承运人应当将运费退还给托运人；货物已经装船的，托运人应当承担装卸费用；已经签发提单的，托运人应当将提单退还承运人。

90-ماددا كېمە يۈك قاچىلاش پورتىدا يولغا چىقىشتىن بۇرۇن، تاقابىل تۇرغىلى بولمايدىغان ئەھۋال ياكى توشۇغۇچى ۋە توشۇتقۇچىدىن كۆرگىلى بولمايدىغان باشقا سەۋەب تۈپەيلىدىن توختامنى ئادا قىلالمىسا، ئىككى تەرەپ توختامنى بىكار قىلسا بولىدۇ ھەمدە بىر-بىرى ئۈچۈن تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ. توشۇش ھەققى تۆلىنىپ بولغان توختامدا ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا، توشۇغۇچى توشۇش ھەققىنى توشۇتقۇچىغا قايتۇرۇپ بېرىشى كېرەك؛ مال پاراخوتقا قاچىلىنىپ بولغان بولسا، توشۇتقۇچى قاچىلاش-چۈشۈرۈش ھەققىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك؛ تالونغا ئىمزا قويۇپ بېرىلگەن بولسا، توشۇتقۇچى تالوننى توشۇغۇچىغا قايتۇرۇپ بېرىشى لازىم.

第九十一条　因不可抗力或者其他不能归责于承运人和托运人的原因致使船舶不能在合同约定的目的港卸货的，除合同另有约定外，船长有权将货物在目的港邻近的安全港口或者地点卸载，视为已经履行合同。

91-ماددا تاقابىل تۇرغىلى بولمايدىغان ئەھۋال ياكى توشۇغۇچى ۋە توشۇتقۇچىدىن كۆرگىلى بولمايدىغان باشقا سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن كېمە توختامدا پۈتۈشكەن نىشان پورتىدا مالنى چۈشۈرۈپ بېرەلمىسە، توختامدا ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا، كېمە باشلىقى مالنى نىشان پورتقا يېقىن جايدىكى بىخەتەر پورت ياكى جايدا چۈشۈرۈشكە ھوقۇقلۇق، دەپ قارىلىدۇ.

船长决定将货物卸载的，应当及时通知托运人或者收货人，并考虑托运人或者收货人的利益。

كاپىتان مالنى چۈشۈرۈشنى قارار قىلغاندا، توشۇتقۇچى ياكى تاپشۇرۇۋالغۇچىغا ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇشى ھەمدە توشۇتقۇچى ياكى يەتكۈزگۈچىنىڭ مەنپەئىتىنى ئويلىشىشى كېرەك.

第七节　航次租船合同的特别规定

7-پاراگراف كېمە ئىجارە ئېلىش توختامىدىكى ئالاھىدە بەلگىلىمە

第九十二条　航次租船合同，是指船舶出租人向承租人提供船舶或者船舶的部分舱位，装运约定的货物，从一港运至另一港，由承租人支付约定运费的合同。

92-ماددا كېمە ئىجارە بېرىش توختامى كېمە ئىجارىچىسى ئىجارە ئالغۇچىغا كېمە-پاراخوت ياكى كېمىنىڭ بىر قىسىم بۆلۈمچىلىرىنى تەمىنلەپ بېرىدىغان، پۈتۈشكەن مالنى قاچىلاپ توشۇيدىغان، بىر پورتتىن يەنە بىر پورتقا توشۇيدىغان، ئىجارە ئالغۇچى پۈتۈشكەن توشۇش ھەققى تۆلەيدىغان توختامنى كۆرسىتىدۇ.

第九十三条　航次租船合同的内容，主要包括出租人和承租人的名称、船名、船籍、载货重量、容积、货名、装货港和目的港、受载期限、装卸期限、运费、滞期费、速遣费以及其他有关事项。

93-ماددا قاتناش قېتىم سانى بويىچە كېمە ئىجارە ئېلىش توختامىنىڭ مەزمۇنى ئاساسلىقى ئىجارىچى بىلەن ئىجارە ئالغۇچىنىڭ نامى، كېمە نامى، كېمە تەۋەلىكى، يۈك قاچىلاش ئېغىرلىقى، سىغىمى، مال نامى، مال قاچىلاش پورتى ۋە نىشان پورتى، قاچىلاش-چۈشۈرۈش مۇددىتى، توشۇش ھەققى، تۇرۇپ قېلىش ھەققى، تېز قايتۇرۇۋېتىش ھەققى ۋە باشقا ئالاقىدار ئىشلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

第九十四条　本法第四十七条和第四十九条的规定，适用于航次租船合同的出租人。

94-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 47-ۋە 49-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە كېمە ئىجارە ئېلىش توختامىدىكى ئىجارىچىلەرگە تەتبىقلىنىدۇ.

本章其他有关合同当事人之间的权利、义务的规定，仅在航次租船合同没有约定或者没有不同约定时，适用于航次租船合同的出租人和承租人。

بۇ بابتا كېمە ئىجارە ئېلىش توختامىدىكى باشقا ئالاقىدار توختاملاشقۇچىلار ئوتتۇرىسىدىكى ھوقۇق-مەجبۇرىيەتلەر ھەققىدە بەلگىلىمىلەردە، پەقەت نۆۋەت قېتىمى توختامىدىلا پۈتۈشۈلمىگەن ياكى ئوخشاش بولمىغان پۈتۈشۈلمىگەن بولسا، نۆۋەت قېتىمى كېمە ئىجارە توختامىدىكى ئىجارىچى بىلەن ئىجارە ئالغۇچىغا تەتبىقلىنىدۇ.

第九十五条　对按照航次租船合同运输的货物签发的提单，提单持有人不是承租人的，承运人与该提单持有人之间的权利、义务关系适用提单的约定。但是，提单中载明适用航次租船合同条款的，适用该航次租船合同的条款。

95-ماددا كېمە ئىجارە ئېلىش توختامى بويىچە توشۇلغان مالغا ئىمزا قويۇپ تارقىتىلغان تالونغا تالون ئىگىسى ئىجارە ئالغۇچى بولمىسا، توشۇغۇچى بىلەن شۇ تالوننى ئىلكىدە تۇتقۇچى ئوتتۇرىسىدىكى ھوقۇق-مەجبۇرىيەت مۇناسىۋىتىگە تالون ئېلىش پۈتۈمى تەتبىقلىنىدۇ. لېكىن، مال ئېلىش تالونىدا قاتناش قېتىم سانى ئىجارە ئېلىش توختامىنىڭ ماددىلىرى ئېنىق يېزىلغان بولسا، شۇ قاتناش قېتىم ئىجارە ئېلىش توختامىنىڭ ماددىلىرىمۇ تەتبىقلىنىدۇ.

第九十六条　出租人应当提供约定的船舶；经承租人同意，可以更换船舶。但是，提供的船舶或者更换的船舶不符合合同约定的，承租人有权拒绝或者解除合同。

96-ماددا ئىجارىچى پۈتۈشكەن كېمە-پاراخوتنى تەمىنلەپ بېرىشى كېرەك؛ ئىجارە ئالغۇچىنىڭ ماقۇللۇقى بىلەن كېمە-پاراخوتنى ئالماشتۇرۇشقا بولىدۇ. لېكىن، تەمىنلىگەن كېمە-پاراخوت ياكى ئالماشتۇرغان كېمە-پاراخوت توختامدىكى پۈتۈمگە ئۇيغۇن كەلمىسە، ئىجارە ئالغۇچى توختامنى رەت قىلىشقا ياكى بىكار قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

因出租人过失未提供约定的船舶致使承租人遭受损失的，出租人应当负赔偿责任。

ئىجارىچىنىڭ سەۋەنلىكى تۈپەيلىدىن پۈتۈشكەن كېمىنى تەمىنلەپ بەرمەسلىكى ئىجارە ئالغۇچىنى زىيانغا ئۇچراتقان بولسا، ئىجارىچى تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第九十七条　出租人在约定的受载期限内未能提供船舶的，承租人有权解除合同。但是，出租人将船舶延误情况和船舶预期抵达装货港的日期通知承租人的，承租人应当自收到通知时起四十八小时内，将是否解除合同的决定通知出租人。

97-ماددا ئىجارىچى پۈتۈشكەن قاچىلاش مۇددىتىدە كېمە-پاراخوت بىلەن تەمىنلەپ بەرمىسە، ئىجارە ئالغۇچى توختامنى بىكار قىلىشقا ھوقۇقلۇق. لېكىن، ئىجارىچى پاراخوتنىڭ كېچىكىش ئەھۋالى ۋە پاراخوتنىڭ مال قاچىلاش پورتىغا يېتىپ بېرىشنى كۆزلىگەن ۋاقتىنى ئىجارە ئالغۇچىغا ئۇقتۇرغان بولسا، ئىجارە ئالغۇچى ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرۇۋالغان ۋاقىتتىن باشلاپ 48 سائەت ئىچىدە توختامنى بىكار قىلىش-قىلماسلىق قارارىنى ئىجارىچىگە ئۇقتۇرۇشى كېرەك.

因出租人过失延误提供船舶致使承租人遭受损失的，出租人应当负赔偿责任。

ئىجارىچىنىڭ سەۋەنلىكى تۈپەيلىدىن كېمە بىلەن تەمىنلەشنى كېچىكتۈرۈپ ئىجارە ئالغۇچىنى زىيانغا ئۇچراتقان بولسا، ئىجارىچى تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第九十八条　航次租船合同的装货、卸货期限及其计算办法，超过装货、卸货期限后的滞期费和提前完成装货、卸货的速遣费，由双方约定。

98-ماددا پاراخوت ئىجارە ئېلىش توختامىدىكى مال قاچىلاش، مالنى چۈشۈرۈش مۇددىتى ۋە ئۇنى ھېسابلاش چارىسى مال قاچىلاش، مال چۈشۈرۈش مۇددىتىدىن كېيىنكى تۇرۇپ قېلىش ھەققى ۋە مالنى مۇددەتتىن بۇرۇن قاچىلاش، چۈشۈرۈشنى تاماملاش تېز قايتۇرۇش ھەققىدىن ئېشىپ كەتسە، ئىككى تەرەپ پۈتۈشىدۇ.

第九十九条　承租人可以将其租用的船舶转租；转租后，原合同约定的权利和义务不受影响。

99-ماددا ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە ئالغان كېمە-پاراخوتنى قايتا ئىجارە بەرسە بولىدۇ؛ قايتا ئىجارە بەرگەندىن كېيىن، ئەسلىي توختامدا پۈتۈشكەن ھوقۇق-مەجبۇرىيەتلەر تەسىرگە ئۇچرىمايدۇ.

第一百条　承租人应当提供约定的货物；经出租人同意，可以更换货物。但是，更换的货物对出租人不利的，出租人有权拒绝或者解除合同。

100-ماددا ئىجارە ئالغۇچى پۈتۈشكەن مالنى يەتكۈزۈپ بېرىشى كېرەك؛ ئىجارىچىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئالغاندىن كېيىن، مالنى ئالماشتۇرۇشقا بولىدۇ. لېكىن، ئالماشتۇرغان مال ئىجارىچىگە پايدىسىز بولسا، ئىجارىچى توختامنى رەت قىلىشقا ياكى بىكار قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

因未提供约定的货物致使出租人遭受损失的，承租人应当负赔偿责任。

پۈتۈشكەن مال بىلەن تەمىنلىمىگەنلىكتىن ئىجارىچى زىيانغا ئۇچرىغان بولسا، ئىجارە ئالغۇچى تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第一百零一条　出租人应当在合同约定的卸货港卸货。合同订有承租人选择卸货港条款的，在承租人未按照合同约定及时通知确定的卸货港时，船长可以从约定的选卸港中自行选定一港卸货。承租人未按照合同约定及时通知确定的卸货港，致使出租人遭受损失的，应当负赔偿责任。出租人未按照合同约定，擅自选定港口卸货致使承租人遭受损失的，应当负赔偿责任。

101-ماددا ئىجارىچى توختامدا پۈتۈشكەن مال چۈشۈرۈش پورتىدا مالنى چۈشۈرۈشى كېرەك. توختامدا ئىجارە ئالغۇچى يۈك چۈشۈرۈش پورتىنى تاللايدىغان ماددىلار بەلگىلەنگەن بولسا، ئىجارە ئالغۇچى توختامدىكى پۈتۈم بويىچە بېكىتكەن يۈك چۈشۈرۈش پورتىنى ۋاقتىدا ئۇقتۇرمىغاندا، كاپىتان پۈتۈشكەن يۈك تاللاش-چۈشۈرۈش پورتىدىن مالنى چۈشۈرىدىغان بىر پورتنى ئۆزى تاللىسا بولىدۇ. ئىجارە ئالغۇچى بېكىتىلگەن مال چۈشۈرۈش پورتىنى توختامدا پۈتۈشكىنى بويىچە ۋاقتىدا ئۇقتۇرماي، ئىجارىچىنى زىيانغا ئۇچراتقان بولسا، تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك. ئىجارىچى پورتتا مالنى ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن تاللاپ چۈشۈرمەي، ئىجارە ئالغۇچىنى زىيانغا ئۇچراتقان بولسا، تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第八节　多式联运合同的特别规定

8-پاراگراف كۆپ ۋاسىتىلىك ئۇلاپ توشۇش توختامىنىڭ ئالاھىدە بەلگىلىمىسى

第一百零二条　本法所称多式联运合同，是指多式联运经营人以两种以上的不同运输方式，其中一种是海上运输方式，负责将货物从接收地运至目的地交付收货人，并收取全程运费的合同。

102-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان كۆپ ۋاسىتىلىك ئۇلاپ توشۇش توختامى كۆپ ۋاسىتىلىك ئۇلاپ يەتكۈزۈش تىجارەتچىسى ئىككىدىن ئارتۇق ئوخشاش بولمىغان توشۇش ئۇسۇلىنى قوللىنىدۇ، بۇنىڭ بىرى دېڭىز تىرانسپورت ئۇسۇلى بولۇپ، مالنى قوبۇل قىلغان جايدىن مەنزىلگە توشۇپ بېرىپ، تاپشۇرۇۋالغۇچىغا تاپشۇرۇشقا ھەمدە پۈتۈن مۇساپىلىك توشۇش ھەققى ئېلىشقا مەسئۇل بولىدىغان توختامنى كۆرسىتىدۇ.

前款所称多式联运经营人，是指本人或者委托他人以本人名义与托运人订立多式联运合同的人。

ئالدىنقى تارماقتا ئېيتىلغان كۆپ ۋاسىتىلىك ئۇلاپ توشۇش تىجارەتچىسى ئۆزى ياكى باشقىلارغا ئۆز نامىدا توشۇتقۇچى بىلەن كۆپ ۋاسىتىلىك ئۇلاپ يەتكۈزۈش توختامى تۈزۈشنى ھاۋالە قىلغان كىشىنى كۆرسىتىدۇ.

第一百零三条　多式联运经营人对多式联运货物的责任期间，自接收货物时起至交付货物时止。

103-ماددا كۆپ ۋاسىتىلىك ئۇلاپ توشۇش تىجارەتچىسىنىڭ كۆپ ۋاسىتىلىك ئۇلاپ توشۇلغان مالغا مەسئۇل بولۇش مۇددىتى مالنى تاپشۇرۇۋالغان ۋاقىتتىن باشلاپ، مالنى تاپشۇرۇپ بەرگەنگە قەدەر بولىدۇ.

第一百零四条　多式联运经营人负责履行或者组织履行多式联运合同，并对全程运输负责。

104-ماددا كۆپ ۋاسىتىلىك ئۇلاپ توشۇش تىجارەتچىسى كۆپ ۋاسىتىلىك ئۇلاپ يەتكۈزۈش توختامىنى ئىجرا قىلىش ياكى ئىجراغا تەشكىللەشكە مەسئۇل بولىدۇ ھەمدە توشۇشنىڭ پۈتۈن جەريانىغا مەسئۇل بولىدۇ.

多式联运经营人与参加多式联运的各区段承运人，可以就多式联运合同的各区段运输，另以合同约定相互之间的责任。但是，此项合同不得影响多式联运经营人对全程运输所承担的责任。

كۆپ ۋاسىتىلىك ئۇلاپ توشۇش تىجارەتچىسى بىلەن كۆپ ۋاسىتىلىك ئۇلاپ توشۇشقا قاتناشقان ھەرقايسى بۆلەك توشۇغۇچىلىرى كۆپ ۋاسىتىلىك ئۇلاپ يەتكۈزۈش توختامىنىڭ ھەرقايسى بۆلەكلەردە توشۇسا بولىدۇ، ئۇلار توختامدا ئۆزئارا جاۋابكارلىقنى پۈتۈشىدۇ. لېكىن، بۇ توختام كۆپ ۋاسىتىلىك ئۇلاپ توشۇش تىجارەتچىسىنىڭ پۈتۈن مۇساپىلىك توشۇشتا ئۈستىگە ئالىدىغان مەسئۇلىيىتىگە تەسىر يەتكۈزمەسلىكى كېرەك.

第一百零五条　货物的灭失或者损坏发生于多式联运的某一运输区段的，多式联运经营人的赔偿责任和责任限额，适用调整该区段运输方式的有关法律规定。

105-ماددا مال كۆپ ۋاسىتىلىك ئۇلاپ توشۇشنىڭ مەلۇم توشۇش بۆلىكىدە يوقاپ كەتسە ياكى زىيانغا ئۇچرىسا، كۆپ ۋاسىتىلىك ئۇلاپ توشۇش تىجارەتچىسىنىڭ تۆلەم جاۋابكارلىقى ۋە جاۋابكارلىق چېكى شۇ بۆلەكتىكى توشۇش ئۇسۇلىنى تەڭشەشكە ئالاقىدار قانۇن بەلگىلىمىلىرى بويىچە بولىدۇ.

第一百零六条　货物的灭失或者损坏发生的运输区段不能确定的，多式联运经营人应当依照本章关于承运人赔偿责任和责任限额的规定负赔偿责任。

106-ماددا مال يوقاپ كەتكەن ياكى بۇزۇلغان توشۇش بۆلىكىنى بېكىتكىلى بولمىسا، كۆپ ۋاسىتىلىك ئۇلاپ توشۇش تىجارەتچىسى مۇشۇ بابتىكى توشۇغۇچىنىڭ تۆلەم جاۋابكارلىقى ۋە جاۋابكارلىق چېكىگە دائىر بەلگىلىمە بويىچە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第五章　海上旅客运输合同

5-باب دېڭىزدا يولۇچى توشۇش توختامى

第一百零七条　海上旅客运输合同，是指承运人以适合运送旅客的船舶经海路将旅客及其行李从一港运送至另一港，由旅客支付票款的合同。

107-ماددا دېڭىزدا يولۇچى توشۇش توختامى توشۇغۇچى يولۇچى توشۇشقا باب كېلىدىغان پاراخوت ئارقىلىق يولۇچى ۋە ئۇنىڭ يۈك-تاقلىرىنى بىر پورتتىن يەنە بىر پورتقا توشۇيدىغان، يولۇچى بېلەت پۇلى تۆلەيدىغان توختامنى كۆرسىتىدۇ.

第一百零八条　本章下列用语的含义：

108-ماددا بۇ بابتىكى تۆۋەندىكى سۆزلەرنىڭ مەنىسى :

（一）“承运人”，是指本人或者委托他人以本人名义与旅客订立海上旅客运输合同的人。

( 1 ) «توشۇغۇچى»ئۆزى ياكى باشقىلارغا ئۆز نامىدا يولۇچى بىلەن دېڭىز يولۇچى توشۇش توختامى تۈزۈشنى ھاۋالە قىلغان كىشىنى كۆرسىتىدۇ.

（二）“实际承运人”，是指接受承运人委托，从事旅客运送或者部分运送的人，包括接受转委托从事此项运送的其他人。

( 2 ) «ئەمەلىي توشۇغۇچى»توشۇغۇچىنىڭ ھاۋالىسىنى قوبۇل قىلىدىغان، يولۇچى توشۇيدىغان ياكى قىسمەن توشۇيدىغان كىشىنى، جۈملىدىن ئۆتۈنمە ھاۋالىنى قوبۇل قىلىپ مۇشۇ توشۇش بىلەن شۇغۇللىنىدىغان باشقىلارنى كۆرسىتىدۇ.

（三）“旅客”，是指根据海上旅客运输合同运送的人；经承运人同意，根据海上货物运输合同，随船护送货物的人，视为旅客。

( 3 ) «يولۇچى»دېڭىز ئۈستى يولۇچى تىرانسپورت توختامىغا ئاساسەن توشۇلىدىغان كىشىنى كۆرسىتىدۇ؛ توشۇغۇچىنىڭ ماقۇللۇقى بىلەن، دېڭىز ئۈستىدىكى مال توشۇش توختامىغا ئاساسەن، مالنى پاراخوت بىلەن بىللە مۇھاپىزەت قىلىپ ئاپارغان كىشى يولۇچى، دەپ قارىلىدۇ.

（四）“行李”，是指根据海上旅客运输合同由承运人载运的任何物品和车辆，但是活动物除外。

( 4 ) «يۈك-تاق»توشۇغۇچى دېڭىزدا يولۇچى توشۇش توختامىغا ئاساسەن توشۇيدىغان ھەرقانداق نەرسە ۋە ئاپتوموبىلنى كۆرسىتىدۇ، لېكىن تىرىك ھايۋانلار بۇنىڭ سىرتىدا.

（五）“自带行李”，是指旅客自行携带、保管或者放置在客舱中的行李。

( 5 ) «يۈك-تاقنى ئۆزى ئېلىۋېلىش»يولۇچىلار بۆلمىسىگە ئۆزى ئېلىپ يۈرىدىغان، ساقلايدىغان ياكى قويىدىغان يۈك-تاقىنى كۆرسىتىدۇ.

第一百零九条　本章关于承运人责任的规定，适用于实际承运人。本章关于承运人的受雇人、代理人责任的规定，适用于实际承运人的受雇人、代理人。

109-ماددا بۇ بابتىكى توشۇغۇچىلارنىڭ جاۋابكارلىقى توغرىسىدىكى بەلگىلىمىلەر ئەمەلىي توشۇغۇچىلارغىمۇ تەتبىقلىنىدۇ. بۇ بابتىكى توشۇغۇچىنىڭ ياللانغۇچىسى ۋە ۋاكالەتچىسىنىڭ جاۋابكارلىقى توغرىسىدىكى بەلگىلىمىلەر ئەمەلىي توشۇغۇچىنىڭ ياللەنگۈچىسى ۋە ۋاكالەتچىسىگە تەتبىقلىنىدۇ.

第一百一十条　旅客客票是海上旅客运输合同成立的凭证。

110-ماددا يولۇچىلار بېلىتى دېڭىز يولۇچى تىرانسپورت توختامى ۋۇجۇدقا كەلگەنلىك ئىسپاتىدۇر.

第一百一十一条　海上旅客运输的运送期间，自旅客登船时起至旅客离船时止。客票票价含接送费用的，运送期间并包括承运人经水路将旅客从岸上接到船上和从船上送到岸上的时间，但是不包括旅客在港站内、码头上或者在港口其他设施内的时间。

111-ماددا دېڭىزدا يولۇچى توشۇش مەزگىلى يولۇچى كېمىگە چىققان ۋاقىتتىن باشلاپ، يولۇچى كېمىدىن ئايرىلغۇچە بولىدۇ. يولۇچى بېلىتى باھاسى ئاپىرىپ-ئەكىلىش ھەققىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ، توشۇش مەزگىلى توشۇغۇچىنىڭ سۇ يولى ئارقىلىق يولۇچىنى قىرغاقتىن پاراخوتقا ئېلىپ چىققان ياكى پاراخوتتىن قىرغاققا يەتكۈزۈپ بەرگەن ۋاقتىنى ئۆز ئىچىگە ئالمايدۇ، لېكىن يولۇچىنىڭ پورت ۋوگزالى، پىرىستاندىكى ياكى پورتتىكى باشقا ئەسلىھەلەر ئىچىدىكى ۋاقتىنى ئۆز ئىچىگە ئالمىغان.

旅客的自带行李，运送期间同前款规定。旅客自带行李以外的其他行李，运送期间自旅客将行李交付承运人或者承运人的受雇人、代理人时起至承运人或者承运人的受雇人、代理人交还旅客时止。

يولۇچىلار يۈك-تاقلىرىنى ئۆزى ئېلىۋېلىشى، توشۇش مۇددىتى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بىلەن ئوخشاش بولۇشى كېرەك. يولۇچى يۈك-تاقلىرىدىن باشقا يۈك-تاقلارنى ئۆزى ئېلىۋالغان بولسا، توشۇش مۇددىتى يولۇچى يۈك-تاقىنى توشۇغۇچى ياكى توشۇغۇچىنىڭ ياللانغۇچىسى، ۋاكالەتچىسىگە تاپشۇرۇپ بەرگەن ۋاقىتتىن باشلاپ توشۇغۇچى ياكى توشۇگۈچىنىڭ ياللانغۇچىسى ۋە ۋاكالەتچىسى يولۇچىغا قايتۇرۇپ بەرگەن كۈنگىچە بولىدۇ.

第一百一十二条　旅客无票乘船、越级乘船或者超程乘船，应当按照规定补足票款，承运人可以按照规定加收票款；拒不交付的，船长有权在适当地点令其离船，承运人有权向其追偿。

112-ماددا يولۇچىلار پاراخوتقا بېلەت ئالماي، دەرىجە ئاتلاپ چىققان ياكى مۇساپىدىن ئاشۇرۇپ چىققان بولسا، بەلگىلىمە بويىچە بېلەت پۇلىنى تولۇق تولۇقلىشى كېرەك، توشۇغۇچى بەلگىلىمە بويىچە ئۇنىڭدىن بېلەت پۇلىنى كۆپەيتىپ ئالسا بولىدۇ؛ تاپشۇرۇشنى رەت قىلسا، كاپىتان مۇۋاپىق جايدا ئۇنى پاراخوتتىن ئايرىۋېتىشكە ھوقۇقلۇق، توشۇغۇچى ئۇنىڭدىن تۆلىتىۋېلىشقا ھوقۇقلۇق.

第一百一十三条　旅客不得随身携带或者在行李中夹带违禁品或者易燃、易爆、有毒、有腐蚀性、有放射性以及有可能危及船上人身和财产安全的其他危险品。

113-ماددا يولۇچىلارنىڭ مەنئى قىلىنغان ياكى يېنىشچان، پارتلاشچان، زەھەرلىك، چىرىتىشچان، رادىيوئاكتىپلىق بۇيۇملارنى، شۇنىڭدەك پاراخوتنىڭ جىسمانىي بىخەتەرلىكى ۋە مال-مۈلۈك بىخەتەرلىكىگە خەۋپ يەتكۈزۈش ئېھتىمالى بولغان باشقا خەتەرلىك بۇيۇملارنى يېنىدا ئېلىپ يۈرۈشىگە ياكى يۈك-تاقلارنىڭ ئارىسىغا سېلىۋېلىشىغا يول قويۇلمايدۇ.

承运人可以在任何时间、任何地点将旅客违反前款规定随身携带或者在行李中夹带的违禁品、危险品卸下、销毁或者使之不能为害，或者送交有关部门，而不负赔偿责任。

توشۇغۇچى يولۇچىلارنى ھەرقانداق ۋاقىت، ھەرقانداق جايدا ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپ ھالدا يېنىدا ئېلىپ يۈرسە ياكى يۈك-تاقلىرىنىڭ ئارىسىغا سېلىۋالغان مەنئى قىلىنغان بۇيۇملارنى، خەتەرلىك بۇيۇملارنى چۈشۈرۈۋەتسە، كۆيدۈرۈۋەتسە ياكى ئۇلارنى زىيان سالدۇرمىسا ياكى ئالاقىدار تارماقلارغا تاپشۇرۇپ بەرسە بولىدۇ، تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ.

旅客违反本条第一款规定，造成损害的，应当负赔偿责任。

يولۇچىلار مۇشۇ ماددىنىڭ 1-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ زىيان سالغان بولسا، تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第一百一十四条　在本法第一百一十一条规定的旅客及其行李的运送期间，因承运人或者承运人的受雇人、代理人在受雇或者受委托的范围内的过失引起事故，造成旅客人身伤亡或者行李灭失、损坏的，承运人应当负赔偿责任。

114-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 111-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن يولۇچى ۋە ئۇنىڭ يۈك-تاقلىرىنى توشۇش مەزگىلىدە، توشۇغۇچى ياكى توشۇغۇچىنىڭ ياللانغۇچىسى، ۋاكالەتچىسى ياللىنىش ياكى ھاۋالە قىلىنىش دائىرىسىدە سەۋەنلىك بىلەن ھادىسە تۇغدۇرۇپ، يولۇچىنى جىسمانىي جەھەتتىن ياراتقان ياكى يۈك-تاقىسى يوقاپ كەتكەن، بۇزۇلغان بولسا، توشۇغۇچى تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

请求人对承运人或者承运人的受雇人、代理人的过失，应当负举证责任；但是，本条第三款和第四款规定的情形除外。

توشۇغۇچى ياكى توشۇغۇچىنىڭ ياللانغۇچىسى ۋە ۋاكالەتچىسىدە، تەلەپ قىلغۇچى دەلىل-ئىسپات كۆرسىتىش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك؛ لېكىن، مۇشۇ ماددىنىڭ 3-تارمىقى ۋە 4-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن ئەھۋاللار بۇنىڭ سىرتىدا.

旅客的人身伤亡或者自带行李的灭失、损坏，是由于船舶的沉没、碰撞、搁浅、爆炸、火灾所引起或者是由于船舶的缺陷所引起的，承运人或者承运人的受雇人、代理人除非提出反证，应当视为其有过失。

يولۇچىنىڭ جىسمانىي تالاپەتكە ئۇچرىشى ياكى يۈك-تاقىسىنىڭ يوقاپ كېتىشى، بۇزۇلۇشىغا پاراخوتنىڭ چۆكۈپ كېتىشى، سوقۇلۇپ كېتىشى، تېيىز سۇدا توختاپ قېلىشى، پارتلىشى، ئوت ئاپىتى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى ياكى پاراخوتتىكى نۇقسان سەۋەبىدىن كېلىپ چىققان بولسا، توشۇغۇچى ياكى توشۇغۇچىنىڭ ياللانغۇچىسى ۋە ۋاكالەتچىسى قارشى ئىسپات بەرمىسە، سەۋەنلىك بار دەپ قارىلىدۇ.

旅客自带行李以外的其他行李的灭失或者损坏，不论由于何种事故所引起，承运人或者承运人的受雇人、代理人除非提出反证，应当视为其有过失。

يولۇچىلارنىڭ يۈك-تاقلىرىدىن باشقا يۈك-تاقلىرىنىڭ يوقاپ كېتىشى ياكى بۇزۇلۇشىغا ھەرقانداق ھادىسە سەۋەبچى بولۇشىدىن قەتئىينەزەر، توشۇغۇچى ياكى توشۇغۇچىنىڭ ياللانغۇچىسى، ۋەكىلى قارشى ئىسپات بەرمىسە، سەۋەنلىك بار دەپ قارىلىدۇ.

第一百一十五条　经承运人证明，旅客的人身伤亡或者行李的灭失、损坏，是由于旅客本人的过失或者旅客和承运人的共同过失造成的，可以免除或者相应减轻承运人的赔偿责任。

115-ماددا توشۇغۇچىنىڭ ئىسپاتلىشىچە، يولۇچىنىڭ جىسمانىي تالاپەتكە ئۇچرىشى ياكى يۈك-تاقلىرىنىڭ يوقاپ كېتىشى، بۇزۇلۇشى يولۇچىنىڭ سەۋەنلىكى ياكى يولۇچى بىلەن توشۇغۇچىنىڭ ئورتاق سەۋەنلىكى تۈپەيلىدىن كېلىپ چىققان بولسا، توشۇغۇچىنىڭ تۆلەم جاۋابكارلىقىنى كەچۈرۈم قىلىشقا ياكى مۇناسىپ يېنىكلىتىشكە بولىدۇ.

经承运人证明，旅客的人身伤亡或者行李的灭失、损坏，是由于旅客本人的故意造成的，或者旅客的人身伤亡是由于旅客本人健康状况造成的，承运人不负赔偿责任。

توشۇغۇچى شۇنى ئىسپاتلىدىكى، يولۇچىنىڭ جىسمانىي تالاپىتى ياكى يۈك-تاقىسىنىڭ يوقاپ كېتىشى، بۇزۇلۇشىنى يولۇچىنىڭ قەستەنلىكى كەلتۈرۈپ چىقارغان ياكى يولۇچىنىڭ جىسمانىي جەھەتتىكى تالاپىتى يولۇچىنىڭ سالامەتلىك ئەھۋالىدىن كېلىپ چىققان بولسا، توشۇغۇچى تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ.

第一百一十六条　承运人对旅客的货币、金银、珠宝、有价证券或者其他贵重物品所发生的灭失、损坏，不负赔偿责任。

116-ماددا توشۇغۇچى يولۇچىنىڭ پۇل، ئالتۇن-كۈمۈش، ئۈنچە-مەرۋايىت، باھالىق ئاكسىيە ياكى باشقا قىممەتلىك بۇيۇملىرىنى يوقىتىپ قويغان، بۇزۇۋەتكەن بولسا، تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ.

旅客与承运人约定将前款规定的物品交由承运人保管的，承运人应当依照本法第一百一十七条的规定负赔偿责任；双方以书面约定的赔偿限额高于本法第一百一十七条的规定的，承运人应当按照约定的数额负赔偿责任。

يولۇچى توشۇغۇچى بىلەن ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن بۇيۇملارنى توشۇغۇچىنىڭ ساقلىشىغا تاپشۇرۇپ بېرىشكە پۈتۈشكەن بولسا، توشۇغۇچى مۇشۇ قانۇننىڭ 117-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك؛ ئىككى تەرەپ يازما پۈتۈشكەن تۆلەم چېكى مۇشۇ قانۇننىڭ 117-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىدىن يۇقىرى بولسا، توشۇغۇچى پۈتۈشكەن سومما بويىچە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第一百一十七条　除本条第四款规定的情形外，承运人在每次海上旅客运输中的赔偿责任限额，依照下列规定执行：

117-ماددا مۇشۇ ماددىنىڭ 4-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن ئەھۋاللارنى ھېسابقا ئالمىغاندا، توشۇغۇچىنىڭ ھەر قېتىملىق دېڭىز يولۇچىلىرى توشۇشتىكى تۆلەم جاۋابكارلىق چېكى تۆۋەندىكى بەلگىلىمە بويىچە ئىجرا قىلىنىدۇ :

（一）旅客人身伤亡的，每名旅客不超过46666计算单位；

( 1 ) يولۇچىنىڭ جىسمانىي تالاپىتى بولسا، ھەر يولۇچى 46666 ھېسابلاش ئورنىدىن ئېشىپ كەتمەيدۇ؛

（二）旅客自带行李灭失或者损坏的，每名旅客不超过833计算单位；

( 2 ) يولۇچى ئۆزى ئېلىۋالغان يۈك-تاق يوقاپ كەتكەن ياكى بۇزۇلغان بولسا، ھەر يولۇچى 833 ھېسابلاش ئورنىدىن ئېشىپ كەتمەيدۇ؛

（三）旅客车辆包括该车辆所载行李灭失或者损坏的，每一车辆不超过3333计算单位；

( 3 ) يولۇچىلار ئاپتوموبىلى، جۈملىدىن شۇ ئاپتوموبىلغا قاچىلانغان يۈك-تاق يوقاپ كەتكەن ياكى بۇزۇلغان بولسا، ھەر بىر ئاپتوموبىل 3333 ھېسابلاش ئورنىدىن ئېشىپ كەتمىسە؛

（四）本款第（二）、（三）项以外的旅客其他行李灭失或者损坏的，每名旅客不超过1200计算单位。

( 4 ) مۇشۇ تارماقنىڭ ( 2 )، ( 3 ) تارماقچىسىدىن باشقا يولۇچىلارنىڭ باشقا يۈك-تاقلىرى يوقالغان ياكى بۇزۇلغان بولسا، ھەر بىر يولۇچى 1200 ھېسابلاش ئورنىدىن ئېشىپ كەتمەيدۇ.

承运人和旅客可以约定，承运人对旅客车辆和旅客车辆以外的其他行李损失的免赔额。但是，对每一车辆损失的免赔额不得超过117计算单位，对每名旅客的车辆以外的其他行李损失的免赔额不得超过13计算单位。在计算每一车辆或者每名旅客的车辆以外的其他行李的损失赔偿数额时，应当扣除约定的承运人免赔额。

توشۇغۇچى بىلەن يولۇچى توشۇغۇچىنىڭ يولۇچىنىڭ ئاپتوموبىلى ۋە يولۇچىنىڭ ئاپتوموبىلىدىن باشقا يۈك-تاق زىيىنىغا بېرىلىدىغان كەچۈرۈم تۆلەم سوممىسىنى پۈتۈشسە بولىدۇ. لېكىن، ھەر بىر ئاپتوموبىل زىيىنىنىڭ كەچۈرۈم تۆلەم سوممىسى 117 ھېسابلىغۇچى ئورۇندىن ئېشىپ كەتمەسلىكى، ھەر بىر يولۇچىنىڭ ئاپتوموبىلدىن باشقا يۈك-تاق زىيىنىغا بېرىلىدىغان كەچۈرۈم تۆلەم سوممىسى 13 ھېسابلاش ئورنىدىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك. ھەربىر ئاپتوموبىل ياكى ھەربىر يولۇچىنىڭ ئاپتوموبىلىدىن باشقا يۈك-تاقلىرىنىڭ زىياننى تۆلەش سوممىسىنى ھېسابلاشتا، پۈتۈشكەن توشۇغۇچىنىڭ كەچۈرۈم تۆلەم سوممىسىنى تۇتۇپ قېلىش كېرەك.

承运人和旅客可以书面约定高于本条第一款规定的赔偿责任限额。

توشۇغۇچى بىلەن يولۇچى مۇشۇ ماددىنىڭ 1-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن تۆلەم جاۋابكارلىقى چېكىدىن يۇقىرى بولۇشنى يازما پۈتۈشسە بولىدۇ.

中华人民共和国港口之间的海上旅客运输，承运人的赔偿责任限额，由国务院交通主管部门制定，报国务院批准后施行。

جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ پورتلار ئارا دېڭىزدا يولۇچى توشۇش، توشۇغۇچىلارنىڭ تۆلەم جاۋابكارلىق چېكىنى گوۋۇيۈەننىڭ قاتناش مەسئۇل تارمىقى تۈزۈپ، گوۋۇيۈەنگە تەستىقلاتقاندىن كېيىن يولغا قويىدۇ.

第一百一十八条　经证明，旅客的人身伤亡或者行李的灭失、损坏，是由于承运人的故意或者明知可能造成损害而轻率地作为或者不作为造成的，承运人不得援用本法第一百一十六条和第一百一十七条限制赔偿责任的规定。

118-ماددا شۇنى ئىسپاتلىدىكى، يولۇچىلارنىڭ جىسمانىي تالاپەتكە ئۇچرىشى ياكى يۈك-تاقلىرىنىڭ يوقاپ كېتىشى، بۇزۇلۇشى توشۇغۇچىنىڭ قەستەنلىكى ياكى زىيان پەيدا قىلىش ئېھتىمالى بارلىقىنى بىلىپ تۇرۇپ يېنىكلىك بىلەن قىلغان ياكى قىلمىغانلىقىدىن كېلىپ چىققان بولسا، توشۇغۇچى مۇشۇ قانۇننىڭ 66-ۋە 117-ماددىسىدىكى تۆلەم جاۋابكارلىقىنى چەكلەش توغرىسىدىكى بەلگىلىمىلەرنى قوللانسا بولمايدۇ.

经证明，旅客的人身伤亡或者行李的灭失、损坏，是由于承运人的受雇人、代理人的故意或者明知可能造成损害而轻率地作为或者不作为造成的，承运人的受雇人、代理人不得援用本法第一百一十六条和第一百一十七条限制赔偿责任的规定。

ئىسپاتلىنىشىچە، توشۇغۇچىنىڭ جىسمانىي تالاپەتكە ئۇچرىشى ياكى يۈك-تاقىسىنىڭ يوقاپ كېتىشى، بۇزۇلۇشىغا توشۇغۇچىنىڭ ياللانغۇچىسى ۋە ۋاكالەتچىسى قەستەن ياكى زىيان كېلىپ چىقىش ئېھتىماللىقىنى بىلىپ تۇرۇپ يېنىكلىك بىلەن قىلغان ياكى قىلمىغانلىقى سەۋەب بولغان بولسا، توشۇغۇچىنىڭ ياللىغۇچىسى ۋە ۋاكالەتچىسى مۇشۇ قانۇننىڭ 66-ۋە 117-ماددىسىدىكى تۆلەم جاۋابكارلىقىغا دائىر بەلگىلىمىلەرنى ئىشلەتسە بولمايدۇ.

第一百一十九条　行李发生明显损坏的，旅客应当依照下列规定向承运人或者承运人的受雇人、代理人提交书面通知：

119-ماددا يۈك-تاق كۆرۈنەرلىك بۇزۇلسا، يولۇچى تۆۋەندىكى بەلگىلىمە بويىچە توشۇغۇچى ياكى توشۇغۇچىنىڭ ياللانغۇچىسى ۋە ۋاكالەتچىسىگە يازما ئۇقتۇرۇش تاپشۇرۇشى كېرەك :

（一）自带行李，应当在旅客离船前或者离船时提交；

( 1 ) يۈك-تاقنى ئۆزى ئېلىۋېلىش ئۈچۈن، يولۇچى پاراخوتتىن ئايرىلىشتىن ئىلگىرى ياكى پاراخوتتىن ئايرىلىدىغاندا تاپشۇرۇپ بېرىش كېرەك؛

（二）其他行李，应当在行李交还前或者交还时提交。

( 2 ) باشقا يۈك-تاقلارنى يۈك-تاقنى قايتۇرۇشتىن بۇرۇن ياكى قايتۇرغاندا تاپشۇرۇش كېرەك.

行李的损坏不明显，旅客在离船时或者行李交还时难以发现的，以及行李发生灭失的，旅客应当在离船或者行李交还或者应当交还之日起十五日内，向承运人或者承运人的受雇人、代理人提交书面通知。

يۈك-تاق روشەن بۇزۇلمىغان، يولۇچى كېمىدىن ئايرىلىدىغان چاغدا ياكى يۈك-تاقنى قايتۇرۇپ بەرگەندە ئېسىگە ئالالمىسا، شۇنىڭدەك يۈك-تاقى يوقاپ كەتكەن بولسا، يولۇچى كېمە بىلەن ياكى يۈك-تاقنى قايتۇرۇپ بەرگەن ياكى قايتۇرۇشقا تېگىشلىك كۈندىن باشلاپ 15 كۈن ئىچىدە، توشۇغۇچى ياكى توشۇغۇچىنىڭ ياللىغۇچىسى، ۋاكالەتچىسىگە يازما ئۇقتۇرۇش تاپشۇرۇشى كېرەك.

旅客未依照本条第一、二款规定及时提交书面通知的，除非提出反证，视为已经完整无损地收到行李。

يولۇچى مۇشۇ ماددىنىڭ 1-، 2-تارمىقىدىكى بەلگىلىمە بويىچە ۋاقتىدا يازما ئۇقتۇرۇش تاپشۇرمىسا، قارشى ئىسپات بەرمىسىلا، يۈك-تاقنى ساق-سالامەت، زىيانسىز تاپشۇرۇۋالدى دەپ قارىلىدۇ.

行李交还时，旅客已经会同承运人对行李进行联合检查或者检验的，无需提交书面通知。

يۈك-تاقنى قايتۇرۇپ بەرگەندە، يولۇچى توشۇغۇچى بىلەن بىرلىكتە يۈك-تاقىنى بىرلىشىپ تەكشۈرگەن ياكى تەكشۈرگەن بولسا، يازما ئۇقتۇرۇش تاپشۇرۇش ھاجەتسىز.

第一百二十条　向承运人的受雇人、代理人提出的赔偿请求，受雇人或者代理人证明其行为是在受雇或者受委托的范围内的，有权援用本法第一百一十五条、第一百一十六条和第一百一十七条的抗辩理由和赔偿责任限制的规定。

120-ماددا توشۇغۇچىغا ياللانغان ئادەم ۋە ۋاكالەتچىگە تۆلەم تەلىپى ھەققىدە ياللانغۇچى ياكى ۋاكالەتچى ئۆز ھەرىكىتىنىڭ ياللانغان ياكى ھاۋالە قىلىنغان دائىرىدە ئىكەنلىكىنى ئىسپاتلاپ بەرگەندە، مۇشۇ قانۇننىڭ 115-، 66-ۋە 117-ماددىسىدىكى رەددىيە بېرىش سەۋەبى ۋە تۆلەم جاۋابكارلىقى چەكلەنگەن بەلگىلىمىلەردىن ياردەم بېرىشكە ھوقۇقلۇق.

第一百二十一条　承运人将旅客运送或者部分运送委托给实际承运人履行的，仍然应当依照本章规定，对全程运送负责。实际承运人履行运送的，承运人应当对实际承运人的行为或者实际承运人的受雇人、代理人在受雇或者受委托的范围内的行为负责。

121-ماددا توشۇغۇچى يولۇچىلارنى توشۇش ياكى قىسمەن توشۇشنى ئەمەلىي توشۇغۇچىنىڭ ئادا قىلىشىغا ھاۋالە قىلغان بولسا، مۇشۇ بابتىكى بەلگىلىمە بويىچە، توشۇشنىڭ پۈتۈن جەريانىغا مەسئۇل بولۇشى كېرەك. ئەمەلىي توشۇغۇچى توشۇش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلغاندا، توشۇغۇچى ئەمەلىي توشۇغۇچىنىڭ ھەرىكىتىگە ياكى ئەمەلىي توشۇغۇچىنىڭ ياللانغۇچىسى، ۋاكالەتچىسى ياللانغان ياكى ھاۋالە قىلىنغان دائىرىدىكى ھەرىكىتىگە مەسئۇل بولۇشى كېرەك.

第一百二十二条　承运人承担本章未规定的义务或者放弃本章赋予的权利的任何特别协议，经实际承运人书面明确同意的，对实际承运人发生效力；实际承运人是否同意，不影响此项特别协议对承运人的效力。

122-ماددا توشۇغۇچى مۇشۇ بابتا بەلگىلەنمىگەن مەجبۇرىيەتنى ئۈستىگە ئالغاندا ياكى مۇشۇ بابتا بېرىلگەن ھوقۇقتىن ۋاز كەچكەندە، ئەمەلىي توشۇغۇچىنىڭ يازما ئېنىق ماقۇللۇقىنى ئالغان بولسا، ئەمەلىي توشۇغۇچىغا نىسبەتەن كۈچكە ئىگە بولىدۇ؛ ئەمەلىي توشۇغۇچىنىڭ قوشۇلۇش-قوشۇلماسلىقى بۇ ئالاھىدە كېلىشىمنىڭ توشۇغۇچىغا بولغان كۈچىگە تەسىر يەتكۈزمەيدۇ.

第一百二十三条　承运人与实际承运人均负有赔偿责任的，应当在此项责任限度内负连带责任。

123-ماددا توشۇغۇچى بىلەن ئەمەلىي توشۇغۇچى تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالغان بولسا، شۇ جاۋابكارلىق دائىرىسىدە چاتما جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第一百二十四条　就旅客的人身伤亡或者行李的灭失、损坏，分别向承运人、实际承运人以及他们的受雇人、代理人提出赔偿请求的，赔偿总额不得超过本法第一百一十七条规定的限额。

124-ماددا يولۇچىنىڭ جىسمانىي تالاپىتى ياكى يۈك-تاقىسىنىڭ يوقاپ كېتىشى، بۇزۇلۇشى ھەققىدە توشۇغۇچىغا، ئەمەلىي توشۇغۇچىغا شۇنىڭدەك ئۇلارنىڭ ياللانغۇچىسى ۋە ۋاكالەتچىسىدىن ئايرىم-ئايرىم تۆلەم تەلەپ قىلىشتا، تۆلەم ئومۇمىي سوممىسى مۇشۇ قانۇننىڭ 117-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن چەكتىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك.

第一百二十五条　本法第一百二十一条至第一百二十四条的规定，不影响承运人和实际承运人之间相互追偿。

125-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 121-ماددىسىدىن 124-ماددىسىغىچە بولغان بەلگىلىمىسى توشۇغۇچىلار بىلەن ئەمەلىي توشۇغۇچىلارنىڭ بىر-بىرىنى تۆلىتىۋېلىشىغا تەسىر يەتكۈزمەيدۇ.

第一百二十六条　海上旅客运输合同中含有下列内容之一的条款无效：

126-ماددا دېڭىز ئۈستى يولۇچى تىرانسپورت توختامىدىكى تۆۋەندىكى مەزمۇنلارنىڭ بىرى بولغان ماددىلار ئىناۋەتسىز :

（一）免除承运人对旅客应当承担的法定责任；

( 1 ) توشۇغۇچىنىڭ يولۇچىلارغا ئۈستىگە ئېلىشقا تېگىشلىك قانۇندا بەلگىلەنگەن جاۋابكارلىقىنى كەچۈرۈم قىلىش؛

（二）降低本章规定的承运人责任限额；

( 2 ) مۇشۇ بابتا بەلگىلەنگەن توشۇغۇچىلارنىڭ جاۋابكارلىق چېكىنى تۆۋەنلىتىش؛

（三）对本章规定的举证责任作出相反的约定；

( 3 ) مۇشۇ بابتا بەلگىلەنگەن دەلىل-ئىسپات كۆرسىتىش جاۋابكارلىقى توغرىسىدا قارشى پۈتۈم تۈزۈش؛

（四）限制旅客提出赔偿请求的权利。

( 4 ) يولۇچىلارنىڭ تۆلەم تەلەپ قىلىش ھوقۇقىنى چەكلەش.

前款规定的合同条款的无效，不影响合同其他条款的效力。

ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن توختام ماددىلىرىنىڭ كۈچكە ئىگە بولماسلىقى توختامدىكى باشقا ماددىلارنىڭ كۈچىگە تەسىر يەتكۈزمەيدۇ.

第六章　船舶租用合同

6-باب كېمە-پاراخوت ئىجارە توختامى

第一节　一般规定

1-پاراگراف ئادەتتىكى بەلگىلىمە

第一百二十七条　本章关于出租人和承租人之间权利、义务的规定，仅在船舶租用合同没有约定或者没有不同约定时适用。

127-ماددا بۇ بابتىكى ئىجارىچى بىلەن ئىجارە ئالغۇچى ئوتتۇرىسىدىكى ھوقۇق-مەجبۇرىيەت توغرىسىدىكى بەلگىلىمىلەر كېمە ئىجارە توختامىدىلا پۈتۈشۈلمىگەن ياكى ئوخشاش بولمىغان پۈتۈشۈلمىگەن ئەھۋالدىمۇ تەتبىقلىنىدۇ.

第一百二十八条　船舶租用合同，包括定期租船合同和光船租赁合同，均应当书面订立。

128-ماددا كېمە-پاراخوت ئىجارە توختامى، جۈملىدىن قەرەللىك كېمە ئىجارە توختامى ۋە يالغۇز كېمە ئىجارە توختامىنى يازما تۈزۈش كېرەك.

第二节　定期租船合同

2-پاراگراف قەرەللىك كېمە ئىجارە ئېلىش توختامى

第一百二十九条　定期租船合同，是指船舶出租人向承租人提供约定的由出租人配备船员的船舶，由承租人在约定的期间内按照约定的用途使用，并支付租金的合同。

129-ماددا كېمە قەرەللىك ئىجارە ئېلىش توختامى كېمە ئىجارىچىسى ئىجارە ئالغۇچىغا پۈتۈشكەن، ئىجارىچى كېمە خادىمىنى سەپلەپ بېرىدىغان پاراخوتنى ئىجارە ئالغۇچى پۈتۈشكەن مەزگىلدە پۈتۈشكەن ئىشلىتىش ئورنى بويىچە ئىشلىتىدىغان ھەمدە ئىجارە ھەققى تۆلەيدىغان توختامنى كۆرسىتىدۇ.

第一百三十条　定期租船合同的内容，主要包括出租人和承租人的名称、船名、船籍、船级、吨位、容积、船速、燃料消耗、航区、用途、租船期间、交船和还船的时间和地点以及条件、租金及其支付，以及其他有关事项。

130-ماددا كېمە قەرەللىك ئىجارە ئېلىش توختامىنىڭ مەزمۇنى ئاساسلىقى ئىجارىچى ۋە ئىجارە ئالغۇچىنىڭ نامى، كېمە نامى، كېمە تەۋەلىكى، كېمە دەرىجىسى، تونناژى، سىغىمچانلىقى، كېمە سۈرئىتى، يېقىلغۇ سەرپىياتى، قاتناش رايونى، ئىشلىتىش ئورنى، كېمىنى ئىجارە ئېلىش مەزگىلى، كېمىنى تاپشۇرۇش ۋە قايتۇرۇش ۋاقتى ۋە ئورنى، شۇنىڭدەك شەرتى، ئىجارە ھەققى ۋە ئۇنى تۆلەشكە دائىر ئىشلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

第一百三十一条　出租人应当按照合同约定的时间交付船舶。

131-ماددا ئىجارىچى كېمە-پاراخوتلارنى توختامدا پۈتۈشكەن ۋاقىتتا تاپشۇرۇپ بېرىشى لازىم.

出租人违反前款规定的，承租人有权解除合同。出租人将船舶延误情况和船舶预期抵达交船港的日期通知承租人的，承租人应当自接到通知时起四十八小时内，将解除合同或者继续租用船舶的决定通知出租人。

ئىجارىچى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلسا، ئىجارە ئالغۇچى توختامنى بىكار قىلىشقا ھوقۇقلۇق. ئىجارىچى كېمىنىڭ كېچىكىش ئەھۋالى ۋە كېمىنىڭ كېمە تاپشۇرۇش پورتىغا يېتىپ بېرىشنى كۆزلىگەن ۋاقتىنى ئىجارە ئالغۇچىغا ئۇقتۇرغان بولسا، ئىجارە ئالغۇچى ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرۇۋالغان ۋاقىتتىن باشلاپ 48 سائەت ئىچىدە توختامنى بىكار قىلىش ياكى كېمىنى داۋاملىق ئىجارە ئېلىش قارارىنى ئىجارىچىگە ئۇقتۇرۇشى كېرەك.

因出租人过失延误提供船舶致使承租人遭受损失的，出租人应当负赔偿责任。

ئىجارىچىنىڭ سەۋەنلىكى تۈپەيلىدىن كېمە بىلەن تەمىنلەشنى كېچىكتۈرۈپ ئىجارە ئالغۇچىنى زىيانغا ئۇچراتقان بولسا، ئىجارىچى تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第一百三十二条　出租人交付船舶时，应当做到谨慎处理，使船舶适航。交付的船舶应当适于约定的用途。

132-ماددا ئىجارىچى پاراخوتنى تاپشۇرۇپ بەرگەندە، ئېھتىياتچانلىق بىلەن بىر تەرەپ قىلىپ، پاراخوتنى قاتناشقا ماسلاشتۇرۇشى كېرەك. تاپشۇرۇلغان كېمە پۈتۈشكەن ئىشلىتىش ئورنىغا مۇۋاپىق كېلىشى كېرەك.

出租人违反前款规定的，承租人有权解除合同，并有权要求赔偿因此遭受的损失。

ئىجارىچى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلسا، ئىجارە ئالغۇچى توختامنى بىكار قىلىشقا ھوقۇقلۇق ھەمدە بۇنىڭدىن ئۇچرىغان زىياننى تۆلەپ بېرىشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

第一百三十三条　船舶在租期内不符合约定的适航状态或者其他状态，出租人应当采取可能采取的合理措施，使之尽快恢复。

133-ماددا ئىجارە مۇددىتىدىكى ئۇچۇشقا ماس كېلىدىغان ھالەت ياكى باشقا ھالەتلەرگە ئىجارىچى قوللىنىش ئېھتىمالى بولغان مۇۋاپىق تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، ئۇنى تېزدىن ئەسلىگە كەلتۈرۈشى كېرەك.

船舶不符合约定的适航状态或者其他状态而不能正常营运连续满二十四小时的，对因此而损失的营运时间，承租人不付租金，但是上述状态是由承租人造成的除外。

كېمە-پاراخوت پۈتۈشكەن ئۇچۇشقا ماس كېلىدىغان ھالەت ياكى باشقا ھالەتكە ئۇيغۇن كەلمەي نورمال تىجارەت قىلالمىسا، ئۇدا 24 سائەت نورمال تىجارەت قىلالمىغان بولسا، بۇنىڭدىن كېلىپ چىققان توشۇش ۋاقتىغا قارىتا، ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە ھەققى تۆلىمەيدۇ، لېكىن يۇقىرىقى ھالەتنى ئىجارە ئالغۇچى كەلتۈرۈپ چىقارغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

第一百三十四条　承租人应当保证船舶在约定航区内的安全港口或者地点之间从事约定的海上运输。

134-ماددا ئىجارە ئالغۇچى پاراخوتلارنىڭ پۈتۈشكەن دېڭىز رايونى ئىچىدىكى بىخەتەر پورت ياكى جايلار ئارا پۈتۈشكەن دېڭىز تىرانسپورتى بىلەن شۇغۇللىنىشىغا كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

承租人违反前款规定的，出租人有权解除合同，并有权要求赔偿因此遭受的损失。

ئىجارە ئالغۇچى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلسا، ئىجارىچى توختامنى بىكار قىلىشقا ھوقۇقلۇق ھەمدە بۇنىڭدىن كېلىپ چىققان زىياننى تۆلەپ بېرىشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

第一百三十五条　承租人应当保证船舶用于运输约定的合法的货物。

135-ماددا ئىجارە ئالغۇچى پاراخوتنىڭ پۈتۈشكەن قانۇنلۇق ماللارنى توشۇشقا ئىشلىتىشىگە كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

承租人将船舶用于运输活动物或者危险货物的，应当事先征得出租人的同意。

ئىجارە ئالغۇچى كېمىنى تىرىك ھايۋانات ياكى خەتەرلىك ماللارنى توشۇشقا ئىشلەتكەندە، ئىجارىچىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئالدىن ئېلىشى كېرەك.

承租人违反本条第一款或者第二款的规定致使出租人遭受损失的，应当负赔偿责任。

ئىجارە ئالغۇچى مۇشۇ ماددىنىڭ 1-تارمىقى ياكى 2-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ئىجارىچىنى زىيانغا ئۇچراتقان بولسا، تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第一百三十六条　承租人有权就船舶的营运向船长发出指示，但是不得违反定期租船合同的约定。

136-ماددا ئىجارە ئالغۇچى پاراخوتنىڭ يۈرۈشۈشى توغرىسىدا كاپىتانغا كۆرسەتمە بېرىشكە ھوقۇقلۇق، لېكىن پاراخوتنى قەرەللىك ئىجارە ئېلىش توختامىدىكى پۈتۈمگە خىلاپلىق قىلسا بولمايدۇ.

第一百三十七条　承租人可以将租用的船舶转租，但是应当将转租的情况及时通知出租人。租用的船舶转租后，原租船合同约定的权利和义务不受影响。

137-ماددا ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە بېرىلگەن كېمە-پاراخوتلارنى قايتا ئىجارە بەرسە بولىدۇ، لېكىن قايتا ئىجارە بېرىش ئەھۋالىنى ئىجارىچىگە ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇشى لازىم. ئىجارە بېرىلگەن كېمە قايتا ئىجارە بېرىلگەندىن كېيىن، ئەسلىي ئىجارە ئالغان كېمە توختامىدا پۈتۈشكەن ھوقۇق-مەجبۇرىيىتى تەسىرگە ئۇچرىمايدۇ.

第一百三十八条　船舶所有人转让已经租出的船舶的所有权，定期租船合同约定的当事人的权利和义务不受影响，但是应当及时通知承租人。船舶所有权转让后，原租船合同由受让人和承租人继续履行。

138-ماددا كېمە ئىگىسى ئىجارە بېرىلگەن كېمىنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقىنى ئۆتۈنۈپ بەرسە، كېمىنى قەرەللىك ئىجارە ئېلىش توختامىدا پۈتۈشكەن توختاملاشقۇچىلارنىڭ ھوقۇقى-مەجبۇرىيىتى تەسىرگە ئۇچرىمايدۇ، لېكىن ئىجارە ئالغۇچىغا ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇشى لازىم. پاراخوتنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقى ئۆتۈنۈپ بېرىلگەندىن كېيىن، ئەسلىدىكى پاراخوتنى ئىجارە ئېلىش توختامىنى ئۆتۈنۈلگۈچى بىلەن ئىجارە ئالغۇچى داۋاملىق ئىجرا قىلىدۇ.

第一百三十九条　在合同期间，船舶进行海难救助的，承租人有权获得扣除救助费用、损失赔偿、船员应得部分以及其他费用后的救助款项的一半。

139-ماددا توختام مەزگىلىدە، كېمە-پاراخوتلار دېڭىز ھادىسىسىدىن قۇتقۇزۇلغاندا، ئىجارە ئالغۇچى قۇتقۇزۇش خىراجىتى، زىيان تۆلىمى، كېمە خادىمىنىڭ تېگىشلىك قىسمى ۋە باشقا خىراجەتلەردىن كېيىنكى قۇتقۇزۇش پۇلىنىڭ يېرىمىنى تۇتۇپ قېلىشقا ھوقۇقلۇق.

第一百四十条　承租人应当按照合同约定支付租金。承租人未按照合同约定支付租金的，出租人有权解除合同，并有权要求赔偿因此遭受的损失。

140-ماددا ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە ھەققىنى توختامدىكى پۈتۈم بويىچە تۆلىشى كېرەك. ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە ھەققىنى توختامدىكى پۈتۈم بويىچە تۆلىمىسە، ئىجارىچى توختامنى بىكار قىلىشقا ھوقۇقلۇق ھەمدە بۇنىڭدىن كېلىپ چىققان زىياننى تۆلەپ بېرىشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

第一百四十一条　承租人未向出租人支付租金或者合同约定的其他款项的，出租人对船上属于承租人的货物和财产以及转租船舶的收入有留置权。

141-ماددا ئىجارە ئالغۇچى ئىجارىچىگە ئىجارە ھەققى ياكى توختامدا پۈتۈشكەن باشقا پۇللارنى تۆلىمىسە، ئىجارىچى پاراخوتتىكى ئىجارە ئالغۇچىغا تەۋە مال-مۈلۈك ۋە مال-مۈلۈك شۇنىڭدەك پاراخوتنى قايتا ئىجارە بېرىش كىرىمىنى قالدۇرۇۋېلىشقا ھوقۇقلۇق.

第一百四十二条　承租人向出租人交还船舶时，该船舶应当具有与出租人交船时相同的良好状态，但是船舶本身的自然磨损除外。

142-ماددا ئىجارە ئالغۇچى كېمىنى ئىجارىچىگە قايتۇرۇپ بەرگەندە، شۇ كېمە ئىجارىچى كېمىنى تاپشۇرۇپ بەرگەن چاغدىكىگە ئوخشاش ياخشى ھالەتكە ئىگە بولۇشى كېرەك، لېكىن كېمە تەبىئىي ئۇپراپ كەتكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

船舶未能保持与交船时相同的良好状态的，承租人应当负责修复或者给予赔偿。

پاراخوت پاراخوتنى تاپشۇرغان ۋاقىتتىكىگە ئوخشاش ياخشى ھالەتنى ساقلىيالمىسا، ئىجارە ئالغۇچى رېمونت قىلىپ ئەسلىگە كەلتۈرۈشكە ياكى تۆلەم بېرىشكە مەسئۇل بولۇشى كېرەك.

第一百四十三条　经合理计算，完成最后航次的日期约为合同约定的还船日期，但可能超过合同约定的还船日期的，承租人有权超期用船以完成该航次。超期期间，承租人应当按照合同约定的租金率支付租金；市场的租金率高于合同约定的租金率的，承租人应当按照市场租金率支付租金。

143-ماددا مۇۋاپىق ھېسابلاش ئارقىلىق، ئاخىرقى قاتناش قېتىم سانى ئورۇندالغان كۈن توختامدا پۈتۈشكەن كېمىنى قايتۇرۇش ۋاقتى دەپ پۈتۈشۈلگەن بولسىمۇ، لېكىن توختامدا پۈتۈشۈلگەن كېمىنى قايتۇرۇش ۋاقتىدىن ئېشىپ كېتىش ئېھتىمالى بولسا، ئىجارە ئالغۇچى كېمىنى مۇددەتتىن ئاشۇرۇپ ئىشلىتىپ، شۇ قاتناش قېتىمىنى ئورۇنداشقا ھوقۇقلۇق. مۇددىتى ئېشىپ كەتكەن مەزگىلدە، ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە ھەققىنى توختامدا پۈتۈشكەن ئىجارە نىسبىتى بويىچە تۆلىشى كېرەك؛ بازارنىڭ ئىجارە نىسبىتى توختامدا پۈتۈشكەن ئىجارە نىسبىتىدىن يۇقىرى بولسا، ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە ھەققىنى بازار ئىجارە نىسبىتى بويىچە تۆلىشى كېرەك.

第三节　光船租赁合同

3-پاراگراف ئوپتىك كېمە ئىجارە توختامى

第一百四十四条　光船租赁合同，是指船舶出租人向承租人提供不配备船员的船舶，在约定的期间内由承租人占有、使用和营运，并向出租人支付租金的合同。

144-ماددا ئوپتىك كېمە ئىجارە توختامى كېمە ئىجارىچىسى ئىجارە ئالغۇچىغا كېمە خادىمى سەپلەنمىگەن كېمە-پاراخوتنى تەمىنلەپ بېرىدىغان، پۈتۈشكەن مەزگىلدە ئىجارە ئالغۇچى ئۇنى ئىگىلەيدىغان، ئىشلىتىدىغان ۋە باشقۇرىدىغان ھەمدە ئىجارىچىگە ئىجارە ھەققى تۆلەيدىغان توختامنى كۆرسىتىدۇ.

第一百四十五条　光船租赁合同的内容，主要包括出租人和承租人的名称、船名、船籍、船级、吨位、容积、航区、用途、租船期间、交船和还船的时间和地点以及条件、船舶检验、船舶的保养维修、租金及其支付、船舶保险、合同解除的时间和条件，以及其他有关事项。

145-ماددا ئوپتىك كېمە ئىجارە توختامىنىڭ مەزمۇنى بۇ ئاساسلىقى ئىجارىچى ۋە ئىجارە ئالغۇچىنىڭ نامى، پاراخوت نامى، پاراخوت تەۋەلىكى، پاراخوت دەرىجىسى، تونناژى، سىغىمى، سۇ يۈرۈش رايونى، ئىشلىتىش ئورنى، پاراخوتنى ئىجارە ئېلىش مەزگىلى، پاراخوتنى تاپشۇرۇش ۋە پاراخوتنى قايتۇرۇش ۋاقتى ۋە ئورنى ھەمدە شەرتى، پاراخوتنى تەكشۈرۈش، پاراخوتنى ئاسراش، رېمونت قىلىش، ئىجارە ھەققى ۋە ئۇنى تۆلەش، پاراخوت سۇغۇرتىسى، توختامنى بىكار قىلىش ۋاقتى ۋە شەرتىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ، شۇنداقلا باشقا ئالاقىدار ئىشلار.

第一百四十六条　出租人应当在合同约定的港口或者地点，按照合同约定的时间，向承租人交付船舶以及船舶证书。交船时，出租人应当做到谨慎处理，使船舶适航。交付的船舶应当适于合同约定的用途。

146-ماددا ئىجارىچى توختامدا پۈتۈشكەن پورت ياكى جايدا، ئىجارە ئالغۇچىغا توختامدا پۈتۈشكەن ۋاقىتتا كېمە-پاراخوت ۋە كېمە-پاراخوت گۇۋاھنامىسىنى تاپشۇرۇپ بېرىشى لازىم. كېمىنى تاپشۇرۇپ بەرگەندە، ئىجارىچى ئېھتىياتچانلىق بىلەن بىر تەرەپ قىلىپ، كېمىنى يۈرۈشكە ماس كەلتۈرۈشى كېرەك. تاپشۇرۇلغان كېمە توختامدا پۈتۈشكەن ئىشلىتىش ئورنىغا مۇۋاپىق كېلىشى كېرەك.

出租人违反前款规定的，承租人有权解除合同，并有权要求赔偿因此遭受的损失。

ئىجارىچى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلسا، ئىجارە ئالغۇچى توختامنى بىكار قىلىشقا ھوقۇقلۇق ھەمدە بۇنىڭدىن ئۇچرىغان زىياننى تۆلەپ بېرىشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

第一百四十七条　在光船租赁期间，承租人负责船舶的保养、维修。

147-ماددا ئوپتىك كېمىنى ئىجارە ئېلىش مەزگىلىدە، ئىجارە ئالغۇچى كېمىنى ئاسراش، رېمونت قىلىشقا مەسئۇل بولىدۇ.

第一百四十八条　在光船租赁期间，承租人应当按照合同约定的船舶价值，以出租人同意的保险方式为船舶进行保险，并负担保险费用。

148-ماددا ئوپتىك كېمىنى ئىجارە ئېلىش مەزگىلىدە، ئىجارە ئالغۇچى توختامدا پۈتۈشكەن كېمە قىممىتى بويىچە، ئىجارىچى قوشۇلغان سۇغۇرتا ئۇسۇلىدا كېمىنى سۇغۇرتىلىشى ھەمدە سۇغۇرتا ھەققىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第一百四十九条　在光船租赁期间，因承租人对船舶占有、使用和营运的原因使出租人的利益受到影响或者遭受损失的，承租人应当负责消除影响或者赔偿损失。

149-ماددا ئوپتىك كېمىنى ئىجارە ئېلىش مەزگىلىدە، ئىجارە ئالغۇچى كېمىنى ئىگىلەش، ئىشلىتىش ۋە تىجارەت قىلىش سەۋەبىدىن ئىجارىچىنىڭ مەنپەئىتى تەسىرگە ئۇچرىغان ياكى زىيانغا ئۇچرىغان بولسا، ئىجارە ئالغۇچى تەسىرنى تۈگىتىش ياكى زىياننى تۆلەپ بېرىشكە مەسئۇل بولۇشى كېرەك.

因船舶所有权争议或者出租人所负的债务致使船舶被扣押的，出租人应当保证承租人的利益不受影响；致使承租人遭受损失的，出租人应当负赔偿责任。

پاراخوت ئىگىدارلىق ھوقۇقى تالاش-تارتىشى ياكى ئىجارىچىنىڭ قەرزى تۈپەيلىدىن پاراخوت تۇتۇپ قېلىنسا، ئىجارىچى ئىجارە ئالغۇچىنىڭ مەنپەئىتىنىڭ تەسىرگە ئۇچرىماسلىقىغا كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك؛ ئىجارە ئالغۇچىنى زىيانغا ئۇچراتقان بولسا، ئىجارىچى تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第一百五十条　在光船租赁期间，未经出租人书面同意，承租人不得转让合同的权利和义务或者以光船租赁的方式将船舶进行转租。

150-ماددا ئىجارە ئالغۇچى ئوپتىك كېمىنى ئىجارە بېرىش مەزگىلىدە، ئىجارىچىنىڭ يازما ماقۇللۇقىنى ئالماي تۇرۇپ، توختامدىكى ھوقۇق-مەجبۇرىيەتلەرنى ئۆتۈنۈپ بەرسە ياكى ئوپتىك كېمىسىنى ئىجارە بېرىش ئۇسۇلى بىلەن قايتا ئىجارە بەرسە بولمايدۇ.

第一百五十一条　未经承租人事先书面同意，出租人不得在光船租赁期间对船舶设定抵押权。

151-ماددا ئىجارىچى ئىجارە ئالغۇچىنىڭ يازما ماقۇللۇقىنى ئالماي تۇرۇپ، پاراخوتنى ئىجارىگە ئالغان مەزگىلدە پاراخوتقا رەنە ھوقۇقى بېكىتسە بولمايدۇ.

出租人违反前款规定，致使承租人遭受损失的，应当负赔偿责任。

ئىجارىچى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ئىجارە ئالغۇچىنى زىيانغا ئۇچراتقان بولسا، تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第一百五十二条　承租人应当按照合同约定支付租金。承租人未按照合同约定的时间支付租金连续超过七日的，出租人有权解除合同，并有权要求赔偿因此遭受的损失。

152-ماددا ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە ھەققىنى توختامدىكى پۈتۈم بويىچە تۆلىشى كېرەك. ئىجارە ئالغۇچى ئىجارە ھەققىنى توختامدا پۈتۈشكەن ۋاقىتتا تۆلىمىسە، ئۇدا 7 كۈندىن ئارتۇق ۋاقىت ئىجارە ھەققى تۆلىسە، ئىجارىچى توختامنى بىكار قىلىشقا ھوقۇقلۇق ھەمدە شۇ سەۋەبتىن ئۇچرىغان زىياننى تۆلەپ بېرىشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

船舶发生灭失或者失踪的，租金应当自船舶灭失或者得知其最后消息之日起停止支付，预付租金应当按照比例退还。

كېمە يوقاپ كەتكەندە ياكى يوقاپ كەتكەندە، ئىجارە ھەققىنى كېمە يوقالغان ياكى ئاخىرقى خەۋىرىنى ئاڭلىغان كۈندىن باشلاپ تۆلەش كېرەك، ئالدىن تاپشۇرغان ئىجارە ھەققىنى نىسبەت بويىچە قايتۇرۇش كېرەك.

第一百五十三条　本法第一百三十四条、第一百三十五条第一款、第一百四十二条和第一百四十三条的规定，适用于光船租赁合同。

153-ماددا بۇ قانۇننىڭ 134-، 135-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقى، 142-ماددىسى ۋە 143-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىلەر ئوپتىك كېمە ئىجارە توختامىغا تەتبىقلىنىدۇ.

第一百五十四条　订有租购条款的光船租赁合同，承租人按照合同约定向出租人付清租购费时，船舶所有权即归于承租人。

154-ماددا ئىجارە ئېلىش-سېتىۋېلىش ماددىلىرى تۈزۈلگەن ئوپتىك كېمە ئىجارە توختامىدا، ئىجارە ئالغۇچى توختامدىكى پۈتۈم بويىچە ئىجارىچىگە ئىجارە بېرىش-سېتىۋېلىش ھەققىنى تۆلىگەندە، پاراخوتنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقى ئىجارە ئالغۇچىغا مەنسۇپ بولىدۇ.

第七章　海上拖航合同

7-باب دېڭىزدا سۆرەش توختامى

第一百五十五条　海上拖航合同，是指承拖方用拖轮将被拖物经海路从一地拖至另一地，而由被拖方支付拖航费的合同。

155-ماددا دېڭىزدا سۆرەش توختامى سۆرىگۈچى تەرەپ سۆرىگۈچى پاراخوت بىلەن سۆرىلگەن نەرسىنى دېڭىز يولى ئارقىلىق بىر جايدىن يەنە بىر جايغا سۆرەپ ئاپىرىدىغان، سۆرىگۈچى تەرەپنىڭ سۆرەش ھەققى تۆلەيدىغان توختامنى كۆرسىتىدۇ.

本章规定不适用于在港区内对船舶提供的拖轮服务。

بۇ بابتىكى بەلگىلىمە پورت رايونىدا پاراخوتلارنى سۆرەش مۇلازىمىتىگە تەتبىقلانمايدۇ.

第一百五十六条　海上拖航合同应当书面订立。海上拖航合同的内容，主要包括承拖方和被拖方的名称和住所、拖轮和被拖物的名称和主要尺度、拖轮马力、起拖地和目的地、起拖日期、拖航费及其支付方式，以及其他有关事项。

156-ماددا دېڭىزدا سۆرەش توختامىنى يازما تۈزۈش كېرەك. دېڭىزدا سۆرەش توختامىنىڭ مەزمۇنى ئاساسلىقى سۆرىگۈچى تەرەپ بىلەن سۆرىگۈچى تەرەپنىڭ نامى ۋە ئورنى، سۆرىگۈچى چاق ۋە سۆرىلىدىغان نەرسىنىڭ نامى ۋە ئاساسلىق ئۆلچىمى، سۆرىگۈچ چاقنىڭ ئات كۈچى، سۆرىلىدىغان يەر ۋە مەنزىلى، سۆرەش ۋاقتى، سۆرەش ھەققى ۋە ئۇنى تۆلەش ئۇسۇلى، شۇنىڭدەك باشقا ئالاقىدار ئىشلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

第一百五十七条　承拖方在起拖前和起拖当时，应当谨慎处理，使拖轮处于适航、适拖状态，妥善配备船员，配置拖航索具和配备供应品以及该航次必备的其他装置、设备。

157-ماددا سۆرەشنى ئۈستىگە ئالغۇچى تەرەپ سۆرەشتىن بۇرۇن ۋە سۆرەشتىن بۇرۇن ئېھتىياتچانلىق بىلەن بىر تەرەپ قىلىپ، سۆرىگۈچى چاقنى ئۇچۇشقا، سۆرەشكە ماس كېلىدىغان ھالەتكە كەلتۈرۈپ، كېمە خادىملىرىنى مۇۋاپىق سەپلىشى، سۆرەش ئارقىنى سەپلىشى ۋە تەمىنات بۇيۇملىرىنى سەپلىشى ھەمدە شۇ ئۇچۇش قېتىمىدا زۆرۈر بولغان باشقا قۇرۇلما، ئۈسكۈنىلەرنى سەپلىشى كېرەك.

被拖方在起拖前和起拖当时，应当做好被拖物的拖航准备，谨慎处理，使被拖物处于适拖状态，并向承拖方如实说明被拖物的情况，提供有关检验机构签发的被拖物适合拖航的证书和有关文件。

سۆرىگۈچى تەرەپ سۆرەشتىن بۇرۇن ۋە سۆرەشتىن بۇرۇن، سۆرىلىدىغان نەرسىنىڭ سۆرىلىش تەييارلىقىنى ياخشى قىلىپ، ئېھتىياتچانلىق بىلەن بىر تەرەپ قىلىشى، سۆرىلگەن نەرسىنى سۆرىشكە ماس كېلىدىغان ھالەتتە تۇرۇشى ھەمدە سۆرىگۈچى تەرەپكە سۆرىلگەن نەرسىنىڭ ئەھۋالىنى ئەينەن چۈشەندۈرۈشى، ئالاقىدار تەكشۈرۈش ئاپپاراتى تارقاتقان سۆرىگەن نەرسىنىڭ سۆرىلىشكە ماس كېلىدىغانلىق گۇۋاھنامىسى ۋە ئالاقىدار ھۆججەتلەرنى تەمىنلىشى كېرەك.

第一百五十八条　起拖前，因不可抗力或者其他不能归责于双方的原因致使合同不能履行的，双方均可以解除合同，并互相不负赔偿责任。除合同另有约定外，拖航费已经支付的，承拖方应当退还给被拖方。

158-ماددا ئارقىغا سۆرەشتىن ئىلگىرى، تاقابىل تۇرغىلى بولمايدىغان ئەھۋال ياكى ئىككى تەرەپتىن كۆرگىلى بولمايدىغان باشقا سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن توختامنى ئادا قىلغىلى بولمىسا، ئىككى تەرەپ توختامنى بىكار قىلسا بولىدۇ ھەمدە بىر-بىرىنىڭ تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ. توختامدا ئايرىم پۈتۈشكەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، سۆرەش ھەققى تۆلىنىپ بولغان بولسا، سۆرىگۈچى تەرەپ سۆرىگۈچى تەرەپكە قايتۇرۇپ بېرىشى كېرەك.

第一百五十九条　起拖后，因不可抗力或者其他不能归责于双方的原因致使合同不能继续履行的，双方均可以解除合同，并互相不负赔偿责任。

159-ماددا باشلاپ ئارقىغا سۈرۈلگەندىن كېيىن، تاقابىل تۇرغىلى بولمايدىغان ئەھۋال ياكى ئىككى تەرەپتىن كۆرگىلى بولمايدىغان باشقا سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن توختامنى داۋاملىق ئادا قىلغىلى بولمىسا، ئىككى تەرەپ توختامنى بىكار قىلسا بولىدۇ ھەمدە بىر-بىرى ئۈچۈن تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ.

第一百六十条　因不可抗力或者其他不能归责于双方的原因致使被拖物不能拖至目的地的，除合同另有约定外，承拖方可以在目的地的邻近地点或者拖轮船长选定的安全的港口或者锚泊地，将被拖物移交给被拖方或者其代理人，视为已经履行合同。

160-ماددا تاقابىل تۇرغىلى بولمايدىغان ئەھۋال ياكى ئىككى تەرەپتىن كۆرگىلى بولمايدىغان باشقا سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن سۆرىلگەن نەرسە مەنزىلگە سۆرەپ ئاپىرىلمىسا، سۆرىگۈچى تەرەپ مەنزىلدىكى يېقىن جاي ياكى سۆرىگۈچى پاراخوت باشلىقى تاللىغان بىخەتەر پورت ياكى لەڭگەر جايىدا سۆرىلىپ يەتكۈزۈلگەن نەرسىنى سۆرىگۈچى تەرەپكە ياكى ۋاكالەتچىسىگە ئۆتكۈزۈپ بەرسە بولىدۇ، توختامدا ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا. توختامنى ئادا قىلدى دەپ قارىلىدۇ.

第一百六十一条　被拖方未按照约定支付拖航费和其他合理费用的，承拖方对被拖物有留置权。

161-ماددا سۆرىگۈچى تەرەپ پۈتۈم بويىچە سۆرەش ھەققى ۋە باشقا مۇۋاپىق خىراجەتلەرنى تۆلىمىسە، سۆرىگۈچى تەرەپنىڭ سۆرىتىلگەن نەرسىنى قالدۇرۇۋېلىشقا ھوقۇقى بار.

第一百六十二条　在海上拖航过程中，承拖方或者被拖方遭受的损失，由一方的过失造成的，有过失的一方应当负赔偿责任；由双方过失造成的，各方按照过失程度的比例负赔偿责任。

162-ماددا دېڭىزدا سۆرەشنى ھۆددىگە ئالغۇچى تەرەپ ياكى سۆرەلگۈچى تەرەپ ئۇچرىغان زىياننى بىر تەرەپنىڭ سەۋەنلىكى كەلتۈرۈپ چىقارغان بولسا، سەۋەنلىك بار تەرەپ تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك؛ ئىككى تەرەپ سەۋەنلىك بىلەن كەلتۈرۈپ چىقارغان بولسا، ھەرقايسى تەرەپلەر سەۋەنلىك دەرىجىسىدىكى نىسبەت بويىچە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

虽有前款规定，经承拖方证明，被拖方的损失是由于下列原因之一造成的，承拖方不负赔偿责任；

ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن بولسىمۇ، كەينىگە سۆرىگۈچى تەرەپ سۆرەلگۈچىنىڭ زىيىنىنىڭ تۆۋەندىكى سەۋەبلەرنىڭ بىرى تۈپەيلىدىن كېلىپ چىققانلىقىنى ئىسپاتلىغان بولسا، كەينىگە سۆرەتكۈچى تەرەپ تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ؛

（一）拖轮船长、船员、引航员或者承拖方的其他受雇人、代理人在驾驶拖轮或者管理拖轮中的过失；

( 1 ) سۆرىگۈچى پاراخوتنىڭ باشلىقى، پاراخوت خادىمى، يول باشلىغۇچىسى ياكى سۆرىگۈچى تەرەپنىڭ باشقا ياللانغۇچىسى، ۋاكالەتچىسىنىڭ سۆرىگۈچ پاراخوتنى ھەيدەش ياكى سۆرىگۈچ چاقنى باشقۇرۇشتىكى سەۋەنلىكى؛

（二）拖轮在海上救助或者企图救助人命或者财产时的过失。

( 2 ) پاراخوتنى سۆرەپ دېڭىزدا قۇتقۇزۇۋالغاندا ياكى ئادەمنىڭ ھاياتى ياكى مال-مۈلكىنى قۇتقۇزۇشقا ئۇرۇنغاندىكى سەۋەنلىك.

本条规定仅在海上拖航合同没有约定或者没有不同约定时适用。

بۇ ماددىدىكى بەلگىلىمە پەقەت دېڭىزدا سۆرەش توختامىدىلا پۈتۈشۈلمىگەن ياكى ئوخشاش بولمىغان ۋاقىتتا تەتبىقلىنىدۇ.

第一百六十三条　在海上拖航过程中，由于承拖方或者被拖方的过失，造成第三人人身伤亡或者财产损失的，承拖方和被拖方对第三人负连带赔偿责任。除合同另有约定外，一方连带支付的赔偿超过其应当承担的比例的，对另一方有追偿权。

163-ماددا دېڭىزدا سۆرەش جەريانىدا، سۆرىگۈچى تەرەپ ياكى سۆرىگۈچى تەرەپنىڭ سەۋەنلىكى تۈپەيلىدىن 3-كىشى جىسمانىي تالاپەتكە ياكى مال-مۈلۈك زىيانغا ئۇچرىغان بولسا، سۆرىغۇچى تەرەپ بىلەن سۆرىگۈچى كىشى 3-كىشى ئۈچۈن چاتما تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ. بىر تەرەپنىڭ چاتما تۆلىگەن تۆلىمى ئۆزى ئۈستىگە ئالىدىغان نىسبەتتىن ئېشىپ كەتسە، توختامدا ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا يەنە بىر تەرەپ تۆلىتىۋېلىشقا ھوقۇقلۇق.

第一百六十四条　拖轮所有人拖带其所有的或者经营的驳船载运货物，经海路由一港运至另一港的，视为海上货物运输。

164-ماددا سۆرىگۈچى كېمە ئىگىسى ئۆزىنىڭ ئىگىدارلىقىدىكى ياكى تىجارەت قىلىۋاتقان چاتما كېمىنى سۆرەپ چىقىپ، دېڭىز يولى ئارقىلىق بىر پورتتىن يەنە بىر پورتقا توشۇسا، دېڭىز مېلى تىرانسپورتى دەپ قارىلىدۇ.

第八章　船舶碰撞

8-باب پاراخوتلارنىڭ سوقۇلۇشى

第一百六十五条　船舶碰撞，是指船舶在海上或者与海相通的可航水域发生接触造成损害的事故。

165-ماددا پاراخوتلارنىڭ سوقۇلۇشى پاراخوتلارنىڭ دېڭىزدا ياكى دېڭىز بىلەن تۇتىشىدىغان ئۇچۇشقا بولىدىغان سۇ رايونىدا سوقۇلۇپ زىيان پەيدا قىلىش ھادىسىسىنى كۆرسىتىدۇ.

前款所称船舶，包括与本法第三条所指船舶碰撞的任何其他非用于军事的或者政府公务的船艇。

ئالدىنقى تارماقتا ئېيتىلغان كېمە-پاراخوتلار مۇشۇ قانۇننىڭ 3-ماددىسىدا كۆرسىتىلگەن كېمە بىلەن سوقۇلغان، ھەربىي ئىشلارغا ئىشلىتىلمەيدىغان ياكى ھۆكۈمەت ئىشلىرىغا ئىشلىتىلمەيدىغان ھەرقانداق كېمە-پاراخوتلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

第一百六十六条　船舶发生碰撞，当事船舶的船长在不严重危及本船和船上人员安全的情况下，对于相碰的船舶和船上人员必须尽力施救。

166-ماددا كېمە سوقۇلۇپ كەتكەندە، ئالاقىدار پاراخوتنىڭ باشلىقى كېمە ۋە پاراخوتتىكى خادىملارنىڭ بىخەتەرلىكىگە ئېغىر خەۋپ يەتكۈزمىگەن ئەھۋالدا، ئۆزئارا سوقۇشقان كېمە ۋە كېمە خادىملىرىنى پۈتۈن كۈچى بىلەن قۇتقۇزۇشى شەرت.

碰撞船舶的船长应当尽可能将其船舶名称、船籍港、出发港和目的港通知对方。

پاراخوتنىڭ سوقۇلۇپ كەتكەن كاپىتان پاراخوتنىڭ نامى، پاراخوت تىزىملاش پورتى، يولغا چىقىش پورتى ۋە نىشان پورتىنى ئىمكانقەدەر قارشى تەرەپكە ئۇقتۇرۇشى كېرەك.

第一百六十七条　船舶发生碰撞，是由于不可抗力或者其他不能归责于任何一方的原因或者无法查明的原因造成的，碰撞各方互相不负赔偿责任。

167-ماددا كېمە-پاراخوتلارنىڭ سوقۇلۇپ كېتىشى تاقابىل تۇرغىلى بولمايدىغان ئەھۋال ياكى ھەرقانداق تەرەپتىن كۆرگىلى بولمايدىغان باشقا سەۋەب ياكى ئېنىقلىغىلى بولمايدىغان سەۋەب تۈپەيلىدىن كېلىپ چىققان بولسا، سوقۇلغۇچى تەرەپلەر بىر-بىرى ئۈچۈن تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ.

第一百六十八条　船舶发生碰撞，是由于一船的过失造成的，由有过失的船舶负赔偿责任。

168-ماددا بىر پاراخوت سوقۇلۇپ كەتكەندە، سەۋەنلىك تۈپەيلىدىن كېلىپ چىققان بولسا، سەۋەنلىك بار پاراخوت تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

第一百六十九条　船舶发生碰撞，碰撞的船舶互有过失的，各船按照过失程度的比例负赔偿责任；过失程度相当或者过失程度的比例无法判定的，平均负赔偿责任。

169-ماددا كېمە-پاراخوتلار سوقۇلۇپ كېتىپ، سوقۇلۇپ كەتكەن پاراخوتلاردا بىر-بىرىدە سەۋەنلىك بولسا، كېمىلەر سەۋەنلىك دەرىجىسىدىكى نىسبەت بويىچە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ؛ سەۋەنلىك دەرىجىسىنىڭ تەڭ بولۇشى ياكى سەۋەنلىك دەرىجىسىنىڭ نىسبىتىگە ھۆكۈم قىلغىلى بولمىسا، ئوتتۇرا ھېساب بىلەن تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

互有过失的船舶，对碰撞造成的船舶以及船上货物和其他财产的损失，依照前款规定的比例负赔偿责任。碰撞造成第三人财产损失的，各船的赔偿责任均不超过其应当承担的比例。

بىر-بىرىدە سەۋەنلىك بار كېمە-پاراخوتلار سوقۇلۇشتىن كېلىپ چىققان كېمە-پاراخوتلارنى، شۇنىڭدەك پاراخوتتىكى ماللارنى ۋە باشقا مال-مۈلۈكلەرنى زىيانغا ئۇچراتقاندا، ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن نىسبەت بويىچە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ. سوقۇلۇپ 3-كىشىنىڭ مال-مۈلكىگە زىيان يەتكەن بولسا، ھەرقايسى پاراخوتلارنىڭ تۆلەم جاۋابكارلىقى ئۇلار ئۈستىگە ئېلىشقا تېگىشلىك نىسبەتتىن ئېشىپ كەتمەيدۇ.

互有过失的船舶，对造成的第三人的人身伤亡，负连带赔偿责任。一船连带支付的赔偿超过本条第一款规定的比例的，有权向其他有过失的船舶追偿。

بىر-بىرىدە سەۋەنلىك بار كېمە-پاراخوتلار 3-كىشىنى جىسمانىي جەھەتتىن زەخىملەندۈرسە، چاتما تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ. بىر كېمە چاتما تۆلىگەن تۆلەم مۇشۇ ماددىنىڭ 1-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن نىسبەتتىن ئېشىپ كەتسە، سەۋەنلىك بار باشقا پاراخوتلاردىن تۆلىتىۋېلىشقا ھوقۇقلۇق.

第一百七十条　船舶因操纵不当或者不遵守航行规章，虽然实际上没有同其他船舶发生碰撞，但是使其他船舶以及船上的人员、货物或者其他财产遭受损失的，适用本章的规定。

170-ماددا كېمە-پاراخوتلارنى ئوبدان باشقۇرماي ياكى قاتناش قائىدىسىگە رىئايە قىلماي، ئەمەلىيەتتە باشقا كېمە بىلەن سوقۇلۇپ كەتمىسىمۇ، لېكىن باشقا كېمە-پاراخوتلار، شۇنىڭدەك كېمە-پاراخوتتىكى خادىملار، ماللار ياكى باشقا مال-مۈلۈكلەرنى زىيانغا ئۇچراتقان بولسا، مۇشۇ بابتىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە بولىدۇ.

第九章　海难救助

9-باب دېڭىزدا ھادىسىگە ئۇچرىغانلارنى قۇتقۇزۇش

第一百七十一条　本章规定适用于在海上或者与海相通的可航水域，对遇险的船舶和其他财产进行的救助。

171-ماددا بۇ بابتا، خەتەرگە ئۇچرىغان كېمە-پاراخوتلار ۋە باشقا مال-مۈلۈكلەرنى دېڭىز يۈزىدە ياكى دېڭىز بىلەن تۇتىشىدىغان يۈرۈشكە بولىدىغان سۇ دائىرىسىدە قۇتقۇزۇشقا تەتبىقلىنىدۇ، دەپ بەلگىلەنگەن.

第一百七十二条　本章下列用语的含义：

172-ماددا بۇ بابتىكى تۆۋەندىكى سۆزلەرنىڭ مەنىسى :

（一）“船舶”，是指本法第三条所称的船舶和与其发生救助关系的任何其他非用于军事的或者政府公务的船艇。

( 1 ) «كېمە-پاراخوت»مۇشۇ قانۇننىڭ 3-ماددىسىدا ئېيتىلغان كېمە-پاراخوتنى ۋە ئۇنىڭ بىلەن قۇتقۇزۇش-ياردەم بېرىش مۇناسىۋىتى بولغان باشقا ھەربىي ئىشلارغا ئىشلىتىلمەيدىغان ياكى ھۆكۈمەت ھۆكۈمەت ھۆكۈمەت ئىشلىرىغا ئىشلىتىلىدىغان كېمە-پاراخوتلارنى كۆرسىتىدۇ.

（二）“财产”，是指非永久地和非有意地依附于岸线的任何财产，包括有风险的运费。

( 2 ) «مال-مۈلۈك»قىرغاق لىنىيەسىگە مەڭگۈلۈك ۋە مەقسەتلىك بولمىغان ھالدا بېقىنىدىغان ھەرقانداق مال-مۈلۈكنى كۆرسىتىدۇ، جۈملىدىن خەۋپ-خەتىرى بار توشۇش ھەققىنى كۆرسىتىدۇ.

（三）“救助款项”，是指依照本章规定，被救助方应当向救助方支付的任何救助报酬、酬金或者补偿。

( 3 ) «قۇتقۇزۇش پۇلى»مۇشۇ بابتىكى بەلگىلىمە بويىچە، قۇتقۇزۇلغۇچى تەرەپ قۇتقۇزغۇچى تەرەپكە بېرىشكە تېگىشلىك ھەرقانداق قۇتقۇزۇش ھەققى، ئىش ھەققى ياكى تولۇقلىمىنى كۆرسىتىدۇ.

第一百七十三条　本章规定，不适用于海上已经就位的从事海底矿物资源的勘探、开发或者生产的固定式、浮动式平台和移动式近海钻井装置。

173-ماددا بۇ بابتا، دېڭىزدا ئۆز ئورنىغا كېلىپ بولغان دېڭىز ئاستى قېزىلما بايلىقىنى چارلاش، ئېچىش ياكى ئىشلەپچىقىرىش بىلەن شۇغۇللىنىدىغان تۇراقلىق، لەيلىمە سۇپا ۋە يېقىن دېڭىز بۇرغىلاش كۆچمە قۇرۇلمىلىرىغا تەتبىقلانمايدۇ، دەپ بەلگىلەنگەن.

第一百七十四条　船长在不严重危及本船和船上人员安全的情况下，有义务尽力救助海上人命。

174-ماددا كاپىتاننىڭ كېمە ۋە پاراخوتتىكى خادىملارنىڭ بىخەتەرلىكىگە ئېغىر خەۋپ يەتكۈزمىگەن ئەھۋالدا، دېڭىزدىكى كىشىلەرنىڭ ھاياتىنى پۈتۈن كۈچى بىلەن قۇتقۇزۇش مەجبۇرىيىتى بار.

第一百七十五条　救助方与被救助方就海难救助达成协议，救助合同成立。

175-ماددا قۇتقۇزغۇچى تەرەپ بىلەن قۇتقۇزۇلغۇچى تەرەپ دېڭىز ھادىسىسىدە قۇتقۇزۇش توغرىسىدا كېلىشىم ھاسىل قىلدى، قۇتقۇزۇش توختامى ۋۇجۇدقا كەلدى.

遇险船舶的船长有权代表船舶所有人订立救助合同。遇险船舶的船长或者船舶所有人有权代表船上财产所有人订立救助合同。

خەتەرگە ئۇچرىغان كېمىنىڭ باشلىقى كېمە ئىگىسىگە ۋاكالىتەن قۇتقۇزۇش توختامى تۈزۈشكە ھوقۇقلۇق. خەتەرگە ئۇچرىغان پاراخوتنىڭ باشلىقى ياكى پاراخوتنىڭ ئىگىدارى پاراخوتتىكى مال-مۈلۈك ئىگىدارىغا ۋاكالىتەن قۇتقۇزۇش توختامى تۈزۈشكە ھوقۇقلۇق.

第一百七十六条　有下列情形之一，经一方当事人起诉或者双方当事人协议仲裁的，受理争议的法院或者仲裁机构可以判决或者裁决变更救助合同：

176-ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلۈپ، بىر تەرەپ توختاملاشقۇچى دەۋا قىلسا ياكى دەۋالاشقۇچى ئىككى تەرەپ كېلىشىم تۈزۈپ كېسىم قىلسا، تالاش-تارتىشنى قوبۇل قىلغان سوت مەھكىمىسى ياكى كېسىم ئاپپاراتى قۇتقۇزۇش توختامى ھەققىدە ھۆكۈم چىقارسا ياكى كېسىم قىلسا بولىدۇ :

（一）合同在不正当的或者危险情况的影响下订立，合同条款显失公平的；

( 1 ) توختام ناتوغرا ياكى خەتەرلىك ئەھۋالنىڭ تەسىرىدە تۈزۈلگەندە، توختامدىكى ماددىلار روشەن ئادالەتسىز بولغان بولسا؛

（二）根据合同支付的救助款项明显过高或者过低于实际提供的救助服务的。

( 2 ) توختامغا ئاساسەن چىقىم قىلىنغان قۇتقۇزۇش پۇلى كۆرۈنەرلىك يۇقىرى ياكى ئەمەلىي تەمىنلىگەن قۇتقۇزۇش مۇلازىمىتىدىن زىيادە تۆۋەن بولسا.

第一百七十七条　在救助作业过程中，救助方对被救助方负有下列义务：

177-ماددا قۇتقۇزۇش مەشغۇلاتى جەريانىدا، قۇتقۇزغۇچى تەرەپنىڭ قۇتقۇزۇلغۇچى تەرەپتە تۆۋەندىكى مەجبۇرىيەتلىرى بار :

（一）以应有的谨慎进行救助；

( 1 ) تېگىشلىك ئېھتىياتچانلىق بىلەن قۇتقۇزۇش-ياردەم بېرىش؛

（二）以应有的谨慎防止或者减少环境污染损害；

( 2 ) تېگىشلىك ئېھتىياتچانلىق بىلەن مۇھىت بۇلغىنىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ياكى ئۇنى ئازايتىش؛

（三）在合理需要的情况下，寻求其他救助方援助；

( 3 ) مۇۋاپىق ئېھتىياجلىق ئەھۋالدا باشقا قۇتقۇزغۇچى تەرەپتىن ياردەم سوراش؛

（四）当被救助方合理地要求其他救助方参与救助作业时，接受此种要求，但是要求不合理的，原救助方的救助报酬金额不受影响。

( 4 ) قۇتقۇزۇلغۇچى تەرەپ باشقا قۇتقۇزغۇچى تەرەپتىن قۇتقۇزۇش مەشغۇلاتىغا قاتنىشىشنى مۇۋاپىق تەلەپ قىلغاندا، بۇ خىل تەلەپنى قوبۇل قىلىدۇ، لېكىن تەلەپ مۇۋاپىق بولمىسا، ئەسلىدىكى قۇتقۇزغۇچى تەرەپنىڭ قۇتقۇزۇش ئىش ھەققى سوممىسى تەسىرگە ئۇچرىمايدۇ.

第一百七十八条　在救助作业过程中，被救助方对救助方负有下列义务：

178-ماددا قۇتقۇزۇش مەشغۇلاتى جەريانىدا، قۇتقۇزغۇچى تەرەپ قۇتقۇزغۇچى تەرەپتە تۆۋەندىكى مەجبۇرىيەتلەرنى ئۈستىگە ئالىدۇ :

（一）与救助方通力合作；

( 1 ) قۇتقۇزغۇچى تەرەپ بىلەن بىرلىكتە ھەمكارلىشىش؛

（二）以应有的谨慎防止或者减少环境污染损害；

( 2 ) تېگىشلىك ئېھتىياتچانلىق بىلەن مۇھىت بۇلغىنىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ياكى ئۇنى ئازايتىش؛

（三）当获救的船舶或者其他财产已经被送至安全地点时，及时接受救助方提出的合理的移交要求。

( 3 ) قۇتقۇزۇۋېلىنغان كېمە-پاراخوت ياكى باشقا مال-مۈلۈك بىخەتەر جايغا يەتكۈزۈلگەندە، قۇتقۇزغۇچى تەرەپ ئوتتۇرىغا قويغان مۇۋاپىق ئۆتكۈزۈپ بېرىش تەلىپىنى ۋاقتىدا قوبۇل قىلىش.

第一百七十九条　救助方对遇险的船舶和其他财产的救助，取得效果的，有权获得救助报酬；救助未取得效果的，除本法第一百八十二条或者其他法律另有规定或者合同另有约定外，无权获得救助款项。

179-ماددا قۇتقۇزغۇچى تەرەپ خەتەرگە يولۇققان كېمە-پاراخوتلار ۋە باشقا مال-مۈلۈكلەرنى قۇتقۇزۇشتا ئۈنۈم ھاسىل قىلسا، قۇتقۇزۇش ھەققىگە ئېرىشىشكە ھوقۇقلۇق؛ قۇتقۇزۇش-ياردەم بېرىشتە ئۈنۈم ھاسىل قىلىنمىسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 182-ماددىسى ياكى باشقا قانۇنلاردا ئايرىم بەلگىلەنگەنلىرى ياكى توختامدا ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا، قۇتقۇزۇش-ياردەم بېرىش پۇلىغا ئېرىشىش ھوقۇقى بولمايدۇ.

第一百八十条　确定救助报酬，应当体现对救助作业的鼓励，并综合考虑下列各项因素：

180-ماددا قۇتقۇزۇش-ياردەم بېرىش ھەققىنى بېكىتىشتە، قۇتقۇزۇش مەشغۇلاتىغا ئىلھام بېرىشنى گەۋدىلەندۈرۈش ھەمدە تۆۋەندىكى ئامىللارنى ئۇنىۋېرسال ئويلىشىش كېرەك :

（一）船舶和其他财产的获救的价值；

( 1 ) كېمە-پاراخوت ۋە باشقا مال-مۈلۈكنىڭ قۇتقۇزۇۋېلىنىش قىممىتى؛

（二）救助方在防止或者减少环境污染损害方面的技能和努力；

( 2 ) قۇتقۇزغۇچى تەرەپنىڭ مۇھىت بۇلغىنىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ياكى ئۇنى ئازايتىش جەھەتتىكى ماھارىتى ۋە تىرىشچانلىقى؛

（三）救助方的救助成效；

( 3 ) قۇتقۇزغۇچى تەرەپنىڭ قۇتقۇزۇش ئۈنۈمى؛

（四）危险的性质和程度；

( 4 ) خەۋپنىڭ خاراكتېرى ۋە دەرىجىسى؛

（五）救助方在救助船舶、其他财产和人命方面的技能和努力；

( 5 ) قۇتقۇزغۇچى تەرەپنىڭ كېمە-پاراخوت، باشقا مال-مۈلكى ۋە ئادەمنىڭ ھاياتىنى قۇتقۇزۇش جەھەتتىكى ماھارىتى ۋە تىرىشچانلىقى؛

（六）救助方所用的时间、支出的费用和遭受的损失；

( 6 ) قۇتقۇزغۇچى تەرەپ سەرپ قىلغان ۋاقىت، چىقىم قىلغان خىراجەت ۋە ئۇچرىغان زىيان؛

（七）救助方或者救助设备所冒的责任风险和其他风险；

( 7 ) قۇتقۇزغۇچى تەرەپ ياكى قۇتقۇزۇش ئۈسكۈنىسى تەۋەككۈل قىلغان جاۋابكارلىق خەۋپ-خەتىرى ۋە باشقا خەۋپ-خەتەر؛

（八）救助方提供救助服务的及时性；

( 8 ) قۇتقۇزغۇچى تەرەپنىڭ قۇتقۇزۇش-ياردەم بېرىش مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلەشنىڭ ۋاقتىدا بولۇشى؛

（九）用于救助作业的船舶和其他设备的可用性和使用情况；

( 9 ) قۇتقۇزۇش مەشغۇلاتىغا ئىشلىتىلىدىغان كېمە-پاراخوت ۋە باشقا ئۈسكۈنىلەرنىڭ ئىشلىتىلىشچانلىقى ۋە ئىشلىتىلىش ئەھۋالى؛

（十）救助设备的备用状况、效能和设备的价值。

( 10 ) قۇتقۇزۇش ئۈسكۈنىسىنىڭ زاپاس ئەھۋالى، ئۈنۈمى ۋە ئۈسكۈنىسىنىڭ قىممىتى.

救助报酬不得超过船舶和其他财产的获救价值。

قۇتقۇزۇش ھەققى كېمە-پاراخوت ۋە باشقا مال-مۈلۈكنى قۇتقۇزۇۋېلىش قىممىتىدىن ئېشىپ كەتسە بولمايدۇ.

第一百八十一条　船舶和其他财产的获救价值，是指船舶和其他财产获救后的估计价值或者实际出卖的收入，扣除有关税款和海关、检疫、检验费用以及进行卸载、保管、估价、出卖而产生的费用后的价值。

181-ماددا كېمە-پاراخوت ۋە باشقا مال-مۈلۈكنىڭ قۇتقۇزۇۋېلىنىش قىممىتى كېمە-پاراخوت بىلەن باشقا مال-مۈلۈك قۇتقۇزۇۋېلىنغاندىن كېيىنكى مۆلچەرلەنگەن قىممەت ياكى ئەمەلىي سېتىلغان كىرىمنى كۆرسىتىدۇ، ئالاقىدار باج پۇلى ۋە تاموژنا، كارانتىن، تەكشۈرۈش خىراجىتى شۇنىڭدەك چۈشۈرۈش، ساقلاش، مۆلچەرلەش، سېتىشقا كەتكەن خىراجەتنى چىقىرىۋەتكەندىن كېيىنكى قىممەتنى كۆرسىتىدۇ.

前款规定的价值不包括船员的获救的私人物品和旅客的获救的自带行李的价值。

ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن قىممەت پاراخوت خادىملىرىنىڭ قۇتقۇزۇۋېلىنغان شەخسىي بۇيۇملىرى ۋە يولۇچىلارنىڭ قۇتقۇزۇۋېلىنغان يۈك ـ تاقلىرىنىڭ قىممىتىنى ئۆز ئىچىگە ئالمايدۇ.

第一百八十二条　对构成环境污染损害危险的船舶或者船上货物进行的救助，救助方依照本法第一百八十条规定获得的救助报酬，少于依照本条规定可以得到的特别补偿的，救助方有权依照本条规定，从船舶所有人处获得相当于救助费用的特别补偿。

182-ماددا مۇھىت بۇلغىنىش سەۋەبىدىن زىيان يەتكەن كېمە-پاراخوت ياكى پاراخوتتىكى ماللارنى قۇتقۇزۇشتا، قۇتقۇزغۇچى تەرەپ مۇشۇ قانۇننىڭ 180-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە ئېرىشكەن قۇتقۇزۇش ھەققى مۇشۇ ماددىدىكى بەلگىلىمە بويىچە ئېرىشىدىغان ئالاھىدە تۆلەمدىن ئاز بولسا، قۇتقۇزغۇچى تەرەپنىڭ مۇشۇ ماددىدىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە كېمە ئىگىسىدىن قۇتقۇزۇش ھەققىگە باراۋەر ئالاھىدە تۆلەمگە ئېرىشىشى ھوقۇقلۇق.

救助人进行前款规定的救助作业，取得防止或者减少环境污染损害效果的，船舶所有人依照前款规定应当向救助方支付的特别补偿可以另行增加，增加的数额可以达到救助费用的百分之三十。受理争议的法院或者仲裁机构认为适当，并且考虑到本法第一百八十条第一款的规定，可以判决或者裁决进一步增加特别补偿数额；但是，在任何情况下，增加部分不得超过救助费用的百分之一百。

قۇتقۇزغۇچى ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن قۇتقۇزۇش مەشغۇلاتى قىلىپ، مۇھىت بۇلغىنىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ياكى ئۇنى ئازايتىش ئۈنۈمىگە ئېرىشكەن بولسا، كېمە-پاراخوت ئىگىسى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە قۇتقۇزغۇچى تەرەپكە بېرىشكە تېگىشلىك ئالاھىدە تولۇقلىمىنى ئايرىم قوشسا بولىدۇ، كۆپەيگەن سوممىسى قۇتقۇزۇش خىراجىتىنىڭ ％ 30 ىگە يەتسە بولىدۇ. تالاش-تارتىشنى قوبۇل قىلغان سوت مەھكىمىسى ياكى كېسىم ئاپپاراتى مۇۋاپىق دەپ قارىسا ھەمدە مۇشۇ قانۇننىڭ 180-ماددا 1-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىنى كۆزدە تۇتۇپ، ھۆكۈم چىقارسا ياكى كېسىم قىلغاندا ئالاھىدە تولۇقلىما سوممىسىنى يەنىمۇ ئاشۇرسا بولىدۇ؛ لېكىن، ھەرقانداق ئەھۋالدا، كۆپەيگەن قىسمى قۇتقۇزۇش خىراجىتىنىڭ ％ 100 ىدىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك.

本条所称救助费用，是指救助方在救助作业中直接支付的合理费用以及实际使用救助设备、投入救助人员的合理费用。确定救助费用应当考虑本法第一百八十条第一款第（八）、（九）、（十）项的规定。

بۇ ماددىدا ئېيتىلغان قۇتقۇزۇش خىراجىتى قۇتقۇزغۇچى تەرەپنىڭ قۇتقۇزۇش مەشغۇلاتىدا بىۋاسىتە تۆلىگەن مۇۋاپىق خىراجىتى ھەمدە قۇتقۇزۇش ئۈسكۈنىلىرىنى ئەمەلىي ئىشلەتكەن، قۇتقۇزۇشقا سالغان خادىملارنىڭ مۇۋاپىق خىراجىتىنى كۆرسىتىدۇ. قۇتقۇزۇش خىراجىتىنى بېكىتىشتە، مۇشۇ قانۇننىڭ 180-ماددا 1-تارمىقىنىڭ ( 8 )، ( 9 ) ۋە ( 10 ) تارماقچىسىدىكى بەلگىلىمىلەرنى ئويلىشىش كېرەك.

在任何情况下，本条规定的全部特别补偿，只有在超过救助方依照本法第一百八十条规定能够获得的救助报酬时，方可支付，支付金额为特别补偿超过救助报酬的差额部分。

ھەرقانداق ئەھۋالدا، بۇ ماددىدا بەلگىلەنگەن بارلىق ئالاھىدە تولۇقلىمىلارنى پەقەت قۇتقۇزغۇچى تەرەپ مۇشۇ قانۇننىڭ 180-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە ئېرىشەلەيدىغان قۇتقۇزۇش ھەققىدىنلا ئاشۇرۇپ بەرگەندىلا بېرىشكە بولىدۇ، تۆلەش سوممىسى ئالاھىدە تولۇقلىما سوممىسىنىڭ قۇتقۇزۇش ھەققىدىن ئېشىپ كەتكەن كەم قىسمىنى بېرىدۇ.

由于救助方的过失未能防止或者减少环境污染损害的，可以全部或者部分地剥夺救助方获得特别补偿的权利。

قۇتقۇزغۇچى تەرەپنىڭ سەۋەنلىكى تۈپەيلىدىن مۇھىت بۇلغىنىشىنىڭ ئالدىنى ئالالمىغان ياكى ئازايتالمىغان بولسا، قۇتقۇزغۇچى تەرەپنىڭ ئالاھىدە تولۇقلىما ئېلىش ھوقۇقىدىن تولۇق ياكى قىسمەن مەھرۇم قىلسا بولىدۇ.

本条规定不影响船舶所有人对其他被救助方的追偿权。

بۇ ماددىدىكى بەلگىلىمە كېمە ئىگىدارىنىڭ باشقا قۇتقۇزۇلغۇچى تەرەپتىن تۆلىتىۋېلىش ھوقۇقىغا تەسىر يەتكۈزمەيدۇ.

第一百八十三条　救助报酬的金额，应当由获救的船舶和其他财产的各所有人，按照船舶和其他各项财产各自的获救价值占全部获救价值的比例承担。

183-ماددا قۇتقۇزۇش ھەققىنىڭ سوممىسىنى قۇتقۇزۇۋېلىنغان كېمە-پاراخوت ۋە باشقا مال-مۈلۈكنىڭ ئىگىدارى كېمە-پاراخوت ياكى باشقا تۈرلۈك مال-مۈلۈكنىڭ قۇتقۇزۇۋېلىنغان قىممىتىنىڭ بارلىق قۇتقۇزۇلۇش قىممىتىدە ئىگىلىگەن نىسبىتى بويىچە ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第一百八十四条　参加同一救助作业的各救助方的救助报酬，应当根据本法第一百八十条规定的标准，由各方协商确定；协商不成的，可以提请受理争议的法院判决或者经各方协议提请仲裁机构裁决。

184-ماددا بىر قۇتقۇزۇش مەشغۇلاتىغا قاتناشقان قۇتقۇزغۇچى تەرەپلەرنىڭ قۇتقۇزۇش ھەققىنى مۇشۇ قانۇننىڭ 180-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن ئۆلچەمگە ئاساسەن ھەرقايسى تەرەپلەر كېڭىشىپ بېكىتىشى كېرەك؛ كېلىشەلمىسە، تالاش-تارتىشنى قوبۇل قىلغان سوت مەھكىمىسىنىڭ ھۆكۈمىگە سۇنسا ياكى ھەرقايسى تەرەپلەر كېلىشىم تۈزۈپ كېسىم ئاپپاراتىنىڭ كېسىم قىلىشىغا سۇنسا بولىدۇ.

第一百八十五条　在救助作业中救助人命的救助方，对获救人员不得请求酬金，但是有权从救助船舶或者其他财产、防止或者减少环境污染损害的救助方获得的救助款项中，获得合理的份额。

185-ماددا قۇتقۇزۇش مەشغۇلاتىدا ئادەمنىڭ ھاياتىنى قۇتقۇزغۇچى تەرەپ قۇتقۇزۇلغۇچىدىن ئىش ھەققى تەلەپ قىلسا بولمايدۇ، لېكىن قۇتقۇزۇش كېمە-پاراخوتى ياكى باشقا مال-مۈلكى، مۇھىت بۇلغىنىشىنىڭ ئالدىنى ئالغان ياكى ئۇنى ئازايتقان قۇتقۇزغۇچى تەرەپ ئېرىشكەن قۇتقۇزۇش پۇلىدىن مۇۋاپىق ئۈلۈشكە ئېرىشىشكە ھوقۇقلۇق.

第一百八十六条　下列救助行为无权获得救助款项：

186-ماددا تۆۋەندىكى قۇتقۇزۇش ھەرىكەتلىرىدە قۇتقۇزۇش پۇلىغا ئېرىشىش ھوقۇقى بولمايدۇ :

（一）正常履行拖航合同或者其他服务合同的义务进行救助的，但是提供不属于履行上述义务的特殊劳务除外；

( 1 ) سۆرەش توختامى ياكى باشقا مۇلازىمەت توختامىدىكى مەجبۇرىيەتلەرنى نورمال ئادا قىلىپ قۇتقۇزغانلار، لېكىن يۇقىرىقى مەجبۇرىيەتلەرنى ئادا قىلىشقا تەۋە بولمىغان ئالاھىدە ئەمگەك مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلىگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا؛

（二）不顾遇险的船舶的船长、船舶所有人或者其他财产所有人明确的和合理的拒绝，仍然进行救助的。

( 2 ) خەتەرگە يولۇققان كېمىنىڭ ئۇزۇنلۇقى، كېمە ئىگىدارى ياكى باشقا مال-مۈلۈك ئىگىدارى بىلەن ھېسابلاشماي ئېنىق ۋە مۇۋاپىق رەت قىلىۋەرگەنلەر قۇتقۇزۇۋالسا.

第一百八十七条　由于救助方的过失致使救助作业成为必需或者更加困难的，或者救助方有欺诈或者其他不诚实行为的，应当取消或者减少向救助方支付的救助款项。

187-ماددا قۇتقۇزغۇچى تەرەپنىڭ سەۋەنلىكى تۈپەيلىدىن قۇتقۇزۇش مەشغۇلاتى زۆرۈر ياكى تېخىمۇ قىيىن بولۇپ قالسا ياكى قۇتقۇزغۇچى تەرەپ ئالدامچىلىق قىلغان ياكى باشقا سەمىمىي بولمىغان قىلمىش سادىر قىلسا، قۇتقۇزغۇچى تەرەپكە تۆلەيدىغان قۇتقۇزۇش پۇلىنى بىكار قىلىش ياكى ئازايتىش كېرەك.

第一百八十八条　被救助方在救助作业结束后，应当根据救助方的要求，对救助款项提供满意的担保。

188-ماددا قۇتقۇزۇلغۇچى تەرەپ قۇتقۇزۇش مەشغۇلاتى ئاخىرلاشقاندىن كېيىن، قۇتقۇزغۇچى تەرەپنىڭ تەلىپىگە ئاساسەن، قۇتقۇزۇش پۇلىغا رازىمەنلىك بىلەن كېپىللىك بېرىشى كېرەك.

在不影响前款规定的情况下，获救船舶的船舶所有人应当在获救的货物交还前，尽力使货物的所有人对其应当承担的救助款项提供满意的担保。

ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن ئەھۋالغا تەسىر يەتكۈزمىگەن ئەھۋالدا، قۇتقۇزۇۋېلىنغان پاراخوتنىڭ ئىگىسى قۇتقۇزۇۋېلىنغان مالنى قايتۇرۇشتىن بۇرۇن، مالنىڭ ئىگىدارىنى ئۆزى ئۈستىگە ئېلىشقا تېگىشلىك قۇتقۇزۇش پۇلىغا رازىمەنلىك بىلەن تەمىنلىشى كېرەك.

在未根据救助人的要求对获救的船舶或者其他财产提供满意的担保以前，未经救助方同意，不得将获救的船舶和其他财产从救助作业完成后最初到达的港口或者地点移走。

قۇتقۇزۇلغۇچىنىڭ تەلىپىگە ئاساسەن قۇتقۇزۇۋېلىنغان كېمە ياكى باشقا مال-مۈلۈككە رازى بولغۇدەك كېپىللىك بېرىشتىن ئىلگىرى، قۇتقۇزۇۋېلىنغان كېمە ۋە باشقا مال-مۈلۈكنى قۇتقۇزۇش مەشغۇلاتى تاماملانغاندىن كېيىن ئەڭ دەسلەپ يېتىپ بارغان پورت ياكى جايدىن يۆتكىۋېتىشكە بولمايدۇ.

第一百八十九条　受理救助款项请求的法院或者仲裁机构，根据具体情况，在合理的条件下，可以裁定或者裁决被救助方向救助方先行支付适当的金额。

189-ماددا قۇتقۇزۇش پۇلى تەلىپىنى قوبۇل قىلغان سوت مەھكىمىسى ياكى كېسىم ئاپپاراتى كونكرېت ئەھۋالغا قاراپ، مۇۋاپىق شەرت ئاستىدا، كېسىم قىلسا ياكى قۇتقۇزۇش قىلىنغۇچى تەرەپكە مۇۋاپىق سوممىنى ئاۋۋال چىقىم قىلىپ كېسىم قىلسا بولىدۇ.

被救助方根据前款规定先行支付金额后，其根据本法第一百八十八条规定提供的担保金额应当相应扣减。

قۇتقۇزۇلغۇچى تەرەپ ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە ئاۋۋال تۆلەيدىغان سوممىنى چىقارغاندىن كېيىن، مۇشۇ قانۇننىڭ 188-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە بەرگەن كېپىللىك سوممىسىنى مۇناسىپ تۇتۇپ قېلىشى كېرەك.

第一百九十条　对于获救满九十日的船舶和其他财产，如果被救助方不支付救助款项也不提供满意的担保，救助方可以申请法院裁定强制拍卖；对于无法保管、不易保管或者保管费用可能超过其价值的获救的船舶和其他财产，可以申请提前拍卖。

190-ماددا قۇتقۇزۇۋېلىنغىنىغا 90 كۈن بولغان كېمە-پاراخوت ۋە باشقا مال-مۈلۈكلەردە قۇتقۇزۇلغۇچى تەرەپ قۇتقۇزۇش پۇلى تۆلىمىسىمۇ رازى بولغۇدەك كېپىللىك بەرمىسە، قۇتقۇزغۇچى تەرەپ سوت مەھكىمىسىگە مەجبۇرىي كىمئارتۇق قىلىپ سېتىش ھەققىدە كېسىم چىقىرىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ؛ ساقلىغىلى بولمايدىغان، ساقلىغىلى بولمايدىغان ياكى ساقلاش خىراجىتى ئۆز قىممىتىدىن ئېشىپ كېتىش ئېھتىمالى بولغان قۇتقۇزۇۋېلىنغان كېمە ۋە باشقا مال-مۈلۈكنى مۇددەتتىن بۇرۇن كىمئارتۇق قىلىپ سېتىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ.

拍卖所得价款，在扣除保管和拍卖过程中的一切费用后，依照本法规定支付救助款项；剩余的金额，退还被救助方；无法退还、自拍卖之日起满一年又无人认领的，上缴国库；不足的金额，救助方有权向被救助方追偿。

كىمئارتۇق قىلىپ سېتىشتىن ئېرىشكەن پۇلدىن ساقلاش ۋە كىمئارتۇق قىلىپ سېتىش جەريانىدىكى بارلىق خىراجەتلەر تۇتۇپ قېلىنغاندىن كېيىن، مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە قۇتقۇزۇش پۇلى تۆلىنىدۇ؛ ئېشىپ قالغان سومما قۇتقۇزۇلغۇچى تەرەپكە قايتۇرۇپ بېرىلىدۇ؛ قايتۇرغىلى بولمىغان، كىمئارتۇق قىلىپ سېتىلغان كۈندىن باشلاپ بىر يىل توشقان ھەم ئالىدىغان ئادەم چىقمىغان بولسا، دۆلەت خەزىنىسىگە تاپشۇرۇلىدۇ؛ يەتمىگەن پۇلنى قۇتقۇزغۇچى تەرەپ قۇتقۇزغۇچى تەرەپتىن تۆلىتىۋېلىشقا ھوقۇقلۇق.

第一百九十一条　同一船舶所有人的船舶之间进行的救助，救助方获得救助款项的权利适用本章规定。

1911-ماددا بىر كېمە ئىگىسىنىڭ كېمە-پاراخوتى ئارا قۇتقۇزۇشتا، قۇتقۇزغۇچىنىڭ قۇتقۇزۇش پۇلىغا ئېرىشىش ھوقۇقى مۇشۇ بابتىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە بولىدۇ.

第一百九十二条　国家有关主管机关从事或者控制的救助作业，救助方有权享受本章规定的关于救助作业的权利和补偿。

1912-ماددا دۆلەتنىڭ ئالاقىدار مەسئۇل ئورگىنى قىلىدىغان ياكى تىزگىنلەيدىغان قۇتقۇزۇش مەشغۇلاتى قىلغاندا، قۇتقۇزغۇچى تەرەپ مۇشۇ بابتا بەلگىلەنگەن قۇتقۇزۇش مەشغۇلاتى ھوقۇقى ۋە تولۇقلىمىسىدىن بەھرىمەن بولۇشقا ھوقۇقلۇق.

第十章　共同海损

10-باب ئورتاق دېڭىز زىيىنى

第一百九十三条　共同海损，是指在同一海上航程中，船舶、货物和其他财产遭遇共同危险，为了共同安全，有意地合理地采取措施所直接造成的特殊牺牲、支付的特殊费用。

193-ماددا ئورتاق دېڭىز زىيىنى بىر دېڭىز سەپىرىدە كېمە-پاراخوت، مال ۋە باشقا مال-مۈلۈكلەر ئورتاق خەۋپكە ئۇچرىغاندا، ئورتاق بىخەتەر بولۇش ئۈچۈن مەقسەتلىك ھالدا مۇۋاپىق تەدبىر قوللىنىپ بىۋاسىتە كېلىپ چىققان ئالاھىدە قۇربان بېرىش، چىقىم قىلىنغان ئالاھىدە خىراجەتنى كۆرسىتىدۇ.

无论在航程中或者在航程结束后发生的船舶或者货物因迟延所造成的损失，包括船期损失和行市损失以及其他间接损失，均不得列入共同海损。

مەيلى يۈرۈش مۇساپىسىدە ياكى يۈرۈش مۇساپىسى ئاخىرلاشقاندىن كېيىن يۈز بەرگەن كېمە-پاراخوت ياكى مالنىڭ كېچىكىشى سەۋەبىدىن كېلىپ چىققان زىيان، جۈملىدىن كېمە مەزگىلىدىكى زىيان ۋە بازار زىيىنى شۇنىڭدەك باشقا ۋاسىتىلىك زىيانلارنى بولسۇن، ھەممىسىنى ئورتاق دېڭىز زىيىنى قاتارىغا كىرگۈزۈشكە بولمايدۇ.

第一百九十四条　船舶因发生意外、牺牲或者其他特殊情况而损坏时，为了安全完成本航程，驶入避难港口、避难地点或者驶回装货港口、装货地点进行必要的修理，在该港口或者地点额外停留期间所支付的港口费，船员工资、给养，船舶所消耗的燃料、物料，为修理而卸载、储存、重装或者搬移船上货物、燃料、物料以及其他财产所造成的损失、支付的费用，应当列入共同海损。

194-ماددا كېمە-پاراخوتلار تاسادىپىي، قۇربان بېرىش ياكى باشقا ئالاھىدە ئەھۋاللار تۈپەيلىدىن بۇزۇلۇپ كەتكەندە، مۇشۇ مۇساپىنى بىخەتەر ئورۇنداش ئۈچۈن، پاناھلىنىش پورتىغا، پاناھلىنىش ئورنىغا كىرىپ ياكى مال قاچىلاش پورتى، يۈك قاچىلاش ئورنىغا قايتىپ كېلىپ زۆرۈر رېمونت قىلسا، شۇ پورتتا ياكى ئورۇندا ئارتۇق تۇرغان مەزگىلدە بەرگەن پورت ھەققى، پاراخوت خادىملىرىنىڭ مائاشى، تەمىناتى، كېمىگە سەرپ قىلىنغان يېقىلغۇ، ماتېرىياللارنى رېمونت قىلىش ئۈچۈن يۈك چۈشۈرۈش، ساقلاش، قايتا قاچىلاش ياكى يۆتكەش ئۈچۈن كەتكەن مال، يېقىلغۇ، ماتېرىياللارنى شۇنىڭدەك باشقا مال-مۈلۈكلەرنى زىيانغا ئۇچرىتىش، چىقىم قىلىش خىراجىتىنى ئورتاق دېڭىز زىيىنى قاتارىغا كىرگۈزۈش كېرەك.

第一百九十五条　为代替可以列为共同海损的特殊费用而支付的额外费用，可以作为代替费用列入共同海损；但是，列入共同海损的代替费用的金额，不得超过被代替的共同海损的特殊费用。

195-ماددا ئورتاق دېڭىز زىيىنى قاتارىغا كىرگۈزۈشكە بولىدىغان ئالاھىدە خىراجەت ئورنىدا چىقىم قىلىنغان ئارتۇق خىراجەتنى خىراجەت ئورنىدا ئورتاق دېڭىز زىيىنى دائىرىسىگە كىرگۈزۈشكە بولىدۇ؛ لېكىن، ئورتاق دېڭىز زىيىنىغا كىرگۈزۈلگەن سەپلىمە خىراجەت سوممىسى ئورنىنى ئالغان ئورتاق دېڭىز زىيىنىنىڭ ئالاھىدە خىراجىتىدىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك.

第一百九十六条　提出共同海损分摊请求的一方应当负举证责任，证明其损失应当列入共同海损。

196-ماددا ئورتاق دېڭىز زىيىنىنى تەڭ كۆتۈرۈشنى تەلەپ قىلغان تەرەپ دەلىل-ئىسپات كۆرسىتىش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى، زىياننى ئورتاق دېڭىز زىيىنى قاتارىغا كىرگۈزۈش كېرەكلىكىنى ئىسپاتلىشى كېرەك.

第一百九十七条　引起共同海损特殊牺牲、特殊费用的事故，可能是由航程中一方的过失造成的，不影响该方要求分摊共同海损的权利；但是，非过失方或者过失方可以就此项过失提出赔偿请求或者进行抗辩。

197-ماددا ئورتاق دېڭىز زىيىنىدا ئالاھىدە قۇربان بېرىش، ئالاھىدە خىراجەت كەلتۈرۈپ چىقىرىش ھادىسىسىنى لىنىيەدىكى بىر تەرەپنىڭ سەۋەنلىكى كەلتۈرۈپ چىقارغان بولۇشى مۇمكىن، بۇ تەرەپنىڭ ئورتاق دېڭىز زىيىنىنى تەڭ كۆتۈرۈشنى تەلەپ قىلىش ھوقۇقىغا تەسىر يەتكۈزمەيدۇ؛ لېكىن، سەۋەنلىك يوق تەرەپ ياكى سەۋەنلىك بار تەرەپ مۇشۇ سەۋەنلىك بىلەن تۆلەم تەلەپ قىلسا ياكى رەددىيە بەرسە بولىدۇ.

第一百九十八条　船舶、货物和运费的共同海损牺牲的金额，依照下列规定确定：

198-ماددا كېمە-پاراخوت، مال ۋە توشۇش ھەققىدە ئورتاق دېڭىز زىيىنىدا قۇربان بولۇش سوممىسى تۆۋەندىكى بەلگىلىمە بويىچە بېكىتىلىدۇ :

（一）船舶共同海损牺牲的金额，按照实际支付的修理费，减除合理的以新换旧的扣减额计算。船舶尚未修理的，按照牺牲造成的合理贬值计算，但是不得超过估计的修理费。

( 1 ) پاراخوتلاردىكى ئورتاق دېڭىز زىيىنىدا قۇربان بولغان سومما ئەمەلىي چىقىم قىلىنغان رېمونت ھەققى بويىچە يېڭىسىنى كونىغا ئالماشتۇرۇش بويىچە مۇۋاپىق بولغان كېمەيتىش سوممىسىنى چىقىرىۋېتىپ ھېسابلىنىدۇ. كېمە-پاراخوتلار تېخى رېمونت قىلىنمىغان بولسا، قۇربان بېرىشتىن كېلىپ چىققان پۇلنىڭ مۇۋاپىق دەرىجىدە چۈشۈپ كەتكەنلىكى بويىچە ھېسابلىنىدۇ، لېكىن مۆلچەرلەنگەن رېمونت ھەققىدىن ئېشىپ كەتسە بولمايدۇ.

船舶发生实际全损或者修理费用超过修复后的船舶价值的，共同海损牺牲金额按照该船舶在完好状态下的估计价值，减除不属于共同海损损坏的估计的修理费和该船舶受损后的价值的余额计算。

كېمە-پاراخوت ئەمەلىي تولۇق زىيانغا ئۇچرىغان ياكى رېمونت ھەققى رېمونت قىلىنغاندىن كېيىنكى پاراخوتنىڭ قىممىتىدىن ئېشىپ كەتكەن بولسا، ئورتاق دېڭىز زىيىنىدىن قۇربان بولۇش سوممىسى شۇ پاراخوتنىڭ ساق ھالىتىدىكى مۆلچەر قىممىتى بويىچە، ئورتاق دېڭىز زىيانلىنىشىغا تەۋە بولمىغان رېمونت ھەققى ۋە شۇ پاراخوتنىڭ زىيانغا ئۇچرىغاندىن كېيىنكى قىممىتىنىڭ قالدۇقى چىقىرىۋېتىلىدۇ.

（二）货物共同海损牺牲的金额，货物灭失的，按照货物在装船时的价值加保险费加运费，减除由于牺牲无需支付的运费计算。货物损坏，在就损坏程度达成协议前售出的，按照货物在装船时的价值加保险费加运费，与出售货物净得的差额计算。

( 2 ) مالغا ئورتاق دېڭىز زىيىنىدا قۇربان بولغان سومما، مال يوقالغان بولسا، مالغا مال قاچىلىغان چاغدىكى قىممەتكە سۇغۇرتا ھەققى ۋە كىرا ھەققى قوشۇلۇپ، قۇربان بولغاندا تۆلەش ھاجەتسىز بولغان كىرا ھەققى كېمەيتىلىدۇ. مال بۇزۇلسا، بۇزۇلۇش دەرىجىسى توغرىسىدا كېلىشىم ھاسىل قىلىنىشتىن بۇرۇن سېتىلغان بولسا، مالنىڭ كېمىگە قاچىلاشتىكى قىممىتىگە سۇغۇرتا ھەققى ۋە توشۇش ھەققى قوشۇلۇپ، مالنى سېتىپ ساپ ئالغان پەرق سوممىسى بويىچە ھېسابلىنىدۇ.

（三）运费共同海损牺牲的金额，按照货物遭受牺牲造成的运费的损失金额，减除为取得这笔运费本应支付，但是由于牺牲无需支付的营运费用计算。

( 3 ) توشۇش ھەققى بىرلىكتە دېڭىز زىيىنىدا قۇربان بولغان سومما مالنىڭ قۇربان بولۇشىدىن كېلىپ چىققان توشۇش ھەققىنىڭ زىيان سوممىسى بويىچە بۇ توشۇش ھەققىنى ئېلىش ئۈچۈن تۆلەشكە تېگىشلىك بولسىمۇ، لېكىن قۇربان بولغاندا تۆلەش ھاجەتسىز بولغان تىجارەت ھەققى ھېسابلىنىدۇ.

第一百九十九条　共同海损应当由受益方按照各自的分摊价值的比例分摊。

199-ماددا ئورتاق دېڭىز زىيىنىنى مەنپەئەتلەنگۈچى تەرەپ ئۆز چاچقان قىممەت نىسبىتى بويىچە چېچىشى كېرەك.

船舶、货物和运费的共同海损分摊价值，分别依照下列规定确定：

كېمە-پاراخوت، مال ۋە توشۇش ھەققىنىڭ ئورتاق دېڭىز زىيىنىنى تەڭ چېچىش قىممىتى ئايرىم-ئايرىم ھالدا تۆۋەندىكى بەلگىلىمە بويىچە بېكىتىلىدۇ :

（一）船舶共同海损分摊价值，按照船舶在航程终止时的完好价值，减除不属于共同海损的损失金额计算，或者按照船舶在航程终止时的实际价值，加上共同海损牺牲的金额计算。

( 1 ) پاراخوتلارنىڭ ئورتاق دېڭىز زىيىنىنى تەڭ چېچىش قىممىتى پاراخوتنىڭ يۈرۈش مۇساپىسى ئاخىرلاشقان چاغدىكى مۇكەممەل قىممىتى بويىچە، ئورتاق دېڭىز زىيىنىغا تەۋە بولمىغان زىيان سوممىسى كېمەيتىلىدۇ ياكى پاراخوتنىڭ ئۇچۇش مۇساپىسى ئاخىرلاشقان چاغدىكى ئەمەلىي قىممىتى بويىچە ھېسابلىنىدۇ، ئۇنىڭغا ئورتاق دېڭىز زىيىنىدا قۇربان بولغان سومما قوشۇلىدۇ.

（二）货物共同海损分摊价值，按照货物在装船时的价值加保险费加运费，减除不属于共同海损的损失金额和承运人承担风险的运费计算。货物在抵达目的港以前售出的，按照出售净得金额，加上共同海损牺牲的金额计算。

( 2 ) مالغا ئورتاق دېڭىز زىيىنىنى تەڭ چېچىش قىممىتى شۇ بويىچە، مالنىڭ كېمىگە قاچىلاشتىكى قىممىتىگە سۇغۇرتا ھەققى قوشۇلۇپ كىرا ھەققى قوشۇلۇپ، ئورتاق دېڭىز زىيىنىغا تەۋە بولمىغان زىيان سوممىسى ۋە توشۇغۇچى ئۈستىگە ئالغان خەۋپ-خەتەرنى تۈگىتىش كىرا ھەققى ھېسابلىنىدۇ. مال نىشان پورتقا يېتىپ كېلىشتىن بۇرۇن سېتىلغان بولسا، ساپ سېتىلغان سومما بويىچە، ئۇنىڭغا ئورتاق دېڭىز زىيىنىدا قۇربان بولغان سومما قوشۇلۇپ ھېسابلىنىدۇ.

旅客的行李和私人物品，不分摊共同海损。

يولۇچىلارنىڭ يۈك-تاقلىرى ۋە شەخسىي بۇيۇملىرى ئورتاق دېڭىز زىيىنىغا تەڭ چېچىلمايدۇ.

（三）运费分摊价值，按照承运人承担风险并于航程终止时有权收取的运费，减除为取得该项运费而在共同海损事故发生后，为完成本航程所支付的营运费用，加上共同海损牺牲的金额计算。

( 3 ) توشۇش ھەققىنى چېچىش قىممىتى توشۇغۇچى خەۋپ-خەتەرنى ئۈستىگە ئالغان ھەمدە مۇساپە ئاخىرلاشقاندا ئېلىشقا ھوقۇقلۇق بولغان توشۇش ھەققىگە ئاساسەن، شۇ توشۇش ھەققىگە ئېرىشىش ئۈچۈن، ئورتاق دېڭىز زىيىنى ھادىسىسى يۈز بەرگەندىن كېيىن، شۇ قاتناش مۇساپىسىنى تاماملاش ئۈچۈن چىقىم قىلغان تىجارەت خىراجىتىگە ئورتاق دېڭىز زىيىنىدا قۇربان بولغان سوممىنى قوشۇپ ھېسابلىنىدۇ.

第二百条　未申报的货物或者谎报的货物，应当参加共同海损分摊；其遭受的特殊牺牲，不得列入共同海损。

200-ماددا مەلۇم قىلىنمىغان ماللار ياكى يالغان مەلۇم قىلىنغان ماللار ئورتاق دېڭىز زىيىنىنى تەڭ چېچىشقا قاتنىشىشى كېرەك؛ ئۇ ئۇچرىغان ئالاھىدە قۇربانلارنى ئورتاق دېڭىز زىيىنى قاتارىغا كىرگۈزۈشكە بولمايدۇ.

不正当地以低于货物实际价值作为申报价值的，按照实际价值分摊共同海损；在发生共同海损牺牲时，按照申报价值计算牺牲金额。

مالنىڭ ئەمەلىي قىممىتىدىن تۆۋەن بولۇشنى ئىلتىماس قىلىش قىممىتى قىلغان بولسا، ئەمەلىي قىممىتى بويىچە ئورتاق دېڭىز زىيىنىنى تەڭ كۆتۈرۈش؛ ئورتاق دېڭىز زىيىنى يۈز بېرىپ قۇربان بولغاندا، قۇربان سوممىسى مەلۇم قىلىنغان قىممەت بويىچە ھېسابلىنىدۇ.

第二百零一条　对共同海损特殊牺牲和垫付的共同海损特殊费用，应当计算利息。对垫付的共同海损特殊费用，除船员工资、给养和船舶消耗的燃料、物料外，应当计算手续费。

201-ماددا ئورتاق دېڭىز زىيىنىدا ئالاھىدە قۇربان بېرىش ۋە تۆلەپ تۇرغان ئورتاق دېڭىز زىيىنى ئالاھىدە خىراجىتىنىڭ ئۆسۈمىنى ھېسابلاش كېرەك. ئورتاق دېڭىز زىيىنى ئۈچۈن بېرىپ تۇرۇلغان ئالاھىدە خىراجەتتىن رەسمىيەت ھەققى پاراخوت خادىملىرىنىڭ مائاشى، تەمىنات ۋە كېمە-پاراخوتقا سەرپ قىلىنغان يېقىلغۇ، نەرسىلەردىن باشقا ھېسابلىنىدۇ.

第二百零二条　经利益关系人要求，各分摊方应当提供共同海损担保。

202-ماددا مەنپەئەتدارلارنىڭ تەلەپ قىلىشى بىلەن، ھەرقايسى سېلىقچىلار ئورتاق دېڭىز زىيىنى كېپىللىكى بېرىشى كېرەك.

以提供保证金方式进行共同海损担保的，保证金应当交由海损理算师以保管人名义存入银行。

كاپالەت پۇلى بېرىش ئۇسۇلى ئارقىلىق ئورتاق دېڭىز زىيىنى كېپىللىكى بېرىشتە، كاپالەت پۇلىنى دېڭىز زىيىنىنى ھېسابلىغۇچىنىڭ نامىدا بانكىغا قويۇشىغا تاپشۇرۇش كېرەك.

保证金的提供、使用或者退还，不影响各方最终的分摊责任。

كاپالەت پۇلىنى بېرىش، ئىشلىتىش ياكى قايتۇرۇش ھەرقايسى تەرەپنىڭ ئاخىرقى تەڭ چېچىش جاۋابكارلىقىغا تەسىر يەتكۈزمەيدۇ.

第二百零三条　共同海损理算，适用合同约定的理算规则；合同未约定的，适用本章的规定。

203-ماددا ئورتاق دېڭىز زىيىنىنى ھېسابلاشتا، توختامدا پۈتۈشكەن ھېسابلاش قائىدىسى تەتبىقلىنىدۇ؛ توختامدا پۈتۈشمىگەن بولسا، مۇشۇ بابتىكى بەلگىلىمىلەر تەتبىقلىنىدۇ.

第十一章　海事赔偿责任限制

11-باب دېڭىز ئىشلىرى تۆلەم جاۋابكارلىقىغا چەك قويۇش

第二百零四条　船舶所有人、救助人，对本法第二百零七条所列海事赔偿请求，可以依照本章规定限制赔偿责任。

204-ماددا كېمە-پاراخوتنىڭ ئىگىدارى، قۇتقۇزغۇچىسى مۇشۇ قانۇننىڭ 207-ماددىسىدا كۆرسىتىلگەن دېڭىز ئىشلىرى تۆلەم تەلىپىدىن مۇشۇ بابتىكى بەلگىلىمە بويىچە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى چەكلىسە بولىدۇ.

前款所称的船舶所有人，包括船舶承租人和船舶经营人。

ئالدىنقى تارماقتا ئېيتىلغان كېمە ئىگىسى كېمە ئىجارە ئالغۇچى ۋە كېمە تىجارەتچىسىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

第二百零五条　本法第二百零七条所列海事赔偿请求，不是向船舶所有人、救助人本人提出，而是向他们对其行为、过失负有责任的人员提出的，这些人员可以依照本章规定限制赔偿责任。

205-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 207-ماددىسىدا كۆرسىتىلگەن دېڭىز ئىشلىرى تۆلەم تەلىپىنى كېمە ئىگىسىگە، قۇتقۇزغۇچىغا ئەمەس، بەلكى ئۇنىڭ ھەرىكىتى ۋە سەۋەنلىكىگە جاۋابكار خادىملارغا قويۇش كېرەك، بۇ خادىملار مۇشۇ بابتىكى بەلگىلىمە بويىچە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى چەكلىسە بولىدۇ.

第二百零六条　被保险人依照本章规定可以限制赔偿责任的，对该海事赔偿请求承担责任的保险人，有权依照本章规定享受相同的赔偿责任限制。

206-ماددا قەرزدار مۇشۇ بابتىكى بەلگىلىمە بويىچە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى چەكلىسە بولىدۇ.شۇ دېڭىز ئىشلىرى تۆلىمىدە جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئېلىشنى تەلەپ قىلغان سۇغۇرتىچى مۇشۇ بابتىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە ئوخشاش تۆلەم جاۋابكارلىقى چەكلىمىسىدىن بەھرىمەن بولۇشقا ھوقۇقلۇق.

第二百零七条　下列海事赔偿请求，除本法第二百零八条和第二百零九条另有规定外，无论赔偿责任的基础有何不同，责任人均可以依照本章规定限制赔偿责任：

207-ماددا تۆۋەندىكى دېڭىز ئىشلىرى تۆلەم تەلەپلىرىدە، مۇشۇ قانۇننىڭ 208-ۋە 209-ماددىسىدا ئايرىم بەلگىلەنگەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، تۆلەم جاۋابكارلىقىنىڭ ئاساسى قانداق ئوخشىماسلىقىدىن قەتئىينەزەر، جاۋابكار مۇشۇ بابتىكى بەلگىلىمە بويىچە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى چەكلىسە بولىدۇ :

（一）在船上发生的或者与船舶营运、救助作业直接相关的人身伤亡或者财产的灭失、损坏，包括对港口工程、港池、航道和助航设施造成的损坏，以及由此引起的相应损失的赔偿请求；

( 1 ) كېمىدە يۈز بەرگەن ياكى كېمە-پاراخوتنى باشقۇرۇش، قۇتقۇزۇش مەشغۇلاتى بىلەن بىۋاسىتە مۇناسىۋەتلىك بولغان جىسمانىي تالاپەت ياكى مال-مۈلۈكنىڭ يوقىلىشى، بۇزۇلۇشى پورت قۇرۇلۇشى، پورت كۆلچىكى، سۇ يولى ۋە ياردەمچى قاتناش ئەسلىھەلىرىنىڭ بۇزۇلۇشى، شۇنىڭدەك بۇنىڭدىن كېلىپ چىققان مۇناسىپ زىياننى تۆلەش تەلىپىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ؛

（二）海上货物运输因迟延交付或者旅客及其行李运输因迟延到达造成损失的赔偿请求；

( 2 ) دېڭىز ئۈستى مېلىنى توشۇشتا تاپشۇرۇشنى كېچىكتۈرۈش ياكى يولۇچى ۋە ئۇنىڭ يۈك-تاقلىرىنى توشۇشتا يېتىپ بېرىشنى كېچىكتۈرۈش سەۋەبىدىن زىيانغا ئۇچرىغانلارنىڭ تۆلەم تەلىپى؛

（三）与船舶营运或者救助作业直接相关的，侵犯非合同权利的行为造成其他损失的赔偿请求；

( 3 ) كېمە-پاراخوت تىجارىتى ياكى قۇتقۇزۇش مەشغۇلاتى بىلەن بىۋاسىتە مۇناسىۋەتلىك بولغان، توختامسىز ھوقۇققا دەخلى-تەرۇز قىلىش قىلمىشى كەلتۈرۈپ چىقارغان باشقا زىياننى تۆلەش تەلىپى؛

（四）责任人以外的其他人，为避免或者减少责任人依照本章规定可以限制赔偿责任的损失而采取措施的赔偿请求，以及因此项措施造成进一步损失的赔偿请求。

( 4 ) جاۋابكاردىن باشقا باشقىلارنىڭ، جاۋابكارنى مۇشۇ بابتىكى بەلگىلىمە بويىچە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى چەكلەشكە بولىدىغان زىياندىن ساقلاپ قېلىش ياكى ئازايتىش ئۈچۈن تەدبىر قوللىنىپ تۆلەم تەلىپى، شۇنىڭدەك شۇ تەدبىر قوللىنىپ يەنىمۇ ئىلگىرىلىگەن ھالدا زىيان سالغان تۆلەم تەلىپى.

前款所列赔偿请求，无论提出的方式有何不同，均可以限制赔偿责任。但是，第（四）项涉及责任人以合同约定支付的报酬，责任人的支付责任不得援用本条赔偿责任限制的规定。

ئالدىنقى تارماقتا كۆرسىتىلگەن تۆلەم تەلىپىدە ئوتتۇرىغا قويۇش ئۇسۇلى قانداق ئوخشىماسلىقتىن قەتئىينەزەر، تۆلەم جاۋابكارلىقىنى چەكلەشكە بولىدۇ. لېكىن، ( 4 ) تارماقچىسى جاۋابكارنىڭ توختامدا پۈتۈشكەن ھەققىنى تۆلەشكە چېتىلغاندا، جاۋابكارنىڭ تۆلەش جاۋابكارلىقىغا مۇشۇ ماددىدىكى تۆلەم جاۋابكارلىقىغا چەك قويۇش ھەققىدىكى بەلگىلىمىلەرنى قوللىنىشقا بولمايدۇ.

第二百零八条　本章规定不适用于下列各项：

208-ماددا بۇ بابتا تۆۋەندىكى تۈرلەرگە تەتبىقلانمايدىغانلىقى بەلگىلەنگەن :

（一）对救助款项或者共同海损分摊的请求；

( 1 ) قۇتقۇزۇش پۇلى ياكى ئورتاق دېڭىز زىيىنىنى تەڭ چېچىش تەلىپى؛

（二）中华人民共和国参加的国际油污损害民事责任公约规定的油污损害的赔偿请求；

( 2 ) جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى قاتناشقان خەلقئارا نېفىت بۇلغىمىسى زىيىنى ھەق تەلەپ جاۋابكارلىق ئەھدىنامىسىدە بەلگىلەنگەن نېفىت بۇلغىمىسى زىيىنىنى تۆلەش تەلىپى؛

（三）中华人民共和国参加的国际核能损害责任限制公约规定的核能损害的赔偿请求；

( 3 ) جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى قاتناشقان خەلقئارا يادرو ئېنېرگىيەسى زىيىنىغا چەك قويۇش ئەھدىنامىسىدە بەلگىلەنگەن يادرو ئېنېرگىيەسى زىيىنىنى تۆلەش تەلىپى؛

（四）核动力船舶造成的核能损害的赔偿请求；

( 4 ) يادرو ئېنېرگىيەلىك كېمە-پاراخوت كەلتۈرۈپ چىقارغان يادرو ئېنېرگىيەسى زىيىنىنى تۆلەش تەلىپى؛

（五）船舶所有人或者救助人的受雇人提出的赔偿请求，根据调整劳务合同的法律，船舶所有人或者救助人对该类赔偿请求无权限制赔偿责任，或者该项法律作了高于本章规定的赔偿限额的规定。

( 5 ) كېمە-پاراخوت ئىگىسى ياكى قۇتقۇزغۇچىنىڭ ياللانغۇچىسى ئوتتۇرىغا قويغان تۆلەم تەلىپىدە، ئەمگەك توختامىنى تەڭشەش قانۇنىغا ئاساسەن، كېمە-پاراخوت ئىگىدارى ياكى قۇتقۇزغۇچىنىڭ بۇ تۈردىكى تۆلەم تەلىپىنىڭ تۆلەم جاۋابكارلىقىنى چەكلەش ھوقۇقى بولمايدۇ ياكى مۇشۇ قانۇندا مۇشۇ بابتا بەلگىلەنگەن تۆلەم چېكىدىن يۇقىرى بەلگىلىمە چىقىرىلغان.

第二百零九条　经证明，引起赔偿请求的损失是由于责任人的故意或者明知可能造成损失而轻率地作为或者不作为造成的，责任人无权依照本章规定限制赔偿责任。

209-ماددا تۆلەم تەلەپ قىلىشقا ئۇرۇنغان زىياننى جاۋابكار قەستەن پەيدا قىلغانلىقى ياكى زىيان سېلىش ئېھتىمالى بارلىقىنى بىلىپ تۇرۇپ يېنىكلىك بىلەن قىلغانلىقى ياكى قىلماسلىق كەلتۈرۈپ چىقارغانلىقى ئىسپاتلانغان بولسا، جاۋابكارنىڭ مۇشۇ بابتىكى بەلگىلىمە بويىچە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى چەكلەش ھوقۇقى يوق.

第二百一十条　除本法第二百一十一条另有规定外，海事赔偿责任限制，依照下列规定计算赔偿限额：

210-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 211-ماددىسىدا ئايرىم بەلگىلەنگەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، دېڭىز ئىشلىرى تۆلەم جاۋابكارلىقى چەكلىمىسى تۆۋەندىكى بەلگىلىمە بويىچە تۆلەم چېكى ھېسابلىنىدۇ :

（一）关于人身伤亡的赔偿请求

( 1 ) جىسمانىي تالاپەت توغرىسىدىكى تۆلەم تەلىپى

１．总吨位300吨至500吨的船舶，赔偿限额为333000计算单位；

( 1 ) ئومۇمىي تونناژى 300 توننىدىن 500 توننىغىچە بولغان پاراخوتلارنىڭ تۆلەم چېكى 333000 ھېسابلاش بىرلىكى بولىدۇ؛

２．总吨位超过500吨的船舶，500吨以下部分适用本项第１目的规定，500吨以上的部分，应当增加下列数额：

2.ئومۇمىي تونناژى 500 توننىدىن ئاشىدىغان پاراخوتلارنىڭ 500 توننىدىن تۆۋەن قىسمىغا مۇشۇ تۈرنىڭ 1-مەقسىتىدىكى بەلگىلىمە تەتبىقلىنىدۇ، 500 توننىدىن يۇقىرى قىسمىغا تۆۋەندىكى سوممىنى ئاشۇرۇش كېرەك :

501吨至3000吨的部分，每吨增加500计算单位；

501 توننىدىن 3000 توننىغىچە بولغان قىسمىنىڭ ھەر توننىسىغا 500 بىرلىك قوشۇلىدۇ؛

3001吨至30000吨的部分，每吨增加333计算单位；

3001 توننىدىن 30 مىڭ توننىغىچە بولغان قىسمىنىڭ ھەر توننىسىغا 333 بىرلىك قوشۇلىدۇ؛

30001吨至70000吨的部分，每吨增加250计算单位；

30 مىڭ توننىدىن 70 مىڭ توننىغىچە بولغان قىسمىنىڭ ھەر توننىسىغا 250 بىرلىك قوشۇلىدۇ؛

超过70000吨的部分，每吨增加167计算单位。

70 مىڭ توننىدىن ئاشقان قىسمىغا، ھەر توننىسىغا 167 ھېسابلاش بىرلىكى قوشۇلىدۇ.

（二）关于非人身伤亡的赔偿请求

( 2 ) غەيرىي جىسمانىي تالاپەت توغرىسىدىكى تۆلەم تەلىپى

１．总吨位300吨至500吨的船舶，赔偿限额为167000计算单位；

( 1 ) ئومۇمىي تونناژى 300 توننىدىن 500 توننىغىچە بولغان پاراخوتلارنىڭ تۆلەم چېكى 167000 ھېسابلاش بىرلىكى بولىدۇ؛

２．总吨位超过500吨的船舶，500吨以下部分适用本项第１目的规定，500吨以上的部分，应当增加下列数额：

2.ئومۇمىي تونناژى 500 توننىدىن ئاشىدىغان پاراخوتلارنىڭ 500 توننىدىن تۆۋەن قىسمىغا مۇشۇ تۈرنىڭ 1-مەقسىتىدىكى بەلگىلىمە تەتبىقلىنىدۇ، 500 توننىدىن يۇقىرى قىسمىغا تۆۋەندىكى سوممىنى ئاشۇرۇش كېرەك :

501吨至30000吨的部分，每吨增加167计算单位；

501 توننىدىن 30 مىڭ توننىغىچە بولغان قىسمىنىڭ ھەر توننىسىغا 167 بىرلىك قوشۇلىدۇ؛

30001吨至70000吨的部分，每吨增加125计算单位；

3000 توننىدىن 70 مىڭ توننىغىچە بولغان قىسمىنىڭ ھەر توننىسىغا 125 بىرلىك قوشۇلىدۇ؛

超过70000吨的部分，每吨增加83计算单位。

70 مىڭ توننىدىن ئاشقان قىسمىنىڭ ھەر توننىسىغا 83 بىرلىك قوشۇلىدۇ.

（三）依照第（一）项规定的限额，不足以支付全部人身伤亡的赔偿请求的，其差额应当与非人身伤亡的赔偿请求并列，从第（二）项数额中按照比例受偿。

( 3 ) ( 1 ) تارماقچىسىدا بەلگىلەنگەن چەك بويىچە، جىسمانىي تالاپەتنىڭ بارلىق تۆلەم تەلىپىنى تۆلەشكە يەتمىسە، ئۇنىڭ كەم قىسمىنى جىسمانىي تالاپەتتىن باشقا تۆلەم تەلىپى بىلەن تەڭ ئورۇنغا قويۇش، ( 2 ) تارماقچىسىدىكى ساندىن نىسبەت بويىچە تۆلىتىۋېلىش كېرەك.

（四）在不影响第（三）项关于人身伤亡赔偿请求的情况下，就港口工程、港池、航道和助航设施的损害提出的赔偿请求，应当较第（二）项中的其他赔偿请求优先受偿。

( 4 ) ( 3 ) تارماقچىسىدىكى جىسمانىي زەخىم تۆلەم تەلىپىگە تەسىر يەتكۈزمىگەن ئەھۋال ئاستىدا، پورت قۇرۇلۇشى، پورت-كۆلچەك، سۇ يولى ۋە ياردەمچى ئەسلىھەلەر زىيىنىغا قارىتا تۆلەم تەلىپى ( 2 ) تارماقچىلىرىدىكى باشقا تۆلەم تەلەپلىرىدىن ئاۋۋال تۆلىتىۋېلىنىشى كېرەك.

（五）不以船舶进行救助作业或者在被救船舶上进行救助作业的救助人，其责任限额按照总吨位为1500吨的船舶计算。

( 5 ) قۇتقۇزۇش مەشغۇلاتى قىلمايدىغان ياكى قۇتقۇزۇۋېلىنغان كېمىدە قۇتقۇزۇش مەشغۇلاتى قىلمايدىغان قۇتقۇزغۇچىلارنىڭ مەسئۇلىيەت چېكى ئومۇمىي تونناژى 1500 توننا بولغان كېمە-پاراخوت بويىچە ھېسابلىنىدۇ.

总吨位不满300吨的船舶，从事中华人民共和国港口之间的运输的船舶，以及从事沿海作业的船舶，其赔偿限额由国务院交通主管部门制定，报国务院批准后施行。

ئومۇمىي تونناژى 300 توننىغا يەتمەيدىغان كېمە-پاراخوتلار، جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ پورتلار ئارا توشۇيدىغان كېمە-پاراخوتلىرى ھەمدە دېڭىز بويىدا مەشغۇلات قىلىدىغان كېمە-پاراخوتلارنىڭ تۆلەم چېكىنى گوۋۇيۈەننىڭ قاتناش مەسئۇل تارمىقى تۈزۈپ، گوۋۇيۈەنگە تەستىقلاتقاندىن كېيىن يولغا قويىدۇ.

第二百一十一条　海上旅客运输的旅客人身伤亡赔偿责任限制，按照46666计算单位乘以船舶证书规定的载客定额计算赔偿限额，但是最高不超过25000000计算单位。

211-ماددا دېڭىز يولۇچىلىرى تىرانسپورتىدا يولۇچىلارنىڭ جىسمانىي تالاپەت تۆلەم جاۋابكارلىقى چەكلىمىسى 4666 ھېسابلاش بىرلىكى بويىچە، تۆلەم چېكى پاراخوت گۇۋاھنامىسىدە بەلگىلەنگەن يولۇچى سېلىش نورمىسى بويىچە ھېسابلىنىدۇ، لېكىن ئەڭ يۇقىرى بولغاندا 25 مىليون ئورۇندىن ئېشىپ كەتمەيدۇ.

中华人民共和国港口之间海上旅客运输的旅客人身伤亡，赔偿限额由国务院交通主管部门制定，报国务院批准后施行。

جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ پورتلار ئارا دېڭىزدا يولۇچى توشۇشتا تالاپەتكە ئۇچرىغان يولۇچىلارنىڭ جىسمانىي تالاپەتكە ئۇچراش تۆلەم چېكىنى گوۋۇيۈەننىڭ قاتناش مەسئۇل تارمىقى تۈزۈپ، گوۋۇيۈەنگە تەستىقلاتقاندىن كېيىن يولغا قويىدۇ.

第二百一十二条　本法第二百一十条和第二百一十一条规定的赔偿限额，适用于特定场合发生的事故引起的，向船舶所有人、救助人本人和他们对其行为、过失负有责任的人员提出的请求的总额。

212-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 210-ۋە 211-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن تۆلەم چېكى ئالاھىدە سورۇندا يۈز بەرگەن ھادىسىدىن كېلىپ چىققان بولسا، كېمە-پاراخوت ئىگىدارى، قۇتقۇزغۇچىنىڭ ئۆزى ۋە ئۇنىڭ ھەرىكىتى، سەۋەنلىكىدە جاۋابكارلىقى بار كىشىلەردىن تەلەپ قىلىدىغان تەلەپنىڭ ئومۇمىي سوممىسىغا تەتبىقلىنىدۇ.

第二百一十三条　责任人要求依照本法规定限制赔偿责任的，可以在有管辖权的法院设立责任限制基金。基金数额分别为本法第二百一十条、第二百一十一条规定的限额，加上自责任产生之日起至基金设立之日止的相应利息。

213-ماددا جاۋابكار مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى چەكلەشنى تەلەپ قىلسا، باشقۇرۇش تەۋەلىكى ھوقۇقىغا ئىگە سوت مەھكىمىسىدە جاۋابكارلىق چەكلەش فوندى تەسىس قىلسا بولىدۇ. فوند سوممىسى ئايرىم-ئايرىم ھالدا مۇشۇ قانۇننىڭ 210-، 211-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن چەككە، جاۋابكارلىق پەيدا بولغان كۈندىن باشلاپ فوند تەسىس قىلىنغان كۈنگىچە بولغان مۇناسىپ ئۆسۈمنى قوشىدۇ.

第二百一十四条　责任人设立责任限制基金后，向责任人提出请求的任何人，不得对责任人的任何财产行使任何权利；已设立责任限制基金的责任人的船舶或者其他财产已经被扣押，或者基金设立人已经提交抵押物的，法院应当及时下令释放或者责令退还。

214-ماددا جاۋابكار جاۋابكار جاۋابكار جاۋابكار چەكلىمە فوندى تەسىس قىلغاندىن كېيىن، جاۋابكاردىن تەلەپ قىلغان ھەرقانداق كىشى جاۋابكارنىڭ ھەرقانداق مال-مۈلكىگە ھېچقانداق ھوقۇق يۈرگۈزسە بولمايدۇ؛ جاۋابكارلىق چەك فوندى تەسىس قىلىنغان جاۋابكارنىڭ كېمە-پاراخوتى ياكى باشقا مال-مۈلكى تۇتۇپ قېلىنغان ياكى فوند تەسىس قىلغۇچى رەنە بۇيۇمنى تاپشۇرغان بولسا، سوت مەھكىمىسى قويۇپ بېرىش ياكى قايتۇرۇشقا بۇيرۇشى كېرەك.

第二百一十五条　享受本章规定的责任限制的人，就同一事故向请求人提出反请求的，双方的请求金额应当相互抵消，本章规定的赔偿限额仅适用于两个请求金额之间的差额。

215-ماددا مۇشۇ بابتا بەلگىلەنگەن جاۋابكارلىق چەكلىمىسىدىن بەھرىمەن بولغۇچى ئوخشاش بىر ھادىسىدە تەلەپ قىلغۇچىدىن قارشى تەلەپ قىلسا، ئىككى تەرەپنىڭ تەلەپ سوممىسى ئۆزئارا خالاس قىلىنىشى كېرەك، بۇ بابتا بەلگىلەنگەن تۆلەم چېكى ئىككى تەلەپ سوممىسى ئوتتۇرىسىدىكى پەرق سوممىسىغىلا تەتبىقلىنىدۇ.

第十二章　海上保险合同

12-باب دېڭىز ئۈستى سۇغۇرتا توختامى

第一节　一般规定

1-پاراگراف ئادەتتىكى بەلگىلىمە

第二百一十六条　海上保险合同，是指保险人按照约定，对被保险人遭受保险事故造成保险标的的损失和产生的责任负责赔偿，而由被保险人支付保险费的合同。

216-ماددا دېڭىز ئۈستى سۇغۇرتا توختامى سۇغۇرتىلىغۇچى پۈتۈم بويىچە، سۇغۇرتىلانغۇچىنىڭ سۇغۇرتا ھادىسىسىگە ئۇچراپ سۇغۇرتا نىشانى زىيانغا ئۇچرىغان ۋە كېلىپ چىققان جاۋابكارلىقىنى تۆلەشكە مەسئۇل بولىدىغان، سۇغۇرتا ھەققىنى سۇغۇرتىلانغۇچى تۆلەيدىغان توختامنى كۆرسىتىدۇ.

前款所称保险事故，是指保险人与被保险人约定的任何海上事故，包括与海上航行有关的发生于内河或者陆上的事故。

ئالدىنقى تارماقتا ئېيتىلغان سۇغۇرتا ھادىسىسى سۇغۇرتىلىغۇچى بىلەن قەرزدار پۈتۈشكەن ھەرقانداق دېڭىز ھادىسىسىنى، جۈملىدىن دېڭىزدا يۈرۈشكە مۇناسىۋەتلىك ئىچكى دەريا ياكى قۇرۇقلۇقتا يۈزبەرگەن ھادىسىنى كۆرسىتىدۇ.

第二百一十七条　海上保险合同的内容，主要包括下列各项：

217-ماددا دېڭىز سۇغۇرتىسى توختامىنىڭ مەزمۇنى ئاساسلىقى تۆۋەندىكى تۈرلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ :

（一）保险人名称；

( 1 ) سۇغۇرتىچىنىڭ ئىسمى؛

（二）被保险人名称；

( 2 ) سۇغۇرتىلانغۇچىنىڭ نامى؛

（三）保险标的；

( 3 ) سۇغۇرتا نىشانى؛

（四）保险价值；

( 4 ) سۇغۇرتا قىممىتى؛

（五）保险金额；

( 5 ) سۇغۇرتا سوممىسى؛

（六）保险责任和除外责任；

( 6 ) سۇغۇرتا جاۋابكارلىقى ۋە بۇنىڭ سىرتىدا جاۋابكارلىق؛

（七）保险期间；

( 7 ) سۇغۇرتا مۇددىتى؛

（八）保险费。

( 8 ) سۇغۇرتا ھەققى.

第二百一十八条　下列各项可以作为保险标的：

218-ماددا تۆۋەندىكى تۈرلەرنى سۇغۇرتا نىشانى قىلىشقا بولىدۇ :

（一）船舶；

( 1 ) كېمە-پاراخوتلار؛

（二）货物；

( 2 ) مال؛

（三）船舶营运收入，包括运费、租金、旅客票款；

( 3 ) كېمە-پاراخوت تىجارەت كىرىمى توشۇش ھەققى، ئىجارە ھەققى، يولۇچى بېلەت پۇلىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ؛

（四）货物预期利润；

( 4 ) مالنىڭ كۆزلەنگەن پايدىسى؛

（五）船员工资和其他报酬；

( 5 ) پاراخوت خادىملىرىنىڭ مائاشى ۋە باشقا ئىش ھەققى؛

（六）对第三人的责任；

( 6 ) 3-كىشى ئالدىدا جاۋابكار بولۇش؛

（七）由于发生保险事故可能受到损失的其他财产和产生的责任、费用。

( 7 ) سۇغۇرتا ھادىسىسى يۈز بەرگەنلىكتىن زىيانغا ئۇچراش ئېھتىمالى بولغان باشقا مال-مۈلۈك ۋە كېلىپ چىققان جاۋابكارلىق، خىراجەت.

保险人可以将对前款保险标的的保险进行再保险。除合同另有约定外，原被保险人不得享有再保险的利益。

سۇغۇرتىچى ئالدىنقى تارماقتىكى سۇغۇرتا نىشانى سۇغۇرتىسىنى قايتا سۇغۇرتىلىسا بولىدۇ. ئەسلىدىكى قەرزدار قايتا سۇغۇرتا مەنپەئىتىدىن بەھرىمەن بولسا بولمايدۇ، توختامدا ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

第二百一十九条　保险标的的保险价值由保险人与被保险人约定。

219-ماددا سۇغۇرتا نىشانىنىڭ سۇغۇرتا قىممىتىنى سۇغۇرتىلىغۇچى بىلەن قەرزدار پۈتۈشىدۇ.

保险人与被保险人未约定保险价值的，保险价值依照下列规定计算：

سۇغۇرتىچى بىلەن قەرزدار سۇغۇرتا قىممىتىنى پۈتۈشمىگەن بولسا، سۇغۇرتا قىممىتى تۆۋەندىكى بەلگىلىمە بويىچە ھېسابلىنىدۇ :

（一）船舶的保险价值，是保险责任开始时船舶的价值，包括船壳、机器、设备的价值，以及船上燃料、物料、索具、给养、淡水的价值和保险费的总和；

( 1 ) پاراخوتنىڭ سۇغۇرتا قىممىتى سۇغۇرتا جاۋابكارلىقى باشلانغان چاغدىكى پاراخوتنىڭ قىممىتى، جۈملىدىن پاراخوت قېپى، ماشىنا-ئۈسكۈنە قىممىتى، شۇنىڭدەك پاراخوتتىكى يېقىلغۇ، ماتېرىيال، ئارقان، تەمىنات، تاتلىق سۇنىڭ قىممىتى ۋە سۇغۇرتا ھەققىنىڭ يىغىندىسىنى كۆرسىتىدۇ؛

（二）货物的保险价值，是保险责任开始时货物在起运地的发票价格或者非贸易商品在起运地的实际价值以及运费和保险费的总和；

( 2 ) مالنىڭ سۇغۇرتا قىممىتى سۇغۇرتا جاۋابكارلىقى باشلانغان چاغدىكى مالنىڭ توشۇلغان جايدىكى تالون باھاسى ياكى سودىسىز تاۋارنىڭ توشۇلغان جايدىكى ئەمەلىي قىممىتى، شۇنىڭدەك كىرا ھەققى ۋە سۇغۇرتا ھەققىنىڭ يىغىندىسىدۇر؛

（三）运费的保险价值，是保险责任开始时承运人应收运费总额和保险费的总和；

( 3 ) توشۇش ھەققىنىڭ سۇغۇرتا قىممىتى سۇغۇرتا جاۋابكارلىقى باشلانغاندا توشۇغۇچى ئېلىشقا تېگىشلىك توشۇش ھەققى ئومۇمىي سوممىسى ۋە سۇغۇرتا ھەققىنىڭ يىغىندىسىنى كۆرسىتىدۇ؛

（四）其他保险标的的保险价值，是保险责任开始时保险标的的实际价值和保险费的总和。

( 4 ) باشقا سۇغۇرتا نىشانىنىڭ سۇغۇرتا قىممىتى سۇغۇرتا جاۋابكارلىقى باشلانغان چاغدىكى سۇغۇرتا نىشانىنىڭ ئەمەلىي قىممىتى ۋە سۇغۇرتا ھەققىنىڭ يىغىندىسىدۇر.

第二百二十条　保险金额由保险人与被保险人约定。保险金额不得超过保险价值；超过保险价值的，超过部分无效。

220-ماددا سۇغۇرتا سوممىسىنى سۇغۇرتىلىغۇچى بىلەن قەرزدار پۈتۈشىدۇ. سۇغۇرتا سوممىسى سۇغۇرتا قىممىتىدىن ئېشىپ كەتسە بولمايدۇ؛ سۇغۇرتا قىممىتىدىن ئېشىپ كەتكەن قىسمىنىڭ ئېشىپ كەتكەن قىسمى ئىناۋەتسىز.

第二节　合同的订立、解除和转让

2-پاراگراف توختامنى تۈزۈش، بىكار قىلىش ۋە ئۆتۈنۈپ بېرىش

第二百二十一条　被保险人提出保险要求，经保险人同意承保，并就海上保险合同的条款达成协议后，合同成立。保险人应当及时向被保险人签发保险单或者其他保险单证，并在保险单或者其他保险单证中载明当事人双方约定的合同内容。

221-ماددا قەرزدار سۇغۇرتا تەلىپىنى ئوتتۇرىغا قويۇپ، سۇغۇرتىچىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئالغان ھەمدە دېڭىز سۇغۇرتىسى توختامىدىكى ماددىلار توغرىسىدا كېلىشىم ھاسىل قىلغاندىن كېيىن توختام ۋۇجۇدقا كېلىدۇ. سۇغۇرتىچى سۇغۇرتىلانغۇچىغا سۇغۇرتا تالونى ياكى باشقا سۇغۇرتا تالونلىرىنى ۋاقتىدا ئىمزا قويۇپ بېرىشى ھەمدە سۇغۇرتا تالونى ياكى قاتارلىق سۇغۇرتا تالونلىرىغا توختاملاشقۇچى ئىككى تەرەپ پۈتۈشكەن توختام مەزمۇنىنى ئېنىق يېزىشى كېرەك.

第二百二十二条　合同订立前，被保险人应当将其知道的或者在通常业务中应当知道的有关影响保险人据以确定保险费率或者确定是否同意承保的重要情况，如实告知保险人。

222-ماددا توختام تۈزۈلۈشتىن ئىلگىرى، قەرزدار بىلگەن ياكى ئادەتتىكى كەسىپتە بىلىشكە تېگىشلىك تەسىرىنى سۇغۇرتىچىغا سۇغۇرتا ھەققى نىسبىتىنى بېكىتىش ياكى سۇغۇرتىلاشقا قوشۇلىدىغان-قوشۇلمايدىغانلىقىنى بېكىتىشكە ئالاقىدار مۇھىم ئەھۋاللار ھەققىدە سۇغۇرتىچىغا ئەينەن ئۇقتۇرۇشى كېرەك.

保险人知道或者在通常业务中应当知道的情况，保险人没有询问的，被保险人无需告知。

سۇغۇرتىچى بىلىدىغان ياكى ئادەتتىكى كەسىپلەردە بىلىشكە تېگىشلىك ئەھۋاللارنى سۇغۇرتىلىغۇچى سورىمىغان بولسا، سۇغۇرتىلانغۇچىنىڭ ئېيتىپ بېرىشى ھاجەتسىز.

第二百二十三条　由于被保险人的故意，未将本法第二百二十二条第一款规定的重要情况如实告知保险人的，保险人有权解除合同，并不退还保险费。合同解除前发生保险事故造成损失的，保险人不负赔偿责任。

223-ماددا قەرزدار قەستەن مۇشۇ قانۇننىڭ 222-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن مۇھىم ئەھۋالنى سۇغۇرتىچىغا ئەينەن ئېيتمىسا، سۇغۇرتىچى توختامنى بىكار قىلىشقا ھوقۇقلۇق، سۇغۇرتا ھەققىنى قايتۇرۇپ بەرمەيدۇ. توختام بىكار قىلىنىشتىن ئىلگىرى سۇغۇرتا ھادىسىسى يۈز بېرىپ زىيان كېلىپ چىققان بولسا، سۇغۇرتىچى تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ.

不是由于被保险人的故意，未将本法第二百二十二条第一款规定的重要情况如实告知保险人的，保险人有权解除合同或者要求相应增加保险费。保险人解除合同的，对于合同解除前发生保险事故造成的损失，保险人应当负赔偿责任；但是，未告知或者错误告知的重要情况对保险事故的发生有影响的除外。

سۇغۇرتىچى سۇغۇرتىلانغۇچىنىڭ قەستەنلىكى بىلەن ئەمەس، مۇشۇ قانۇننىڭ 222-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن مۇھىم ئەھۋالنى سۇغۇرتىچىغا ئەينەن ئېيتمىسا، توختامنى بىكار قىلىشقا ياكى سۇغۇرتا ھەققىنى مۇناسىپ كۆپەيتىشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق. سۇغۇرتىچى توختامنى بىكار قىلغان بولسا، سۇغۇرتىچى توختام بىكار قىلىنىشتىن بۇرۇن سۇغۇرتا ھادىسىسى يۈز بېرىپ كېلىپ چىققان زىياننى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك؛ لېكىن، ئۇقتۇرمىغان ياكى خاتا ئۇقتۇرمىغان مۇھىم ئەھۋاللار سۇغۇرتا ھادىسىسىنىڭ يۈز بېرىشىگە تەسىر كۆرسىتىدىغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

第二百二十四条　订立合同时，被保险人已经知道或者应当知道保险标的已经因发生保险事故而遭受损失的，保险人不负赔偿责任，但是有权收取保险费；保险人已经知道或者应当知道保险标的已经不可能因发生保险事故而遭受损失的，被保险人有权收回已经支付的保险费。

224-ماددا توختام تۈزگەندە، قەرزدار سۇغۇرتا نىشانىنىڭ سۇغۇرتا ھادىسىسى يۈز بېرىپ زىيانغا ئۇچرىغانلىقىنى بىلگەن بولسا ياكى بىلىشكە تېگىشلىك بولسا، سۇغۇرتىچى تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ، لېكىن سۇغۇرتا ھەققى ئېلىشقا ھوقۇقلۇق؛ سۇغۇرتىچى سۇغۇرتا نىشانىنىڭ سۇغۇرتا ھادىسىسى يۈز بېرىپ زىيانغا ئۇچراش ئېھتىمالى يوقلۇقىنى بىلگەن بولسا ياكى بىلىشكە تېگىشلىك بولسا، قەرزدار تۆلەپ بولغان سۇغۇرتا ھەققىنى قايتۇرۇۋېلىشقا ھوقۇقلۇق.

第二百二十五条　被保险人对同一保险标的就同一保险事故向几个保险人重复订立合同，而使该保险标的的保险金额总和超过保险标的的价值的，除合同另有约定外，被保险人可以向任何保险人提出赔偿请求。被保险人获得的赔偿金额总和不得超过保险标的的受损价值。各保险人按照其承保的保险金额同保险金额总和的比例承担赔偿责任。任何一个保险人支付的赔偿金额超过其应当承担的赔偿责任的，有权向未按照其应当承担的赔偿责任支付赔偿金额的保险人追偿。

225-ماددا قەرزدار ئوخشاش بىر سۇغۇرتا نىشانىدا ئوخشاش بىر سۇغۇرتا ھادىسىسى توغرىسىدا بىرنەچچە سۇغۇرتىچىغا تەكرار توختام تۈزگەندە، شۇ سۇغۇرتا نىشانىنىڭ سۇغۇرتا سوممىسىنىڭ ئومۇمىي يىغىندىسى سۇغۇرتا نىشانىنىڭ قىممىتىدىن ئېشىپ كەتسە، قەرزدار ھەر قانداق سۇغۇرتىچىدىن تۆلەم تەلەپ قىلسا بولىدۇ، توختامدا ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا. قەرزدار ئېرىشكەن تۆلەم سوممىسىنىڭ ئومۇمىي يىغىندىسى سۇغۇرتا نىشانىنىڭ زىيانغا ئۇچراش قىممىتىدىن ئېشىپ كەتسە بولمايدۇ. ھەرقايسى سۇغۇرتىلىغۇچىلار ئۆزى سۇغۇرتىلىغان سۇغۇرتا سوممىسى بىلەن سۇغۇرتا سوممىسىنىڭ ئومۇمىي يىغىندىسىنىڭ نىسبىتى بويىچە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ. ھەرقانداق بىر سۇغۇرتىچى تۆلىگەن تۆلەم سوممىسى ئۆزى ئۈستىگە ئالىدىغان تۆلەم جاۋابكارلىقىدىن ئېشىپ كەتسە، تۆلەم سوممىسىنى ئۆزى ئۈستىگە ئېلىشقا تېگىشلىك تۆلەم جاۋابكارلىقى بويىچە تۆلىمىگەن سۇغۇرتىچىدىن تۆلىتىۋېلىشقا ھوقۇقلۇق.

第二百二十六条　保险责任开始前，被保险人可以要求解除合同，但是应当向保险人支付手续费，保险人应当退还保险费。

226-ماددا سۇغۇرتا جاۋابكارلىقى باشلىنىشتىن بۇرۇن، قەرزدار توختامنى بىكار قىلىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ، لېكىن سۇغۇرتىچىغا رەسمىيەت ھەققى تۆلىشى، سۇغۇرتىچى سۇغۇرتا ھەققىنى قايتۇرۇپ بېرىشى كېرەك.

第二百二十七条　除合同另有约定外，保险责任开始后，被保险人和保险人均不得解除合同。

227-ماددا سۇغۇرتا جاۋابكارلىقى باشلانغاندىن كېيىن، سۇغۇرتىلانغۇچىلار بىلەن سۇغۇرتىچىلار توختامنى ئايرىم پۈتۈشكەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، توختامنى بىكار قىلسا بولمايدۇ.

根据合同约定在保险责任开始后可以解除合同的，被保险人要求解除合同，保险人有权收取自保险责任开始之日起至合同解除之日止的保险费，剩余部分予以退还；保险人要求解除合同，应当将自合同解除之日起至保险期间届满之日止的保险费退还被保险人。

توختامدا پۈتۈشكىنى بويىچە سۇغۇرتا جاۋابكارلىقى باشلانغاندىن كېيىن توختامنى بىكار قىلىشقا بولسا، قەرزدار توختامنى بىكار قىلىشنى تەلەپ قىلسا، سۇغۇرتىچى سۇغۇرتا جاۋابكارلىقى باشلانغان كۈندىن باشلاپ توختام بىكار قىلىنغان كۈنگىچە بولغان سۇغۇرتا ھەققىنى ئېلىشقا ھوقۇقلۇق، قالغان قىسمى قايتۇرۇلىدۇ؛ سۇغۇرتىچى توختامنى بىكار قىلىشنى تەلەپ قىلسا، توختام بىكار قىلىنغان كۈندىن باشلاپ سۇغۇرتا مۇددىتى توشقان كۈنگىچە بولغان سۇغۇرتا ھەققىنى سۇغۇرتىلانغۇچىغا قايتۇرۇپ بېرىشى كېرەك.

第二百二十八条　虽有本法第二百二十七条规定，货物运输和船舶的航次保险，保险责任开始后，被保险人不得要求解除合同。

228-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 227-ماددىسىدا، مال تىرانسپورتى ۋە كېمە-پاراخوتلارنى قاتناش قېتىم سۇغۇرتىلاشتا، سۇغۇرتا جاۋابكارلىقى باشلانغاندىن كېيىن، سۇغۇرتىلانغۇچىلار توختامنى بىكار قىلىشنى تەلەپ قىلسا بولمايدۇ، دەپ بەلگىلەنگەن بولسىمۇ.

第二百二十九条　海上货物运输保险合同可以由被保险人背书或者以其他方式转让，合同的权利、义务随之转移。合同转让时尚未支付保险费的，被保险人和合同受让人负连带支付责任。

229-ماددا دېڭىز ئۈستى يۈك تىرانسپورت سۇغۇرتا توختامىنى قەرزدار ئىمزا قويۇپ يازسا ياكى باشقا ئۇسۇللار بىلەن ئۆتۈنۈپ بەرسە بولىدۇ، توختامدىكى ھوقۇق-مەجبۇرىيەتلەرمۇ شۇنىڭغا ئەگىشىپ يۆتكىلىدۇ. توختامنى ئۆتۈنۈپ بەرگەندە سۇغۇرتا ھەققى تۆلەنمىگەن بولسا، قەرزدار بىلەن توختامنى قوبۇل قىلغۇچى چاتما چىقىم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

第二百三十条　因船舶转让而转让船舶保险合同的，应当取得保险人同意。未经保险人同意，船舶保险合同从船舶转让时起解除；船舶转让发生在航次之中的，船舶保险合同至航次终了时解除。

230-ماددا كېمە-پاراخوتنى ئۆتۈنۈپ بېرىش سەۋەبىدىن كېمە-پاراخوت سۇغۇرتا توختامىنى ئۆتۈنۈپ بېرىشتە، سۇغۇرتىچىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىش كېرەك. سۇغۇرتىچىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئالماي تۇرۇپ، كېمە-پاراخوت سۇغۇرتا توختامى كېمە-پاراخوت ئۆتۈنۈپ بېرىلگەن ۋاقىتتىن باشلاپ بىكار قىلىنىدۇ؛ پاراخوتنى ئۆتۈنۈپ بېرىش قاتناش رەت تەرتىپىدە بولسا، پاراخوت سۇغۇرتا توختامى قاتناش رەت تەرتىپى ئاخىرلاشقانغا قەدەر بىكار قىلىنىدۇ.

合同解除后，保险人应当将自合同解除之日起至保险期间届满之日止的保险费退还被保险人。

توختام بىكار قىلىنغاندىن كېيىن، سۇغۇرتىچى توختام بىكار قىلىنغان كۈندىن باشلاپ سۇغۇرتا مۇددىتى توشقان كۈنگىچە بولغان سۇغۇرتا ھەققىنى سۇغۇرتىلانغۇچىغا قايتۇرۇپ بېرىشى كېرەك.

第二百三十一条　被保险人在一定期间分批装运或者接受货物的，可以与保险人订立预约保险合同。预约保险合同应当由保险人签发预约保险单证加以确认。

231-ماددا قەرزدار مەلۇم مەزگىلدە تۈركۈمگە بۆلۈپ توشۇسا ياكى مالنى قوبۇل قىلسا، سۇغۇرتىچى بىلەن ئالدىن پۈتۈشۈلگەن سۇغۇرتا توختامى تۈزسە بولىدۇ. ئالدىن پۈتۈشۈلگەن سۇغۇرتا توختامىنى سۇغۇرتىچى ئالدىن پۈتۈشۈلغان سۇغۇرتا تالونى ئىمزالاپ مۇئەييەنلەشتۈرۈشى كېرەك.

第二百三十二条　应被保险人要求，保险人应当对依据预约保险合同分批装运的货物分别签发保险单证。

232-ماددا سۇغۇرتىلانغۇچىنىڭ تەلىپى بويىچە، سۇغۇرتىچى ئالدىن پۈتۈشۈلگەن سۇغۇرتا توختامى بويىچە تۈركۈمگە بۆلۈپ قاچىلايدىغان مالغا سۇغۇرتا تالونىنى ئايرىم-ئايرىم ئىمزا قويۇپ بېرىشى كېرەك.

保险人分别签发的保险单证的内容与预约保险单证的内容不一致的，以分别签发的保险单证为准。

سۇغۇرتىچى ئايرىم-ئايرىم ئىمزالاپ تارقاتقان سۇغۇرتا تالونىنىڭ مەزمۇنى بىلەن ئالدىن پۈتۈشۈلگەن سۇغۇرتا تالونىنىڭ مەزمۇنى بىردەك بولمىسا، ئايرىم-ئايرىم ئىمزا قويۇپ تارقىتىلغان سۇغۇرتا تالونى ئۆلچەم قىلىنىدۇ.

第二百三十三条　被保险人知道经预约保险合同保险的货物已经装运或者到达的情况时，应当立即通知保险人。通知的内容包括装运货物的船名、航线、货物价值和保险金额。

233-ماددا قەرزدار ئالدىن پۈتۈشۈلگەن سۇغۇرتا توختامىدا سۇغۇرتىلانغان ماللارنىڭ قاچىلاپ توشۇلغانلىقى ياكى يېتىپ بارغانلىقىنى بىلگەندە، دەرھال سۇغۇرتىچىغا ئۇقتۇرۇشى كېرەك. ئۇقتۇرۇشنىڭ مەزمۇنى مال قاچىلاپ توشۇيدىغان پاراخوت نامى، ئاۋىئاتسىيە لىنىيەسى، مال قىممىتى ۋە سۇغۇرتا سوممىسىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

第三节　被保险人的义务

3-پاراگراف سۇغۇرتىلانغۇچىنىڭ مەجبۇرىيىتى

第二百三十四条　除合同另有约定外，被保险人应当在合同订立后立即支付保险费；被保险人支付保险费前，保险人可以拒绝签发保险单证。

234-ماددا قەرزدار توختام تۈزۈلگەندىن كېيىن، سۇغۇرتا ھەققىنى دەرھال تۆلىشى كېرەك، توختامدا ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا؛ قەرزدار سۇغۇرتا ھەققىنى تۆلەشتىن بۇرۇن، سۇغۇرتىچى سۇغۇرتا تالونى ئىمزالاپ بېرىشنى رەت قىلسا بولىدۇ.

第二百三十五条　被保险人违反合同约定的保证条款时，应当立即书面通知保险人。保险人收到通知后，可以解除合同，也可以要求修改承保条件、增加保险费。

235-ماددا قەرزدار توختامدا پۈتۈشكەن كاپالەت ماددىلىرىغا خىلاپلىق قىلسا، سۇغۇرتىچىغا دەرھال يازما ئۇقتۇرۇشى كېرەك. سۇغۇرتىچى ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىن توختامنى بىكار قىلسا بولىدۇ، سۇغۇرتىلاش شەرتىنى ئۆزگەرتىش، سۇغۇرتا ھەققىنى كۆپەيتىشنى تەلەپ قىلسىمۇ بولىدۇ.

第二百三十六条　一旦保险事故发生，被保险人应当立即通知保险人，并采取必要的合理措施，防止或者减少损失。被保险人收到保险人发出的有关采取防止或者减少损失的合理措施的特别通知的，应当按照保险人通知的要求处理。

236-ماددا سۇغۇرتا ھادىسىسى يۈز بەرگەن ھامان، قەرزدار سۇغۇرتىچىغا دەرھال ئۇقتۇرۇشى ھەمدە زۆرۈر مۇۋاپىق تەدبىر قوللىنىپ، زىياننىڭ ئالدىنى ئېلىشى ياكى ئۇنى ئازايتىشى كېرەك. قەرزدار سۇغۇرتىچى چىقارغان زىياننىڭ ئالدىنى ئېلىش ياكى ئۇنى ئازايتىش مۇۋاپىق تەدبىرى قوللىنىش توغرىسىدىكى ئالاھىدە ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرۇۋالغان بولسا، سۇغۇرتىچىنىڭ ئۇقتۇرۇشىدىكى تەلەپ بويىچە بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك.

对于被保险人违反前款规定所造成的扩大的损失，保险人不负赔偿责任。

سۇغۇرتىچى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ چوڭىيىپ كەتكەن زىياننى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ.

第四节　保险人的责任

4-پاراگراف سۇغۇرتىچىنىڭ جاۋابكارلىقى

第二百三十七条　发生保险事故造成损失后，保险人应当及时向被保险人支付保险赔偿。

237-ماددا سۇغۇرتا ھادىسىسى يۈز بېرىپ زىيان كېلىپ چىققاندىن كېيىن، سۇغۇرتىچى سۇغۇرتىلانغۇچىغا ۋاقتىدا سۇغۇرتا تۆلىمى بېرىشى كېرەك.

第二百三十八条　保险人赔偿保险事故造成的损失，以保险金额为限。保险金额低于保险价值的，在保险标的发生部分损失时，保险人按照保险金额与保险价值的比例负赔偿责任。

238-ماددا سۇغۇرتىچى سۇغۇرتا ھادىسىسى كەلتۈرۈپ چىقارغان زىياننى تۆلەشتە، سۇغۇرتا سوممىسى بىلەن چەكلىنىدۇ. سۇغۇرتا سوممىسى سۇغۇرتا قىممىتىدىن تۆۋەن بولسا، سۇغۇرتا نىشانىدا قىسمەن زىيان كۆرۈلگەندە، سۇغۇرتىچى سۇغۇرتا سوممىسى بىلەن سۇغۇرتا قىممىتىنىڭ نىسبىتى بويىچە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

第二百三十九条　保险标的在保险期间发生几次保险事故所造成的损失，即使损失金额的总和超过保险金额，保险人也应当赔偿。但是，对发生部分损失后未经修复又发生全部损失的，保险人按照全部损失赔偿。

239-ماددا سۇغۇرتا نىشانى سۇغۇرتا مەزگىلىدە بىرنەچچە قېتىم سۇغۇرتا ھادىسىسى يۈز بېرىپ كېلىپ چىققان زىياننى تۆلەش ئۈچۈن، زىيان سوممىسىنىڭ ئومۇمىي يىغىندىسى سۇغۇرتا سوممىسىدىن ئېشىپ كەتكەن تەقدىردىمۇ، سۇغۇرتىچى تۆلىشى كېرەك. لېكىن، قىسمەن زىيان يۈز بەرگەندىن كېيىن ئەسلىگە كەلتۈرمەي تۇرۇپ يەنە بارلىق زىيان كۆرۈلسە، سۇغۇرتىچى بارلىق زىيان بويىچە تۆلەيدۇ.

第二百四十条　被保险人为防止或者减少根据合同可以得到赔偿的损失而支出的必要的合理费用，为确定保险事故的性质、程度而支出的检验、估价的合理费用，以及为执行保险人的特别通知而支出的费用，应当由保险人在保险标的损失赔偿之外另行支付。

240-ماددا قەرزدار توختامغا ئاساسەن تۆلەمگە ئېرىشكىلى بولىدىغان زىياننىڭ ئالدىنى ئېلىش ياكى ئۇنى ئازايتىش ئۈچۈن چىقىم قىلغان زۆرۈر مۇۋاپىق خىراجىتىنى، سۇغۇرتا ھادىسىسىنىڭ خاراكتېرى، دەرىجىسىنى بېكىتىش ئۈچۈن چىقىم قىلغان تەكشۈرۈش، باھالاش خىراجىتىدىكى مۇۋاپىق خىراجىتىنى، شۇنىڭدەك سۇغۇرتىچىنىڭ ئالاھىدە ئۇقتۇرۇشىنى ئىجرا قىلىش ئۈچۈن چىقىم قىلغان خىراجىتىنى سۇغۇرتىچى سۇغۇرتا نىشانى زىيىنىنى تۆلىگەندىن سىرت ئايرىم تۆلىشى كېرەك.

保险人对前款规定的费用的支付，以相当于保险金额的数额为限。

سۇغۇرتىچىنىڭ ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن خىراجەتنى تۆلىشى سۇغۇرتا سوممىسىغا باراۋەر سومما بىلەن چەكلىنىدۇ.

保险金额低于保险价值的，除合同另有约定外，保险人应当按照保险金额与保险价值的比例，支付本条规定的费用。

سۇغۇرتا سوممىسى سۇغۇرتا قىممىتىدىن تۆۋەن بولسا، سۇغۇرتىچى توختامدا ئايرىم پۈتۈشكەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، سۇغۇرتا سوممىسى بىلەن سۇغۇرتا قىممىتىنىڭ نىسبىتى بويىچە، بۇ ماددىدا بەلگىلەنگەن خىراجەتنى تۆلىشى كېرەك.

第二百四十一条　保险金额低于共同海损分摊价值的，保险人按照保险金额同分摊价值的比例赔偿共同海损分摊。

241-ماددا سۇغۇرتا سوممىسى ئورتاق دېڭىز زىيىنىنى تەڭ چېچىش قىممىتىدىن تۆۋەن بولسا، سۇغۇرتىچى سۇغۇرتا سوممىسى بىلەن تەڭ چېچىلغان قىممەتتىكى نىسبەت بويىچە ئورتاق دېڭىز زىيىنىنى بۆلۈپ تۆلەيدۇ.

第二百四十二条　对于被保险人故意造成的损失，保险人不负赔偿责任。

242-ماددا سۇغۇرتىچى قەستەن پەيدا قىلغان زىياننى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ.

第二百四十三条　除合同另有约定外，因下列原因之一造成货物损失的，保险人不负赔偿责任：

243-ماددا توختامدا ئايرىم پۈتۈشكەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، تۆۋەندىكى سەۋەبلەرنىڭ بىرى تۈپەيلىدىن مال زىيانغا ئۇچرىسا، سۇغۇرتىچى تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ :

（一）航行迟延、交货迟延或者行市变化；

( 1 ) قاتناش كېچىكىش، مال تاپشۇرۇش كېچىكىش ياكى بازار ئۆزگىرىشى؛

（二）货物的自然损耗、本身的缺陷和自然特性；

( 2 ) مالنىڭ تەبىئىي خورىشى، ئۆزىدىكى نۇقسان ۋە تەبىئىي ئالاھىدىلىك؛

（三）包装不当。

( 3 ) ئوراش-قاچىلاش مۇۋاپىق بولماسلىق.

第二百四十四条　除合同另有约定外，因下列原因之一造成保险船舶损失的，保险人不负赔偿责任：

244-ماددا سۇغۇرتا پاراخوتى توختامدا ئايرىم پۈتۈشكەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، تۆۋەندىكى سەۋەبلەرنىڭ بىرى تۈپەيلىدىن زىيانغا ئۇچرىسا، سۇغۇرتىچى تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ :

（一）船舶开航时不适航，但是在船舶定期保险中被保险人不知道的除外；

( 1 ) كېمە يول يۈرگەندە يۈرۈشكە ماس كەلمىسە، لېكىن كېمە قەرەللىك سۇغۇرتىسىدا قەرزدار بىلمىگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا؛

（二）船舶自然磨损或者锈蚀。

( 2 ) كېمە-پاراخوتلار تەبىئىي ئۇپراش ياكى داتلىشىپ چىرىش.

运费保险比照适用本条的规定。

كىرا ھەققى سۇغۇرتىسى مۇشۇ ماددىدىكى بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

第五节　保险标的的损失和委付

5-پاراگراف سۇغۇرتا نىشانىدىكى زىيان ۋە ھاۋالىلىك چىقىم

第二百四十五条　保险标的发生保险事故后灭失，或者受到严重损坏完全失去原有形体、效用，或者不能再归被保险人所拥有的，为实际全损。

245-ماددا سۇغۇرتا نىشانى سۇغۇرتا ھادىسىسى يۈز بەرگەندىن كېيىن يوقىلىپ كەتكەن ياكى ئېغىر زىيانغا ئۇچراپ ئەسلىي شەكلى، ئۈنۈمىنى پۈتۈنلەي يوقىتىپ قويغان ياكى سۇغۇرتىلانغۇچىغا تەۋە بولالمىغانلىرى ئەمەلىي تولۇق زىيان ھېسابلىنىدۇ.

第二百四十六条　船舶发生保险事故后，认为实际全损已经不可避免，或者为避免发生实际全损所需支付的费用超过保险价值的，为推定全损。

246-ماددا كېمە-پاراخوتتا سۇغۇرتا ھادىسىسى يۈز بەرگەندىن كېيىن، ئەمەلىي تولۇق زىياندىن ساقلانغىلى بولمايدۇ دەپ قارىسا ياكى ئەمەلىي تولۇق زىيانلىنىشتىن ساقلىنىش ئۈچۈن چىقىم قىلغان خىراجەت سۇغۇرتا قىممىتىدىن ئېشىپ كەتسە، تولۇق زىيان دەپ قارىلىدۇ.

货物发生保险事故后，认为实际全损已经不可避免，或者为避免发生实际全损所需支付的费用与继续将货物运抵目的地的费用之和超过保险价值的，为推定全损。

مال سۇغۇرتا ھادىسىسى يۈز بەرگەندىن كېيىن، ئەمەلىي تولۇق زىياندىن ساقلانغىلى بولمايدۇ دەپ قارالغان ياكى ئەمەلىي تولۇق زىياننىڭ يۈز بېرىشىدىن ساقلىنىش ئۈچۈن چىقىم قىلىنغان خىراجەت بىلەن مالنى مەنزىلگە داۋاملىق يەتكۈزۈش خىراجىتىنىڭ يىغىندىسى سۇغۇرتا قىممىتىدىن ئېشىپ كەتكەن بولسا، تولۇق زىيان دەپ قارىلىدۇ.

第二百四十七条　不属于实际全损和推定全损的损失，为部分损失。

247-ماددا ئەمەلىي تولۇق زىيان ۋە تولۇق زىيان دەپ بېكىتىشكە تەۋە بولمىغان زىيان قىسمەن زىيان بولىدۇ.

第二百四十八条　船舶在合理时间内未从被获知最后消息的地点抵达目的地，除合同另有约定外，满两个月后仍没有获知其消息的，为船舶失踪。船舶失踪视为实际全损。

248-ماددا پاراخوت ئاخىرقى خەۋىرى بار جايدىن مۇۋاپىق ۋاقىت ئىچىدە مەنزىلگە يېتىپ بارالمىسا، توختامدا ئايرىم پۈتۈشكەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، ئىككى ئاي توشسىمۇ خەۋىرىنى ئالالمىسا، پاراخوت يوقاپ كېتىدۇ. پاراخوتنىڭ يوقاپ كېتىشى ئەمەلىي زىيان دەپ قارىلىدۇ.

第二百四十九条　保险标的发生推定全损，被保险人要求保险人按照全部损失赔偿的，应当向保险人委付保险标的。保险人可以接受委付，也可以不接受委付，但是应当在合理的时间内将接受委付或者不接受委付的决定通知被保险人。

249-ماددا سۇغۇرتا نىشانىدا تولۇق زىيان دەپ بېكىتىلگەندە، قەرزدار سۇغۇرتىچىدىن بارلىق زىيان بويىچە تۆلەم بېرىشنى تەلەپ قىلسا، سۇغۇرتىچىغا سۇغۇرتا نىشانىنى تۆلىشى كېرەك. سۇغۇرتىچى ھاۋالىلىك چىقىمنى قوبۇل قىلسىمۇ، ھاۋالىلىك تۆلەشنى قوبۇل قىلمىسىمۇ بولىدۇ، لېكىن، ھاۋالىلىك چىقىم قىلىش ياكى ھاۋالىلىك چىقىم قىلىشنى قوبۇل قىلماسلىق قارارىنى مۇۋاپىق ۋاقىتتا سۇغۇرتىلانغۇچىغا ئۇقتۇرۇشى كېرەك.

委付不得附带任何条件。委付一经保险人接受，不得撤回。

تاپشۇرغاندا ھەرقانداق شەرتنى قوشۇمچە قىلىشقا بولمايدۇ. ھاۋالىلىك چىقىم سۇغۇرتىچى قوبۇل قىلغان ئىكەن، قايتۇرۇۋېلىشقا بولمايدۇ.

第二百五十条　保险人接受委付的，被保险人对委付财产的全部权利和义务转移给保险人。

250-ماددا سۇغۇرتىچى ھاۋالىلىك بېرىشنى قوبۇل قىلسا، سۇغۇرتىلانغۇچىنىڭ ھاۋالىلىك چىقىم قىلىنغان مال-مۈلۈكنىڭ بارلىق ھوقۇقى ۋە مەجبۇرىيىتىنى سۇغۇرتىچىغا ئۆتكۈزۈپ بېرىدۇ.

第六节　保险赔偿的支付

6-پاراگراف سۇغۇرتا تۆلىمىنى بېرىش

第二百五十一条　保险事故发生后，保险人向被保险人支付保险赔偿前，可以要求被保险人提供与确认保险事故性质和损失程度有关的证明和资料。

251-ماددا سۇغۇرتا ھادىسىسى يۈز بەرگەندىن كېيىن، سۇغۇرتىچى سۇغۇرتىلانغۇچىغا سۇغۇرتا تۆلىمى بېرىشتىن بۇرۇن، سۇغۇرتىلانغۇچىدىن سۇغۇرتا ھادىسىسىنىڭ خاراكتېرى ۋە زىيان دەرىجىسىنى مۇئەييەنلەشتۈرۈشكە مۇناسىۋەتلىك ئىسپات ۋە ماتېرىياللارنى بېرىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.

第二百五十二条　保险标的发生保险责任范围内的损失是由第三人造成的，被保险人向第三人要求赔偿的权利，自保险人支付赔偿之日起，相应转移给保险人。

252-ماددا سۇغۇرتا نىشانىدا يۈزبەرگەن سۇغۇرتا جاۋابكارلىقى دائىرىسىدىكى زىياننى 3-كىشى كەلتۈرۈپ چىقارغان بولسا، سۇغۇرتىلانغۇچىنىڭ 3-كىشىدىن تۆلەم تەلەپ قىلىش ھوقۇقى سۇغۇرتىچى تۆلەم بەرگەن كۈندىن باشلاپ مۇناسىپ ھالدا سۇغۇرتىچىغا ئۆتكۈزۈپ بېرىلىدۇ.

被保险人应当向保险人提供必要的文件和其所需要知道的情况，并尽力协助保险人向第三人追偿。

قەرزدار سۇغۇرتىچىغا زۆرۈر ھۆججەت ۋە بىلىشكە تېگىشلىك ئەھۋاللارنى تەمىنلىشى ھەمدە سۇغۇرتىچىنىڭ 3-كىشىدىن تۆلىتىۋېلىشىغا پۈتۈن كۈچى بىلەن ياردەم بېرىشى كېرەك.

第二百五十三条　被保险人未经保险人同意放弃向第三人要求赔偿的权利，或者由于过失致使保险人不能行使追偿权利的，保险人可以相应扣减保险赔偿。

253-ماددا قەرزدار سۇغۇرتىچىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئالماي تۇرۇپ، 3-كىشىدىن تۆلەم تەلەپ قىلىش ھوقۇقىدىن ۋاز كەچسە ياكى سەۋەنلىك تۈپەيلىدىن تۆلىتىۋېلىش ھوقۇقىنى يۈرگۈزەلمىسە، سۇغۇرتىچى سۇغۇرتا تۆلىمىنى مۇناسىپ تۇتۇپ قالسا بولىدۇ.

第二百五十四条　保险人支付保险赔偿时，可以从应支付的赔偿额中相应扣减被保险人已经从第三人取得的赔偿。

254-ماددا سۇغۇرتىچى سۇغۇرتا تۆلىمىنى تۆلىگەندە، تۆلەشكە تېگىشلىك تۆلەم سوممىسىدىن سۇغۇرتىلانغۇچىنىڭ 3-كىشىدىن ئالغان تۆلىمىنى مۇناسىپ تۇتۇپ قالسا بولىدۇ.

保险人从第三人取得的赔偿，超过其支付的保险赔偿的，超过部分应当退还给被保险人。

سۇغۇرتىچى 3-كىشىدىن ئالغان تۆلەمنىڭ ئۆزى تۆلىگەن سۇغۇرتا تۆلىمىدىن ئېشىپ كەتكەن قىسمىنى سۇغۇرتىلانغۇچىغا قايتۇرۇپ بېرىشى كېرەك.

第二百五十五条　发生保险事故后，保险人有权放弃对保险标的的权利，全额支付合同约定的保险赔偿，以解除对保险标的的义务。

255-ماددا سۇغۇرتا ھادىسىسى يۈز بەرگەندىن كېيىن، سۇغۇرتىچى سۇغۇرتا نىشانى ھوقۇقىدىن ۋاز كېچىپ، توختامدا پۈتۈشكەن سۇغۇرتا تۆلىمىنى تولۇق تۆلەپ، سۇغۇرتا نىشانى توغرىسىدىكى مەجبۇرىيىتىنى بىكار قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

保险人行使前款规定的权利，应当自收到被保险人有关赔偿损失的通知之日起的七日内通知被保险人；被保险人在收到通知前，为避免或者减少损失而支付的必要的合理费用，仍然应当由保险人偿还。

سۇغۇرتىچى ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن ھوقۇقىنى يۈرگۈزگەندە، سۇغۇرتىلانغۇچىنىڭ زىياننى تۆلەش توغرىسىدىكى ئۇقتۇرۇشىنى تاپشۇرۇۋالغان كۈندىن باشلاپ 7 كۈن ئىچىدە سۇغۇرتىلانغۇچىغا ئۇقتۇرۇشى كېرەك؛ قەرزدار ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرۇۋېلىشتىن بۇرۇن، زىياندىن ساقلىنىش ياكى ئۇنى ئازايتىش ئۈچۈن چىقىم قىلغان زۆرۈر مۇۋاپىق خىراجەتنى يەنىلا سۇغۇرتىچى قايتۇرۇشى كېرەك.

第二百五十六条　除本法第二百五十五条的规定外，保险标的发生全损，保险人支付全部保险金额的，取得对保险标的的全部权利；但是，在不足额保险的情况下，保险人按照保险金额与保险价值的比例取得对保险标的的部分权利。

256-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 255-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىدىن باشقا، سۇغۇرتا نىشانىدا تولۇق زىيان كۆرۈلگەندە، سۇغۇرتىچى سۇغۇرتا سوممىسىنىڭ ھەممىسىنى تۆلىگەن بولسا، سۇغۇرتا نىشانىدىكى بارلىق ھوقۇققا ئېرىشىدۇ؛ لېكىن، يېتەرلىك بولمىغان ئەھۋالدا، سۇغۇرتىچى سۇغۇرتا سوممىسى بىلەن سۇغۇرتا قىممىتىنىڭ نىسبىتى بويىچە سۇغۇرتا نىشانىنىڭ قىسمەن ھوقۇقىغا ئېرىشىدۇ.

第十三章　时效

13-باب ۋاقىت چېكى

第二百五十七条　就海上货物运输向承运人要求赔偿的请求权，时效期间为一年，自承运人交付或者应当交付货物之日起计算；在时效期间内或者时效期间届满后，被认定为负有责任的人向第三人提起追偿请求的，时效期间为九十日，自追偿请求人解决原赔偿请求之日起或者收到受理对其本人提起诉讼的法院的起诉状副本之日起计算。

257-ماددا دېڭىز ئۈستى مېلىنى توشۇغۇچىدىن تۆلەم تەلەپ قىلىش ھوقۇقىنىڭ ۋاقىت چېكى بىر يىل بولۇپ، توشۇغۇچى مالنى تاپشۇرغان ياكى تاپشۇرۇشقا تېگىشلىك بولغان كۈندىن باشلاپ ھېسابلىنىدۇ؛ ۋاقىت چېكى سۈرۈكى ياكى ۋاقىت چېكىنىڭ سۈرۈكى توشقاندىن كېيىن، جاۋابكار دەپ بېكىتىلگەن كىشى 3-كىشىگە تۆلىتىۋېلىش ئىلتىماسى سۇنغان بولسا، ۋاقىت چېكى مۇددىتى 90 كۈن بولىدۇ، تۆلىتىۋېلىشنى تەلەپ قىلغۇچى ئەسلىدىكى تۆلەم تەلىپىنى ھەل قىلغان كۈندىن باشلاپ ياكى ئۆزى دەۋا قىلغان سوت مەھكىمىسى دەۋا خېتىنىڭ قوشۇمچە نۇسخىسىنى قوبۇل قىلغان كۈندىن باشلاپ ھېسابلىنىدۇ.

有关航次租船合同的请求权，时效期间为二年，自知道或者应当知道权利被侵害之日起计算。

كېمە ئىجارە بېرىش توختامىغا ئالاقىدار تەلەپ قىلىش ھوقۇقىنىڭ ۋاقىت چېكى 2 يىل بولىدۇ، ھوقۇقىنىڭ دەخلى-تەرۇزغا ئۇچرىغانلىقىنى بىلگەن ياكى بىلىشكە تېگىشلىك بولغان كۈندىن باشلاپ ھېسابلىنىدۇ.

第二百五十八条　就海上旅客运输向承运人要求赔偿的请求权，时效期间为二年，分别依照下列规定计算：

258-ماددا دېڭىزدا يولۇچى توشۇشتىن توشۇغۇچىدىن تۆلەم تەلەپ قىلىش ھوقۇقىنىڭ ۋاقىت چېكى 2 يىل بولۇپ، ئايرىم-ئايرىم ھالدا تۆۋەندىكى بەلگىلىمە بويىچە ھېسابلىنىدۇ :

（一）有关旅客人身伤害的请求权，自旅客离船或者应当离船之日起计算；

( 1 ) يولۇچىنىڭ جىسمانىي زىيانكەشلىكىگە دائىر تەلەپ قىلىش ھوقۇقى يولۇچى كېمىدىن ئايرىلغان ياكى كېمىدىن ئايرىلىدىغان كۈندىن باشلاپ ھېسابلىنىدۇ؛

（二）有关旅客死亡的请求权，发生在运送期间的，自旅客应当离船之日起计算；因运送期间内的伤害而导致旅客离船后死亡的，自旅客死亡之日起计算，但是此期限自离船之日起不得超过三年；

( 2 ) يولۇچىلارنىڭ ئۆلۈپ كېتىشىنى تەلەپ قىلىش ھوقۇقى توشۇش مۇددىتى ئىچىدە بولسا، يولۇچى كېمىدىن ئايرىلغان كۈندىن باشلاپ ھېسابلىنىدۇ؛ توشۇش مەزگىلىدىكى زەخىم سەۋەبىدىن يولۇچى پاراخوتتىن ئايرىلىپ ئۆلۈپ كەتسە، يولۇچى ئۆلگەن كۈندىن باشلاپ ھېسابلىنىدۇ، لېكىن بۇ مۇددەت پاراخوتتىن ئايرىلغان كۈندىن باشلاپ ئۈچ يىلدىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك؛

（三）有关行李灭失或者损坏的请求权，自旅客离船或者应当离船之日起计算。

( 3 ) يۈك-تاق يوقاپ كەتكەن ياكى بۇزۇلغان بولسا، تەلەپ قىلىش ھوقۇقى يولۇچى كېمىدىن ئايرىلغان ياكى كېمىدىن ئايرىلىدىغان كۈندىن باشلاپ ھېسابلىنىدۇ.

第二百五十九条　有关船舶租用合同的请求权，时效期间为二年，自知道或者应当知道权利被侵害之日起计算。

259-ماددا كېمە-پاراخوت ئىجارە بېرىش توختامىغا دائىر تەلەپ قىلىش ھوقۇقىنىڭ ۋاقىت چېكى 2 يىل بولىدۇ، ھوقۇقىنىڭ دەخلى-تەرۇزغا ئۇچرىغانلىقىنى بىلگەن ياكى بىلىشكە تېگىشلىك بولغان كۈندىن باشلاپ ھېسابلىنىدۇ.

第二百六十条　有关海上拖航合同的请求权，时效期间为一年，自知道或者应当知道权利被侵害之日起计算。

260-ماددا دېڭىزدا سۆرەش توختامىغا ئالاقىدار تەلەپ قىلىش ھوقۇقىنىڭ ۋاقىت چېكى بىر يىل بولىدۇ، ھوقۇقىنىڭ دەخلى-تەرۇزغا ئۇچرىغانلىقىنى بىلگەن ياكى بىلىشكە تېگىشلىك بولغان كۈندىن باشلاپ ھېسابلىنىدۇ.

第二百六十一条　有关船舶碰撞的请求权，时效期间为二年，自碰撞事故发生之日起计算；本法第一百六十九条第三款规定的追偿请求权，时效期间为一年，自当事人连带支付损害赔偿之日起计算。

261-ماددا كېمە-پاراخوتلارنىڭ سوقۇلۇشىنى تەلەپ قىلىش ھوقۇقىنىڭ ۋاقىت چېكى 2 يىل بولىدۇ، سوقۇلۇش ھادىسىسى يۈز بەرگەن كۈندىن باشلاپ ھېسابلىنىدۇ؛ مۇشۇ قانۇننىڭ 169-ماددىسىنىڭ 3-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن تۆلىتىۋېلىش تەلەپ قىلىش ھوقۇقىنىڭ ۋاقىت چېكى بىر يىل بولىدۇ، ئالاقىدارلار چاتما چىقىم قىلغان زىياننى تۆلىگەن كۈندىن باشلاپ ھېسابلىنىدۇ.

第二百六十二条　有关海难救助的请求权，时效期间为二年，自救助作业终止之日起计算。

262-ماددا دېڭىز ھادىسىسىنى قۇتقۇزۇشقا دائىر تەلەپ قىلىش ھوقۇقىنىڭ ۋاقىت چېكى 2 يىل بولىدۇ، قۇتقۇزۇش مەشغۇلاتى ئاخىرلاشقان كۈندىن باشلاپ ھېسابلىنىدۇ.

第二百六十三条　有关共同海损分摊的请求权，时效期间为一年，自理算结束之日起计算。

263-ماددا ئورتاق دېڭىز زىيىنىنى تەڭ كۆتۈرۈشنى تەلەپ قىلىش ھوقۇقىنىڭ ۋاقىت چېكى بىر يىل بولىدۇ، ئۆزى چىقىرىپ ھېسابلاش ئاياغلاشقان كۈندىن باشلاپ ھېسابلىنىدۇ.

第二百六十四条　根据海上保险合同向保险人要求保险赔偿的请求权，时效期间为二年，自保险事故发生之日起计算。

264-ماددا دېڭىز ئۈستى سۇغۇرتا توختامىغا ئاساسەن سۇغۇرتىچىدىن سۇغۇرتا تۆلىمى تەلەپ قىلىش ھوقۇقىنىڭ ۋاقىت چېكى 2 يىل بولىدۇ، سۇغۇرتا ھادىسىسى يۈز بەرگەن كۈندىن باشلاپ ھېسابلىنىدۇ.

第二百六十五条　有关船舶发生油污损害的请求权，时效期间为三年，自损害发生之日起计算；但是，在任何情况下时效期间不得超过从造成损害的事故发生之日起六年。

265-ماددا كېمە-پاراخوتلاردا ماي دېغى زىيىنى يۈز بېرىشنى تەلەپ قىلىش ھوقۇقىنىڭ ۋاقىت چېكى ئۈچ يىل بولىدۇ، زىيان پەيدا بولغان كۈندىن باشلاپ ھېسابلىنىدۇ؛ لېكىن، ھەرقانداق ئەھۋالدا ۋاقىت چېكى مۇددىتى زىيان پەيدا قىلغان ھادىسە يۈز بەرگەن كۈندىن باشلاپ ئالتە يىلدىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك.

第二百六十六条　在时效期间的最后六个月内，因不可抗力或者其他障碍不能行使请求权的，时效中止。自中止时效的原因消除之日起，时效期间继续计算。

266-ماددا ۋاقىت چېكى مەزگىلىنىڭ ئاخىرقى ئالتە ئېيىدا تاقابىل تۇرغىلى بولمايدىغان ئەھۋال ياكى باشقا توسالغۇلار سەۋەبىدىن تەلەپ قىلىش ھوقۇقىنى يۈرگۈزەلمىسە، ۋاقىت چېكى توختىتىپ تۇرۇلىدۇ. ۋاقىت چېكىنى توختىتىپ تۇرۇشنى كەلتۈرۈپ چىقارغان سەۋەب تۈگىگەن كۈندىن باشلاپ، ۋاقىت چېكىنىڭ سۈرۈكى داۋاملىق ھېسابلىنىدۇ.

第二百六十七条　时效因请求人提起诉讼、提交仲裁或者被请求人同意履行义务而中断。但是，请求人撤回起诉、撤回仲裁或者起诉被裁定驳回的，时效不中断。

267-ماددا ۋاقىت چېكى ئىلتىماس قىلغۇچىدىن دەۋا قىلغانلىقى، كېسىم سۇنغانلىقى ياكى تەلەپ قىلىنغۇچىدىن مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىشقا قوشۇلغانلىقى سەۋەبىدىن ئۈزۈلۈپ قالدى. لېكىن، تەلەپ قىلغۇچىدىن ئەرزنى قايتۇرۇۋالغان، كېسىمنى قايتۇرۇۋالغان ياكى دەۋا كېسىم چىقىرىلىپ رەت قىلىنغان بولسا، ۋاقىت چېكى ئۈزۈپ قويۇلمايدۇ.

请求人申请扣船的，时效自申请扣船之日起中断。

تەلەپ قىلغۇچى كېمىنى تۇتۇپ قېلىشنى ئىلتىماس قىلسا، ۋاقىت چېكى كېمىنى تۇتۇپ قىلىشنى ئىلتىماس قىلغان كۈندىن باشلاپ ئۈزۈلۈپ قالىدۇ.

自中断时起，时效期间重新计算。

ئۈزۈلۈپ قالغان ۋاقىتتىن باشلاپ، ۋاقىت چېكى قايتىدىن ھېسابلىنىدۇ.

第十四章　涉外关系的法律适用

14-باب چەت ئەلگە چېتىشلىق مۇناسىۋەتكە دائىر قانۇنلارنى تەتبىقلاش

第二百六十八条　中华人民共和国缔结或者参加的国际条约同本法有不同规定的，适用国际条约的规定；但是，中华人民共和国声明保留的条款除外。

268-ماددا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى تۈزگەن ياكى قاتناشقان خەلقئارا شەرتنامىلەردە مۇشۇ قانۇنغا ئوخشاش بولمىغان بەلگىلىمە بولسا، خەلقئارا شەرتنامىلەردىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە بولىدۇ؛ لېكىن، جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى ساقلاپ قېلىشنى ئېلان قىلغان ماددىلار بۇنىڭ سىرتىدا.

中华人民共和国法律和中华人民共和国缔结或者参加的国际条约没有规定的，可以适用国际惯例。

جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ قانۇنلىرى ۋە جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى تۈزگەن ياكى ئۇنىڭغا قاتناشقان خەلقئارا شەرتنامىلەردە بەلگىلىمە بولمىسا، خەلقئارا ئادەت بويىچە بولسا بولىدۇ.

第二百六十九条　合同当事人可以选择合同适用的法律，法律另有规定的除外。合同当事人没有选择的，适用与合同有最密切联系的国家的法律。

269-ماددا توختاملاشقۇچىلار توختامغا تەتبىقلىنىدىغان قانۇنلارنى تاللىسا بولىدۇ، قانۇندا ئايرىم بەلگىلىمە بولغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا. توختاملاشقۇچىلار تاللىمىسا، توختام بىلەن ئەڭ قويۇق ئالاقىسى بولغان دۆلەتنىڭ قانۇنى تەتبىقلىنىدۇ.

第二百七十条　船舶所有权的取得、转让和消灭，适用船旗国法律。

270-ماددا كېمە-پاراخوتلارنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقىغا ئېرىشىش، ئۇنى ئۆتۈنۈپ بېرىش ۋە يوقىتىشتا، كېمە-خوشۇن دۆلەتنىڭ قانۇنى تەتبىقلىنىدۇ.

第二百七十一条　船舶抵押权适用船旗国法律。

271-ماددا كېمە-پاراخوتلارنى رەنە ئېلىشقا كېمە خوشۇنىدىكى دۆلەتنىڭ قانۇنى تەتبىقلىنىدۇ.

船舶在光船租赁以前或者光船租赁期间，设立船舶抵押权的，适用原船舶登记国的法律。

پاراخوتنى يالغۇز كېمە ئىجارە بېرىشتىن ئىلگىرى ياكى يالغۇز كېمە ئىجارە بېرىلگەن مەزگىلدە، كېمىنى رەنە ئېلىش ھوقۇقى بېكىتىلگەن بولسا، ئەسلىدىكى كېمىنى تىزىملىغان دۆلەتنىڭ قانۇنى تەتبىقلىنىدۇ.

第二百七十二条　船舶优先权，适用受理案件的法院所在地法律。

272-ماددا پاراخوتنىڭ ئىمتىياز ھوقۇقىغا دېلو قوبۇل قىلغۇچى سوت مەھكىمىسى تۇرۇشلۇق جاينىڭ قانۇنى تەتبىقلىنىدۇ.

第二百七十三条　船舶碰撞的损害赔偿，适用侵权行为地法律。

273-ماددا كېمە-پاراخوتلار سوقۇلۇپ كېتىپ زىيان تۆلىمى ھوقۇققا چېقىلىش قىلمىشى سادىر قىلىنغان جايلارنىڭ قانۇنلىرى بويىچە بولىدۇ.

船舶在公海上发生碰撞的损害赔偿，适用受理案件的法院所在地法律。

كېمە-پاراخوتلارنىڭ ئوچۇق دېڭىزدا سوقۇلۇپ كېتىپ زىيان تۆلىمى دېلو قوبۇل قىلغۇچى سوت مەھكىمىسى تۇرۇشلۇق جاينىڭ قانۇنى بويىچە بولىدۇ.

同一国籍的船舶，不论碰撞发生于何地，碰撞船舶之间的损害赔偿适用船旗国法律。

ئوخشاش بىر دۆلەت تەۋەلىكىدىكى پاراخوتلار مەيلى قەيەردە سوقۇلسۇن، پاراخوتلار سوقۇلغاندىن كېيىنكى زىياننى تۆلەش ئۈچۈن خوشۇن دۆلەتنىڭ قانۇنى تەتبىقلىنىدۇ.

第二百七十四条　共同海损理算，适用理算地法律。

274-ماددا ئورتاق دېڭىز زىيىنىنى ھېسابلاشتا مۇۋاپىق ھېسابلاشقا دائىر قانۇنلار تەتبىقلىنىدۇ.

第二百七十五条　海事赔偿责任限制，适用受理案件的法院所在地法律。

275-ماددا دېڭىز ئىشلىرى تۆلەم جاۋابكارلىقىغا چەك قويۇش دېلو قوبۇل قىلغۇچى سوت مەھكىمىسى تۇرۇشلۇق جاينىڭ قانۇنى بويىچە بولىدۇ.

第二百七十六条　依照本章规定适用外国法律或者国际惯例，不得违背中华人民共和国的社会公共利益。

276-ماددا مۇشۇ بابتىكى بەلگىلىمە بويىچە چەت ئەلنىڭ قانۇنلىرى ياكى خەلقئارا ئادەتلىرى تەتبىقلىنىدۇ، جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئاممىۋى مەنپەئىتىگە خىلاپلىق قىلىشقا يول قويۇلمايدۇ.

第十五章　附则

15-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

第二百七十七条　本法所称计算单位，是指国际货币基金组织规定的特别提款权；其人民币数额为法院判决之日、仲裁机构裁决之日或者当事人协议之日，按照国家外汇主管机关规定的国际货币基金组织的特别提款权对人民币的换算办法计算得出的人民币数额。

277-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان ھېسابلاش ئورۇنلىرى خەلقئارا پۇل فوندى تەشكىلاتى بەلگىلىگەن ئالاھىدە پۇل ئېلىش ھوقۇقىنى كۆرسىتىدۇ؛ ئۇنىڭ خەلق پۇلىنىڭ سوممىسى سوت مەھكىمىسى ھۆكۈم چىقارغان كۈن، كېسىم ئاپپاراتى كېسىم قىلغان كۈن ياكى توختاملاشقۇچىلار كېلىشىم تۈزگەن كۈن بولۇپ، دۆلەت تاشقى پېرېۋوت مەسئۇل ئورگىنى بەلگىلىگەن خەلقئارا پۇل فوندى تەشكىلاتىنىڭ ئالاھىدە پۇل ئېلىش ھوقۇقىدىكى خەلق پۇلىغا سۇندۇرۇپ ھېسابلاش چارىسى بويىچە ھېسابلاپ چىقىلغان خەلق پۇلى سوممىسى بولىدۇ.

第二百七十八条　本法自1993年7月1日起施行。

278-ماددا بۇ قانۇن 1993-يىل 7-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.