（1989年12月26日第七届全国人民代表大会常务委员会第十一次会议通过 2014年4月24日第十二届全国人民代表大会常务委员会第八次会议修订）
( 1989-يىل 12-ئاينىڭ 26-كۈنى 7-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 11-يىغىنىدا ماقۇللاندى، 2014-يىل 4-ئاينىڭ 24-كۈنى 12-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلقنىڭ قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 8-يىغىنىدا ئۆزگەرتىلدى )
目 录
مۇندەرىجە
第一章 总则
1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ
第二章 监督管理
2-باب نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش
第三章 保护和改善环境
3-باب مۇھىت ئاسراش ۋە ياخشىلاش
第四章 防治污染和其他公害
4-باب بۇلغىنىشنىڭ ۋە باشقا ئىجتىمائىي ئاپەتنىڭ ئالدىنى ئېلىش
第五章 信息公开和公众参与
5-باب ئۇچۇرنى ئاشكارىلاش ۋە ئامما قاتنىشىش
第六章 法律责任
6-باب قانۇن جاۋابكارلىقى
第七章 附则
7-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ
第一章 总则
1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ
第一条 为保护和改善环境，防治污染和其他公害，保障公众健康，推进生态文明建设，促进经济社会可持续发展，制定本法。
1-ماددا بۇ قانۇن مۇھىتنى ئاسراش ۋە ياخشىلاش، بۇلغىنىشنىڭ ۋە باشقا ئىجتىمائىي ئاپەتنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش، ئاممىنىڭ ساغلاملىقىنى كاپالەتلەندۈرۈش، ئېكولوگىيە مەدەنىيلىكى قۇرۇلۇشىنى ئالغا سىلجىتىش، ئىقتىساد ۋە جەمئىيەتنىڭ ئىمكانىيەتلىك سىجىل تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈش مەقسىتىدە چىقىرىلدى.
第二条 本法所称环境，是指影响人类生存和发展的各种天然的和经过人工改造的自然因素的总体，包括大气、水、海洋、土地、矿藏、森林、草原、湿地、野生生物、自然遗迹、人文遗迹、自然保护区、风景名胜区、城市和乡村等。
2-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان مۇھىت ئىنسانلارنىڭ مەۋجۇت بولۇپ تۇرۇشى ۋە تەرەققىي قىلىشىغا تەسىر كۆرسىتىدىغان تۈرلۈك تەبىئىي ئامىللار ۋە ئادەم كۈچى ئارقىلىق ئۆزگەرتىلگەن تەبىئىي ئامىللارنىڭ ئومۇمىيىتىنى كۆرسىتىدۇ، ئاتموسفېرا، سۇ، دېڭىز-ئوكيان، يەر، قېزىلما بايلىق، ئورمان، ئوتلاق، سۇلۇق يەر، ياۋايى جانلىقلار، تەبىئىي خارابە، ئادىمىيەت خارابىسى، تەبىئىيلىكى قوغدىلىدىغان رايون، داڭلىق مەنزىرە رايون، شەھەر ۋە يېزا-كەنت قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
第三条 本法适用于中华人民共和国领域和中华人民共和国管辖的其他海域。
3-ماددا بۇ قانۇن جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى ساھەسىگە ۋە جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى باشقۇرۇشىدىكى باشقا دېڭىز تەۋەلىكىگە تەتبىقلىنىدۇ.
第四条 保护环境是国家的基本国策。
4-ماددا مۇھىت ئاسراش − دۆلەتنىڭ تۈپ سىياسىتى.
国家采取有利于节约和循环利用资源、保护和改善环境、促进人与自然和谐的经济、技术政策和措施，使经济社会发展与环境保护相协调。
دۆلەت بايلىق تېجەش ۋە ئايلانما پايدىلىنىش، مۇھىتنى قوغداش ۋە ياخشىلاش، ئادەم بىلەن تەبىئەتنىڭ ئىناقلىقىنى ئىلگىرى سۈرۈشكە پايدىلىق ئىقتىسادىي، تېخنىكا سىياسىتى ۋە تەدبىرلىرىنى قوللىنىپ، ئىقتىسادىي، ئىجتىمائىي تەرەققىيات بىلەن مۇھىت ئاسراشنى ماسلاشتۇرىدۇ.
第五条 环境保护坚持保护优先、预防为主、综合治理、公众参与、损害担责的原则。
5-ماددا مۇھىت ئاسراشتا ئاسراشنى ئالدىنقى ئورۇنغا قويۇش، ئالدىنى ئېلىشنى ئاساس قىلىش، ھەر تەرەپلىمە تۈزەش، ئامما قاتنىشىش، زىياننى ئۈستىگە ئېلىش پىرىنسىپىدا چىڭ تۇرۇلىدۇ.
第六条 一切单位和个人都有保护环境的义务。
6-ماددا بارلىق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ مۇھىت ئاسراش مەجبۇرىيىتى بار.
地方各级人民政府应当对本行政区域的环境质量负责。
يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ مۇھىت سۈپىتىگە مەسئۇل بولۇشى كېرەك.
企业事业单位和其他生产经营者应当防止、减少环境污染和生态破坏，对所造成的损害依法承担责任。
كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار ۋە باشقا ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت قىلغۇچىلار مۇھىت بۇلغىنىشىنىڭ ۋە ئېكولوگىيە بۇزغۇنچىلىقىنىڭ ئالدىنى ئېلىشى، ئۇنى ئازايتىشى، كەلتۈرۈپ چىقارغان زىيانغا قانۇن بويىچە جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.
公民应当增强环境保护意识，采取低碳、节俭的生活方式，自觉履行环境保护义务。
پۇقرالار مۇھىت ئاسراش ئېڭىنى كۈچەيتىپ، تۆۋەن كاربونلۇق، تېجەشلىك تۇرمۇش ئۇسۇلىنى قوللىنىپ، مۇھىت ئاسراش مەجبۇرىيىتىنى ئاڭلىق ئادا قىلىشى كېرەك.
第七条 国家支持环境保护科学技术研究、开发和应用，鼓励环境保护产业发展，促进环境保护信息化建设，提高环境保护科学技术水平。
7-ماددا دۆلەت مۇھىت ئاسراش پەن-تېخنىكا تەتقىقاتى، ئۇنى يارىتىش ۋە قوللىنىشنى قوللايدۇ، مۇھىت ئاسراش كەسپىنىڭ تەرەققىياتىغا ئىلھام بېرىدۇ، مۇھىت ئاسراشنى ئۇچۇرلاشتۇرۇش قۇرۇلۇشىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ، مۇھىت ئاسراش پەن تېخنىكا سەۋىيەسىنى ئۆستۈرىدۇ.
第八条 各级人民政府应当加大保护和改善环境、防治污染和其他公害的财政投入，提高财政资金的使用效益。
8-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى مۇھىتنى ئاسراش ۋە ياخشىلاش، بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەشكە، باشقا ئىجتىمائىي ئاپەتنىڭ مالىيە سېلىنمىسىنى ئاشۇرۇپ، مالىيە مەبلىغىنىڭ ئىشلىتىلىش ئۈنۈمىنى ئۆستۈرۈشى كېرەك.
第九条 各级人民政府应当加强环境保护宣传和普及工作，鼓励基层群众性自治组织、社会组织、环境保护志愿者开展环境保护法律法规和环境保护知识的宣传，营造保护环境的良好风气。
9-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى مۇھىت ئاسراش تەشۋىقاتى ۋە ئومۇملاشتۇرۇش خىزمىتىنى كۈچەيتىپ، ئاساسىي قاتلامدىكى ئاممىۋى ئاپتونومىيە تەشكىلاتلىرى، ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار، مۇھىت ئاسراش پىدائىيلىرىنىڭ مۇھىت ئاسراشقا دائىر قانۇن-نىزاملار ۋە مۇھىت ئاسراش بىلىملىرى تەشۋىقاتىنى قانات يايدۇرۇشىغا ئىلھام بېرىپ، مۇھىت ئاسرايدىغان ياخشى كەيپىيات يارىتىشى كېرەك.
教育行政部门、学校应当将环境保护知识纳入学校教育内容，培养学生的环境保护意识。
مائارىپ مەمۇرىي تارماقلىرى، مەكتەپلەر مۇھىت ئاسراش بىلىملىرىنى مەكتەپ تەربىيەسى مەزمۇنىغا كىرگۈزۈپ، ئوقۇغۇچىلاردا مۇھىت ئاسراش ئېڭىنى يېتىلدۈرۈشى كېرەك.
新闻媒体应当开展环境保护法律法规和环境保护知识的宣传，对环境违法行为进行舆论监督。
ئاخبارات تاراتقۇلىرى مۇھىت قوغداشقا دائىر قانۇن-نىزاملار ۋە مۇھىت ئاسراش بىلىملىرى تەشۋىقاتىنى قانات يايدۇرۇشى، مۇھىتقا دائىر قانۇنغا خىلاپ قىلمىشلارنى ئاممىۋى پىكىر نازارەتچىلىكى قىلىشى كېرەك.
第十条 国务院环境保护主管部门，对全国环境保护工作实施统一监督管理；县级以上地方人民政府环境保护主管部门，对本行政区域环境保护工作实施统一监督管理。
10-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارمىقى مەملىكەت بويىچە مۇھىت ئاسراش خىزمىتىنى بىرتۇتاش نازارەت قىلىدۇ، باشقۇرىدۇ؛ ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارمىقى شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ مۇھىت ئاسراش خىزمىتىنى بىرتۇتاش نازارەت قىلىدۇ ۋە باشقۇرىدۇ.
县级以上人民政府有关部门和军队环境保护部门，依照有关法律的规定对资源保护和污染防治等环境保护工作实施监督管理。
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ۋە ئارمىيەنىڭ مۇھىت ئاسراش تارماقلىرى مۇناسىۋەتلىك قانۇنلاردىكى بەلگىلىمىلەرگە ئاساسەن، بايلىق ئاسراش ۋە بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش قاتارلىق مۇھىت ئاسراش خىزمىتىنى نازارەت قىلىدۇ ۋە باشقۇرىدۇ.
第十一条 对保护和改善环境有显著成绩的单位和个人，由人民政府给予奖励。
11-ماددا مۇھىت ئاسراشتا ۋە ياخشىلاشتا كۆرۈنەرلىك نەتىجىلەرنى ياراتقان ئورۇن ۋە شەخسلەرنى خەلق ھۆكۈمىتى مۇكاپاتلايدۇ.
第十二条 每年6月5日为环境日。
12-ماددا ھەر يىلى 6-ئاينىڭ 5-كۈنى مۇھىت كۈنى بولىدۇ.
第二章 监督管理
2-باب نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش
第十三条 县级以上人民政府应当将环境保护工作纳入国民经济和社会发展规划。
13-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى مۇھىت ئاسراش خىزمىتىنى خەلق ئىگىلىكى ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىيات يىرىك پىلانىغا كىرگۈزۈشى كېرەك.
国务院环境保护主管部门会同有关部门，根据国民经济和社会发展规划编制国家环境保护规划，报国务院批准并公布实施。
گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارمىقى مۇناسىۋەتلىك تارماقلار بىلەن بىرلىكتە خەلق ئىگىلىكى ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىيات يىرىك پىلانىغا ئاساسەن دۆلەت مۇھىت ئاسراش يىرىك پىلانىنى تۈزۈپ، گوۋۇيۈەننىڭ تەستىقلىشىغا ھەمدە ئېلان قىلىپ يولغا قويۇشىغا يوللايدۇ.
县级以上地方人民政府环境保护主管部门会同有关部门，根据国家环境保护规划的要求，编制本行政区域的环境保护规划，报同级人民政府批准并公布实施。
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارمىقى مۇناسىۋەتلىك تارماقلار بىلەن بىرلىكتە، دۆلەتنىڭ مۇھىت ئاسراش يىرىك پىلانىدىكى تەلەپكە ئاساسەن، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ مۇھىت ئاسراش يىرىك پىلانىنى تۈزۈپ، تەڭ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىگە تەستىقلىتىدۇ ھەمدە ئېلان قىلىپ يولغا قويىدۇ.
环境保护规划的内容应当包括生态保护和污染防治的目标、任务、保障措施等，并与主体功能区规划、土地利用总体规划和城乡规划等相衔接。
مۇھىت ئاسراش يىرىك پىلانىنىڭ مەزمۇنى ئېكولوگىيەنى قوغداش ۋە بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش نىشانى، ۋەزىپىسى، كاپالەت تەدبىرى قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئېلىشى ھەمدە ئاساسىي فۇنكسىيەلىك رايون يىرىك پىلانى، يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانى ۋە شەھەر-يېزا يىرىك پىلانى قاتارلىقلار بىلەن جىپسىلاشتۇرۇشى كېرەك.
第十四条 国务院有关部门和省、自治区、直辖市人民政府组织制定经济、技术政策，应当充分考虑对环境的影响，听取有关方面和专家的意见。
14-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارمىقى ۋە ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى ئىقتىساد، تېخنىكا سىياسىتىنى تۈزۈشكە تەشكىللەيدۇ، مۇھىتقا كۆرسىتىدىغان تەسىرىنى تولۇق ئويلىشىپ، مۇناسىۋەتلىك تەرەپلەرنىڭ ۋە مۇتەخەسسىسلەرنىڭ پىكرىنى ئاڭلىشى كېرەك.
第十五条 国务院环境保护主管部门制定国家环境质量标准。
15-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارمىقى دۆلەتنىڭ مۇھىت سۈپىتى ئۆلچىمىنى تۈزىدۇ.
省、自治区、直辖市人民政府对国家环境质量标准中未作规定的项目，可以制定地方环境质量标准；对国家环境质量标准中已作规定的项目，可以制定严于国家环境质量标准的地方环境质量标准。地方环境质量标准应当报国务院环境保护主管部门备案。
ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى دۆلەتنىڭ مۇھىت سۈپىتى ئۆلچىمىدە بەلگىلەنمىگەن تۈرلەرگە يەرلىك مۇھىت سۈپىتى ئۆلچىمى بېكىتسە بولىدۇ؛ دۆلەتنىڭ مۇھىت سۈپىتى ئۆلچىمىدە بەلگىلەنگەن تۈرلەرگە دۆلەتنىڭ مۇھىت سۈپىتى ئۆلچىمىنىڭ يەرلىك مۇھىت سۈپىتى ئۆلچىمىدىن قاتتىق ئۆلچىمى بېكىتىشكە بولىدۇ. يەرلىك مۇھىت سۈپىتى ئۆلچىمىنى گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارمىقىغا ئەنگە ئالدۇرۇش كېرەك.
国家鼓励开展环境基准研究。
دۆلەت مۇھىت ئۆلچەم تەتقىقاتىنى قانات يايدۇرۇشقا ئىلھام بېرىدۇ.
第十六条 国务院环境保护主管部门根据国家环境质量标准和国家经济、技术条件，制定国家污染物排放标准。
16-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارمىقى دۆلەتنىڭ مۇھىت سۈپىتى ئۆلچىمى ۋە دۆلەتنىڭ ئىقتىساد، تېخنىكا شارائىتىغا ئاساسەن، دۆلەتنىڭ بۇلغىما چىقىرىش ئۆلچىمىنى تۈزىدۇ.
省、自治区、直辖市人民政府对国家污染物排放标准中未作规定的项目，可以制定地方污染物排放标准；对国家污染物排放标准中已作规定的项目，可以制定严于国家污染物排放标准的地方污染物排放标准。地方污染物排放标准应当报国务院环境保护主管部门备案。
ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى دۆلەتنىڭ بۇلغىما چىقىرىش ئۆلچىمىدە بەلگىلەنمىگەن تۈرلەرگە يەرلىك بۇلغىما چىقىرىش ئۆلچىمى تۈزسە بولىدۇ؛ دۆلەتنىڭ بۇلغىما چىقىرىش ئۆلچىمىدە بەلگىلەنگەن تۈرلەرگە دۆلەتنىڭ بۇلغىما چىقىرىش ئۆلچەمدىن قاتتىق بولغان يەرلىك بۇلغىما چىقىرىش ئۆلچىمى بېكىتىشكە بولىدۇ. يەرلىك بۇلغىما چىقىرىش ئۆلچىمىنى گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارمىقىغا ئەنگە ئالدۇرۇش كېرەك.
第十七条 国家建立、健全环境监测制度。国务院环境保护主管部门制定监测规范，会同有关部门组织监测网络，统一规划国家环境质量监测站（点）的设置，建立监测数据共享机制，加强对环境监测的管理。
17-ماددا دۆلەت مۇھىتنى كۆزىتىش-ئۆلچەش تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ ۋە مۇكەممەللەشتۈرىدۇ. گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت قوغداش مەسئۇل تارمىقى كۆزىتىپ ئۆلچەش قائىدىسىنى تۈزۈپ، مۇناسىۋەتلىك تارماقلار بىلەن بىرلىكتە كۆزىتىپ ئۆلچەش تورىنى تەشكىللەپ، دۆلەت مۇھىت سۈپىتىنى كۆزىتىپ ئۆلچەش پونكىتى ( نۇقتىسى ) نى قۇرۇشنى بىرتۇتاش پىلانلاپ، كۆزىتىپ ئۆلچەش سانلىق مەلۇماتلىرىدىن ئورتاق بەھرىلىنىش مېخانىزمى ئورنىتىپ، مۇھىتنى كۆزىتىپ ئۆلچەشنى باشقۇرۇشنى كۈچەيتىدۇ.
有关行业、专业等各类环境质量监测站（点）的设置应当符合法律法规规定和监测规范的要求。
مۇناسىۋەتلىك ساھە، كەسىپ قاتارلىق ھەر خىل مۇھىت سۈپىتىنى كۆزىتىپ ئۆلچەش پونكىتى ( نۇقتىسى ) لىرىنىڭ تەسىس قىلىنىشى قانۇن-نىزاملاردىكى بەلگىلىمە ۋە كۆزىتىپ ئۆلچەش قائىدىسىدىكى تەلەپكە ئۇيغۇن بولۇشى كېرەك.
监测机构应当使用符合国家标准的监测设备，遵守监测规范。监测机构及其负责人对监测数据的真实性和准确性负责。
كۆزىتىش ئاپپاراتلىرى دۆلەت ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان كۆزىتىش-ئۆلچەش ئۈسكۈنىلىرىنى ئىشلىتىشى، كۆزىتىش-ئۆلچەش قائىدىسىگە رىئايە قىلىشى كېرەك. كۆزىتىپ ئۆلچەش ئاپپاراتى ۋە ئۇنىڭ مەسئۇللىرى كۆزىتىپ ئۆلچەش سانلىق مەلۇماتلىرىنىڭ چىنلىقى ۋە توغرىلىقىغا مەسئۇل بولىدۇ.
第十八条 省级以上人民政府应当组织有关部门或者委托专业机构，对环境状况进行调查、评价，建立环境资源承载能力监测预警机制。
18-ماددا ئۆلكە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى مۇناسىۋەتلىك تارماقلارنى تەشكىللەپ ياكى كەسپىي ئاپپاراتلارغا ھاۋالە قىلىپ، مۇھىت ئەھۋالىنى تەكشۈرۈپ، باھالاپ، مۇھىت بايلىقىنىڭ كۆتۈرۈش ئىقتىدارىنى كۆزىتىش-سىگنال بېرىش مېخانىزمىنى بەرپا قىلىشى كېرەك.
第十九条 编制有关开发利用规划，建设对环境有影响的项目，应当依法进行环境影响评价。
19-ماددا ئېچىپ پايدىلىنىش يىرىك پىلانىنى تۈزۈپ، مۇھىتقا تەسىرى بار تۈرلەرنى قۇرۇشتا، قانۇن بويىچە مۇھىت تەسىرىنى باھالاش كېرەك.
未依法进行环境影响评价的开发利用规划，不得组织实施；未依法进行环境影响评价的建设项目，不得开工建设。
مۇھىت تەسىرىنى قانۇن بويىچە باھالاتمىغان ئېچىپ پايدىلىنىش يىرىك پىلانىنى تەشكىللەپ يولغا قويۇشقا بولمايدۇ؛ قانۇن بويىچە مۇھىت تەسىرىنى باھالاتمىغان قۇرۇلۇش تۈرلىرىدە ئىش باشلاشقا بولمايدۇ.
第二十条 国家建立跨行政区域的重点区域、流域环境污染和生态破坏联合防治协调机制，实行统一规划、统一标准、统一监测、统一的防治措施。
20-ماددا دۆلەت مەمۇرىي رايون ھالقىغان نۇقتىلىق رايون، ۋادى مۇھىتىنىڭ بۇلغىنىشى ۋە ئېكولوگىيەلىك زىياننىڭ بىرلىشىپ ئالدىنى ئېلىش-تۈزەشنى ماسلاشتۇرۇش مېخانىزمى بەرپا قىلىدۇ، بىرتۇتاش پىلانلاش، بىرتۇتاش ئۆلچەم قويۇش، بىرتۇتاش كۆزىتىش-ئۆلچەش، بىرتۇتاش ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش تەدبىرىنى يولغا قويىدۇ.
前款规定以外的跨行政区域的环境污染和生态破坏的防治，由上级人民政府协调解决，或者由有关地方人民政府协商解决。
ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگىنىدىن باشقا مەمۇرىي رايون ھالقىغان مۇھىت بۇلغىنىش ۋە ئېكولوگىيە زىيىنىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەشنى يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ماسلاشتۇرۇپ ھەل قىلىدۇ ياكى مۇناسىۋەتلىك يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى كېڭىشىپ ھەل قىلىدۇ.
第二十一条 国家采取财政、税收、价格、政府采购等方面的政策和措施，鼓励和支持环境保护技术装备、资源综合利用和环境服务等环境保护产业的发展。
21-ماددا دۆلەت مالىيە، باج، باھا، ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش قاتارلىق جەھەتلەردىكى سىياسەت ۋە تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، مۇھىت ئاسراش تېخنىكا-جابدۇقلىرى، بايلىقتىن ئۇنىۋېرسال پايدىلىنىش ۋە مۇھىت مۇلازىمىتى قاتارلىق مۇھىت ئاسراش كەسپىنىڭ تەرەققىياتىغا ئىلھام ۋە مەدەت بېرىدۇ.
第二十二条 企业事业单位和其他生产经营者，在污染物排放符合法定要求的基础上，进一步减少污染物排放的，人民政府应当依法采取财政、税收、价格、政府采购等方面的政策和措施予以鼓励和支持。
22-ماددا كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار ۋە باشقا ئىشلەپچىقىرىش تىجارەتچىلىرى بۇلغىما چىقىرىشتا قانۇندا بەلگىلەنگەن تەلەپكە ئۇيغۇن بولۇش ئاساسىدا، بۇلغىما چىقىرىشنى يەنىمۇ ئازايتسا، خەلق ھۆكۈمىتى قانۇن بويىچە مالىيە، باج، باھا، ھۆكۈمەت سېتىۋېلىش قاتارلىق جەھەتلەردىكى سىياسەت ۋە تەدبىرلەرنى قوللىنىپ ئىلھام ۋە مەدەت بېرىشى كېرەك.
第二十三条 企业事业单位和其他生产经营者，为改善环境，依照有关规定转产、搬迁、关闭的，人民政府应当予以支持。
23-ماددا كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار ۋە باشقا ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت قىلغۇچىلار مۇھىتنى ياخشىلاش ئۈچۈن مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمە بويىچە مەھسۇلاتنى ئۆزگەرتىش، كۆچۈرۈش، تاقىۋېتىشكە خەلق ھۆكۈمىتى مەدەت بېرىشى كېرەك.
第二十四条 县级以上人民政府环境保护主管部门及其委托的环境监察机构和其他负有环境保护监督管理职责的部门，有权对排放污染物的企业事业单位和其他生产经营者进行现场检查。被检查者应当如实反映情况，提供必要的资料。实施现场检查的部门、机构及其工作人员应当为被检查者保守商业秘密。
24-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارمىقى ۋە ئۇ ھاۋالە قىلغان مۇھىت رېۋىزىيە ئاپپاراتى ۋە مۇھىت ئاسراشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش مەسئۇلىيىتى بار باشقا تارماقلار بۇلغىما چىقىرىدىغان كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار ۋە باشقا ئىشلەپچىقىرىش تىجارەتچىلىرىنى نەق مەيداندا تەكشۈرۈشكە ھوقۇقلۇق. تەكشۈرۈلگۈچى ئەھۋالنى ئەينەن ئىنكاس قىلىشى، زۆرۈر ماتېرىياللارنى بېرىشى كېرەك. نەق مەيداننى تەكشۈرۈشنى يولغا قويغان تارماقلار، ئاپپاراتلار ۋە ئۇلارنىڭ خادىملىرى تەكشۈرۈلگۈچىگە سودا مەخپىيىتىنى ساقلىشى كېرەك.
第二十五条 企业事业单位和其他生产经营者违反法律法规规定排放污染物，造成或者可能造成严重污染的，县级以上人民政府环境保护主管部门和其他负有环境保护监督管理职责的部门，可以查封、扣押造成污染物排放的设施、设备。
25-ماددا كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار ۋە باشقا ئىشلەپچىقىرىش تىجارەتچىلىرى قانۇن-نىزاملاردىكى بەلگىلىمىلەرگە خىلاپ ھالدا بۇلغىما چىقىرىپ، ئېغىر بۇلغىنىش پەيدا قىلغان ياكى ئېغىر بۇلغىنىش پەيدا قىلىش ئېھتىمالى بولغان بولسا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارمىقى ۋە مۇھىت ئاسراشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش مەسئۇلىيىتى بار باشقا تارماقلار بۇلغىما چىقىرىش پەيدا قىلىدىغان ئەسلىھە، ئۈسكۈنىلەرنى پېچەتلىسە، تۇتۇپ قالسا بولىدۇ.
第二十六条 国家实行环境保护目标责任制和考核评价制度。县级以上人民政府应当将环境保护目标完成情况纳入对本级人民政府负有环境保护监督管理职责的部门及其负责人和下级人民政府及其负责人的考核内容，作为对其考核评价的重要依据。考核结果应当向社会公开。
26-ماددا دۆلەت مۇھىت ئاسراش نىشان مەسئۇلىيەت تۈزۈمى ۋە سىناش-باھالاش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ. ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى مۇھىت ئاسراش نىشانىنى ئورۇنداش ئەھۋالىنى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش مەسئۇلىيىتى بار تارمىقى ۋە ئۇنىڭ مەسئۇلى ھەم تۆۋەن دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ۋە ئۇنىڭ مەسئۇلىنى باھالاش مەزمۇنىغا كىرگۈزۈپ، ئۇنى باھالاش-باھالاشنىڭ مۇھىم ئاساسى قىلىشى كېرەك. باھالاش نەتىجىسىنى جەمئىيەتكە ئاشكارىلاش كېرەك.
第二十七条 县级以上人民政府应当每年向本级人民代表大会或者人民代表大会常务委员会报告环境状况和环境保护目标完成情况，对发生的重大环境事件应当及时向本级人民代表大会常务委员会报告，依法接受监督。
27-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ياكى خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا مۇھىت ئەھۋالى ۋە مۇھىت ئاسراش نىشانىنىڭ ئورۇندىلىش ئەھۋالىنى ھەر يىلى دوكلات قىلىشى، يۈز بەرگەن ئېغىر، زور مۇھىت ۋەقەلىرىنى شۇ دەرىجىلىك خەلق يىغىنى دائىمىي كومىتېتىغا ۋاقتىدا دوكلات قىلىشى، قانۇن بويىچە نازارەتنى قوبۇل قىلىشى كېرەك.
第三章 保护和改善环境
3-باب مۇھىت ئاسراش ۋە ياخشىلاش
第二十八条 地方各级人民政府应当根据环境保护目标和治理任务，采取有效措施，改善环境质量。
28-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى مۇھىت ئاسراش نىشانى ۋە تۈزەش ۋەزىپىسىگە ئاساسەن، ئۈنۈملۈك تەدبىر قوللىنىپ، مۇھىت سۈپىتىنى ياخشىلىشى كېرەك.
未达到国家环境质量标准的重点区域、流域的有关地方人民政府，应当制定限期达标规划，并采取措施按期达标。
دۆلەتنىڭ مۇھىت سۈپىتى ئۆلچىمىگە يەتمىگەن نۇقتىلىق رايون، ۋادىدىكى مۇناسىۋەتلىك يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە ئۆلچەمگە يەتكۈزۈش يىرىك پىلانى تۈزۈشى ھەمدە تەدبىر قوللىنىپ قەرەلىدە ئۆلچەمگە يەتكۈزۈشى كېرەك.
第二十九条 国家在重点生态功能区、生态环境敏感区和脆弱区等区域划定生态保护红线，实行严格保护。
29-ماددا دۆلەت نۇقتىلىق ئېكولوگىيەلىك فۇنكسىيەلىك رايون، ئېكولوگىيەلىك مۇھىت سەزگۈر رايونى ۋە ئاجىز رايون قاتارلىق رايونلاردا ئېكولوگىيەنى قوغداش قىزىل سىزىقى بېكىتىپ، قاتتىق قوغداشنى يولغا قويىدۇ.
各级人民政府对具有代表性的各种类型的自然生态系统区域，珍稀、濒危的野生动植物自然分布区域，重要的水源涵养区域，具有重大科学文化价值的地质构造、著名溶洞和化石分布区、冰川、火山、温泉等自然遗迹，以及人文遗迹、古树名木，应当采取措施予以保护，严禁破坏。
ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋەكىللىك خاراكتېرگە ئىگە ھەر خىل تىپتىكى تەبىئىي ئېكولوگىيە سىستېمىسى رايونلىرى، ئەتىۋارلىق، يوقىلىش گىردابىغا بېرىپ قالغان ياۋايى ھايۋان، ئۆسۈملۈكلەر تەبىئىي تارقالغان رايونلار، سۇ مەنبەسىنى ساقلايدىغان مۇھىم رايونلار، زور پەن-مەدەنىيەت قىممىتىگە ئىگە گېئولوگىيەلىك تۈزۈلۈش، داڭلىق ئۆڭكۈر ۋە تاش قاتما تارقالغان رايونلار، مۇزلۇق، يانار تاغ، ئارشاڭ قاتارلىق تەبىئىي يادىكارلىقلارغا قارىتا، شۇنىڭدەك ئادىمىيەت خارابىسى، قەدىمىي، داڭلىق دەرەخلەرنى تەدبىر قوللىنىپ قوغداش كېرەك، بۇزۇۋېتىش قاتتىق مەنئى قىلىنىدۇ.
第三十条 开发利用自然资源，应当合理开发，保护生物多样性，保障生态安全，依法制定有关生态保护和恢复治理方案并予以实施。
30-ماددا تەبىئىي بايلىقنى ئېچىپ پايدىلىنىشتا، مۇۋاپىق ئېچىش، جانلىقلارنىڭ كۆپ خىللىقىنى قوغداش، ئېكولوگىيە بىخەتەرلىكىنى كاپالەتلەندۈرۈش كېرەك، قانۇن بويىچە ئېكولوگىيەنى قوغداش ۋە ئەسلىگە كەلتۈرۈش، تۈزەش لايىھەسى تۈزۈش ھەمدە يولغا قويۇش كېرەك.
引进外来物种以及研究、开发和利用生物技术，应当采取措施，防止对生物多样性的破坏。
سىرتتىن كىرگەن تۈرلەرنى كىرگۈزۈش، شۇنىڭدەك بىيو تېخنىكىنى تەتقىق قىلىش، ئېچىش ۋە ئۇنىڭدىن پايدىلىنىشتا تەدبىر قوللىنىپ، جانلىقلارنىڭ كۆپ خىللىقىغا بۇزغۇنچىلىق قىلىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش كېرەك.
第三十一条 国家建立、健全生态保护补偿制度。
31-ماددا دۆلەت ئېكولوگىيەنى قوغداش تولۇقلىمىسى تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ، مۇكەممەللەشتۈرىدۇ.
国家加大对生态保护地区的财政转移支付力度。有关地方人民政府应当落实生态保护补偿资金，确保其用于生态保护补偿。
دۆلەت ئېكولوگىيەنى قوغداش رايونلىرىغا قارىتىلغان مالىيە يۆتكىمە چىقىم سالمىقىنى ئاشۇرىدۇ. ئالاقىدار يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئېكولوگىيەنى قوغداش تولۇقلىما مەبلىغىنى ئەمەلىيلەشتۈرۈپ، ئۇنى ئېكولوگىيەنى قوغداش تولۇقلىمىسىغا ئىشلىتىشكە ھەقىقىي كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.
国家指导受益地区和生态保护地区人民政府通过协商或者按照市场规则进行生态保护补偿。
دۆلەت مەنپەئەتلەنگۈچى رايون ۋە ئېكولوگىيەنى قوغداش رايونىدىكى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ كېڭىشىش ياكى بازار قائىدىسى بويىچە ئېكولوگىيەنى قوغداش تولۇقلىمىسى بېرىشىگە يېتەكچىلىك قىلىدۇ.
第三十二条 国家加强对大气、水、土壤等的保护，建立和完善相应的调查、监测、评估和修复制度。
32-ماددا دۆلەت ئاتموسفېرا، سۇ، تۇپراق قاتارلىقلارنى قوغداشنى كۈچەيتىپ، مۇناسىپ تەكشۈرۈش، كۆزىتىش، باھالاش ۋە ئەسلىگە كەلتۈرۈش تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ ۋە مۇكەممەللەشتۈرىدۇ.
第三十三条 各级人民政府应当加强对农业环境的保护，促进农业环境保护新技术的使用，加强对农业污染源的监测预警，统筹有关部门采取措施，防治土壤污染和土地沙化、盐渍化、贫瘠化、石漠化、地面沉降以及防治植被破坏、水土流失、水体富营养化、水源枯竭、种源灭绝等生态失调现象，推广植物病虫害的综合防治。
33-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى يېزا ئىگىلىك مۇھىتىنى ئاسراشنى كۈچەيتىشى، يېزا ئىگىلىك مۇھىتىنى ئاسراش يېڭى تېخنىكىسىنى ئىشلىتىشنى ئىلگىرى سۈرۈشى، يېزا ئىگىلىكىنىڭ بۇلغىما مەنبەسىنى كۆزىتىش-ئۆلچەش، سىگنال بېرىشنى كۈچەيتىشى، مۇناسىۋەتلىك تارماقلارنى بىرتۇتاش پىلانلاپ تەدبىر قوللىنىشى كېرەك، تۇپراق بۇلغىنىش ۋە تۇپراقنىڭ قۇملىشىشى، شورلىشىشى، ئۈنۈمسىز بولۇشى، شېغىللىشىش، يەر يۈزىنىڭ ئولتۇرۇشۇپ كېتىشى ھەمدە يېپىنچا ئۆسۈملۈكلەرنىڭ بۇزغۇنچىلىققا ئۇچرىشى، سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشى، سۇدا ئوزۇقلۇق موللىشىپ كېتىش، سۇ مەنبەسى قۇرۇپ كېتىش، ئۇرۇق مەنبەسى قۇرۇپ كېتىش قاتارلىق ئېكولوگىيە قالايمىقانلىشىش ھادىسىلىرىنىڭ ئالدىنى ئېلىپ ۋە ئۇنى تىزگىنلەپ، ئۆسۈملۈكلەردىكى كېسەللىك ۋە ھاشارات زىيىنىنىڭ ھەر تەرەپلىمە ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەشنى كېڭەيتىش كېرەك.
县级、乡级人民政府应当提高农村环境保护公共服务水平，推动农村环境综合整治。
ناھىيە دەرىجىلىك، يېزا دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى يېزىلارنىڭ مۇھىت ئاسراش ئاممىۋى مۇلازىمەت سەۋىيەسىنى ئۆستۈرۈپ، يېزا مۇھىتىنى ھەر تەرەپلىمە تۈزەشكە تۈرتكە بولۇشى كېرەك.
第三十四条 国务院和沿海地方各级人民政府应当加强对海洋环境的保护。向海洋排放污染物、倾倒废弃物，进行海岸工程和海洋工程建设，应当符合法律法规规定和有关标准，防止和减少对海洋环境的污染损害。
34-ماددا گوۋۇيۈەن ۋە دېڭىز بويىدىكى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى دېڭىز-ئوكيان مۇھىتىنى ئاسراشنى كۈچەيتىشى كېرەك. دېڭىز-ئوكيانغا بۇلغىما چىقىرىش، تاشلاندۇق تۆكۈش، دېڭىز قىرغىقى قۇرۇلۇشى ۋە دېڭىز-ئوكيان قۇرۇلۇشى قىلىشتا، قانۇن-نىزاملاردىكى بەلگىلىمىگە ۋە مۇناسىۋەتلىك ئۆلچەمگە ئۇيغۇن كېلىش، دېڭىز-ئوكيان مۇھىتىنى بۇلغاشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى ئازايتىش كېرەك.
第三十五条 城乡建设应当结合当地自然环境的特点，保护植被、水域和自然景观，加强城市园林、绿地和风景名胜区的建设与管理。
35-ماددا شەھەر-يېزا قۇرۇلۇشىدا شۇ جاينىڭ تەبىئىي مۇھىت ئالاھىدىلىكىگە بىرلەشتۈرۈپ، يېپىنچا ئۆسۈملۈك، سۇ رايونى ۋە تەبىئىي مەنزىرىنى قوغداش، شەھەر باغ-ئورمان، يېشىللىق ۋە داڭلىق مەنزىرە رايونىنى قۇرۇش ۋە باشقۇرۇشنى كۈچەيتىش كېرەك.
第三十六条 国家鼓励和引导公民、法人和其他组织使用有利于保护环境的产品和再生产品，减少废弃物的产生。
36-ماددا دۆلەت پۇقرالار، قانۇنىي ئىگىلەر ۋە باشقا تەشكىلاتلارنى مۇھىت ئاسراشقا پايدىلىق مەھسۇلات ۋە ھاسىلىي مەھسۇلاتنى ئىشلىتىشكە رىغبەتلەندۈرۈپ ۋە يېتەكلەپ، تاشلاندۇقنىڭ پەيدا بولۇشىنى ئازايتىدۇ.
国家机关和使用财政资金的其他组织应当优先采购和使用节能、节水、节材等有利于保护环境的产品、设备和设施。
دۆلەت ئورگىنى ۋە مالىيە مەبلىغى ئىشلىتىدىغان باشقا تەشكىلاتلار ئېنېرگىيە تېجەش، سۇ تېجەش، ماتېرىيال تېجەش قاتارلىق مۇھىتنى ئاسراشقا پايدىلىق مەھسۇلات، ئۈسكۈنە ۋە ئەسلىھەلەرنى ئاۋۋال سېتىۋېلىشى ۋە ئىشلىتىشى كېرەك.
第三十七条 地方各级人民政府应当采取措施，组织对生活废弃物的分类处置、回收利用。
37-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى تەدبىر قوللىنىپ، تۇرمۇش تاشلاندۇقلىرىنى تۈرگە ئايرىپ بىر تەرەپ قىلىش، يىغىۋېلىپ پايدىلىنىشقا تەشكىللىشى كېرەك.
第三十八条 公民应当遵守环境保护法律法规，配合实施环境保护措施，按照规定对生活废弃物进行分类放置，减少日常生活对环境造成的损害。
38-ماددا پۇقرالار مۇھىت ئاسراشقا دائىر قانۇن-نىزاملارغا رىئايە قىلىشى، مۇھىت ئاسراش تەدبىرلىرىنى يولغا قويۇشقا ماسلىشىشى، تۇرمۇش تاشلاندۇقلىرىنى بەلگىلىمە بويىچە تۈرگە ئايرىپ قويۇشى، كۈندىلىك تۇرمۇشنىڭ مۇھىتقا كەلتۈرىدىغان زىيىنىنى ئازايتىشى كېرەك.
第三十九条 国家建立、健全环境与健康监测、调查和风险评估制度；鼓励和组织开展环境质量对公众健康影响的研究，采取措施预防和控制与环境污染有关的疾病。
39-ماددا دۆلەت مۇھىت ۋە ساغلاملىقنى كۆزىتىش-ئۆلچەش، تەكشۈرۈش ۋە خەۋپ-خەتەرنى باھالاش تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ، مۇكەممەللەشتۈرىدۇ؛ مۇھىت سۈپىتىنىڭ ئاممىنىڭ ساغلاملىقىغا كۆرسىتىدىغان تەسىرى توغرىسىدىكى تەتقىقاتنى قانات يايدۇرۇشقا ئىلھام ۋە تەشكىللەپ، تەدبىر قوللىنىپ مۇھىت بۇلغىنىشىغا مۇناسىۋەتلىك كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە تىزگىنلەش كېرەك.
第四章 防治污染和其他公害
4-باب بۇلغىنىشنىڭ ۋە باشقا ئىجتىمائىي ئاپەتنىڭ ئالدىنى ئېلىش
第四十条 国家促进清洁生产和资源循环利用。
40-ماددا دۆلەت پاكىز ئىشلەپچىقىرىش ۋە بايلىقتىن ئايلانما پايدىلىنىشنى ئىلگىرى سۈرىدۇ.
国务院有关部门和地方各级人民政府应当采取措施，推广清洁能源的生产和使用。
گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ۋە يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى تەدبىر قوللىنىپ، پاكىز ئېنېرگىيە ئىشلەپچىقىرىش ۋە ئىشلىتىشنى كېڭەيتىشى كېرەك.
企业应当优先使用清洁能源，采用资源利用率高、污染物排放量少的工艺、设备以及废弃物综合利用技术和污染物无害化处理技术，减少污染物的产生。
كارخانىلار پاكىز ئېنېرگىيەنى ئاۋۋال ئىشلىتىشى، بايلىقتىن پايدىلىنىش نىسبىتى يۇقىرى، بۇلغىما چىقىرىش مىقدارى ئاز ھۈنەر-سەنئەت، ئۈسكۈنە، شۇنىڭدەك تاشلاندۇقلاردىن ئۇنىۋېرسال پايدىلىنىش تېخنىكىسى ۋە بۇلغىمىنى زىيانسىزلاشتۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىش تېخنىكىسىنى قوللىنىپ، بۇلغىما چىقىرىشنى ئازايتىشى كېرەك.
第四十一条 建设项目中防治污染的设施，应当与主体工程同时设计、同时施工、同时投产使用。防治污染的设施应当符合经批准的环境影响评价文件的要求，不得擅自拆除或者闲置。
41-ماددا قۇرۇلۇش تۈرىدىكى بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئالىدىغان ۋە ئۇنى تۈزەيدىغان ئەسلىھەلەرنى ئاساسىي گەۋدە قۇرۇلۇشى بىلەن تەڭ لايىھەلەش، تەڭ قۇرۇلۇش قىلىش، تەڭ ئىشلەپچىقىرىشقا كىرىشتۈرۈش، ئىشلىتىش كېرەك. بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش ئەسلىھەلىرى تەستىقلىتىلغان مۇھىت تەسىرىنى باھالاش ھۆججىتىدىكى تەلەپكە ئۇيغۇن بولۇشى كېرەك، ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن چۇۋۇۋېتىشكە ياكى بىكار قويۇپ قويۇشقا بولمايدۇ.
第四十二条 排放污染物的企业事业单位和其他生产经营者，应当采取措施，防治在生产建设或者其他活动中产生的废气、废水、废渣、医疗废物、粉尘、恶臭气体、放射性物质以及噪声、振动、光辐射、电磁辐射等对环境的污染和危害。
42-ماددا بۇلغىما چىقىرىدىغان كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار ۋە باشقا ئىشلەپچىقىرىش بىلەن شۇغۇللانغۇچىلار تەدبىر قوللىنىپ، ئىشلەپچىقىرىش، قۇرۇلۇش ياكى باشقا پائالىيەتلەر جەريانىدا پەيدا بولغان كېرەكسىز گاز، كېرەكسىز سۇ، داشقال، داۋالاش تاشلاندۇقلىرى، چاڭ-توزان، سېسىق گاز، رادىيوئاكتىپلىق ماددىلار، شۇنىڭدەك شاۋقۇن، تەۋرىنىش، نۇر رادىياتسىيەسى، ئېلېكتر ماگنىت رادىياتسىيەسى قاتارلىقلارنىڭ مۇھىتنى بۇلغىشى ۋە خەۋپىنىڭ ئالدىنى ئېلىشى ۋە ئۇنى تىزگىنلىشى كېرەك.
排放污染物的企业事业单位，应当建立环境保护责任制度，明确单位负责人和相关人员的责任。
بۇلغىما چىقىرىدىغان كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار مۇھىت ئاسراش مەسئۇلىيەت تۈزۈمىنى ئورنىتىپ، ئورۇن مەسئۇلى ۋە مۇناسىۋەتلىك خادىملارنىڭ جاۋابكارلىقىنى ئايدىڭلاشتۇرۇشى كېرەك.
重点排污单位应当按照国家有关规定和监测规范安装使用监测设备，保证监测设备正常运行，保存原始监测记录。
نۇقتىلىق بۇلغىما چىقارغۇچى ئورۇنلار كۆزىتىپ ئۆلچەش ئۈسكۈنىلىرىنى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى ۋە كۆزىتىپ ئۆلچەش قائىدىسى بويىچە ئورنىتىشى، ئىشلىتىشى، كۆزىتىپ ئۆلچەش ئۈسكۈنىلىرىنىڭ نورمال يۈرۈشۈشىگە كاپالەتلىك قىلىشى، دەسلەپكى كۆزىتىپ ئۆلچەش خاتىرىسىنى ساقلىشى كېرەك.
严禁通过暗管、渗井、渗坑、灌注或者篡改、伪造监测数据，或者不正常运行防治污染设施等逃避监管的方式违法排放污染物。
سۈڭگۈچ، سۇ سىڭمە قۇدۇق، سۇ سىڭمەس ئازگال، سۇ قۇيۇش ياكى كۆزىتىش-ئۆلچەش سانلىق مەلۇماتىنى ئۆزگەرتىۋېتىش، ياسىۋېلىش، ياكى بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش ئەسلىھەلىرىنى نورمال ئىشلەتمەسلىك قاتارلىق نازارەت قىلىش-باشقۇرۇشتىن ئۆزىنى قاچۇرۇش ئۇسۇللىرى بىلەن قانۇنغا خىلاپ بۇلغىما چىقىرىش قاتتىق مەنئى قىلىنىدۇ.
第四十三条 排放污染物的企业事业单位和其他生产经营者，应当按照国家有关规定缴纳排污费。排污费应当全部专项用于环境污染防治，任何单位和个人不得截留、挤占或者挪作他用。
43-ماددا بۇلغىما چىقىرىدىغان كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار ۋە باشقا ئىشلەپچىقىرىش بىلەن شۇغۇللانغۇچىلار دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە بۇلغىما چىقىرىش ھەققى تاپشۇرۇشى كېرەك. بۇلغىما چىقىرىش ھەققىنىڭ ھەممىسىنى مۇھىت بۇلغىنىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەشكە مەخسۇس ئىشلىتىش كېرەك، ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ تۇتۇپ قېلىشىغا، ئىگىلىۋېلىشىغا ياكى باشقا ئىشقا ئىشلىتىشىگە يول قويۇلمايدۇ.
依照法律规定征收环境保护税的，不再征收排污费。
قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە مۇھىت ئاسراش بېجى ئېلىنىدىغان بۇلغىما چىقىرىش ھەققىمۇ ئېلىنمايدۇ.
第四十四条 国家实行重点污染物排放总量控制制度。重点污染物排放总量控制指标由国务院下达，省、自治区、直辖市人民政府分解落实。企业事业单位在执行国家和地方污染物排放标准的同时，应当遵守分解落实到本单位的重点污染物排放总量控制指标。
44-ماددا دۆلەت نۇقتىلىق بۇلغىما چىقىرىش ئومۇمىي مىقدارىنى تىزگىنلەش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ. نۇقتىلىق بۇلغىما چىقىرىش ئومۇمىي مىقدارىنى تىزگىنلەش كۆرسەتكۈچىنى گوۋۇيۈەن چۈشۈرىدۇ، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى بۆلۈپ ئەمەلىيلەشتۈرىدۇ. كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار دۆلەتنىڭ ۋە يەرلىكنىڭ بۇلغىما چىقىرىش ئۆلچىمىنى ئىجرا قىلىش بىلەن بىللە، شۇ ئورۇننىڭ نۇقتىلىق بۇلغىما چىقىرىش ئومۇمىي مىقدارىنى تىزگىنلەش كۆرسەتكۈچىگىچە بۆلۈپ ئەمەلىيلەشتۈرۈشى كېرەك.
对超过国家重点污染物排放总量控制指标或者未完成国家确定的环境质量目标的地区，省级以上人民政府环境保护主管部门应当暂停审批其新增重点污染物排放总量的建设项目环境影响评价文件。
دۆلەتنىڭ نۇقتىلىق بۇلغىما چىقىرىش ئومۇمىي مىقدارىنى تىزگىنلەش كۆرسەتكۈچىدىن ئېشىپ كەتكەن ياكى دۆلەت بېكىتكەن مۇھىت سۈپىتى نىشانىنى ئورۇندىمىغان رايونلارغا قارىتا، ئۆلكە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارمىقى يېڭىدىن كۆپەيگەن نۇقتىلىق بۇلغىما چىقىرىش ئورتاق مىقدارىنى تەستىقلاش قۇرۇلۇش تۈرىنىڭ مۇھىت تەسىرىنى باھالاش ھۆججىتىنى ۋاقتىنچە توختىتىشى كېرەك.
第四十五条 国家依照法律规定实行排污许可管理制度。
45-ماددا دۆلەت قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە بۇلغىما چىقىرىش ئىجازىتىنى باشقۇرۇش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.
实行排污许可管理的企业事业单位和其他生产经营者应当按照排污许可证的要求排放污染物；未取得排污许可证的，不得排放污染物。
بۇلغىما چىقىرىش ئىجازىتىنى باشقۇرىدىغان كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار ۋە باشقا ئىشلەپچىقىرىش تىجارەتچىلىرى بۇلغىما چىقىرىش ئىجازەتنامىسىدىكى تەلەپ بويىچە بۇلغىما چىقىرىشى كېرەك؛ بۇلغىما چىقىرىش ئىجازەتنامىسى ئالمىغان تۇرۇپ بۇلغىما چىقىرىشقا بولمايدۇ.
第四十六条 国家对严重污染环境的工艺、设备和产品实行淘汰制度。任何单位和个人不得生产、销售或者转移、使用严重污染环境的工艺、设备和产品。
46-ماددا دۆلەت مۇھىتنى ئېغىر دەرىجىدە بۇلغايدىغان ھۈنەر-سەنئەت، ئۈسكۈنە ۋە مەھسۇلاتلارنى شاللاش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ. ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ ئېغىر بۇلغانغان مۇھىتنى ئىشلەپچىقىرىدىغان، ساتىدىغان ياكى يۆتكەيدىغان، ئىشلىتىدىغان ھۈنەر-سەنئەت، ئۈسكۈنە ۋە مەھسۇلات ئىشلەپچىقىرىشىغا، سېتىشىغا ياكى يۆتكەپ ئىشلىتىشىگە يول قويۇلمايدۇ.
禁止引进不符合我国环境保护规定的技术、设备、材料和产品。
دۆلىتىمىزنىڭ مۇھىت ئاسراش بەلگىلىمىسىگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغان تېخنىكا، ئۈسكۈنە، ماتېرىيال ۋە مەھسۇلاتلارنى كىرگۈزۈش مەنئى قىلىنىدۇ.
第四十七条 各级人民政府及其有关部门和企业事业单位，应当依照《中华人民共和国突发事件应对法》的规定，做好突发环境事件的风险控制、应急准备、应急处置和事后恢复等工作。
47-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ئۇنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ھەم كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ تاسادىپىي ۋەقەگە تاقابىل تۇرۇش قانۇنى»دىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە، تاسادىپىي مۇھىت ۋەقەسىنىڭ خەۋپ-خەتىرىنى تىزگىنلەش، جىددىي ئىشلارغا تاقابىل تۇرۇش تەييارلىقى، جىددىي بىر تەرەپ قىلىش ۋە ئىشتىن كېيىن ئەسلىگە كەلتۈرۈش قاتارلىق خىزمەتلەرنى ياخشى ئىشلىشى كېرەك.
县级以上人民政府应当建立环境污染公共监测预警机制，组织制定预警方案；环境受到污染，可能影响公众健康和环境安全时，依法及时公布预警信息，启动应急措施。
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى مۇھىت بۇلغىنىشىنى ئاممىۋى كۆزىتىش-ئۆلچەش، سىگنال بېرىش مېخانىزمى بەرپا قىلىپ، ئاگاھ لايىھەسى تۈزۈشكە تەشكىللىشى كېرەك؛ مۇھىت بۇلغىنىپ، ئاممىنىڭ ساغلاملىقى ۋە مۇھىت بىخەتەرلىكىگە تەسىر يەتكۈزۈش ئېھتىمالى بولغاندا، قانۇن بويىچە ۋاقتىدا ئاگاھ ئۇچۇرى ئېلان قىلىپ، جىددىي تاقابىل تۇرۇش تەدبىرىنى قوزغىتىش كېرەك.
企业事业单位应当按照国家有关规定制定突发环境事件应急预案，报环境保护主管部门和有关部门备案。在发生或者可能发生突发环境事件时，企业事业单位应当立即采取措施处理，及时通报可能受到危害的单位和居民，并向环境保护主管部门和有关部门报告。
كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە تاسادىپىي مۇھىت ۋەقەلىرىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش لايىھەسى تۈزۈپ، مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارمىقى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقنىڭ ئەنگە ئېلىشىغا يوللىشى كېرەك. تاسادىپىي مۇھىت ۋەقەسى يۈزبەرگەن ياكى يۈزبېرىش ئېھتىمالى بولغاندا، كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار دەرھال تەدبىر قوللىنىپ بىر تەرەپ قىلىشى، خەۋپ يەتكۈزۈش ئېھتىمالى بولغان ئورۇن ۋە ئاھالىگە ۋاقتىدا خەۋەر قىلىشى ھەمدە مۇھىت قوغداشقا مەسئۇل تارماق ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماققا دوكلات قىلىشى كېرەك.
突发环境事件应急处置工作结束后，有关人民政府应当立即组织评估事件造成的环境影响和损失，并及时将评估结果向社会公布。
تاسادىپىي مۇھىت ۋەقەسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش خىزمىتىنى ئاخىرلاشتۇرغاندىن كېيىن، مۇناسىۋەتلىك خەلق ھۆكۈمىتى ۋەقە كەلتۈرۈپ چىقارغان مۇھىت تەسىرى ۋە زىياننى باھالاشقا دەرھال تەشكىللىشى ھەمدە باھالاش نەتىجىسىنى جەمئىيەتكە ۋاقتىدا ئېلان قىلىشى كېرەك.
第四十八条 生产、储存、运输、销售、使用、处置化学物品和含有放射性物质的物品，应当遵守国家有关规定，防止污染环境。
48-ماددا خىمىيەلىك بۇيۇم ۋە تەركىبىدە رادىيوئاكتىپلىق ماددا بولغان بۇيۇملارنى ئىشلەپچىقىرىش، ساقلاش، توشۇش، سېتىش، ئىشلىتىش، بىر تەرەپ قىلىشتا، دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسىگە ئەمەل قىلىپ، مۇھىتنى بۇلغاشنىڭ ئالدىنى ئېلىش كېرەك.
第四十九条 各级人民政府及其农业等有关部门和机构应当指导农业生产经营者科学种植和养殖，科学合理施用农药、化肥等农业投入品，科学处置农用薄膜、农作物秸秆等农业废弃物，防止农业面源污染。
49-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ئۇنىڭ يېزا ئىگىلىكى قاتارلىق مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ۋە ئاپپاراتلىرى يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىشى تىجارەتچىلىرىنىڭ ئىلمىي تېرىقچىلىق ۋە باقمىچىلىق قىلىشىغا، دېھقانچىلىق دورىسى، خىمىيەۋى ئوغۇت قاتارلىق يېزا ئىگىلىك سېلىنما بۇيۇملىرىنى ئىلمىي، مۇۋاپىق ئىشلىتىشىگە، يېزا ئىگىلىكىگە ئىشلىتىلىدىغان سولياۋ يوپۇق، زىرائەت شادىسى قاتارلىق يېزا ئىگىلىك تاشلاندۇقلىرىنى ئىلمىي بىر تەرەپ قىلىشىغا، يېزا ئىگىلىكىنىڭ دائىرىلىك بۇلغىنىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشى كېرەك.
禁止将不符合农用标准和环境保护标准的固体废物、废水施入农田。施用农药、化肥等农业投入品及进行灌溉，应当采取措施，防止重金属和其他有毒有害物质污染环境。
يېزا ئىگىلىك ئۆلچىمى ۋە مۇھىت ئاسراش ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغان قاتتىق تاشلاندۇق، كېرەكسىز سۇنى ئېتىزغا قويۇش مەنئى قىلىنىدۇ. دېھقانچىلىق دورىسى، خىمىيەۋى ئوغۇت قاتارلىق يېزا ئىگىلىك سېلىنما بۇيۇملىرىنى ئىشلىتىش ۋە سۇغىرىشتا، تەدبىر قوللىنىپ، ئېغىر مېتاللار ۋە باشقا زەھەرلىك، زىيانلىق ماددىلارنىڭ مۇھىتنى بۇلغىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش كېرەك.
畜禽养殖场、养殖小区、定点屠宰企业等的选址、建设和管理应当符合有关法律法规规定。从事畜禽养殖和屠宰的单位和个人应当采取措施，对畜禽粪便、尸体和污水等废弃物进行科学处置，防止污染环境。
چارۋا-قۇش فېرمىسى، باقمىچىلىق رايونى، بەلگىلەنگەن سويۇش كارخانىسى قاتارلىقلارنى ئورۇن تاللاش، قۇرۇش ۋە باشقۇرۇش مۇناسىۋەتلىك قانۇن-نىزاملاردىكى بەلگىلىمىلەرگە ئۇيغۇن بولۇشى كېرەك. چارۋا-ئۆي قۇشلىرى باقمىچىلىقى ۋە سويۇش بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئورۇن ۋە شەخسلەر تەدبىر قوللىنىپ، چارۋا-ئۆي قۇشلىرىنىڭ قىغى، جەسىتى ۋە يۇندى قاتارلىق تاشلاندۇقلارنى ئىلمىي بىر تەرەپ قىلىشى، مۇھىتنى بۇلغىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشى كېرەك.
县级人民政府负责组织农村生活废弃物的处置工作。
ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى يېزا تۇرمۇش تاشلاندۇقلىرىنى بىر تەرەپ قىلىش خىزمىتىنى تەشكىللەشكە مەسئۇل بولىدۇ.
第五十条 各级人民政府应当在财政预算中安排资金，支持农村饮用水水源地保护、生活污水和其他废弃物处理、畜禽养殖和屠宰污染防治、土壤污染防治和农村工矿污染治理等环境保护工作。
50-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى مالىيە خامچوتىدىن مەبلەغ ئورۇنلاشتۇرۇپ، يېزىلارنىڭ ئىچىدىغان سۇ مەنبەسىنى قوغداش، تۇرمۇش يۇندىسى ۋە باشقا تاشلاندۇقلارنى بىر تەرەپ قىلىش، چارۋا-قۇش باقمىچىلىقى ۋە سويۇشتىن بولىدىغان بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش، تۇپراق بۇلغىنىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ۋە ئۇنى تۈزەش ھەم يېزىلاردىكى زاۋۇت-كانلارنىڭ بۇلغىنىشىنى تۈزەش قاتارلىق مۇھىت ئاسراش خىزمىتىگە مەدەت بېرىشى كېرەك.
第五十一条 各级人民政府应当统筹城乡建设污水处理设施及配套管网，固体废物的收集、运输和处置等环境卫生设施，危险废物集中处置设施、场所以及其他环境保护公共设施，并保障其正常运行。
51-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى شەھەر-يېزا قۇرۇلۇشىدا يۇندى بىر تەرەپ قىلىش ئەسلىھەسى ۋە يانداش تۇرۇبا تورى، قاتتىق تاشلاندۇق يىغىش، توشۇش ۋە بىر تەرەپ قىلىش قاتارلىق مۇھىت تازىلىقى ئەسلىھەلىرى، خەتەرلىك تاشلاندۇقلارنى مەركەزلىك بىر تەرەپ قىلىش ئەسلىھەلىرى، سورۇنلىرى، شۇنىڭدەك باشقا مۇھىت ئاسراش ئاممىۋى ئەسلىھەلىرىنى بىرتۇتاش پىلانلىشى ھەمدە ئۇنىڭ نورمال يۈرۈشۈشىنى كاپالەتلەندۈرۈشى كېرەك.
第五十二条 国家鼓励投保环境污染责任保险。
52-ماددا دۆلەت مۇھىت بۇلغىنىش جاۋابكارلىق سۇغۇرتىسىغا قاتنىشىشقا ئىلھام بېرىدۇ.
第五章 信息公开和公众参与
5-باب ئۇچۇرنى ئاشكارىلاش ۋە ئامما قاتنىشىش
第五十三条 公民、法人和其他组织依法享有获取环境信息、参与和监督环境保护的权利。
53-ماددا پۇقرالار، قانۇنىي ئىگىلەر ۋە باشقا تەشكىلاتلار قانۇن بويىچە مۇھىت ئۇچۇرىغا ئېرىشىش، مۇھىت ئاسراشقا قاتنىشىش ۋە ئۇنى نازارەت قىلىش ھوقۇقىغا ئىگە.
各级人民政府环境保护主管部门和其他负有环境保护监督管理职责的部门，应当依法公开环境信息、完善公众参与程序，为公民、法人和其他组织参与和监督环境保护提供便利。
ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارماقلىرى ۋە مۇھىت ئاسراشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش مەسئۇلىيىتى بار باشقا تارماقلار قانۇن بويىچە مۇھىت ئۇچۇرلىرىنى ئاشكارىلاپ، ئاممىنىڭ قاتنىشىش تەرتىپىنى مۇكەممەللەشتۈرۈپ، پۇقرالار، قانۇنىي ئىگىلەر ۋە باشقا تەشكىلاتلارنىڭ مۇھىت ئاسراشقا قاتنىشىشى ۋە نازارەت قىلىشىغا قولايلىق يارىتىپ بېرىشى كېرەك.
第五十四条 国务院环境保护主管部门统一发布国家环境质量、重点污染源监测信息及其他重大环境信息。省级以上人民政府环境保护主管部门定期发布环境状况公报。
54-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارمىقى دۆلەتنىڭ مۇھىت سۈپىتى، نۇقتىلىق بۇلغىما مەنبەسىنى كۆزىتىش-ئۆلچەش ئۇچۇرلىرى ۋە باشقا مۇھىم، زور مۇھىت ئۇچۇرلىرىنى بىرتۇتاش ئېلان قىلىدۇ. ئۆلكە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارماقلىرى مۇھىت ئەھۋالى ئاخباراتىنى قەرەللىك ئېلان قىلىدۇ.
县级以上人民政府环境保护主管部门和其他负有环境保护监督管理职责的部门，应当依法公开环境质量、环境监测、突发环境事件以及环境行政许可、行政处罚、排污费的征收和使用情况等信息。
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارمىقى ۋە مۇھىت ئاسراشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش مەسئۇلىيىتى بار باشقا تارماقلار مۇھىت سۈپىتى، مۇھىت كۆزىتىش-ئۆلچەش، تاسادىپىي مۇھىت ۋەقەسى، شۇنىڭدەك مۇھىت مەمۇرىي ئىجازىتى، مەمۇرىي جازا، بۇلغىما چىقىرىش ھەققى ئېلىش ۋە ئىشلىتىش ئەھۋالى قاتارلىق ئۇچۇرلارنى قانۇن بويىچە ئاشكارىلىشى كېرەك.
县级以上地方人民政府环境保护主管部门和其他负有环境保护监督管理职责的部门，应当将企业事业单位和其他生产经营者的环境违法信息记入社会诚信档案，及时向社会公布违法者名单。
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارمىقى ۋە مۇھىت ئاسراشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش مەسئۇلىيىتى بار باشقا تارماقلار كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار ۋە باشقا ئىشلەپچىقىرىش تىجارەتچىلىرىنىڭ مۇھىتقا دائىر قانۇنغا خىلاپ ئۇچۇرىنى جەمئىيەت سەمىمىيەت ئارخىپىغا خاتىرىلەپ، جەمئىيەتكە قانۇنغا خىلاپلىق قىلغۇچىلارنىڭ ئىسىملىكىنى ۋاقتىدا ئېلان قىلىشى كېرەك.
第五十五条 重点排污单位应当如实向社会公开其主要污染物的名称、排放方式、排放浓度和总量、超标排放情况，以及防治污染设施的建设和运行情况，接受社会监督。
55-ماددا نۇقتىلىق بۇلغىما چىقارغۇچى ئورۇنلار ئاساسلىق بۇلغىمىنىڭ نامى، چىقىرىش ئۇسۇلى، چىقىرىش قويۇقلۇقى ۋە ئومۇمىي مىقدارى، ئۆلچەمدىن ئاشۇرۇپ چىقىرىش ئەھۋالىنى، شۇنىڭدەك بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش ئەسلىھەلىرىنىڭ قۇرۇلۇشى ۋە يۈرۈشۈش ئەھۋالىنى جەمئىيەتكە ئەينەن ئاشكارىلاپ، جەمئىيەتنىڭ نازارىتىنى قوبۇل قىلىشى كېرەك.
第五十六条 对依法应当编制环境影响报告书的建设项目，建设单位应当在编制时向可能受影响的公众说明情况，充分征求意见。
56-ماددا قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇن مۇھىت تەسىرى دوكلاتىنى قانۇن بويىچە تۈزۈشكە تېگىشلىك قۇرۇلۇش تۈرلىرىگە قارىتا، تۈزگەندە تەسىرگە ئۇچراش ئېھتىمالى بولغان ئاممىغا ئەھۋالنى چۈشەندۈرۈپ، تولۇق پىكىر ئېلىشى كېرەك.
负责审批建设项目环境影响评价文件的部门在收到建设项目环境影响报告书后，除涉及国家秘密和商业秘密的事项外，应当全文公开；发现建设项目未充分征求公众意见的，应当责成建设单位征求公众意见。
قۇرۇلۇش تۈرىنىڭ مۇھىت تەسىرىنى باھالاش ھۆججىتىنى تەستىقلاشقا مەسئۇل تارماق قۇرۇلۇش تۈرىنىڭ مۇھىت تەسىرى دوكلاتىنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىن، دۆلەت مەخپىيىتى ۋە سودا مەخپىيىتىگە چېتىلىدىغان ئىشلارنى ھېسابقا ئالمىغاندا، تولۇق تېكىستى بىلەن ئاشكارىلىشى كېرەك؛ قۇرۇلۇش تۈرىدە ئاممىدىن تولۇق پىكىر ئالمىغانلىقىنى بايقىسا، قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇننى ئاممىدىن پىكىر ئېلىشقا بۇيرۇش كېرەك.
第五十七条 公民、法人和其他组织发现任何单位和个人有污染环境和破坏生态行为的，有权向环境保护主管部门或者其他负有环境保护监督管理职责的部门举报。
57-ماددا پۇقرالار، قانۇنىي ئىگىلەر ۋە باشقا تەشكىلاتلار ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ مۇھىتنى بۇلغاش ۋە ئېكولوگىيەگە بۇزغۇنچىلىق قىلىش قىلمىشىنى بايقىسا، مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارمىقى ياكى مۇھىت ئاسراشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش مەسئۇلىيىتى بار باشقا تارماققا پاش قىلىشقا ھوقۇقلۇق.
公民、法人和其他组织发现地方各级人民政府、县级以上人民政府环境保护主管部门和其他负有环境保护监督管理职责的部门不依法履行职责的，有权向其上级机关或者监察机关举报。
پۇقرالار، قانۇنىي ئىگىلەر ۋە باشقا تەشكىلاتلار يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارماقلىرى ۋە مۇھىت ئاسراشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش مەسئۇلىيىتى بار باشقا تارماقلارنىڭ مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلمىغانلىقىنى بايقىسا، ئۇلارنىڭ يۇقىرى دەرىجىلىك ئورگىنى ياكى رېۋىزىيە ئورگىنىغا پاش قىلىشقا ھوقۇقلۇق.
接受举报的机关应当对举报人的相关信息予以保密，保护举报人的合法权益。
پاش قىلىشنى قوبۇل قىلغۇچى ئورگان پاش قىلغۇچىنىڭ مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇرلىرىنى مەخپىي تۇتۇشى، پاش قىلغۇچىنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغدىشى كېرەك.
第五十八条 对污染环境、破坏生态，损害社会公共利益的行为，符合下列条件的社会组织可以向人民法院提起诉讼:
58-ماددا مۇھىتنى بۇلغايدىغان، ئېكولوگىيەنى بۇزىدىغان، ئاممىۋى مەنپەئەتكە زىيان سالىدىغان قىلمىشلارنى تۆۋەندىكى شەرتلەرگە ئۇيغۇن كېلىدىغان ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار خەلق سوت مەھكىمىسىگە دەۋا قىلسا بولىدۇ :
（一）依法在设区的市级以上人民政府民政部门登记；
( 1 ) رايون بار شەھەر دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ خەلق ئىشلىرى تارمىقىدا قانۇن بويىچە تىزىملىتىش؛
（二）专门从事环境保护公益活动连续五年以上且无违法记录。
( 2 ) مۇھىت ئاسراش ئاممىۋى پاراۋانلىق پائالىيىتى بىلەن مەخسۇس شۇغۇللانغىنىغا ئۇدا بەش يىلدىن ئاشقان ھەمدە قانۇنغا خىلاپ خاتىرىسى يوقلار.
符合前款规定的社会组织向人民法院提起诉讼，人民法院应当依法受理。
ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار خەلق سوت مەھكىمىسىگە دەۋا قىلسا، خەلق سوت مەھكىمىسى قانۇن بويىچە قوبۇل قىلىشى كېرەك.
提起诉讼的社会组织不得通过诉讼牟取经济利益。
دەۋا قىلغان ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار دەۋا ئارقىلىق ئىقتىسادىي مەنپەئەتكە ئېرىشسە بولمايدۇ.
第六章 法律责任
6-باب قانۇن جاۋابكارلىقى
第五十九条 企业事业单位和其他生产经营者违法排放污染物，受到罚款处罚，被责令改正，拒不改正的，依法作出处罚决定的行政机关可以自责令改正之日的次日起，按照原处罚数额按日连续处罚。
59-ماددا كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار ۋە باشقا ئىشلەپچىقىرىش تىجارەتچىلىرى قانۇنغا خىلاپ ھالدا بۇلغىما چىقارغانلىقتىن جەرىمانە جازاسى بېرىلگەن، تۈزىتىشكە بۇيرۇلغان، تۈزىتىشنى رەت قىلغانلىرىغا قانۇن بويىچە جازا قارارى چىقارغان مەمۇرىي ئورگان تۈزىتىشكە بۇيرۇلغان كۈننىڭ ئەتىسىدىن باشلاپ، ئەسلىدىكى جازا سوممىسى بويىچە كۈن بويىچە ئۇدا جازا بەرسە بولىدۇ.
前款规定的罚款处罚，依照有关法律法规按照防治污染设施的运行成本、违法行为造成的直接损失或者违法所得等因素确定的规定执行。
ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن جەرىمانە قويۇش جازاسى مۇناسىۋەتلىك قانۇن-نىزاملار بويىچە بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش ئەسلىھەلىرىنىڭ يۈرۈشۈش تەننەرخى، قانۇنغا خىلاپ قىلمىش كەلتۈرۈپ چىقارغان بىۋاسىتە زىيان ياكى قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت قاتارلىق ئامىللارغا ئاساسەن بېكىتىلگەن بەلگىلىمە ئىجرا قىلىنىدۇ.
地方性法规可以根据环境保护的实际需要，增加第一款规定的按日连续处罚的违法行为的种类。
يەرلىك نىزاملاردا مۇھىت ئاسراشنىڭ ئەمەلىي ئېھتىياجىغا قاراپ، 1-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن كۈن بويىچە ئۇدا جازا بېرىلىدىغان قانۇنغا خىلاپ قىلمىشنىڭ تۈرىنى كۆپەيتىشكە بولىدۇ.
第六十条 企业事业单位和其他生产经营者超过污染物排放标准或者超过重点污染物排放总量控制指标排放污染物的，县级以上人民政府环境保护主管部门可以责令其采取限制生产、停产整治等措施；情节严重的，报经有批准权的人民政府批准，责令停业、关闭。
60-ماددا كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار ۋە باشقا ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت قىلغۇچىلار بۇلغىما چىقىرىش ئۆلچىمىدىن ئاشۇرۇپ ياكى بۇلغىما چىقىرىش ئومۇمىي مىقدارىنى تىزگىنلەش كۆرسەتكۈچىدىن ئاشۇرۇپ بۇلغىما چىقارغان بولسا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارمىقى ئۇنى ئىشلەپچىقىرىشقا چەك قويۇش، ئىشلەپچىقىرىشنى توختىتىش-تۈزەش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىشقا بۇيرۇسا بولىدۇ؛ قىلمىشى ئېغىرلىرىنى تەستىقلىتىش ھوقۇقى بار خەلق ھۆكۈمىتىگە تەستىقلىتىش ئارقىلىق ئىش توختىتىش، تاقىۋېتىشكە بۇيرۇيدۇ.
第六十一条 建设单位未依法提交建设项目环境影响评价文件或者环境影响评价文件未经批准，擅自开工建设的，由负有环境保护监督管理职责的部门责令停止建设，处以罚款，并可以责令恢复原状。
61-ماددا قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇنلاردىن قۇرۇلۇش تۈرىنىڭ مۇھىت تەسىرىنى باھالاش ھۆججىتى ياكى مۇھىت تەسىرىنى باھالاش ھۆججىتىنى قانۇن بويىچە تاپشۇرماي، ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن قۇرۇلۇش باشلىغانلىرىنى مۇھىت ئاسراشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش مەسئۇلىيىتى بار تارماق قۇرۇلۇشنى توختىتىشقا بۇيرۇيدۇ، جەرىمانە قويىدۇ ھەمدە ئەسلىي ھالىتىگە كەلتۈرۈشكە بۇيرۇسا بولىدۇ.
第六十二条 违反本法规定，重点排污单位不公开或者不如实公开环境信息的，由县级以上地方人民政府环境保护主管部门责令公开，处以罚款，并予以公告。
62-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، نۇقتىلىق بۇلغىما چىقىرىدىغان ئورۇنلاردىن مۇھىت ئۇچۇرىنى ئاشكارىلىمىغانلىرىنى ياكى ئەينەن ئاشكارىلىمىغانلىرىنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارمىقى ئاشكارىلاشقا بۇيرۇيدۇ، جەرىمانە قويىدۇ ھەمدە ئېلان چىقىرىدۇ.
第六十三条 企业事业单位和其他生产经营者有下列行为之一，尚不构成犯罪的，除依照有关法律法规规定予以处罚外，由县级以上人民政府环境保护主管部门或者其他有关部门将案件移送公安机关，对其直接负责的主管人员和其他直接责任人员，处十日以上十五日以下拘留；情节较轻的，处五日以上十日以下拘留:
63-ماددا كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار ۋە باشقا ئىشلەپچىقىرىش تىجارەتچىلىرىدە تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرى سادىر قىلىنغان بولسىمۇ، جىنايەت شەكىللەندۈرمىگەنلىرىگە مۇناسىۋەتلىك قانۇن-نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە جازا بېرىلگەندىن سىرت، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارمىقى ياكى باشقا مۇناسىۋەتلىك تارمىقى دېلونى گۇڭئەن ئورگىنىغا ئۆتكۈزۈپ بېرىدۇ، ئۇنىڭ بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمى ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلىرى 10 كۈندىن يۇقىرى، 15 كۈندىن تۆۋەن توختىتىپ قويۇش جازاسى بېرىلىدۇ؛ قىلمىشى يېنىكرەك بولغانلارغا بەش كۈندىن يۇقىرى، 10 كۈندىن تۆۋەن توختىتىپ قويۇش جازاسى بېرىلىدۇ :
（一）建设项目未依法进行环境影响评价，被责令停止建设，拒不执行的；
( 1 ) قۇرۇلۇش تۈرىدە مۇھىت تەسىرىنى قانۇن بويىچە باھالاتماي، قۇرۇلۇشنى توختىتىشقا بۇيرۇلغان، ئىجرا قىلىشنى رەت قىلغانلار؛
（二）违反法律规定，未取得排污许可证排放污染物，被责令停止排污，拒不执行的；
( 2 ) قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، بۇلغىما چىقىرىش ئىجازەتنامىسى ئالماي تۇرۇپ بۇلغىما چىقارغان، بۇلغىما چىقىرىشنى توختىتىشقا بۇيرۇلغان، ئىجرا قىلىشنى رەت قىلغانلار؛
（三）通过暗管、渗井、渗坑、灌注或者篡改、伪造监测数据，或者不正常运行防治污染设施等逃避监管的方式违法排放污染物的；
( 3 ) سۈڭگۈچ، سۇ سىڭمە قۇدۇق، سۇ سىڭمەس ئازگال، سۇ قۇيۇش ياكى كۆزىتىش-ئۆلچەش سانلىق مەلۇماتىنى ئۆزگەرتىۋەتكەن، ياسىۋالغان ياكى بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش ئەسلىھەلىرىنى نورمال ئىشلەتمەسلىك قاتارلىق نازارەت قىلىش-باشقۇرۇشتىن قېچىش ئۇسۇلى بىلەن قانۇنغا خىلاپ بۇلغىما چىقارغانلار؛
（四）生产、使用国家明令禁止生产、使用的农药，被责令改正，拒不改正的。
( 4 ) دۆلەت رەسمىي بۇيرۇق چىقىرىپ ئىشلەپچىقىرىش، ئىشلىتىش مەنئى قىلىنغان دېھقانچىلىق دورىلىرىنى ئىشلەپچىقارغان، ئىشلەتكەنلەر تۈزىتىشكە بۇيرۇلغان، تۈزىتىشنى رەت قىلغانلار.
第六十四条 因污染环境和破坏生态造成损害的，应当依照《中华人民共和国侵权责任法》的有关规定承担侵权责任。
64-ماددا مۇھىتنى بۇلغاش ۋە ئېكولوگىيەنى بۇزۇش سەۋەبىدىن زىيان سالغانلار «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ھوقۇققا چېقىلىش جاۋابكارلىقى قانۇنى»دىكى مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلەر بويىچە ھوقۇققا چېقىلىش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.
第六十五条 环境影响评价机构、环境监测机构以及从事环境监测设备和防治污染设施维护、运营的机构，在有关环境服务活动中弄虚作假，对造成的环境污染和生态破坏负有责任的，除依照有关法律法规规定予以处罚外，还应当与造成环境污染和生态破坏的其他责任者承担连带责任。
65-ماددا مۇھىت تەسىرىنى باھالاش ئاپپاراتى، مۇھىت كۆزىتىش ئاپپاراتى، شۇنىڭدەك مۇھىت كۆزىتىش-ئۆلچەش ئۈسكۈنىسى ۋە بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تۈزەش ئەسلىھەسىنى ئاسراش، يۈرۈشتۈرۈش بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئاپپارات مۇناسىۋەتلىك مۇھىت مۇلازىمىتى پائالىيىتىدە ساختىپەزلىك قىلىپ، كەلتۈرۈپ چىقارغان مۇھىت بۇلغىنىش ۋە ئېكولوگىيەلىك بۇزغۇنچىلىققا جاۋابكارلىقى بارلىرىغا مۇناسىۋەتلىك قانۇن-نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە جازا بەرگەندىن باشقا، مۇھىتنى بۇلغاش ۋە ئېكولوگىيەنى بۇزۇشقا سەۋەبچى بولغان باشقا جاۋابكارلار بىلەن بىرلىكتە چاتما جاۋابكارلىقنىمۇ ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.
第六十六条 提起环境损害赔偿诉讼的时效期间为三年，从当事人知道或者应当知道其受到损害时起计算。
66-ماددا مۇھىت زىيىنىنى تۆلەش دەۋاسى قىلىش ۋاقىت چېكىنىڭ سۈرۈكى ئۈچ يىل بولىدۇ، زىيانغا ئۇچرىغانلىقىنى دەۋالاشقۇچىلار بىلگەن ياكى بىلىشكە تېگىشلىك بولغان ۋاقىتتىن باشلاپ ھېسابلىنىدۇ.
第六十七条 上级人民政府及其环境保护主管部门应当加强对下级人民政府及其有关部门环境保护工作的监督。发现有关工作人员有违法行为，依法应当给予处分的，应当向其任免机关或者监察机关提出处分建议。
67-ماددا يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ۋە ئۇنىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارمىقى تۆۋەن دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ئۇنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرىنىڭ مۇھىت ئاسراش خىزمىتىگە بولغان نازارەتچىلىكنى كۈچەيتىشى كېرەك. مۇناسىۋەتلىك خادىملارنىڭ قانۇنغا خىلاپ قىلمىشى بايقالسا، قانۇن بويىچە چارە كۆرۈشكە تېگىشلىك بولسا، ئۇلارنى ۋەزىپىگە تەيىنلىگەن، ۋەزىپىدىن قالدۇرغان ئورگان ياكى رېۋىزىيە ئورگىنىغا چارە كۆرۈش تەكلىپى بېرىشى كېرەك.
依法应当给予行政处罚，而有关环境保护主管部门不给予行政处罚的，上级人民政府环境保护主管部门可以直接作出行政处罚的决定。
قانۇن بويىچە مەمۇرىي جازا بېرىشى كېرەك، لېكىن ئالاقىدار مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارمىقى مەمۇرىي جازا بەرمىسە، يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل ئورگىنى بىۋاسىتە مەمۇرىي جازا توغرىسىدا قارار چىقارسا بولىدۇ.
第六十八条 地方各级人民政府、县级以上人民政府环境保护主管部门和其他负有环境保护监督管理职责的部门有下列行为之一的，对直接负责的主管人员和其他直接责任人员给予记过、记大过或者降级处分；造成严重后果的，给予撤职或者开除处分，其主要负责人应当引咎辞职:
68-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارماقلىرى ۋە مۇھىت ئاسراشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش مەسئۇلىيىتى بار باشقا تارماقلاردا تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىم ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا گۇناھ يېزىش، چوڭ گۇناھ يېزىش ياكى دەرىجىسىنى چۈشۈرۈش جازاسى بېرىلىدۇ؛ ئېغىر ئاقىۋەت پەيدا قىلغانلارغا ۋەزىپىسىدىن ئېلىپ تاشلاش ياكى خىزمەتتىن ھەيدەش جازاسى بېرىلىدۇ، ئۇلارنىڭ ئاساسلىق مەسئۇلى ئەيىبنى بوينىغا ئېلىپ ئىستېپا بېرىشى كېرەك :
（一）不符合行政许可条件准予行政许可的；
( 1 ) مەمۇرىي ئىجازەت شەرتىگە ئۇيغۇن كەلمەي تۇرۇپ مەمۇرىي ئىجازەت بېرىشكە رۇخسەت قىلغانلار؛
（二）对环境违法行为进行包庇的；
( 2 ) مۇھىتقا دائىر قانۇنغا خىلاپ قىلمىشلارنى قانات ئاستىغا ئالغانلار؛
（三）依法应当作出责令停业、关闭的决定而未作出的；
( 3 ) ئىش توختىتىش، تاقىۋېتىشكە بۇيرۇش قارارىنى قانۇن بويىچە چىقارغان بولسىمۇ چىقارمىغانلار؛
（四）对超标排放污染物、采用逃避监管的方式排放污染物、造成环境事故以及不落实生态保护措施造成生态破坏等行为，发现或者接到举报未及时查处的；
( 4 ) بۇلغىمىنى ئۆلچەمدىن ئاشۇرۇپ چىقىرىش، نازارەت قىلىش-باشقۇرۇشتىن ئۆزىنى قاچۇرۇش ئۇسۇلىنى قوللىنىپ بۇلغىما چىقىرىش، مۇھىت ھادىسىسى پەيدا قىلىش، شۇنىڭدەك ئېكولوگىيەنى ئاسراش تەدبىرىنى ئەمەلىيلەشتۈرمەي ئېكولوگىيەنى بۇزۇش قاتارلىق قىلمىشلارنى بايقىغانلار ياكى پاش قىلىشنى تاپشۇرۇۋېلىپ ۋاقتىدا تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلمىغانلار؛
（五）违反本法规定，查封、扣押企业事业单位和其他生产经营者的设施、设备的；
( 5 ) مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار ۋە باشقا ئىشلەپچىقىرىش تىجارەتچىلىرىنىڭ ئەسلىھە، ئۈسكۈنىلىرىنى پېچەتلىگەن، تۇتۇپ قالغانلار؛
（六）篡改、伪造或者指使篡改、伪造监测数据的；
( 6 ) سانلىق مەلۇماتلارنى ئۆزگەرتىۋەتكەن، ياسىۋالغان ياكى كۈشكۈرتكەن، ياسىۋالغانلار؛
（七）应当依法公开环境信息而未公开的；
( 7 ) مۇھىت ئۇچۇرىنى قانۇن بويىچە ئاشكارىلاشقا تېگىشلىك بولسىمۇ ئاشكارىلىمىغانلار؛
（八）将征收的排污费截留、挤占或者挪作他用的；
( 8 ) ئالغان بۇلغىما چىقىرىش ھەققىنى تۇتۇپ قالغان، ئىگىلىۋالغان ياكى باشقا ئىشقا ئىشلەتكەنلەر؛
（九）法律法规规定的其他违法行为。
( 9 ) قانۇن-نىزاملاردا بەلگىلەنگەن قانۇنغا خىلاپ باشقا قىلمىشلار.
第六十九条 违反本法规定，构成犯罪的，依法追究刑事责任。
69-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەر قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.
第七章 附则
7-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ
第七十条 本法自2015年1月1日起施行。
70-ماددا بۇ قانۇن 2015-يىل 1-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.