（1996年8月29日第八届全国人民代表大会常务委员会第二十一次会议通过　根据2009年8月27日第十一届全国人民代表大会常务委员会第十次会议《关于修改部分法律的决定》第一次修正　2012年12月28日第十一届全国人民代表大会常务委员会第三十次会议修订　根据2015年4月24日第十二届全国人民代表大会常务委员会第十四次会议《关于修改<中华人民共和国电力法>等六部法律的决定》第二次修正）

( 1996 ـ يىل 8 ـ ئاينىڭ 29 ـ كۈنى 8 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 21 ـ يىغىنىدا ماقۇللانغان، 2009 ـ يىل 8-ئاينىڭ 27 ـ كۈنى 11-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىدا ئىمىي كومىتېتى 10 ـ يىغىنىنىڭ «بىر قىسىم قانۇنلارغا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارارى»غا ئاساسەن 1 ـ قېتىم تۈزىتىلگەن، 2012 ـ يىل 12 ـ ئاينىڭ 28 ـ كۈنى 11 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك پارتىيە كومىتېتى 30 ـ يىغىنىدا تۈزىتىش كىرگۈزۈلگەن، 2015 ـ يىل 4 ـ ئاينىڭ 24 ـ كۈنى 12 ـ نۆۋەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىغا ئاساسەن ئۆزگەرتىلگەن مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 14-يىغىنىنىڭ «< جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئېلېكتىر ئېنېرگىيەسى قانۇنى > قاتارلىق ئالتە قانۇنغا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارارى»غا 2-قېتىم تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى )

目　　录

مۇندەرىجە

第一章　总则

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

第二章　家庭赡养与扶养

2-باب ئائىلىدە بېقىش ۋە بېقىش

第三章　社会保障

3-باب ئىجتىمائىي كاپالەت

第四章　社会服务

4-باب ئىجتىمائىي مۇلازىمەت

第五章　社会优待

5-باب ئىجتىمائىي ئېتىبار بېرىش

第六章　宜居环境

6-باب باب باب باب ياشاش مۇھىتى

第七章　参与社会发展

7-باب ئىجتىمائىي تەرەققىياتقا قاتنىشىش

第八章　法律责任

8-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

第九章　附则

9-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

第一章　总则

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

第一条　为了保障老年人合法权益，发展老龄事业，弘扬中华民族敬老、养老、助老的美德，根据宪法，制定本法。

1-ماددا بۇ قانۇن ياشانغانلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى كاپالەتلەندۈرۈش، ياشانغانلار ئىشلىرىنى راۋاجلاندۇرۇش، جۇڭخۇا مىللىتىنىڭ ياشانغانلارنى ھۆرمەتلەش، ياشانغانلارنى كۈتۈش، ياشانغانلارغا ياردەم بېرىشتەك گۈزەل ئەخلاقىنى ئەۋج ئالدۇرۇش مەقسىتىدە، ئاساسىي قانۇنغا بىنائەن چىقىرىلدى.

第二条　本法所称老年人是指六十周岁以上的公民。

2-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان ياشانغانلار 60 ياشتىن ئاشقان پۇقرالارنى كۆرسىتىدۇ.

第三条　国家保障老年人依法享有的权益。

3-ماددا دۆلەت ياشانغانلارنىڭ قانۇن بويىچە بەھرىمەن بولىدىغان ھوقۇق-مەنپەئىتىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.

老年人有从国家和社会获得物质帮助的权利，有享受社会服务和社会优待的权利，有参与社会发展和共享发展成果的权利。

ياشانغانلار دۆلەت ۋە جەمئىيەتتىن ماددىي ياردەمگە ئېرىشىش ھوقۇقىغا، ئىجتىمائىي مۇلازىمەت ۋە ئىجتىمائىي ئېتىباردىن بەھرىمەن بولۇش ھوقۇقىغا، ئىجتىمائىي تەرەققىياتقا قاتنىشىش ۋە تەرەققىيات نەتىجىلىرىدىن ئورتاق بەھرىلىنىش ھوقۇقىغا ئىگە.

禁止歧视、侮辱、虐待或者遗弃老年人。

ياشانغانلارنى كەمسىتىش، ھاقارەتلەش، خورلاش ياكى تاشلىۋېتىش مەنئى قىلىنىدۇ.

第四条　积极应对人口老龄化是国家的一项长期战略任务。

4-ماددا ياشانغانلار كۆپىيىشكە پائال يۈزلىنىش دۆلەتنىڭ بىر تۈرلۈك ئۇزاق مۇددەتلىك ئىستراتېگىيەلىك ۋەزىپىسى.

国家和社会应当采取措施，健全保障老年人权益的各项制度，逐步改善保障老年人生活、健康、安全以及参与社会发展的条件，实现老有所养、老有所医、老有所为、老有所学、老有所乐。

دۆلەت ۋە جەمئىيەت تەدبىر قوللىنىپ، ياشانغانلارنىڭ ھوقۇق-مەنپەئىتىنى كاپالەتلەندۈرىدىغان تۈزۈملەرنى تاكامۇللاشتۇرۇپ، ياشانغانلارنىڭ تۇرمۇش، ساغلاملىق، بىخەتەرلىك كاپالىتىنى شۇنىڭدەك ئىجتىمائىي تەرەققىياتقا قاتنىشىش شارائىتىنى قەدەممۇقەدەم ياخشىلاپ، ياشانغاندا كۈتۈنەلەيدىغان بولۇش، ياشانغاندا داۋالىنالايدىغان بولۇش، ياشانغاندىمۇ رولىنى جارى قىلدۇرالايدىغان بولۇش، ياشانغاندا ئوقۇيالايدىغان بولۇش، ياشانغاندا خۇشاللىقى بولۇشنى ئىشقا ئاشۇرۇشى كېرەك.

第五条　国家建立多层次的社会保障体系，逐步提高对老年人的保障水平。

5-ماددا دۆلەت كۆپ قاتلاملىق ئىجتىمائىي كاپالەت سىستېمىسى بەرپا قىلىپ، ياشانغانلارنى كاپالەتلەندۈرۈش سەۋىيەسىنى پەيدىنپەي ئۆستۈرىدۇ.

国家建立和完善以居家为基础、社区为依托、机构为支撑的社会养老服务体系。

دۆلەت ئائىلە ئاساس، مەھەللە تايانچ، ئاپپارات تىرەك قىلىنغان ياشانغاندا كۈتۈنۈش ئىجتىمائىي مۇلازىمەت سىستېمىسىنى بەرپا قىلىدۇ ۋە مۇكەممەللەشتۈرىدۇ.

倡导全社会优待老年人。

پۈتۈن جەمئىيەتنىڭ ياشانغانلارغا غەمخورلۇق قىلىشىنى تەشەببۇس قىلىش.

第六条　各级人民政府应当将老龄事业纳入国民经济和社会发展规划，将老龄事业经费列入财政预算，建立稳定的经费保障机制，并鼓励社会各方面投入，使老龄事业与经济、社会协调发展。

6-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ياشانغانلار ئىشلىرىنى خەلق ئىگىلىكى ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىيات يىرىك پىلانىغا كىرگۈزۈشى، ياشانغانلار ئىشلىرى خىراجىتىنى مالىيە خامچوتىغا كىرگۈزۈشى، مۇقىم خىراجەت كاپالىتى مېخانىزمى بەرپا قىلىشى ھەمدە جەمئىيەتتىكى ھەرقايسى تەرەپلەرنى مەبلەغ سېلىشقا ئىلھاملاندۇرۇپ، ياشانغانلار ئىشلىرى بىلەن ئىقتىساد، جەمئىيەتنى ماس تەرەققىي قىلدۇرۇشى كېرەك.

国务院制定国家老龄事业发展规划。县级以上地方人民政府根据国家老龄事业发展规划，制定本行政区域的老龄事业发展规划和年度计划。

گوۋۇيۈەن دۆلەت ياشانغانلار ئىشلىرىنىڭ تەرەققىيات يىرىك پىلانىنى تۈزۈپ چىقىدۇ. ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى دۆلەتنىڭ ياشانغانلار ئىشلىرىنىڭ تەرەققىيات يىرىك پىلانىغا ئاساسەن، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ ياشانغانلار ئىشلىرى تەرەققىيات يىرىك پىلانى ۋە يىللىق پىلانىنى تۈزىدۇ.

县级以上人民政府负责老龄工作的机构，负责组织、协调、指导、督促有关部门做好老年人权益保障工作。

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ياشانغانلار خىزمىتىگە مەسئۇل ئاپپاراتى مۇناسىۋەتلىك تارماقلارنىڭ ياشانغانلارنىڭ ھوقۇق-مەنپەئىتىنى كاپالەتلەندۈرۈش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشىنى تەشكىللەش، ماسلاشتۇرۇش، يېتەكچىلىك قىلىش، ھەيدەكچىلىك قىلىشقا مەسئۇل بولىدۇ.

第七条　保障老年人合法权益是全社会的共同责任。

7-ماددا ياشانغانلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى كاپالەتلەندۈرۈش پۈتۈن جەمئىيەتنىڭ ئورتاق مەسئۇلىيىتى.

国家机关、社会团体、企业事业单位和其他组织应当按照各自职责，做好老年人权益保障工作。

دۆلەت ئورگىنى، ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار، كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار ۋە باشقا تەشكىلاتلار ئۆز مەسئۇلىيىتى بويىچە، ياشانغانلارنىڭ ھوقۇق-مەنپەئىتىنى كاپالەتلەندۈرۈش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشى كېرەك.

基层群众性自治组织和依法设立的老年人组织应当反映老年人的要求，维护老年人合法权益，为老年人服务。

ئاساسىي قاتلام ئاممىۋى ئاپتونومىيە تەشكىلاتلىرى ۋە قانۇن بويىچە قۇرۇلغان ياشانغانلار تەشكىلاتلىرى ياشانغانلارنىڭ تەلىپىنى ئىنكاس قىلىشى، ياشانغانلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغدىشى، ياشانغانلارغا خىزمەت قىلىشى كېرەك.

提倡、鼓励义务为老年人服务。

ياشانغانلار ئۈچۈن خالىس مۇلازىمەت قىلىشنى تەشەببۇس قىلىش، ئۇنىڭغا ئىلھام بېرىش.

第八条　国家进行人口老龄化国情教育，增强全社会积极应对人口老龄化意识。

8-ماددا دۆلەت ياشانغانلار كۆپىيىش دۆلەت ئەھۋالى تەربىيەسى بېرىپ، پۈتۈن جەمئىيەتنىڭ ياشانغانلار كۆپىيىشكە پائال ھازىرلىق كۆرۈش ئېڭىنى كۈچەيتىدۇ.

全社会应当广泛开展敬老、养老、助老宣传教育活动，树立尊重、关心、帮助老年人的社会风尚。

پۈتۈن جەمئىيەت ياشانغانلارنى ھۆرمەتلەش، ياشانغانلارنى كۈتۈش، ياشانغانلارغا ياردەم بېرىش تەشۋىق-تەربىيە پائالىيىتىنى كەڭ قانات يايدۇرۇپ، ياشانغانلارنى ھۆرمەتلەيدىغان، ئۇلارغا كۆڭۈل بۆلىدىغان، ياردەم بېرىدىغان ئىجتىمائىي كەيپىيات تۇرغۇزۇشى كېرەك.

青少年组织、学校和幼儿园应当对青少年和儿童进行敬老、养老、助老的道德教育和维护老年人合法权益的法制教育。

ياشلار-ئۆسمۈرلەر تەشكىلاتلىرى، مەكتەپلەر ۋە بالىلار باغچىلىرى ياشلار-ئۆسمۈرلەر ۋە بالىلارغا ياشانغانلارنى ھۆرمەتلەش، ياشانغانلارنى كۈتۈش، ياشانغانلارغا ياردەم بېرىش ئەخلاق تەربىيەسى بېرىشى ۋە ياشانغانلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداشقا دائىر قانۇنچىلىق تەربىيەسى بېرىشى كېرەك.

广播、电影、电视、报刊、网络等应当反映老年人的生活，开展维护老年人合法权益的宣传，为老年人服务。

رادىيو، كىنو، تېلېۋىزىيە، گېزىت-ژۇرنال، تور قاتارلىقلاردا ياشانغانلارنىڭ تۇرمۇشىنى ئىنكاس قىلىش، ياشانغانلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش تەشۋىقاتىنى قانات يايدۇرۇپ، ياشانغانلارغا مۇلازىمەت قىلىش كېرەك.

第九条　国家支持老龄科学研究，建立老年人状况统计调查和发布制度。

9-ماددا دۆلەت ياشانغانلار ئىلمىي تەتقىقاتىنى قوللاپ، ياشانغانلارنىڭ ئەھۋالىنى ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش ۋە ئېلان قىلىش تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ.

第十条　各级人民政府和有关部门对维护老年人合法权益和敬老、养老、助老成绩显著的组织、家庭或者个人，对参与社会发展做出突出贡献的老年人，按照国家有关规定给予表彰或者奖励。

10-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلار ياشانغانلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش ۋە ياشانغانلارنى ھۆرمەتلەش، ياشانغانلارنى كۈتۈش، ياشانغانلارغا ياردەم بېرىشتە نەتىجىسى كۆرۈنەرلىك بولغان تەشكىلات، ئائىلە ياكى شەخسلەرنى، ئىجتىمائىي تەرەققىياتقا قاتنىشىشقا گەۋدىلىك تۆھپە قوشقان ياشانغانلارنى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە تەقدىرلەيدۇ ياكى مۇكاپاتلايدۇ.

第十一条　老年人应当遵纪守法，履行法律规定的义务。

11-ماددا ياشانغانلار قانۇن-ئىنتىزامغا رىئايە قىلىشى، قانۇندا بەلگىلەنگەن مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىشى كېرەك.

第十二条　每年农历九月初九为老年节。

12-ماددا ھەر يىلى دېھقانلار كالېندارى بويىچە 9-ئاينىڭ 9-كۈنى ياشانغانلار بايرىمى بولىدۇ.

第二章　家庭赡养与扶养

2-باب ئائىلىدە بېقىش ۋە بېقىش

第十三条　老年人养老以居家为基础，家庭成员应当尊重、关心和照料老年人。

13-ماددا ياشانغانلار كۈتۈنۈشتە ئائىلىنى ئاساس قىلىدۇ، ئائىلە ئەزالىرى ياشانغانلارنى ھۆرمەتلىشى، ئۇلارغا كۆڭۈل بۆلۈشى ۋە ئۇلارنىڭ ھالىدىن خەۋەر ئېلىشى كېرەك.

第十四条　赡养人应当履行对老年人经济上供养、生活上照料和精神上慰藉的义务，照顾老年人的特殊需要。

14-ماددا باققۇچى ياشانغانلارنى ئىقتىسادىي جەھەتتىن بېقىش، تۇرمۇشىدىن خەۋەر ئېلىش ۋە روھىي جەھەتتىن تەسەللى بېرىش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىشى، ياشانغانلارنىڭ ئالاھىدە ئېھتىياجىغا كۆڭۈل بۆلۈشى كېرەك.

赡养人是指老年人的子女以及其他依法负有赡养义务的人。

باققۇچى ياشانغانلارنىڭ پەرزەنتىنى، شۇنىڭدەك قانۇن بويىچە قاراش مەجبۇرىيىتى بار باشقا كىشىلەرنى كۆرسىتىدۇ.

赡养人的配偶应当协助赡养人履行赡养义务。

باققۇچىنىڭ جورىسى باققۇچىنىڭ بېقىش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىشىغا ياردەملىشىشى كېرەك.

第十五条　赡养人应当使患病的老年人及时得到治疗和护理；对经济困难的老年人，应当提供医疗费用。

15-ماددا باققۇچى كېسەل بولۇپ قالغان ياشانغانلارنى ۋاقتىدا داۋالىتىشى ۋە پەرۋىش قىلدۇرۇشى كېرەك؛ ئىقتىسادىي قىيىنچىلىقى بار ياشانغانلارنى داۋالاش خىراجىتى بىلەن تەمىنلەش كېرەك.

对生活不能自理的老年人，赡养人应当承担照料责任；不能亲自照料的，可以按照老年人的意愿委托他人或者养老机构等照料。

باققۇچى تۇرمۇشتا ئۆز ھاجىتىدىن چىقالمايدىغان ياشانغانلاردىن خەۋەر ئېلىش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك؛ ھالىدىن ئۆزى خەۋەر ئالالمىغانلىرىدا، ياشانغانلارنىڭ ئارزۇسى بويىچە باشقىلارغا ياكى كۈتۈنۈش ئاپپاراتى قاتارلىقلارغا خەۋەر ئېلىشنى ھاۋالە قىلسا بولىدۇ.

第十六条　赡养人应当妥善安排老年人的住房，不得强迫老年人居住或者迁居条件低劣的房屋。

16-ماددا باققۇچى ياشانغانلارنىڭ ئۆيىنى مۇۋاپىق ئورۇنلاشتۇرۇشى كېرەك، ياشانغانلارنى شارائىتى ناچار ئۆيدە تۇرۇشقا ياكى كۆچۈپ تۇرۇشقا مەجبۇرلىسا بولمايدۇ.

老年人自有的或者承租的住房，子女或者其他亲属不得侵占，不得擅自改变产权关系或者租赁关系。

ياشانغانلارنىڭ ئۆزىنىڭ ياكى ئىجارە ئالغان ئۆيىنى پەرزەنتلىرى ياكى باشقا تۇغقانلىرى ئىگىلىۋالسا، مۈلۈك ھوقۇقى مۇناسىۋىتى ياكى ئىجارە مۇناسىۋىتىنى ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن ئۆزگەرتسە بولمايدۇ.

老年人自有的住房，赡养人有维修的义务。

ياشانغانلارنىڭ ئۆزىنىڭ ئۆيىنى ئاسراتقۇچىنىڭ رېمونت قىلىش مەجبۇرىيىتى بار.

第十七条　赡养人有义务耕种或者委托他人耕种老年人承包的田地，照管或者委托他人照管老年人的林木和牲畜等，收益归老年人所有。

17-ماددا كۈتكۈچىنىڭ ياشانغانلار ھۆددە ئالغان يەرنى تېرىش ياكى باشقىلارغا تېرىشنى ھاۋالە قىلىش مەجبۇرىيىتى بار، ياشانغانلارنىڭ دەل-دەرىخى ۋە چارۋىلىرىنى باشقۇرۇش ياكى باشقىلارغا باشقۇرۇشنى ھاۋالە قىلىش، تاپقان پايدىسى ياشانغانلارغا تەۋە بولىدۇ.

第十八条　家庭成员应当关心老年人的精神需求，不得忽视、冷落老年人。

18-ماددا ئائىلە ئەزالىرى ياشانغانلارنىڭ روھىي ئېھتىياجىغا كۆڭۈل بۆلۈشى، ياشانغانلارغا سەل قارىماسلىقى، سوغۇق مۇئامىلە قىلماسلىقى كېرەك.

与老年人分开居住的家庭成员，应当经常看望或者问候老年人。

ياشانغانلاردىن ئايرىم ئولتۇراقلاشقان ئائىلە ئەزالىرى ياشانغانلارنى دائىم يوقلاپ تۇرۇشى ياكى ئۇلاردىن ئەھۋال سوراپ تۇرۇشى كېرەك.

用人单位应当按照国家有关规定保障赡养人探亲休假的权利。

ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە باققۇچىنىڭ تۇغقان يوقلاش-دەم ئېلىش ھوقۇقىنى كاپالەتلەندۈرۈشى كېرەك.

第十九条　赡养人不得以放弃继承权或者其他理由，拒绝履行赡养义务。

19-ماددا باققۇچى ۋارىسلىق ھوقۇقىدىن ياكى باشقا سەۋەبلەر بىلەن بېقىش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىشنى رەت قىلسا بولمايدۇ.

赡养人不履行赡养义务，老年人有要求赡养人付给赡养费等权利。

باققۇچى ھالىدىن خەۋەر ئېلىش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلمىسا، ياشانغان كىشى باققۇچىدىن قاراش ھەققى تەلەپ قىلىش قاتارلىق ھوقۇقلارغا ئىگە.

赡养人不得要求老年人承担力不能及的劳动。

باققۇچى ياشانغانلاردىن ئۈستىگە ئېلىش ئىقتىدارى يەتمەيدىغان ئەمگەكنى تەلەپ قىلسا بولمايدۇ.

第二十条　经老年人同意，赡养人之间可以就履行赡养义务签订协议。赡养协议的内容不得违反法律的规定和老年人的意愿。

20-ماددا باققۇچى ياشانغانلارنىڭ ماقۇللۇقىنى ئالغاندىن كېيىن، بېقىش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىش توغرىسىدا كېلىشىم تۈزسە بولىدۇ. بېقىش كېلىشىمىنىڭ مەزمۇنى قانۇندىكى بەلگىلىمىلەرگە ۋە ياشانغانلارنىڭ ئارزۇسىغا خىلاپ بولسا بولمايدۇ.

基层群众性自治组织、老年人组织或者赡养人所在单位监督协议的履行。

ئاساسىي قاتلام ئامما ئاپتونومىيە تەشكىلاتى، ياشانغانلار تەشكىلاتى ياكى باققۇچى تۇرۇشلۇق ئورۇندا نازارەتچىلىك كېلىشىمىنىڭ ئىجرا قىلىنىشىنى نازارەت قىلىدۇ.

第二十一条　老年人的婚姻自由受法律保护。子女或者其他亲属不得干涉老年人离婚、再婚及婚后的生活。

21-ماددا ياشانغانلارنىڭ ئۆيلىنىش ئەركىنلىكىنى قانۇن قوغدايدۇ. پەرزەنتلەر ياكى باشقا تۇغقانلار ياشانغانلارنىڭ ئاجرىشىشىغا، قايتا ئۆيلىنىشىگە ۋە تويدىن كېيىنكى تۇرمۇشىغا ئارىلىشىۋالسا بولمايدۇ.

赡养人的赡养义务不因老年人的婚姻关系变化而消除。

باققۇچىنىڭ بېقىش مەجبۇرىيىتى ياشانغانلارنىڭ ئۆيلىنىش مۇناسىۋىتىنىڭ ئۆزگىرىشى بىلەن يوقالمايدۇ.

第二十二条　老年人对个人的财产，依法享有占有、使用、收益和处分的权利，子女或者其他亲属不得干涉，不得以窃取、骗取、强行索取等方式侵犯老年人的财产权益。

22-ماددا ياشانغانلار شەخسىي مال-مۈلكىنى قانۇن بويىچە ئىگىلەش، ئىشلىتىش، مەنپەئەتلىنىش ۋە بىر تەرەپ قىلىش ھوقۇقىغا ئىگە، پەرزەنتلىرى ياكى باشقا تۇغقانلىرى ئارىلىشىۋالسا بولمايدۇ، ئوغرىلىتىش، ئالداپ ئېلىۋېلىش، مەجبۇرىي ئېلىۋېلىش قاتارلىق ئۇسۇللار بىلەن ياشانغانلارنىڭ مال-مۈلۈك ھوقۇق-مەنپەئىتىگە دەخلى-تەرۇز قىلسا بولمايدۇ.

老年人有依法继承父母、配偶、子女或者其他亲属遗产的权利，有接受赠与的权利。子女或者其他亲属不得侵占、抢夺、转移、隐匿或者损毁应当由老年人继承或者接受赠与的财产。

ياشانغانلار ئاتا-ئانىسى، جورىسى، پەرزەنتى ياكى باشقا تۇغقانلىرىنىڭ مىراسىغا قانۇن بويىچە ۋارىسلىق قىلىش ھوقۇقىغا ئىگە، ھەدىيە قوبۇل قىلىش ھوقۇقىغا ئىگە. پەرزەنتلەر ياكى باشقا تۇغقانلىرى ھەدىيە مال-مۈلۈكنى ئىگىلىۋالسا، تارتىۋالسا، يۆتكىۋەتسە، تىقىۋالسا ياكى بۇزۇۋەتسە بولمايدۇ، ياشانغانلار ۋارىسلىق قىلىدىغان ياكى قوبۇل قىلىدىغان مال-مۈلۈككە ۋارىسلىق قىلىشى كېرەك.

老年人以遗嘱处分财产，应当依法为老年配偶保留必要的份额。

ياشانغانلار مال-مۈلكىنى ۋەسىيەت ئارقىلىق بىر تەرەپ قىلىشتا، ياشانغان جورىسىغا قانۇن بويىچە تېگىشلىك ئۈلۈش قالدۇرۇشى كېرەك.

第二十三条　老年人与配偶有相互扶养的义务。

23-ماددا ياشانغانلار بىلەن جورىسىنىڭ بىر-بىرىنى بېقىش مەجبۇرىيىتى بار.

由兄、姐扶养的弟、妹成年后，有负担能力的，对年老无赡养人的兄、姐有扶养的义务。

ئاكىسى، ئاچىسى باققان ئىنىسى، سىڭلىسى قۇرامىغا يەتكەندىن كېيىن بېقىش ئىقتىدارىغا ئىگە بولسا، ياشىنىپ قالغان باققۇچى يوق ئاكىسى، ئاچىسىنى بېقىش مەجبۇرىيىتى بار.

第二十四条　赡养人、扶养人不履行赡养、扶养义务的，基层群众性自治组织、老年人组织或者赡养人、扶养人所在单位应当督促其履行。

24-ماددا باققۇچى، باققۇچى بېقىش، بېقىش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلمىسا، ئاساسىي قاتلامدىكى ئاممىۋى ئاپتونومىيە تەشكىلاتى، ياشانغانلار تەشكىلاتى ياكى باققۇچى، باققۇچى تۇرۇشلۇق ئورۇن ئۇنىڭ ئادا قىلىشىغا ھەيدەكچىلىك قىلىشى كېرەك.

第二十五条　禁止对老年人实施家庭暴力。

25-ماددا ياشانغانلارغا ئائىلە زۇلۇمى سېلىش مەنئى قىلىنىدۇ.

第二十六条　具备完全民事行为能力的老年人，可以在近亲属或者其他与自己关系密切、愿意承担监护责任的个人、组织中协商确定自己的监护人。监护人在老年人丧失或者部分丧失民事行为能力时，依法承担监护责任。

26-ماددا تولۇق ھەق تەلەپ ھەرىكەت ئىقتىدارىنى ھازىرلىغان ياشانغانلار ئۆزىنىڭ ۋەسىيسىنى يېقىن تۇغقانلىرى ياكى ئۆزى بىلەن مۇناسىۋىتى قويۇق بولغان، ۋەسىيلىك جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشنى خالايدىغان باشقا شەخس، تەشكىل كېڭىشىپ بېكىتسە بولىدۇ. ياشانغانلار ھەق تەلەپ ھەرىكەت ئىقتىدارىدىن قالغان ياكى قىسمەن قالغاندا، ۋەسىيلەر قانۇن بويىچە ۋەسىيلىك جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

老年人未事先确定监护人的，其丧失或者部分丧失民事行为能力时，依照有关法律的规定确定监护人。

ياشانغانلار ۋەسىيسىنى ئالدىن بەلگىلەپ بەرمىسە، ھەق تەلەپ ھەرىكەت ئىقتىدارىدىن قالغان ياكى قىسمەن قالغاندا، ئالاقىدار قانۇنلاردىكى بەلگىلىمە بويىچە ۋەسىي بەلگىلەپ بېرىدۇ.

第二十七条　国家建立健全家庭养老支持政策，鼓励家庭成员与老年人共同生活或者就近居住，为老年人随配偶或者赡养人迁徙提供条件，为家庭成员照料老年人提供帮助。

27-ماددا دۆلەت ئائىلىدە كۈتۈنۈشكە مەدەت بېرىش سىياسىتىنى ئورنىتىپ ۋە تاكامۇللاشتۇرۇپ، ئائىلە ئەزالىرىنىڭ ياشانغانلار بىلەن بىللە تۇرمۇش كەچۈرۈشى ياكى يېقىن ئەتراپتا ئولتۇراقلىشىشىغا ئىلھام بېرىدۇ، ياشانغانلارنىڭ جورىسى ياكى باققۇچىسىنىڭ بىللە كۆچۈشىگە شارائىت يارىتىپ بېرىدۇ، ئائىلە ئەزالىرىنىڭ ياشانغانلارنىڭ ھالىدىن خەۋەر ئېلىشىغا ياردەم بېرىدۇ.

第三章　社会保障

3-باب ئىجتىمائىي كاپالەت

第二十八条　国家通过基本养老保险制度，保障老年人的基本生活。

28-ماددا دۆلەت ئاساسىي كۈتۈنۈش سۇغۇرتىسى تۈزۈمى ئارقىلىق ياشانغانلارنىڭ ئاساسىي تۇرمۇشىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.

第二十九条　国家通过基本医疗保险制度，保障老年人的基本医疗需要。享受最低生活保障的老年人和符合条件的低收入家庭中的老年人参加新型农村合作医疗和城镇居民基本医疗保险所需个人缴费部分，由政府给予补贴。

29-ماددا دۆلەت ئاساسىي داۋالىنىش سۇغۇرتىسى تۈزۈمى ئارقىلىق، ياشانغانلارنىڭ ئاساسىي داۋالىنىش ئېھتىياجىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ. ئەڭ تۆۋەن تۇرمۇش كاپالىتىدىن بەھرىمەن بولىدىغان ياشانغانلار ۋە شەرتكە ئۇيغۇن كېلىدىغان تۆۋەن كىرىملىك ئائىلىلەردىكى ياشانغانلارنىڭ يېڭىچە يېزا ھەمكارلىشىپ داۋالىنىش ۋە شەھەر-بازار ئاھالىسى ئاساسىي داۋالىنىش سۇغۇرتىسىغا قاتنىشىشتا شەخسىي تاپشۇرىدىغان ھەق قىسمىغا ھۆكۈمەت تولۇقلىما بېرىدۇ.

有关部门制定医疗保险办法，应当对老年人给予照顾。

مۇناسىۋەتلىك تارماقلار داۋالىنىش سۇغۇرتىسى چارىسىنى تۈزۈشتە، ياشانغانلارغا ئېتىبار بېرىشى كېرەك.

第三十条　国家逐步开展长期护理保障工作，保障老年人的护理需求。

30-ماددا دۆلەت ئۇزاق مۇددەتلىك پەرۋىش كاپالىتى خىزمىتىنى تەدرىجىي قانات يايدۇرۇپ، ياشانغانلارنىڭ پەرۋىش ئېھتىياجىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.

对生活长期不能自理、经济困难的老年人，地方各级人民政府应当根据其失能程度等情况给予护理补贴。

ئۇزاق مۇددەت تۇرمۇشتا ئۆز ھاجىتىدىن چىقالمايدىغان، ئىقتىسادىي قىيىنچىلىقى بار ياشانغانلارغا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئۇلارنىڭ ئىقتىدارىدىن قېلىش دەرىجىسى قاتارلىق ئەھۋاللارغا ئاساسەن پەرۋىش ياردەم پۇلى بېرىشى كېرەك.

第三十一条　国家对经济困难的老年人给予基本生活、医疗、居住或者其他救助。

31-ماددا دۆلەت ئىقتىسادىي قىيىنچىلىقى بار ياشانغانلارغا ئاساسىي تۇرمۇش، داۋالىنىش، ئولتۇراقلىشىش ياكى باشقا قۇتقۇزۇش ياردىمى بېرىدۇ.

老年人无劳动能力、无生活来源、无赡养人和扶养人，或者其赡养人和扶养人确无赡养能力或者扶养能力的，由地方各级人民政府依照有关规定给予供养或者救助。

ياشانغانلارنىڭ ئەمگەك ئىقتىدارى، تۇرمۇش مەنبەسى، كۈتكۈچىسى ۋە باققۇچىسى بولمىسا ياكى ئۇنىڭ باققۇچىسى ۋە باققۇچىسىنىڭ ھەقىقەتەن بېقىش ئىقتىدارى ياكى بېقىش ئىقتىدارى بولمىسا، يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلەر بويىچە باقىدۇ ياكى قۇتقۇزىدۇ.

对流浪乞讨、遭受遗弃等生活无着的老年人，由地方各级人民政府依照有关规定给予救助。

سەرگەردان، تىلەمچىلىك قىلغان، تاشلىۋېتىلگەن قاتارلىق تۇرمۇشىدىن خەۋەرسىز قالغان ياشانغانلارنى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمە بويىچە قۇتقۇزىدۇ، ياردەم بېرىدۇ.

第三十二条　地方各级人民政府在实施廉租住房、公共租赁住房等住房保障制度或者进行危旧房屋改造时，应当优先照顾符合条件的老年人。

32-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئەرزان ئىجارە ئۆي، ئاممىۋى ئىجارە ئۆي قاتارلىق تۇرالغۇ كاپالىتى تۈزۈمىنى يولغا قويغاندا ياكى خەتەرلىك، كونا ئۆيلەرنى ئۆزگەرتكەندە، شەرتكە ئۇيغۇن كېلىدىغان ياشانغانلارغا ئاۋۋال ئېتىبار بېرىشى كېرەك.

第三十三条　国家建立和完善老年人福利制度，根据经济社会发展水平和老年人的实际需要，增加老年人的社会福利。

33-ماددا دۆلەت ياشانغانلار پاراۋانلىقى تۈزۈمىنى ئورنىتىپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈپ، ئىقتىسادىي، ئىجتىمائىي تەرەققىيات سەۋىيەسى ۋە ياشانغانلارنىڭ ئەمەلىي ئېھتىياجىغا ئاساسەن، ياشانغانلارغا قارىتىلغان ئىجتىمائىي پاراۋانلىقنى ئاشۇرىدۇ.

国家鼓励地方建立八十周岁以上低收入老年人高龄津贴制度。

دۆلەت يەرلىكنىڭ 80 ياشتىن ئاشقان، تۆۋەن كىرىملىك ياشانغانلارغا چوڭ ياشلىقلار قوشۇمچە پۇلى بېرىش تۈزۈمىنى ئورنىتىشىغا ئىلھام بېرىدۇ.

国家建立和完善计划生育家庭老年人扶助制度。

دۆلەت پىلانلىق تۇغۇت ئائىلىلىرىدىكى ياشانغانلارنى بېقىش تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ ۋە مۇكەممەللەشتۈرىدۇ.

农村可以将未承包的集体所有的部分土地、山林、水面、滩涂等作为养老基地，收益供老年人养老。

يېزىلاردا كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى ھۆددە بېرىلمىگەن قىسمەن يەر، تاغ ئورمىنى، سۇ يۈزى، ساھىل قاتارلىقلار ياشانغاندا كۈتۈنۈش بازىسى قىلىنىپ، ياشانغانلارنىڭ كۈتۈنۈشىدىن نەپ ئېلىنسا بولىدۇ.

第三十四条　老年人依法享有的养老金、医疗待遇和其他待遇应当得到保障，有关机构必须按时足额支付，不得克扣、拖欠或者挪用。

34-ماددا ياشانغانلارنىڭ قانۇن بويىچە بەھرىمەن بولىدىغان كۈتۈنۈش پۇلى، داۋالىنىش تەمىناتى ۋە باشقا تەمىناتىنى كاپالەتلەندۈرۈش كېرەك، مۇناسىۋەتلىك ئاپپاراتلار ئۇنى ۋاقتىدا، تولۇق بېرىشى شەرت، تۇتۇۋېلىشقا، نېسى قالدۇرۇشقا ياكى ئىشلىتىۋېلىشقا يول قويۇلمايدۇ.

国家根据经济发展以及职工平均工资增长、物价上涨等情况，适时提高养老保障水平。

دۆلەت ئىقتىسادىي تەرەققىيات، شۇنىڭدەك ئىشچى-خىزمەتچىلەرنىڭ ئوتتۇرىچە مائاشىنىڭ ئۆسۈشى، مال باھاسىنىڭ ئۆسۈشى قاتارلىق ئەھۋاللارغا ئاساسەن، ياشانغاندا كۈتۈنۈش كاپالىتى سەۋىيەسىنى مۇۋاپىق پەيتتە ئۆستۈرىدۇ.

第三十五条　国家鼓励慈善组织以及其他组织和个人为老年人提供物质帮助。

35-ماددا دۆلەت خەيرىيەت تەشكىلاتلىرى، شۇنىڭدەك باشقا تەشكىلات ۋە شەخسلەرنىڭ ياشانغانلارغا ماددىي ياردەم بېرىشىگە ئىلھام بېرىدۇ.

第三十六条　老年人可以与集体经济组织、基层群众性自治组织、养老机构等组织或者个人签订遗赠扶养协议或者其他扶助协议。

36-ماددا ياشانغانلار كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلات، ئاساسىي قاتلامدىكى ئامما ئاپتونومىيە تەشكىلاتى، كۈتۈنۈش ئاپپاراتى قاتارلىق تەشكىلات ياكى شەخسلەر بىلەن ۋەسىيەتلىك ھەدىيە قىلىش-بېقىش كېلىشىمى ياكى باشقا يۆلەش-ياردەم بېرىش كېلىشىمى تۈزسە بولىدۇ.

负有扶养义务的组织或者个人按照遗赠扶养协议，承担该老年人生养死葬的义务，享有受遗赠的权利。

بېقىش مەجبۇرىيىتى بار تەشكىلات ياكى شەخس ۋەسىيەتلىك ھەدىيە قىلىش-بېقىش كېلىشىمى بويىچە، شۇ ياشانغان كىشىنى ھايات ۋاقتىدا بېقىش، ئۆلگەندە دەپنە قىلىش مەجبۇرىيىتىنى ئۈستىگە ئالىدۇ ۋە ھەدىيە قوبۇل قىلىش ھوقۇقىغا ئىگە.

第四章　社会服务

4-باب ئىجتىمائىي مۇلازىمەت

第三十七条　地方各级人民政府和有关部门应当采取措施，发展城乡社区养老服务，鼓励、扶持专业服务机构及其他组织和个人，为居家的老年人提供生活照料、紧急救援、医疗护理、精神慰藉、心理咨询等多种形式的服务。

37-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلار تەدبىر قوللىنىپ، شەھەر-يېزىلاردىكى مەھەللە كۈتۈنۈش مۇلازىمىتىنى راۋاجلاندۇرۇپ، كەسپىي مۇلازىمەت ئاپپاراتى ۋە باشقا تەشكىلات ۋە شەخسلەرنى ئىلھاملاندۇرۇپ ۋە يۆلەپ، ئۆيىدە تۇرۇۋاتقان ياشانغانلارغا تۇرمۇشىدىن خەۋەر ئېلىش، جىددىي قۇتقۇزۇش، داۋالاش، پەرۋىش قىلىش، روھىي تەسەللى بېرىش، پىسخىكا جەھەتتىن مەسلىھەت بېرىش قاتارلىق كۆپ خىل شەكىلدىكى مۇلازىمەتنى قىلىشى كېرەك.

对经济困难的老年人，地方各级人民政府应当逐步给予养老服务补贴。

يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئىقتىسادىي قىيىنچىلىقى بار ياشانغانلارغا تەدرىجىي ھالدا كۈتۈنۈش مۇلازىمىتى تولۇقلىمىسى بېرىشى كېرەك.

第三十八条　地方各级人民政府和有关部门、基层群众性自治组织，应当将养老服务设施纳入城乡社区配套设施建设规划，建立适应老年人需要的生活服务、文化体育活动、日间照料、疾病护理与康复等服务设施和网点，就近为老年人提供服务。

38-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلار، ئاساسىي قاتلام ئاممىۋى ئاپتونومىيە تەشكىلاتلىرى كۈتۈنۈش مۇلازىمەت ئەسلىھەسىنى شەھەر-يېزا مەھەللىلىرىنىڭ يانداش ئەسلىھە قۇرۇلۇشى يىرىك پىلانىغا كىرگۈزۈپ، ياشانغانلارنىڭ ئېھتىياجىغا باب كېلىدىغان تۇرمۇش مۇلازىمىتى، مەدەنىيەت-تەنتەربىيە پائالىيىتى، كۈندۈزى ھالىدىن خەۋەر ئېلىش، كېسەل كۈتۈش ۋە سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش قاتارلىق مۇلازىمەت ئەسلىھەلىرى ۋە تور نۇقتىلىرىنى قۇرۇپ، ياشانغانلارغا يېقىن ئەتراپتا مۇلازىمەت قىلىشى كېرەك.

发扬邻里互助的传统，提倡邻里间关心、帮助有困难的老年人。

قوشنىلار ئارا ياردەم بېرىش ئەنئەنىسىنى جارى قىلدۇرۇپ، قوشنىلار ئارا قىيىنچىلىقى بار ياشانغانلارغا كۆڭۈل بۆلۈش ۋە ياردەم بېرىشنى تەشەببۇس قىلىش.

鼓励慈善组织、志愿者为老年人服务。倡导老年人互助服务。

خەيرىيەت تەشكىلاتلىرى، پىدائىيلارنىڭ ياشانغانلار ئۈچۈن مۇلازىمەت قىلىشىغا ئىلھام بېرىلىدۇ. ياشانغانلارنىڭ ئۆزئارا ياردەم بېرىش مۇلازىمىتىنى تەشەببۇس قىلىش.

第三十九条　各级人民政府应当根据经济发展水平和老年人服务需求，逐步增加对养老服务的投入。

39-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئىقتىسادىي تەرەققىيات سەۋىيەسى ۋە ياشانغانلارنىڭ مۇلازىمەت ئېھتىياجىغا ئاساسەن، ياشانغانلارنى كۈتۈش مۇلازىمىتىگە سېلىنىدىغان سېلىنمىنى تەدرىجىي ئاشۇرۇشى كېرەك.

各级人民政府和有关部门在财政、税费、土地、融资等方面采取措施，鼓励、扶持企业事业单位、社会组织或者个人兴办、运营养老、老年人日间照料、老年文化体育活动等设施。

ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلار مالىيە، باج-ھەق، يەر، مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈش قاتارلىق جەھەتلەردە تەدبىر قوللىنىپ، كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار، ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار ياكى شەخسلەرنىڭ ياشانغاندا كۈتۈنۈش، ياشانغانلارنىڭ ھالىدىن كۈندۈزى خەۋەر ئېلىش، ياشانغانلار مەدەنىيەت-تەنتەربىيە پائالىيىتى قاتارلىق ئەسلىھەلەرنى قۇرۇشى، يۈرۈشتۈرۈشىگە ئىلھام بېرىدۇ ۋە مەدەت بېرىدۇ.

第四十条　地方各级人民政府和有关部门应当按照老年人口比例及分布情况，将养老服务设施建设纳入城乡规划和土地利用总体规划，统筹安排养老服务设施建设用地及所需物资。

40-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلار ياشانغانلار ئاھالىسىنىڭ نىسبىتى ۋە تارقىلىش ئەھۋالىغا ئاساسەن، كۈتۈنۈش مۇلازىمەت ئەسلىھەلىرى قۇرۇلۇشىنى شەھەر-يېزا يىرىك پىلانى ۋە يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىغا كىرگۈزۈپ، كۈتۈنۈش مۇلازىمەت ئەسلىھەلىرىنى قۇرۇشقا ئىشلىتىلىدىغان يەر ۋە كېرەكلىك ماددىي ئەشيالارنى بىرتۇتاش ئورۇنلاشتۇرۇشى كېرەك.

公益性养老服务设施用地，可以依法使用国有划拨土地或者农民集体所有的土地。

ئاممىۋى پاراۋانلىق كۈتۈنۈش مۇلازىمىتى ئەسلىھەلىرىگە ئىشلىتىلىدىغان يەردە، دۆلەت ئاجرىتىپ بەرگەن يەر ياكى دېھقانلارنىڭ كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى يەرنى قانۇن بويىچە ئىشلىتىشكە بولىدۇ.

养老服务设施用地，非经法定程序不得改变用途。

كۈتۈنۈش مۇلازىمەت ئەسلىھەلىرىگە ئىشلىتىلىدىغان يەرنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن تەرتىپ بولمىسا ئىشلىتىلىشىنى ئۆزگەرتىشكە بولمايدۇ.

第四十一条　政府投资兴办的养老机构，应当优先保障经济困难的孤寡、失能、高龄等老年人的服务需求。

41-ماددا ھۆكۈمەت مەبلەغ سېلىپ قۇرغان كۈتۈنۈش ئاپپاراتلىرى ئىقتىسادىي قىيىنچىلىقى بار ئىگە-چاقىسىز ياشانغانلار، ئىقتىدارىدىن قالغان ياشانغانلار، يېشى چوڭ ياشانغانلار قاتارلىقلارغا مۇلازىمەت قىلىش ئېھتىياجىنى ئاۋۋال كاپالەتلەندۈرۈشى كېرەك.

第四十二条　国务院有关部门制定养老服务设施建设、养老服务质量和养老服务职业等标准，建立健全养老机构分类管理和养老服务评估制度。

42-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارمىقى كۈتۈنۈش مۇلازىمەت ئەسلىھەلىرى قۇرۇلۇشى، كۈتۈنۈش مۇلازىمەت سۈپىتى ۋە كۈتۈنۈش مۇلازىمەت كەسپى قاتارلىقلارنىڭ ئۆلچىمىنى تۈزۈپ، كۈتۈنۈش ئاپپاراتلىرىنى تۈرگە ئايرىپ باشقۇرۇش ۋە كۈتۈنۈش مۇلازىمىتىنى باھالاش تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ ۋە تاكامۇللاشتۇرىدۇ.

各级人民政府应当规范养老服务收费项目和标准，加强监督和管理。

ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى كۈتۈنۈش مۇلازىمىتى ھەققى ئېلىش تۈرى ۋە ئۆلچىمىنى قېلىپلاشتۇرۇپ، نازارەت قىلىش-باشقۇرۇشنى كۈچەيتىشى كېرەك.

第四十三条　设立养老机构，应当符合下列条件:

43-ماددا كۈتۈنۈش ئاپپاراتى قۇرۇشتا، تۆۋەندىكى شەرتلەرگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك :

（一）有自己的名称、住所和章程；

( 1 ) ئۆزىنىڭ نامى، تۇرۇشلۇق جايى ۋە نىزامنامىسى بولۇش؛

（二）有与服务内容和规模相适应的资金；

( 2 ) مۇلازىمەت مەزمۇنى ۋە كۆلىمىگە لايىق مەبلىغى بولۇش؛

（三）有符合相关资格条件的管理人员、专业技术人员和服务人员；

( 3 ) ئالاقىدار سالاھىيەت شەرتىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان باشقۇرغۇچى، كەسپىي تېخنىكا خادىمى ۋە مۇلازىمەت خادىمى بولۇش؛

（四）有基本的生活用房、设施设备和活动场地；

( 4 ) ئاساسىي تۇرمۇش ئۆيى، ئەسلىھە، ئۈسكۈنە ۋە پائالىيەت مەيدانى بولۇش؛

（五）法律、法规规定的其他条件。

( 5 ) قانۇن-نىزاملاردا بەلگىلەنگەن باشقا شەرتلەر.

第四十四条　设立公益性养老机构应当向县级以上人民政府民政部门申请行政许可；经许可的，依法办理相应的登记。

44-ماددا پاراۋانلىق خاراكتېرىدىكى كۈتۈنۈش ئاپپاراتى قۇرۇشتا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ خەلق ئىشلىرى تارمىقىغا مەمۇرىي ئىجازەت ئىلتىماس قىلىش كېرەك؛ ئىجازەت بېرىلگەنلىرى قانۇن بويىچە مۇناسىپ تىزىملىتىلىدۇ.

设立经营性养老机构应当在工商行政管理部门办理登记后，向县级以上人民政府民政部门申请行政许可。

تىجارەتلىك كۈتۈنۈش ئاپپاراتى قۇرۇشتا، سودا-سانائەت مەمۇرىي باشقۇرۇش تارمىقىدا تىزىمغا ئالدۇرغاندىن كېيىن، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ خەلق ئىشلىرى تارمىقىغا مەمۇرىي ئىجازەت ئىلتىماس قىلىش كېرەك.

县级以上人民政府民政部门负责养老机构的指导、监督和管理，其他有关部门依照职责分工对养老机构实施监督。

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ خەلق ئىشلىرى تارمىقى كۈتۈنۈش ئاپپاراتىنى يېتەكلەش، نازارەت قىلىش ۋە باشقۇرۇشقا مەسئۇل بولىدۇ، باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلار مەسئۇلىيىتى ۋە ئىش تەقسىماتى بويىچە كۈتۈنۈش ئاپپاراتىنى نازارەت قىلىدۇ.

第四十五条　养老机构变更或者终止的，应当妥善安置收住的老年人，并依照规定到有关部门办理手续。有关部门应当为养老机构妥善安置老年人提供帮助。

45-ماددا كۈتۈنۈش ئاپپاراتى ئۆزگەرتىلگەن ياكى تاقىۋېتىلگەن بولسا، بېقىۋېلىنغان ياشانغانلارنى ئوبدان ئورۇنلاشتۇرۇش ھەمدە بەلگىلىمە بويىچە مۇناسىۋەتلىك تارماقلارغا بېرىپ رەسمىيەت بېجىرىش كېرەك. مۇناسىۋەتلىك تارماقلار كۈتۈنۈش ئاپپاراتلىرىنىڭ ياشانغانلارنى مۇۋاپىق ئورۇنلاشتۇرۇشىغا ياردەم بېرىشى كېرەك.

第四十六条　国家建立健全养老服务人才培养、使用、评价和激励制度，依法规范用工，促进从业人员劳动报酬合理增长，发展专职、兼职和志愿者相结合的养老服务队伍。

46-ماددا دۆلەت كۈتۈنۈش مۇلازىمىتى ئىختىساسلىقلىرىنى يېتىشتۈرۈش، ئىشلىتىش، باھالاش ۋە رىغبەتلەندۈرۈش تۈزۈمىنى ئورنىتىپ ۋە تاكامۇللاشتۇرۇپ، ئىشچى ئىشلىتىشنى قانۇن بويىچە قېلىپلاشتۇرۇپ، كەسىپكارلارنىڭ ئەمگەك ھەققىنىڭ مۇۋاپىق ئېشىشىنى ئىلگىرى سۈرۈپ، مەخسۇس ۋەزىپە، قوشۇمچە ۋەزىپە ۋە پىدائىيلار بىرلەشتۈرۈلگەن كۈتۈنۈش مۇلازىمىتى قوشۇنىنى تەرەققىي قىلدۇرىدۇ.

国家鼓励高等学校、中等职业学校和职业培训机构设置相关专业或者培训项目，培养养老服务专业人才。

دۆلەت ئالىي مەكتەپ، ئوتتۇرا دەرىجىلىك كەسپىي مەكتەپ ۋە كەسپىي تەربىيەلەش ئاپپاراتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك كەسىپ ياكى تەربىيەلەش تۈرلىرىنى تەسىس قىلىپ، كۈتۈنۈش مۇلازىمىتى كەسپى ئىختىساسلىقلىرىنى يېتىشتۈرۈشىگە ئىلھام بېرىدۇ.

第四十七条　养老机构应当与接受服务的老年人或者其代理人签订服务协议，明确双方的权利、义务。

47-ماددا كۈتۈنۈش ئاپپاراتلىرى مۇلازىمەتنى قوبۇل قىلىدىغان ياشانغانلار ياكى ئۇلارنىڭ ۋاكالەتچىسى بىلەن مۇلازىمەت كېلىشىمى ئىمزالاپ، ئىككى تەرەپنىڭ ھوقۇقى-مەجبۇرىيىتىنى ئايدىڭلاشتۇرۇشى كېرەك.

养老机构及其工作人员不得以任何方式侵害老年人的权益。

ياشانغاندا كۈتۈنۈش ئاپپاراتى ۋە ئۇنىڭ خادىملىرى ياشانغانلارنىڭ ھوقۇق-مەنپەئىتىگە ھەرقانداق ئۇسۇلدا دەخلى-تەرۇز قىلسا بولمايدۇ.

第四十八条　国家鼓励养老机构投保责任保险，鼓励保险公司承保责任保险。

48-ماددا دۆلەت كۈتۈنۈش ئاپپاراتلىرىنىڭ جاۋابكارلىق سۇغۇرتىسىغا قاتنىشىشىغا ئىلھام بېرىدۇ، سۇغۇرتا شىركەتلىرىنىڭ جاۋابكارلىق سۇغۇرتىسىنى سۇغۇرتىلىشىغا ئىلھام بېرىدۇ.

第四十九条　各级人民政府和有关部门应当将老年医疗卫生服务纳入城乡医疗卫生服务规划，将老年人健康管理和常见病预防等纳入国家基本公共卫生服务项目。鼓励为老年人提供保健、护理、临终关怀等服务。

49-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلار ياشانغانلار داۋالاش-ساقلىق ساقلاش مۇلازىمىتىنى شەھەر-يېزا داۋالاش-ساقلىقنى ساقلاش مۇلازىمىتى يىرىك پىلانىغا كىرگۈزۈشى، ياشانغانلار ساغلاملىقىنى باشقۇرۇش ۋە دائىم كۆرۈلىدىغان كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش قاتارلىقلارنى دۆلەتنىڭ ئاساسىي ئاممىۋى سەھىيە مۇلازىمىتى تۈرىگە كىرگۈزۈشى كېرەك. ياشانغانلارغا ساقلىق ساقلاش، پەرۋىش قىلىش، جان ئۈزۈش ئالدىدىكى غەمخورلۇق قىلىش قاتارلىق مۇلازىمەتلەرنى قىلىشقا ئىلھام بېرىلىدۇ.

国家鼓励医疗机构开设针对老年病的专科或者门诊。

دۆلەت داۋالاش ئاپپاراتلىرىنىڭ ياشانغانلار كېسىلىگە قارىتىلغان مەخسۇس بۆلۈم ياكى ئامبۇلاتورىيە ئېچىشىغا ئىلھام بېرىدۇ.

医疗卫生机构应当开展老年人的健康服务和疾病防治工作。

داۋالاش-ساقلىق ساقلاش ئاپپاراتلىرى ياشانغانلارغا ساغلاملىق مۇلازىمىتى قىلىش ۋە كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىنى قانات يايدۇرۇشى كېرەك.

第五十条　国家采取措施，加强老年医学的研究和人才培养，提高老年病的预防、治疗、科研水平，促进老年病的早期发现、诊断和治疗。

50-ماددا دۆلەت تەدبىر قوللىنىپ، ياشانغانلار تېبابىتى تەتقىقاتى ۋە ئىختىساسلىقلىرىنى يېتىشتۈرۈشنى كۈچەيتىپ، ياشانغانلار كېسىلىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، داۋالاش، پەن تەتقىقات سەۋىيەسىنى ئۆستۈرۈپ، ياشانغانلار كېسىلىنى بالدۇر بايقاش، دىياگنوز قويۇش ۋە داۋالاشنى ئىلگىرى سۈرىدۇ.

国家和社会采取措施，开展各种形式的健康教育，普及老年保健知识，增强老年人自我保健意识。

دۆلەت ۋە جەمئىيەت تەدبىر قوللىنىپ، ھەر خىل شەكىلدىكى ساغلاملىق تەربىيەسىنى قانات يايدۇرىدۇ، ياشانغانلار ساقلىق ساقلاش بىلىملىرىنى ئومۇملاشتۇرىدۇ، ياشانغانلارنىڭ ئۆز ساقلىق ساقلاش ئېڭىنى كۈچەيتىدۇ.

第五十一条　国家采取措施，发展老龄产业，将老龄产业列入国家扶持行业目录。扶持和引导企业开发、生产、经营适应老年人需要的用品和提供相关的服务。

51-ماددا دۆلەت تەدبىر قوللىنىپ، ياشانغانلار كەسپىنى تەرەققىي قىلدۇرىدۇ، ياشانغانلار كەسپىنى دۆلەتنىڭ يۆلەش ساھەسى مۇندەرىجىسىگە كىرگۈزىدۇ. كارخانىلارنىڭ ياشانغانلارنىڭ ئېھتىياجىغا ماس كېلىدىغان بۇيۇملارنى يارىتىشى، ئىشلەپچىقىرىشى، تىجارەت قىلىشىغا ۋە مۇناسىۋەتلىك مۇلازىمەت قىلىشىغا يار-يۆلەك بولۇش ۋە يېتەكچىلىك قىلىش.

第五章　社会优待

5-باب ئىجتىمائىي ئېتىبار بېرىش

第五十二条　县级以上人民政府及其有关部门根据经济社会发展情况和老年人的特殊需要，制定优待老年人的办法，逐步提高优待水平。

52-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى ۋە ئۇنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ئىقتىسادىي، ئىجتىمائىي تەرەققىيات ئەھۋالىغا ۋە ياشانغانلارنىڭ ئالاھىدە ئېھتىياجىغا قاراپ، ياشانغانلارغا ئېتىبار بېرىش چارىسىنى چىقىرىپ، ئېتىبار بېرىش سەۋىيەسىنى تەدرىجىي ئۆستۈرىدۇ.

对常住在本行政区域内的外埠老年人给予同等优待。

شۇ مەمۇرىي رايوندا دائىم تۇرۇشلۇق سىرتتىن كەلگەن ياشانغانلارغا ئوخشاش ئېتىبار بېرىلىدۇ.

第五十三条　各级人民政府和有关部门应当为老年人及时、便利地领取养老金、结算医疗费和享受其他物质帮助提供条件。

53-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلار ياشانغانلارنىڭ كۈتۈنۈش پۇلىنى ۋاقتىدا، قولايلىق ئېلىشى، داۋالىنىش خىراجىتىنى راسچوت قىلىشى ۋە باشقا ماددىي ياردىمدىن بەھرىمەن بولۇشىغا شارائىت يارىتىپ بېرىشى كېرەك.

第五十四条　各级人民政府和有关部门办理房屋权属关系变更、户口迁移等涉及老年人权益的重大事项时，应当就办理事项是否为老年人的真实意思表示进行询问，并依法优先办理。

54-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلار ئۆي ھوقۇق تەۋەلىكى مۇناسىۋىتىنى ئۆزگەرتىش، نوپۇس يۆتكەش قاتارلىق ياشانغانلارنىڭ ھوقۇق-مەنپەئىتىگە چېتىلىدىغان چوڭ-چوڭ ئىشلارنى بېجىرگەندە، بېجىرىلىدىغان ئىشلارنىڭ ياشانغانلارنىڭ ھەقىقىي مەقسەت ئىپادىسى ياكى ئەمەسلىكىنى سورىشى ھەمدە قانۇن بويىچە ئاۋۋال بېجىرىشى كېرەك.

第五十五条　老年人因其合法权益受侵害提起诉讼交纳诉讼费确有困难的，可以缓交、减交或者免交；需要获得律师帮助，但无力支付律师费用的，可以获得法律援助。

55-ماددا ياشانغانلار قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتى زىيانغا ئۇچراپ دەۋا ھەققى تاپشۇرۇشتا ھەقىقەتەن قىيىنچىلىققا ئۇچرىغان بولسا، كېچىكتۈرۈپ تاپشۇرسا، كېمەيتىپ تاپشۇرسا ياكى كەچۈرۈم قىلسا بولىدۇ؛ ئادۋوكاتنىڭ ياردىمىگە ئېرىشىشكە توغرا كەلسە، ئادۋوكاتلىق ھەققىنى تۆلەشكە قۇربى يەتمىسە، قانۇن ياردىمىگە ئېرىشسە بولىدۇ.

鼓励律师事务所、公证处、基层法律服务所和其他法律服务机构为经济困难的老年人提供免费或者优惠服务。

ئادۋوكاتلىق ئورنى، ھۆكۈمەت گۇۋاھلىقى ئورنى، ئاساسىي قاتلام قانۇن مۇلازىمىتى ئورنى ۋە باشقا قانۇن مۇلازىمىتى ئاپپاراتلىرىنىڭ ئىقتىسادىي قىيىنچىلىقى بار ياشانغانلارغا ھەقسىز ياكى ئېتىبار مۇلازىمەت قىلىشىغا ئىلھام بېرىلىدۇ.

第五十六条　医疗机构应当为老年人就医提供方便，对老年人就医予以优先。有条件的地方，可以为老年人设立家庭病床，开展巡回医疗、护理、康复、免费体检等服务。

56-ماددا داۋالاش ئاپپاراتى ياشانغانلارنىڭ داۋالىنىشىغا قولايلىق يارىتىپ بېرىشى، ياشانغانلارنىڭ داۋالىنىشىنى ئالدىنقى ئورۇنغا قويۇشى كېرەك. شارائىتى بار جايلار ياشانغانلارغا ئائىلە كېسەل كارىۋىتى تەسىس قىلىپ، سەييارە داۋالاش، پەرۋىش قىلىش، سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش، ھەقسىز سالامەتلىك تەكشۈرۈش قاتارلىق مۇلازىمەتلەرنى قىلسا بولىدۇ.

提倡为老年人义诊。

ياشانغانلارنىڭ كېسىلىنى خالىس كۆرۈش تەشەببۇس قىلىنىدۇ.

第五十七条　提倡与老年人日常生活密切相关的服务行业为老年人提供优先、优惠服务。

57-ماددا ياشانغانلارنىڭ كۈندىلىك تۇرمۇشى بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك بولغان مۇلازىمەت ساھەسىنىڭ ياشانغانلارغا ئالدىن ئېتىبار بېرىش مۇلازىمىتى قىلىشىنى تەشەببۇس قىلىش.

城市公共交通、公路、铁路、水路和航空客运，应当为老年人提供优待和照顾。

شەھەر ئاممىۋى قاتنىشى، تاشيول، تۆمۈريول، سۇ يولى ۋە ئاۋىياتسىيە يولۇچى تىرانسپورتىدا، ياشانغانلارغا ئېتىبار بېرىش ۋە ھالىدىن خەۋەر ئېلىش كېرەك.

第五十八条　博物馆、美术馆、科技馆、纪念馆、公共图书馆、文化馆、影剧院、体育场馆、公园、旅游景点等场所，应当对老年人免费或者优惠开放。

58-ماددا مۇزېي، گۈزەل سەنئەت سارىيى، پەن-تېخنىكا سارىيى، خاتىرە سارىيى، ئاممىۋى كۇتۇپخانا، مەدەنىيەت سارىيى، كىنو-تىياتىرخانا، تەنتەربىيە مەيدان-سارىيى، باغچە، ساياھەت مەنزىرە نۇقتىسى قاتارلىق سورۇنلارنى ياشانغانلارغا ھەقسىز ياكى ئېتىبارلىق ئېچىۋېتىش كېرەك.

第五十九条　农村老年人不承担兴办公益事业的筹劳义务。

59-ماددا يېزىلاردىكى ياشانغانلار پاراۋانلىق ئىشلىرىنى يولغا قويۇشقا ئەمگەك توپلاش مەجبۇرىيىتىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ.

第六章　宜居环境

6-باب باب باب باب ياشاش مۇھىتى

第六十条　国家采取措施，推进宜居环境建设，为老年人提供安全、便利和舒适的环境。

60-ماددا دۆلەت تەدبىر قوللىنىپ، ياشاشقا باب مۇھىت قۇرۇلۇشىنى ئىلگىرى سۈرۈپ، ياشانغانلارغا بىخەتەر، قولاي ۋە ئازادە مۇھىت يارىتىپ بېرىدۇ.

第六十一条　各级人民政府在制定城乡规划时，应当根据人口老龄化发展趋势、老年人口分布和老年人的特点，统筹考虑适合老年人的公共基础设施、生活服务设施、医疗卫生设施和文化体育设施建设。

61-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى شەھەر-يېزا يىرىك پىلانىنى تۈزگەندە، ياشانغانلار نوپۇسىنىڭ كۆپىيىش تەرەققىيات يۈزلىنىشى، ياشانغانلار ئاھالىسىنىڭ جايلىشىشى ۋە ياشانغانلارنىڭ ئالاھىدىلىكىگە ئاساسەن، ياشانغانلارغا ماس كېلىدىغان ئاممىۋى ئۇل ئەسلىھە، تۇرمۇش مۇلازىمىتى ئەسلىھەسى، داۋالاش-ساقلىق ساقلاش ئەسلىھەسى ۋە مەدەنىيەت-تەنتەربىيە ئەسلىھەسى قۇرۇلۇشىنى بىر تۇتاش ئويلىشىشى كېرەك.

第六十二条　国家制定和完善涉及老年人的工程建设标准体系，在规划、设计、施工、监理、验收、运行、维护、管理等环节加强相关标准的实施与监督。

62-ماددا دۆلەت ياشانغانلارغا چېتىلىدىغان قۇرۇلۇش ئۆلچىمى سىستېمىسىنى تۈزۈپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈپ، پىلانلاش، لايىھەلەش، قۇرۇلۇش قىلىش، نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش، تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىش، يۈرۈشتۈرۈش، ئاسراش، باشقۇرۇش قاتارلىق ھالقىلاردا مۇناسىۋەتلىك ئۆلچەملەرنىڭ يولغا قويۇلۇشى ۋە نازارەت قىلىنىشىنى كۈچەيتىدۇ.

第六十三条　国家制定无障碍设施工程建设标准。新建、改建和扩建道路、公共交通设施、建筑物、居住区等，应当符合国家无障碍设施工程建设标准。

63-ماددا دۆلەت توسالغۇسىز ئەسلىھە قۇرۇلۇشى ئۆلچىمىنى بېكىتىدۇ. يول، ئاممىۋى قاتناش ئەسلىھەسى، ئىمارەت، تۇرالغۇ رايونى قاتارلىقلارنى يېڭىدىن سېلىش، ئۆزگەرتىپ سېلىش ۋە كېڭەيتىپ قۇرۇشتا، دۆلەتنىڭ توسالغۇسىز ئەسلىھە قۇرۇلۇشى ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كېلىش كېرەك.

各级人民政府和有关部门应当按照国家无障碍设施工程建设标准，优先推进与老年人日常生活密切相关的公共服务设施的改造。

ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلار دۆلەتنىڭ توسالغۇسىز ئەسلىھە قۇرۇلۇشى ئۆلچىمى بويىچە، ياشانغانلارنىڭ كۈندىلىك تۇرمۇشىغا زىچ مۇناسىۋەتلىك ئاممىۋى مۇلازىمەت ئەسلىھەلىرىنى ئۆزگەرتىشنى ئالدىن ئالغا سىلجىتىشى كېرەك.

无障碍设施的所有人和管理人应当保障无障碍设施正常使用。

توسالغۇسىز ئەسلىھەلەرنىڭ ئىگىدارى ۋە باشقۇرغۇچىسى توسالغۇسىز ئەسلىھەنىڭ نورمال ئىشلىتىلىشىگە كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

第六十四条　国家推动老年宜居社区建设，引导、支持老年宜居住宅的开发，推动和扶持老年人家庭无障碍设施的改造，为老年人创造无障碍居住环境。

64-ماددا دۆلەت ياشانغانلار ئولتۇراقلىشىشقا باب مەھەللە قۇرۇلۇشىغا تۈرتكە بولىدۇ، ياشانغانلارغا ئولتۇراقلىشىشقا باب تۇرالغۇ ئۆي سېلىشقا يېتەكچىلىك ۋە مەدەت بېرىدۇ، ياشانغانلارنىڭ ئۆيلىرىنى توسالغۇسىز ئەسلىھەلىك قىلىپ ئۆزگەرتىشكە تۈرتكە بولۇپ ۋە يار-يۆلەك بولۇپ، ياشانغانلارغا توسالغۇسىز تۇرالغۇ مۇھىتى يارىتىپ بېرىدۇ.

第七章　参与社会发展

7-باب ئىجتىمائىي تەرەققىياتقا قاتنىشىش

第六十五条　国家和社会应当重视、珍惜老年人的知识、技能、经验和优良品德，发挥老年人的专长和作用，保障老年人参与经济、政治、文化和社会生活。

65-ماددا دۆلەت ۋە جەمئىيەت ياشانغانلارنىڭ بىلىمى، ماھارىتى، تەجرىبىسى ۋە ئېسىل پەزىلىتىگە ئەھمىيەت بېرىشى، ئۇنى قەدىرلىشى، ياشانغانلارنىڭ ئارتۇقچىلىقى ۋە رولىنى جارى قىلدۇرۇشى، ياشانغانلارنىڭ ئىقتىسادىي، سىياسىي، مەدەنىيەت ۋە ئىجتىمائىي تۇرمۇشقا قاتنىشىشىنى كاپالەتلەندۈرۈشى كېرەك.

第六十六条　老年人可以通过老年人组织，开展有益身心健康的活动。

66-ماددا ياشانغانلار ياشانغانلارنى تەشكىللەش ئارقىلىق جىسمانىي ۋە روھىي ساغلاملىققا پايدىلىق پائالىيەتلەرنى قانات يايدۇرسا بولىدۇ.

第六十七条　制定法律、法规、规章和公共政策，涉及老年人权益重大问题的，应当听取老年人和老年人组织的意见。

67-ماددا چىقارغان قانۇن-نىزام، قائىدە ۋە ئاممىۋى سىياسەتلەردىن ياشانغانلارنىڭ ھوقۇق-مەنپەئىتىگە چېتىلىدىغان مۇھىم، زور مەسىلىلەردە، ياشانغانلار ۋە ياشانغانلار تەشكىلاتىنىڭ پىكرىنى ئاڭلاش كېرەك.

老年人和老年人组织有权向国家机关提出老年人权益保障、老龄事业发展等方面的意见和建议。

ياشانغانلار ۋە ياشانغانلار تەشكىلاتلىرى دۆلەت ئورگىنىغا ياشانغانلارنىڭ ھوقۇق-مەنپەئىتىنى كاپالەتلەندۈرۈش، ياشانغانلار ئىشلىرىنىڭ تەرەققىياتى قاتارلىق جەھەتلەردە پىكىر ۋە تەكلىپ بېرىشكە ھوقۇقلۇق.

第六十八条　国家为老年人参与社会发展创造条件。根据社会需要和可能，鼓励老年人在自愿和量力的情况下，从事下列活动:

68-ماددا دۆلەت ياشانغانلارنىڭ ئىجتىمائىي تەرەققىياتقا قاتنىشىشىغا شارائىت يارىتىپ بېرىدۇ. جەمئىيەتنىڭ ئېھتىياجى ۋە ئىمكانىيىتىگە ئاساسەن، ياشانغانلارنى ئىختىيارىي ۋە كۈچىگە قاراپ ئىش كۆرىدىغان ئەھۋالدا تۆۋەندىكى ھەرىكەتلەر بىلەن شۇغۇللىنىشقا ئىلھاملاندۇرۇش كېرەك :

（一）对青少年和儿童进行社会主义、爱国主义、集体主义和艰苦奋斗等优良传统教育；

( 1 ) ياشلار، ئۆسمۈرلەر ۋە بالىلارغا سوتسىيالىزم، ۋەتەنپەرۋەرلىك، كوللېكتىۋىزم ۋە جاپاغا چىداپ كۈرەش قىلىش قاتارلىق ئېسىل ئەنئەنە تەربىيەسى بېرىش؛

（二）传授文化和科技知识；

( 2 ) مەدەنىيەت ۋە پەن-تېخنىكا بىلىملىرىنى ئۆگىتىش؛

（三）提供咨询服务；

( 3 ) مەسلىھەت بېرىش مۇلازىمىتى قىلىش؛

（四）依法参与科技开发和应用；

( 4 ) پەن-تېخنىكىنى يارىتىش ۋە قوللىنىشقا قانۇن بويىچە قاتنىشىش؛

（五）依法从事经营和生产活动；

( 5 ) قانۇن بويىچە تىجارەت ۋە ئىشلەپچىقىرىش پائالىيىتى بىلەن شۇغۇللىنىش؛

（六）参加志愿服务、兴办社会公益事业；

( 6 ) پىدائىيلىق مۇلازىمىتىگە قاتنىشىش، ئىجتىمائىي پاراۋانلىق ئىشلىرىنى قىلىش؛

（七）参与维护社会治安、协助调解民间纠纷；

( 7 ) جەمئىيەت ئامانلىقىنى ساقلاشقا قاتنىشىش، ئەلئارا ماجىرالارنى مۇرەسسە قىلىشقا ھەمكارلىشىش؛

（八）参加其他社会活动。

( 8 ) باشقا ئىجتىمائىي پائالىيەتلەرگە قاتنىشىش.

第六十九条　老年人参加劳动的合法收入受法律保护。

69-ماددا ياشانغانلارنىڭ ئەمگەككە قاتنىشىپ قىلغان قانۇنلۇق كىرىمىنى قانۇن قوغدايدۇ.

任何单位和个人不得安排老年人从事危害其身心健康的劳动或者危险作业。

ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ ياشانغانلارنى ئۆزىنىڭ جىسمانىي ۋە روھىي ساغلاملىقىغا خەۋپ يەتكۈزىدىغان ئەمگەك ياكى خەتەرلىك مەشغۇلاتلارغا ئورۇنلاشتۇرۇشىغا يول قويۇلمايدۇ.

第七十条　老年人有继续受教育的权利。

70-ماددا ياشانغانلار داۋاملىق تەربىيە ئېلىش ھوقۇقىغا ئىگە.

国家发展老年教育，把老年教育纳入终身教育体系，鼓励社会办好各类老年学校。

دۆلەت ياشانغانلار مائارىپىنى تەرەققىي قىلدۇرىدۇ، ياشانغانلار مائارىپىنى ئۆمۈرلۈك مائارىپ سىستېمىسىغا كىرگۈزىدۇ، جەمئىيەتنىڭ ياشانغانلار مەكتەپلىرىنى ياخشى باشقۇرۇشىغا ئىلھام بېرىدۇ.

各级人民政府对老年教育应当加强领导，统一规划，加大投入。

ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ياشانغانلار مائارىپىغا بولغان رەھبەرلىكنى كۈچەيتىپ، بىر تۇتاش پىلانلاپ، سېلىنمىنى ئاشۇرۇشى كېرەك.

第七十一条　国家和社会采取措施，开展适合老年人的群众性文化、体育、娱乐活动，丰富老年人的精神文化生活。

71-ماددا دۆلەت ۋە جەمئىيەت تەدبىر قوللىنىپ، ياشانغانلارغا باب كېلىدىغان ئاممىۋى مەدەنىيەت، تەنتەربىيە، كۆڭۈل ئېچىش پائالىيەتلىرىنى قانات يايدۇرۇپ، ياشانغانلارنىڭ مەنىۋى مەدەنىيەت تۇرمۇشىنى بېيىتىدۇ.

第八章　法律责任

8-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

第七十二条　老年人合法权益受到侵害的，被侵害人或者其代理人有权要求有关部门处理，或者依法向人民法院提起诉讼。

72-ماددا ياشانغانلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتى دەخلى-تەرۇزغا ئۇچرىغاندا، ھوقۇقى دەخلى-تەرۇزغا ئۇچرىغۇچى ياكى ئۇنىڭ ۋاكالەتچىسى مۇناسىۋەتلىك تارماقلارنىڭ بىر تەرەپ قىلىشىنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق ياكى قانۇن بويىچە خەلق سوت مەھكىمىسىگە دەۋا قىلىدۇ.

人民法院和有关部门，对侵犯老年人合法权益的申诉、控告和检举，应当依法及时受理，不得推诿、拖延。

خەلق سوت مەھكىمىلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلار ياشانغانلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىگە دەخلى-تەرۇز قىلىنغان ئەرز-شىكايەت ۋە پاش قىلىش ماتېرىياللىرىنى قانۇن بويىچە ۋاقتىدا قوبۇل قىلىشى كېرەك، بىر-بىرىگە ئىتتىرسە، ئارقىغا سۆرىسە بولمايدۇ.

第七十三条　不履行保护老年人合法权益职责的部门或者组织，其上级主管部门应当给予批评教育，责令改正。

73-ماددا ياشانغانلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلمايدىغان تارماقلار ياكى تەشكىلاتلارنىڭ يۇقىرى دەرىجىلىك مەسئۇل تارمىقى تەنقىد-تەربىيە بېرىپ، تۈزىتىشكە بۇيرۇشى كېرەك.

国家工作人员违法失职，致使老年人合法权益受到损害的，由其所在单位或者上级机关责令改正，或者依法给予处分；构成犯罪的，依法追究刑事责任。

دۆلەت خادىملىرىدىن قانۇنغا خىلاپلىق قىلىپ مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلماي، ياشانغانلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىگە زىيان سالغانلىرىنى ئۆز ئورنى ياكى يۇقىرى دەرىجىلىك ئورگان تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ ياكى قانۇن بويىچە چارە كۆرىدۇ؛ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

第七十四条　老年人与家庭成员因赡养、扶养或者住房、财产等发生纠纷，可以申请人民调解委员会或者其他有关组织进行调解，也可以直接向人民法院提起诉讼。

74-ماددا ياشانغانلار بىلەن ئائىلە ئەزالىرى بېقىش، بېقىش ياكى ئۆي، مال-مۈلۈك قاتارلىقلار ئۈستىدە ماجىرالىشىپ قالغاندا، خەلق مۇرەسسە كومىتېتىنىڭ ياكى باشقا مۇناسىۋەتلىك تەشكىلاتلارنىڭ مۇرەسسە قىلىشىنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ، خەلق سوت مەھكىمىسىگە بىۋاسىتە دەۋا قىلسىمۇ بولىدۇ.

人民调解委员会或者其他有关组织调解前款纠纷时，应当通过说服、疏导等方式化解矛盾和纠纷；对有过错的家庭成员，应当给予批评教育。

خەلق مۇرەسسە كومىتېتى ياكى باشقا مۇناسىۋەتلىك تەشكىلاتلار ئالدىنقى تارماقتىكى ماجىرانى مۇرەسسە قىلغاندا، زىددىيەت ۋە ماجىرالارنى قايىل قىلىش، يېتەكلەش قاتارلىق ئۇسۇللار بىلەن پەسەيتىشى كېرەك؛ خاتالىقى بار ئائىلە ئەزالىرىغا تەنقىد-تەربىيە بېرىش كېرەك.

人民法院对老年人追索赡养费或者扶养费的申请，可以依法裁定先予执行。

خەلق سوت مەھكىمىسى ياشانغانلارغا بېقىش ھەققى ياكى بېقىش ھەققى تەلەپ قىلىش ئىلتىماسىنى قانۇن بويىچە ئالدىن كېسىم چىقىرىپ ئىجرا قىلسا بولىدۇ.

第七十五条　干涉老年人婚姻自由，对老年人负有赡养义务、扶养义务而拒绝赡养、扶养，虐待老年人或者对老年人实施家庭暴力的，由有关单位给予批评教育；构成违反治安管理行为的，依法给予治安管理处罚；构成犯罪的，依法追究刑事责任。

75-ماددا ياشانغانلارنىڭ ئۆيلىنىش ئەركىنلىكىگە ئارىلىشىۋېلىپ، ياشانغانلارغا قاراش مەجبۇرىيىتى، بېقىش مەجبۇرىيىتى بار تۇرۇپ، قاراش، بېقىشنى رەت قىلغان، ياشانغانلارنى خورلىغان ياكى ياشانغانلارغا ئائىلە زوراۋانلىقى قىلغانلارغا مۇناسىۋەتلىك ئورۇن تەنقىد-تەربىيە بېرىدۇ؛ ئامانلىق باشقۇرۇشقا خىلاپ قىلمىش شەكىللەندۈرگەنلىرىگە قانۇن بويىچە ئامانلىق باشقۇرۇش جازاسى بېرىلىدۇ؛ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

第七十六条　家庭成员盗窃、诈骗、抢夺、侵占、勒索、故意损毁老年人财物，构成违反治安管理行为的，依法给予治安管理处罚；构成犯罪的，依法追究刑事责任。

76-ماددا ئائىلە ئەزالىرىدىن ياشانغانلارنىڭ پۇل-مېلىنى ئوغرىلاپ، ئالداپ، تارتىۋېلىپ، ئىگىلىۋېلىپ، قاقتى-سوقتى قىلىپ، قەستەن بۇزۇۋېتىپ، ئامانلىق باشقۇرۇشقا خىلاپ قىلمىش شەكىللەندۈرگەنلىرىگە قانۇن بويىچە ئامانلىق باشقۇرۇش جازاسى بېرىلىدۇ؛ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

第七十七条　侮辱、诽谤老年人，构成违反治安管理行为的，依法给予治安管理处罚；构成犯罪的，依法追究刑事责任。

77-ماددا ياشانغانلارغا ھاقارەت كەلتۈرۈپ، تۆھمەت قىلىپ، ئامانلىق باشقۇرۇشقا خىلاپ قىلمىش شەكىللەندۈرگەنلەرگە قانۇن بويىچە ئامانلىق باشقۇرۇش جازاسى بېرىلىدۇ؛ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

第七十八条　未经许可设立养老机构的，由县级以上人民政府民政部门责令改正；符合法律、法规规定的养老机构条件的，依法补办相关手续；逾期达不到法定条件的，责令停办并妥善安置收住的老年人；造成损害的，依法承担民事责任。

78-ماددا ياشانغاندا كۈتۈنۈش ئاپپاراتى قۇرۇشقا ئىجازەت ئالماي تۇرۇپ، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ خەلق ئىشلىرى تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛ قانۇن-نىزاملاردا بەلگىلەنگەن كۈتۈنۈش ئاپپاراتى شەرتىگە ئۇيغۇن كەلگەنلىرى قانۇن بويىچە ئالاقىدار رەسمىيەتلەرنى تولۇقلاپ بېجىرىدۇ؛ مۇددەت ئۆتۈپ كەتسىمۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتكە يەتمىگەنلەرنى توختىتىپ قويۇشقا ھەمدە مۇۋاپىق ئورۇنلاشتۇرۇشقا بۇيرۇش؛ زىيان سالغانلار قانۇن بويىچە ھەق تەلەپ جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

第七十九条　养老机构及其工作人员侵害老年人人身和财产权益，或者未按照约定提供服务的，依法承担民事责任；有关主管部门依法给予行政处罚；构成犯罪的，依法追究刑事责任。

79-ماددا ياشانغاندا كۈتۈنۈش ئاپپاراتى ۋە ئۇنىڭ خادىملىرىدىن ياشانغانلارنىڭ جىسمانىي ھوقۇقى ۋە مال-مۈلۈك ھوقۇق-مەنپەئىتىگە زىيان سالغانلىرى ياكى پۈتۈم بويىچە مۇلازىمەت قىلمىغانلىرى قانۇن بويىچە ھەق تەلەپ جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ؛ ئالاقىدار مەسئۇل تارماقلار قانۇن بويىچە مەمۇرىي جازا بېرىدۇ؛ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

第八十条　对养老机构负有管理和监督职责的部门及其工作人员滥用职权、玩忽职守、徇私舞弊的，对直接负责的主管人员和其他直接责任人员依法给予处分；构成犯罪的，依法追究刑事责任。

80-ماددا كۈتۈنۈش ئاپپاراتىدىكى باشقۇرۇش ۋە نازارەت قىلىش مەسئۇلىيىتى بار تارماق ۋە ئۇنىڭ خادىملىرىدىن خىزمەت ھوقۇقىدىن كەلسە-كەلمەس پايدىلانغان، خىزمەتتە بىپەرۋالىق قىلغان، نەپسانىيەتچىلىك قىلغانلىرىنىڭ بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمى ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلىرىغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ؛ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

第八十一条　不按规定履行优待老年人义务的，由有关主管部门责令改正。

81-ماددا ياشانغانلارغا غەمخورلۇق قىلىش مەجبۇرىيىتىنى بەلگىلىمە بويىچە ئادا قىلمىغانلارنى ئالاقىدار مەسئۇل تارماق تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ.

第八十二条　涉及老年人的工程不符合国家规定的标准或者无障碍设施所有人、管理人未尽到维护和管理职责的，由有关主管部门责令改正；造成损害的，依法承担民事责任；对有关单位、个人依法给予行政处罚；构成犯罪的，依法追究刑事责任。

82-ماددا ياشانغانلارغا چېتىلىدىغان قۇرۇلۇش دۆلەت بەلگىلىگەن ئۆلچەمگە ئۇيغۇن كەلمىسە ياكى توسالغۇسىز ئەسلىھەلەرنىڭ ئىگىسى، باشقۇرغۇچىسى ئاسراش ۋە باشقۇرۇش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلمىسا، ئالاقىدار مەسئۇل تارماق تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛ زىيان سالغانلار قانۇن بويىچە ھەق تەلەپ جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ؛ ئالاقىدار ئورۇن، شەخسلەرگە قانۇن بويىچە مەمۇرىي جازا بېرىلىدۇ؛ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

第九章　附则

9-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

第八十三条　民族自治地方的人民代表大会，可以根据本法的原则，结合当地民族风俗习惯的具体情况，依照法定程序制定变通的或者补充的规定。

83-ماددا مىللىي ئاپتونوم جايلارنىڭ خەلق قۇرۇلتايلىرى مۇشۇ قانۇندىكى پىرىنسىپقا ئاساسەن، شۇ جاينىڭ مىللىي ئۆرپ-ئادىتىنىڭ كونكرېت ئەھۋالىغا بىرلەشتۈرۈپ، قانۇندا بەلگىلەنگەن تەرتىپ بويىچە ئۆزگەرتىش ياكى تولۇقلاش بەلگىلىمىلىرىنى چىقارسا بولىدۇ.

第八十四条　本法施行前设立的养老机构不符合本法规定条件的，应当限期整改。具体办法由国务院民政部门制定。

84-ماددا بۇ قانۇن يولغا قويۇلۇشتىن بۇرۇن قۇرۇلغان كۈتۈنۈش ئاپپاراتلىرىدىن مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتكە ئۇيغۇن كەلمىگەنلىرىنى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىش كېرەك. كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ خەلق ئىشلىرى تارمىقى تۈزۈپ چىقىدۇ.

第八十五条　本法自2013年7月1日起施行。

85-ماددا بۇ قانۇن 2013-يىل 7-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.