（1998年8月29日第九届全国人民代表大会常务委员会第四次会议通过　根据2015年12月27日第十二届全国人民代表大会常务委员会第十八次会议《关于修改〈中华人民共和国高等教育法〉的决定》第一次修正　根据2018年12月29日第十三届全国人民代表大会常务委员会第七次会议《关于修改〈中华人民共和国电力法〉等四部法律的决定》第二次修正）

( 1998 ـ يىل 8 ـ ئاينىڭ 29 ـ كۈنى 9 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 4 ـ يىغىنىدا ماقۇللانغان، 2015 ـ يىل 12 ـ ئاينىڭ 27 ـ كۈنى 12 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلقنىڭ قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 18 ـ يىغىنىنىڭ «< جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئالىي مائارىپ قانۇنى > غا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارارى»غا ئاساسەن 1 ـ قېتىم تۈزىتىلگەن، 2018 ـ يىل 12-ئاينىڭ 29-كۈنى 13 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك دۆلەت قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 7 ـ يىغىنىنىڭ «تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارار»ىغا ئاساسەن 1-قېتىم تۈزىتىلگەن ( «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئېلېكتىر ئېنېرگىيەسى قانۇنى»قاتارلىق تۆت قانۇننىڭ قارارى»غا 2-قېتىم تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى )

目　　录

مۇندەرىجە

第一章　总则

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

第二章　高等教育基本制度

2-باب ئالىي مائارىپ ئاساسىي تۈزۈمى

第三章　高等学校的设立

3-باب ئالىي مەكتەپلەرنىڭ تەسىس قىلىنىشى

第四章　高等学校的组织和活动

4-باب ئالىي مەكتەپلەرنىڭ تەشكىلى ۋە پائالىيىتى

第五章　高等学校教师和其他教育工作者

5-باب ئالىي مەكتەپ ئوقۇتقۇچىلىرى ۋە باشقا مائارىپ خىزمەتچىلىرى

第六章　高等学校的学生

ئالتىنچى باب ئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرى

第七章　高等教育投入和条件保障

7-باب ئالىي مائارىپ سېلىنمىسى ۋە شارائىت كاپالىتى

第八章　附则

8-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

第一章　总则

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

第一条　为了发展高等教育事业，实施科教兴国战略，促进社会主义物质文明和精神文明建设，根据宪法和教育法，制定本法。

1-ماددا بۇ قانۇن ئالىي مائارىپ ئىشلىرىنى تەرەققىي قىلدۇرۇش، دۆلەتنى پەن-مائارىپ ئارقىلىق گۈللەندۈرۈش ئىستراتېگىيەسىنى يولغا قويۇش، سوتسىيالىستىك ماددىي مەدەنىيلىك ۋە مەنىۋى مەدەنىيلىك قۇرۇلۇشىنى ئىلگىرى سۈرۈش مەقسىتىدە، ئاساسىي قانۇن ۋە مائارىپ قانۇنىغا بىنائەن چىقىرىلدى.

第二条　在中华人民共和国境内从事高等教育活动，适用本法。

2-ماددا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى تەۋەسىدە ئالىي مائارىپ پائالىيىتى بىلەن شۇغۇللىنىشقا مۇشۇ قانۇن تەتبىقلىنىدۇ.

本法所称高等教育，是指在完成高级中等教育基础上实施的教育。

بۇ قانۇندا ئېيتىلغان ئالىي مائارىپ ئالىي دەرىجىلىك ئوتتۇرا دەرىجىلىك مائارىپنى تاماملاش ئاساسىدا يولغا قويۇلىدىغان مائارىپنى كۆرسىتىدۇ.

第三条　国家坚持以马克思列宁主义、毛泽东思想、邓小平理论为指导，遵循宪法确定的基本原则，发展社会主义的高等教育事业。

3-ماددا دۆلەت ماركسىزم-لېنىنىزم، ماۋ زېدۇڭ ئىدىيەسى، دېڭ شياۋپىڭ نەزەرىيەسىنى يېتەكچى قىلىشتا چىڭ تۇرۇپ، ئاساسىي قانۇندا بېكىتىلگەن ئاساسىي پىرىنسىپقا ئەمەل قىلىپ، سوتسىيالىزمنىڭ ئالىي مائارىپ ئىشلىرىنى راۋاجلاندۇرىدۇ.

第四条　高等教育必须贯彻国家的教育方针，为社会主义现代化建设服务、为人民服务，与生产劳动和社会实践相结合，使受教育者成为德、智、体、美等方面全面发展的社会主义建设者和接班人。

4-ماددا ئالىي مائارىپتا جەزمەن دۆلەتنىڭ مائارىپ فاڭجېنىنى ئىزچىللاشتۇرۇپ، سوتسىيالىستىك زامانىۋىلاشتۇرۇش قۇرۇلۇشى ئۈچۈن مۇلازىمەت قىلىش، خەلق ئۈچۈن خىزمەت قىلىش، ئىشلەپچىقىرىش ئەمگىكى ۋە جەمئىيەت ئەمەلىيىتى بىلەن بىرلەشتۈرۈش، تەربىيەلەنگۈچىنى ئەخلاق، ئەقىل، تەنتەربىيە، گۈزەللىك قاتارلىق جەھەتلەردە ئومۇميۈزلۈك يېتىلگەن سوتسىيالىزمنىڭ قۇرغۇچىلىرى ۋە ئىزباسارلىرىغا ئايلاندۇرۇش شەرت.

第五条　高等教育的任务是培养具有社会责任感、创新精神和实践能力的高级专门人才，发展科学技术文化，促进社会主义现代化建设。

5-ماددا ئالىي مائارىپنىڭ ۋەزىپىسى ئىجتىمائىي مەسئۇلىيەت تۇيغۇسى، يېڭىلىق يارىتىش روھى ۋە ئەمەلىيەت ئىقتىدارىغا ئىگە يۇقىرى دەرىجىلىك مەخسۇس ئىختىساسلىقلارنى يېتىشتۈرۈش، پەن-تېخنىكا مەدەنىيىتىنى راۋاجلاندۇرۇش، سوتسىيالىستىك زامانىۋىلاشتۇرۇش قۇرۇلۇشىنى ئىلگىرى سۈرۈشتىن ئىبارەت.

第六条　国家根据经济建设和社会发展的需要，制定高等教育发展规划，举办高等学校，并采取多种形式积极发展高等教育事业。

6-ماددا دۆلەت ئىقتىسادىي قۇرۇلۇش ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىياتنىڭ ئېھتىياجىغا قاراپ، ئالىي مائارىپ تەرەققىيات يىرىك پىلانىنى تۈزىدۇ، ئالىي مەكتەپ قۇرىدۇ ھەمدە ئالىي مائارىپ ئىشلىرىنى كۆپ خىل شەكىللەرنى قوللىنىپ پائال تەرەققىي قىلدۇرىدۇ.

国家鼓励企业事业组织、社会团体及其他社会组织和公民等社会力量依法举办高等学校，参与和支持高等教育事业的改革和发展。

دۆلەت كارخانا، كەسپىي تەشكىلاتلار، ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار، شۇنىڭدەك باشقا ئىجتىمائىي تەشكىلاتلارنىڭ ۋە پۇقرالار قاتارلىق ئىجتىمائىي كۈچلەرنىڭ قانۇن بويىچە ئالىي مەكتەپ قۇرۇشىغا، ئالىي مائارىپ ئىشلىرىنىڭ ئىسلاھاتى ۋە تەرەققىياتىغا قاتنىشىشىغا ۋە مەدەت بېرىشىگە ئىلھام بېرىدۇ.

第七条　国家按照社会主义现代化建设和发展社会主义市场经济的需要，根据不同类型、不同层次高等学校的实际，推进高等教育体制改革和高等教育教学改革，优化高等教育结构和资源配置，提高高等教育的质量和效益。

7-ماددا دۆلەت سوتسىيالىستىك زامانىۋىلاشتۇرۇش قۇرۇلۇشى ۋە سوتسىيالىستىك بازار ئىگىلىكىنى راۋاجلاندۇرۇش ئېھتىياجىغا ئاساسەن، ئوخشاش بولمىغان تۈر، ئوخشاش بولمىغان قاتلامدىكى ئالىي مەكتەپلەرنىڭ ئەمەلىيىتىگە ئاساسەن، ئالىي مائارىپ تۈزۈلمىسى ئىسلاھاتى ۋە ئالىي مائارىپ ئوقۇتۇش ئىسلاھاتىنى ئالغا سىلجىتىپ، ئالىي مائارىپنىڭ قۇرۇلمىسى ۋە بايلىق تەقسىملىنىشىنى ياخشىلاپ، ئالىي مائارىپنىڭ سۈپىتى ۋە ئۈنۈمىنى ئۆستۈرىدۇ.

第八条　国家根据少数民族的特点和需要，帮助和支持少数民族地区发展高等教育事业，为少数民族培养高级专门人才。

8-ماددا دۆلەت ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ ئالاھىدىلىكى ۋە ئېھتىياجىغا قاراپ، ئاز سانلىق مىللەت رايونلىرىنىڭ ئالىي مائارىپ ئىشلىرىنى راۋاجلاندۇرۇشىغا ياردەم ۋە مەدەت بېرىدۇ، ئاز سانلىق مىللەتلەر ئۈچۈن ئالىي دەرىجىلىك مەخسۇس ئىختىساسلىقلارنى يېتىشتۈرۈپ بېرىدۇ.

第九条　公民依法享有接受高等教育的权利。

9-ماددا پۇقرالار قانۇن بويىچە ئالىي مائارىپ تەربىيەسى ئېلىش ھوقۇقىدىن بەھرىمەن بولىدۇ.

国家采取措施，帮助少数民族学生和经济困难的学生接受高等教育。

دۆلەت تەدبىر قوللىنىپ، ئاز سانلىق مىللەت ئوقۇغۇچىلىرىنىڭ ۋە ئىقتىسادىي قىيىنچىلىقى بار ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئالىي مائارىپ تەربىيەسىنى قوبۇل قىلىشىغا ياردەم بېرىدۇ.

高等学校必须招收符合国家规定的录取标准的残疾学生入学，不得因其残疾而拒绝招收。

ئالىي مەكتەپلەر دۆلەت بەلگىلىگەن قوبۇل قىلىش ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان مېيىپ ئوقۇغۇچىلارنى مەكتەپكە قوبۇل قىلىشى شەرت، مېيىپ بولغانلىقى سەۋەبىدىن قوبۇل قىلىشنى رەت قىلسا بولمايدۇ.

第十条　国家依法保障高等学校中的科学研究、文学艺术创作和其他文化活动的自由。

10-ماددا دۆلەت ئالىي مەكتەپلەرنىڭ پەن تەتقىقات، ئەدەبىيات-سەنئەت ئىجادىيىتى ۋە باشقا مەدەنىيەت پائالىيەتلىرى ئەركىنلىكىنى قانۇن بويىچە كاپالەتلەندۈرىدۇ.

在高等学校中从事科学研究、文学艺术创作和其他文化活动，应当遵守法律。

ئالىي مەكتەپلەردە پەن تەتقىقات، ئەدەبىيات-سەنئەت ئىجادىيىتى ۋە باشقا مەدەنىيەت پائالىيەتلىرى بىلەن شۇغۇللىنىشتا، قانۇنغا رىئايە قىلىش كېرەك.

第十一条　高等学校应当面向社会，依法自主办学，实行民主管理。

11-ماددا ئالىي مەكتەپلەر جەمئىيەتكە يۈزلىنىپ، قانۇن بويىچە ئۆز ئالدىغا مەكتەپ باشقۇرۇشى، دېموكراتىك باشقۇرۇشى كېرەك.

第十二条　国家鼓励高等学校之间、高等学校与科学研究机构以及企业事业组织之间开展协作，实行优势互补，提高教育资源的使用效益。

12-ماددا دۆلەت ئالىي مەكتەپلەر ئارا، ئالىي مەكتەپ بىلەن پەن تەتقىقات ئاپپاراتى، شۇنىڭدەك كارخانا، كەسپىي تەشكىلاتلار ئارا ھەمكارلىقنى قانات يايدۇرۇشقا ئىلھام بېرىدۇ، ئەۋزەللىكلەر ئارقىلىق بىر-بىرىنى تولۇقلايدۇ، مائارىپ بايلىقىنىڭ ئىشلىتىلىش ئۈنۈمىنى ئۆستۈرىدۇ.

国家鼓励和支持高等教育事业的国际交流与合作。

دۆلەت ئالىي مائارىپ ئىشلىرىدىكى خەلقئارالىق ئالماشتۇرۇش ۋە ھەمكارلىققا ئىلھام ۋە مەدەت بېرىدۇ.

第十三条　国务院统一领导和管理全国高等教育事业。

13-ماددا گوۋۇيۈەن پۈتۈن مەملىكەتنىڭ ئالىي مائارىپ ئىشلىرىغا بىرتۇتاش رەھبەرلىك قىلىدۇ ۋە ئۇنى باشقۇرىدۇ.

省、自治区、直辖市人民政府统筹协调本行政区域内的高等教育事业，管理主要为地方培养人才和国务院授权管理的高等学校。

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ ئالىي مائارىپ ئىشلىرىنى بىرتۇتاش ماسلاشتۇرىدۇ، ئاساسلىقى يەرلىك ئىختىساسلىقلارنى تەربىيەلەيدىغان ۋە گوۋۇيۈەن ھوقۇق بېرىپ باشقۇرىدىغان ئالىي مەكتەپلەرنى باشقۇرىدۇ.

第十四条　国务院教育行政部门主管全国高等教育工作，管理由国务院确定的主要为全国培养人才的高等学校。国务院其他有关部门在国务院规定的职责范围内，负责有关的高等教育工作。

14-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ مائارىپ مەمۇرىي تارمىقى پۈتۈن مەملىكەتنىڭ ئالىي مائارىپ خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ، باشقۇرىدىغىنى ئاساسلىقى گوۋۇيۈەن بېكىتكەن ئاساسلىقى پۈتۈن مەملىكەتتىكى ئىختىساسلىقلارنى يېتىشتۈرىدىغان ئالىي مەكتەپ بولىدۇ. گوۋۇيۈەننىڭ باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى گوۋۇيۈەن بەلگىلىگەن مەسئۇلىيەت دائىرىسىدە مۇناسىۋەتلىك ئالىي مائارىپ خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.

第二章　高等教育基本制度

2-باب ئالىي مائارىپ ئاساسىي تۈزۈمى

第十五条　高等教育包括学历教育和非学历教育。

15-ماددا ئالىي مائارىپ ئوقۇش تارىخى مائارىپى ۋە ئوقۇش تارىخىدىن باشقا مائارىپنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

高等教育采用全日制和非全日制教育形式。

ئالىي مائارىپتا پۈتۈن كۈنلۈك ۋە پۈتۈن كۈنلۈك تۈزۈمدە بولمىغان مائارىپ شەكلى قوللىنىلىدۇ.

国家支持采用广播、电视、函授及其他远程教育方式实施高等教育。

دۆلەت رادىيو، تېلېۋىزىيە، سىرتتىن ئوقۇتۇش ۋە باشقا يىراق مۇساپىلىك ئوقۇتۇش ئۇسۇللىرىنى قوللىنىپ ئالىي مائارىپنى يولغا قويۇشنى قوللايدۇ.

第十六条　高等学历教育分为专科教育、本科教育和研究生教育。

16-ماددا ئالىي ئوقۇش تارىخى مائارىپى مەخسۇس كۇرس مائارىپى، تولۇق كۇرس مائارىپى ۋە ئاسپىرانتلار مائارىپىغا ئايرىلىدۇ.

高等学历教育应当符合下列学业标准：

ئالىي ئوقۇش تارىخى مائارىپى تۆۋەندىكى ئوقۇش ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك :

（一）专科教育应当使学生掌握本专业必备的基础理论、专门知识，具有从事本专业实际工作的基本技能和初步能力；

( 1 ) مەخسۇس كۇرس مائارىپى ئوقۇغۇچىلارنى شۇ كەسىپتە زۆرۈر بولغان ئاساسىي نەزەرىيە، مەخسۇس بىلىملەرنى ئىگىلەش، شۇ كەسىپنىڭ ئەمەلىي خىزمىتى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئاساسىي ماھارەت ۋە دەسلەپكى ئىقتىدارغا ئىگە قىلىشى كېرەك؛

（二）本科教育应当使学生比较系统地掌握本学科、专业必需的基础理论、基本知识，掌握本专业必要的基本技能、方法和相关知识，具有从事本专业实际工作和研究工作的初步能力；

( 2 ) تولۇق كۇرس مائارىپى ئوقۇغۇچىلارنى شۇ پەن، كەسىپكە كېرەكلىك ئاساسىي نەزەرىيە، ئاساسىي بىلىملەرنى بىرقەدەر سىستېمىلىق ئىگىلەش، شۇ كەسىپنىڭ زۆرۈر ئاساسىي ماھارىتى، ئۇسۇلى ۋە ئالاقىدار بىلىملىرىنى ئىگىلەش، شۇ كەسىپتىكى ئەمەلىي خىزمەت ۋە تەتقىقات خىزمىتى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان دەسلەپكى ئىقتىدارغا ئىگە قىلىشى كېرەك؛

（三）硕士研究生教育应当使学生掌握本学科坚实的基础理论、系统的专业知识，掌握相应的技能、方法和相关知识，具有从事本专业实际工作和科学研究工作的能力。博士研究生教育应当使学生掌握本学科坚实宽广的基础理论、系统深入的专业知识、相应的技能和方法，具有独立从事本学科创造性科学研究工作和实际工作的能力。

( 3 ) ماگىستىر ئاسپىرانتلار مائارىپى ئوقۇغۇچىلارنى شۇ پەننىڭ پۇختا ئاساسىي نەزەرىيەسى، سىستېمىسىغا دائىر كەسپىي بىلىملەرنى ئىگىلەش، مۇناسىپ ماھارەت، ئۇسۇل ۋە مۇناسىۋەتلىك بىلىملەرنى ئىگىلەش، شۇ كەسىپنىڭ ئەمەلىي خىزمىتى ۋە ئىلمىي تەتقىقات خىزمىتى بىلەن شۇغۇللىنىش ئىقتىدارىغا ئىگە قىلىشى كېرەك. دوكتور ئاسپىرانتلار مائارىپى ئوقۇغۇچىلارنى شۇ پەننىڭ پۇختا، كەڭ ئاساسىي نەزەرىيەسى، سىستېمىلىق، چوڭقۇر كەسپىي بىلىمى، مۇناسىپ ماھارىتى ۋە ئۇسۇلىنى ئىگىلەش، شۇ پەننىڭ ئىجادىي ئىلمىي تەتقىقات خىزمىتى ۋە ئەمەلىي خىزمىتى بىلەن مۇستەقىل شۇغۇللىنىش ئىقتىدارىغا ئىگە قىلىشى كېرەك.

第十七条　专科教育的基本修业年限为二至三年，本科教育的基本修业年限为四至五年，硕士研究生教育的基本修业年限为二至三年，博士研究生教育的基本修业年限为三至四年。非全日制高等学历教育的修业年限应当适当延长。高等学校根据实际需要，可以对本学校的修业年限作出调整。

17-ماددا مەخسۇس كۇرس مائارىپىنىڭ ئاساسىي بىلىم ئاشۇرۇش يىل چېكى ئىككى يىلدىن ئۈچ يىلغىچە، تولۇق كۇرس مائارىپىنىڭ ئاساسىي ئوقۇش يىل چېكى تۆت يىلدىن بەش يىلغىچە، ماگىستىر ئاسپىرانتلار مائارىپىنىڭ ئاساسىي بىلىم ئېلىش يىل چېكى ئىككى يىلدا ئۈچ يىلغىچە، دوكتور ئاسپىرانتلار مائارىپىنىڭ ئومۇمىي بىلىم ئاشۇرۇش يىل سانى ئۈچ يىلدىن تۆت يىلغىچە بولىدۇ. پۈتۈن كۈنلۈك تۈزۈمدە بولمىغان ئالىي ئوقۇش تارىخى مائارىپىنىڭ ئوقۇش مۇددىتىنى مۇۋاپىق ئۇزارتىش كېرەك. ئالىي مەكتەپلەر ئەمەلىي ئېھتىياجغا قاراپ، شۇ مەكتەپنىڭ ئوقۇش مۇددىتىنى تەڭشىسە بولىدۇ.

第十八条　高等教育由高等学校和其他高等教育机构实施。

18-ماددا ئالىي مائارىپنى ئالىي مەكتەپ ۋە باشقا ئالىي مائارىپ ئاپپاراتى يولغا قويىدۇ.

大学、独立设置的学院主要实施本科及本科以上教育。高等专科学校实施专科教育。经国务院教育行政部门批准，科学研究机构可以承担研究生教育的任务。

داشۆ، مۇستەقىل تەسىس قىلىنغان شۆيۈەنلەردە ئاساسلىقى تولۇق كۇرس ۋە تولۇق كۇرستىن يۇقىرى مائارىپ يولغا قويۇلىدۇ. ئالىي تېخنىكوملاردا مەخسۇس كۇرس مائارىپى يولغا قويۇلىدۇ. گوۋۇيۈەننىڭ مائارىپ مەمۇرىي تارمىقىنىڭ تەستىقى بىلەن، پەن تەتقىقات ئاپپاراتى ئاسپىرانتلار مائارىپى ۋەزىپىسىنى ئۈستىگە ئالسا بولىدۇ.

其他高等教育机构实施非学历高等教育。

باشقا ئالىي مائارىپ ئاپپاراتلىرى ئوقۇش تارىخىدىن باشقا ئالىي مائارىپنى يولغا قويىدۇ.

第十九条　高级中等教育毕业或者具有同等学力的，经考试合格，由实施相应学历教育的高等学校录取，取得专科生或者本科生入学资格。

19-ماددا ئالىي ئوتتۇرا دەرىجىلىك مائارىپنى پۈتكۈزگەن ياكى ئوخشاش ئوقۇش ئىقتىدارىغا ئىگە بولغانلىرى ئىمتىھاندا لاياقەتلىك بولسا، مۇناسىپ ئوقۇش تارىخى مائارىپى يولغا قويۇلغان ئالىي مەكتەپكە قوبۇل قىلىنىدۇ، مەخسۇس كۇرس ئوقۇغۇچىسى ياكى تولۇق كۇرس ئوقۇغۇچىسىنىڭ مەكتەپكە كىرىش سالاھىيىتىگە ئېرىشىدۇ.

本科毕业或者具有同等学力的，经考试合格，由实施相应学历教育的高等学校或者经批准承担研究生教育任务的科学研究机构录取，取得硕士研究生入学资格。

تولۇق كۇرسنى پۈتكۈزگەن ياكى بىلىم سەۋىيەسى تەڭ بولغانلىرى ئىمتىھاندا لاياقەتلىك بولسا، مۇناسىپ ئوقۇش تارىخى مائارىپىنى يولغا قويغان ئالىي مەكتەپ ياكى تەستىقلىتىش ئارقىلىق ئاسپىرانتلار مائارىپى ۋەزىپىسىنى ئۈستىگە ئالغان پەن تەتقىقات ئاپپاراتى قوبۇل قىلىپ، ماگىستىر ئاسپىرانتلارنىڭ مەكتەپكە كىرىش سالاھىيىتىگە ئېرىشىدۇ.

硕士研究生毕业或者具有同等学力的，经考试合格，由实施相应学历教育的高等学校或者经批准承担研究生教育任务的科学研究机构录取，取得博士研究生入学资格。

ماگىستىر ئاسپىرانتلىقنى پۈتكۈزگەن ياكى بىلىم سەۋىيەسى تەڭ بولسا، ئىمتىھاندا لاياقەتلىك بولسا، مۇناسىپ ئوقۇش تارىخى مائارىپىنى يولغا قويغان ئالىي مەكتەپ ياكى تەستىقلىتىش ئارقىلىق ئاسپىرانتلار مائارىپى ۋەزىپىسىنى ئۈستىگە ئالغان پەن تەتقىقات ئاپپاراتى قوبۇل قىلىپ، دوكتور ئاسپىرانتلىققا كىرىش سالاھىيىتىگە ئېرىشىدۇ.

允许特定学科和专业的本科毕业生直接取得博士研究生入学资格，具体办法由国务院教育行政部门规定。

ئالاھىدە پەن ۋە كەسىپتىكى تولۇق كۇرسنى پۈتكۈزگەن ئوقۇغۇچىلارنىڭ دوكتور ئاسپىرانتلىققا كىرىش سالاھىيىتىگە بىۋاسىتە ئېرىشىشىگە رۇخسەت قىلىنىدۇ، كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ مائارىپ مەمۇرىي تارمىقى بەلگىلەيدۇ.

第二十条　接受高等学历教育的学生，由所在高等学校或者经批准承担研究生教育任务的科学研究机构根据其修业年限、学业成绩等，按照国家有关规定，发给相应的学历证书或者其他学业证书。

20-ماددا ئالىي ئوقۇش تارىخى مائارىپىنى قوبۇل قىلىدىغان ئوقۇغۇچىلارغا ئۆزى تۇرۇشلۇق ئالىي مەكتەپ ياكى تەستىقلىتىپ ئاسپىرانتلار مائارىپى ۋەزىپىسىنى ئۈستىگە ئالغان پەن تەتقىقات ئاپپاراتى ئۇلارنىڭ ئوقۇش مۇددىتى، ئوقۇش نەتىجىسى قاتارلىقلارغا ئاساسەن، دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە مۇناسىپ ئوقۇش تارىخى گۇۋاھنامىسى ياكى باشقا ئوقۇش گۇۋاھنامىسى بېرىدۇ.

接受非学历高等教育的学生，由所在高等学校或者其他高等教育机构发给相应的结业证书。结业证书应当载明修业年限和学业内容。

ئوقۇش تارىخىدىن باشقا ئالىي مائارىپنى قوبۇل قىلغان ئوقۇغۇچىلارغا شۇ جايدىكى ئالىي مەكتەپ ياكى باشقا ئالىي مائارىپ ئاپپاراتى مۇناسىپ ئوقۇش تاماملاش گۇۋاھنامىسى بېرىدۇ. ئوقۇش تاماملاش گۇۋاھنامىسىگە ئوقۇش مۇددىتى ۋە ئوقۇش مەزمۇنى ئېنىق يېزىلىشى كېرەك.

第二十一条　国家实行高等教育自学考试制度，经考试合格的，发给相应的学历证书或者其他学业证书。

21-ماددا دۆلەت ئالىي مائارىپ بويىچە ئۆزلۈكىدىن ئۆگىنىش ئىمتىھانى تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ، ئىمتىھاندا لاياقەتلىك بولغانلىرىغا مۇناسىپ ئوقۇش تارىخى گۇۋاھنامىسى ياكى باشقا ئوقۇش گۇۋاھنامىسى بېرىدۇ.

第二十二条　国家实行学位制度。学位分为学士、硕士和博士。

22-ماددا دۆلەت ئىلمىي ئۇنۋان تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ. ئىلمىي ئۇنۋان باكلاۋۇرلۇق، ماگىستىرلىق ۋە دوكتورلۇققا ئايرىلىدۇ.

公民通过接受高等教育或者自学，其学业水平达到国家规定的学位标准，可以向学位授予单位申请授予相应的学位。

پۇقرالار ئالىي مائارىپ بويىچە ياكى ئۆزلۈكىدىن ئۆگىنىش ئارقىلىق، ئۇلارنىڭ ئوقۇش سەۋىيەسى دۆلەت بەلگىلىگەن ئىلمىي ئۇنۋان ئۆلچىمىگە يەتسە، ئىلمىي ئۇنۋان بەرگۈچى ئورۇنغا مۇناسىپ ئىلمىي ئۇنۋان بېرىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ.

第二十三条　高等学校和其他高等教育机构应当根据社会需要和自身办学条件，承担实施继续教育的工作。

23-ماددا ئالىي مەكتەپلەر ۋە باشقا ئالىي مائارىپ ئاپپاراتلىرى جەمئىيەتنىڭ ئېھتىياجىغا ۋە ئۆزىنىڭ مەكتەپ باشقۇرۇش شارائىتىغا ئاساسەن، داۋاملىق مائارىپنى يولغا قويۇش خىزمىتىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第三章　高等学校的设立

3-باب ئالىي مەكتەپلەرنىڭ تەسىس قىلىنىشى

第二十四条　设立高等学校，应当符合国家高等教育发展规划，符合国家利益和社会公共利益。

24-ماددا ئالىي مەكتەپ قۇرۇشتا، دۆلەتنىڭ ئالىي مائارىپ تەرەققىيات يىرىك پىلانىغا، دۆلەت مەنپەئىتى ۋە ئاممىۋى مەنپەئەتكە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك.

第二十五条　设立高等学校，应当具备教育法规定的基本条件。

25-ماددا ئالىي مەكتەپ قۇرۇشتا، مائارىپ قانۇنىدا بەلگىلەنگەن ئاساسىي شەرتلەرنى ھازىرلاش كېرەك.

大学或者独立设置的学院还应当具有较强的教学、科学研究力量，较高的教学、科学研究水平和相应规模，能够实施本科及本科以上教育。大学还必须设有三个以上国家规定的学科门类为主要学科。设立高等学校的具体标准由国务院制定。

ئالىي مەكتەپ ياكى مۇستەقىل قۇرۇلغان شۆيۈەنلەر يەنە بىرقەدەر كۈچلۈك ئوقۇتۇش، پەن تەتقىقات كۈچىگە ئىگە بولۇشى، بىرقەدەر يۇقىرى ئوقۇتۇش، ئىلمىي تەتقىقات سەۋىيەسى ۋە مۇناسىپ كۆلەمگە ئىگە بولۇشى، تولۇق كۇرس ۋە تولۇق كۇرستىن يۇقىرى مائارىپنى يولغا قويالايدىغان بولۇشى كېرەك. داشۆلەردە يەنە ئۈچتىن ئارتۇق دۆلەت بەلگىلىگەن پەن تۈرلىرى ئاساسىي پەن بولۇشى كېرەك. ئالىي مەكتەپ قۇرۇشنىڭ كونكرېت ئۆلچىمىنى گوۋۇيۈەن بېكىتىدۇ.

设立其他高等教育机构的具体标准，由国务院授权的有关部门或者省、自治区、直辖市人民政府根据国务院规定的原则制定。

باشقا ئالىي مائارىپ ئاپپاراتلىرىنى تەسىس قىلىشنىڭ كونكرېت ئۆلچىمىنى گوۋۇيۈەن ھوقۇق بەرگەن مۇناسىۋەتلىك تارماق ياكى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى گوۋۇيۈەن بەلگىلىگەن پىرىنسىپقا ئاساسەن تۈزىدۇ.

第二十六条　设立高等学校，应当根据其层次、类型、所设学科类别、规模、教学和科学研究水平，使用相应的名称。

26-ماددا ئالىي مەكتەپ قۇرۇشتا، قاتلىمى، تۈرى، تەسىس قىلغان پەن تۈرى، كۆلىمى، ئوقۇتۇش ۋە پەن تەتقىقات سەۋىيەسىگە ئاساسەن، مۇناسىپ نامنى ئىشلىتىش كېرەك.

第二十七条　申请设立高等学校的，应当向审批机关提交下列材料：

27-ماددا ئالىي مەكتەپ قۇرۇشنى ئىلتىماس قىلىشتا، تەستىقلىغۇچى ئورگانغا تۆۋەندىكى ماتېرىياللارنى تاپشۇرۇش كېرەك :

（一）申办报告；

( 1 ) بېجىرىشنى ئىلتىماس قىلىش دوكلاتى؛

（二）可行性论证材料；

( 2 ) مۇمكىنچىلىك دەلىللەش ماتېرىياللىرى؛

（三）章程；

( 3 ) نىزامنامە؛

（四）审批机关依照本法规定要求提供的其他材料。

( 4 ) تەستىقلىغۇچى ئورگان مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە بەرگەن باشقا ماتېرىياللار.

第二十八条　高等学校的章程应当规定以下事项：

28-ماددا ئالىي مەكتەپنىڭ نىزامنامىسىدە تۆۋەندىكى ئىشلار بەلگىلىنىشى كېرەك :

（一）学校名称、校址；

( 1 ) مەكتەپ نامى، مەكتەپ ئورنى؛

（二）办学宗旨；

( 2 ) مەكتەپ باشقۇرۇش ئاساسىي مەقسىتى؛

（三）办学规模；

( 3 ) مەكتەپ باشقۇرۇش كۆلىمى؛

（四）学科门类的设置；

( 4 ) پەن تۈرلىرىنىڭ تەسىس قىلىنىشى؛

（五）教育形式；

( 5 ) تەلىم-تەربىيە شەكلى؛

（六）内部管理体制；

6 ) ئىچكى باشقۇرۇش تۈزۈلمىسى؛

（七）经费来源、财产和财务制度；

( 7 ) خىراجەت مەنبەسى، مال-مۈلۈك ۋە مالىيە تۈزۈمى؛

（八）举办者与学校之间的权利、义务；

( 8 ) ئۇيۇشتۇرغۇچى بىلەن مەكتەپ ئوتتۇرىسىدىكى ھوقۇق-مەجبۇرىيەت؛

（九）章程修改程序；

( 9 ) نىزامنامىسىگە تۈزىتىش كىرگۈزۈش تەرتىپى؛

（十）其他必须由章程规定的事项。

( 10 ) نىزامنامىدە بەلگىلەنگەن باشقا ئىشلار.

第二十九条　设立实施本科及以上教育的高等学校，由国务院教育行政部门审批；设立实施专科教育的高等学校，由省、自治区、直辖市人民政府审批，报国务院教育行政部门备案；设立其他高等教育机构，由省、自治区、直辖市人民政府教育行政部门审批。审批设立高等学校和其他高等教育机构应当遵守国家有关规定。

29-ماددا تولۇق كۇرس ۋە ئۇنىڭدىن يۇقىرى مائارىپنى يولغا قويىدىغان ئالىي مەكتەپلەرنى قۇرۇشنى گوۋۇيۈەننىڭ مائارىپ مەمۇرىي تارمىقى تەستىقلايدۇ؛ مەخسۇس كۇرس مائارىپىنى يولغا قويىدىغان ئالىي مەكتەپ قۇرۇشنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى تەستىقلايدۇ، گوۋۇيۈەننىڭ مائارىپ مەمۇرىي تارمىقىغا ئەنگە ئالدۇرىدۇ؛ باشقا ئالىي مائارىپ ئاپپاراتلىرىنى تەسىس قىلىشنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مائارىپ مەمۇرىي تارمىقى تەستىقلايدۇ. ئالىي مەكتەپ ۋە باشقا ئالىي مائارىپ ئاپپاراتى قۇرۇشنى تەستىقلاشتا، دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسىگە رىئايە قىلىش كېرەك.

审批设立高等学校，应当委托由专家组成的评议机构评议。

ئالىي مەكتەپ قۇرۇشنى تەستىقلاشتا، مۇتەخەسسىسلەردىن تەشكىللەنگەن باھالاش ئاپپاراتىنىڭ باھالىشىغا ھاۋالە قىلىش كېرەك.

高等学校和其他高等教育机构分立、合并、终止，变更名称、类别和其他重要事项，由本条第一款规定的审批机关审批；修改章程，应当根据管理权限，报国务院教育行政部门或者省、自治区、直辖市人民政府教育行政部门核准。

ئالىي مەكتەپ ۋە باشقا ئالىي مائارىپ ئاپپاراتلىرى ئايرىلىش، قوشۇلۇش، ئاخىرلىشىش، نامى، تۈرى ۋە باشقا مۇھىم ئىشلارنى ئۆزگەرتىشنى مۇشۇ ماددىنىڭ 1-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن تەستىقلىغۇچى ئورگان تەستىقلايدۇ؛ نىزامنامىگە تۈزىتىش كىرگۈزۈشتە، باشقۇرۇش ھوقۇق دائىرىسىگە ئاساسەن، گوۋۇيۈەننىڭ مائارىپ مەمۇرىي تارمىقى ياكى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مائارىپ مەمۇرىي تارمىقىنىڭ تەستىقلىشىغا يوللاش كېرەك.

第四章　高等学校的组织和活动

4-باب ئالىي مەكتەپلەرنىڭ تەشكىلى ۋە پائالىيىتى

第三十条　高等学校自批准设立之日起取得法人资格。高等学校的校长为高等学校的法定代表人。

30-ماددا ئالىي مەكتەپ قۇرۇش تەستىقلانغان كۈندىن باشلاپ قانۇنىي ئىگە سالاھىيىتىگە ئېرىشىدۇ. ئالىي مەكتەپنىڭ مۇدىرى ئالىي مەكتەپنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋەكىلى بولىدۇ.

高等学校在民事活动中依法享有民事权利，承担民事责任。

ئالىي مەكتەپلەر ھەق تەلەپ ھەرىكىتىدە قانۇن بويىچە ھەق تەلەپ ھوقۇقىدىن بەھرىمەن بولىدۇ، ھەق تەلەپ جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

第三十一条　高等学校应当以培养人才为中心，开展教学、科学研究和社会服务，保证教育教学质量达到国家规定的标准。

31-ماددا ئالىي مەكتەپلەر ئىختىساسلىقلارنى يېتىشتۈرۈشنى مەركەز قىلىپ، ئوقۇتۇش، پەن تەتقىقات ۋە ئىجتىمائىي مۇلازىمەتنى قانات يايدۇرۇپ، ئوقۇتۇش سۈپىتىنىڭ دۆلەت بەلگىلىگەن ئۆلچەمگە يېتىشىگە كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

第三十二条　高等学校根据社会需求、办学条件和国家核定的办学规模，制定招生方案，自主调节系科招生比例。

32-ماددا ئالىي مەكتەپلەر جەمئىيەت ئېھتىياجى، مەكتەپ باشقۇرۇش شارائىتى ۋە دۆلەت بېكىتكەن مەكتەپ باشقۇرۇش كۆلىمىگە ئاساسەن، ئوقۇغۇچى قوبۇل قىلىش لايىھەسى تۈزۈپ، شى، پەنلەرگە قوبۇل قىلىنىدىغان ئوقۇغۇچى نىسبىتىنى ئۆز ئالدىغا تەڭشەيدۇ.

第三十三条　高等学校依法自主设置和调整学科、专业。

33-ماددا ئالىي مەكتەپلەر پەن، كەسىپلەرنى قانۇن بويىچە ئۆز ئالدىغا تەسىس قىلىدۇ ۋە تەڭشەيدۇ.

第三十四条　高等学校根据教学需要，自主制定教学计划、选编教材、组织实施教学活动。

34-ماددا ئالىي مەكتەپلەر ئوقۇتۇش ئېھتىياجىغا ئاساسەن، ئوقۇتۇش پىلانىنى ئۆز ئالدىغا تۈزىدۇ، دەرسلىك تاللاپ تۈزىدۇ، ئوقۇتۇش پائالىيىتىنى تەشكىللەپ يولغا قويىدۇ.

第三十五条　高等学校根据自身条件，自主开展科学研究、技术开发和社会服务。

35-ماددا ئالىي مەكتەپلەر ئۆز شارائىتىغا قاراپ، پەن تەتقىقات، تېخنىكا يارىتىش ۋە ئىجتىمائىي مۇلازىمەتنى ئۆز ئالدىغا قانات يايدۇرىدۇ.

国家鼓励高等学校同企业事业组织、社会团体及其他社会组织在科学研究、技术开发和推广等方面进行多种形式的合作。

دۆلەت ئالىي مەكتەپلەرنىڭ كارخانا، كەسپىي تەشكىلاتلار، ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار ۋە باشقا ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار بىلەن پەن تەتقىقات، تېخنىكا يارىتىش ۋە كېڭەيتىش قاتارلىق جەھەتلەردە كۆپ خىل شەكىلدىكى ھەمكارلىشىشىغا ئىلھام بېرىدۇ.

国家支持具备条件的高等学校成为国家科学研究基地。

دۆلەت شارائىتى ھازىرلانغان ئالىي مەكتەپلەرنىڭ دۆلەت پەن تەتقىقات بازىسىغا ئايلىنىشىنى قوللايدۇ.

第三十六条　高等学校按照国家有关规定，自主开展与境外高等学校之间的科学技术文化交流与合作。

36-ماددا ئالىي مەكتەپلەر دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە، چېگرا سىرتىدىكى ئالىي مەكتەپلەر بىلەن بولغان پەن-تېخنىكا، مەدەنىيەت ئالاقىسى ۋە ھەمكارلىقىنى ئۆز ئالدىغا قانات يايدۇرىدۇ.

第三十七条　高等学校根据实际需要和精简、效能的原则，自主确定教学、科学研究、行政职能部门等内部组织机构的设置和人员配备；按照国家有关规定，评聘教师和其他专业技术人员的职务，调整津贴及工资分配。

37-ماددا ئالىي مەكتەپ ئەمەلىي ئېھتىياج ۋە ئىخچام، ئۈنۈملۈك بولۇش پىرىنسىپىغا ئاساسەن، ئوقۇتۇش، پەن تەتقىقات، مەمۇرىي فۇنكسىيەلىك تارماق قاتارلىق ئىچكى تەشكىلىي ئاپپاراتلارنىڭ تەسىس قىلىنىشى ۋە خادىملارنى سەپلىشىنى ئۆز ئالدىغا بېكىتىدۇ؛ دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە، ئوقۇتقۇچى ۋە باشقا كەسپىي تېخنىكا خادىملىرىنىڭ ۋەزىپىسى باھالىنىدۇ ۋە تەكلىپ قىلىنىدۇ، قوشۇمچە پۇل ۋە مائاش تەقسىماتى تەڭشىلىدۇ.

第三十八条　高等学校对举办者提供的财产、国家财政性资助、受捐赠财产依法自主管理和使用。

38-ماددا ئالىي مەكتەپلەر ئۇيۇشتۇرغۇچىغا بېرىدىغان مال-مۈلۈكنى، دۆلەتنىڭ مالىيە خاراكتېرلىك ياردىمىنى، ئىئانە قىلىنغان مال-مۈلۈكنى قانۇن بويىچە ئۆز ئالدىغا باشقۇرىدۇ ۋە ئىشلىتىدۇ.

高等学校不得将用于教学和科学研究活动的财产挪作他用。

ئالىي مەكتەپلەر ئوقۇتۇش ۋە پەن تەتقىقات پائالىيەتلىرىگە ئىشلىتىلىدىغان مال-مۈلۈكنى باشقا ئىشقا ئىشلەتسە بولمايدۇ.

第三十九条　国家举办的高等学校实行中国共产党高等学校基层委员会领导下的校长负责制。中国共产党高等学校基层委员会按照中国共产党章程和有关规定，统一领导学校工作，支持校长独立负责地行使职权，其领导职责主要是：执行中国共产党的路线、方针、政策，坚持社会主义办学方向，领导学校的思想政治工作和德育工作，讨论决定学校内部组织机构的设置和内部组织机构负责人的人选，讨论决定学校的改革、发展和基本管理制度等重大事项，保证以培养人才为中心的各项任务的完成。

39-ماددا دۆلەت قۇرغان ئالىي مەكتەپلەردە جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ ئالىي مەكتەپلەر ئاساسىي قاتلام كومىتېتى رەھبەرلىكىدىكى مەكتەپ مۇدىرى مەسئۇل بولۇش تۈزۈمى يولغا قويۇلىدۇ. جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ ئالىي مەكتەپلەرنىڭ ئاساسىي قاتلام كومىتېتى جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ نىزامنامىسى ۋە ئالاقىدار بەلگىلىمىلىرى بويىچە، مەكتەپ خىزمىتىگە بىرتۇتاش رەھبەرلىك قىلىدۇ، مەكتەپ مۇدىرىنىڭ خىزمەت ھوقۇقىنى مۇستەقىل مەسئۇل بولۇپ يۈرگۈزۈشىنى قوللايدۇ، ئۇنىڭ رەھبەرلىك مەسئۇلىيىتى ئاساسلىقى جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ لۇشيەن، فاڭجېن، سىياسەتلىرىنى ئىجرا قىلىش، سوتسىيالىستىك مەكتەپ باشقۇرۇش يۆنىلىشىدە چىڭ تۇرۇش، مەكتەپنىڭ ئىدىيەۋى-سىياسىي خىزمىتى ۋە ئەخلاق تەربىيەسى خىزمىتىگە رەھبەرلىك قىلىش، مەكتەپنىڭ ئىچكى تەشكىلىي ئاپپاراتلىرىنىڭ تەسىس قىلىنىشى ۋە ئىچكى تەشكىلىي ئاپپاراتى مەسئۇللىرىنىڭ نامزاتىنى مۇزاكىرە قىلىپ قارار قىلىش، مەكتەپنىڭ ئىسلاھاتى، تەرەققىياتى ۋە ئاساسىي باشقۇرۇش تۈزۈمى قاتارلىق مۇھىم، زور ئىشلارنى مۇزاكىرە قىلىپ قارار قىلىپ، ئىختىساسلىقلارنى تەربىيەلەشنى مەركەز قىلغان تۈرلۈك ۋەزىپىلەرنىڭ ئورۇندىلىشىغا كاپالەتلىك قىلىش.

社会力量举办的高等学校的内部管理体制按照国家有关社会力量办学的规定确定。

ئىجتىمائىي كۈچلەر قۇرغان ئالىي مەكتەپلەرنىڭ ئىچكى باشقۇرۇش تۈزۈلمىسى دۆلەتنىڭ ئىجتىمائىي كۈچلەرنىڭ مەكتەپ باشقۇرۇشقا مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە بېكىتىلىدۇ.

第四十条　高等学校的校长，由符合教育法规定的任职条件的公民担任。高等学校的校长、副校长按照国家有关规定任免。

40-ماددا ئالىي مەكتەپنىڭ مۇدىرى مائارىپ قانۇنىدا بەلگىلەنگەن ۋەزىپە ئۆتەش شەرتىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان پۇقرا بولىدۇ. ئالىي مەكتەپنىڭ مەكتەپ مۇدىرى، مۇئاۋىن مەكتەپ مۇدىرى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە ۋەزىپىگە تەيىنلىنىدۇ ۋە قالدۇرۇلىدۇ.

第四十一条　高等学校的校长全面负责本学校的教学、科学研究和其他行政管理工作，行使下列职权：

41-ماددا ئالىي مەكتەپنىڭ مەكتەپ مۇدىرى شۇ مەكتەپنىڭ ئوقۇتۇش، پەن تەتقىقات ۋە باشقا مەمۇرىي باشقۇرۇش خىزمىتىگە ئومۇميۈزلۈك مەسئۇل بولىدۇ، تۆۋەندىكى خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ :

（一）拟订发展规划，制定具体规章制度和年度工作计划并组织实施；

( 1 ) تەرەققىيات يىرىك پىلانى تۈزۈش، كونكرېت قائىدە-تۈزۈم ۋە يىللىق خىزمەت پىلانى تۈزۈش ھەمدە تەشكىللەپ يولغا قويۇش؛

（二）组织教学活动、科学研究和思想品德教育；

( 2 ) ئوقۇتۇش پائالىيىتى، پەن تەتقىقات ۋە ئىدىيەۋى ئەخلاق تەربىيەسىنى تەشكىللەش؛

（三）拟订内部组织机构的设置方案，推荐副校长人选，任免内部组织机构的负责人；

( 3 ) ئىچكى تەشكىلىي ئاپپاراتلارنىڭ تەسىس قىلىنىش لايىھەسىنى تۈزۈش، مۇئاۋىن مەكتەپ مۇدىرى نامزاتىنى كۆرسىتىش، ئىچكى تەشكىلىي ئاپپاراتنىڭ مەسئۇلىنى تەيىنلەش-قالدۇرۇش؛

（四）聘任与解聘教师以及内部其他工作人员，对学生进行学籍管理并实施奖励或者处分；

( 4 ) ئوقۇتقۇچىلارنى تەكلىپ قىلغان ۋە بوشاتقان، شۇنىڭدەك ئىچكى قىسىمدىكى باشقا خىزمەتچى خادىملار ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئوقۇش تەۋەلىكىنى باشقۇرىدۇ ھەمدە مۇكاپاتلايدۇ ياكى جازا بېرىدۇ؛

（五）拟订和执行年度经费预算方案，保护和管理校产，维护学校的合法权益；

( 5 ) يىللىق خىراجەت خامچوت لايىھەسىنى تۈزۈش ۋە ئىجرا قىلىش، مەكتەپ مۈلكىنى قوغداش ۋە باشقۇرۇش، مەكتەپنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش؛

（六）章程规定的其他职权。

( 6 ) نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن باشقا خىزمەت ھوقۇقلىرى.

高等学校的校长主持校长办公会议或者校务会议，处理前款规定的有关事项。

ئالىي مەكتەپنىڭ مۇدىرى مەكتەپ مۇدىرىنىڭ ئىش بېجىرىش يىغىنى ياكى مەكتەپ ئىشلىرى يىغىنىغا رىياسەتچىلىك قىلىپ، ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن ئالاقىدار ئىشلارنى بىر تەرەپ قىلىدۇ.

第四十二条　高等学校设立学术委员会，履行下列职责：

42-ماددا ئالىي مەكتەپلەر ئىلمىي كومىتېت تەسىس قىلىپ، تۆۋەندىكى مەسئۇلىيەتلەرنى ئادا قىلىدۇ :

（一）审议学科建设、专业设置，教学、科学研究计划方案；

( 1 ) پەن قۇرۇلۇشى، كەسىپ تەسىس قىلىش، ئوقۇتۇش، پەن تەتقىقات پىلان لايىھەسىنى قاراپ چىقىش؛

（二）评定教学、科学研究成果；

( 2 ) ئوقۇتۇش، پەن تەتقىقات نەتىجىلىرىنى باھالاش؛

（三）调查、处理学术纠纷；

( 3 ) ئىلىم-پەن ماجىرالىرىنى تەكشۈرۈش، بىر تەرەپ قىلىش؛

（四）调查、认定学术不端行为；

( 4 ) ئىلىم-پەندىكى ناچار قىلمىشلارنى تەكشۈرۈش، بېكىتىش؛

（五）按照章程审议、决定有关学术发展、学术评价、学术规范的其他事项。

( 5 ) نىزامنامە بويىچە ئىلمىي تەرەققىيات، ئىلمىي باھا، ئىلمىي قائىدىگە مۇناسىۋەتلىك باشقا ئىشلارنى قاراپ چىقىش، قارار قىلىش.

第四十三条　高等学校通过以教师为主体的教职工代表大会等组织形式，依法保障教职工参与民主管理和监督，维护教职工合法权益。

43-ماددا ئالىي مەكتەپلەر ئوقۇتقۇچىلارنى ئاساسىي گەۋدە قىلغان ئوقۇتقۇچى، ئىشچى-خىزمەتچىلەر قۇرۇلتىيى قاتارلىق تەشكىلىي شەكىللەر ئارقىلىق، ئوقۇتقۇچى، ئىشچى – خىزمەتچىلەرنىڭ دېموكراتىك باشقۇرۇش ۋە نازارەت قىلىشقا قاتنىشىشىنى قانۇن بويىچە كاپالەتلەندۈرۈپ، ئوقۇتقۇچى، شەھەر، ئىشچى-خىزمەتچىلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغدايدۇ.

第四十四条　高等学校应当建立本学校办学水平、教育质量的评价制度，及时公开相关信息，接受社会监督。

44-ماددا ئالىي مەكتەپلەر شۇ مەكتەپنىڭ مەكتەپ باشقۇرۇش سەۋىيەسى، مائارىپ سۈپىتىنى باھالاش تۈزۈمىنى ئورنىتىپ، مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇرلارنى ۋاقتىدا ئاشكارىلاپ، جەمئىيەتنىڭ نازارىتىنى قوبۇل قىلىشى كېرەك.

教育行政部门负责组织专家或者委托第三方专业机构对高等学校的办学水平、效益和教育质量进行评估。评估结果应当向社会公开。

مائارىپ مەمۇرىي تارمىقى مۇتەخەسسىسلەرنى تەشكىللەش ياكى 3-تەرەپ كەسپىي ئاپپاراتىغا ئالىي مەكتەپنىڭ مەكتەپ باشقۇرۇش سەۋىيەسى، ئۈنۈمى ۋە مائارىپ سۈپىتىنى باھالاشقا مەسئۇل بولىدۇ. باھالاش نەتىجىسىنى جەمئىيەتكە ئاشكارىلاش كېرەك.

第五章　高等学校教师和其他教育工作者

5-باب ئالىي مەكتەپ ئوقۇتقۇچىلىرى ۋە باشقا مائارىپ خىزمەتچىلىرى

第四十五条　高等学校的教师及其他教育工作者享有法律规定的权利，履行法律规定的义务，忠诚于人民的教育事业。

45-ماددا ئالىي مەكتەپنىڭ ئوقۇتقۇچىلىرى ۋە باشقا مائارىپ خىزمەتچىلىرى قانۇندا بەلگىلەنگەن ھوقۇقتىن بەھرىمەن بولىدۇ، قانۇندا بەلگىلەنگەن مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىدۇ، خەلقنىڭ مائارىپ ئىشلىرىغا سادىق بولىدۇ.

第四十六条　高等学校实行教师资格制度。中国公民凡遵守宪法和法律，热爱教育事业，具有良好的思想品德，具备研究生或者大学本科毕业学历，有相应的教育教学能力，经认定合格，可以取得高等学校教师资格。不具备研究生或者大学本科毕业学历的公民，学有所长，通过国家教师资格考试，经认定合格，也可以取得高等学校教师资格。

46-ماددا ئالىي مەكتەپلەردە ئوقۇتقۇچىلىق سالاھىيەت تۈزۈمى يولغا قويۇلىدۇ. جۇڭگو پۇقرالىرى ئومۇمەن ئاساسىي قانۇن ۋە قانۇنلارغا رىئايە قىلىدىغان، مائارىپ ئىشلىرىنى قىزغىن سۆيىدىغان، ياخشى ئىدىيەۋى ئەخلاققا ئىگە، ئاسپىرانتلىق ياكى ئالىي مەكتەپنىڭ تولۇق كۇرسنى پۈتكۈزگەن ئوقۇش تارىخىغا ئىگە، مۇناسىپ مائارىپ-ئوقۇتۇش ئىقتىدارىغا ئىگە، لاياقەتلىك دەپ بېكىتىلگەنلا بولسا، ئالىي مەكتەپ ئوقۇتقۇچىسىلىق سالاھىيىتىگە ئېرىشەلەيدۇ. ئاسپىرانتلىق ياكى داشۆنىڭ تولۇق كۇرسنى پۈتتۈرۈش ئوقۇش تارىخىغا ئىگە بولمىغان پۇقرالارنىڭ ئوقۇشتا ئارتۇقچىلىقى بولىدۇ، ئۇلار دۆلەتنىڭ ئوقۇتقۇچىلىق سالاھىيەت ئىمتىھانىدىن ئۆتۈپ، لاياقەتلىك دەپ بېكىتىلسىمۇ، ئالىي مەكتەپ ئوقۇتقۇچىلىق سالاھىيىتىگە ئېرىشسىمۇ بولىدۇ.

第四十七条　高等学校实行教师职务制度。高等学校教师职务根据学校所承担的教学、科学研究等任务的需要设置。教师职务设助教、讲师、副教授、教授。

第四十七条　高等学校实行教师职务制度。高等学校教师职务根据学校所承担的教学、科学研究等任务的需要设置。教师职务设助教、讲师、副教授、教授。

高等学校的教师取得前款规定的职务应当具备下列基本条件：

ئالىي مەكتەپنىڭ ئوقۇتقۇچىلىرى ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن ۋەزىپىگە ئېرىشىشتە تۆۋەندىكى ئاساسىي شەرتلەرنى ھازىرلىشى كېرەك :

（一）取得高等学校教师资格；

( 1 ) ئالىي مەكتەپ ئوقۇتقۇچىسىلىق سالاھىيىتىگە ئېرىشىش؛

（二）系统地掌握本学科的基础理论；

( 2 ) شۇ پەننىڭ ئاساسىي نەزەرىيەسىنى سىستېمىلىق ئىگىلەش؛

（三）具备相应职务的教育教学能力和科学研究能力；

( 3 ) مۇناسىپ ۋەزىپىگە ئىگە مائارىپ ئوقۇتۇش ئىقتىدارى ۋە پەن تەتقىقات ئىقتىدارىنى ھازىرلاش؛

（四）承担相应职务的课程和规定课时的教学任务。

( 4 ) مۇناسىپ ۋەزىپىنى ئۈستىگە ئالىدىغان دەرس سائىتى ۋە بەلگىلەنگەن دەرس سائىتىدىكى ئوقۇتۇش ۋەزىپىسى.

教授、副教授除应当具备以上基本任职条件外，还应当对本学科具有系统而坚实的基础理论和比较丰富的教学、科学研究经验，教学成绩显著，论文或者著作达到较高水平或者有突出的教学、科学研究成果。

پىروفېسسور، دوتسېنت يۇقىرىقى ئاساسىي ۋەزىپە ئۆتەش شارائىتىنى ھازىرلىغاندىن سىرت، يەنە شۇ پەنگە قارىتا سىستېمىلىق ھەم پۇختا ئاساس نەزەرىيەگە ۋە بىرقەدەر مول ئوقۇتۇش، ئىلمىي تەتقىقات تەجرىبىسىگە ئىگە بولۇشى، ئوقۇتۇش نەتىجىسى كۆرۈنەرلىك بولۇشى، ئىلمىي ماقالە ياكى ئەسەرلىرى بىرقەدەر يۇقىرى سەۋىيەگە يەتكەن ياكى گەۋدىلىك ئوقۇتۇش، ئىلمىي تەرەققىيات نەتىجىسى بولۇشى كېرەك.

高等学校教师职务的具体任职条件由国务院规定。

ئالىي مەكتەپنىڭ ئوقۇتقۇچىلىق ۋەزىپىسىنىڭ كونكرېت ۋەزىپە ئۆتەش شەرتىنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ.

第四十八条　高等学校实行教师聘任制。教师经评定具备任职条件的，由高等学校按照教师职务的职责、条件和任期聘任。

48-ماددا ئالىي مەكتەپلەردە ئوقۇتقۇچى تەكلىپ قىلىش تۈزۈمى يولغا قويۇلىدۇ. ئوقۇتقۇچى باھالاپ بېكىتىش ئارقىلىق ۋەزىپە ئۆتەش شەرتىنى ھازىرلىغان بولسا، ئالىي مەكتەپ ئوقۇتقۇچىلىق ۋەزىپىسى مەسئۇلىيىتى، شەرتى ۋە ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى بويىچە تەكلىپ قىلىدۇ.

高等学校的教师的聘任，应当遵循双方平等自愿的原则，由高等学校校长与受聘教师签订聘任合同。

ئالىي مەكتەپنىڭ ئوقۇتقۇچىلىرىنى تەكلىپ قىلىشتا، ئىككى تەرەپ باراۋەر، ئىختىيارىي بولۇش پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلىش، ئالىي مەكتەپ مۇدىرى بىلەن تەكلىپ قىلىنغان ئوقۇتقۇچى تەكلىپ قىلىش توختامى ئىمزالاش كېرەك.

第四十九条　高等学校的管理人员，实行教育职员制度。高等学校的教学辅助人员及其他专业技术人员，实行专业技术职务聘任制度。

49-ماددا ئالىي مەكتەپنىڭ باشقۇرغۇچى خادىملىرىغا قارىتا مائارىپ خىزمەتچىلىرى تۈزۈمى يولغا قويۇلىدۇ. ئالىي مەكتەپلەرنىڭ ئوقۇتۇش ياردەمچىلىرى ۋە باشقا كەسپىي تېخنىكا خادىملىرىغا كەسپىي تېخنىكا ۋەزىپىسىگە تەكلىپ قىلىش تۈزۈمى يولغا قويۇلىدۇ.

第五十条　国家保护高等学校教师及其他教育工作者的合法权益，采取措施改善高等学校教师及其他教育工作者的工作条件和生活条件。

50-ماددا دۆلەت ئالىي مەكتەپ ئوقۇتقۇچىلىرى ۋە باشقا مائارىپ خىزمەتچىلىرىنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغدايدۇ، تەدبىر قوللىنىپ ئالىي مەكتەپ ئوقۇتقۇچىلىرى ھەم باشقا مائارىپ خىزمەتچىلىرىنىڭ خىزمەت شارائىتى ۋە تۇرمۇش شارائىتىنى ياخشىلايدۇ.

第五十一条　高等学校应当为教师参加培训、开展科学研究和进行学术交流提供便利条件。

51-ماددا ئالىي مەكتەپ ئوقۇتقۇچىلارنىڭ تەربىيەلەشكە قاتنىشىشى، پەن تەتقىقاتنى قانات يايدۇرۇشى ۋە ئىلىم ئالماشتۇرۇشىغا قولايلىق شارائىت يارىتىپ بېرىشى كېرەك.

高等学校应当对教师、管理人员和教学辅助人员及其他专业技术人员的思想政治表现、职业道德、业务水平和工作实绩进行考核，考核结果作为聘任或者解聘、晋升、奖励或者处分的依据。

ئالىي مەكتەپلەر ئوقۇتقۇچىلار، باشقۇرغۇچى خادىملار ۋە ئوقۇتۇش ياردەمچىلىرىنى، شۇنىڭدەك باشقا كەسپىي تېخنىكا خادىملىرىنىڭ ئىدىيەۋى-سىياسىي ئىپادىسى، كەسپىي ئەخلاقى، كەسپىي سەۋىيەسى ۋە خىزمەت ئەمەلىي نەتىجىسىنى باھالىشى، باھالاش نەتىجىسىنى تەكلىپ قىلىش ياكى ۋەزىپىدىن قالدۇرۇش، ئۆستۈرۈش، مۇكاپاتلاش ياكى جازالاشنىڭ ئاساسى قىلىشى كېرەك.

第五十二条　高等学校的教师、管理人员和教学辅助人员及其他专业技术人员，应当以教学和培养人才为中心做好本职工作。

52-ماددا ئالىي مەكتەپنىڭ ئوقۇتقۇچىلىرى، باشقۇرغۇچى خادىملىرى، ئوقۇتۇش ياردەمچىسى خادىملىرى ۋە باشقا كەسپىي تېخنىكا خادىملىرى ئىختىساسلىقلارنى ئوقۇتۇش ۋە تەربىيەلەشنى مەركەز قىلىپ ئۆز خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشى كېرەك.

第六章　高等学校的学生

ئالتىنچى باب ئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرى

第五十三条　高等学校的学生应当遵守法律、法规，遵守学生行为规范和学校的各项管理制度，尊敬师长，刻苦学习，增强体质，树立爱国主义、集体主义和社会主义思想，努力学习马克思列宁主义、毛泽东思想、邓小平理论，具有良好的思想品德，掌握较高的科学文化知识和专业技能。

53-ماددا ئالىي مەكتەپنىڭ ئوقۇغۇچىلىرى قانۇن-نىزاملارغا رىئايە قىلىشى، ئوقۇغۇچىلارنىڭ ھەرىكەت قائىدىسىگە ۋە مەكتەپنىڭ تۈرلۈك باشقۇرۇش تۈزۈملىرىگە رىئايە قىلىشى، ئوقۇتقۇچىلارنى ھۆرمەتلىشى، قېتىرقىنىپ ئۆگىنىشى، تەن ساپاسىنى ئۆستۈرۈشى، ۋەتەنپەرۋەرلىك، كوللېكتىۋىزم ۋە سوتسىيالىزم ئىدىيەسىنى تۇرغۇزۇشى، ماركسىزم-لېنىنىزم، ماۋ زېدۇڭ ئىدىيەسى، دېڭ شياۋپىڭ نەزەرىيەسىنى تىرىشىپ ئۆگىنىشى، ياخشى ئىدىيەۋى ئەخلاققا ئىگە بولۇشى كېرەك، بىرقەدەر يۇقىرى پەن ـ مەدەنىيەت بىلىملىرى ۋە كەسپىي ماھارەتنى ئىگىلەش.

高等学校学生的合法权益，受法律保护。

ئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قانۇن قوغدايدۇ.

第五十四条　高等学校的学生应当按照国家规定缴纳学费。

54-ماددا ئالىي مەكتەپنىڭ ئوقۇغۇچىلىرى دۆلەتنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە ئوقۇش پۇلى تاپشۇرۇشى كېرەك.

家庭经济困难的学生，可以申请补助或者减免学费。

ئائىلىسىدە ئىقتىسادىي قىيىنچىلىق بار ئوقۇغۇچىلار ياردەم پۇل ئىلتىماس قىلسا ياكى ئوقۇش پۇلىنى كېمەيتسە، كەچۈرۈم قىلسا بولىدۇ.

第五十五条　国家设立奖学金，并鼓励高等学校、企业事业组织、社会团体以及其他社会组织和个人按照国家有关规定设立各种形式的奖学金，对品学兼优的学生、国家规定的专业的学生以及到国家规定的地区工作的学生给予奖励。

55-ماددا دۆلەت ئوقۇش مۇكاپات پۇلى تەسىس قىلىدۇ ھەمدە ئالىي مەكتەپ، كارخانا، كەسپىي تەشكىلات، ئىجتىمائىي تەشكىلات، شۇنىڭدەك باشقا ئىجتىمائىي تەشكىلات ۋە شەخسلەرنى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە ھەر خىل شەكىلدىكى ئوقۇش مۇكاپات پۇلى ئېلىشقا ئىلھاملاندۇرىدۇ، ئەخلاقتىمۇ ھەم ئۆگىنىشتىمۇ ئەلا بولغان ئوقۇغۇچىلار، دۆلەت بەلگىلىگەن كەسىپ بويىچە ئوقۇغان ئوقۇغۇچىلار، شۇنىڭدەك دۆلەت بەلگىلىگەن رايونغا بېرىپ ئىشلىگەن ئوقۇغۇچىلارنى مۇكاپاتلايدۇ.

国家设立高等学校学生勤工助学基金和贷学金，并鼓励高等学校、企业事业组织、社会团体以及其他社会组织和个人设立各种形式的助学金，对家庭经济困难的学生提供帮助。

دۆلەت ئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرى تىرىشچانلىق بىلەن ئىشلەپ ئوقۇش ياردەم فوندى ۋە ئوقۇش قەرز پۇلى تەسىس قىلىدۇ ھەمدە ئالىي مەكتەپ، كارخانا، كەسپىي تەشكىلاتلار، ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار، شۇنىڭدەك باشقا ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار ۋە شەخسلەرنى ھەر خىل شەكىلدىكى ئوقۇش ياردەم پۇلى تەسىس قىلىشقا ئىلھاملاندۇرۇپ، ئائىلىسىدە ئىقتىسادىي قىيىنچىلىقى بار ئوقۇغۇچىلارغا ياردەم بېرىدۇ.

获得贷学金及助学金的学生，应当履行相应的义务。

ئوقۇش قەرز پۇلى ۋە ئوقۇش ياردەم پۇلىغا ئېرىشكەن ئوقۇغۇچىلار مۇناسىپ مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىشى كېرەك.

第五十六条　高等学校的学生在课余时间可以参加社会服务和勤工助学活动，但不得影响学业任务的完成。

56-ماددا ئالىي مەكتەپنىڭ ئوقۇغۇچىلىرى دەرستىن سىرتقى ۋاقىتتا ئىجتىمائىي مۇلازىمەت ۋە تىرىشچانلىق بىلەن ئىشلەپ ئوقۇشقا ياردەم بېرىش پائالىيىتىگە قاتناشسا بولىدۇ، لېكىن ئوقۇش ۋەزىپىسىنىڭ ئورۇندىلىشىغا تەسىر يەتكۈزسە بولمايدۇ.

高等学校应当对学生的社会服务和勤工助学活动给予鼓励和支持，并进行引导和管理。

ئالىي مەكتەپلەر ئوقۇغۇچىلارغا ئىجتىمائىي مۇلازىمەت قىلىش ۋە تىرىشچانلىق بىلەن ئىشلەپ ئوقۇشقا ياردەم بېرىش پائالىيىتىگە ئىلھام ۋە مەدەت بېرىشى ھەمدە ئۇلارنى يېتەكلىشى ۋە باشقۇرۇشى كېرەك.

第五十七条　高等学校的学生，可以在校内组织学生团体。学生团体在法律、法规规定的范围内活动，服从学校的领导和管理。

57-ماددا ئالىي مەكتەپنىڭ ئوقۇغۇچىلىرى مەكتەپتە ئوقۇغۇچىلار تەشكىلاتى تەشكىللىسە بولىدۇ. ئوقۇغۇچىلار تەشكىلاتى قانۇن-نىزاملاردا بەلگىلەنگەن دائىرىدە پائالىيەت قىلىدۇ، مەكتەپ رەھبەرلىكى ۋە باشقۇرۇشىغا بويسۇنىدۇ.

第五十八条　高等学校的学生思想品德合格，在规定的修业年限内学完规定的课程，成绩合格或者修满相应的学分，准予毕业。

58-ماددا ئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىنىڭ ئىدىيە-پەزىلىتىدە لاياقەتلىك بولۇپ، بەلگىلەنگەن ئوقۇش مۇددىتى ئىچىدە بەلگىلەنگەن دەرسلەرنى ئۆگىنىپ بولغاندىن كېيىن، نەتىجىسى لاياقەتلىك بولسا ياكى مۇناسىپ ئوقۇش نومۇرىنى توشقۇزسا، ئوقۇش پۈتكۈزۈشكە رۇخسەت قىلىنىدۇ.

第五十九条　高等学校应当为毕业生、结业生提供就业指导和服务。

59-ماددا ئالىي مەكتەپ ئوقۇش پۈتكۈزگەن ئوقۇغۇچىلار، ئوقۇش تاماملىغان ئوقۇغۇچىلارغا ئىشقا ئورۇنلىشىش بويىچە يېتەكچىلىك قىلىشى ۋە مۇلازىمەت قىلىشى كېرەك.

国家鼓励高等学校毕业生到边远、艰苦地区工作。

دۆلەت ئالىي مەكتەپنى پۈتكۈزگەن ئوقۇغۇچىلارنىڭ چەت-ياقا، جاپالىق رايونلارغا بېرىپ ئىشلىشىگە ئىلھام بېرىدۇ.

第七章　高等教育投入和条件保障

7-باب ئالىي مائارىپ سېلىنمىسى ۋە شارائىت كاپالىتى

第六十条　高等教育实行以举办者投入为主、受教育者合理分担培养成本、高等学校多种渠道筹措经费的机制。

60-ماددا ئالىي مائارىپتا ئۇيۇشتۇرغۇچى مەبلەغ سېلىشنى ئاساس قىلىش، تەربىيەلەنگۈچى تەربىيەلەش تەننەرخىنى مۇۋاپىق ئۈستىگە ئېلىش، ئالىي مەكتەپ كۆپ خىل يوللار ئارقىلىق خىراجەت غەملەش مېخانىزمى يولغا قويۇلىدۇ.

国务院和省、自治区、直辖市人民政府依照教育法第五十六条的规定，保证国家举办的高等教育的经费逐步增长。

گوۋۇيۈەن ۋە ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى مائارىپ قانۇنىنىڭ 56-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە، دۆلەت ئۇيۇشتۇرغان ئالىي مائارىپ خىراجىتىنىڭ تەدرىجىي ئېشىشىغا كاپالەتلىك قىلىدۇ.

国家鼓励企业事业组织、社会团体及其他社会组织和个人向高等教育投入。

دۆلەت كارخانا، كەسپىي تەشكىلاتلار، ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار ۋە باشقا ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار ۋە شەخسلەرنىڭ ئالىي مائارىپقا مەبلەغ سېلىشىغا ئىلھام بېرىدۇ.

第六十一条　高等学校的举办者应当保证稳定的办学经费来源，不得抽回其投入的办学资金。

61-ماددا ئالىي مەكتەپنى قۇرغۇچىلار مۇقىم مەكتەپ باشقۇرۇش خىراجىتى مەنبەسىگە كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك، سالغان مەكتەپ باشقۇرۇش مەبلىغىنى قايتۇرۇۋالسا بولمايدۇ.

第六十二条　国务院教育行政部门会同国务院其他有关部门根据在校学生年人均教育成本，规定高等学校年经费开支标准和筹措的基本原则；省、自治区、直辖市人民政府教育行政部门会同有关部门制订本行政区域内高等学校年经费开支标准和筹措办法，作为举办者和高等学校筹措办学经费的基本依据。

62-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ مائارىپ مەمۇرىي تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە، مەكتەپتىكى ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىللىق ئوتتۇرىچە مائارىپ تەننەرخىگە ئاساسەن، ئالىي مەكتەپلەرنىڭ يىللىق خىراجەت چىقىم ئۆلچىمى ۋە غەملەش ئاساسىي پىرىنسىپىنى بەلگىلەيدۇ؛ ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مائارىپ مەمۇرىي تارماقلىرى مۇناسىۋەتلىك تارماقلار بىلەن بىرلىكتە شۇ مەمۇرىي رايوندىكى ئالىي مەكتەپلەرنىڭ يىللىق خىراجەت چىقىم ئۆلچىمى ۋە غەملەش چارىسىنى تۈزۈپ، ئۇيۇشتۇرغۇچى ۋە ئالىي مەكتەپلەرنىڭ مەكتەپ باشقۇرۇش خىراجىتىنى غەملىشىنىڭ تۈپ ئاساسى قىلىدۇ.

第六十三条　国家对高等学校进口图书资料、教学科研设备以及校办产业实行优惠政策。高等学校所办产业或者转让知识产权以及其他科学技术成果获得的收益，用于高等学校办学。

63-ماددا دۆلەت ئالىي مەكتەپلەرنىڭ كىتاب ماتېرىياللىرى، ئوقۇتۇش، پەن تەتقىقات ئۈسكۈنىلىرىنى ئىمپورت قىلىشىغا، شۇنىڭدەك مەكتەپ باشقۇرۇشىدىكى كەسىپلەرگە ئېتىبار بېرىدۇ. ئالىي مەكتەپ قۇرغان كەسىپ ياكى بىلىم مۈلۈك ھوقۇقى، شۇنىڭدەك باشقا پەن-تېخنىكا نەتىجىلىرىنى ئۆتۈنۈپ بېرىپ ئېرىشكەن پايدا ئالىي مەكتەپنىڭ مەكتەپ باشقۇرۇشىغا ئىشلىتىلىدۇ.

第六十四条　高等学校收取的学费应当按照国家有关规定管理和使用，其他任何组织和个人不得挪用。

64-ماددا ئالىي مەكتەپلەر ئالىدىغان ئوقۇش پۇلىنى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە باشقۇرۇش ۋە ئىشلىتىش كېرەك، باشقا ھەرقانداق تەشكىلات ۋە شەخسنىڭ ئىشلىتىۋېلىشىغا يول قويۇلمايدۇ.

第六十五条　高等学校应当依法建立、健全财务管理制度，合理使用、严格管理教育经费，提高教育投资效益。

65-ماددا ئالىي مەكتەپلەر مالىيە باشقۇرۇش تۈزۈمىنى قانۇن بويىچە ئورنىتىشى، تاكامۇللاشتۇرۇشى، مائارىپ خىراجىتىنى مۇۋاپىق ئىشلىتىشى، قاتتىق باشقۇرۇشى، مائارىپ سېلىنمىسىنىڭ ئۈنۈمىنى ئۆستۈرۈشى كېرەك.

高等学校的财务活动应当依法接受监督。

ئالىي مەكتەپلەر مالىيە پائالىيىتىدە قانۇن بويىچە نازارەتنى قوبۇل قىلىشى كېرەك.

第八章　附则

8-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

第六十六条　对高等教育活动中违反教育法规定的，依照教育法的有关规定给予处罚。

66-ماددا ئالىي مائارىپ پائالىيىتىدە مائارىپ قانۇنىدىكى بەلگىلىمىلەرگە خىلاپلىق قىلغانلارغا مائارىپ قانۇنىدىكى ئالاقىدار بەلگىلىمە بويىچە جازا بېرىلىدۇ.

第六十七条　中国境外个人符合国家规定的条件并办理有关手续后，可以进入中国境内高等学校学习、研究、进行学术交流或者任教，其合法权益受国家保护。

67-ماددا جۇڭگو چېگرا سىرتىدىكى شەخسلەر دۆلەت بەلگىلىگەن شەرتكە ئۇيغۇن كەلگەن ھەمدە مۇناسىۋەتلىك رەسمىيەتلەرنى بېجىرگەندىن كېيىن، جۇڭگو چېگراسى ئىچىدىكى ئالىي مەكتەپلەرگە كىرىپ ئوقۇسا، تەتقىق قىلسا، ئىلىم ئالماشتۇرسا ياكى ئوقۇتقۇچىلىق قىلسا بولىدۇ، ئۇلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى دۆلەت قوغدايدۇ.

第六十八条　本法所称高等学校是指大学、独立设置的学院和高等专科学校，其中包括高等职业学校和成人高等学校。

68-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان ئالىي مەكتەپ ئالىي مەكتەپ، مۇستەقىل قۇرۇلغان شۆيۈەن ۋە ئالىي تېخنىكومنى كۆرسىتىدۇ، ئالىي كەسپىي مەكتەپ ۋە چوڭلار ئالىي مەكتىپىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

本法所称其他高等教育机构是指除高等学校和经批准承担研究生教育任务的科学研究机构以外的从事高等教育活动的组织。

بۇ قانۇندا ئېيتىلغان باشقا ئالىي مائارىپ ئاپپاراتلىرى ئالىي مەكتەپ ۋە تەستىقلانغان ئاسپىرانتلىق مائارىپى ۋەزىپىسىنى ئۈستىگە ئالغان پەن تەتقىقات ئاپپاراتىدىن باشقا ئالىي مائارىپ پائالىيىتى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان تەشكىلاتلارنى كۆرسىتىدۇ.

本法有关高等学校的规定适用于其他高等教育机构和经批准承担研究生教育任务的科学研究机构，但是对高等学校专门适用的规定除外。

بۇ قانۇندىكى ئالىي مەكتەپلەرگە مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلەر باشقا ئالىي مائارىپ ئاپپاراتلىرى ۋە تەستىقلىتىپ ئاسپىرانتلار مائارىپى ۋەزىپىسىنى ئۈستىگە ئالغان ئىلمىي تەتقىقات ئاپپاراتلىرىغا تەتبىقلىنىدۇ، لېكىن ئالىي مەكتەپلەرگە مەخسۇس تەتبىقلىنىدىغان بەلگىلىمىلەر بۇنىڭ سىرتىدا.

第六十九条　本法自1999年1月1日起施行。

69-ماددا بۇ قانۇن 1999-يىل 1-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.