( 2002-يىل 6-ئاينىڭ 29-كۈنى 9-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 28-يىغىنىدا ماقۇللاندى 2017-يىل 9-ئاينىڭ 1-كۈنى 12-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلقنىڭ قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 29-يىغىنىدا ئۆزگەرتىلدى )

مۇندەرىجە

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

2-باب مالىيە-باج جەھەتتىن مەدەت بېرىش

3-باب مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈشنى ئىلگىرى سۈرۈش

4-باب ئىگىلىك تىكلەشكە يۆلەك بولۇش

5-باب يېڭىلىق يارىتىشنى قوللاش

6-باب بازار ئېچىش

7-باب مۇلازىمەت تەدبىرى

8-باب ھوقۇق-مەنپەئەتنى قوغداش

9-باب نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش

10-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

1-ماددا بۇ قانۇن ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ تىجارەت مۇھىتىنى ياخشىلاش، ئوتتۇراھال، كىچىك كارخانىلارنىڭ بازار رىقابىتىگە ئادىل قاتنىشىشىنى كاپالەتلەندۈرۈش، ئوتتۇراھال، تۆۋەن كارخانىلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش، ئوتتۇراھال، يېڭى كارخانىلارنىڭ ئىگىلىك تىكلىشى، يېڭىلىق يارىتىشىغا مەدەت بېرىش، ئوتتۇراھال، چوڭ كارخانىلارنىڭ ساغلام تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈش، شەھەر-يېزىلاردا ئىشقا ئورۇنلىشىشنى كېڭەيتىش، ئوتتۇراھال، ئاز كارخانىلارنىڭ خەلق ئىگىلىكى ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىياتتىكى مۇھىم رولىنى جارى قىلدۇرۇش مەقسىتىدە چىقىرىلدى.

2-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان ئوتتۇرا، كىچىك كارخانا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىدە قانۇن بويىچە قۇرۇلغان، خادىم كۆلىمى، تىجارەت كۆلىمى نىسبەتەن كىچىك بولغان كارخانىلارنى، جۈملىدىن ئوتتۇرا كارخانا، كىچىك كارخانا ۋە مىكرو كارخانىنى كۆرسىتىدۇ.

ئوتتۇرا كارخانا، كىچىك كارخانا ۋە مىكرو كارخانىلارغا ئايرىش ئۆلچىمىنى گوۋۇيۈەننىڭ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈش خىزمىتىنى ئۇنىۋېرسال باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارمىقى بىلەن بىرلىكتە، كارخانا كەسىپكارلىرى، تىجارەت كىرىمى، مۈلۈك ئومۇمىي سوممىسى قاتارلىق كۆرسەتكۈچلەرگە قاراپ تۈزۈپ، ساھە ئالاھىدىلىكىگە بىرلەشتۈرۈپ بېكىتىپ، گوۋۇيۈەنگە تەستىقلىتىدۇ.

3-ماددا دۆلەت ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈشنى ئۇزاق مۇددەتلىك تەرەققىيات ئىستراتېگىيەسى قىلىپ، تۈرلۈك كارخانىلارنىڭ ھوقۇق-مەنپەئەت باراۋەرلىكى، پۇرسەت باراۋەرلىكى، قائىدە باراۋەرلىكىدە چىڭ تۇرۇپ، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلار، بولۇپمۇ ئۇلارنىڭ ئىچىدىكى كىچىك، ئۇششاق كارخانىلارنى پائال يۆلەش، يېتەكلەشنى كۈچەيتىش، مۇلازىمەتنى مۇكەممەللەشتۈرۈش، قانۇن بويىچە قېلىپلاشتۇرۇش، ھوقۇق-مەنپەئىتىنى كاپالەتلەندۈرۈش فاڭجېنىنى يولغا قويىدۇ،
ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ قۇرۇلۇشى ۋە تەرەققىياتى ئۈچۈن پايدىلىق مۇھىت يارىتىش كېرەك.

4-ماددا ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلار قانۇن بويىچە تىجارەت قىلىشى، دۆلەتنىڭ ئەمگەكچى ئىشلىتىش، بىخەتەر ئىشلەپچىقىرىش، كەسپىي سەھىيە، ئىجتىمائىي كاپالەت، بايلىق-مۇھىت، سۈپەت ئۆلچىمى، بىلىم مۈلۈك ھوقۇقى، مالىيە-باج قاتارلىق جەھەتلەردىكى قانۇن-نىزاملىرىغا رىئايە قىلىشى، سەمىمىيەت پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلىشى، ئىچكى باشقۇرۇشنى قېلىپلاشتۇرۇشى، تىجارەت باشقۇرۇش سەۋىيەسىنى ئۆستۈرۈشى كېرەك؛
ئەمگەكچىلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزۈشكە، ئاممىۋى مەنپەئەتكە زىيان يەتكۈزۈشكە بولمايدۇ.

5-ماددا گوۋۇيۈەن ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈش سىياسىتىنى تۈزۈپ، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنى ئىلگىرى سۈرۈش خىزمىتىنى ماسلاشتۇرۇش مېخانىزمى ئورنىتىپ، مەملىكەت بويىچە ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلار تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈش خىزمىتىنى بىرتۇتاش پىلانلايدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈش خىزمىتىنى ئۇنىۋېرسال باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارمىقى ئوتتۇرا، كىچىك دۆلەتلەرنىڭ تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈش سىياسىتىنى تەشكىللەپ يولغا قويۇپ، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنى ئىلگىرى سۈرۈش خىزمىتىگە ماكرولۇق يېتەكچىلىك قىلىدۇ، ئۇنىۋېرسال ماسلاشتۇرىدۇ ۋە نازارەت قىلىدۇ-تەكشۈرىدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى دۆلەتنىڭ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈش سىياسىتىگە ئاساسەن، ئۆز مەسئۇلىيىتى دائىرىسىدە ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنى ئىلگىرى سۈرۈش خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئەمەلىي ئەھۋالغا قاراپ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈش خىزمىتىنى ماسلاشتۇرۇش مېخانىزمى ئورنىتىپ، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارغا بولغان ئىلگىرى سۈرۈش خىزمىتىنى ئۇنىۋېرسال باشقۇرۇشقا مەسئۇل مۇناسىپ تارماقنى ئايدىڭلاشتۇرۇپ، شۇ مەمۇرىي رايوندىكى ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنى ئىلگىرى سۈرۈش خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.

6-ماددا دۆلەت ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنى ئىستاتىستىكا قىلىش، كۆزىتىپ ئۆلچەش تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ.
ئىستاتىستىكا تارماقلىرى ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارغا بولغان ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش ۋە كۆزىتىپ ئۆلچەش-تەھلىل قىلىشنى كۈچەيتىپ، مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇرلارنى قەرەللىك ئېلان قىلىشى كېرەك.

7-ماددا دۆلەت ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ ئىناۋەت تۈزۈمى قۇرۇلۇشىنى ئالغا سۈرۈپ، ئىجتىمائىيلاشقان ئىناۋەت ئۇچۇرلىرىنى توپلاش ۋە باھالاش سىستېمىسى بەرپا قىلىپ، ئوتتۇرا، كىچىك سودىگەرلەرنىڭ ئىناۋەت ئۇچۇرلىرىنى سۈرۈشتۈرۈش، ئالماشتۇرۇش ۋە ھەمبەھرىلىنىشنىڭ ئىجتىمائىيلىشىشىنى ئىشقا ئاشۇرىدۇ.

2-باب مالىيە-باج جەھەتتىن مەدەت بېرىش

8-ماددا مەركەز مالىيەسى شۇ دەرىجىلىك خامچوتتا ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلار پەن تۈرى تەسىس قىلىپ، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ تەرەققىيات مەخسۇس مەبلىغى ئورۇنلاشتۇرۇشى كېرەك.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئەمەلىي ئەھۋالغا قاراپ، شۇ دەرىجىلىك مالىيە خامچوتىدىن ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلار تەرەققىياتى مەخسۇس مەبلىغى ئورۇنلاشتۇرۇشى كېرەك.

9-ماددا ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلار تەرەققىيات مەخسۇس مەبلىغى ياردەم بېرىش، مۇلازىمەت سېتىۋېلىش، مۇكاپاتلاش قاتارلىق ئۇسۇللار ئارقىلىق، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ ئاممىۋى مۇلازىمەت سىستېمىسى ۋە مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈش مۇلازىمەت سىستېمىسى قۇرۇلۇشىنى قوللاشقا نۇقتىلىق ئىشلىتىلىدۇ.

ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ تەرەققىيات مەخسۇس تۈر مەبلىغى كىچىك، ئۇششاق كارخانىلارغا مايىللاشتۇرۇلىدۇ، مەبلەغ باشقۇرۇش، ئىشلىتىشتە ئاشكارا، ئاشكارا بولۇش پىرىنسىپىدا چىڭ تۇرۇلىدۇ، خامچوت ئۈنۈمى بويىچە باشقۇرۇش يولغا قويۇلىدۇ.

10-ماددا دۆلەت ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلار تەرەققىيات فوندى تەسىس قىلىدۇ.
دۆلەتنىڭ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلار تەرەققىيات فوندى سىياسەت خاراكتېرلىك يېتەكلەش ۋە بازارلاشتۇرۇپ يۈرۈشتۈرۈش پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلىشى، ئاساسلىقى ئىجتىمائىي مەبلەغ ئارقىلىق يېڭى ئىگىلىك تىكلەش مەزگىلىدىكى ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنى قوللاپ، ئىگىلىك تىكلەش، يېڭىلىق يارىتىشنى ئىلگىرى سۈرۈشكە ئىشلىتىشى كېرەك.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلار تەرەققىيات فوندى تەسىس قىلسا بولىدۇ.

ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلار تەرەققىيات فوندىنى تەسىس قىلىش ۋە ئىشلىتىشنى باشقۇرۇش چارىسىنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ.

11-ماددا دۆلەت كىچىك، مىكرو كارخانىلارنىڭ تەرەققىياتىغا پايدىلىق باج سىياسىتىنى يولغا قويۇپ، شەرتكە ئۇيغۇن كېلىدىغان كىچىك، مىكرو كارخانىلاردىن بەلگىلىمە بويىچە كېچىكتۈرۈپ ئېلىش، كېمەيتىپ ئېلىش، كارخانىنىڭ تاپاۋەت بېجى، قوشۇلما قىممەت بېجىنى كەچۈرۈم قىلىش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، باج ئېلىش-باشقۇرۇش تەرتىپىنى ئاددىيلاشتۇرۇپ، كىچىك، مىكرو كارخانىنىڭ باج يۈكىنى يېنىكلىتىدۇ.

12-ماددا دۆلەت كىچىك، مىكرو كارخانىلاردىن ئېلىنىدىغان مەمۇرىي-كەسپىي ھەقنى كېمەيتىش، كەچۈرۈم قىلىش قاتارلىق ئېتىبار سىياسەتلىرىنى يولغا قويۇپ، كىچىك، مىكرو كارخانىلارنىڭ يۈكىنى يېنىكلىتىدۇ.

3-باب مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈشنى ئىلگىرى سۈرۈش

13-ماددا پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرى ئەمەلىي ئىقتىسادقا مۇلازىمەت قىلىش فۇنكسىيەسىنى جارى قىلدۇرۇپ، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارغا يۇقىرى ئۈنۈملۈك، ئادىل مۇلازىمەت قىلىشى كېرەك.

14-ماددا جۇڭگو خەلق بانكىسى پۇل سىياسىتى قورالىدىن ئۇنىۋېرسال پايدىلىنىپ، پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرىنى كىچىك، مىكرو كارخانىلارغا ئىناۋەتلىك قەرز مەدىتى بېرىش سالمىقىنى ئاشۇرۇشقا ئىلھاملاندۇرۇپ ۋە يېتەكلەپ، كىچىك، مىكرو كارخانىلارنىڭ مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈش مۇھىتىنى ياخشىلىشى كېرەك.

15-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ بانكىچىلىق نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش ئاپپاراتى پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرىنىڭ كىچىك، ئۇششاق كارخانىلارغا پۇل مۇئامىلە مۇلازىمىتى قىلىشىغا قارىتا پەرقلىق نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش سىياسىتىنى تۈزۈپ، كىچىك، ئۇششاق كارخانىلارنىڭ ناچار قەرز پۇلغا تاقەت قىلىش دەرىجىسىنى مۇۋاپىق ئۆستۈرۈش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرىنى كىچىك، ئۇششاق كارخانىنىڭ مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈش كۆلىمى ۋە سالمىقىنى ئاشۇرۇشقا يېتەكلەپ، پۇل مۇئامىلە مۇلازىمىتى سەۋىيەسىنى ئۆستۈرىدۇ.

16-ماددا دۆلەت تۈرلۈك پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرىنىڭ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ ئالاھىدىلىكىگە ماس كېلىدىغان پۇل مۇئامىلە مەھسۇلاتلىرى ۋە مۇلازىمىتىنى يارىتىشى ۋە ئۇنىڭغا مۇلازىمەت قىلىشىغا ئىلھام بېرىدۇ.

دۆلەتنىڭ سىياسەت خاراكتېرلىك پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتى كەسپىي تىجارەت دائىرىسىدە كۆپ خىل شەكىللەرنى قوللىنىپ، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارغا پۇل مۇئامىلە مۇلازىمىتى قىلىشى كېرەك.

17-ماددا دۆلەت ئومۇمىي مەنپەئەتدارلىق پۇل مۇئامىلە سىستېمىسى قۇرۇلۇشىنى ئالغا سىلجىتىپ ۋە قوللاپ، ئوتتۇرا، كىچىك بانكا، ئامانەت پۇل تۈرىدىكى قەرز بېرىش ئاپپاراتلىرى ۋە ئالاقە تورى پۇل مۇئامىلىسىنىڭ تەرتىپلىك، ساغلام تەرەققىي قىلىشىغا تۈرتكە بولۇپ، بانكا كەسپىدىكى پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرىنى ناھىيە ۋە يېزا-بازار قاتارلىق كىچىك، ئۇششاق كارخانىلارنىڭ پۇل مۇئامىلە مۇلازىمىتى ئاجىز رايونلارغا تور نۇقتىسى ۋە كەسپىنى ئۇزارتىشقا يېتەكلەيدۇ.

دۆلەت ئىلكىدىكى چوڭ سودا بانكىلىرى ئومۇمىي مەنپەئەتدارلىق پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتى قۇرۇپ، كىچىك، ئۇششاق كارخانىلارغا پۇل مۇئامىلە مۇلازىمىتى قىلىشى كېرەك.
دۆلەت باشقا بانكىچىلىق پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرىنىڭ كىچىك، ئۇششاق كارخانىلارغا قارىتىلغان پۇل مۇئامىلە مۇلازىمىتى مەخسۇس تىجارەت ئاپپاراتى تەسىس قىلىشىغا تۈرتكە بولىدۇ.

رايون خاراكتېرلىك ئوتتۇرا، كىچىك بانكىلار ئۆزى تۇرۇشلۇق جايدىكى كىچىك، ئۇششاق كارخانىلارغا پائال پۇل مۇئامىلە مۇلازىمىتى قىلىپ، ئەمەلىي ئىقتىسادنىڭ تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈشى كېرەك.

18-ماددا دۆلەت كۆپ قاتلاملىق كاپىتال بازىرى سىستېمىسىنى تاكامۇللاشتۇرۇپ، پاي ھوقۇقى ئارقىلىق مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈشكە كۆپ يوللار بىلەن تۈرتكە بولۇپ، زايوم بازىرىنى تەرەققىي قىلدۇرۇپ ۋە قېلىپلاشتۇرۇپ، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ كۆپ خىل ئۇسۇللاردىن پايدىلىنىپ بىۋاسىتە مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈشىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ.

19-ماددا دۆلەت كېپىل بولۇپ مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈش تۈزۈمىنى مۇكەممەللەشتۈرۈپ، پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرىنىڭ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنى ئېلىم ھېسابىدىكى پۇل، بىلىم مۈلۈك ھوقۇقى، زاپاس مال، ماشىنا-ئۈسكۈنە قاتارلىقلار كېپىللىك بۇيۇمى قىلىنغان كېپىللىك مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈش بىلەن تەمىنلىشىنى قوللايدۇ.

20-ماددا ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلار ئېلىم ھېسابىدىكى پۇل بىلەن مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈشكە كېپىل بولۇشنى ئىلتىماس قىلغاندا، ئۇنىڭ ئېلىم ھېسابىدا پۇل تۆلىگۈچى تەرەپ ھەقدارلىق-قەرزدارلىق مۇناسىۋىتىنى ۋاقتىدا مۇئەييەنلەشتۈرۈپ، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈشىگە مەدەت بېرىشى كېرەك.

دۆلەت ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلار ھەم پۇل تۆلىگۈچى تەرەپلەرنى ئېلىم ھېسابىدىكى پۇل مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈش مۇلازىمەت سۇپىسى ئارقىلىق ھەقدارلىق-قەرزدارلىق مۇناسىۋىتىنى مۇئەييەنلەشتۈرۈشكە ئىلھاملاندۇرۇپ، مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈش ئۈنۈمىنى ئۆستۈرۈپ، مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈش تەننەرخىنى تۆۋەنلىتىدۇ.

21-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارغا سىياسەت خاراكتېرلىك ئىناۋەت كېپىللىكى سىستېمىسى بەرپا قىلىپ، تۈرلۈك كېپىللىك ئاپپاراتلىرىنىڭ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈشىگە ئىناۋەت كېپىللىكى بېرىشىگە ئىلھام بېرىشى كېرەك.

22-ماددا دۆلەت سۇغۇرتا ئاپپاراتلىرىنىڭ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارغا قەرز پۇل بېرىش كاپالىتى سۇغۇرتىسى ۋە ئىناۋەت سۇغۇرتىسى كەسپىنى قانات يايدۇرۇپ، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ تارقاق خەۋپ-خەتەر ۋە زىيان تولۇقلاش ئېھتىياجىغا ماس كېلىدىغان سۇغۇرتا مەھسۇلاتلىرىنى يارىتىشىغا تۈرتكە بولىدۇ.

23-ماددا دۆلەت ئىناۋەت گۇۋاھلىقى ئاپپاراتلىرىنىڭ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈشىگە قارىتىلغان ئىناۋەت گۇۋاھلىقى مەھسۇلاتلىرى ۋە مۇلازىمىتىنى راۋاجلاندۇرۇشىنى قوللايدۇ، قانۇن بويىچە ھۆكۈمەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى، ھۆكۈمەت ئىشلىرى ئورۇنلىرى ۋە سودا ئاپپاراتلىرىدىن ئۇچۇر توپلايدۇ.

دۆلەت 3-تەرەپ دەرىجە باھالاش ئاپپاراتلىرىنىڭ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ دەرىجە باھالاش مۇلازىمىتىنى قانات يايدۇرۇشىغا ئىلھام بېرىدۇ.

4-باب ئىگىلىك تىكلەشكە يۆلەك بولۇش

24-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى ۋە ئۇنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ھۆكۈمەت تور بېكىتى، تەشۋىقات ماتېرىيالى قاتارلىق شەكىللەر ئارقىلىق ئىگىلىك تىكلىگۈچىلەرگە سودا-سانائەت، مالىيە-باج، پۇل مۇئامىلە، مۇھىت ئاسراش، بىخەتەر ئىشلەپچىقىرىش، ئەمگەكچى ئىشلىتىش، ئىجتىمائىي كاپالەت قاتارلىق جەھەتلەردىكى قانۇن-سىياسەت مەسلىھەتچىلىكى ۋە ئاممىۋى ئۇچۇر مۇلازىمىتىنى ھەقسىز تەمىنلىشى كېرەك.

25-ماددا ئالىي مەكتەپنى پۈتكۈزگەنلەر، ھەربىيدىن چېكىنگەنلەر ۋە ئىشسىزلار، مېيىپلەر قاتارلىقلار كىچىك، مىكرو كارخانا قۇرغان بولسا، دۆلەتنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە باجدا ئېتىبار بېرىلىدۇ ۋە ھەقنى كېمەيتىدۇ، كەچۈرۈم قىلىدۇ.

26-ماددا دۆلەت تەدبىر قوللىنىپ، ئىجتىمائىي مەبلەغنىڭ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارغا مەبلەغ سېلىشىغا مەدەت بېرىدۇ.
ئىگىلىك تىكلەشكە مەبلەغ سالغان كارخانا ۋە شەخسىي مەبلەغ سالغۇچىلار دەسلەپكى ئىگىلىك تىكلەش مەزگىلىدىكى پەن-تېخنىكىدا يېڭىلىق يارىتىش كارخانىسىغا مەبلەغ سالسا، دۆلەتنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە باجدا ئېتىبار بېرىلىدۇ.

27-ماددا دۆلەت كارخانىلارنىڭ ئىگىلىك تىكلەش مۇھىتىنى ياخشىلاپ، تەستىقلاش تەرتىپىنى ياخشىلاپ، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ مەمۇرىي ئىجازىتىنى قولايلاشتۇرۇپ، ئوتتۇرا، باشلانغۇچ كارخانىلارنىڭ قۇرۇش تەننەرخىنى تۆۋەنلىتىدۇ.

28-ماددا دۆلەت كىچىك تىپتىكى ئۇششاق كارخانىلار ئىگىلىك تىكلەش بازىسى، يېتىشتۈرۈش بازىسى قۇرۇشقا ۋە قۇرۇشقا ئىلھام بېرىدۇ، كىچىك تىپتىكى ئۇششاق كارخانىلارغا ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت ئورنى ۋە مۇلازىمەت قىلىدۇ.

29-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئوتتۇراھال، كىچىك كارخانىلارنىڭ تەرەققىيات ئېھتىياجىغا ئاساسەن، شەھەر-يېزا يىرىك پىلانىدا زۆرۈر يەر ۋە ئەسلىھە ئورۇنلاشتۇرۇپ، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت سورۇنىغا ئېرىشىشىگە قولايلىق يارىتىپ بېرىشى كېرەك.

دۆلەت بىكار تۇرغان سودا ئۆيى، سانائەت زاۋۇت ئۆيى، كارخانا ئامبىرى ۋە ئەشيا ئوبوروت ئەسلىھەسى قاتارلىقلاردىن پايدىلىنىشنى قوللاپ، ئىگىلىك تىكلىگۈچىلەرنى تۆۋەن تەننەرخلىق ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت سورۇنى بىلەن تەمىنلەيدۇ.

30-ماددا دۆلەت ئالاقە تورى سۇپىسىنىڭ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارغا تېخنىكا، ئېچىش، سېتىش، كېڭەيتىش قاتارلىق بايلىقلارنى ئېچىۋېتىشىگە ئىلھام بېرىدۇ، بايلىقتىن تەڭ پايدىلىنىش ۋە ھەمكارلىقنى كۈچەيتىپ، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ ئىگىلىك تىكلىشىگە مۇلازىمەت قىلىدۇ.

31-ماددا دۆلەت ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنى تىزىملىكتىن ئۆچۈرۈش تەرتىپىنى ئاددىيلاشتۇرۇپ، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلار بازىرىنىڭ چېكىنىپ چىقىشىنى قولايلاشتۇرىدۇ.

5-باب يېڭىلىق يارىتىشنى قوللاش

32-ماددا دۆلەت ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ بازار ئېھتىياجىغا ئاساسەن، تېخنىكا، مەھسۇلات، باشقۇرۇش ئەندىزىسى، سودا ئەندىزىسى قاتارلىقلاردا يېڭىلىق يارىتىشنى ئىلگىرى سۈرۈشىگە ئىلھام بېرىدۇ.

ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ تۇراقلىق مۈلۈك تېخنىكىسىنىڭ ئىلگىرىلىشى قاتارلىق سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن ئامورتىزاتسىيەنى تېزلىتىشكە توغرا كەلسە، قانۇن بويىچە ئامورتىزاتسىيە مۇددىتىنى قىسقارتىشقا ياكى ئامورتىزاتىكنى تېزلىتىش ئۇسۇلىنى قوللىنىشقا بولىدۇ.

دۆلەت ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ تەتقىق قىلىپ يارىتىش خىراجىتىنى قوشۇپ ھېسابلاپ چىقىرىۋېتىش سىياسىتىنى مۇكەممەللەشتۈرۈپ، ئوتتۇرا، كىچىك تىپتىكى كارخانىلارنىڭ تېخنىكىدا يېڭىلىق يارىتىشىغا مەدەت بېرىدۇ.

33-ماددا دۆلەت ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ تەتقىق قىلىپ يارىتىش، لايىھەلەش، ئىشلەپچىقىرىش، ياساش، تىجارەت قىلىش، باشقۇرۇش قاتارلىق ھالقىلاردا ئالاقە تورى، بۇلۇت ھېسابلاش، چوڭ سانلىق مەلۇمات، سۈنئىي ئەقلىي ئىقتىدار قاتارلىق زامانىۋى تېخنىكا ۋاسىتىلىرىنى قوللىنىپ، ئىشلەپچىقىرىش ئۇسۇلىدا يېڭىلىق يارىتىشىنى، ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت ئۈنۈمىنى ئۆستۈرۈشىنى قوللايدۇ.

34-ماددا دۆلەت ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ كەسىپلەرنىڭ ھالقىلىق ئورتاق تېخنىكىسىنى تەتقىق قىلىش، ئېچىش ۋە مالىيە مەبلىغىدىن پايدىلىنىپ تەسىس قىلغان پەن تەتقىقات تۈرلىرىنى يولغا قويۇشقا قاتنىشىشىغا ئىلھام بېرىدۇ.

دۆلەت ئارمىيە بىلەن خەلقنىڭ يۇغۇرما چوڭقۇر تەرەققىياتىغا تۈرتكە بولىدۇ، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ دۆلەت مۇداپىئە پەن تەتقىقاتى ۋە ئىشلەپچىقىرىش پائالىيەتلىرىگە قاتنىشىشىنى قوللايدۇ.

دۆلەت ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلار ۋە ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنى قوللايدىغان مۇناسىۋەتلىك ساھە تەشكىلاتلىرىنىڭ قاتنىشىش ئۆلچىمىنى بېكىتىشكە قاتنىشىشى كېرەك.

35-ماددا دۆلەت ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ ئۆز ئالدىغا بىلىم مۈلۈك ھوقۇقىغا ئىگە تېخنىكا ۋە مەھسۇلاتلارنى تەتقىق قىلىپ يارىتىشىغا ئىلھام بېرىدۇ، ئىچكى بىلىم مۈلۈك ھوقۇقىنى باشقۇرۇشنى قېلىپلاشتۇرۇپ، بىلىم مۈلۈك ھوقۇقىنى قوغداش ۋە ئىشلىتىش ئىقتىدارىنى ئۆستۈرىدۇ؛
ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنى بىلىم مۈلۈك ھوقۇقى سۇغۇرتىسىغا قاتنىشىشقا ئىلھاملاندۇرۇش؛
ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ بىلىم مۈلۈك ھوقۇقىنى ئىلتىماس قىلىش ۋە ساقلاش خىراجىتى قاتارلىق يۈكى يېنىكلىتىلىدۇ.

36-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى پىلانلاش، يەر ئىشلىتىش، مالىيە قاتارلىق جەھەتلەردە مەدەت بېرىپ، تۈرلۈك يېڭىلىق يارىتىش مۇلازىمىتى ئاپپاراتلىرىنىڭ قۇرۇلۇشى ۋە تەرەققىياتىغا تۈرتكە بولۇشى كېرەك.

دۆلەت تۈرلۈك ئىجادىي مۇلازىمەت ئاپپاراتلىرىنىڭ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارغا تېخنىكا ئۇچۇرى، تەتقىق قىلىپ يارىتىش، لايىھەلەش ۋە قوللىنىش، سۈپەت ئۆلچىمى، تەجرىبە سىنىقى، تەكشۈرۈش-ئۆلچەش، تېخنىكا ئۆتۈنۈپ بېرىش، تېخنىكا جەھەتتىن تەربىيەلەش قاتارلىق مۇلازىمەتلەرنى قىلىشىغا ئىلھام بېرىدۇ، پەن-تېخنىكا نەتىجىلىرىنى ئايلاندۇرۇشنى ئىلگىرى سۈرۈپ، كارخانىلارنىڭ تېخنىكا، مەھسۇلات دەرىجىسىنى ئۆستۈرۈشىگە تۈرتكە بولىدۇ.

37-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى يوللارنى كېڭەيتىپ، ياردەم پۇل بېرىش، تەربىيەلەش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، ئالىي مەكتەپنى پۈتكۈزگەنلەرنى ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارغا بېرىپ ئىشقا ئورۇنلىشىشقا يېتەكلىشى، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ يېڭىلىق يارىتىدىغان ئىختىساسلىقلارنى كىرگۈزۈشىگە ياردەم بېرىشى كېرەك.

دۆلەت پەن تەتقىقات ئاپپاراتلىرى، ئالىي مەكتەپلەر ۋە چوڭ كارخانىلار قاتارلىقلارنىڭ تەجرىبە ئەسلىھەلىرىنى ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارغا شارائىت يارىتىپ بېرىشىگە، تېخنىكا تەتقىقاتى ۋە ھەمكارلىقىنى قانات يايدۇرۇشىغا، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ يېڭى مەھسۇلات يارىتىشىغا، كەسپىي ئىختىساسلىقلارنى يېتىشتۈرۈشىگە ياردەم بېرىدۇ.

دۆلەت پەن تەتقىقات ئاپپاراتلىرى، ئالىي مەكتەپلەر شۇ ئورۇندىكى پەن-تېخنىكا خادىملىرىنىڭ قوشۇمچە ۋەزىپە ئۆتەش، ۋەزىپە بىلەن ئەۋەتىش، تۈر ھەمكارلىقىغا قاتنىشىش قاتارلىق شەكىللەر ئارقىلىق ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارغا بېرىپ ئىشلەپچىقىرىش-ئوقۇتۇش-تەتقىقات ھەمكارلىقى ۋە پەن-تېخنىكا نەتىجىلىرىنى ئايلاندۇرۇش پائالىيىتى بىلەن شۇغۇللىنىشىنى ھەمدە دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە مۇناسىپ ھەق ئېلىشىنى قوللايدۇ.

6-باب بازار ئېچىش

38-ماددا دۆلەت بازار سىستېمىسىنى مۇكەممەللەشتۈرۈپ، بىرلىككە كەلگەن بازار ئىجازىتى تۈزۈمى ۋە بازارنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ، مونوپوللۇق ۋە ناتوغرا رىقابەتكە قارشى تۇرىدۇ، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلار رىقابەتكە ئادىل قاتنىشىدىغان بازار مۇھىتى يارىتىدۇ.

39-ماددا دۆلەت چوڭ كارخانىلارنىڭ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلار بىلەن بازار بايلىق تەقسىملەشنى ئاساس قىلغان، خام ئەشيا تەمىناتى، ئىشلەپچىقىرىش، سېتىش، مۇلازىمەت جەھەتتە سىرتقا ھۆددىگە بېرىش، تېخنىكا يارىتىش ۋە تېخنىكا ئۆزگەرتىش قاتارلىق جەھەتلەردە مۇقىم ھەمكارلىق مۇناسىۋىتى ئورنىتىشىنى قوللاپ، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ تەرەققىياتىغا تۈرتكە بولىدۇ ۋە تۈرتكە بولىدۇ.

40-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلار ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشقا مۇناسىۋەتلىك ئېتىبار سىياسەتلەرنى تۈزۈپ، سېتىۋېلىش ئېھتىياج ئۆلچىمى، ئالدىن سېتىۋېلىش ئۈلۈشى، باھا باھالاشتا ئېتىبار بېرىش، ئالدىن سېتىۋېلىش قاتارلىق تەدبىرلەرنى تۈزۈش ئارقىلىق، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشتىكى ئۈلۈشىنى ئاشۇرۇشى كېرەك.

ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارغا قالدۇرغان سېتىۋېلىش ئۈلۈشى شۇ تارماقنىڭ يىللىق ھۆكۈمەت سېتىۋېلىش تۈرى خامچوتى ئومۇمىي سوممىسىنىڭ ％ 30 تىن كۆپرەكىنى ئىگىلىشى كېرەك؛
بۇنىڭ ئىچىدە، كىچىك تىپتىكى، ئۇششاق كارخانىلارغا ئالدىن قالدۇرۇلغان نىسبىتى ％ 60 تىن تۆۋەن ئەمەس.
ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلار تەمىنلىيەلمەيدىغان تاۋار ۋە مۇلازىمەت بۇنىڭ سىرتىدا.

ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشتا كارخانىلارنىڭ پاي ھوقۇقى قۇرۇلمىسى، تىجارەت مۇددىتى، تىجارەت كۆلىمى ۋە مالىيە كۆرسەتكۈچى قاتارلىق جەھەتلەردە ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارغا پەرقلىق مۇئامىلە ياكى كەمسىتىش مۇئامىلىسى بېرىشكە بولمايدۇ.

ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش تارمىقى ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقى بېكىتكەن تاراتقۇلاردا جەمئىيەتكە سېتىۋېلىش ئۇچۇرىنى ۋاقتىدا ئاشكارا ئېلان قىلىپ، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش توختامىغا ئېرىشىشىگە يېتەكچىلىك قىلىشى ۋە مۇلازىمەت قىلىشى كېرەك.

41-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى قانۇندىن مەسلىھەت بېرىش، بىلىم مۈلۈك ھوقۇقىنى قوغداش، تېخنىكىلىق سودا تەدبىرى، مەھسۇلات ئىسپاتى بېرىش قاتارلىق جەھەتلەردە ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ مەھسۇلاتى ۋە مۇلازىمىتىنى ئېكسپورت قىلىشىغا يېتەكچىلىك قىلىپ ۋە ياردەم بېرىپ، تاشقى ئىقتىساد-تېخنىكا ھەمكارلىقى ۋە ئالاقىسىگە تۈرتكە بولۇشى كېرەك.

دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك سىياسەت خاراكتېرلىك پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرى ئىمپورت-ئېكسپورت كىرېدىتى، ئېكسپورت ئىناۋەت سۇغۇرتىسى قاتارلىق كەسىپلەرنى قانات يايدۇرۇش ئارقىلىق، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ چېگرا سىرتىدا بازار ئېچىشىغا مەدەت بېرىشى كېرەك.

42-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارغا تاشقى پېرېۋوت ئىشلىتىش، خادىملارنىڭ چېگرادىن كىرىش-چىقىشى قاتارلىق جەھەتلەردە قولايلىق يارىتىپ بېرىشى، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ چېگرا سىرتىغا چىقىپ مەبلەغ سېلىشىغا مەدەت بېرىپ، خەلقئارا بازار ئېچىشى كېرەك.

7-باب مۇلازىمەت تەدبىرى

43-ماددا دۆلەت ئىجتىمائىيلاشقان ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلار ئاممىۋى مۇلازىمەت سىستېمىسىنى بەرپا قىلىپ، تاكامۇللاشتۇرۇپ، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارغا مۇلازىمەت قىلىدۇ.

44-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئەمەلىي ئېھتىياجغا قاراپ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلار ئاممىۋى مۇلازىمەت ئاپپاراتى قۇرۇپ ۋە ئۇنى مۇكەممەللەشتۈرۈپ، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارغا ئاممىۋى پاراۋانلىق مۇلازىمىتى قىلىشى كېرەك.

45-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈش خىزمىتىنى ئۇنىۋېرسال باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارمىقى تارماق ھالقىغان سىياسەت ئۇچۇر ئالاقە تورى ئېلان سۇپىسى قۇرۇپ، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارغا مۇناسىۋەتلىك قانۇن-نىزام، ئىگىلىك تىكلەش، يېڭىلىق يارىتىش، پۇل مۇئامىلە، بازار، ھوقۇق-مەنپەئەتنى قوغداش قاتارلىق تۈرلۈك ھۆكۈمەت مۇلازىمىتى ئۇچۇرلىرىنى ۋاقتىدا توپلاپ، ئوتتۇرا، باشلانغۇچ كارخانىلارغا قولاي، ھەقسىز مۇلازىمەت قىلىشى كېرەك.

46-ماددا دۆلەت تۈرلۈك مۇلازىمەت ئاپپاراتلىرىنىڭ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنى ئىگىلىك تىكلەش بويىچە تەربىيەلەش ۋە يېتەكلەش، بىلىم مۈلۈك ھوقۇقىنى قوغداش، باشقۇرۇش بويىچە مەسلىھەت بېرىش، ئۇچۇر مەسلىھەتچىلىكى، ئىناۋەت مۇلازىمىتى، بازار سودىسى، تۈر ئېچىش، مەبلەغ سېلىش-مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈش، مالىيە-بوغالتىرلىق-باج، مۈلۈك ھوقۇقى سودىسى، تېخنىكا جەھەتتىن قوللاش، ئىختىساسلىقلارنى كىرگۈزۈش، تاشقى ھەمكارلىق، كۆرگەزمە قىلىپ سېتىش، قانۇندىن مەسلىھەت بېرىش قاتارلىق مۇلازىمەتلەرنى قىلىشىغا ئىلھام بېرىدۇ.

47-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈش خىزمىتىنى ئۇنىۋېرسال باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارمىقى مەبلەغ ئورۇنلاشتۇرۇپ، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارغا قارىتىلغان ئىگىلىك باشقۇرۇش خادىملىرىنى تەربىيەلەشنى پىلانلىق تەشكىللەپ يولغا قويۇشى كېرەك.

48-ماددا دۆلەت مۇناسىۋەتلىك ئاپپاراتلار، ئالىي مەكتەپلەرنىڭ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ ئىگىلىك باشقۇرۇش ۋە ئىشلەپچىقىرىش تېخنىكىسى قاتارلىق جەھەتلەردە خادىملارنى تەربىيەلىشىنى قوللاپ، كارخانىلارنىڭ سېتىش، باشقۇرۇش ۋە تېخنىكا سەۋىيەسىنى ئۆستۈرىدۇ.

دۆلەت ئالىي مەكتەپ، كەسپىي مائارىپ مەكتەپلىرى ۋە تۈرلۈك كەسپىي ماھارەت تەربىيەلەش ئاپپاراتلىرىنىڭ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلار بىلەن ھەمكارلىشىپ پىراكتىكا-ئەمەلىيەت بازىسى قۇرۇشىنى، كەسپىي مائارىپ مەكتەپلىرىدىكى ئوقۇتقۇچىلار ۋە ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ تېخنىكا ئىختىساسلىقلىرىنى قوش يۆنىلىشلىك ئالماشتۇرۇشىنى، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانا ئىختىساسلىقلىرىنى يېتىشتۈرۈش ئەندىزىسىدە يېڭىلىق يارىتىشىنى قوللايدۇ.

49-ماددا ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ مۇناسىۋەتلىك ساھە تەشكىلاتلىرى ئەزالىرىنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قانۇن بويىچە قوغداپ، ئەزالىرىنىڭ تەلىپىنى ئىنكاس قىلىپ، تەلەپچانلىق بىلەن باشقۇرۇشنى كۈچەيتىپ، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارغا ئىگىلىك تىكلەش، يېڭىلىق يارىتىش، بازار ئېچىش قاتارلىق جەھەتلەردە مۇلازىمەت قىلىشى كېرەك.

8-باب ھوقۇق-مەنپەئەتنى قوغداش

50-ماددا دۆلەت ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلار ۋە ئۇنىڭ مەبلەغ چىقارغۇچىلىرىنىڭ مال-مۈلۈك ھوقۇقى ۋە باشقا قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغدايدۇ.
ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ مال-مۈلكىگە ۋە ئۇنىڭ قانۇنلۇق پايدىسىغا چېقىلىشىغا يول قويۇلمايدۇ.

51-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنى ئىلگىرى سۈرۈش خىزمىتىنى ئۇنىۋېرسال باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارمىقى مەخسۇس يول ئېچىپ، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ ھۆكۈمەتنىڭ ئالاقىدار باشقۇرۇش خىزمىتى توغرىسىدىكى پىكىر ۋە تەكلىپلىرىنى ئاڭلىشى ھەمدە مۇناسىۋەتلىك تارماقلارغا ۋاقتىدا قايتما ئىنكاس قىلىپ، ياخشىلاشقا ھەيدەكچىلىك قىلىشى كېرەك.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك ساھە تەشكىلاتلىرى ئالاقىلىشىش ئۇسۇلىنى ئېلان قىلىشى، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ ئەرزى، پاش قىلىشىنى قوبۇل قىلىشى ھەمدە بەلگىلەنگەن ۋاقىت ئىچىدە تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك.

52-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى قانۇن بويىچە مەمۇرىي ئىجازەت بېرىشى، باشقۇرۇش خىزمىتىنى قانۇن بويىچە قانات يايدۇرۇشى كېرەك، قانۇن-نىزام ئاساسى يوق تەكشۈرۈشنى يولغا قويسا بولمايدۇ، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنى سىناش، باھالاش، تەقدىرلەش، تەربىيەلەش قاتارلىق پائالىيەتلەرگە قاتنىشىشقا مەجبۇرلىسا ياكى شەكلى ئۆزگەرگەن مەجبۇرلىسا بولمايدۇ.

53-ماددا دۆلەت ئورگانلىرى، كەسپىي ئورۇنلار ۋە چوڭ كارخانىلار ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ مال، قۇرۇلۇش، مۇلازىمەت پۇلىنى توختامغا خىلاپلىق قىلىپ نېسى قالدۇرسا بولمايدۇ.

ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلار نېسى قالدۇرغۇچى تەرەپتىن نېسى قالغان پۇلنى تۆلەشنى تەلەپ قىلىشقا ھەمدە نېسى قالدۇرۇشتىن كېلىپ چىققان زىياننى تۆلەپ بېرىشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

54-ماددا ھەرقانداق ئورۇن قانۇن-نىزاملارغا خىلاپ ھالدا ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلاردىن ھەق ئالسا، قانۇن-نىزام ئاساسى يوق جەرىمانە قويسا، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارغا پۇل-مال سېلىقى سالسا بولمايدۇ.
ئوتتۇراھال، كىچىك كارخانىلار يۇقىرىقى بەلگىلىمىگە خىلاپ قىلمىشلارنى رەت قىلىشقا ۋە پاش قىلىشقا، ئەرز-شىكايەت قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

55-ماددا دۆلەت كارخانىلارغا چېتىلىدىغان مەمۇرىي، كەسپىي ھەق ئېلىش مۇندەرىجە تىزىملىكى تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ ۋە يولغا قويىدۇ، ھەق ئېلىش مۇندەرىجىسى تىزىملىكى ۋە ئۇنىڭ يولغا قويۇلۇش ئەھۋالىنى جەمئىيەتكە ئاشكارىلايدۇ، جەمئىيەتنىڭ نازارىتىنى قوبۇل قىلىدۇ.

ھەرقانداق ئورۇننىڭ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلاردىن مۇندەرىجە، تىزىملىكتىن باشقا مەمۇرىي-كەسپىي خاراكتېرلىك ھەق ئېلىشىغا، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ ھەق ئېلىش ئۆلچىمىنى ئۆز مەيلىچە ئۆستۈرۈشىگە، ھەق ئېلىش دائىرىسىنى كېڭەيتىشىگە يول قويۇلمايدۇ؛
ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنى ھەر خىل ئۇسۇللار بىلەن ياردەم بېرىش، ئىئانە قىلىش، گېزىت-ژۇرنال زاكاز قىلىش، ئىجتىمائىي تەشكىلاتقا قاتنىشىش، بەلگىلەنگەن مۇلازىمەتنى قوبۇل قىلىشقا مەجبۇرلاش قاتتىق مەنئى قىلىنىدۇ؛
ساھە تەشكىلاتلىرىنىڭ ھۆكۈمەت فۇنكسىيەسىنى ۋاكالىتەن يۈرگۈزۈشى ياكى مەمۇرىي بايلىقتىن پايدىلىنىپ ئۆز مەيلىچە ھەق ئېلىش تۈرلىرىنى تەسىس قىلىشى، ھەق ئۆلچىمىنى ئۆستۈرۈشى قاتتىق مەنئى قىلىنىدۇ.

56-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارغا بولغان نازارەتچىلىك-تەكشۈرۈشنى قانۇن بويىچە ئېلىپ بېرىشى، ئىختىيارىي ئارىلاپ تەكشۈرۈش مېخانىزمى ئورنىتىشى كېرەك.
بىر تارماقنىڭ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارغا قارىتا ئېلىپ بارغان كۆپ تۈرلۈك نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈشىنى بىرلەشتۈرۈپ ئېلىپ بارغىلى بولسا، بىرلەشتۈرۈپ ئېلىپ بېرىشى كېرەك؛
ئوخشاش بولمىغان تارماقلارنىڭ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارغا قارىتا يولغا قويغان كۆپ تۈرلۈك نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈشىنى بىرلەشتۈرۈپ تاماملىغىلى بولسا، شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى مۇناسىۋەتلىك تارماقلارنى تەشكىللەپ بىرلەشتۈرىدۇ ياكى بىرلىشىپ تەكشۈرىدۇ.

9-باب نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش

57-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ خىزمىتىنى ئىلگىرى سۈرۈش ئەھۋالىنى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈشنى قەرەللىك تەشكىللەيدۇ؛
مۇشۇ قانۇنغا خىلاپ قىلمىش ۋاقتىدا تۈزىتىلىدۇ ھەمدە بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىم ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ.

58-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈش خىزمىتىنى ئۇنىۋېرسال باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارمىقى 3-تەرەپ ئاپپاراتىغا ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارغا تەرەققىيات مۇھىتىنى باھالاشنى قەرەللىك قانات يايدۇرۇشنى ھاۋالە قىلىشى ھەمدە جەمئىيەتكە ئېلان قىلىشى كېرەك.

يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئەمەلىي ئەھۋالغا قاراپ 3-تەرەپ ئاپپاراتىغا ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ تەرەققىيات مۇھىتىنى باھالاشنى قانات يايدۇرۇشنى ھاۋالە قىلسا بولىدۇ.

59-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلار تەرەققىيات مەخسۇس مەبلىغى، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ تەرەققىيات فوندىنىڭ ئىشلىتىلىش ئۈنۈمىنى كارخانىلارغا باھالاش، جەمئىيەت باھالاش ۋە مەبلەغ ئىشلىتىشنى ھەرىكەتچان باھالاشنى قەرەللىك تەشكىللەپ قانات يايدۇرۇشى ھەمدە باھالاش ۋە باھالاش ئەھۋالىنى جەمئىيەتكە ۋاقتىدا ئېلان قىلىپ، جەمئىيەتنىڭ نازارىتىنى قوبۇل قىلىشى كېرەك.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى مەسئۇلىيىتى دائىرىسىدە ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ تەرەققىيات مەخسۇس مەبلىغى، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلار تەرەققىيات فوندىنى باشقۇرۇش ۋە ئىشلىتىش ئەھۋالىنى نازارەت قىلىپ، ئوتتۇرا، باشلانغۇچ كارخانىلارنىڭ تەرەققىيات مەخسۇس مەبلىغىنى تۇتۇپ قېلىش، ئىگىلىۋېلىش، ئىشلىتىۋېلىش، ئىگىلىۋېلىش-خىيانەتچىلىك قىلىش قاتارلىق قىلمىشلارنى قانۇن بويىچە تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىدۇ،
ھەمدە بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىم ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

60-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى مەسئۇلىيىتى دائىرىسىدە ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنى سىناش، باھالاش، تەقدىرلەش، تەربىيەلەش قاتارلىق پائالىيەتلەرگە قاتنىشىشقا مەجبۇرلاش ياكى شەكلى ئۆزگەرگەن مەجبۇرلاش قىلمىشلىرىنى، قانۇنغا خىلاپ ھالدا ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلاردىن ھەق ئېلىش، جەرىمانە قويۇش، پۇل-مال سېلىقى سېلىش قىلمىشلىرىنى، شۇنىڭدەك ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىگە دەخلى-تەرۇز قىلىدىغان باشقا قىلمىشلارنى تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىدۇ،
ھەمدە بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمغا ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ.

10-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

61-ماددا بۇ قانۇن 2018-يىل 1-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.