( 2001-يىل 4-ئاينىڭ 28-كۈنى 9-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 21-يىغىنىدا ماقۇللاندى )
جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ھاۋالە قانۇنى
مۇندەرىجە
1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ
2-باب ھاۋالىنىڭ تەسىس قىلىنىشى
3-باب ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈك
4-باب ئالاقىدارلار ھاۋالە قىلىش
1-پاراگراف ھاۋالە قىلغۇچى
2-پاراگراف ھاۋالە قىلىنغۇچى
3-پاراگراف پايدا ئالغۇچى
5-باب ھاۋالىنى ئۆزگەرتىش ۋە ئاخىرلاشتۇرۇش
6-باب ئاممىۋى پاراۋانلىق ھاۋالىسى
7-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ
1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ
1-ماددا بۇ قانۇن ھاۋالە مۇناسىۋىتىنى تەڭشەش، ھاۋالە ھەرىكىتىنى قېلىپلاشتۇرۇش، ھاۋالە ئالاقىدارلىرىنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش، ھاۋالە ئىشلىرىنىڭ ساغلام تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈش مەقسىتىدە چىقىرىلدى.
2-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان ھاۋالە ھاۋالە قىلغۇچى ھاۋالە قىلىنغۇچىغا ئىشىنىش ئاساسىدا، ئۆزىنىڭ مال-مۈلۈك ھوقۇقىنى ھاۋالە قىلىنغۇچىغا ھاۋالە قىلىدىغان، ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە قىلغۇچىنىڭ ئارزۇسى بويىچە ئۆز نامىدا، مەنپەئەتدارنىڭ مەنپەئىتى ياكى مۇئەييەن مەقسىتى ئۈچۈن باشقۇرۇپ تۇرىدىغان ياكى بىر تەرەپ قىلىدىغان ھەرىكەتنى كۆرسىتىدۇ.
3-ماددا ھاۋالە قىلغۇچى، ھاۋالە قىلىنغۇچى، مەنپەئەتلەنگۈچى ( تۆۋەندە قىسقارتىلىپ ھاۋالە قىلغۇچى دەپ ئاتىلىدۇ ) جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىدە ھەق تەلەپ، تىجارەت، ئاممىۋى پاراۋانلىق ھاۋالە پائالىيىتى قىلسا، مۇشۇ قانۇن تەتبىقلىنىدۇ.
4-ماددا ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە ئاپپاراتى شەكلىنى قوللىنىپ ھاۋالە پائالىيىتى بىلەن شۇغۇللىنىدۇ، ئۇنى تەشكىللەش ۋە باشقۇرۇشتا گوۋۇيۈەن كونكرېت چارىنى چىقىرىدۇ.
5-ماددا توختاملاشقۇچىلار ھاۋالە پائالىيىتى قىلىشتا قانۇن، مەمۇرىي نىزاملارغا ئەمەل قىلىشى، ئىختىيارىي بولۇش، ئادىل بولۇش ۋە سەمىمىي بولۇش، لەۋزىدە تۇرۇش پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلىشى شەرت، دۆلەت مەنپەئىتىگە ۋە ئاممىۋى مەنپەئەتكە زىيان يەتكۈزسە بولمايدۇ.
2-باب ھاۋالىنىڭ تەسىس قىلىنىشى
6-ماددا ھاۋالە تەسىس قىلىشتا، قانۇنلۇق ھاۋالە مەقسىتى بولۇشى شەرت.
7-ماددا ھاۋالە قىلىشتا، ئېنىق ھاۋالە مال-مۈلۈك بولۇشى ھەمدە ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈك ھاۋالە قىلغۇچىنىڭ قانۇنلۇق ئىگىدارلىق مال-مۈلكى بولۇشى شەرت.
بۇ قانۇندا ئېيتىلغان مال-مۈلۈك قانۇنلۇق مال-مۈلۈك ھوقۇقىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
8-ماددا ھاۋالە تەسىس قىلىشتا، يازما شەكىل قوللىنىش كېرەك.
يازما شەكىل ھاۋالە توختامى، ۋەسىيەت ياكى قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن باشقا يازما ھۆججەت قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
ھاۋالە توختامى شەكلىدە بېكىتىلگەن بولسا، ھاۋالە توختامى تۈزۈلگەندە، ھاۋالە ۋۇجۇدقا كېلىدۇ.
ھاۋالە باشقا يازما شەكىلدە بېكىتىلگەن بولسا، ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە ھەققىدە ۋەدە بەرگەندە، ھاۋالە ۋۇجۇدقا كەلگەن بولىدۇ.
9-ماددا ھاۋالە تەسىس قىلىشتا، ئۇنىڭ يازما ھۆججەتلىرىدە تۆۋەندىكى ئىشلار ئېنىق يېزىلىشى كېرەك :
( 1 ) ھاۋالە مەقسىتى؛
( 2 ) ھاۋالە قىلغۇچى، ھاۋالە قىلىنغۇچىنىڭ ئىسىم-فامىلىسى ياكى نامى، تۇرۇشلۇق جايى؛
( 3 ) مەنپەئەتلەنگۈچى ياكى مەنپەئەتلەنگۈچىنىڭ دائىرىسى؛
( 4 ) ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈكنىڭ دائىرىسى، تۈرى ۋە ئەھۋالى؛
( 5 ) مەنپەئەتدارنىڭ ھاۋالە مەنپەئىتىگە ئېرىشىشىنىڭ شەكلى ۋە ئۇسۇلى.
ئالدىنقى تارماقتا كۆرسىتىلگەن ئىشلارنى ھېسابقا ئالمىغاندا، ھاۋالە مۇددىتى، ھاۋالە مال-مۈلۈكنى باشقۇرۇش ئۇسۇلى، ھاۋالە قىلىنغۇچىنىڭ ھەققى، يېڭى ھاۋالە قىلىنغۇچىنى تاللاپ تەيىنلەش ئۇسۇلى، ھاۋالىنى ئاخىرلاشتۇرۇش سەۋەبى قاتارلىق ئىشلار ئېنىق يېزىلسا بولىدۇ.
10-ماددا ھاۋالە قىلىشتا، ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈككە قارىتا، مۇناسىۋەتلىك قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا تىزىملاش رەسمىيىتى بېجىرىش بەلگىلەنگەنلىرى قانۇن بويىچە ھاۋالىنى تىزىملىتىشى كېرەك.
ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە ھاۋالىنى تىزىملاتمىغانلار تىزىملاش رەسمىيىتىنى تولۇقلاپ بېجىرىشى كېرەك؛
تولۇقلاپ بېجىرىلمىسە، ھاۋالە كۈچكە ئىگە بولمايدۇ.
11-ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، ھاۋالە ئىناۋەتسىز :
( 1 ) ھاۋالە مەقسىتى قانۇن، مەمۇرىي نىزاملارغا خىلاپ بولسا ياكى ئاممىۋى مەنپەئەتكە زىيان سالسا؛
( 2 ) ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈكنى بېكىتكىلى بولمىسا؛
( 3 ) ھاۋالە قىلغۇچى قانۇنسىز مال-مۈلكى بىلەن ياكى مۇشۇ قانۇندا ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈك ئارقىلىق ھاۋالە قىلسا بولمايدىغانلىقى بەلگىلەنگەن بولسا؛
( 4 ) دەۋا قىلىش ياكى قەرز سۈيلەشنى مەقسەت قىلىپ ھاۋالە قىلىش؛
( 5 ) مەنپەئەتلەنگۈچى ياكى مەنپەئەتلەنگۈچىنىڭ دائىرىسىنى بېكىتكىلى بولمىسا؛
( 6 ) قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن باشقا ئەھۋاللار.
12-ماددا ھاۋالە قىلغۇچى ھاۋالە تەسىس قىلىپ، ئۆزىنىڭ ھەقدارلىق مەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزسە، ھەقدار خەلق سوت مەھكىمىسىگە شۇ ھاۋالىنى بىكار قىلىشنى ئىلتىماس قىلىشقا ھوقۇقلۇق.
خەلق سوت مەھكىمىسى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە ھاۋالىنى بىكار قىلغان بولسا، ياخشى نىيەتلىك مەنپەئەتلەنگۈچىنىڭ ھاۋالە مەنپەئىتىگە تەسىر يەتمەيدۇ.
مۇشۇ ماددىنىڭ 1-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن ئىلتىماس قىلىش ھوقۇقىنى قەرز ئالغۇچى بىكار قىلىش سەۋەبىنى بىلگەن ياكى بىلىشكە تېگىشلىك بولغان كۈندىن باشلاپ بىر يىل ئىچىدە يۈرگۈزمىسە، يوقىلىدۇ.
13-ماددا ۋەسىيەت ھاۋالىسى قىلىشتا، ۋارىسلىق قانۇنىدىكى ۋەسىيەتكە دائىر بەلگىلىمىلەرگە ئەمەل قىلىش كېرەك.
ۋەسىيەتتە بەلگىلەنگەن كىشى ھاۋالە قىلىنغۇچىنى رەت قىلسا ياكى ئۈستىگە ئېلىشقا قۇربى يەتمىسە، مەنپەئەتلەنگۈچى ھاۋالە قىلىنغۇچىنى ئايرىم تاللاپ تەيىنلەيدۇ؛
مەنپەئەتلەنگۈچى ھەق تەلەپ ھەرىكەت ئىقتىدارى يوق ياكى ھەق تەلەپ ھەرىكەت ئىقتىدارىنى چەكلىگەن كىشى بولسا، ئۇنىڭ ۋەسىيسى قانۇن بويىچە ۋاكالىتەن تاللاپ تەيىنلەيدۇ.
ۋەسىيەتتە ھاۋالە قىلىنغۇچىنى تاللاپ تەيىنلەشكە دائىر ئايرىم بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.
3-باب ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈك
14-ماددا ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە قىلىشقا ۋەدە بېرىش ئارقىلىق ئېرىشكەن مال-مۈلۈك ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈكتۇر.
ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە مال-مۈلۈكنى باشقۇرۇش، ئىشلىتىش، بىر تەرەپ قىلىش ياكى باشقا ئەھۋاللار تۈپەيلىدىن ئېرىشكەن مال-مۈلۈكمۇ ھاۋالە مال-مۈلكىگە تەۋە بولىدۇ.
قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا ئوبوروت قىلىش مەنئى قىلىنغان مال-مۈلۈكنى ھاۋالە مال-مۈلۈك قىلىشقا بولمايدۇ.
قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا ئوبوروت قىلىشقا چەك قويۇلغان مال-مۈلۈك قانۇن بويىچە ئالاقىدار مەسئۇل تارماقنىڭ تەستىقىدىن ئۆتكەندىن كېيىن، ھاۋالە مال-مۈلۈك قىلىنسا بولىدۇ.
15-ماددا ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈك بىلەن ھاۋالە قىلغۇچى ھاۋالە قىلمىغان باشقا مال-مۈلۈكلەر پەرقلىنىدۇ.
ھاۋالە تەسىس قىلىنغاندىن كېيىن، ھاۋالە قىلغۇچى ئۆلۈپ كەتسە ياكى قانۇن بويىچە تارقىتىۋېتىلسە، قانۇن بويىچە بىكار قىلىنسا، ۋەيران بولغانلىقى جاكارلانسا، ھاۋالە قىلغۇچى بىردىنبىر مەنپەئەتلەنگۈچى بولسا، ھاۋالە ئاخىرلىشىدۇ، ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈك ئۇنىڭ مىراسى ياكى ھېسابات ئېنىقلىنىدىغان مال-مۈلكى قىلىنىدۇ؛
ھاۋالە قىلغۇچى بىردىنبىر مەنپەئەتلەنگۈچى بولمىسا، ھاۋالە داۋاملىشىپ تۇرىدۇ، ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈك ئۇنىڭ مىراسى ياكى مال-مۈلكى ھېسابلانمايدۇ؛
لېكىن، ئورتاق مەنپەئەتلەنگۈچى بولغان ھاۋالە قىلغۇچى ئۆلۈپ كەتكەندە ياكى قانۇن بويىچە تارقىتىۋېتىلگەندە، قانۇن بويىچە بىكار قىلىنغان، ۋەيران بولغانلىقى جاكارلانغاندا، ئۇلارنىڭ ھاۋالە قىلىپ مەنپەئەتلىنىش ھوقۇقى ئۇنىڭ مىراسى ياكى مال-مۈلكى قىلىنىدۇ.
16-ماددا ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈك بىلەن ھاۋالە قىلىنغۇچىنىڭ ئىگىدارلىقىدىكى مال-مۈلۈك ( تۆۋەندە قىسقارتىلىپ خاس مال-مۈلۈك دېيىلىدۇ ) پەرقلىنىپ كەتسە، ئۇنى ھاۋالە قىلىنغۇچىنىڭ خاس مال-مۈلكىگە كىرگۈزۈشكە ياكى خاس مال-مۈلۈكنىڭ بىر قىسمىغا ئايلاندۇرۇۋېلىشقا بولمايدۇ.
ھاۋالە قىلىنغۇچى ئۆلۈپ كەتكەن ياكى قانۇن بويىچە تارقىتىۋېتىلگەن، قانۇن بويىچە بىكار قىلىنغان، ۋەيران بولغانلىقى جاكارلىنىپ ئاخىرلاشقان بولسا، ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈك ئۇنىڭ مىراسىغا ياكى ھېسابات ئېنىقلانغان مال-مۈلكىگە تەۋە بولمايدۇ.
17-ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلگەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈكنى مەجبۇرىي ئىجرا قىلدۇرۇشقا بولمايدۇ :
( 1 ) ھاۋالە تەسىس قىلىنىشتىن ئىلگىرى ھەقدار ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈكتىن ئالدىن تۆلىتىۋېلىش ھوقۇقىغا ئىگە بولغان ھەمدە شۇ ھوقۇقنى قانۇن بويىچە يۈرگۈزگەن بولسا؛
( 2 ) ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە ئورنىدا شەكىللەنگەن قەرزنى بىر تەرەپ قىلغاندا، ھەقدار شۇ قەرزنى ئۈزۈشنى تەلەپ قىلسا؛
( 3 ) ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈكنىڭ ئۆزى ئۈستىگە ئېلىشقا تېگىشلىك باج پۇلى؛
( 4 ) قانۇندا بەلگىلەنگەن باشقا ئەھۋاللار.
ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپ ھالدا ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈك ھەققىدە ھاۋالە قىلغۇچى، ھاۋالە قىلىنغۇچى ياكى مەنپەئەتلەنگۈچى خەلق سوت مەھكىمىسىگە باشقىچە پىكرىنى بېرىشكە ھوقۇقلۇق.
18-ماددا ھاۋالە قىلىنغۇچىنىڭ ھاۋالە مال-مۈلۈكنى باشقۇرۇش-ئىشلىتىش، بىر تەرەپ قىلىشىدىن كېلىپ چىققان ھەقدارلىقنى ئەسلىدە بار مال-مۈلۈكتىن كېلىپ چىققان قەرزدارلىق بىلەن خالاس قىلىۋېتىشكە بولمايدۇ.
ھاۋالە قىلىنغۇچى ئوخشاش بولمىغان ھاۋالە قىلغۇچىلارنىڭ ھاۋالە مال-مۈلكىنى باشقۇرۇش-ئىشلىتىش، بىر تەرەپ قىلىشتىن كېلىپ چىققان ھەقدارلىق-قەرزدارلىقنى ئۆزئارا خالاس قىلىۋەتسە بولمايدۇ.
4-باب ئالاقىدارلار ھاۋالە قىلىش
1-پاراگراف ھاۋالە قىلغۇچى
19-ماددا ھاۋالە قىلغۇچى تولۇق ھەق تەلەپ ھەرىكەت ئىقتىدارىغا ئىگە تەبىئىي ئىگە، قانۇنىي ئىگە ياكى قانۇن بويىچە قۇرۇلغان باشقا تەشكىلات بولۇشى كېرەك.
20-ماددا ھاۋالە قىلغۇچى ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈكنى باشقۇرۇش-ئىشلىتىش، بىر تەرەپ قىلىش ۋە كىرىم-چىقىم ئەھۋالىنى ئىگىلەشكە ھوقۇقلۇق ھەمدە ھاۋالە قىلىنغۇچىدىن ئىزاھات بېرىشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق.
ھاۋالە قىلغۇچى ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈككە ئالاقىدار ھاۋالە ھېساباتى ھەمدە ھاۋالە ئىشنى بىر تەرەپ قىلىشقا دائىر باشقا ھۆججەتلەرنى كۆرۈش، كۆچۈرۈش ياكى كۆپەيتىۋېلىشقا ھوقۇقلۇق.
21-ماددا ھاۋالە تەسىس قىلغاندا ئالدىن مۆلچەرلەنمىگەن ئالاھىدە سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن، ھاۋالە مال-مۈلۈكنى باشقۇرۇش ئۇسۇلى ھاۋالە مەقسىتىنى ئىشقا ئاشۇرۇشقا ياكى مەنپەئەتلەنگۈچىنىڭ مەنپەئىتىگە ئۇيغۇن كەلمىسە، ھاۋالە قىلغۇچى ھاۋالە قىلىنغۇچىدىن شۇ ھاۋالە مال-مۈلكىنى باشقۇرۇش ئۇسۇلىنى تەڭشەشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق.
22-ماددا ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈكنى ھاۋالە قىلىش مەقسىتىگە خىلاپ ھالدا بىر تەرەپ قىلغاندا ياكى باشقۇرۇش مەسئۇلىيىتىگە خىلاپلىق قىلىپ، ھاۋالە ئىشىنى مۇۋاپىق بىر تەرەپ قىلالماي ھاۋالە مال-مۈلۈكنى زىيانغا ئۇچراتسا، ھاۋالە قىلغۇچى خەلق سوت مەھكىمىسىگە شۇ ھەرىكەتنى بىكار قىلىشنى ئىلتىماس قىلىشقا ھوقۇقلۇق ھەمدە ھاۋالە قىلىنغۇچىدىن ھاۋالە مال-مۈلكىنى ئەسلىي ھالىتىگە كەلتۈرۈپ بېرىشنى ياكى تۆلەم بېرىشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق؛
ھاۋالە قىلىنغان شۇ مال-مۈلۈكنى قوبۇل قىلغۇچى ھاۋالە مەقسىتىگە خىلاپلىق قىلغانلىقىنى بىلىپ تۇرۇپ قوبۇل قىلغان بولسا، قايتۇرۇشى ياكى تۆلەم بېرىشى كېرەك.
ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن ئىلتىماس قىلىش ھوقۇقىنى ھاۋالە قىلغۇچى بىكار قىلىش سەۋەبىنى بىلگەن ياكى بىلىشكە تېگىشلىك بولغان كۈندىن باشلاپ بىر يىل ئىچىدە يۈرگۈزمىسە، يوقىلىدۇ.
23-ماددا ھاۋالە قىلىنغۇچىنىڭ ھاۋالە مەقسىتىگە خىلاپ ھالدا ھاۋالە مال-مۈلكىنى بىر تەرەپ قىلىشى ياكى ئۇنى باشقۇرۇش-ئىشلىتىش، بىر تەرەپ قىلىشىدا ئېغىر سەۋەنلىكى بولسا، ھاۋالە قىلغۇچى ھاۋالە قىلىنغۇچىنى ھاۋالە ھۆججىتىدىكى بەلگىلىمە بويىچە ئىشتىن بوشىتىشقا ياكى خەلق سوت مەھكىمىسىگە ھاۋالە قىلىنغۇچىنى ئىشتىن بوشىتىشنى ئىلتىماس قىلىشقا ھوقۇقلۇق.
2-پاراگراف ھاۋالە قىلىنغۇچى
24-ماددا ھاۋالە قىلىنغۇچى تولۇق ھەق تەلەپ ھەرىكەت ئىقتىدارىغا ئىگە تەبىئىي ئىگە، قانۇنىي ئىگە بولۇشى كېرەك.
قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا ھاۋالە قىلىنغۇچىنىڭ شەرتى توغرىسىدا ئايرىم بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.
25-ماددا ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە ھۆججىتىدىكى بەلگىلىمىگە ئەمەل قىلىپ، ھاۋالە ئىشىنى مەنپەئەتدارنىڭ ئەڭ زور مەنپەئىتى ئۈچۈن بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك.
ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە مال-مۈلۈكنى باشقۇرۇشتا، مەسئۇلىيىتىنى تولۇق ئادا قىلىشى، سەمىمىي بولۇش، لەۋزىدە تۇرۇش، ئېھتىياتچان بولۇش، ئۈنۈملۈك باشقۇرۇش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىشى شەرت.
26-ماددا ھاۋالە قىلىنغۇچى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە ھەق ئالغاندىن باشقا، ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈكتىن پايدىلىنىپ ئۆزىگە نەپ يەتكۈزسە بولمايدۇ.
ھاۋالە قىلىنغۇچى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ھاۋالە مال-مۈلۈكتىن پايدىلىنىپ ئۆزىگە نەپ يەتكۈزسە، ئېرىشكەن پايدا ھاۋالە مال-مۈلكىگە تەۋە بولىدۇ.
27-ماددا ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈكنى ئۆزىنىڭ خاس مال-مۈلكىگە ئايلاندۇرسا بولمايدۇ.
ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە مال-مۈلۈكنى ئۆزىنىڭ ئەسلىي مال-مۈلكىگە ئايلاندۇرۇشتا، ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈكنى ئەسلىي ھالىتىگە كەلتۈرۈشى شەرت؛
ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈك زىيىنى پەيدا قىلغانلار تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.
28-ماددا ھاۋالە قىلىنغۇچى ئۆزىنىڭ ئەزەلدىن بار مال-مۈلكىنى ھاۋالە مال-مۈلۈك بىلەن سودىلاشسا ياكى ئوخشاش بولمىغان ھاۋالە قىلغۇچىلارنىڭ ھاۋالە مال-مۈلكى بىلەن ئۆزئارا سودا قىلسا بولمايدۇ، لېكىن، ھاۋالە ھۆججىتىدە ئايرىم بەلگىلىمە بولغانلىرى ياكى ھاۋالە قىلغۇچى ياكى مەنپەئەتدارنىڭ ماقۇللۇقىنى ئالغانلىرى ھەمدە ئادىل بازار باھاسىدا سودىلاشقانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.
ھاۋالە قىلىنغۇچى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈككە زىيان سالسا، تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.
29-ماددا ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە مال-مۈلۈكنى ئۆزىنىڭ خاس مال-مۈلكىگە ئايرىم-ئايرىم باشقۇرۇشى، ئايرىم-ئايرىم ھېسابقا خاتىرىلىشى ھەمدە ئوخشاش بولمىغان ھاۋالە قىلغۇچىلارنىڭ ھاۋالە مال-مۈلكىنى ئايرىم-ئايرىم تۇتۇشى، ئايرىم-ئايرىپ ھېسابقا خاتىرىلىشى شەرت.
30-ماددا ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە ئىشنى ئۆزى بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك، لېكىن ھاۋالە ھۆججىتىدە ئايرىم بەلگىلىمە بولسا ياكى ئامالسىز سەۋەبى بولسا، باشقىلارغا ۋاكالىتەن بىر تەرەپ قىلىپ بېرىشنى ھاۋالە قىلسا بولىدۇ.
ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە ئىشنى قانۇن بويىچە باشقىلارغا ۋاكالىتەن بېجىرىشكە ھاۋالە قىلغان بولسا، باشقىلارنىڭ ھاۋالە ئىشنى بىر تەرەپ قىلىش ھەرىكىتىگە جاۋابكار بولۇشى كېرەك.
31-ماددا بىر ھاۋالىدىكى ھاۋالە قىلىنغۇچى ئىككىدىن ئارتۇق بولسا، ئورتاق ھاۋالە قىلىنغۇچى بولىدۇ.
بىرلىكتە ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە ئىشنى بىرلىكتە بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك، لېكىن، ھاۋالە ھۆججىتىدە بەزى كونكرېت ئىشلارنى ھاۋالە قىلىنغۇچى ئايرىم-ئايرىم بىر تەرەپ قىلىدىغانلىقى بەلگىلەنگەن بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.
بىرلىكتە ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە ئىشنى بىرلىكتە بىر تەرەپ قىلغاندا، پىكرى بىردەك بولمىسا، ھاۋالە ھۆججىتىدىكى بەلگىلىمە بويىچە بىر تەرەپ قىلىدۇ؛
ھاۋالە ھۆججىتىدە بەلگىلەنمىسە، ھاۋالە قىلغۇچى، مەنپەئەتدار ياكى ئۇنىڭ مەنپەئەتدارلىرى قارار قىلىدۇ.
32-ماددا بىرلىكتە ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە ئىشىنى بىر تەرەپ قىلىشتا 3-كىشىگە قەرزدار بولسا، چاتما تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.
3-كىشىنىڭ ئورتاق ھاۋالە قىلىنغۇچىلارنىڭ بىرى ئۈچۈن بىلدۈرگەن مەقسەت ئىپادىسى باشقا ھاۋالە قىلىنغۇچىلارغىمۇ ئوخشاشلا كۈچكە ئىگە.
ئورتاق ھاۋالە قىلىنغۇچىلارنىڭ بىرى ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈكنى ھاۋالە مەقسىتىگە خىلاپ ھالدا بىر تەرەپ قىلغان ياكى باشقۇرۇش مەسئۇلىيىتىگە خىلاپلىق قىلىپ، ھاۋالە ئىشىنى نامۇۋاپىق بىر تەرەپ قىلىپ ھاۋالە مال-مۈلۈكنى زىيانغا ئۇچراتقان بولسا، باشقا ھاۋالە قىلىنغۇچىلار چاتما تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.
33-ماددا ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە ئىشنى بىر تەرەپ قىلىشنىڭ مۇكەممەل خاتىرىسىنى ساقلىشى شەرت.
ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈكنى باشقۇرۇش، ئىشلىتىش، بىر تەرەپ قىلىش ۋە كىرىم-چىقىم ئەھۋالىنى ھەر يىلى قەرەللىك ھالدا ھاۋالە قىلغۇچى ۋە مەنپەئەتلەنگۈچىگە مەلۇم قىلىپ تۇرۇشى كېرەك.
ھاۋالە قىلىنغۇچىنىڭ ھاۋالە قىلغۇچى، مەنپەئەتلەنگۈچى شۇنىڭدەك ھاۋالە ئىشنى بىر تەرەپ قىلىش ئەھۋالى ۋە ماتېرىيالىنى قانۇن بويىچە مەخپىي تۇتۇش مەجبۇرىيىتى بار.
34-ماددا ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈك چېكى دائىرىسىدە مەنپەئەتدار ئالدىدا ھاۋالە مەنپەئىتىنى تۆلەش مەجبۇرىيىتىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.
35-ماددا ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە ھۆججىتىدىكى پۈتۈم بويىچە ھەق ئېلىشقا ھوقۇقلۇق.
ھاۋالە ھۆججىتىدە ئالدىن پۈتۈشمىگەن بولسا، ھاۋالە قىلغۇچى توختاملاشقۇچىلارنىڭ كېڭىشىپ ماقۇللۇقى بىلەن قوشۇمچە پۈتۈشسە بولىدۇ؛
ئالدىن پۈتۈشمىگەن ۋە تولۇقلاپ پۈتۈشمىگەن بولسا، ھەق ئېلىشقا بولمايدۇ.
پۈتۈشكەن ئىش ھەققىنى ھاۋالە قىلغۇچى توختاملاشقۇچىلارنىڭ كېڭىشىپ ماقۇللۇقى ئالغاندىن كېيىن مىقدارىنى ئازايتىشقا ياكى ئازايتىشقا بولىدۇ.
36-ماددا ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈكنى ھاۋالە قىلىش مەقسىتىگە خىلاپ ھالدا بىر تەرەپ قىلغان ياكى باشقۇرۇش مەسئۇلىيىتىگە خىلاپلىق قىلىپ، ھاۋالە ئىشىنى مۇۋاپىق بىر تەرەپ قىلمىغانلىقى سەۋەبىدىن ھاۋالە مال-مۈلكىنى زىيانغا ئۇچراتقان بولسا، ھاۋالە مال-مۈلۈكنى ئەسلىي ھالىتىگە كەلتۈرۈپ بەرمىگەن ياكى تۆلەپ بېرىشتىن بۇرۇن ھەق تەلەپ قىلسا بولمايدۇ.
37-ماددا ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە ئورنى چىقارغان خىراجەتنى بىر تەرەپ قىلغانلىقى، 3-كىشىگە قەرزدار بولغانلىقى ئۈچۈن، ھاۋالە مال-مۈلكى ئارقىلىق ئۈستىگە ئالىدۇ.
ھاۋالە قىلىنغۇچى ئۆزىنىڭ خاس مال-مۈلكىنى ئاۋۋال تۆلىگەن بولسا، ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈكتىن ئالدىن تۆلىتىۋېلىش ھوقۇقىغا ئىگە.
ھاۋالە قىلىنغۇچى باشقۇرۇش مەسئۇلىيىتىگە خىلاپلىق قىلىپ ياكى ھاۋالە ئىشنى بىر تەرەپ قىلىپ 3-كىشىگە نامۇۋاپىق قەرز بولسا ياكى ئۆزى تارتقان زىيانغا ئۇچرىسا، ئۆزىگە خاس مال-مۈلكى بىلەن ئۈستىگە ئالىدۇ.
38-ماددا ھاۋالە تەسىس قىلىنغاندىن كېيىن، ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە قىلغۇچى ۋە مەنپەئەتدارنىڭ ماقۇللۇقى بىلەن ۋەزىپىسىدىن ئىستېپا بەرسە بولىدۇ.
بۇ قانۇندا، ئاممىۋى پاراۋانلىق ھاۋالىسىدىكى ھاۋالە قىلىنغۇچىنىڭ ۋەزىپىسىدىن ئىستېپا بېرىشى توغرىسىدا ئايرىم بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.
ھاۋالە قىلىنغۇچى ۋەزىپىسىدىن ئىستېپا بەرسە، يېڭى ھاۋالە قىلىنغۇچى سايلىنىشتىن ئىلگىرىلا ھاۋالە ئىشلىرىنى باشقۇرۇش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىشى كېرەك.
39-ماددا ھاۋالە قىلىنغۇچىدا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، ئۇنىڭ مەسئۇلىيىتى ئاخىرلىشىدۇ :
( 1 ) ئۆلگەنلىكى ياكى قانۇن بويىچە ئۆلگەنلىكى جاكارلانغانلار؛
( 2 ) قانۇن بويىچە ھەق تەلەپ ھەرىكەت ئىقتىدارى يوق ياكى ھەق تەلەپ ھەرىكەت ئىقتىدارىنى چەكلىگەن دەپ جاكارلانغانلار؛
( 3 ) قانۇن بويىچە بىكار قىلىنغان ياكى ۋەيران بولغانلىقى جاكارلانغان بولسا؛
( 4 ) قانۇن بويىچە تارقىتىۋېتىلگەن ياكى قانۇندا بەلگىلەنگەن سالاھىيىتىدىن مەھرۇم بولغانلار؛
( 5 ) ۋەزىپىسىدىن ئىستېپا بېرىش ياكى ۋەزىپىسىدىن بوشىتىلىش؛
( 6 ) قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن باشقا ئەھۋاللار.
ھاۋالە قىلىنغۇچىنىڭ مەسئۇلىيىتى ئاخىرلاشقاندا، ئۇنىڭ ۋارىسى ياكى مىراس باشقۇرغۇچىسى، ۋەسىيسى، ھېسابات ئېنىقلىغۇچىسى ھاۋالە مال-مۈلكىنى ئوبدان ساقلىشى، يېڭى ھاۋالە قىلىنغۇچىنىڭ ھاۋالە ئىشنى ئۆتكۈزۈۋېلىشىغا ياردەملىشىشى كېرەك.
40-ماددا ھاۋالە قىلىنغۇچىنىڭ مەسئۇلىيىتى ئاخىرلاشسا، ھاۋالە ھۆججىتىدىكى بەلگىلىمە بويىچە يېڭى ھاۋالە قىلىنغۇچىنى تاللاپ تەيىنلەيدۇ؛
ھاۋالە ھۆججىتىدە بەلگىلەنمىسە، ھاۋالە قىلغۇچى تاللاپ تەيىنلەيدۇ.
ھاۋالە قىلغۇچى بەلگىلەپ بەرمىسە ياكى بەلگىلەپ بەرگۈدەك ئىقتىدارى بولمىسا، مەنپەئەتدار تاللاپ تەيىنلەيدۇ؛
مەنپەئەتلەنگۈچى ھەق تەلەپ ھەرىكەت ئىقتىدارى يوق ياكى ھەق تەلەپ ھەرىكەت ئىقتىدارىنى چەكلىگەن كىشى بولسا، ئۇنىڭ ۋەسىيسى قانۇن بويىچە ۋاكالىتەن تاللاپ تەيىنلەيدۇ.
ئەسلىدىكى ھاۋالە قىلىنغۇچىنىڭ ھاۋالە ئىشنى بىر تەرەپ قىلىش ھوقۇقى-مەجبۇرىيىتىگە يېڭى ھاۋالە قىلىنغۇچى ۋارىسلىق قىلىدۇ.
41-ماددا ھاۋالە قىلىنغۇچىدا مۇشۇ قانۇننىڭ 39-ماددا 1-تارمىقىنىڭ ( 3 ) تارماقچىسىدىن ( 6 ) تارماقچىسىغىچە بولغان ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلگەندە، مەسئۇلىيەت ئاخىرلاشسا، ھاۋالە ئىشنى بىر تەرەپ قىلىش توغرىسىدا دوكلات بېرىشى ھەمدە يېڭىدىن ھاۋالە قىلىنغۇچىغا ھاۋالە مال-مۈلكى ۋە ھاۋالە ئىشىنى ئۆتكۈزۈپ بېرىش رەسمىيىتىنى بېجىرىشى كېرەك.
ئالدىنقى تارماقتىكى دوكلات ھاۋالە قىلغۇچى ياكى مەنپەئەتلەنگۈچىنىڭ ئېتىراپ قىلىشىغا ئېرىشكەندە، ئەسلىدىكى ھاۋالە قىلىنغۇچى دوكلاتتا كۆرسىتىلگەن ئىشلار ئۈچۈن جاۋابكارلىقنى بىكار قىلىدۇ.
لېكىن، ئەسلىدىكى ھاۋالە قىلىنغۇچىدا ناتوغرا قىلمىشى بولغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.
42-ماددا ئورتاق ھاۋالە قىلىنغۇچىلارنىڭ بىرى مەسئۇلىيىتىنى ئاخىرلاشتۇرغان بولسا، ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈكنى باشقا ھاۋالە قىلىنغۇچى باشقۇرىدۇ ۋە بىر تەرەپ قىلىدۇ.
3-پاراگراف پايدا ئالغۇچى
43-ماددا مەنپەئەتلەنگۈچى ھاۋالىدە ھاۋالىلىك مەنپەئەتلىنىش ھوقۇقىغا ئىگە كىشىلەردۇر.
مەنپەئەتلەنگۈچى تەبىئىي ئىگە، قانۇنىي ئىگە ياكى قانۇن بويىچە قۇرۇلغان باشقا تەشكىلات بولسا بولىدۇ.
ھاۋالە قىلغۇچى مەنپەئەتدار بولسىمۇ، بىر ھاۋالىدىكى بىردىنبىر مەنپەئەتلەنگۈچى بولسىمۇ بولىدۇ.
ھاۋالە قىلىنغۇچى مەنپەئەتلەنگۈچى بولسا بولىدۇ، لېكىن بىر ھاۋالىدىكى بىردىنبىر مەنپەئەتلەنگۈچى بولمىسا بولمايدۇ.
44-ماددا مەنپەئەتدار ھاۋالە كۈچكە ئىگە بولغان كۈندىن باشلاپ ھاۋالىنىڭ مەنپەئەتلىنىش ھوقۇقىغا ئىگە.
ھاۋالە ھۆججىتىدە ئايرىم بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.
45-ماددا ئورتاق مەنپەئەتلەنگۈچىلەر ھاۋالە ھۆججىتىدىكى بەلگىلىمە بويىچە ھاۋالە مەنپەئىتىدىن بەھرىمەن بولىدۇ.
ھاۋالە ھۆججىتىدە ھاۋالە مەنپەئىتىنىڭ تەقسىمات نىسبىتى ياكى تەقسىمات ئۇسۇلى بەلگىلەنمىگەن بولسا، مەنپەئەتلەنگۈچى باراۋەر نىسبەت بويىچە ھاۋالە مەنپەئىتىدىن بەھرىمەن بولىدۇ.
46-ماددا مەنپەئەتلەنگۈچى ھاۋالىلىك مەنپەئەتلىنىش ھوقۇقىدىن ۋاز كەچسە بولىدۇ.
بارلىق مەنپەئەتلەنگۈچى ھاۋالىدىن مەنپەئەتلىنىش ھوقۇقىدىن ۋاز كەچسە، ھاۋالە ئاخىرلىشىدۇ.
قىسمەن مەنپەئەتلەنگۈچى ھاۋالىلىك مەنپەئەتلىنىش ھوقۇقىدىن ۋاز كەچسە، ۋاز كەچكەن ھاۋالە قىلىپ مەنپەئەتلىنىش ھوقۇقىنىڭ تەۋەلىكى تۆۋەندىكى تەرتىپ بويىچە بېكىتىلىدۇ :
( 1 ) ھاۋالە ھۆججىتىدە بەلگىلەنگەن كىشىلەر؛
( 2 ) باشقا پايدا ئالغۇچىلار؛
( 3 ) ھاۋالە قىلغۇچى ياكى ئۇنىڭ ۋارىسى.
47-ماددا مەنپەئەتلەنگۈچى قەرەلى توشقان قەرزىنى ئۈزۈپ بولالمىسا، ئۇنىڭ ھاۋالە قىلىپ مەنپەئەتلىنىش ھوقۇقىنى قەرز ئۈزۈشكە ئىشلەتسە بولىدۇ، لېكىن قانۇن، مەمۇرىي نىزاملار ۋە ھاۋالە ھۆججەتلىرىدە چەك خاراكتېرلىك بەلگىلەنگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.
48-ماددا مەنپەئەتلەنگۈچىنىڭ ھاۋالىلىك مەنپەئەتلىنىش ھوقۇقىنى قانۇن بويىچە ئۆتۈنۈپ بېرىشكە ۋە ئۇنىڭغا ۋارىسلىق قىلىشقا بولىدۇ، لېكىن ھاۋالە ھۆججىتىدە چەكلىمە خاراكتېرلىك بەلگىلىمە بولغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.
49-ماددا مەنپەئەتدار مۇشۇ قانۇننىڭ 20-ماددىسىدىن 23-ماددىسىغىچە بولغان ماددىلىرىدا بەلگىلەنگەن ھاۋالە قىلغۇچى بەھرىمەن بولىدىغان ھوقۇقنى يۈرگۈزسە بولىدۇ.
مەنپەئەتدار يۇقىرىقى ھوقۇقلارنى يۈرگۈزۈشتە ھاۋالە قىلغۇچى بىلەن پىكرى بىردەك بولمىسا، خەلق سوت مەھكىمىسىگە كېسىم چىقىرىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ.
ھاۋالە قىلىنغۇچىدا مۇشۇ قانۇننىڭ 22-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقىدا كۆرسىتىلگەن ھەرىكەت بولۇپ، ئورتاق مەنپەئەتلەنگۈچىلەرنىڭ بىرى خەلق سوت مەھكىمىسىگە شۇ ھەرىكەتنى بىكار قىلىشنى ئىلتىماس قىلسا، خەلق سوت مەھكىمىسى چىقارغان بىكار قىلىش كېسىمى بارلىق ئورتاق مەنپەئەتلەنگۈچىلەر ئۈچۈن كۈچكە ئىگە.
5-باب ھاۋالىنى ئۆزگەرتىش ۋە ئاخىرلاشتۇرۇش
50-ماددا ھاۋالە قىلغۇچى بىردىنبىر مەنپەئەتلەنگۈچى بولسا، ھاۋالە قىلغۇچى ياكى ئۇنىڭ ۋارىسى ھاۋالىنى بىكار قىلسا بولىدۇ.
ھاۋالە ھۆججىتىدە ئايرىم بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.
51-ماددا ھاۋالە تەسىس قىلىنغاندىن كېيىن، تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، ھاۋالە قىلغۇچى مەنپەئەتدارنى ئۆزگەرتسە ياكى مەنپەئەتدارنى بىر تەرەپ قىلىدىغان ھاۋالىدىن مەنپەئەتلىنىش ھوقۇقىنى ئۆزگەرتسە بولىدۇ :
( 1 ) مەنپەئەتدارنىڭ ھاۋالە قىلغۇچىغا قارىتا ئېغىر، زور ھوقۇققا چېقىلىش قىلمىشى بولسا؛
( 2 ) مەنپەئەتلەنگۈچىنىڭ باشقا ئورتاق مەنپەئەتلەنگۈچىلەرگە قارىتا ئېغىر، زور ھوقۇققا چېقىلىش قىلمىشى بولسا؛
( 3 ) مەنپەئەتدارنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىش؛
( 4 ) ھاۋالە ھۆججىتىدە بەلگىلەنگەن باشقا ئەھۋاللار.
ئالدىنقى تارماقنىڭ ( 1 ) تارماقچىسى، ( 3 ) تارماقچىسى ۋە ( 4 ) تارماقچىسىدا كۆرسىتىلگەن ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، ھاۋالە قىلغۇچى ھاۋالىنى بىكار قىلسا بولىدۇ.
52-ماددا ھاۋالە ھاۋالە قىلغۇچى ياكى ھاۋالە قىلىنغۇچىنىڭ ئۆلۈپ كېتىشى، ھەق تەلەپ ھەرىكەت ئىقتىدارىدىن قېلىشى، قانۇن بويىچە تارقىتىۋېتىلىشى، قانۇن بويىچە بىكار قىلىنىشى ياكى ۋەيران بولغانلىقى بىلەن ئاخىرلاشمايدۇ، ھاۋالە قىلىنغۇچىنىڭ ۋەزىپىسىدىن ئىستېپا بېرىشى بىلەن ئاخىرلاشمايدۇ.
لېكىن بۇ قانۇن ياكى ھاۋالە ھۆججىتىدە ئايرىم بەلگىلەنگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.
53-ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، ھاۋالە ئاخىرلىشىدۇ :
( 1 ) ھاۋالە ھۆججىتىدە بەلگىلەنگەن ئاخىرلاشتۇرۇش سەۋەبى پەيدا بولۇش؛
( 2 ) ھاۋالىنىڭ داۋاملىشىشى ھاۋالە مەقسىتىگە خىلاپ بولسا؛
( 3 ) ھاۋالە مەقسىتى ئەمەلگە ئاشقان ياكى ئەمەلگە ئاشمىغان بولسا؛
( 4 ) توختاملاشقۇچىلارنىڭ كېڭىشىپ قوشۇلۇشىنى ھاۋالە قىلىش؛
( 5 ) ھاۋالە بىكار قىلىنغان بولسا؛
( 6 ) ھاۋالە بىكار قىلىندى.
54-ماددا ھاۋالە ئاخىرلاشقان بولسا، ھاۋالە مال-مۈلۈك ھاۋالە ھۆججىتىدە بەلگىلەنگەن كىشىگە تەۋە بولىدۇ؛
ھاۋالە ھۆججىتىدە بەلگىلەنمىسە، تەۋەلىكى تۆۋەندىكى تەرتىپ بويىچە بېكىتىلىدۇ :
( 1 ) مەنپەئەتلەنگۈچى ياكى ئۇنىڭ ۋارىسى؛
( 2 ) ھاۋالە قىلغۇچى ياكى ئۇنىڭ ۋارىسى.
55-ماددا ئالدىنقى ماددىدىكى بەلگىلىمە بويىچە، ھاۋالە مال-مۈلۈكنىڭ تەۋەلىكى بېكىتىلگەندىن كېيىن، شۇ ھاۋالە مال-مۈلۈكنى ھوقۇق تەۋەلىكىگە ئۆتكۈزۈپ بېرىش جەريانىدا، ھاۋالە داۋاملىشىۋاتىدۇ دەپ قارىلىدۇ، ھوقۇق تەۋەسى مەنپەئەتلەنگۈچى مەنپەئەتلەنگۈچى دەپ قارىلىدۇ.
56-ماددا ھاۋالە ئاخىرلاشقاندىن كېيىن، خەلق سوت مەھكىمىسى مۇشۇ قانۇننىڭ 17-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە، ئەسلىي ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈك ئۈستىدە مەجبۇرىي ئىجرا قىلدۇرسا، ھوقۇق تەۋەلىكىگە ئۆتكۈچى ئىجرا قىلدۇرۇلغۇچى بولىدۇ.
57-ماددا ھاۋالە ئاخىرلاشقاندىن كېيىن، ھاۋالە قىلىنغۇچى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە ھەق تەلەپ قىلىش، ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈكتىن تولۇقلىما ئېلىش ھوقۇقىنى يۈرگۈزگەندە، ھاۋالە مال-مۈلكىنى قالدۇرۇۋالسا ياكى ھاۋالە مال-مۈلۈك ھوقۇقىنى تەۋە قىلغۇچى ئۇنىڭدىن تەلەپ قىلسا بولىدۇ.
58-ماددا ھاۋالە ئاخىرلاشقاندا، ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە ئىشلىرىنى بىر تەرەپ قىلىش توغرىسىدا ھېسابات ئېنىقلاش دوكلاتى بېرىشى كېرەك.
مەنپەئەتدار ياكى ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈك ھوقۇقىنى تەۋە قىلغۇچى ھېسابات ئېنىقلاش دوكلاتىغا باشقىچە پىكىردە بولمىسا، ھاۋالە قىلىنغۇچى ھېسابات ئېنىقلاش دوكلاتىدا كۆرسىتىلگەن ئىشلار ئۈچۈن جاۋابكارلىقنى بىكار قىلىدۇ.
لېكىن ھاۋالە قىلىنغۇچىدا ناتوغرا قىلمىش بولغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.
6-باب ئاممىۋى پاراۋانلىق ھاۋالىسى
59-ماددا ئاممىۋى پاراۋانلىق ھاۋالىسىگە مۇشۇ بابتىكى بەلگىلىمىلەر تەتبىقلىنىدۇ.
بۇ بابتا بەلگىلەنمىگەنلىرىگە مۇشۇ قانۇن ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك قانۇنلاردىكى بەلگىلىمىلەر تەتبىقلىنىدۇ.
60-ماددا تۆۋەندىكى ئاممىۋى مەنپەئەت مەقسەتلىرىنىڭ بىرى ئۈچۈن تەسىس قىلىنغان ھاۋالە ئاممىۋى پاراۋانلىق ھاۋالىسى بولىدۇ :
( 1 ) نامراتلارغا ياردەم بېرىش؛
( 2 ) ئاپەتكە ئۇچرىغان خەلقنى قۇتقۇزۇش؛
( 3 ) مېيىپلەرگە يار-يۆلەك بولۇش؛
( 4 ) مائارىپ، پەن-تېخنىكا، مەدەنىيەت، سەنئەت، تەنتەربىيە ئىشلىرىنى راۋاجلاندۇرۇش :
( 5 ) داۋالاش-ساقلىق ساقلاش ئىشلىرىنى راۋاجلاندۇرۇش؛
( 6 ) مۇھىت ئاسراش ئىشلىرىنى راۋاجلاندۇرۇش، ئېكولوگىيەلىك مۇھىتنى ئاسراش؛
( 7 ) باشقا ئىجتىمائىي پاراۋانلىق ئىشلىرىنى راۋاجلاندۇرۇش.
61-ماددا دۆلەت ئاممىۋى پاراۋانلىق ھاۋالىسىنى راۋاجلاندۇرۇشقا ئىلھام بېرىدۇ.
62-ماددا ئاممىۋى پاراۋانلىق ھاۋالىسىنى تەسىس قىلىش ۋە بېكىتىشتە، ئاممىۋى پاراۋانلىق ئىشلىرىغا مۇناسىۋەتلىك باشقۇرۇش ئاپپاراتى ( تۆۋەندە قىسقارتىلىپ ئاممىۋى پاراۋانلىق ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتى دېيىلىدۇ ) نىڭ تەستىقىنى ئېلىش كېرەك.
ئاممىۋى پاراۋانلىق ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتىنىڭ تەستىقىنى ئالماي تۇرۇپ، ئاممىۋى پاراۋانلىق ھاۋالىسىنىڭ نامىدا پائالىيەت ئېلىپ بېرىشقا بولمايدۇ.
ئاممىۋى پاراۋانلىق ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتى ئاممىۋى پاراۋانلىق ھاۋالە پائالىيىتىنى قوللىشى كېرەك.
63-ماددا ئاممىۋى پاراۋانلىق ھاۋالىسىدىكى ھاۋالە مال-مۈلۈك ۋە ئۇنىڭ پايدىسىنى ئاممىۋى پاراۋانلىق مەقسىتىدىن باشقا ئىشلارغا ئىشلىتىشكە بولمايدۇ.
64-ماددا ئاممىۋى پاراۋانلىق ھاۋالىسىدا ھاۋالە رېۋىزورسى تەسىس قىلىش كېرەك.
ھاۋالە تەپتىشلىرى ھاۋالە ھۆججىتىدە بەلگىلىنىدۇ.
ھاۋالە ھۆججىتىدە بەلگىلەنمىگەنلىرىنى پاراۋانلىق ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتى بېكىتىدۇ.
65-ماددا ھاۋالە رېۋىزور مەنپەئەتدارنىڭ مەنپەئىتىنى قوغداش ئۈچۈن، ئۆز نامىدا دەۋا قىلىشقا ياكى باشقا قانۇن ھەرىكىتى قىلىشقا ھوقۇقلۇق.
66-ماددا ئاممىۋى پاراۋانلىق ھاۋالىسىدىكى ھاۋالە قىلىنغۇچى ئاممىۋى پاراۋانلىق ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتىنىڭ تەستىقىنى ئالماي تۇرۇپ، ۋەزىپىسىدىن ئىستېپا بەرسە بولمايدۇ.
67-ماددا پاراۋانلىق ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتى ھاۋالە قىلىنغۇچىنىڭ ئاممىۋى پاراۋانلىق ھاۋالە ئىشلىرىنى بىر تەرەپ قىلىش ئەھۋالى ۋە مال-مۈلۈك ئەھۋالىنى تەكشۈرۈشى كېرەك.
ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە ئىشنى بىر تەرەپ قىلىش ئەھۋالى ۋە مال-مۈلۈك ئەھۋالىنى ئاز دېگەندە بىر قېتىم دوكلات قىلىشى، ھاۋالە رېۋىزىيەسىنىڭ ئېتىراپ قىلىشىدىن ئۆتكۈزگەندىن كېيىن، ئاممىۋى پاراۋانلىق ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتىغا تەستىقلىتىشى ھەمدە ھاۋالە قىلىنغۇچى ئېلان قىلىشى كېرەك.
68-ماددا ئاممىۋى پاراۋانلىق ھاۋالىسىدىكى ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە مەجبۇرىيىتىگە خىلاپلىق قىلسا ياكى ئۆز مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىشقا قۇربى يەتمىسە، ئاممىۋى پاراۋانلىق ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتى ھاۋالە قىلىنغۇچىنى ئۆزگەرتىدۇ.
69-ماددا ئاممىۋى پاراۋانلىق ھاۋالىسى ۋۇجۇدقا كەلگەندىن كېيىن، ھاۋالە تەسىس قىلىنغاندا ئالدىن مۆلچەرلىگىلى بولمايدىغان ئەھۋاللار كۆرۈلگەندە، ئاممىۋى پاراۋانلىق ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتى ھاۋالىنىڭ مەقسىتىگە ئاساسەن، ھاۋالە ھۆججىتىدىكى مۇناسىۋەتلىك ماددىلارنى ئۆزگەرتسە بولىدۇ.
70-ماددا ئاممىۋى پاراۋانلىق ھاۋالىسى ئاخىرلاشقان بولسا، ھاۋالە قىلىنغۇچى ئاخىرلاشتۇرۇش سەۋەبى يۈز بەرگەن كۈندىن باشلاپ 15 كۈن ئىچىدە، ئاخىرلاشتۇرۇش سەۋەبى ۋە ئاخىرلىشىش ۋاقتىنى ئاممىۋى پاراۋانلىق ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتىغا مەلۇم قىلىشى كېرەك.
71-ماددا ئاممىۋى پاراۋانلىق ھاۋالىسى ئاخىرلاشقاندا، ھاۋالە قىلىنغۇچى چىقارغان ھاۋالە ئىشلىرىنى بىر تەرەپ قىلىش ھېسابات ئېنىقلاش دوكلاتىنى ھاۋالە رېۋىزىچىسى ئېتىراپ قىلغاندىن كېيىن، ئاممىۋى پاراۋانلىق ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتىغا تەستىقلىتىش ھەمدە ھاۋالە قىلىنغۇچى ئېلان قىلىش كېرەك.
72-ماددا ئاممىۋى پاراۋانلىق ھاۋالىسى ئاخىرلاشقاندا، ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈك ھوقۇقى تەۋە بولمىغان كىشى ياكى ھاۋالە قىلىنغان مال – مۈلۈك ھوقۇقى تەۋە بولغان كىشى جەمئىيەتتىكى مۇئەييەن ئامما بولسا، ئاممىۋى پاراۋانلىق ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتىنىڭ تەستىقى بىلەن ھاۋالە قىلىنغۇچى ھاۋالە مال-مۈلۈكنى ئەسلىدىكى ئاممىۋى پاراۋانلىق مەقسىتىگە ئوخشاپ كېتىش مەقسىتىدە ئىشلىتىشى كېرەك،
ياكى ھاۋالە قىلىنغان مال-مۈلۈكنى ئوخشاپ كېتىدىغان مەقسەتكە ئىگە ئاممىۋى پاراۋانلىق تەشكىلاتىغا ياكى باشقا ئاممىۋى پاراۋانلىق ھاۋالىسىگە ئۆتكۈزۈپ بېرىش.
73-ماددا پاراۋانلىق ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلسا، ھاۋالە قىلغۇچى، ھاۋالە قىلىنغۇچى ياكى مەنپەئەتلەنگۈچى خەلق سوت مەھكىمىسىگە دەۋا قىلىشقا ھوقۇقلۇق.
7-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ
74-ماددا بۇ قانۇن 2001-يىل 10-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.