( 1993 ـ يىلى 12 ـ ئاينىڭ 29 ـ كۈنى 8 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 5 ـ يىغىنىدا ماقۇللانغان، 1999 ـ يىل 12 ـ ئاينىڭ 25 ـ كۈنى 9 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك دۆلەت قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 13 ـ يىغىنىنىڭ «< جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ شىركەت قانۇنى > غا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارارى»غا ئاساسەن 1 ـ قېتىم تۈزىتىلگەن، 2004 ـ يىل 8 ـ ئاينىڭ 28 ـ كۈنى 10 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك پارتىيە قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 11 ـ يىغىنىنىڭ «مۇناسىۋەتلىك»ىغا ئاساسەن تۈزىتىلگەن
< جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ شىركەت قانۇنى > غا تۈزىتىش كىرگۈزۈش قارارى»غا 2 ـ قېتىم تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى 2005 ـ يىل 10 ـ ئاينىڭ 27 ـ كۈنى 10 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 18 ـ يىغىنىدا تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى 2013 ـ يىل 12 ـ ئاينىڭ 28 ـ كۈنى 12 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلقنىڭ قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 6 ـ يىغىنىنىڭ «< جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى دېڭىز ـ ئوكيان مۇھىتىنى قوغداش قانۇنى > قاتارلىق يەتتە قانۇنغا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارارى»غا ئاساسەن 3 ـ قارار چىقىرىلدى
1 ـ قېتىم تۈزىتىلمىسى 2018 ـ يىلى 10 ـ ئاينىڭ 26 ـ كۈنى 13 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 6 ـ يىغىنىنىڭ «< جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ شىركەت قانۇنى > غا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارارى»غا ئاساسەن 4 ـ قېتىم تۈزىتىلدى )

مۇندەرىجە

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

2-باب چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ تەسىس قىلىنىشى ۋە تەشكىلىي ئاپپاراتى

1-پاراگراف تەسىس قىلىش

2-پاراگراف تەشكىلىي ئاپپارات

3-پاراگراف بىر ئادەم چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ ئالاھىدە بەلگىلىمىسى

4-پاراگراف دۆلەت شېرىكسىز شىركەتلىرىنىڭ ئالاھىدە بەلگىلىمىسى

3-باب چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ پاي ھوقۇقىنى ئۆتۈنۈپ بېرىش

4-باب پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ تەسىس قىلىنىشى ۋە تەشكىلىي ئاپپاراتى

1-پاراگراف تەسىس قىلىش

2-پاراگراف پايچىكلار يىغىنى

3-پاراگراف مۇدىرىيەت، دىرېكتورلار

4-پاراگراف نازارەتچىلىك ھەيئىتى

5-پاراگراف پېيى بازارغا سېلىنغان شىركەتلەرنىڭ تەشكىلىي ئاپپاراتى توغرىسىدىكى ئالاھىدە بەلگىلىمە

5-باب پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ پېيىنى تارقىتىش ۋە ئۆتۈنۈپ بېرىش

1-پاراگراف پاي تارقىتىش

2-پاراگراف پاي ئۆتۈنۈپ بېرىش

6-باب شىركەت مۇدىرى، نازارەتچىسى، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىملارنىڭ سالاھىيىتى ۋە مەجبۇرىيىتى

7-باب شىركەت زايومى

سەككىزىنچى باب شىركەت مالىيەسى، بوغالتىرلىقى

9-باب شىركەتلەرنى بىرلەشتۈرۈش، ئايرىش، مەبلەغنى كۆپەيتىش ۋە مەبلەغ ئازايتىش

ئونىنچى باب شىركەتنى تارقىتىۋېتىش ۋە ھېسابات ئېنىقلاش

11-باب چەت ئەل شىركەتلىرىنىڭ تارماق ئاپپاراتلىرى

12-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

13-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

1-ماددا بۇ قانۇن شىركەتنىڭ تەشكىلى ۋە ھەرىكىتىنى قېلىپلاشتۇرۇش، شىركەت، پايچىكلار ۋە ھەقدارلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش، ئىجتىمائىي-ئىقتىسادىي تەرتىپنى قوغداش، سوتسىيالىستىك بازار ئىگىلىكىنىڭ تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈش مەقسىتىدە چىقىرىلدى.

2-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان شىركەت مۇشۇ قانۇن بويىچە جۇڭگو چېگراسى ئىچىدە قۇرۇلغان چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى ۋە پاي چەكلىك شىركىتىنى كۆرسىتىدۇ.

3-ماددا شىركەت كارخانا تىپىدىكى قانۇنىي ئىگە بولۇپ، مۇستەقىل قانۇنىي ئىگە مال-مۈلكىگە ئىگە، قانۇنىي ئىگىنىڭ مال-مۈلۈك ھوقۇقىدىن بەھرىمەن بولىدۇ.
شىركەت ئۆزىنىڭ بارلىق مال-مۈلكى بىلەن شىركەتنىڭ قەرزىگە قارىتا جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ پايچىكلىرى شىركەت ئۈچۈن تاپشۇرۇشقا ماقۇل بولغان مەبلەغ سوممىسى دائىرىسىدە مەسئۇلىيەتنى ئۈستىگە ئالىدۇ؛
پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ پايچىكلىرى ئۆزى سېتىۋالغان پاي چېكى بىلەن شىركەت ئالدىدا مەسئۇلىيەتنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

4-ماددا شىركەت پايچىكلىرى قانۇن بويىچە مۈلۈكتىن مەنپەئەتلىنىش، زور تەدبىر بەلگىلەشكە قاتنىشىش ۋە باشقۇرغۇچىلارنى تاللاش قاتارلىق ھوقۇقلارغا ئىگە.

5-ماددا شىركەت تىجارەت پائالىيىتى بىلەن شۇغۇللىنىشتا، قانۇن، مەمۇرىي نىزاملارغا رىئايە قىلىشى، ئىجتىمائىي ئەخلاق، سودا ئەخلاقىغا رىئايە قىلىشى، سەمىمىي-لەۋزىدە تۇرۇشى، ھۆكۈمەت ۋە جەمئىيەتتىكى ئاممىنىڭ نازارىتىنى قوبۇل قىلىشى، ئىجتىمائىي مەسئۇلىيەتنى ئۈستىگە ئېلىشى شەرت.

شىركەتنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتى قانۇن تەرىپىدىن قوغدىلىدۇ، دەخلى-تەرۇزغا ئۇچرىمايدۇ.

6-ماددا شىركەت قۇرۇشتا، قانۇن بويىچە شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا شىركەت قۇرۇشنى، تىزىملىتىشنى ئىلتىماس قىلىش كېرەك.
مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن تەسىس قىلىش شەرتىگە ئۇيغۇن كەلگەنلىرىنى شىركەت تىزىملاش ئورگىنى ئايرىم-ئايرىم ھالدا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى ياكى پاي چەكلىك شىركىتى قىلىپ تىزىملىتىدۇ؛
مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن تەسىس قىلىش شەرتىگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغانلىرىنى چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى ياكى پاي چەكلىك شىركىتى دەپ تىزىملاشقا بولمايدۇ.

قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا شىركەت قۇرۇشتا تەستىقلىتىش شەرت دەپ بەلگىلەنگەن بولسا، شىركەت تىزىملىتىشتىن بۇرۇن قانۇن بويىچە تەستىقلىتىش رەسمىيىتى بېجىرىش كېرەك.

ئامما شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا شىركەتنى تىزىملىتىدىغان ئىشلارنى سۈرۈشتۈرۈشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ، شىركەت تىزىملاش ئورگىنى سۈرۈشتۈرۈش مۇلازىمىتى قىلىشى كېرەك.

7-ماددا قانۇن بويىچە قۇرۇلغان شىركەتلەرگە شىركەت تىزىملاش ئورگىنى شىركەت تىجارەت كىنىشكىسى بېرىدۇ.
شىركەتنىڭ تىجارەت كىنىشكىسىنى ئىمزالاپ بەرگەن ۋاقىت شىركەت قۇرۇلغان كۈن بولىدۇ.

شىركەتنىڭ تىجارەت كىنىشكىسىگە شىركەتنىڭ نامى، ئورنى، رويخەتكە ئېلىنغان كاپىتال، تىجارەت دائىرىسى، قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋەكىلنىڭ ئىسىم-فامىلىسى قاتارلىق ئىشلار ئېنىق يېزىلىشى كېرەك.

شىركەتنىڭ تىجارەت كىنىشكىسىگە خاتىرىلەنگەن ئىشلاردا ئۆزگىرىش بولسا، شىركەت قانۇن بويىچە تىزىم ئۆزگەرتىش رەسمىيىتىنى بېجىرىشى، شىركەت تىزىملاش ئورگىنى تىجارەت كىنىشكىسىنى ئالماشتۇرۇپ بېرىشى كېرەك.

8-ماددا مۇشۇ قانۇن بويىچە قۇرۇلغان چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى شىركەت نامىغا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى ياكى چەكلىك شىركەت دېگەن خەتنى ئېنىق كۆرسىتىشى شەرت.

مۇشۇ قانۇن بويىچە قۇرۇلغان پاي چەكلىك شىركىتى شىركەت نامىغا پاي چەكلىك شىركىتى ياكى پاي شىركىتى دېگەن خەتنى ئېنىق كۆرسىتىشى شەرت.

9-ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنى پاي چەكلىك شىركىتىگە ئۆزگەرتىشتە، مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ شەرتىگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك.
پاي چەكلىك شىركىتىنى چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىگە ئۆزگەرتىشتە، مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ شەرتىگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك.

چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى پاي چەكلىك شىركىتىگە ئۆزگەرسە ياكى پاي چەكلىك شىركىتى چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىگە ئۆزگەرسە، شىركەت ئۆزگىرىشتىن بۇرۇنقى ھەقدارلىق ۋە قەرزدارلىقنى ئۆزگەرتىلگەندىن كېيىنكى شىركەت داۋاملاشتۇرىدۇ.

10-ماددا شىركەت ئاساسلىق ئىش بېجىرىش ئاپپاراتى تۇرۇشلۇق ئورۇننى تۇرۇشلۇق جاي قىلىدۇ.

11-ماددا شىركەت قۇرۇشتا شىركەت نىزامنامىسىنى قانۇن بويىچە تۈزۈش شەرت.
شىركەت نىزامنامىسى شىركەت، پايچىك، مۇدىر، نازارەتچىلىك، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچىلارغا نىسبەتەن چەكلەش كۈچىگە ئىگە.

12-ماددا شىركەتنىڭ تىجارەت دائىرىسىنى شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلەيدۇ ھەمدە قانۇن بويىچە تىزىمغا ئالدۇرىدۇ.
شىركەت شىركەت نىزامنامىسىگە تۈزىتىش كىرگۈزسە، تىجارەت دائىرىسىنى ئۆزگەرتسە بولىدۇ، لېكىن تىزىم ئۆزگەرتىش رەسمىيىتى بېجىرىشى كېرەك.

شىركەتنىڭ تىجارەت دائىرىسى قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا تەستىقلىتىش شەرت دەپ بەلگىلەنگەن تۈرلەرگە تەۋە بولۇپ، قانۇن بويىچە تەستىقلىتىش كېرەك.

13-ماددا شىركەتنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋەكىلىنى شىركەت نىزامنامىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە باش مۇدىر، ئىجرا مۇدىرى ياكى دىرېكتور ئۈستىگە ئالىدۇ ھەمدە قانۇن بويىچە تىزىمغا ئالدۇرىدۇ.
شىركەتنىڭ قانۇنىي ۋەكىلى ئۆزگەرمەكچى بولسا، تىزىم ئۆزگەرتىش رەسمىيىتى بېجىرىشى كېرەك.

14-ماددا شىركەت شۆبە شىركەت قۇرسا بولىدۇ.
شۆبە شىركەت قۇرۇشتا، شىركەتنى تىزىملاش ئورگىنىغا تىزىملىتىشنى ئىلتىماس قىلىپ، تىجارەت كىنىشكىسى ئېلىش كېرەك.
شۆبە شىركەتنىڭ قانۇنىي ئىگە سالاھىيىتى يوق، ئۇنىڭ ھەق تەلەپ جاۋابكارلىقىنى شىركەت ئۈستىگە ئالىدۇ.

شىركەت تارماق شىركەت قۇرسا بولىدۇ، تارماق شىركەت قانۇنىي ئىگە سالاھىيىتىگە ئىگە بولۇپ، ھەق تەلەپ جاۋابكارلىقىنى قانۇن بويىچە مۇستەقىل ئۈستىگە ئالىدۇ.

15-ماددا شىركەت باشقا كارخانىلارغا مەبلەغ سالسا بولىدۇ؛
لېكىن، قانۇندا ئايرىم بەلگىلىمە چىقىرىلغانلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، مەبلەغ سالغان كارخانىنىڭ قەرزىگە قارىتا چاتما جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئالىدىغان مەبلەغ چىقارغۇچى بولۇپ قېلىشقا بولمايدۇ.

16-ماددا شىركەت باشقا كارخانىلارغا مەبلەغ سالىدۇ ياكى باشقىلارغا كېپىللىك بېرىدۇ، شىركەت نىزامنامىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە، مۇدىرىيەت ياكى پايچىكلار يىغىنى، پايچىكلار يىغىنى قارار قىلىدۇ؛
شىركەت نىزامنامىسىدە سېلىنغان مەبلەغ ياكى كېپىللىك ئومۇمىي سوممىسى، يەككە مەبلەغ ياكى كېپىللىك سوممىسىغا قارىتا چەكلىك بەلگىلىمە بولسا، بەلگىلەنگەن چەكتىن ئاشۇرۇۋېتىشكە بولمايدۇ.

شىركەت شىركەتنىڭ پايچىكى ياكى ئەمەلىي كونترول قىلغۇچىسىغا كېپىللىك بەرگەن بولسا، پايچىكلار كېڭىشى ياكى پايچىكلار يىغىنىنىڭ قارارىدىن ئۆتكۈزۈشى شەرت.

ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن پايچىك ياكى ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن ئەمەلىي كونترول قىلغۇچى ئىدارە قىلىدىغان پايچىك ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن ئىشلارنى ئاۋازغا قويۇشقا قاتناشسا بولمايدۇ.
بۇ تۈردىكى ئاۋاز بېرىش يىغىنغا قاتناشقان باشقا پايچىكلار ئىگە بولغان ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىنىڭ يېرىمىدىن كۆپرەكىنىڭ ماقۇللۇقىدىن ئۆتىدۇ.

17-ماددا شىركەت ئىشچى-خىزمەتچىلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغدىشى، قانۇن بويىچە ئىشچى-خىزمەتچىلەر بىلەن ئەمگەك توختامى ئىمزالىشى، ئىجتىمائىي سۇغۇرتىغا قاتنىشىشى، ئەمگەك مۇھاپىزىتىنى كۈچەيتىشى، بىخەتەر ئىشلەپچىقىرىشنى ئىشقا ئاشۇرۇشى شەرت.

شىركەت كۆپ خىل شەكىللەرنى قوللىنىپ، شىركەت ئىشچى-خىزمەتچىلىرىگە بولغان كەسپىي تەربىيە ۋە ئىش ئورنى تەربىيەسىنى كۈچەيتىپ، ئىشچى-خىزمەتچىلەرنىڭ ساپاسىنى ئۆستۈرۈشى كېرەك.

18-ماددا شىركەت ئىشچى-خىزمەتچىلىرى «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئىشچىلار ئۇيۇشمىسى قانۇنى»بويىچە ئىشچىلار ئۇيۇشمىسىنى تەشكىللەپ، ئىشچىلار ئۇيۇشمىسى پائالىيىتىنى قانات يايدۇرۇپ، ئىشچى-خىزمەتچىلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغدايدۇ.
شىركەت شۇ شىركەتنىڭ ئىشچىلار ئۇيۇشمىسىغا زۆرۈر پائالىيەت شارائىتى يارىتىپ بېرىشى كېرەك.
شىركەت ئىشچىلار ئۇيۇشمىسى ئىشچى-خىزمەتچىلەرگە ۋاكالىتەن ئىشچى-خىزمەتچىلەرنىڭ ئەمگەك ھەققى، خىزمەت ۋاقتى، پاراۋانلىق، سۇغۇرتا ۋە ئەمگەك بىخەتەرلىكى-ساقلىق ساقلاش قاتارلىق ئىشلاردا قانۇن بويىچە شىركەت بىلەن كوللېكتىپ توختام ئىمزالىدى.

شىركەت ئاساسىي قانۇن ۋە ئالاقىدار قانۇنلاردىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە، ئىشچى-خىزمەتچىلەر قۇرۇلتىيى ياكى باشقا شەكىللەر ئارقىلىق دېموكراتىك باشقۇرۇشنى يولغا قويىدۇ.

شىركەت تۈزۈلمىنى ئۆزگەرتىش ۋە تىجارەت جەھەتتىكى مۇھىم، زور مەسىلىلەرنى مۇھاكىمە قىلىپ قارار قىلغاندا، مۇھىم قائىدە-تۈزۈملەرنى تۈزگەندە، شىركەت ئىشچىلار ئۇيۇشمىسىنىڭ پىكرىنى ئاڭلىشى ھەمدە ئىشچى-خىزمەتچىلەر قۇرۇلتىيى ياكى باشقا شەكىللەر ئارقىلىق ئىشچى-خىزمەتچىلەرنىڭ پىكىر ۋە تەكلىپلىرىنى ئاڭلىشى كېرەك.

19-ماددا شىركەتتە جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ نىزامنامىسىدىكى بەلگىلىمىلەرگە ئاساسەن، جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ تەشكىلاتى قۇرۇلىدۇ، پارتىيە پائالىيىتى قانات يايدۇرۇلىدۇ.
شىركەت پارتىيە تەشكىلاتىنىڭ پائالىيىتىنى زۆرۈر شەرت بىلەن تەمىنلىشى كېرەك.

20-ماددا شىركەت پايچىكلىرى قانۇن، مەمۇرىي نىزاملارغا ۋە شىركەت نىزامنامىسىگە رىئايە قىلىشى، پايچىكلار ھوقۇقىنى قانۇن بويىچە يۈرگۈزۈشى كېرەك، پايچىكلار ھوقۇقىنى كەلسە-كەلمەس ئىشلىتىپ، شىركەت ياكى باشقا پايچىكلارنىڭ مەنپەئىتىگە زىيان سالسا بولمايدۇ؛
شىركەت قانۇنىي ئىگىلىرىنىڭ مۇستەقىل ئورنى ۋە پايچىكلار چەكلىك مەسئۇلىيىتىدىن كەلسە-كەلمەس پايدىلىنىپ، شىركەت ھەقدارلىرىنىڭ مەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزۈشكە بولمايدۇ.

شىركەت پايچىكلىرى پايچىك ھوقۇقىدىن كەلسە-كەلمەس پايدىلىنىپ شىركەت ياكى باشقا پايچىكلارغا زىيان سالسا، قانۇن بويىچە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

شىركەت پايچىكلىرى شىركەت قانۇنىي ئىگىلىرىنىڭ مۇستەقىل ئورنى ۋە پايچىكلار چەكلىك مەسئۇلىيىتىدىن كەلسە-كەلمەس پايدىلىنىپ قەرزدىن قېچىپ، شىركەتنىڭ ھەقدارلىق مەنپەئىتىگە ئېغىر زىيان سالسا، شىركەتنىڭ قەرزىدە چاتما جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

21-ماددا شىركەتنىڭ پاي كونترول پايچىكى، ئەمەلىي كونترول قىلغۇچىسى، مۇدىرى، نازارەتچىسى، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىملىرى ئۆزىنىڭ چېتىلما مۇناسىۋىتىدىن پايدىلىنىپ شىركەتنىڭ مەنپەئىتىگە زىيان سالسا بولمايدۇ.

ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، شىركەتكە زىيان سالغانلار تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

22-ماددا شىركەت پايچىكلار يىغىنى ياكى پايچىكلار يىغىنى، مۇدىرىيەتنىڭ قارارىنىڭ مەزمۇنى قانۇن، مەمۇرىي نىزاملارغا خىلاپ بولسا، ئىناۋەتسىز.

پايچىكلار يىغىنى ياكى پايچىكلار يىغىنى، مۇدىرىيەتنىڭ يىغىنىنىڭ چاقىرىش تەرتىپى، ئاۋاز بېرىش ئۇسۇلى قانۇن، مەمۇرىي نىزاملارغا ياكى شىركەت نىزامنامىسىگە خىلاپ بولسا ياكى قارارنىڭ مەزمۇنى شىركەت نىزامنامىسىگە خىلاپلىق قىلسا، پايچىكلار قارار چىقىرىلغان كۈندىن باشلاپ 60 كۈن ئىچىدە خەلق سوت مەھكىمىسىدىن بىكار قىلىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.

پايچىك ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە دەۋا قىلسا، خەلق سوت مەھكىمىسى شىركەتنىڭ تەلىپىگە بىنائەن، پايچىكتىن مۇناسىپ كېپىللىك بېرىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.

شىركەت پايچىكلار كېڭىشى ياكى پايچىكلار يىغىنى، مۇدىرىيەتنىڭ قارارىغا ئاساسەن تىزىم ئۆزگەرتىش رەسمىيىتىنى بېجىرگەن بولسا، خەلق سوت مەھكىمىسى شۇ قارارنىڭ ئىناۋەتسىز ئىكەنلىكىنى ئېلان قىلغان ياكى شۇ قارارنى بىكار قىلغاندىن كېيىن، شىركەت شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا تىزىم ئۆزگەرتىشنى بىكار قىلىشنى ئىلتىماس قىلىشى كېرەك.

2-باب چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ تەسىس قىلىنىشى ۋە تەشكىلىي ئاپپاراتى

1-پاراگراف تەسىس قىلىش

23-ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى قۇرۇشتا، تۆۋەندىكى شەرتلەرنى ھازىرلاش كېرەك :

( 1 ) پايچىكلار قانۇندا بەلگىلەنگەن ئادەم سانىغا ئۇيغۇن بولۇش؛

( 2 ) شىركەت نىزامنامىسىدىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان بارلىق پايچىكلار تاپشۇرۇشقا ماقۇل بولغان مەبلەغ سوممىسى بولۇش؛

( 3 ) پايچىكلار شىركەت نىزامنامىسىنى بىرلىكتە تۈزۈش؛

( 4 ) شىركەت نامى بولۇش، چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ تەلىپىگە ئۇيغۇن تەشكىلىي ئاپپارات قۇرۇش؛

( 5 ) شىركەت تۇرۇشلۇق جايى بولۇش.

24-ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنى 50 تىن تۆۋەن پايچىك مەبلەغ چىقىرىپ قۇرىدۇ.

25-ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ نىزامنامىسىگە تۆۋەندىكى ئىشلار ئېنىق يېزىلىشى كېرەك :

( 1 ) شىركەت نامى ۋە تۇرۇشلۇق جايى؛

( 2 ) شىركەتنىڭ تىجارەت دائىرىسى؛

( 3 ) شىركەت رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتال؛

( 4 ) پايچىكنىڭ ئىسىم-فامىلىسى ياكى نامى؛

( 5 ) پايچىكنىڭ مەبلەغ چىقىرىش ئۇسۇلى، مەبلەغ چىقىرىش سوممىسى ۋە مەبلەغ چىقىرىش ۋاقتى؛

( 6 ) شىركەتنىڭ ئاپپاراتى ۋە ئۇنى ۋۇجۇدقا كەلتۈرۈش چارىسى، خىزمەت ھوقۇقى، ئىش قائىدىسى؛

( 7 ) شىركەتنىڭ قانۇنىي ۋەكىلى؛

( 8 ) پايچىكلار كېڭىشى يىغىنى بەلگىلەشكە تېگىشلىك باشقا ئىشلار دەپ قارىغان.

پايچىكلار شىركەت نىزامنامىسىگە ئىمزا قويۇشى، تامغا بېسىشى كېرەك.

26-ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ رويخەتكە ئېلىنغان كاپىتالى شىركەت تىزىملاش ئورگىنىدا تىزىمغا ئالدۇرغان بارلىق پايچىكلار چىقىرىشقا ماقۇل بولغان مەبلەغ سوممىسىدۇر.

قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا ۋە گوۋۇيۈەن چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالنى ئەمەلىي تاپشۇرۇش، رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالنىڭ ئەڭ تۆۋەن چېكىگە قارىتا ئايرىم بەلگىلىمە چىقىرىشنى قارار قىلغان بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

27-ماددا پايچىكلار پۇلنى مەبلەغ قىلىپ سالسىمۇ، ماددىي بۇيۇم، بىلىم مۈلۈك ھوقۇقى، يەر ئىشلىتىش ھوقۇقى قاتارلىقلارنى پۇلغا مۆلچەرلەپ قويسىمۇ ھەمدە قانۇن بويىچە ئۆتۈنۈپ بېرىلگەن پۇلدىن باشقا مال-مۈلۈكنى باھا قويۇپ مەبلەغ چىقارسىمۇ بولىدۇ؛
لېكىن، قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا مەبلەغ قىلىپ چىقىرىشقا بولمايدىغانلىقى بەلگىلەنگەن مال-مۈلۈك بۇنىڭ سىرتىدا.

مەبلەغ قىلىنغان پۇلدىن باشقا مال-مۈلۈككە باھا قويۇش، مال-مۈلۈكنى ئېنىقلاش كېرەك، يۇقىرى مۆلچەرلەشكە ياكى تۆۋەن مۆلچەرلەشكە يول قويۇلمايدۇ.
قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا باھالاپ باھا قويۇش توغرىسىدا بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

28-ماددا پايچىكلار شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن ئۆزى چىقارغان مەبلەغ سوممىسىنى ۋاقتىدا، تولۇق تاپشۇرۇشى كېرەك.
پايچىكلار پۇل ئارقىلىق مەبلەغ چىقارغان بولسا، پۇل مەبلىغىنى چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ بانكىدا ئاچقان ھېساباتىغا تولۇق سوممىسى بىلەن ئامانەت قويۇشى كېرەك؛
پۇلدىن باشقا مال-مۈلۈكنى مەبلەغ قىلىپ سالغان بولسا، قانۇن بويىچە ئۆزىنىڭ مال-مۈلۈك ھوقۇقىنى يۆتكەش رەسمىيىتىنى بېجىرىش كېرەك.

پايچىك مەبلىغى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە تاپشۇرمىغان بولسا، شىركەتكە تولۇق تاپشۇرغاندىن سىرت، يەنە مەبلىغىنى ۋاقتىدا، تولۇق تاپشۇرغان پايچىك ئۈچۈن خىلاپلىق جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

29-ماددا پايچىكلار شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن مەبلەغنى ئېتىراپ قىلغاندىن كېيىن، بارلىق پايچىكلار بېكىتكەن ۋەكىل ياكى ئورتاق ھاۋالە قىلغان ۋاكالەتچى شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا شىركەتنى تىزىملاش ئىلتىماسى، شىركەت نىزامنامىسى قاتارلىق ھۆججەتلەرنى يوللاپ، تەسىس قىلىشنى، تىزىملىتىشنى ئىلتىماس قىلىدۇ.

30-ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى قۇرۇلغاندىن كېيىن، شىركەت قۇرۇش ئۈچۈن مەبلەغ چىقارغان پۇلدىن باشقا مال-مۈلۈكنىڭ ئەمەلىي باھا سوممىسىنىڭ شىركەت نىزامنامىسىدە بېكىتىلگەن باھا سوممىسىدىن كۆرۈنەرلىك تۆۋەن ئىكەنلىكىنى بايقىسا، شۇ مەبلەغ چىقىرىشقا تاپشۇرغان پايچىك ئۇنىڭ كەم قىسمىنى تولۇقلاپ بېرىشى كېرەك؛
شىركەت قۇرۇلغان چاغدىكى باشقا پايچىكلار چاتما جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

31-ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى قۇرۇلغاندىن كېيىن، پايچىكلارغا مەبلەغ چىقىرىش ئېتىراپنامىسىگە ئىمزا قويۇپ بېرىشى كېرەك.

مەبلەغ چىقىرىش ئىسپاتىغا تۆۋەندىكى ئىشلار ئېنىق يېزىلىشى كېرەك :

( 1 ) شىركەت نامى؛

( 2 ) شىركەت قۇرۇلغان ۋاقىت؛

( 3 ) شىركەت رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتال؛

( 4 ) پايچىكنىڭ ئىسىم-فامىلىسى ياكى نامى، تاپشۇرغان مەبلەغ سوممىسى ۋە مەبلەغ چىقارغان ۋاقتى؛

( 5 ) مەبلەغ چىقىرىش ئىسپاتىنىڭ نومۇرى ۋە تارقىتىلغان ۋاقتى.

مەبلەغ چىقىرىش ئىسپاتىغا شىركەت تامغا باستى.

32-ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى پايچىكلار ئىسىملىكىنى تەييارلىشى، تۆۋەندىكى ئىشلارنى خاتىرىلىشى كېرەك :

( 1 ) پايچىكنىڭ ئىسىم-فامىلىسى ياكى نامى ۋە تۇرۇشلۇق جايى؛

( 2 ) پايچىكلارنىڭ مەبلەغ چىقىرىش نورمىسى؛

( 3 ) مەبلەغ چىقىرىش ئىسپاتىغا نومۇر قويۇش.

پايچىكلار ئىسىملىكىگە خاتىرىلەنگەن پايچىكلار پايچىكلار ئىسىملىكىگە ئاساسەن پايچىكلار ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈشنى تەشەببۇس قىلسا بولىدۇ.

شىركەت پايچىكنىڭ ئىسىم-فامىلىسى ياكى نامىنى شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا تىزىملىتىشى كېرەك؛
تىزىملىتىلىدىغان ئىشلاردا ئۆزگىرىش بولسا، تىزىم ئۆزگەرتىش رەسمىيىتىنى بېجىرىش كېرەك.
تىزىملاتمىغانلار ياكى تىزىم ئۆزگەرتىلمىگەنلەر 3-كىشى بىلەن قارشىلاشسا بولمايدۇ.

33-ماددا پايچىكلار شىركەت نىزامنامىسى، پايچىكلار يىغىنى خاتىرىسى، مۇدىرىيەت يىغىنىنىڭ قارارى، نازارەتچىلىك كومىتېتى يىغىنىنىڭ قارارى ۋە مالىيە-بوغالتىرلىق دوكلاتىنى كۆرۈش، كۆپەيتىۋېلىشقا ھوقۇقلۇق.

پايچىكلار شىركەتنىڭ بوغالتىرلىق ھېسابات دەپتىرىنى كۆرۈشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.
پايچىكلار شىركەتنىڭ بوغالتىرلىق ھېسابات دەپتىرىنى كۆرۈشنى تەلەپ قىلسا، شىركەتكە يازما تەلەپ قويۇپ، مەقسىتىنى چۈشەندۈرۈشى كېرەك.
شىركەتنىڭ مۇۋاپىق ئاساسى بار، پايچىكنىڭ بوغالتىرلىق ھېسابات دەپتىرىنى كۆرۈشتە ناتوغرا مەقسىتى بولۇپ، شىركەتنىڭ قانۇنلۇق مەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزۈش ئېھتىمالى بار دەپ قارىسا، كۆرۈشنى رەت قىلسا بولىدۇ ھەمدە پايچىك يازما تەلەپ قىلغان كۈندىن باشلاپ 15 كۈن ئىچىدە پايچىككە يازما جاۋاب بېرىشى ھەمدە سەۋەبىنى چۈشەندۈرۈشى كېرەك.
شىركەت كۆرۈشنى رەت قىلسا، پايچىكلار خەلق سوت مەھكىمىسىدىن شىركەتتىن كۆرۈشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.

34-ماددا پايچىكلار پايدىنى ئەمەلىي تاپشۇرغان مەبلەغ نىسبىتى بويىچە ئايرىپ ئالىدۇ؛
شىركەتتە كاپىتال يېڭىدىن كۆپەيگەندە، پايچىكلار ئەمەلىي چىقىرىلغان مەبلەغنىڭ نىسبىتى بويىچە، چىقارغان مەبلىغىنى ئالدىن تاپشۇرۇشقا ھوقۇقلۇق.
لېكىن، بارلىق پايچىكلار پايدىنى مەبلەغ چىقىرىش نىسبىتى بويىچە ئايرىپ ئالماسلىقنى ياكى مەبلەغ چىقىرىش نىسبىتى بىلەن ئالدىن ئېتىراپ قىلىپ تاپشۇرماسلىقنى پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

35-ماددا شىركەت قۇرۇلغاندىن كېيىن، پايچىكلار چىقارغان مەبلىغىدىن قېچىپ كەتسە بولمايدۇ.

2-پاراگراف تەشكىلىي ئاپپارات

36-ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ پايچىكلار كېڭىشى بارلىق پايچىكلاردىن تەركىب تاپىدۇ.
پايچىكلار كېڭىشى شىركەتنىڭ ھوقۇقلۇق ئاپپاراتى بولۇپ، خىزمەت ھوقۇقىنى مۇشۇ قانۇن بويىچە يۈرگۈزىدۇ.

37-ماددا پايچىكلار كېڭىشى تۆۋەندىكى خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ :

( 1 ) شىركەتنىڭ تىجارەت فاڭجېنى ۋە مەبلەغ سېلىش پىلانىنى بەلگىلەش؛

( 2 ) ئىشچى-خىزمەتچىلەر ۋەكىلى بولمىغان مۇدىر، نازارەتچىلەرنى سايلاپ چىقىش ۋە ئالماشتۇرۇش، ئالاقىدار مۇدىر، نازارەتچىلەرنىڭ ئىش ھەققى ئىشلىرىنى قارار قىلىش؛

( 3 ) مۇدىرىيەت يىغىنىنىڭ دوكلاتىنى قاراپ چىقىپ تەستىقلاش؛

( 4 ) نازارەتچىلىك كومىتېتى ياكى نازارەتچىلەرنىڭ دوكلاتىنى قاراپ چىقىپ تەستىقلاش؛

( 5 ) شىركەتنىڭ يىللىق مالىيە خامچوت لايىھەسى، نەق چوت لايىھەسىنى قاراپ چىقىپ تەستىقلاش؛

( 6 ) شىركەتنىڭ پايدا تەقسىملەش لايىھەسى ۋە زىياننى تولدۇرۇش لايىھەسىنى قاراپ چىقىپ تەستىقلاش؛

( 7 ) شىركەتنىڭ رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالىنى كۆپەيتىش ياكى ئازايتىش توغرىسىدا قارار چىقىرىش؛

( 8 ) شىركەت زايومى تارقىتىش توغرىسىدا قارار چىقىرىش؛

( 9 ) شىركەتنى بىرلەشتۈرۈش، ئايرىش، تارقىتىۋېتىش، ھېسابات ئېنىقلاش ياكى شىركەتنىڭ شەكلىنى ئۆزگەرتىش توغرىسىدا قارار چىقىرىش؛

( 10 ) شىركەت نىزامنامىسىگە تۈزىتىش كىرگۈزۈش؛

( 11 ) شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن باشقا خىزمەت ھوقۇقلىرى.

ئالدىنقى تارماقتا كۆرسىتىلگەن ئىشلارغا قارىتا پايچىكلار يازما شەكىلدە بىردەك قوشۇلىدىغانلىقىنى بىلدۈرسە، پايچىكلار يىغىنى ئاچماي، بىۋاسىتە قارار چىقارسا بولىدۇ ھەمدە بارلىق پايچىكلار قارار ھۆججىتىگە ئىمزا قويسا، تامغا باسسا بولىدۇ.

38-ماددا تۇنجى قېتىملىق پايچىكلار كېڭىشى يىغىنىنى ئەڭ كۆپ مەبلەغ چىقارغان پايچىك چاقىرىدۇ ۋە رىياسەتچىلىك قىلىدۇ، مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە خىزمەت ھوقۇقىنى يۈرگۈزىدۇ.

39-ماددا پايچىكلار كېڭىشى يىغىنى قەرەللىك يىغىن ۋە ۋاقىتلىق يىغىنغا بۆلۈنىدۇ.

قەرەللىك يىغىن شىركەت نىزامنامىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە ۋاقتىدا ئېچىلىشى كېرەك.
ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىغا ۋەكىللىك قىلىدىغان پايچىكلارنىڭ ئۈچتىن بىرىدىن كۆپرەكى، نازارەتچىلىك كومىتېتى ياكى نازارەتچىلىك كومىتېتى تەسىس قىلىنمىغان شىركەتلەرنىڭ نازارەتچىلىرى ۋاقىتلىق يىغىن ئېچىش تەكلىپىنى بەرسە، ۋاقىتلىق يىغىن ئېچىشى كېرەك.

40-ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى مۇدىرىيەت قۇرغاندا، پايچىكلار كېڭىشى يىغىنىنى مۇدىرىيەت چاقىرىدۇ، باش مۇدىر رىياسەتچىلىك قىلىدۇ؛
باش مۇدىر ۋەزىپىسىنى ئادا قىلالمىسا ياكى ئادا قىلمىسا، مۇئاۋىن باش مۇدىر رىياسەتچىلىك قىلىدۇ؛
مۇئاۋىن باش مۇدىر ۋەزىپىسىنى ئادا قىلالمىسا ياكى ۋەزىپىسىنى ئادا قىلمىسا، يېرىمدىن ئارتۇق مۇدىر بىرلىكتە بىر مۇدىرنى رىياسەتچىلىك قىلىشقا كۆرسىتىدۇ.

چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىدە مۇدىرىيەت تەسىس قىلىنمىغان بولسا، پايچىكلار كېڭىشى يىغىنىنى ئىجرائىيە مۇدىرى چاقىرىدۇ ۋە رىياسەتچىلىك قىلىدۇ.

مۇدىرىيەت ياكى ئىجرا مۇدىرى پايچىكلار يىغىنىنى چاقىرىش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلالمىسا ياكى ئادا قىلمىسا، نازارەتچىلىك كومىتېتى ياكى نازارەتچىلىك كومىتېتى تەسىس قىلمىغان شىركەتنىڭ نازارەتچىسى چاقىرىدۇ ۋە رىياسەتچىلىك قىلىدۇ؛
نازارەتچىلىك كومىتېتى ياكى نازارەتچى چاقىرمىسا ۋە رىياسەتچىلىك قىلمىسا، ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىنىڭ ئوندىن بىرىگە ۋەكىللىك قىلىدىغان پايچىكلار ئۆزى چاقىرسا ۋە رىياسەتچىلىك قىلسا بولىدۇ.

41-ماددا پايچىكلار يىغىنى ئېچىشتا، يىغىن ئېچىلىپ 15 كۈندىن بۇرۇن بارلىق پايچىكلارغا ئۇقتۇرۇش قىلىش كېرەك؛
لېكىن، شىركەت نىزامنامىسىدە ئايرىم بەلگىلەنگەنلىرى ياكى بارلىق پايچىكلار ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

پايچىكلار كېڭىشى مۇھاكىمە قىلغان ئىشلار توغرىسىدىكى قارارنى يىغىن خاتىرىسىگە قالدۇرۇشى، يىغىنغا قاتناشقان پايچىكلار يىغىن خاتىرىسىگە ئىمزا قويۇشى كېرەك.

42-ماددا پايچىكلار كېڭىشى يىغىنىغا پايچىكلار مەبلەغ چىقارغان نىسبەت بويىچە ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىنى يۈرگۈزىدۇ؛
لېكىن، شىركەت نىزامنامىسىدە ئايرىم بەلگىلەنگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

43-ماددا پايچىكلار يىغىنىنىڭ كېڭىشىش ئۇسۇلى ۋە ئاۋاز بېرىش تەرتىپىنى مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەنلىرىدىن باشقىلىرى شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلىنىدۇ.

پايچىكلار كېڭىشى شىركەت نىزامنامىسىگە تۈزىتىش كىرگۈزۈش، رويخەتكە ئالدۇرۇلغان كاپىتالنى كۆپەيتىش ياكى ئازايتىش توغرىسىدا قارار چىقاردى، شۇنداقلا شىركەتنى بىرلەشتۈرۈش، ئايرىش، تارقىتىۋېتىش ياكى شىركەت شەكلىنى ئۆزگەرتىش توغرىسىدا قارار چىقاردى.بۇ قارار ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىغا ۋەكىللىك قىلىدىغان ئۈچتىن ئىككى قىسىمدىن ئارتۇق پايچىكنىڭ ماقۇللۇقىدىن ئۆتۈشى شەرت.

44-ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى مۇدىرىيەت تەسىس قىلىدۇ، ئۇنىڭ ئەزالىرى ئۈچتىن 13 كىچە بولىدۇ؛
لېكىن، مۇشۇ قانۇننىڭ 50-ماددىسىدا ئايرىم بەلگىلەنگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

ئىككىدىن ئارتۇق دۆلەت كارخانىسى ياكى ئىككىدىن ئارتۇق باشقا دۆلەت مەبلەغ سېلىش سۇبيېكتى مەبلەغ سېلىپ قۇرغان چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ مۇدىرىيەت ئەزالىرى ئارىسىدا شىركەت ئىشچى-خىزمەتچىلىرى ۋەكىلى بولۇشى كېرەك؛
باشقا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى مۇدىرىيىتىنىڭ ئەزالىرى ئىچىدە شىركەت ئىشچى-خىزمەتچىلەر ۋەكىلى بولسا بولىدۇ.
مۇدىرىيەتنىڭ ئىشچى-خىزمەتچىلەر ۋەكىللىرىنى شىركەتنىڭ ئىشچى-خىزمەتچىلەر قۇرۇلتىيى، ئىشچى-خىزمەتچىلەر يىغىنى ياكى باشقا شەكىلدىكى دېموكراتىك سايلام ئارقىلىق ۋۇجۇدقا كەلتۈرىدۇ.

مۇدىرىيەتكە بىر كىشى باش مۇدىر، مۇئاۋىن باش مۇدىر تەسىس قىلىنسا بولىدۇ.
باش مۇدىر، مۇئاۋىن باش مۇدىرنى ۋۇجۇدقا كەلتۈرۈش چارىسىنى شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلەيدۇ.

45-ماددا مۇدىرلارنىڭ ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلىنىدۇ، لېكىن ھەر نۆۋەتلىك ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى ئۈچ يىلدىن ئېشىپ كەتسە بولمايدۇ.
مۇدىرلارنىڭ ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى توشقاندا، ئۇدا سايلىنىپ ئۇدا ۋەزىپە ئۆتىسە بولىدۇ.

مۇدىرنىڭ ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى توشقاندىن كېيىن ۋاقتىدا ئۆزگەرتىپ سايلانماي ياكى مۇدىر ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى ئىچىدە ئىستېپا بېرىپ، مۇدىرىيەت ئەزالىرىنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ئادەم سانىدىن تۆۋەن بولۇپ كېتىشىگە سەۋەبچى بولسا، ئۆزگەرتىپ سايلانغان مۇدىر ۋەزىپىگە ئولتۇرۇشتىن ئىلگىرى، سابىق مۇدىر يەنىلا قانۇن، مەمۇرىي نىزاملار ۋە شىركەت نىزامنامىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە مۇدىرلىق ۋەزىپىسىنى ئادا قىلىشى كېرەك.

46-ماددا مۇدىرىيەت پايچىكلار كېڭىشى ئالدىدا مەسئۇل بولىدۇ، تۆۋەندىكى خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ :

( 1 ) پايچىكلار كېڭىشى يىغىنى چاقىرىش ھەمدە پايچىكلار كېڭىشىگە خىزمىتىدىن دوكلات بېرىش؛

( 2 ) پايچىكلار ئۇيۇشمىسىنىڭ قارارىنى ئىجرا قىلىش؛

( 3 ) شىركەتنىڭ تىجارەت پىلانى ۋە مەبلەغ سېلىش لايىھەسىنى بەلگىلەش؛

( 4 ) شىركەتنىڭ يىللىق مالىيە خامچوت لايىھەسى، نەق چوت لايىھەسىنى تۈزۈش؛

( 5 ) شىركەتنىڭ پايدا تەقسىملەش لايىھەسى ۋە زىياننى تولدۇرۇش لايىھەسىنى تۈزۈش؛

( 6 ) شىركەتنىڭ رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالىنى كۆپەيتىش ياكى ئازايتىش ھەمدە شىركەت زايومى تارقىتىش لايىھەسىنى تۈزۈش؛

( 7 ) شىركەتنى بىرلەشتۈرۈش، ئايرىش، تارقىتىۋېتىش ياكى شىركەت شەكلىنى ئۆزگەرتىش لايىھەسىنى تۈزۈش؛

( 8 ) شىركەتنىڭ ئىچكى باشقۇرۇش ئاپپاراتىنىڭ تەسىس قىلىنىشىنى قارار قىلىش؛

( 9 ) شىركەت دىرېكتورىنى تەكلىپ قىلىش ياكى بوشىتىۋېتىش ئىشلىرىنى قارار قىلىش ھەمدە دىرېكتورنىڭ كۆرسىتىشىگە ئاساسەن شىركەتنىڭ مۇئاۋىن دىرېكتورى، مالىيە مەسئۇلى ۋە ئۇنىڭ ئىش ھەققىنى تەكلىپ قىلىش ياكى بىكار قىلىشنى قارار قىلىش؛

( 10 ) شىركەتنىڭ ئاساسىي باشقۇرۇش تۈزۈمىنى تۈزۈش؛

( 11 ) شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن باشقا خىزمەت ھوقۇقلىرى.

47-ماددا مۇدىرىيەت يىغىنىنى باش مۇدىر چاقىرىدۇ ۋە رىياسەتچىلىك قىلىدۇ؛
باش مۇدىر ۋەزىپىسىنى ئادا قىلالمىسا ياكى ئادا قىلمىسا، مۇئاۋىن باش مۇدىر چاقىرىدۇ ۋە رىياسەتچىلىك قىلىدۇ؛
مۇئاۋىن باش مۇدىر ۋەزىپىسىنى ئادا قىلالمىسا ياكى ۋەزىپىسىنى ئادا قىلمىسا، يېرىمدىن ئارتۇق مۇدىر بىرلىكتە بىر مۇدىرنى چاقىرىدۇ ۋە رىياسەتچىلىك قىلىدۇ.

48-ماددا مۇدىرىيەتنىڭ كېڭىشىش ئۇسۇلى ۋە ئاۋاز بېرىش تەرتىپى مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلىنىدۇ.

مۇدىرىيەت مۇزاكىرە قىلغان ئىشلار توغرىسىدىكى قارارنى يىغىن خاتىرىسىگە ئايلاندۇرۇشى، يىغىنغا قاتناشقان مۇدىرلار يىغىن خاتىرىسىگە ئىمزا قويۇشى كېرەك.

مۇدىرىيەت قارارىنى ئاۋازغا قويۇشتا، بىر ئادەم بىر بېلەت تاشلاش يولغا قويۇلىدۇ.

49-ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى دىرېكتور تەسىس قىلسا بولىدۇ، تەكلىپ قىلىش ياكى بوشىتىشنى مۇدىرىيەت قارار قىلىدۇ.
دىرېكتور مۇدىرىيەت ئالدىدا مەسئۇل بولىدۇ، تۆۋەندىكى خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ :

( 1 ) شىركەتنىڭ ئىشلەپچىقىرىش-تىجارەت باشقۇرۇش خىزمىتىگە رىياسەتچىلىك قىلىدۇ، مۇدىرىيەت قارارىنى تەشكىللەپ يولغا قويىدۇ؛

( 2 ) شىركەتنىڭ يىللىق تىجارەت پىلانى ۋە مەبلەغ سېلىش لايىھەسىنى تەشكىللەپ يولغا قويۇش؛

( 3 ) شىركەتنىڭ ئىچكى باشقۇرۇش ئاپپاراتىنىڭ تەسىس قىلىنىش لايىھەسىنى تۈزۈش؛

( 4 ) شىركەتنىڭ ئاساسىي باشقۇرۇش تۈزۈمىنى تۈزۈش؛

( 5 ) شىركەتنىڭ كونكرېت قائىدىلىرىنى تۈزۈش؛

( 6 ) شىركەتنىڭ مۇئاۋىن دىرېكتورى، مالىيە مەسئۇلىنى تەكلىپ قىلىشقا سۇنۇش ياكى بوشىتىش؛

( 7 ) تەكلىپ قىلىش ياكى تەكلىپ قىلىشنى بىكار قىلىشنى قارار قىلغاندا، مۇدىرىيەت تەكلىپ قىلىش ياكى بىكار قىلىشنى قارار قىلغاندىن باشقا مەسئۇل باشقۇرغۇچى خادىملار؛

( 8 ) مۇدىرىيەت بەرگەن باشقا خىزمەت ھوقۇقلىرى.

شىركەت نىزامنامىسىدە دىرېكتورنىڭ خىزمەت ھوقۇقى توغرىسىدا ئايرىم بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

دىرېكتور مۇدىرىيەت يىغىنىغا سىرتتىن قاتناشتى.

50-ماددا پايچىكلارنىڭ سانى بىرقەدەر ئاز ياكى كۆلىمى بىرقەدەر كىچىك چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىدە بىر ئىجرائىيە مۇدىرى تەسىس قىلىنىدۇ، مۇدىرىيەت تەسىس قىلىنمايدۇ.
ئىجرائىيە مۇدىرى قوشۇمچە شىركەت دىرېكتورى بولسا بولىدۇ.

ئىجرائىيە مۇدىرىنىڭ خىزمەت ھوقۇقىنى شىركەت نىزامنامىسى بەلگىلەيدۇ.

51-ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى نازارەتچىلىك كومىتېتى تەسىس قىلىدۇ، ئۇنىڭ ئەزاسى ئۈچ كىشىدىن كەم بولسا بولمايدۇ.
پايچىكلارنىڭ سانى بىرقەدەر ئاز ياكى كۆلىمى بىرقەدەر كىچىك چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركەتلىرى بىردىن ئىككىگىچە نازارەتچىلىك ھەيئىتى تەسىس قىلسا بولىدۇ، نازارەتچىلىك ھەيئىتى تەسىس قىلىنمايدۇ.

نازارەتچىلىك كومىتېتى پايچىكلار ۋەكىللىرى ۋە مۇۋاپىق نىسبەتتىكى شىركەت ئىشچى-خىزمەتچىلەر ۋەكىللىرىنى ئۆز ئىچىگە ئېلىشى كېرەك، بۇنىڭ ئىچىدە ئىشچى-خىزمەتچىلەر ۋەكىللىرىنىڭ نىسبىتى ئۈچتىن بىر قىسىمدىن تۆۋەن بولسا بولمايدۇ، كونكرېت نىسبىتىنى شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلەيدۇ.
نازارەتچىلىك كومىتېتىدىكى ئىشچى-خىزمەتچىلەر ۋەكىللىرىنى شىركەتنىڭ ئىشچى-خىزمەتچىلەر قۇرۇلتىيى، ئىشچى-خىزمەتچىلەر يىغىنى ياكى باشقا شەكىلدىكى دېموكراتىك سايلام ئارقىلىق ۋۇجۇدقا كەلتۈرىدۇ.

نازارەتچىلىك كومىتېتىدا بىر رەئىس تەسىس قىلىنىدۇ، بارلىق نازارەتچىلەرنىڭ تەڭدىن تولىسى سايلام ئارقىلىق ۋۇجۇدقا كېلىدۇ.
نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ رەئىسى نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ يىغىنىنى چاقىرىدۇ ۋە ئۇنىڭغا رىياسەتچىلىك قىلىدۇ؛
نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ رەئىسى ۋەزىپىسىنى ئادا قىلالمىسا ياكى ئادا قىلمىسا، يېرىمدىن كۆپرەك نازارەتچى بىرلىكتە بىر نازارەتچىنى سايلاپ نازارەتچىلىك كومىتېتى يىغىنىنى چاقىرىدۇ ۋە ئۇنىڭغا رىياسەتچىلىك قىلىدۇ.

مۇدىر، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىملار نازارەتچىلىكنى قوشۇمچە ئۆتىسە بولمايدۇ.

52-ماددا نازارەتچىلەرنىڭ ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى ھەر نۆۋەت ئۈچ يىل بولىدۇ.
نازارەتچىلەرنىڭ ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى توشقاندا، ئۇدا سايلىنىپ ئۇدا ۋەزىپە ئۆتىسە بولىدۇ.

نازارەتچىنىڭ ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى توشقاندىن كېيىن ۋاقتىدا ئۆزگەرتىپ سايلانمىغان ياكى نازارەتچى ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى ئىچىدە ئىستېپا بېرىپ نازارەتچىلىك ھەيئىتى ئەزالىرىنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ئادەم سانىدىن تۆۋەن بولۇشىنى كەلتۈرۈپ چىقارغان بولسا، ئۆزگەرتىپ سايلانغان نازارەتچى ۋەزىپىگە ئولتۇرۇشتىن ئىلگىرى، ئەسلىدىكى نازارەتچى يەنىلا قانۇن، مەمۇرىي نىزاملار ۋە شىركەت نىزامنامىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە نازارەتچىلىك ۋەزىپىسىنى ئادا قىلىشى كېرەك.

53-ماددا نازارەتچىلىك كومىتېتى، نازارەتچىلىك كومىتېتى تەسىس قىلىنمىغان شىركەتلەرنىڭ نازارەتچىلىرى تۆۋەندىكى خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ :

( 1 ) شىركەت مالىيەسىنى تەكشۈرۈش؛

( 2 ) مۇدىر ۋە يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىملارنىڭ شىركەت ۋەزىپىسىنى ئىجرا قىلىش ھەرىكىتىنى نازارەت قىلىش، قانۇن، مەمۇرىي نىزاملار، شىركەت نىزامنامىسى ياكى پايچىكلار يىغىنىنىڭ قارارىغا خىلاپ مۇدىر، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىملارنى قالدۇرۇۋېتىش تەكلىپى بېرىش؛

( 3 ) مۇدىر، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىملارنىڭ قىلمىشى شىركەتنىڭ مەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزگەندە، مۇدىر، يۇقىرى سۈپەتلىك باشقۇرغۇچىلاردىن تۈزىتىشنى تەلەپ قىلىش؛

( 4 ) ۋاقىتلىق پايچىكلار يىغىنى ئېچىش تەكلىپى بېرىلىدۇ، مۇدىرىيەت مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن پايچىكلار يىغىنى چاقىرىش ۋە رىياسەتچىلىك قىلىش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلمىغاندا پايچىكلار يىغىنى چاقىرىدۇ ۋە ئۇنىڭغا رىياسەتچىلىك قىلىدۇ؛

( 5 ) پايچىكلار كېڭىشى يىغىنىغا تەكلىپ بېرىش؛

( 6 ) مۇشۇ قانۇننىڭ 151-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە مۇدىر، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىملار دەۋا قىلىنىدۇ؛

( 7 ) شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن باشقا خىزمەت ھوقۇقلىرى.

54-ماددا نازارەتچى مۇدىرىيەت يىغىنىغا سىرتتىن قاتناشسا ھەمدە مۇدىرىيەتنىڭ قارار ئىشلىرىغا قارىتا سوئال قويسا ياكى تەكلىپ بەرسە بولىدۇ.

نازارەتچىلىك كومىتېتى، نازارەتچىلىك كومىتېتى تەسىس قىلىنمىغان شىركەتنىڭ نازارەتچىلىرى شىركەتنىڭ تىجارەت ئەھۋالىدا نورمالسىزلىق بايقالسا، تەكشۈرسە بولىدۇ؛
زۆرۈر تېپىلغاندا، بوغالتىرلىق ئورنى قاتارلىقلارنى ئۆزىنىڭ خىزمىتىگە ياردەملىشىشكە تەكلىپ قىلسا بولىدۇ، خىراجەتنى شىركەت ئۈستىگە ئالىدۇ.

55-ماددا نازارەتچىلىك كومىتېتى ھەر يىلدا ئاز دېگەندە بىر قېتىم يىغىن ئاچىدۇ، نازارەتچىلىك كومىتېتى ۋاقىتلىق نازارەتچىلىك كومىتېتى يىغىنى ئېچىش تەكلىپىنى بەرسە بولىدۇ.

نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ كېڭىشىش ئۇسۇلى ۋە ئاۋاز بېرىش تەرتىپى مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلىنىدۇ.

نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ قارارى يېرىمدىن كۆپرەك نازارەتچىنىڭ ماقۇللىشىدىن ئۆتۈشى كېرەك.

نازارەتچىلىك كومىتېتى مۇھاكىمە قىلغان ئىشلار توغرىسىدىكى قارارنى يىغىن خاتىرىسىگە ئايلاندۇرۇشى، يىغىنغا قاتناشقان نازارەتچىلەر يىغىن خاتىرىسىگە ئىمزا قويۇشى كېرەك.

56-ماددا نازارەتچىلىك كومىتېتى، نازارەتچىلىك كومىتېتى تەسىس قىلىنمىغان شىركەتنىڭ نازارەتچىلىرىنىڭ خىزمەت ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈشىگە كېتىدىغان خىراجەتنى شىركەت ئۈستىگە ئالىدۇ.

3-پاراگراف بىر ئادەم چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ ئالاھىدە بەلگىلىمىسى

57-ماددا بىر كىشىنىڭ چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنى قۇرۇش ۋە تەشكىلىي ئاپپاراتى مۇشۇ پاراگرافتىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە بولىدۇ؛
بۇ پاراگرافتا بەلگىلەنمىگەنلىرىگە مۇشۇ بابنىڭ 1-پاراگراف، 2-پاراگرافىدىكى بەلگىلىمىلەر تەتبىقلىنىدۇ.

بۇ قانۇندا ئېيتىلغان بىر كىشىلىك چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى بىرلا تەبىئىي ئىگە پايچىك ياكى بىرلا قانۇنىي ئىگە پايچىك بار چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنى كۆرسىتىدۇ.

58-ماددا بىر تەبىئىي ئىگە بىرلا كىشى چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى قۇرالايدۇ.
بۇ بىر كىشىلىك چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى مەبلەغ سېلىپ يېڭى بىر ئادەم چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى قۇرسا بولمايدۇ.

59-ماددا بىر كىشىلىك چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى شىركەتنى تىزىملىتىشتا، تەبىئىي ئىگە مۇستەقىل مەبلەغ سالغان ياكى قانۇنىي ئىگە مۇستەقىل مەبلەغ سالمىغان دەپ ئەسكەرتىپ قويۇشى ھەمدە شىركەتنىڭ تىجارەت كىنىشكىسىگە ئېنىق يېزىشى كېرەك.

60-ماددا بىر كىشىنىڭ چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ نىزامنامىسىنى پايچىك بېكىتىدۇ.

61-ماددا بىر ئادەم چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىدە پايچىكلار كېڭىشى تەسىس قىلىنمايدۇ.
پايچىكلار مۇشۇ قانۇننىڭ 37-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقىدا كۆرسىتىلگەن قارار چىقىرىشتا، يازما شەكىلنى قوللىنىشى ھەمدە پايچىكلار ئىمزا قويغاندىن كېيىن شىركەتكە تەييارلاپ قويۇشى كېرەك.

62-ماددا بىر چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى ھەربىر بوغالتىرلىق يىلى ئاخىرلاشقاندا مالىيە-بوغالتىرلىق دوكلاتى تۈزۈشى ھەمدە بوغالتىرلىق ئورنى ئىقتىسادىي تەپتىش قىلىشى كېرەك.

63-ماددا بىر چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ پايچىكلىرى شىركەتنىڭ مال-مۈلكىنىڭ پايچىكنىڭ ئۆز مال-مۈلكىدىن مۇستەقىل ئىكەنلىكىنى ئىسپاتلاپ بېرەلمىسە، شىركەتنىڭ قەرزى ئۈچۈن چاتما جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

4-پاراگراف دۆلەت شېرىكسىز شىركەتلىرىنىڭ ئالاھىدە بەلگىلىمىسى

64-ماددا دۆلەت شېرىكسىز شىركىتىنى قۇرۇش ۋە تەشكىلىي ئاپپاراتى مۇشۇ پاراگرافتىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە بولىدۇ؛
بۇ پاراگرافتا بەلگىلەنمىگەنلىرىگە مۇشۇ بابنىڭ 1-پاراگراف، 2-پاراگرافىدىكى بەلگىلىمىلەر تەتبىقلىنىدۇ.

بۇ قانۇندا ئېيتىلغان دۆلەت شېرىكسىز شىركىتى دۆلەت ئۆز ئالدىغا مەبلەغ چىقارغان، گوۋۇيۈەن ياكى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىگە دۆلەت مۈلكىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش ئاپپاراتىغا مەبلەغ چىقارغۇچىلىق مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىش ھوقۇقى بەرگەن چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنى كۆرسىتىدۇ.

65-ماددا دۆلەت شېرىكسىز شىركىتىنىڭ نىزامنامىسىنى دۆلەت مۈلكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش ئاپپاراتى تۈزىدۇ ياكى مۇدىرىيەت تۈزۈپ، دۆلەت مۈلكىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش ئاپپاراتىغا تەستىقلىتىدۇ.

66-ماددا دۆلەت شېرىكسىز شىركىتىدە پايچىكلار كېڭىشى تەسىس قىلىنمايدۇ، دۆلەت مۈلكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش ئاپپاراتى پايچىكلار كېڭىشىنىڭ خىزمەت ھوقۇقىنى يۈرگۈزىدۇ.
دۆلەت مۈلكىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش ئاپپاراتى شىركەت مۇدىرىيىتىگە پايچىكلار كېڭىشىنىڭ قىسمەن خىزمەت ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈش ھوقۇقى بەرسە، شىركەتنىڭ مۇھىم، زور ئىشلىرىنى قارار قىلسا بولىدۇ، لېكىن شىركەتنى بىرلەشتۈرۈش، ئايرىش، تارقىتىۋېتىش، رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالنى كۆپەيتىش ياكى ئازايتىش ۋە شىركەت زايومى تارقىتىشنى دۆلەت مۈلكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش ئاپپاراتى قارار قىلىشى شەرت؛
بۇنىڭ ئىچىدە، مۇھىم دۆلەت شېرىكسىز شىركەتلىرى بىرلەشكەن، ئايرىلغان، تارقىتىۋېتىلگەن، ۋەيران بولۇشنى ئىلتىماس قىلغان شىركەتلەر دۆلەت مۈلكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش ئاپپاراتى تەكشۈرۈپ بېكىتكەندىن كېيىن، شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىگە تەستىقلىتىشى كېرەك.

ئالدىنقى تارماقتا ئېيتىلغان مۇھىم دۆلەت شېرىكسىز شىركىتى گوۋۇيۈەننىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە بېكىتىلىدۇ.

67-ماددا دۆلەت شېرىكسىز شىركىتى مۇدىرىيەت تەسىس قىلىدۇ، بۇ خىزمەت ھوقۇقىنى مۇشۇ قانۇننىڭ 46-، 66-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە يۈرگۈزىدۇ.
مۇدىرلارنىڭ ھەر نۆۋەتلىك ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى ئۈچ يىلدىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك.
مۇدىرىيەت ئەزالىرى ئىچىدە شىركەتنىڭ ئىشچى-خىزمەتچىلەر ۋەكىلى بولۇشى كېرەك.

مۇدىرىيەت ئەزالىرىنى دۆلەت مۈلكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش ئاپپاراتى تەيىنلەپ بېرىدۇ؛
لېكىن، مۇدىرىيەت ئەزالىرى ئىچىدىكى ئىشچى-خىزمەتچىلەر ۋەكىللىرىنى شىركەتنىڭ ئىشچى-خىزمەتچىلەر قۇرۇلتىيى سايلاپ چىقىدۇ.

مۇدىرىيەتكە بىر كىشى باش مۇدىر، مۇئاۋىن باش مۇدىر تەسىس قىلىنسا بولىدۇ.
باش مۇدىر، مۇئاۋىن باش مۇدىرنى دۆلەت مۈلكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش ئاپپاراتى مۇدىرىيەت ئەزالىرى ئارىسىدىن بېكىتىدۇ.

68-ماددا دۆلەت شېرىكسىز شىركىتىدە دىرېكتور تەسىس قىلىنغان بولسا، مۇدىرىيەت ئۇنى تەكلىپ قىلىدۇ ياكى تەكلىپ قىلىشتىن بوشىتىدۇ.
دىرېكتور خىزمەت ھوقۇقىنى مۇشۇ قانۇننىڭ 49-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە يۈرگۈزىدۇ.

دۆلەت مۈلكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش ئاپپاراتىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئالغاندىن كېيىن، مۇدىرىيەت ئەزالىرى قوشۇمچە دىرېكتورلۇق ۋەزىپىسىنى ئۆتىسە بولىدۇ.

69-ماددا دۆلەت شېرىكسىز شىركىتىنىڭ باش مۇدىرى، مۇئاۋىن باش مۇدىرى، مۇدىرى، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىملىرى دۆلەت مۈلكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش ئاپپاراتىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئالماي تۇرۇپ، باشقا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى، پاي چەكلىك شىركىتى ياكى باشقا ئىقتىسادىي تەشكىلاتلاردا قوشۇمچە ۋەزىپە ئۆتىسە بولمايدۇ.

70-ماددا دۆلەت شېرىكسىز شىركىتى نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ ئەزالىرى بەش كىشىدىن كەم بولسا بولمايدۇ، بۇنىڭ ئىچىدە ئىشچى-خىزمەتچىلەر ۋەكىللىرىنىڭ نىسبىتى ئۈچتىن بىر قىسىمدىن تۆۋەن بولسا بولمايدۇ، كونكرېت نىسبىتىنى شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلەيدۇ.

نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ ئەزالىرىنى دۆلەت مۈلكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش ئاپپاراتى تەيىنلەپ بېرىدۇ؛
لېكىن، نازارەتچىلىك ھەيئىتى تەركىبىدىكى ئىشچى-خىزمەتچىلەر ۋەكىللىرىنى شىركەتنىڭ ئىشچى-خىزمەتچىلەر قۇرۇلتىيى سايلاپ چىقىدۇ.
نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ رەئىسىنى دۆلەت مۈلكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش ئاپپاراتى نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ ئەزالىرى ئارىسىدىن بېكىتىدۇ.

نازارەتچىلىك كومىتېتى مۇشۇ قانۇننىڭ 53-ماددىسىنىڭ ( 1 ) تارماقچىسىدىن ( 3 ) تارماقچىسىغىچە بولغان تارماقچىلىرىدا بەلگىلەنگەن خىزمەت ھوقۇقلىرىنى ۋە گوۋۇيۈەن بەلگىلىگەن باشقا خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ.

3-باب چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ پاي ھوقۇقىنى ئۆتۈنۈپ بېرىش

71-ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىدىكى پايچىكلار ئۆزىنىڭ پاي ھوقۇقىنىڭ ھەممىسى ياكى بىر قىسمىنى ئۆزئارا ئۆتۈنۈپ بەرسە بولىدۇ.

پايچىك پايچېكتىن باشقا كىشىلەرگە پاي ھوقۇقىنى ئۆتۈنۈپ بېرىشتە، باشقا پايچىكلارنىڭ تەڭدىن تولىسىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىشى كېرەك.
پايچىك ئۆزىنىڭ پاي ھوقۇقىنى ئۆتۈنۈپ بېرىدىغان ئىشلارنى باشقا پايچىكلارغا يازما ئۇقتۇرۇش قىلىپ ماقۇللۇق ئېلىشى، باشقا پايچىكلار يازما ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرۇۋالغان كۈندىن باشلاپ 30 كۈن ئىچىدە جاۋاب بەرمىسە، ئۆتۈنۈپ بېرىشكە قوشۇلدى، دەپ قارىلىدۇ.
باشقا پايچىكلارنىڭ تەڭدىن تولىسى ئۆتۈنۈپ بېرىشكە قوشۇلمىسا، قوشۇلمىغان پايچىكلار ئۆتۈنۈپ بېرىلگەن شۇ پاي ھوقۇقىنى سېتىۋېلىشى كېرەك؛
سېتىۋالمىغانلار ئۆتۈنۈپ بېرىشكە قوشۇلدى، دەپ قارىلىدۇ.

پايچىكلارنىڭ ماقۇللۇقى بىلەن ئۆتۈنۈپ بېرىلگەن پاي ھوقۇقىنى باشقا پايچىكلار ئوخشاش شەرت ئاستىدا ئاۋۋال سېتىۋېلىشقا ھوقۇقلۇق.
ئىككىدىن ئارتۇق پايچىك ئاۋۋال سېتىۋېلىش ھوقۇقىنى تەشەببۇس قىلسا، ھەر قايسىسى سېتىۋالىدىغان نىسبەتنى كېڭىشىپ بېكىتىدۇ؛
كېلىشەلمىسە، ئۆتۈنۈپ بەرگەندە چىقارغان مەبلىغىنىڭ نىسبىتى بويىچە ئاۋۋال سېتىۋېلىش ھوقۇقىنى يۈرگۈزىدۇ.

شىركەت نىزامنامىسىدە پاي ھوقۇقىنى ئۆتۈنۈپ بېرىشكە دائىر ئايرىم بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

72-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى پايچىكلارنىڭ پاي ھوقۇقىنى قانۇندا بەلگىلەنگەن مەجبۇرىي ئىجرا قىلىش تەرتىپى بويىچە ئۆتۈنۈپ بەرگەندە، شىركەت ۋە بارلىق پايچىكلارغا ئۇقتۇرۇشى كېرەك، باشقا پايچىكلار ئوخشاش شەرت ئاستىدا ئاۋۋال سېتىۋېلىشقا ھوقۇقلۇق.
باشقا پايچىكلاردىن خەلق سوت مەھكىمىسى ئۇقتۇرۇش قىلغان كۈندىن باشلاپ 20 كۈن بۇرۇن ئاۋۋال سېتىۋېلىش ھوقۇقىنى يۈرگۈزمىگەنلىرى ئاۋۋال سېتىۋېلىش ھوقۇقىدىن ۋاز كەچتى، دەپ قارىلىدۇ.

73-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 71-، 72-ماددىسى بويىچە پاي ھوقۇقى ئۆتۈنۈپ بېرىلگەندىن كېيىن، شىركەت ئەسلىدىكى پايچىكنىڭ مەبلەغ چىقىرىش ئىسپاتىنى بىكار قىلىپ، يېڭى پايچىكلارغا مەبلەغ چىقىرىش ئىسپاتىنى ئىمزا قويۇپ تارقىتىشى ھەمدە شىركەت نىزامنامىسى ۋە پايچىكلار ئىسىملىكىدىكى مۇناسىۋەتلىك پايچىكلار ۋە ئۇلارنىڭ مەبلەغ چىقىرىش سوممىسى خاتىرىسىگە مۇناسىپ تۈزىتىش كىرگۈزۈشى كېرەك.
شىركەت نىزامنامىسىگە بۇ تۈرلۈك تۈزىتىش كىرگۈزۈشنى پايچىكلار كېڭىشى ئاۋازغا قويمىسىمۇ بولىدۇ.

74-ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، پايچىكلار كېڭىشىنىڭ بۇ قارارىغا قارشى بېلەت تاشلىغان پايچىكلار شىركەتتىن ئۆزىنىڭ پاي ھوقۇقىنى مۇۋاپىق باھادا سېتىۋېلىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ :

( 1 ) شىركەت پايچىكلارغا ئۇدا بەش يىل پايدا تەقسىم قىلمىغان، ھالبۇكى شىركەت شۇ بەش يىلدا ئۇدا پايدا ئالغان ھەمدە مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن پايدا تەقسىملەش شەرتىگە ئۇيغۇن كەلگەن بولسا؛

( 2 ) شىركەت بىرلەشكەن، ئايرىلغان، ئاساسلىق مال-مۈلكىنى ئۆتۈنۈپ بەرگەن بولسا؛

( 3 ) شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن تىجارەت مۇددىتى توشقاندا ياكى نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن باشقا تارقىتىۋېتىش سەۋەبلىرى كۆرۈلگەندە، پايچىكلار يىغىنى قارار ماقۇللاپ نىزامنامىسىگە تۈزىتىش كىرگۈزۈپ، شىركەتنى ساقلاپ قالغان بولسا.

پايچىكلار كېڭىشى يىغىنى قارارى ماقۇللانغان كۈندىن باشلاپ 60 كۈن ئىچىدە، پايچىكلار بىلەن شىركەت پاي ھوقۇقىنى سېتىۋېلىش كېلىشىمى ھاسىل قىلالمىسا، پايچىكلار پايچىكلار پايچىكلار كېڭىشى يىغىنى قارار ماقۇللىغان كۈندىن باشلاپ 90 كۈن ئىچىدە خەلق سوت مەھكىمىسىگە دەۋا قىلسا بولىدۇ.

75-ماددا تەبىئىي ئىگە پايچىك ئۆلگەندىن كېيىن، ئۇنىڭ قانۇنلۇق ۋارىسى پايچىك سالاھىيىتىگە ۋارىسلىق قىلسا بولىدۇ؛
لېكىن، شىركەت نىزامنامىسىدە ئايرىم بەلگىلەنگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

4-باب پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ تەسىس قىلىنىشى ۋە تەشكىلىي ئاپپاراتى

1-پاراگراف تەسىس قىلىش

76-ماددا پاي چەكلىك شىركىتى قۇرۇشتا، تۆۋەندىكى شەرتلەرنى ھازىرلاش كېرەك :

( 1 ) تەشەببۇس قىلغۇچى قانۇندا بەلگىلەنگەن ئادەم سانىغا ئۇيغۇن بولۇش؛

( 2 ) شىركەت نىزامنامىسىدىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان بارلىق تەشەببۇسچىلار سېتىۋالغان پاي ئومۇمىي سوممىسى ياكى توپلانغان ئەمەلىي يىغىۋېلىنغان پاي ئومۇمىي سوممىسى بولۇش؛

( 3 ) پاي تارقىتىش، تەييارلىق كۆرۈش ئىشلىرى قانۇندىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن بولۇش؛

( 4 ) تەشەببۇس قىلغۇچىلار شىركەت نىزامنامىسى تۈزگەن، ئىئانە توپلاش ئۇسۇلىنى قوللىنىپ قۇرغان بولسا، قۇرۇش يىغىنىدا ماقۇللانغان بولسا؛

( 5 ) شىركەت نامى بولۇش، پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ تەلىپىگە ئۇيغۇن تەشكىلىي ئاپپارات قۇرۇش؛

( 6 ) شىركەت تۇرۇشلۇق جايى بولۇش.

77-ماددا پاي چەكلىك شىركىتىنى قۇرۇشتا، تەسىس قىلىشنى تەشەببۇس قىلىش ياكى ئىئانە توپلاپ تەسىس قىلىش ئۇسۇلىنى قوللىنىشقا بولىدۇ.

تەسىس قىلىشنى باشلاش تەشەببۇس قىلغۇچى شىركەت تارقىتىشقا تېگىشلىك بارلىق پاينى سېتىۋېلىپ شىركەت قۇرۇشنى كۆرسىتىدۇ.

ئىئانە توپلاپ تەسىس قىلىش تەشەببۇس قىلغۇچىلار شىركەت تارقىتىشقا تېگىشلىك پاينىڭ بىر قىسمىنى سېتىۋېلىپ، قالغان پاينى جەمئىيەتتىن ئاشكارا ئىئانە توپلاش ياكى ئالاھىدە ئوبيېكتتىن ئىئانە توپلاش ئارقىلىق شىركەت قۇرۇشنى كۆرسىتىدۇ.

78-ماددا پاي چەكلىك شىركىتى قۇرۇشتا، ئىككىدىن ئارتۇق، 200 دىن تۆۋەن كىشى تەشەببۇس قىلغۇچى بولۇشى، بۇنىڭ ئىچىدە يېرىمدىن ئارتۇق تەشەببۇس قىلغۇچىنىڭ جۇڭگو چېگراسى ئىچىدە تۇرۇشلۇق جايى بولۇشى كېرەك.

79-ماددا پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ قۇرغۇچىلىرى شىركەتنىڭ تەييارلىق ئىشلىرىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

تەشەببۇسچىلار تەشەببۇسچىلار كېلىشىمى ئىمزالاپ، ھەر قايسىسىنىڭ شىركەت قۇرۇش جەريانىدىكى ھوقۇقى-مەجبۇرىيىتىنى ئېنىق ئايدىڭلاشتۇرۇشى كېرەك.

80-ماددا پاي چەكلىك شىركىتى تەسىس قىلىشنى باشلاش ئۇسۇلىنى قوللىنىپ قۇرۇلغان بولسا، رويخەتكە ئېلىنغان كاپىتال شىركەت تىزىملاش ئورگىنىدا تىزىمغا ئالدۇرغان بارلىق تەشەببۇسچىلار سېتىۋالغان پاي ئومۇمىي سوممىسىدۇر.
تەشەببۇس قىلغۇچى سېتىۋالغان پاينى تولۇق تاپشۇرۇشتىن بۇرۇن، باشقىلاردىن پاي توپلاشقا بولمايدۇ.

پاي چەكلىك شىركىتى ئىئانە توپلاش ئۇسۇلىنى قوللىنىپ تەسىس قىلىنغان بولسا، رويخەتكە ئېلىنغان كاپىتال شىركەت تىزىملاش ئورگىنىدا تىزىمغا ئالدۇرغان ئەمەلىي يىغىۋېلىنغان پاي ئومۇمىي سوممىسى بولىدۇ.

قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا، شۇنىڭدەك گوۋۇيۈەن پاي چەكلىك شىركىتى رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالنى ئەمەلىي تاپشۇرۇش، رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالنىڭ ئەڭ تۆۋەن چېكىگە قارىتا ئايرىم بەلگىلىمە چىقىرىشنى قارار قىلغان بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

81-ماددا پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ نىزامنامىسىگە تۆۋەندىكى ئىشلار ئېنىق يېزىلىشى كېرەك :

( 1 ) شىركەت نامى ۋە تۇرۇشلۇق جايى؛

( 2 ) شىركەتنىڭ تىجارەت دائىرىسى؛

( 3 ) شىركەت قۇرۇش ئۇسۇلى؛

( 4 ) شىركەت پېيىنىڭ ئومۇمىي سانى، ھەربىر پاي سوممىسى ۋە تىزىمغا ئالدۇرۇلغان كاپىتال؛

( 5 ) تەشەببۇس قىلغۇچىنىڭ ئىسىم-فامىلىسى ياكى نامى، سېتىۋالغان پاي سانى، مەبلەغ چىقىرىش ئۇسۇلى ۋە مەبلەغ چىقارغان ۋاقتى؛

( 6 ) مۇدىرىيەتنىڭ تەركىبى، خىزمەت ھوقۇقى ۋە ئىش قائىدىسى؛

( 7 ) شىركەتنىڭ قانۇنىي ۋەكىلى؛

( 8 ) نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ تەركىبى، خىزمەت ھوقۇقى ۋە ئىش قائىدىسى؛

( 9 ) شىركەتنىڭ پايدا تەقسىم قىلىش چارىسى؛

( 10 ) شىركەتنى تارقىتىۋېتىش سەۋەبى ۋە ھېسابات ئېنىقلاش ئۇسۇلى؛

( 11 ) شىركەتنىڭ ئۇقتۇرۇش ۋە ئېلان قىلىش چارىسى؛

( 12 ) پايچىكلار يىغىنىدا بەلگىلەشكە تېگىشلىك باشقا ئىشلار دەپ قارالغان.

82-ماددا تەشەببۇسچىنىڭ مەبلەغ چىقىرىش ئۇسۇلى مۇشۇ قانۇننىڭ 27-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

83-ماددا پاي چەكلىك شىركىتىنى تەشەببۇس قىلىپ قۇرۇش ئۇسۇلىدا قۇرۇشتا، تەشەببۇس قىلغۇچى شىركەت نىزامنامىسىدە ئۇ سېتىۋالغان پاينى يازما تونۇشى ھەمدە شىركەت نىزامنامىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە مەبلەغ چىقىرىشى كېرەك.
پۇلدىن باشقا مال-مۈلۈكنى مەبلەغ قىلىپ سالغان بولسا، قانۇن بويىچە ئۆزىنىڭ مال-مۈلۈك ھوقۇقىنى يۆتكەش رەسمىيىتىنى بېجىرىش كېرەك.

تەشەببۇسچى مەبلەغ چىقارغان ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە تاپشۇرمىسا، تەشەببۇسچىنىڭ كېلىشىمى بويىچە خىلاپلىق جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

تەشەببۇس قىلغۇچى شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن مەبلەغ چىقىرىلغانلىقىنى ئېتىراپ قىلغاندىن كېيىن، مۇدىرىيەت ۋە نازارەتچىلىك كومىتېتىنى سايلىشى، مۇدىرىيەت شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا شىركەت نىزامنامىسى ۋە قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن باشقا ھۆججەتلەرنى يوللىشى، تىزىمغا ئېلىشنى ئىلتىماس قىلىشى كېرەك.

84-ماددا پاي چەكلىك شىركىتى ئىئانە توپلاش ئارقىلىق قۇرۇلغان بولسا، تەشەببۇس قىلغۇچى سېتىۋالغان پاي شىركەتتىكى پاي ئومۇمىي سانىنىڭ ％ 35 ىدىن كەم بولسا بولمايدۇ؛
لېكىن، قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا ئايرىم بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

85-ماددا تەشەببۇس قىلغۇچىلار جەمئىيەتتىن ئاشكارا پاي توپلاشتا، پاي توپلاش چۈشەندۈرمىسىنى ئېلان قىلىشى ھەمدە پاي ئېتىراپنامىسى تۈزۈشى شەرت.
پاي ئېتىراپ قىلىش گۇۋاھنامىسىگە مۇشۇ قانۇننىڭ 86-ماددىسىدا كۆرسىتىلگەن ئىشلار ئېنىق يېزىلىشى، پاي ئېتىراپ قىلغۇچى سېتىۋالغان پاي سانى، سوممىسى، تۇرۇشلۇق ئورنىنى تولدۇرۇشى ھەمدە ئىمزا قويۇشى، تامغا بېسىشى كېرەك.
پاي ئىگىسى سېتىۋالغان پاي سانى بويىچە پاي پۇلى تاپشۇرىدۇ.

86-ماددا پاي توپلاش چۈشەندۈرمىسىگە تەشەببۇس قىلغۇچى تۈزگەن شىركەت نىزامنامىسى قوشۇمچە قىلىنىشى ھەمدە تۆۋەندىكى ئىشلار ئېنىق يېزىلىشى كېرەك :

( 1 ) تەشەببۇس قىلغۇچى سېتىۋالغان پاي سانى؛

( 2 ) ھەر بىر پاينىڭ پۇل سوممىسى ۋە تارقىتىلىش باھاسى؛

( 3 ) نامسىز پاي چېكىنىڭ تارقىتىلغان ئومۇمىي سانى؛

( 4 ) توپلانغان مەبلەغنىڭ ئىشلىتىلىش ئورنى؛

( 5 ) پاي چېكىگە خېرىدار بولغۇچىنىڭ ھوقۇقى، مەجبۇرىيىتى؛

( 6 ) بۇ قېتىم پاي توپلاشنىڭ باشلىنىش-ئاخىرلىشىش مۇددىتى ۋە قەرەلى ئۆتۈپ كەتسىمۇ پاي توپلىمىغاندا پاي ئېتىراپ قىلغۇچى ئېتىراپ قىلغان پاينى قايتۇرۇۋالسا بولىدۇ دېگەن ئىزاھات.

87-ماددا تەشەببۇس قىلغۇچىلار جەمئىيەتتىن ئاشكارا پاي توپلىغاندا، قانۇن بويىچە قۇرۇلغان ئاكسىيە شىركىتى سېتىپ بېرىشى، سېتىپ بېرىش كېلىشىمى ئىمزالىشى كېرەك.

88-ماددا تەشەببۇس قىلغۇچىلار جەمئىيەتتىن ئاشكارا پاي توپلاشتا، بانكا بىلەن پاي پۇلىنى ۋاكالىتەن تاپشۇرۇۋېلىش كېلىشىمى ئىمزالىشى كېرەك.

پاي پۇلىنى ۋاكالىتەن ئالىدىغان بانكا پاي پۇلىنى كېلىشىم بويىچە ۋاكالىتەن ئېلىشى ۋە ساقلىشى، پاي پۇلىنى تاپشۇرغان پاي چېكىگە خېرىدار بولغۇچىغا پۇل تاپشۇرۇۋېلىش تالونى چىقىرىپ بېرىشى ھەمدە ئالاقىدار تارماقلارغا پۇل تاپشۇرۇۋېلىش ئىسپاتى بېرىش مەجبۇرىيىتى بار.

89-ماددا پاي تارقاتقان پاي پۇلى تولۇق تاپشۇرۇلغاندىن كېيىن، قانۇن بويىچە تەسىس قىلىنغان مەبلەغ تەكشۈرۈش ئاپپاراتى مەبلەغ تەكشۈرۈشى ھەمدە ئىسپات بېرىشى شەرت.
تەشەببۇس قىلغۇچى پاي پۇلى تولۇق تاپشۇرۇلغان كۈندىن باشلاپ 30 كۈن ئىچىدە شىركەت قۇرۇش يىغىنىنى رىياسەتچىلىك قىلىپ ئېچىشى كېرەك.
قۇرۇلۇش يىغىنى تەشەببۇس قىلغۇچى ۋە پاي چېكىگە خېرىدار بولغۇچىدىن تەركىب تاپىدۇ.

تارقىتىلغان پاي چېكى پاي توپلاش چۈشەندۈرمىسىدە بەلگىلەنگەن ئاخىرلىشىش مۇددىتىدىن ئېشىپ كەتسىمۇ تولۇق توپلانمىغان بولسا ياكى پاي تارقاتقان پاي پۇلى تولۇق تاپشۇرۇلغاندىن كېيىن، تەشەببۇس قىلغۇچى 30 كۈن ئىچىدە قۇرۇلۇش يىغىنى ئاچمىسا، پاي ئېتىراپ قىلغۇچى تاپشۇرغان پاي پۇلى بويىچە بانكىنىڭ شۇ مەزگىلدىكى ئامانەت پۇل ئۆسۈمىنى قوشۇپ ھېسابلاپ، تەشەببۇس قىلغۇچىدىن قايتۇرۇپ بېرىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.

90-ماددا تەشەببۇس قىلغۇچىلار يىغىن ئېچىلىپ 15 كۈن بۇرۇن، يىغىن ۋاقتىنى پاي ئېتىراپ قىلغۇچىلارغا ئۇقتۇرۇشى ياكى ئېلان چىقىرىشى كېرەك.
قۇرۇلۇش يىغىنى پاي ئومۇمىي سانىنىڭ يېرىمىدىن كۆپرەكىگە ۋەكىللىك قىلىدىغان تەشەببۇس قىلغۇچىلار، پاي ئېتىراپ قىلغۇچىلار قاتناشقاندىن كېيىن ئاندىن ئېچىلسا بولىدۇ.

يىغىن تۆۋەندىكى خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ :

( 1 ) تەشەببۇس قىلغۇچىنىڭ شىركەتنىڭ تەييارلىق كۆرۈش ئەھۋالى توغرىسىدىكى دوكلاتىنى قاراپ چىقىش؛

( 2 ) شىركەت نىزامنامىسىنى ماقۇللاش؛

( 3 ) مۇدىرىيەت ئەزالىرىنى سايلاش؛

( 4 ) نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ ئەزالىرىنى سايلاش؛

( 5 ) شىركەت قۇرۇش خىراجىتىنى تەكشۈرۈش؛

( 6 ) تەشەببۇسچىنىڭ پاي پۇلىنى رەنىگە قويۇپ تۆلەشكە ئىشلەتكەن مال-مۈلكىنى باھاغا سۇندۇرۇپ تەكشۈرۈش؛

( 7 ) تاقابىل تۇرغىلى بولمايدىغان ئەھۋال ياكى تىجارەت شارائىتىدا زور ئۆزگىرىش بولۇپ، شىركەتنىڭ قۇرۇلۇشىغا بىۋاسىتە تەسىر يەتسە، شىركەت قۇرماسلىق توغرىسىدا قارار چىقارسا بولىدۇ.

قۇرۇلۇش يىغىنى ئالدىنقى تارماقتا كۆرسىتىلگەن ئىشلار توغرىسىدا قارار چىقىرىشتا، يىغىنغا قاتناشقان پاي ئېتىراپ قىلغۇچىلارنىڭ ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىنىڭ يېرىمىدىن كۆپرەكىنىڭ ماقۇللۇقىدىن ئۆتكۈزۈشى شەرت.

91-ماددا تەشەببۇس قىلغۇچى، پاي ئېتىراپ قىلغۇچى پاي پۇلىنى تاپشۇرغان ياكى پاي پۇلىغا سۇندۇرۇپ مەبلەغ چىقارغان مەبلەغنى تاپشۇرغاندىن كېيىن، پاينى ۋاقتىدا تولۇق توپلىمىغان، تەشەببۇس قىلغۇچى پاي قۇرۇش يىغىنىنى ۋاقتىدا ئاچمىغان ياكى يىغىن قۇرۇش قارارىدا شىركەت قۇرمىغان ئەھۋاللارنى ھېسابقا ئالمىغاندا، ئۇلارنىڭ پېيىنى قايتۇرۇۋېلىشقا بولمايدۇ.

92-ماددا مۇدىرىيەت قۇرۇلۇش يىغىنى ئاخىرلاشقاندىن كېيىنكى 30 كۈن ئىچىدە، شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا تۆۋەندىكى ھۆججەتلەرنى يوللاپ، تەسىس قىلىشنى تىزىملىتىشنى ئىلتىماس قىلىشى كېرەك :

( 1 ) شىركەتنى تىزىملاش ئىلتىماسى؛

( 2 ) يىغىن قۇرۇش يىغىن خاتىرىسى؛

( 3 ) شىركەت نىزامنامىسى؛

( 4 ) مەبلەغ تەكشۈرۈش ئىسپاتى؛

( 5 ) قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋەكىل، مۇدىر، نازارەتچىنىڭ ۋەزىپىگە تەيىنلەش ھۆججىتى ۋە ئۇنىڭ سالاھىيەت ئىسپاتى؛

( 6 ) تەشەببۇس قىلغۇچىنىڭ قانۇنىي ئىگە سالاھىيەت ئىسپاتى ياكى تەبىئىي ئىگە سالاھىيەت ئىسپاتى؛

( 7 ) شىركەت تۇرۇشلۇق جاينىڭ ئىسپاتى.

پاي چەكلىك شىركىتى پاي چېكىنى ئاشكارا تارقىتىشتا، شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا گوۋۇيۈەن ئاكسىيە نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش ئاپپاراتىنىڭ تەستىق ھۆججىتىنى يوللىشى كېرەك.

93-ماددا پاي چەكلىك شىركىتى قۇرۇلغاندىن كېيىن، تەشەببۇس قىلغۇچى مەبلەغنى شىركەت نىزامنامىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە تولۇق تاپشۇرمىغان بولسا، تولۇقلاپ تاپشۇرۇشى كېرەك؛
باشقا تەشەببۇسچىلار چاتما جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

پاي چەكلىك شىركىتى قۇرۇلغاندىن كېيىن، شىركەت قۇرغان مەبلەغدىن باشقا مال-مۈلۈكنىڭ ئەمەلىي باھا سوممىسىنىڭ شىركەت نىزامنامىسىدىكى بېكىتىلگەن باھا سوممىسىدىن كۆرۈنەرلىك تۆۋەن ئىكەنلىكىنى بايقىسا، شۇ مەبلەغنى تاپشۇرغان تەشەببۇس قىلغۇچى ئارتۇق قىسمىنى تولۇقلاپ بېرىشى كېرەك؛
باشقا تەشەببۇسچىلار چاتما جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

94-ماددا پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ قۇرغۇچىسى تۆۋەندىكى جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك :

( 1 ) شىركەت قۇرالمىغاندا، قۇرۇش ھەرىكىتىدىن كېلىپ چىققان قەرز ۋە خىراجەتكە چاتما جاۋابكار بولىدۇ؛

( 2 ) شىركەت قۇرالمىغاندا، پاي ئېتىراپ قىلغۇچى تاپشۇرغان پاي پۇلىغا قارىتا پاي پۇلىنى قايتۇرۇش ھەمدە بانكىنىڭ شۇ مەزگىلدىكى ئامانەت پۇل ئۆسۈمىنىڭ چاتما جاۋابكارلىقىنى قوشۇپ ھېسابلاش؛

( 3 ) شىركەت قۇرۇش جەريانىدا، تەشەببۇس قىلغۇچىنىڭ سەۋەنلىكى تۈپەيلىدىن شىركەتنىڭ مەنپەئىتى زىيانغا ئۇچرىغان بولسا، شىركەت ئالدىدا تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىش كېرەك.

95-ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى پاي چەكلىك شىركىتىگە ئۆزگەرتىلگەندە، سۇندۇرۇپ ھېسابلىغاندا ئەمەلىي يىغىۋېلىنغان پاي ئومۇمىي سوممىسى شىركەتنىڭ ساپ مۈلۈك سوممىسىدىن يۇقىرى بولسا بولمايدۇ.
چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنى پاي چەكلىك شىركىتىگە ئۆزگەرتىپ، كاپىتالنى كۆپەيتىپ ئاشكارا پاي تارقاتقاندا، قانۇن بويىچە بېجىرىش كېرەك.

96-ماددا پاي چەكلىك شىركىتى شىركەت نىزامنامىسى، پايچىكلار ئىسىملىكى، شىركەت زايومى كۆتىكى، پايچىكلار يىغىنى خاتىرىسى، مۇدىرىيەت يىغىنى خاتىرىسى، نازارەتچىلىك كومىتېتى يىغىن خاتىرىسى، مالىيە-بوغالتىرلىق دوكلاتىنى مەزكۇر شىركەتكە تەييارلاپ قويۇشى كېرەك.

97-ماددا پايچىكلار شىركەت نىزامنامىسى، پايچىكلار ئىسىملىكى، شىركەت زايوم كۆتىكى، پايچىكلار يىغىنى خاتىرىسى، مۇدىرىيەت يىغىنىنىڭ قارارى، نازارەتچىلىك كومىتېتى يىغىنىنىڭ قارارى، مالىيە-بوغالتىرلىق دوكلاتىنى كۆرۈپ چىقىپ، شىركەتنىڭ تىجارىتى توغرىسىدا تەكلىپ ياكى سوئال سوراشقا ھوقۇقلۇق.

2-پاراگراف پايچىكلار يىغىنى

98-ماددا پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ پايچىكلار يىغىنى بارلىق پايچىكلاردىن تەركىب تاپىدۇ.
پايچىكلار يىغىنى شىركەتنىڭ ھوقۇقلۇق ئاپپاراتى، ئۇ مۇشۇ قانۇن بويىچە خىزمەت ھوقۇقىنى يۈرگۈزىدۇ.

99-ماددا بۇ قانۇننىڭ 37-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقىدىكى چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى پايچىكلار ئۇيۇشمىسىنىڭ خىزمەت ھوقۇقىغا دائىر بەلگىلىمە پاي چەكلىك شىركىتى پايچىكلار يىغىنىغا تەتبىقلىنىدۇ.

100-ماددا پايچىكلار يىغىنى يىلدا بىر قېتىم يىللىق يىغىن ئېچىشى كېرەك.
تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، ئىككى ئاي ئىچىدە ۋاقىتلىق پايچىكلار يىغىنى ئېچىش كېرەك :

( 1 ) مۇدىرلارنىڭ سانى مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن ئادەم سانىغا ياكى شىركەت نىزامنامىسىدە بېكىتىلگەن ئادەم سانىنىڭ ئۈچتىن ئىككى قىسمىغا يەتمىسە؛

( 2 ) شىركەت تولدۇرالمىغان زىيان ئەمەلىي يىغىۋېلىنغان پاي ئومۇمىي سوممىسىنىڭ ئۈچتىن بىر قىسمىغا يەتكەن بولۇش؛

( 3 ) شىركەتنىڭ% 10 تىن ئارتۇق پېيىنى ئۆز ئالدىغا ياكى جەمئىي ئىلكىدە تۇتقان پايچېك ئىلتىماس قىلغاندا؛

( 4 ) مۇدىرىيەت زۆرۈر دەپ قارىسا؛

( 5 ) نازارەتچىلىك كومىتېتى ئېچىش تەكلىپى بەرگەندە؛

( 6 ) شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن باشقا ئەھۋاللار.

101-ماددا پايچىكلار يىغىنى مۇدىرىيەت چاقىرىدۇ، باش مۇدىر رىياسەتچىلىك قىلىدۇ؛
باش مۇدىر ۋەزىپىسىنى ئادا قىلالمىسا ياكى ئادا قىلمىسا، مۇئاۋىن باش مۇدىر رىياسەتچىلىك قىلىدۇ؛
مۇئاۋىن باش مۇدىر ۋەزىپىسىنى ئادا قىلالمىسا ياكى ۋەزىپىسىنى ئادا قىلمىسا، يېرىمدىن ئارتۇق مۇدىر بىرلىكتە بىر مۇدىرنى رىياسەتچىلىك قىلىشقا كۆرسىتىدۇ.

مۇدىرىيەت پايچىكلار يىغىنىنى چاقىرىش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلمىسا ياكى ئادا قىلمىسا، نازارەتچىلىك ھەيئىتى ۋاقتىدا چاقىرىشى ۋە رىياسەتچىلىك قىلىشى كېرەك؛
نازارەتچىلىك كومىتېتى چاقىرمىسا ۋە رىياسەتچىلىك قىلمىسا، ئۇدا 90 كۈندىن ئارتۇق ئۆز ئالدىغا ياكى شىركەتنىڭ ％ 10 تىن ئارتۇق پېيىنى قوشۇپ ئىلكىدە تۇتقان پايچىكلار ئۆزى چاقىرسا ۋە رىياسەتچىلىك قىلسا بولىدۇ.

102-ماددا پايچىكلار يىغىنى ئېچىشتا، يىغىننىڭ ئېچىلىش ۋاقتى، ئورنى ۋە قاراپ چىقىش ئىشلىرىنى يىغىن ئېچىلىپ 20 كۈندىن بۇرۇن پايچىكلارغا ئۇقتۇرۇش قىلىش كېرەك؛
ۋاقىتلىق پايچىكلار يىغىنى يىغىن ئېچىلىپ 15 كۈندىن بۇرۇن پايچىكلارغا ئۇقتۇرۇشى كېرەك؛
نامسىز پاي چېكى تارقىتىشتا، يىغىن ئېچىلىپ 30 كۈندىن بۇرۇن يىغىننىڭ ئېچىلغان ۋاقتى، ئورنى ۋە قاراپ چىقىش ئىشلىرىنى ئېلان قىلىش كېرەك.

شىركەتنىڭ% 3 تىن ئارتۇق پېيىنى ئۆز ئالدىغا ياكى جەمئىي ئىلكىدە تۇتقان پايچىكلار پايچىكلار يىغىنى ئېچىلىشتىن 10 كۈن بۇرۇن ۋاقىتلىق تەكلىپ بەرسە ھەمدە مۇدىرىيەتكە يازما سۇنسا بولىدۇ؛
مۇدىرىيەت تەكلىپنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىنكى ئىككى كۈن ئىچىدە باشقا پايچىكلارغا ئۇقتۇرۇشى ھەمدە بۇ ۋاقىتلىق تەكلىپنى پايچىكلار يىغىنىنىڭ قاراپ چىقىشىغا سۇنۇشى كېرەك.
ۋاقىتلىق تەكلىپنىڭ مەزمۇنى پايچىكلار يىغىنىنىڭ خىزمەت ھوقۇقى دائىرىسىگە كىرىشى ھەمدە ئېنىق قارالما ۋە كونكرېت قارار ئىشلىرى بولۇشى كېرەك.

پايچىكلار يىغىنى ئالدىنقى ئىككى تارماقتىكى ئۇقتۇرۇشتا ئېنىق كۆرسىتىلمىگەن ئىشلار توغرىسىدا قارار چىقارسا بولمايدۇ.

نامسىز پاي چېكى ئىلكىدە تۇتقۇچىلار پايچىكلار يىغىنى يىغىنىغا قاتناشقان بولسا، يىغىن ئېچىلىپ بەش كۈندىن بۇرۇن پايچىكلار يىغىنى يېپىلغاندا پاي چېكىنى شىركەتكە ئامانەت قويۇشى كېرەك.

103-ماددا پايچىكلار كېڭىشى يىغىنىغا قاتناشقاندا ئىگە بولغان ھەر بىر پاي بىر ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىغا ئىگە.
لېكىن، شىركەت ئىلكىدە بولغان مەزكۇر شىركەت پېيىنىڭ ئاۋاز بېرىش ھوقۇقى يوق.

پايچىكلار يىغىنى قارار چىقارغاندا، يىغىنغا قاتناشقان پايچىكلارنىڭ ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىنىڭ يېرىمىدىن كۆپرەكىنىڭ ماقۇللۇقىدىن ئۆتۈشى شەرت.
لېكىن، پايچىكلار يىغىنى چىقارغان شىركەت نىزامنامىسىگە تۈزىتىش كىرگۈزۈش، رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالنى كۆپەيتىش ياكى ئازايتىش قارارى ھەمدە شىركەتنى بىرلەشتۈرۈش، ئايرىش، تارقىتىۋېتىش ياكى شىركەت شەكلىنى ئۆزگەرتىش قارارى يىغىنغا قاتناشقان پايچىكلارنىڭ قولىدىكى ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىنىڭ ئۈچتىن ئىككى قىسمىدىن كۆپرەكىنىڭ ماقۇللۇقىدىن ئۆتۈشى شەرت.

104-ماددا بۇ قانۇن ۋە شىركەت نىزامنامىسىدە، شىركەتنىڭ مۇھىم، زور مۈلۈكنى ئۆتۈنۈپ بېرىش، قوبۇل قىلىش ياكى تاشقى كېپىللىك بېرىش قاتارلىق ئىشلاردا جەزمەن پايچىكلار يىغىنىنىڭ قارارىدىن ئۆتكۈزۈشى شەرت، دەپ بەلگىلەنگەن بولسا، مۇدىرىيەت ۋاقتىدا پايچىكلار يىغىنى چاقىرىشى كېرەك، پايچىكلار يىغىنى يۇقىرىقى ئىشلارنى ئاۋازغا قويىدۇ.

105-ماددا پايچىكلار يىغىنى مۇدىر، نازارەتچىلەرنى سايلاشتا، شىركەت نىزامنامىسىدىكى بەلگىلىمە ياكى پايچىكلار يىغىنىنىڭ قارارى بويىچە جەملەپ بېلەت تاشلاش تۈزۈمىنى يولغا قويسا بولىدۇ.

بۇ قانۇندا ئېيتىلغان جۇغلانما بېلەت تاشلاش تۈزۈمى پايچىكلار يىغىنى مۇدىر ياكى نازارەتچىلەرنى سايلىغاندا، ھەربىر پاي سايلىنىدىغان مۇدىر ياكى نازارەتچىلەرنىڭ سانى بىلەن ئوخشاش ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىغا ئىگە بولىدۇ، پايچىكلار ئىگە بولغان ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىنى مەركەزلەشتۈرۈپ ئىشلىتىشكە بولىدۇ.

106-ماددا پايچىك ۋاكالەتچىگە پايچىكلار يىغىنى يىغىنىغا قاتنىشىشنى ھاۋالە قىلسا بولىدۇ، ۋاكالەتچى شىركەتكە پايچىكلارغا ھوقۇق بېرىش ھاۋالىنامىسىنى تاپشۇرۇشى ھەمدە ھوقۇق بېرىلگەن دائىرىدە ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈشى كېرەك.

107-ماددا پايچىكلار يىغىنى مۇھاكىمە قىلىنغان ئىشلار توغرىسىدىكى قارارنى يىغىن خاتىرىسىگە ئايلاندۇرۇشى، رىياسەتچى، يىغىنغا قاتنىشىدىغان مۇدىرلار يىغىن خاتىرىسىگە ئىمزا قويۇشى كېرەك.
يىغىن خاتىرىسىنى قاتناشقۇچى پايچىكلارنىڭ ئىمزاسى ۋە ۋاكالىتەن قاتنىشىش ھاۋالىنامىسى بىلەن بىللە ساقلاش كېرەك.

3-پاراگراف مۇدىرىيەت، دىرېكتورلار

108-ماددا پاي چەكلىك شىركىتى مۇدىرىيەت تەسىس قىلىدۇ، ئۇنىڭ ئەزالىرى بەشتىن 19 غىچە بولىدۇ.

مۇدىرىيەت ئەزالىرى ئىچىدە شىركەت ئىشچى-خىزمەتچىلەر ۋەكىلى بولسا بولىدۇ.
مۇدىرىيەتنىڭ ئىشچى-خىزمەتچىلەر ۋەكىللىرىنى شىركەتنىڭ ئىشچى-خىزمەتچىلەر قۇرۇلتىيى، ئىشچى-خىزمەتچىلەر يىغىنى ياكى باشقا شەكىلدىكى دېموكراتىك سايلام ئارقىلىق ۋۇجۇدقا كەلتۈرىدۇ.

بۇ قانۇننىڭ 45-ماددىسىدىكى چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى مۇدىرلىرىنىڭ ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى توغرىسىدىكى بەلگىلىمە پاي چەكلىك شىركىتى مۇدىرلىرىغا تەتبىقلىنىدۇ.

مۇشۇ قانۇننىڭ 46-ماددىسىدىكى چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى مۇدىرىيىتىنىڭ خىزمەت ھوقۇقى توغرىسىدىكى بەلگىلىمە پاي چەكلىك شىركىتى مۇدىرىيىتىگە تەتبىقلىنىدۇ.

109-ماددا مۇدىرىيەتتە بىر كىشى باش مۇدىر قىلىپ تەسىس قىلىنىدۇ، مۇئاۋىن باش مۇدىر تەسىس قىلىنسا بولىدۇ.
باش مۇدىر ۋە مۇئاۋىن باش مۇدىرنى مۇدىرىيەت بارلىق مۇدىرلارنىڭ يېرىمىدىن كۆپرەكى سايلاپ چىقىدۇ.

باش مۇدىر مۇدىرىيەت يىغىنى چاقىرىپ ۋە ئۇنىڭغا رىياسەتچىلىك قىلىپ، مۇدىرىيەت قارارىنىڭ يولغا قويۇلۇش ئەھۋالىنى تەكشۈرىدۇ.
مۇئاۋىن باش مۇدىر باش مۇدىرنىڭ خىزمىتىگە ياردەملىشىدۇ، باش مۇدىر ۋەزىپىسىنى ئادا قىلالمىسا ياكى ئادا قىلمىسا، مۇئاۋىن باش مۇدىر ۋەزىپىسىنى ئىجرا قىلىدۇ؛
مۇئاۋىن باش مۇدىر ۋەزىپىسىنى ئادا قىلالمىسا ياكى ۋەزىپىسىنى ئادا قىلمىسا، يېرىمدىن ئارتۇق مۇدىر بىرلىكتە بىر مۇدىرنى ۋەزىپىسىنى ئادا قىلىشقا كۆرسىتىدۇ.

110-ماددا مۇدىرىيەت ھەر يىلى ئاز دېگەندە ئىككى قېتىم يىغىن ئاچىدۇ، ھەر قېتىملىق يىغىن يىغىن ئېچىلىشتىن 10 كۈن بۇرۇن بارلىق مۇدىر ۋە نازارەتچىلەرگە ئۇقتۇرۇشى كېرەك.

ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىغا ۋەكىللىك قىلىدىغان پايچىكلارنىڭ ئۈچتىن بىرىدىن كۆپرەكى، مۇدىر ياكى نازارەتچىلىك كومىتېتلىرىنىڭ ئۈچتىن بىرىدىن كۆپرەكى مۇدىرىيەت ۋاقىتلىق يىغىنى ئېچىش تەكلىپىنى بەرسە بولىدۇ.
باش مۇدىر تەكلىپنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىن 10 كۈن ئىچىدە، مۇدىرىيەت يىغىنى چاقىرىشى ۋە رىياسەتچىلىك قىلىشى كېرەك.

مۇدىرىيەت ۋاقىتلىق يىغىن ئاچقاندا، ئايرىم ھالدا مۇدىرىيەت يىغىنىنى چاقىرىشنىڭ ئۇقتۇرۇش ئۇسۇلى ۋە ئۇقتۇرۇش ۋاقىت چېكىنى بېكىتسە بولىدۇ.

111-ماددا مۇدىرىيەت يىغىنىغا قاتناشقان مۇدىرلارنىڭ تەڭدىن تولىسى قاتناشسا ئاندىن ئۆتكۈزۈشكە بولىدۇ.
مۇدىرىيەت قارار چىقىرىشى، چوقۇم بارلىق مۇدىرلارنىڭ يېرىمىدىن كۆپرەكىنىڭ ماقۇللىشىدىن ئۆتۈشى كېرەك.

مۇدىرىيەت قارارىنى ئاۋازغا قويۇشتا، بىر ئادەم بىر بېلەت تاشلاش يولغا قويۇلىدۇ.

112-ماددا مۇدىرىيەت يىغىنىغا مۇدىرنىڭ ئۆزى قاتنىشىشى كېرەك؛
مۇدىر مەلۇم سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن قاتنىشالمىسا، باشقا مۇدىرلارنىڭ ۋاكالىتەن قاتنىشىشىنى يازما ھاۋالە قىلسا بولىدۇ، ھاۋالىنامىسىگە ھوقۇق بېرىش دائىرىسى ئېنىق يېزىلىشى كېرەك.

مۇدىرىيەت يىغىندا كېڭىشىش تۈرىدىكى قارارنى يىغىن خاتىرىسىگە ئايلاندۇرۇشى، يىغىنغا قاتناشقان مۇدىرلار يىغىن خاتىرىسىگە ئىمزا قويۇشى كېرەك.

مۇدىر مۇدىرىيەتنىڭ قارارىغا مەسئۇل بولۇشى كېرەك.
مۇدىرىيەتنىڭ قارارى قانۇن، مەمۇرىي نىزاملارغا ياكى شىركەت نىزامنامىسىگە، پايچىكلار يىغىنىنىڭ قارارىغا خىلاپ بولغاچقا، شىركەتنى ئېغىر زىيانغا ئۇچراتقان بولسا، قارارغا قاتناشقان مۇدىر شىركەت ئۈچۈن تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.
لېكىن ئاۋاز بېرىشتە باشقىچە پىكرى ئىپادىلەنگەن ھەمدە يىغىن خاتىرىسىگە خاتىرىلەنگەنلىكى ئىسپاتلانغان بولسا، بۇ مۇدىر جاۋابكارلىقتىن كەچۈرۈم قىلىنسا بولىدۇ.

113-ماددا پاي چەكلىك شىركىتى دىرېكتور تەسىس قىلىدۇ، دىرېكتورنى تەكلىپ قىلىش ياكى بوشىتىشنى مۇدىرىيەت قارار قىلىدۇ.

بۇ قانۇننىڭ 49-ماددىسىدىكى چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ دىرېكتورلۇق خىزمەت ھوقۇقى توغرىسىدىكى بەلگىلىمە پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ دىرېكتورلۇقىغا تەتبىقلىنىدۇ.

114-ماددا شىركەت مۇدىرىيىتى مۇدىرىيەت ئەزالىرىنىڭ قوشۇمچە دىرېكتورلۇقنى ئۈستىگە ئېلىشىنى قارار قىلسا بولىدۇ.

115-ماددا شىركەت مۇدىر، نازارەتچى، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچىلارغا بىۋاسىتە ياكى تارماق شىركەت ئارقىلىق قەرز پۇل بەرسە بولمايدۇ.

116-ماددا شىركەت پايچىكلارغا مۇدىر، نازارەتچىلىك، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىملارنىڭ شىركەتتىن ئىش ھەققى ئېلىش ئەھۋالىنى قەرەللىك ئاشكارىلىشى كېرەك.

4-پاراگراف نازارەتچىلىك ھەيئىتى

117-ماددا پاي چەكلىك شىركىتى نازارەتچىلىك كومىتېتى تەسىس قىلىدۇ، ئۇنىڭ ئەزالىرى ئۈچتىن كەم بولسا بولمايدۇ.

نازارەتچىلىك كومىتېتى پايچىكلار ۋەكىللىرى ۋە مۇۋاپىق نىسبەتتىكى شىركەت ئىشچى-خىزمەتچىلەر ۋەكىللىرىنى ئۆز ئىچىگە ئېلىشى كېرەك، بۇنىڭ ئىچىدە ئىشچى-خىزمەتچىلەر ۋەكىللىرىنىڭ نىسبىتى ئۈچتىن بىر قىسىمدىن تۆۋەن بولسا بولمايدۇ، كونكرېت نىسبىتىنى شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلەيدۇ.
نازارەتچىلىك كومىتېتىدىكى ئىشچى-خىزمەتچىلەر ۋەكىللىرىنى شىركەتنىڭ ئىشچى-خىزمەتچىلەر قۇرۇلتىيى، ئىشچى-خىزمەتچىلەر يىغىنى ياكى باشقا شەكىلدىكى دېموكراتىك سايلام ئارقىلىق ۋۇجۇدقا كەلتۈرىدۇ.

نازارەتچىلىك كومىتېتىغا بىر رەئىس قويۇلىدۇ، مۇئاۋىن رەئىس قويۇلسىمۇ بولىدۇ.
نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ رەئىسى ۋە مۇئاۋىن رەئىسى بارلىق نازارەتچىلەرنىڭ تەڭدىن تولىسى سايلام ئارقىلىق ۋۇجۇدقا كېلىدۇ.
نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ رەئىسى نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ يىغىنىنى چاقىرىدۇ ۋە ئۇنىڭغا رىياسەتچىلىك قىلىدۇ؛
نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ رەئىسى ۋەزىپىسىنى ئادا قىلالمىسا ياكى ئادا قىلمىسا، نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ يىغىنىنى چاقىرىدۇ ۋە ئۇنىڭغا رىياسەتچىلىك قىلىدۇ؛
نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى ۋەزىپىسىنى ئادا قىلالمىسا ياكى ئادا قىلمىسا، يېرىمدىن كۆپرەك نازارەتچى بىرلىكتە بىر نازارەتچىنى سايلاپ نازارەتچىلىك كومىتېتى يىغىنىنى چاقىرىدۇ ۋە ئۇنىڭغا رىياسەتچىلىك قىلىدۇ.

مۇدىر، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىملار نازارەتچىلىكنى قوشۇمچە ئۆتىسە بولمايدۇ.

بۇ قانۇننىڭ 52-ماددىسىدىكى چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى نازارەتچىلىرىنىڭ ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى توغرىسىدىكى بەلگىلىمە پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ نازارەتچىلىرىگىمۇ تەتبىقلىنىدۇ.

118-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 53-، 54-ماددىسىدىكى چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ خىزمەت ھوقۇقى توغرىسىدىكى بەلگىلىمە پاي چەكلىك شىركىتى نازارەتچىلىك كومىتېتىغا تەتبىقلىنىدۇ.

نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ خىزمەت ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈشىگە كېتىدىغان خىراجەتنى شىركەت ئۈستىگە ئالىدۇ.

119-ماددا نازارەتچىلىك كومىتېتى ھەر 6 ئايدا كەم دېگەندە بىر قېتىم يىغىن ئاچىدۇ.
نازارەتچىلىك كومىتېتى ۋاقىتلىق نازارەتچىلىك كومىتېتى يىغىنى ئېچىش تەكلىپىنى بەرسە بولىدۇ.

نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ كېڭىشىش ئۇسۇلى ۋە ئاۋاز بېرىش تەرتىپى مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلىنىدۇ.

نازارەتچىلىك كومىتېتىنىڭ قارارى يېرىمدىن كۆپرەك نازارەتچىنىڭ ماقۇللىشىدىن ئۆتۈشى كېرەك.

نازارەتچىلىك كومىتېتى مۇھاكىمە قىلغان ئىشلار توغرىسىدىكى قارارنى يىغىن خاتىرىسىگە ئايلاندۇرۇشى، يىغىنغا قاتناشقان نازارەتچىلەر يىغىن خاتىرىسىگە ئىمزا قويۇشى كېرەك.

5-پاراگراف پېيى بازارغا سېلىنغان شىركەتلەرنىڭ تەشكىلىي ئاپپاراتى توغرىسىدىكى ئالاھىدە بەلگىلىمە

120-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان پېيى بازارغا سېلىنغان شىركەت پاي چېكىنى ئاكسىيە سودا ئورنىدا بازارغا سېلىپ سودا قىلىدىغان پاي چەكلىك شىركىتىنى كۆرسىتىدۇ.

121-ماددا پېيى بازارغا سېلىنغان شىركەتلەردىن بىر يىل ئىچىدە چوڭ-چوڭ مۈلۈكنى سېتىۋالغان، ساتقانلىرى ياكى كېپىللىك سوممىسى شىركەت مۈلكى ئومۇمىي سوممىسىنىڭ ％ 30 ىدىن ئاشقانلىرىغا پايچىكلار يىغىنى قارار چىقىرىشى ھەمدە يىغىنغا قاتناشقان پايچىكلارنىڭ قولىدىكى ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىنىڭ ئۈچتىن ئىككى قىسمىدىن كۆپرەكىنىڭ ماقۇللىشى كېرەك.

122-ماددا پېيى بازارغا سېلىنغان شىركەتتە مۇستەقىل مۇدىر تەسىس قىلىشنىڭ كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ.

123-ماددا پېيى بازارغا سېلىنغان شىركەتتە مۇدىرىيەت كاتىپى تەسىس قىلىنىدۇ، ئۇ، شىركەتنىڭ پايچىكلار يىغىنى ۋە مۇدىرىيەت يىغىنىنى تەييارلاش، ھۆججەت ساقلاش ۋە شىركەتنىڭ پايچىكلار ماتېرىياللىرىنى باشقۇرۇش، ئۇچۇر ئاشكارىلاش ئىشلىرى قاتارلىق ئىشلارغا مەسئۇل بولىدۇ.

124-ماددا پېيى بازارغا سېلىنغان شىركەت مۇدىرىنىڭ مۇدىرىيەت يىغىنى قارار قىلغان ئىشلارغا چېتىلىدىغان كارخانىلار بىلەن باغلىنىشلىق مۇناسىۋىتى بولسا، شۇ قارارغا قارىتا ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈشىگە يول قويۇلمايدۇ، باشقا مۇدىرلارغا ۋاكالىتەن ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىنىمۇ يۈرگۈزۈشىگىمۇ يول قويۇلمايدۇ.
بۇ مۇدىرىيەت يىغىنىنى يېرىمدىن كۆپرەك باغلىنىشلىق مۇناسىۋىتى يوق مۇدىرىيەت ئەزالىرى قاتناشسا بولىدۇ، مۇدىرىيەت يىغىنىدا چىقىرىلغان قارار باغلىنىشلىق مۇناسىۋىتى يوق مۇدىرلارنىڭ يېرىمىدىن كۆپرەكىنىڭ ماقۇللىشىدىن ئۆتۈشى كېرەك.
مۇدىرىيەتكە قاتنىشىدىغان باغلىنىشلىق مۇناسىۋىتى يوق مۇدىرلارنىڭ سانى ئۈچ كىشىگە يەتمىسە، بۇ ئىشنى پېيى بازارغا سېلىنغان شىركەت پايچىكلار يىغىنىنىڭ قاراپ چىقىشىغا سۇنۇش كېرەك.

5-باب پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ پېيىنى تارقىتىش ۋە ئۆتۈنۈپ بېرىش

1-پاراگراف پاي تارقىتىش

125-ماددا پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ كاپىتالى پايغا ئايرىلىدۇ، ھەربىر پاينىڭ سوممىسى ئوخشاش بولىدۇ.

شىركەتنىڭ پېيى پاي چېكى شەكلىدە قوللىنىلىدۇ.
پاي چېكى پايچىكنىڭ قولىدىكى پاينى شىركەت ئىمزا قويۇپ تارقاتقان ئىسپاتنىڭ ئىسپاتىدۇر.

126-ماددا پاي تارقىتىشتا ئادىل، ھەققانىي بولۇش پىرىنسىپى يولغا قويۇلىدۇ، ئوخشاش تۈردىكى ھەربىر پاي ئوخشاش ھوقۇققا ئىگە بولۇشى كېرەك.

ئوخشاش قېتىمدا تارقىتىلغان ئوخشاش تۈردىكى پاي چېكىنىڭ ھەر بىر پېيىنىڭ تارقىتىلىش شەرتى ۋە باھاسى ئوخشاش بولۇشى كېرەك؛
ھەرقانداق ئورۇن ياكى شەخس سېتىۋالغان پاينىڭ ھەر بىر پېيىغا ئوخشاش باھا سوممىسى تۆلىنىشى كېرەك.

127-ماددا پاي چېكى تارقىتىش باھاسى پۇل سوممىسى بويىچە تارقىتىلسىمۇ، پۇل سوممىسىدىن ئېشىپ كەتسىمۇ بولىدۇ، لېكىن پۇل سوممىسىدىن تۆۋەن بولسا بولمايدۇ.

128-ماددا پاي چېكى قەغەز يۈز شەكلى ياكى گوۋۇيۈەن ئاكسىيە نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش ئاپپاراتى بەلگىلىگەن باشقا شەكىللەر قوللىنىلىدۇ.

پاي چېكىگە تۆۋەندىكى ئاساسلىق ئىشلار ئېنىق يېزىلىشى كېرەك :

( 1 ) شىركەت نامى؛

( 2 ) شىركەت قۇرۇلغان ۋاقىت؛

( 3 ) پاي چېكىنىڭ تۈرى، پۇل سوممىسى ۋە ۋەكىللىك قىلىدىغان پاي سانى؛

( 4 ) پاي چېكىنىڭ نومۇرى.

پاي چېكىگە قانۇنىي ۋەكىل ئىمزا قويىدۇ، شىركەت تامغا باسىدۇ.

تەشەببۇس قىلغۇچىنىڭ پاي چېكىگە تەشەببۇس قىلغۇچىنىڭ پاي چېكىنىڭ خەت نۇسخىسى ئېنىق يېزىلىشى كېرەك.

129-ماددا شىركەت تارقاتقان پاي چېكى نامسىز پاي چېكى بولسىمۇ، نامسىز پاي چېكى بولسىمۇ بولىدۇ.

شىركەت تەشەببۇس قىلغۇچى، قانۇنىي ئىگىگە تارقاتقان پاي چېكى ئىسمى يېزىلغان پاي چېكى بولۇشى ھەمدە شۇ تەشەببۇس قىلغۇچى ۋە قانۇنىي ئىگىنىڭ نامى ياكى ئىسىم-فامىلىسى خاتىرىلىنىشى كېرەك، ئايرىم ھېساب نامى ياكى ۋەكىلىنىڭ ئىسىم-فامىلىسى بىلەن ئىسمىنى خاتىرىلەشكە يول قويۇلمايدۇ.

130-ماددا شىركەت داڭلىق پاي چېكى تارقاتقاندا، پايچىكلار ئىسىملىكىنى تەييارلاپ، تۆۋەندىكى ئىشلارنى خاتىرىلىشى كېرەك :

( 1 ) پايچىكنىڭ ئىسىم-فامىلىسى ياكى نامى ۋە تۇرۇشلۇق جايى؛

( 2 ) پايچىكلارنىڭ ئىلكىدىكى پاي سانى؛

( 3 ) پايچىكلارنىڭ ئىلكىدىكى پاي چېكىنىڭ نومۇرى؛

( 4 ) پايچىكلارنىڭ پايغا ئېرىشكەن ۋاقتى.

نامسىز پاي چېكى تارقاتقاندا، شىركەت ئۆزىنىڭ پاي چېكىنىڭ سانى، نومۇرى ۋە تارقىتىلغان ۋاقتىنى خاتىرىلىشى كېرەك.

131-ماددا گوۋۇيۈەن مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگىنىدىن باشقا تۈردىكى پايلارنى شىركەت تارقاتسا بولىدۇ، بۇ ھەقتە ئايرىم بەلگىلىمە چىقىرىدۇ.

132-ماددا پاي چەكلىك شىركىتى قۇرۇلغاندىن كېيىن، پايچىككە پاي چېكىنى رەسمىي تاپشۇرىدۇ.
شىركەت قۇرۇلۇشتىن ئىلگىرى پايچىكلارغا پاي چېكى تاپشۇرسا بولمايدۇ.

133-ماددا شىركەت يېڭى پاي چېكى تارقاتقاندا، پايچىكلار يىغىنى تۆۋەندىكى ئىشلار توغرىسىدا قارار چىقىرىشى كېرەك :

( 1 ) يېڭى پاي چېكىنىڭ تۈرى ۋە سوممىسى؛

( 2 ) يېڭى پاي چېكىنىڭ تارقىتىلىش باھاسى؛

( 3 ) يېڭى پاي چېكى تارقىتىشنىڭ باشلىنىش-ئاخىرلىشىش كۈنى؛

( 4 ) ئەسلىدە بار بولغان پايچىكلارغا تارقىتىلىدىغان يېڭى پاينىڭ تۈرى ۋە سوممىسى.

134-ماددا شىركەت گوۋۇيۈەن ئاكسىيە نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش ئاپپاراتىنىڭ تەستىقى بىلەن يېڭى پاي چېكىنى ئاشكارا تارقاتقاندا، يېڭى پاينىڭ پاي چېكىگە خېرىدار چاقىرىش چۈشەندۈرمىسى ۋە مالىيە-بوغالتىرلىق دوكلاتىنى ئېلان قىلىشى ھەمدە پاي ئېتىراپنامىسى تۈزۈشى شەرت.

بۇ قانۇننىڭ 87-، 88-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە شىركەتنىڭ يېڭى پاينى ئاشكارا تارقىتىشىغا تەتبىقلىنىدۇ.

135-ماددا شىركەت يېڭى پاي چېكى تارقاتقاندا، شىركەتنىڭ تىجارەت ئەھۋالى ۋە مالىيە ئەھۋالىغا قاراپ باھا قويۇش لايىھەسىنى بېكىتسە بولىدۇ.

136-ماددا شىركەت يېڭى پاي چېكى تارقىتىپ يېتەرلىك مەبلەغ توپلىغاندىن كېيىن، شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا تىزىم ئۆزگەرتىش رەسمىيىتى ئۆتىشى ھەمدە ئېلان چىقىرىشى شەرت.

2-پاراگراف پاي ئۆتۈنۈپ بېرىش

137-ماددا پايچىكنىڭ ئىلكىدىكى پاي قانۇن بويىچە ئۆتۈنۈپ بېرىلسە بولىدۇ.

138-ماددا پايچىكلار ئۆز پېيىنى ئۆتۈنۈپ بېرىشتە، قانۇن بويىچە قۇرۇلغان ئاكسىيە سودىسى سورۇنىدا ئېلىپ بېرىشى ياكى گوۋۇيۈەن بەلگىلىگەن باشقا ئۇسۇللار بويىچە ئېلىپ بېرىشى كېرەك.

139-ماددا تىزىمغا ئېلىنغان پاي چېكىنى پايچىكلار كىتاب يادلاش ئۇسۇلى ياكى قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن باشقا ئۇسۇللار بىلەن ئۆتۈنۈپ بېرىدۇ؛
ئۆتۈنۈپ بېرىلگەندىن كېيىن، شىركەت ئۆتۈنۈلگۈچىنىڭ ئىسىم-فامىلىسى ياكى نامى ۋە تۇرۇشلۇق جايىنى پايچىكلار ئىسىملىكىگە خاتىرىلەيدۇ.

پايچىكلار يىغىنى ئېچىلىشتىن بۇرۇنقى 20 كۈن ئىچىدە ياكى شىركەت پاي پايدىسىنى تەقسىملەش ئۆلچىمىنى قارار قىلىشتىن بۇرۇنقى بەش كۈن ئىچىدە، ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن پايچىكلار ئىسىملىكىنى ئۆزگەرتىپ تىزىملىتىشقا بولمايدۇ.
لېكىن، قانۇندا پېيى بازارغا سېلىنغان شىركەتلەرنىڭ پايچىكلار ئىسىملىكىنى ئۆزگەرتىشكە قارىتا ئايرىم بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

140-ماددا نامسىز پاي چېكىنى ئۆتۈنۈپ بېرىشتە، پايچىك شۇ پاي چېكىنى ئۆتۈنۈلگۈچىگە تاپشۇرۇپ بەرگەندىن كېيىنلا ئۆتۈنۈپ بېرىش كۈچىگە ئىگە بولىدۇ.

141-ماددا تەشەببۇسچىنىڭ ئىلكىدىكى شۇ شىركەتنىڭ پېيىنى شىركەت قۇرۇلغان كۈندىن باشلاپ 1 يىل ئىچىدە ئۆتۈنۈپ بېرىشكە بولمايدۇ.
شىركەت پاينى ئاشكارا تارقىتىشتىن بۇرۇن تارقاتقان پاينى شىركەت پاي چېكى ئاكسىيە بېرژىسىدا پېيى بازارغا سېلىنىپ سودا قىلىنغان كۈندىن باشلاپ بىر يىل ئىچىدە ئۆتۈنۈپ بېرىشكە بولمايدۇ.

شىركەت مۇدىرى، نازارەتچىسى، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىملار شۇ شىركەتنىڭ ئىلكىدىكى پېيى ۋە ئۆزگىرىش ئەھۋالىنى شىركەتكە مەلۇم قىلىشى كېرەك، ۋەزىپە ئۆتىگەن مەزگىلدە ھەر يىلى ئۆتۈنۈپ بەرگەن پاي شۇ شىركەتنىڭ ئىلكىدىكى ئومۇمىي پاينىڭ ％ 25 ىدىن ئېشىپ كەتسە بولمايدۇ؛
ئىلكىدىكى بۇ شىركەتنىڭ پېيىنى شىركەتنىڭ پاي چېكى بازارغا سېلىنىپ سودا قىلغان كۈندىن باشلاپ بىر يىل ئىچىدە ئۆتۈنۈپ بېرىشكە بولمايدۇ.
يۇقىرىقى خادىملار خىزمەتتىن ئايرىلغاندىن كېيىنكى يېرىم يىل ئىچىدە، قولىدىكى شۇ شىركەتنىڭ پېيىنى ئۆتۈنۈپ بەرسە بولمايدۇ.
شىركەت نىزامنامىسىدە شىركەت مۇدىرى، نازارەتچىسى، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىملارنىڭ ئۆز ئىلكىدىكى شۇ شىركەتنىڭ پېيىنى ئۆتۈنۈپ بېرىشىگە قارىتا باشقا چەكلەش خاراكتېرلىك بەلگىلىمىلەر چىقىرىلسا بولىدۇ.

142-ماددا شىركەت ئۆز شىركىتىنىڭ پېيىنى سېتىۋالسا بولمايدۇ.
لېكىن، تۆۋەندىكى ئەھۋاللاردىن بىرى كۆرۈلگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا :

( 1 ) شىركەت رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالنى ئازايتىش؛

( 2 ) شۇ شىركەتنىڭ پېيى بار باشقا شىركەتلەر بىلەن بىرلىشىش؛

( 3 ) پاينى ئىشچى-خىزمەتچىلەرنىڭ پاي ھوقۇقى پىلانى ياكى پاي ھوقۇقى ئارقىلىق رىغبەتلەندۈرۈشىگە ئىشلىتىش؛

( 4 ) پايچىكلار پايچىكلار يىغىنى چىقارغان شىركەتنى بىرلەشتۈرۈش، ئايرىش قارارىغا باشقىچە پىكىردە بولۇپ، شىركەتتىن ئۆزىنىڭ پېيىنى سېتىۋېلىشنى تەلەپ قىلسا؛

( 5 ) پاينى پېيى بازارغا سېلىنغان شىركەت تارقاتقان پاي چېكىگە ئالماشتۇرۇشقا بولىدىغان شىركەت زايومىغا ئايلاندۇرۇشقا ئىشلىتىش؛

( 6 ) پېيى بازارغا سېلىنغان شىركەت شىركەتنىڭ قىممىتى ۋە پايچىكلارنىڭ ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداشنىڭ ئېھتىياجى.

ئالدىنقى تارماقنىڭ ( 1 ) تارماقچىسى، ( 2 ) تارماقچىسىدا بەلگىلەنگەن ئەھۋال سەۋەبىدىن شىركەت پېيىنى سېتىۋالماقچى بولسا، پايچىكلار يىغىنىنىڭ قارارىدىن ئۆتكۈزۈشى كېرەك؛
ئالدىنقى تارماقنىڭ ( 3 ) تارماقچىسى، ( 5 ) تارماقچىسى ۋە ( 6 ) تارماقچىسىدا بەلگىلەنگەن ئەھۋال سەۋەبىدىن، شىركەت پېيىنى سېتىۋالغان شىركەت نىزامنامىسىدىكى بەلگىلىمە ياكى پايچىكلار يىغىنىدا بېرىلگەن ھوقۇق بويىچە، ئۈچتىن ئىككى قىسىمدىن ئارتۇق مۇدىر قاتناشقان مۇدىرىيەت يىغىنىنىڭ قارارىدىن ئۆتكۈزسە بولىدۇ.

شىركەت مۇشۇ ماددىنىڭ 1-تارمىقىدىكى بەلگىلىمە بويىچە ئۆز شىركىتىنىڭ پېيىنى سېتىۋالغاندىن كېيىن، ( 1 ) تارماقچىسىدىكى ئەھۋال كۆرۈلسە، سېتىۋالغان كۈندىن باشلاپ 10 كۈن ئىچىدە رويخەتتىن ئۆچۈرۈشى كېرەك؛
( 2 ) تارماقچىسى، ( 4 ) تارماقچىسىدىكى ئەھۋالغا تەۋە بولغانلىرىنى ئالتە ئاي ئىچىدە ئۆتۈنۈپ بېرىش ياكى رويخەتتىن ئۆچۈرۈش كېرەك؛
( 3 ) تارماقچىسى، ( 5 ) تارماقچىسى ۋە ( 6 ) تارماقچىسىدىكى ئەھۋالغا تەۋە بولسا، شىركەت جەمئىي ئىلكىدە تۇتقان شۇ شىركەتنىڭ پاي سانى شۇ شىركەت تارقاتقان پاي ئومۇمىي سوممىسىنىڭ% 10 ىدىن ئېشىپ كەتمەسلىكى ھەمدە ئۈچ يىل ئىچىدە ئۆتۈنۈپ بېرىشى ياكى رويخەتتىن ئۆچۈرۈشى كېرەك.

پېيى بازارغا سېلىنغان شىركەتلەر شۇ شىركەتنىڭ پېيىنى سېتىۋالغاندا، «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئاكسىيە قانۇنى»دىكى بەلگىلىمە بويىچە، ئۇچۇر ئاشكارىلاش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىشى كېرەك.
پېيى بازارغا سېلىنغان شىركەتلەر مۇشۇ ماددىنىڭ 1-تارمىقىنىڭ ( 3 ) تارماقچىسى، ( 5 ) تارماقچىسى ۋە ( 6 ) تارماقچىسىدا بەلگىلەنگەن ئەھۋال سەۋەبىدىن شۇ شىركەتنىڭ پېيىنى سېتىۋالغان بولسا، ئاشكارا مەركەزلىك سودا ئۇسۇلى ئارقىلىق ئېلىپ بېرىلىشى كېرەك.

شىركەت ئۆز شىركىتىنىڭ پاي چېكىنى گۆرۈ ھوقۇقىنىڭ نىشانى قىلسا بولمايدۇ.

143-ماددا ئىسىم يېزىلغان پاي چېكى ئوغرىلانغاندا، يوقاپ كەتكەندە ياكى يوقاپ كەتكەندە، پايچىكلار «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ھەق تەلەپ دەۋا قانۇنى»دا بەلگىلەنگەن ئېلان قىلىپ سۈيلەش تەرتىپى بويىچە، خەلق سوت مەھكىمىسىدىن شۇ پاي چېكىنىڭ كۈچتىن قالغانلىقىنى جاكارلاشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.
خەلق سوت مەھكىمىسى بۇ پاي چېكىنىڭ كۈچتىن قالغانلىقىنى جاكارلىغاندىن كېيىن، پايچىكلار شىركەتكە پاي چېكىنى تولۇقلاپ بېرىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ.

144-ماددا پېيى بازارغا سېلىنىدىغان شىركەتنىڭ پاي چېكى ئالاقىدار قانۇن، مەمۇرىي نىزام ۋە ئاكسىيە بېرژىسىنىڭ سودا قائىدىسى بويىچە بازارغا سېلىنىپ سودا قىلىنىدۇ.

145-ماددا پېيى بازارغا سېلىنغان شىركەت قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە، ئۆزىنىڭ مالىيە ئەھۋالى، تىجارەت ئەھۋالى ۋە چوڭ-چوڭ دەۋالىرىنى ئاشكارىلىشى، ھەر بوغالتىرلىق يىلى يېرىم يىلدا بىر قېتىم مالىيە-بوغالتىرلىق دوكلاتى ئېلان قىلىشى شەرت.

6-باب شىركەت مۇدىرى، نازارەتچىسى، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىملارنىڭ سالاھىيىتى ۋە مەجبۇرىيىتى

146-ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، شىركەتنىڭ مۇدىرى، نازارەتچىسى، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچىسى بولسا بولمايدۇ :

( 1 ) ھەق تەلەپ ھەرىكەت ئىقتىدارى بولماسلىق ياكى ھەق تەلەپ ھەرىكەت ئىقتىدارىغا چەك قويۇش؛

( 2 ) خىيانەتچىلىك، پارىخورلۇق، مال-مۈلۈكنى ئىگىلىۋېلىش، مال-مۈلكىنى ئىشلىتىۋېلىش ياكى سوتسىيالىستىك بازار ئىگىلىكى تەرتىپىگە بۇزغۇنچىلىق قىلىش سەۋەبىدىن جىنايى جازا ھۆكۈم قىلىندى، ئىجرا مۇددىتى بەش يىلدىن ئاشمىغانلار ياكى جىنايەت ئۆتكۈزۈش سەۋەبىدىن سىياسىي ھوقۇقىدىن مەھرۇم قىلىنغانلار، ئىجرا مۇددىتى 5 يىلدىن ئاشمىغانلار؛

( 3 ) ۋەيران بولۇش ھېساباتىنى ئېنىقلاشنى ئۈستىگە ئالغان شىركەت، كارخانىنىڭ مۇدىرى ياكى زاۋۇت باشلىقى، دىرېكتورلىرىدىن شۇ شىركەت ۋە كارخانىنىڭ ۋەيران بولۇشىغا شەخسىي جاۋابكارلىقى بارلىرى شۇ شىركەت، كارخانىنىڭ ۋەيران بولۇش ھېساباتىنى ئاخىرلاشتۇرغان كۈندىن باشلاپ ئۈچ يىلدىن ئاشمىغان بولسا؛

( 4 ) قانۇنغا خىلاپ ھالدا تىجارەت كىنىشكىسى بىكار قىلىنغان، تاقىۋېتىشكە بۇيرۇلغان شىركەت، كارخانىنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋەكىلى بولغان ھەمدە شەخسىي جاۋابكارلىقى بار بولسا، شۇ شىركەت، كارخانىنىڭ تىجارەت كىنىشكىسى ئەمەلدىن قالدۇرۇلغان كۈندىن باشلاپ ئۈچ يىلدىن ئېشىپ كەتمىگەن بولۇش؛

( 5 ) شەخس ئۈستىگە ئالغان سوممىسى كۆپرەك قەرزنىڭ مۇددىتى توشۇپ تۆلەنمىسە.

شىركەت ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپ ھالدا مۇدىر، نازارەتچى سايلىغان، تەيىنلىگەن ياكى يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىملارنى تەكلىپ قىلغان بولسا، شۇ سايلام، تەيىنلەپ بېرىش ياكى تەكلىپ قىلىش ئىناۋەتسىز بولىدۇ.

مۇدىر، نازارەتچىلىك، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىملاردا ۋەزىپە ئۆتىگەن مەزگىلدە، مۇشۇ ماددىنىڭ 1-تارمىقىدا كۆرسىتىلگەن ئەھۋاللار كۆرۈلسە، شىركەت ئۇنى ۋەزىپىسىدىن قالدۇرۇشى كېرەك.

147-ماددا مۇدىر، نازارەتچى، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىملار قانۇن، مەمۇرىي نىزام ۋە شىركەت نىزامنامىسىگە رىئايە قىلىشى، شىركەت ئۈچۈن سادىق مەجبۇرىيىتى ۋە تىرىشىش مەجبۇرىيىتى بار.

مۇدىر، نازارەتچىلىك، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىملار خىزمەت ھوقۇقىدىن پايدىلىنىپ پارا ياكى باشقا قانۇنسىز كىرىم قىلسا، شىركەتنىڭ مال-مۈلكىنى ئىگىلىۋالسا بولمايدۇ.

148-ماددا مۇدىر، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىملاردا تۆۋەندىكى قىلمىشلار كۆرۈلسە بولمايدۇ :

( 1 ) شىركەتنىڭ مەبلىغىنى ئىشلىتىۋېلىش؛

( 2 ) شىركەت مەبلىغىنى ئۆز نامىدا ياكى باشقا شەخسىي نامىدا ھېسابات ئېچىپ ساقلاش؛

( 3 ) شىركەت نىزامنامىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، پايچىكلار كېڭىشى، پايچىكلار يىغىنى ياكى مۇدىرىيەتنىڭ ماقۇللۇقىنى ئالماي تۇرۇپ، شىركەت مەبلىغىنى باشقىلارغا قەرز بېرىش ياكى شىركەت مال-مۈلكىنى باشقىلارغا كېپىل قىلىش؛

( 4 ) شىركەت نىزامنامىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ ياكى پايچىكلار كېڭىشى، پايچىكلار يىغىنىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئالماي تۇرۇپ، شۇ شىركەت بىلەن توختام تۈزۈش ياكى سودا قىلىش؛

( 5 ) پايچىكلار كېڭىشى ياكى پايچىكلار يىغىنىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئالماي تۇرۇپ، ۋەزىپىسىدىكى قولايلىقتىن پايدىلىنىپ ئۆزى ياكى باشقىلارغا شىركەتكە تەۋە سودا پۇرسىتى يارىتىپ، ئۆز ئالدىغا تىجارەت قىلغان ياكى باشقىلارغا ۋەزىپە ئۆتىگەن شىركەتكە ئوخشاش كەسىپنى باشقۇرغان بولۇش؛

( 6 ) باشقىلار شىركەت بىلەن سودىلاشقان شېرىنكانىنى ئۆزىگە تەۋە قىلىش؛

( 7 ) شىركەت مەخپىيىتىنى ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن ئاشكارىلاش؛

( 8 ) شىركەتكە سادىق بولۇش مەجبۇرىيىتىگە خىلاپ باشقا قىلمىشلار.

مۇدىر، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىملارنىڭ ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ تاپقان كىرىمى شىركەتكە تەۋە بولۇشى كېرەك.

149-ماددا مۇدىر، نازارەتچى، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىملاردىن شىركەت ۋەزىپىسىنى ئىجرا قىلغاندا قانۇن، مەمۇرىي نىزاملار ياكى شىركەت نىزامنامىسىدىكى بەلگىلىمىلەرگە خىلاپلىق قىلىپ، شىركەتكە زىيان سالغانلىرى تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

150-ماددا پايچىكلار كېڭىشى ياكى پايچىكلار يىغىنى مۇدىر، نازارەتچىلىك، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىملاردىن يىغىنغا سىرتتىن قاتنىشىشنى تەلەپ قىلسا، مۇدىر، نازارەتچىلىك ۋە يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىملار پايچېكلارنىڭ سوئالىغا سىرتتىن قاتنىشىشى ھەمدە ئۇلارنىڭ سوئال قويۇشىنى قوبۇل قىلىشى كېرەك.

مۇدىر ۋە يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىملار نازارەتچىلىك كومىتېتى ياكى نازارەتچىلىك كومىتېتى تەسىس قىلمىغان چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ نازارەتچىلىرىنى ئالاقىدار ئەھۋاللار ۋە ماتېرىياللار بىلەن ئەينەن تەمىنلىشى كېرەك، نازارەتچىلىك كومىتېتى ياكى نازارەتچىلەرنىڭ خىزمەت ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈشىگە دەخلى يەتكۈزسە بولمايدۇ.

151-ماددا مۇدىر، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىملاردا مۇشۇ قانۇننىڭ 149-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن ئەھۋال كۆرۈلسە، چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ پايچىكى، پاي چەكلىك شىركىتى ئۇدا 180 كۈندىن ئارتۇق شىركەتنىڭ ％ 1 تىن ئارتۇق پېيىنى ئايرىم ياكى جەمئىي ئىلكىدە تۇتقان پايچىك نازارەتچىلىك كومىتېتى ياكى نازارەتچىلىك كومىتېتى تەسىس قىلمىغان چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ نازارەتچىسىدىن خەلق سوت مەھكىمىسىگە دەۋا قىلىشنى يازما تەلەپ قىلسا بولىدۇ؛
نازارەتچىلەردە مۇشۇ قانۇننىڭ 149-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن ئەھۋال كۆرۈلسە، يۇقىرىدا بايان قىلىنغان پايچىكلار مۇدىرىيەت ياكى مۇدىرىيەت تەسىس قىلىنمىغان چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ ئىجرا مۇدىرى ئۈستىدىن خەلق سوت مەھكىمىسىگە دەۋا قىلىشنى يازما تەلەپ قىلسا بولىدۇ.

نازارەتچىلىك كومىتېتى، نازارەتچىلىك كومىتېتى تەسىس قىلىنمىغان چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ نازارەتچىسى ياكى مۇدىرىيەت، ئىجرا مۇدىرلىرى ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن پايچىكلارنىڭ يازما تەلىپىنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىن دەۋا قىلىشنى رەت قىلسا ياكى ئىلتىماسنى تاپشۇرۇۋالغان كۈندىن باشلاپ 30 كۈن ئىچىدە دەۋا قىلمىسا،
ياكى ئەھۋال جىددىي بولۇپ، دەرھال دەۋا قىلمىسا، شىركەت مەنپەئىتى تولدۇرغۇسىز زىيانغا ئۇچرايدۇ، ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن پايچىكلار شىركەتنىڭ مەنپەئىتى ئۈچۈن ئۆز نامىدا خەلق سوت مەھكىمىسىگە بىۋاسىتە دەۋا قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

باشقىلار شىركەتنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىگە دەخلى-تەرۇز قىلىپ، شىركەتكە زىيان سالغان بولسا، بۇ ماددىنىڭ 1-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن پايچىكلار ئالدىنقى ئىككى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە خەلق سوت مەھكىمىسىگە دەۋا قىلسا بولىدۇ.

152-ماددا مۇدىر، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىملار قانۇن، مەمۇرىي نىزاملار ياكى شىركەت نىزامنامىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، پايچىكلارنىڭ مەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزگەن بولسا، پايچىكلار خەلق سوت مەھكىمىسىگە دەۋا قىلسا بولىدۇ.

7-باب شىركەت زايومى

153-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان شىركەت زايومى شىركەت قانۇندا بەلگىلەنگەن تەرتىپ بويىچە تارقىتىدىغان، ئۆسۈمى ۋە دىرىنى مەلۇم مۆھلەتتە قايتۇرۇشقا پۈتۈشىدىغان ئاكسىيەنى كۆرسىتىدۇ.

شىركەت شىركەت زايومى تارقىتىشتا «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئاكسىيە قانۇنى»دا بەلگىلەنگەن تارقىتىش شەرتىگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك.

154-ماددا شىركەت زايومى تارقىتىش ئىلتىماسى گوۋۇيۈەن ھوقۇق بەرگەن تارماقنىڭ تەستىقىدىن ئۆتكەندىن كېيىن، شىركەت زايومى توپلاش چارىسىنى ئېلان قىلىش كېرەك.

شىركەت زايومى توپلاش چارىسىدە تۆۋەندىكى ئاساسلىق ئىشلار ئېنىق يېزىلىشى كېرەك :

( 1 ) شىركەت نامى؛

( 2 ) زايوم ئارقىلىق توپلانغان مەبلەغنىڭ ئىشلىتىلىش ئورنى؛

( 3 ) زايوم ئومۇمىي سوممىسى ۋە زايوم پۇل سوممىسى؛

( 4 ) زايوم ئۆسۈم نىسبىتىنى بېكىتىش ئۇسۇلى؛

( 5 ) دىرى بىلەن ئۆسۈمىنى قايتۇرۇش مۇددىتى ۋە ئۇسۇلى؛

( 6 ) زايوم كېپىللىكى بېرىش ئەھۋالى؛

( 7 ) زايوم تارقىتىش باھاسى، تارقىتىشنىڭ باشلىنىش ۋە ئاخىرلىشىش كۈنى؛

( 8 ) شىركەتنىڭ ساپ مۈلۈك سوممىسى؛

( 9 ) تارقىتىلغان، مۇددىتى تېخى توشمىغان شىركەت زايومىنىڭ ئومۇمىي سوممىسى؛

( 10 ) شىركەت زايومىنى سېتىپ بېرىش ئاپپاراتى.

155-ماددا شىركەت ئەمەلىي بۇيۇم بېلىتى شەكلىدە شىركەت زايومى تارقىتىشتا، زايومغا شىركەت نامى، زايوم پۇل سوممىسى، ئۆسۈم نىسبىتى، قايتۇرۇش مۇددىتى قاتارلىق ئىشلارنى ئېنىق يېزىشى ھەمدە قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋەكىل ئىمزا قويۇشى، شىركەت تامغا بېسىشى شەرت.

156-ماددا شىركەت زايومى نامسىز زايوم قىلىنسىمۇ، نامسىز زايوم بېرىلسىمۇ بولىدۇ.

157-ماددا شىركەت شىركەت زايومى تارقاتقاندا، شىركەت زايومىنىڭ كۆتەك دەپتىرىنى تەييارلاپ قويۇشى كېرەك.

ئىسىم يېزىلغان شىركەت زايومى تارقىتىشتا، شىركەت زايومىنىڭ كۆتەك دەپتىرىگە تۆۋەندىكى ئىشلارنى ئېنىق يېزىش كېرەك :

( 1 ) زايوم ئىگىسىنىڭ ئىسىم-فامىلىسى ياكى نامى ۋە تۇرۇشلۇق جايى؛

( 2 ) زايوم ئىگىسى زايومغا ئېرىشكەن ۋاقىت ۋە زايوم نومۇرى؛

( 3 ) زايوم ئومۇمىي سوممىسى، زايومنىڭ پۇل سوممىسى، ئۆسۈم نىسبىتى، دىرى بىلەن ئۆسۈمىنى قايتۇرۇش مۇددىتى ۋە ئۇسۇلى؛

( 4 ) زايوم تارقىتىلغان ۋاقىت.

نامسىز شىركەت زايومى تارقىتىشتا، شىركەتنىڭ زايوم كۆتىكى دەپتىرىگە زايوم ئومۇمىي سوممىسى، ئۆسۈم نىسبىتى، قايتۇرۇش مۇددىتى ۋە ئۇسۇلى، تارقىتىلغان ۋاقتى ۋە زايوم نومۇرىنى ئېنىق يېزىش كېرەك.

158-ماددا شىركەت زايومىنى تىزىملاش، راسچوت قىلىش ئاپپاراتى زايومنى تىزىملاش، ساقلاپ باشقۇرۇش، ئۆسۈمىنى قايتۇرۇش، نەقلەشتۈرۈش قاتارلىق ئالاقىدار تۈزۈملەرنى ئورنىتىشى كېرەك.

159-ماددا شىركەت زايومىنى ئۆتۈنۈپ بېرىشكە بولىدۇ، ئۆتۈنۈپ بېرىش باھاسىنى ئۆتۈنۈپ بەرگۈچى بىلەن ئۆتۈنۈلگۈچى پۈتۈشىدۇ.

شىركەت زايومى ئاكسىيە بېرژىسىدا بازارغا سېلىنىپ سودا قىلىنغان بولسا، ئاكسىيە بېرژىسىنىڭ سودا قائىدىسى بويىچە ئۆتۈنۈپ بېرىلىدۇ.

160-ماددا ئىسىم يېزىلغان شىركەت زايومىنى زايوم ئىگىسى كىتاب يادلاش ئۇسۇلى ياكى قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن باشقا ئۇسۇللار بىلەن ئۆتۈنۈپ بېرىدۇ؛
ئۆتۈنۈپ بېرىلگەندىن كېيىن، شىركەت ئۆتۈنۈلگۈچىنىڭ ئىسىم-فامىلىسى ياكى نامى ۋە تۇرۇشلۇق جايىنى شىركەت زايومىنىڭ كۆتەك دەپتىرىگە خاتىرىلەيدۇ.

نامسىز شىركەت زايومىنى ئۆتۈنۈپ بېرىشتە، زايوم ئىلكىدە تۇتقۇچى ئۇنى ئۆتۈنۈلگۈچىگە تاپشۇرۇپ بەرگەندىن كېيىنلا ئۆتۈنۈپ بېرىش كۈچىگە ئىگە بولىدۇ.

161-ماددا پېيى بازارغا سېلىنغان شىركەت پايچىكلار يىغىنى قارار قىلىپ، پاي چېكىگە ئايلاندۇرۇشقا بولىدىغان شىركەت زايومى تارقاتسا بولىدۇ ھەمدە شىركەت زايومى توپلاش چارىسىدە كونكرېت ئالماشتۇرۇش چارىسىنى بەلگىلەيدۇ.
پېيى بازارغا سېلىنغان شىركەت پاي چېكىگە ئايلاندۇرۇشقا بولىدىغان شىركەت زايومى تارقىتىشتا، گوۋۇيۈەننىڭ ئاكسىيە نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش ئاپپاراتىنىڭ تەستىقلىشىغا يوللاش كېرەك.

پاي چېكىگە ئالماشتۇرغىلى بولىدىغان شىركەت زايومى تارقىتىشتا، زايومغا ئالماشتۇرۇشقا بولىدىغان شىركەت زايومىنىڭ خەت-نۇسخىسىنى ئېنىق يېزىش ھەمدە شىركەت زايومىنىڭ كۆتەك دەپتىرىگە شىركەت زايومىغا ئالماشتۇرۇشقا بولىدىغان سوممىنى ئېنىق يېزىش كېرەك.

162-ماددا پاي چېكىگە ئالماشتۇرغىلى بولىدىغان شىركەت زايومى تارقاتقاندا، شىركەت ئۆزىنىڭ ئالماشتۇرۇش ئۇسۇلى بويىچە زايوم ئىگىسىگە پاي چېكى ئالماشتۇرۇپ بېرىشى كېرەك، لېكىن زايوم ئىگىسى پاي چېكىنى ئالماشتۇرۇش ياكى پاي چېكىنى ئالماشتۇرماسلىققا نىسبەتەن تاللاشقا ھوقۇقلۇق.

سەككىزىنچى باب شىركەت مالىيەسى، بوغالتىرلىقى

163-ماددا شىركەت قانۇن، مەمۇرىي نىزام ۋە گوۋۇيۈەننىڭ مالىيە تارمىقىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە، شۇ شىركەتنىڭ مالىيە، بوغالتىرلىق تۈزۈمىنى ئورنىتىشى كېرەك.

164-ماددا شىركەت ھەر بىر بوغالتىرلىق يىلى ئاخىرلاشقاندا مالىيە-بوغالتىرلىق دوكلاتى تۈزۈشى ھەمدە قانۇن بويىچە بوغالتىرلىق ئورنى ئىقتىسادىي تەپتىش قىلىشى كېرەك.

مالىيە-بوغالتىرلىق دوكلاتىنى قانۇن، مەمۇرىي نىزاملار ۋە گوۋۇيۈەن مالىيە تارمىقىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە تەييارلاش كېرەك.

165-ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن مۆھلەت بويىچە مالىيە-بوغالتىرلىق دوكلاتىنى پايچىكلارغا تاپشۇرۇپ بېرىشى كېرەك.

پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ مالىيە-بوغالتىرلىق دوكلاتىنى پايچىكلار يىغىنى يىللىق يىغىنى ئېچىلغان 20 كۈندىن بۇرۇن مەزكۇر شىركەتكە تەييارلاپ قويۇش، پايچىكلارنىڭ كۆرۈشىگە بېرىش كېرەك؛
پاي چېكىنى ئاشكارا تارقىتىدىغان پاي چەكلىك شىركىتى مالىيە-بوغالتىرلىق دوكلاتىنى ئېلان قىلىشى شەرت.

166-ماددا شىركەت شۇ يىللىق باجدىن كېيىنكى پايدىنى تەقسىم قىلغاندا، ئالغان پايدىنىڭ ％ 10 ىنى شىركەتنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن جامائەت فوندىغا كىرگۈزۈشى كېرەك.
شىركەتنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن جامائەت فوندى جۇغلانما سوممىسى شىركەت رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالنىڭ% 50 تىن كۆپرەكى بولسا، قايتا ئالمىسىمۇ بولىدۇ.

شىركەتنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن جامائەت فوندى ئىلگىرىكى يىللىق زىياننى تولدۇرۇشقا يەتمىسە، ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە قانۇندا بەلگىلەنگەن جامائەت فوندىنى ئېلىشتىن بۇرۇن، ئالدى بىلەن شۇ يىللىق پايدا بىلەن زىياننى تولدۇرۇشى كېرەك.

شىركەت باجدىن كېيىنكى پايدىدىن قانۇندا بەلگىلەنگەن جامائەت فوندىنى ئالغاندىن كېيىن، پايچىكلار كېڭىشى ياكى پايچىكلار يىغىنىنىڭ قارارى ئارقىلىق، يەنە باجدىن كېيىنكى پايدىسىدىن خالىغان جامائەت فوندىنى ئالسا بولىدۇ.

شىركەت زىياننى تولدۇرغان ۋە جامائەت فوندىنى ئالغاندىن كېيىنكى قالدۇق باجنى تاپشۇرغاندىن كېيىنكى پايدىنى چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى مۇشۇ قانۇننىڭ 34-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە تەقسىم قىلىدۇ؛
پاي چەكلىك شىركىتى پايچىكنىڭ قولىدىكى پاي نىسبىتى بويىچە تەقسىم قىلىنىدۇ، لېكىن پاي چەكلىك شىركىتى نىزامنامىسىدە ئىلكىدىكى پاي نىسبىتى بويىچە تەقسىملەپ بېرىلمەيدىغانلىقى بەلگىلەنگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

پايچىكلار يىغىنى، پايچىكلار يىغىنى ياكى مۇدىرىيەت ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، شىركەت زىياننى تولدۇرۇش ۋە قانۇندا بەلگىلەنگەن جامائەت فوندىنى ئېلىشتىن بۇرۇن پايچىكلارغا پايدا تەقسىم قىلىپ بەرگەن بولسا، پايچىكلار بەلگىلىمىگە خىلاپ ھالدا تەقسىم قىلغان پايدىنى شىركەتكە قايتۇرۇپ بېرىشى شەرت.

شىركەتنىڭ ئىلكىدىكى مەزكۇر شىركەتنىڭ پېيى ئۈچۈن پايدا تەقسىملەشكە بولمايدۇ.

167-ماددا پاي چەكلىك شىركىتى پاي چېكى پۇل سوممىسى سوممىسىدىن يۇقىرى بولغان پاي تارقىتىش باھاسىدا پاي تارقىتىپ ئېرىشكەن ئۈستەك پۇلى، شۇنىڭدەك گوۋۇيۈەن مالىيە تارمىقى بەلگىلىگەن كاپىتال ئاممىۋى فوندىغا كىرگۈزۈلگەن باشقا كىرىمنى شىركەتنىڭ كاپىتال ئاممىۋى فوندى قاتارىغا كىرگۈزۈشى كېرەك.

168-ماددا شىركەتنىڭ جۇغلانما فوندى شىركەتنىڭ زىيىنىنى تولدۇرۇشقا، شىركەتنىڭ ئىشلەپچىقىرىش-تىجارىتىنى كېڭەيتىشكە ياكى شىركەت كاپىتالىنى كۆپەيتىشكە ئىشلىتىلىدۇ.
لېكىن، كاپىتال فوندىنى شىركەتنىڭ زىيىنىنى تولۇقلاشقا ئىشلىتىشكە بولمايدۇ.

قانۇندا بەلگىلەنگەن جامائەت فوندى كاپىتالغا ئايلاندۇرۇلغاندا، قالدۇرۇلغان شۇ جامائەت فوندى كۆپەيتىلىشتىن ئىلگىرى شىركەت رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالنىڭ ％ 25 ىدىن كەم بولسا بولمايدۇ.

16-ماددا شىركەت شىركەتنىڭ ئىقتىسادىي تەپتىش كەسپىنى تەكلىپ قىلىپ ئىشلەتكەن، بوشىتىپ بەرگەن بوغالتىرلىق ئورۇنلىرى شىركەت نىزامنامىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە، پايچىكلار يىغىنى، پايچىكلار يىغىنى ياكى مۇدىرىيەت تەرىپىدىن قارار قىلىنىدۇ.

شىركەت پايچىكلار يىغىنى، پايچىكلار يىغىنى ياكى مۇدىرىيەت بوغالتىرلىق ئورنىنى بوشىتىپ ئاۋاز بەرگەندە، بوغالتىرلىق ئورنىنىڭ پىكىر بايان قىلىشىغا رۇخسەت قىلىشى كېرەك.

170-ماددا شىركەت تەكلىپ قىلىپ ئىشلەتكەن بوغالتىرلىق ئورنىغا ھەقىقىي، مۇكەممەل بوغالتىرلىق ئىسپاتى، بوغالتىرلىق ھېسابات دەپتىرى، مالىيە-بوغالتىرلىق دوكلاتى ۋە باشقا بوغالتىرلىق ماتېرىياللىرىنى بېرىشى كېرەك، رەت قىلىشقا، تىقىۋېلىشقا، يالغان مەلۇم قىلىشقا يول قويۇلمايدۇ.

171-ماددا شىركەت قانۇندا بەلگىلەنگەن بوغالتىرلىق ھېسابات دەپتىرىدىن باشقا، ئايرىم بوغالتىرلىق ھېسابات دەپتىرى تۇرغۇزسا بولمايدۇ.

شىركەت مۈلكىگە قارىتا، ھەرقانداق شەخسىي نامدا ھېسابات ئېچىپ ساقلاشقا بولمايدۇ.

9-باب شىركەتلەرنى بىرلەشتۈرۈش، ئايرىش، مەبلەغنى كۆپەيتىش ۋە مەبلەغ ئازايتىش

172-ماددا شىركەتلەر بىرلەشكەندە، قوبۇل قىلىپ بىرلەشتۈرۈشكە ياكى يېڭىدىن تەسىس قىلىپ بىرلەشتۈرۈشكە بولىدۇ.

بىر شىركەت باشقا شىركەتلەرنى قوبۇل قىلىپ بىرلەشتۈرگەندە، قوبۇل قىلىنغان شىركەت تارقىتىۋېتىلىدۇ.
ئىككىدىن ئارتۇق شىركەت بىرلەشتۈرۈلۈپ يېڭى شىركەت تەسىس قىلىنىدۇ، بىرلەشتۈرۈلۈپ ھەرقايسى تەرەپلەر تارقىتىۋېتىلىدۇ.

173-ماددا شىركەتنى قوشۇۋېتىشتە، قوشۇۋەتكۈچى تەرەپلەر قوشۇۋېتىش كېلىشىمى ئىمزالىشى ھەمدە مۈلۈك بالانس جەدۋىلى ۋە مال-مۈلۈك تىزىملىكى تۈزۈشى كېرەك.
شىركەت بىرلەشتۈرۈش قارارى چىقىرىلغان كۈندىن باشلاپ 10 كۈن ئىچىدە ھەقدارغا ئۇقتۇرۇشى ھەمدە 30 كۈن ئىچىدە گېزىتتە ئېلان قىلىشى كېرەك.
ھەقدار ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرۇۋالغان كۈندىن باشلاپ 30 كۈن ئىچىدە، ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرۇۋالمىغان بولسا، ئېلان چىقىرىلغان كۈندىن باشلاپ 45 كۈن ئىچىدە، شىركەتتىن قەرزىنى ئۈزۈشنى ياكى مۇناسىپ كېپىللىك بېرىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.

174-ماددا شىركەت قوشۇلغاندا، قوشۇۋېتىلگەن ھەرقايسى تەرەپلەرنىڭ ھەقدارلىقى ۋە قەرزدارلىقىغا قوشۇلغاندىن كېيىن داۋاملىشىپ كەلگەن شىركەت ياكى يېڭى قۇرۇلغان شىركەت ۋارىسلىق قىلىشى كېرەك.

175-ماددا شىركەت ئايرىلىپ چىقىپ، ئۇنىڭ مال-مۈلكىنى مۇناسىپ ھالدا بۆلۈشۈش.

شىركەت ئايرىلىپ تۇرغاندا، بالانس جەدۋىلى ۋە مال-مۈلۈك تىزىملىكى تۈزۈش كېرەك.
شىركەت بۆلۈنۈش قارارى چىقىرىلغان كۈندىن باشلاپ 10 كۈن ئىچىدە ھەقدارغا ئۇقتۇرۇشى ھەمدە 30 كۈن ئىچىدە گېزىتكە ئېلان قىلىشى كېرەك.

176-ماددا شىركەتنىڭ بۆلۈنۈشتىن بۇرۇنقى قەرزىگە بۆلۈنگەندىن كېيىنكى شىركەت چاتما جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئالىدۇ.
لېكىن، شىركەت بۆلۈنۈشتىن بۇرۇن ھەقدار بىلەن قەرز ئۈزۈش توغرىسىدا ئايرىم پۈتۈشكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

177-ماددا شىركەت رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالنى ئازايتىشقا توغرا كەلگەندە، چوقۇم مۈلۈك قەرز جەدۋىلى ۋە مال-مۈلۈك تىزىملىكى تۈزۈشى شەرت.

شىركەت كاپىتالنى كېمەيتىش قارارى چىقىرىلغان كۈندىن باشلاپ 10 كۈن ئىچىدە ھەقدارغا ئۇقتۇرۇشى ھەمدە 30 كۈن ئىچىدە گېزىتتە ئېلان قىلىشى كېرەك.
ھەقدار ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرۇۋالغان كۈندىن باشلاپ 30 كۈن ئىچىدە، ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرۇۋالمىغان بولسا، ئېلان چىقىرىلغان كۈندىن باشلاپ 45 كۈن ئىچىدە، شىركەتتىن قەرزىنى ئۈزۈشنى ياكى مۇناسىپ كېپىللىك بېرىشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

178-ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى رويخەتكە ئالدۇرغان كاپىتالنى كۆپەيتكەندە، پايچىكلار يېڭىدىن كۆپەيگەن كاپىتالنى تاپشۇرۇشقا پۈتۈشكەن مەبلەغ مۇشۇ قانۇندا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى قۇرغان مەبلەغ توغرىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

پاي چەكلىك شىركىتى رويخەتكە ئېلىنغان كاپىتالنى كۆپەيتىش ئۈچۈن يېڭى پاي چېكى تارقاتقاندا، پايچىكلار يېڭى پاي چېكى سېتىۋالسا، مۇشۇ قانۇندا پاي چەكلىك شىركىتى پاي پۇلى تاپشۇرۇشقا ئالاقىدار بەلگىلىمە ئىجرا قىلىنىدۇ.

179-ماددا شىركەت بىرلەشكەن ياكى بۆلۈنگەن بولسا، تىزىملىتىلغان ئىشلاردا ئۆزگىرىش بولسا، قانۇن بويىچە شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا تىزىم ئۆزگەرتىش رەسمىيىتى بېجىرىش كېرەك؛
شىركەت تارقىتىۋېتىلگەن بولسا، شىركەتنى تىزىمدىن ئۆچۈرۈش رەسمىيىتىنى قانۇن بويىچە بېجىرىش كېرەك؛
يېڭى شىركەت قۇرۇشتا، قانۇن بويىچە شىركەت قۇرۇشنى تىزىملىتىش كېرەك.

شىركەت رويخەتكە ئېلىنغان كاپىتالنى كۆپەيتكەندە ياكى ئازايتقاندا، قانۇن بويىچە شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا تىزىم ئۆزگەرتىش رەسمىيىتى بېجىرىشى كېرەك.

ئونىنچى باب شىركەتنى تارقىتىۋېتىش ۋە ھېسابات ئېنىقلاش

180-ماددا شىركەت تۆۋەندىكى سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن تارقىتىۋېتىلىدۇ :

( 1 ) شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن تىجارەت مۇددىتى توشقان ياكى شىركەت نىزامنامىسىدا بەلگىلەنگەن باشقا تارقىتىۋېتىش سەۋەبلىرى كۆرۈلگەن بولسا؛

( 2 ) پايچىكلار كېڭىشى ياكى پايچىكلار يىغىنى تارقىتىۋېتىشنى قارار قىلسا؛

( 3 ) شىركەت قوشۇلۇش ياكى بۆلۈنۈش سەۋەبىدىن تارقىتىۋېتىش زۆرۈر بولسا؛

( 4 ) تىجارەت كىنىشكىسى قانۇن بويىچە بىكار قىلىنغان، تاقىۋېتىشكە بۇيرۇلغان ياكى ئەمەلدىن قالدۇرۇلغان بولسا؛

( 5 ) خەلق سوت مەھكىمىسى مۇشۇ قانۇننىڭ 182-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە تارقىتىۋېتىدۇ.

181-ماددا شىركەتتە مۇشۇ قانۇننىڭ 180-ماددا ( 1 ) تارماقچىسىدىكى ئەھۋال كۆرۈلسە، شىركەت نىزامنامىسىگە تۈزىتىش كىرگۈزۈش ئارقىلىق داۋاملاشسا بولىدۇ.

ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە شىركەت نىزامنامىسىگە تۈزىتىش كىرگۈزۈشتە، چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى چوقۇم ئۈچتىن ئىككى قىسىمدىن ئارتۇق ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىغا ئىگە پايچىكلارنىڭ ماقۇللۇقىدىن ئۆتۈشى، پاي چەكلىك شىركىتى پايچىكلار يىغىنى يىغىنىغا قاتناشقان پايچىكلارنىڭ ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىنىڭ ئۈچتىن ئىككى قىسمىدىن كۆپرەكىنىڭ ماقۇللۇقىدىن ئۆتكۈزۈشى كېرەك.

182-ماددا شىركەتنىڭ تىجارەت باشقۇرۇشىدا ئېغىر قىيىنچىلىق كۆرۈلۈپ، داۋاملىق مەۋجۇت بولۇپ تۇرۇش پايچىكلارنىڭ مەنپەئىتىنى زور زىيانغا ئۇچرىتىدۇ، باشقا يوللار ئارقىلىق ھەل قىلغىلى بولمىسا، شىركەتتىكى بارلىق پايچىكلارنىڭ ئاۋاز بېرىش ھوقۇقىنىڭ ％ 10 تىن كۆپرەكىنى ئىگىلىگەن پايچىكلار خەلق سوت مەھكىمىسىدىن شىركەتنى تارقىتىۋېتىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.

183-ماددا شىركەت مۇشۇ قانۇننىڭ 180-ماددا 1-تارماقچىسى، ( 2 ) تارماقچىسى، 4.( 5 ) تارماقچىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە تارقىتىۋېتىلگەن بولسا، تارقىتىۋېتىش سەۋەبى كۆرۈلگەن كۈندىن باشلاپ 15 كۈن ئىچىدە ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى قۇرۇپ، ھېسابات ئېنىقلاشنى باشلىشى كېرەك.
چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ ھېساب ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى پايچىكلاردىن تەركىب تاپىدۇ، پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى مۇدىر ياكى پايچىكلار يىغىنى بېكىتكەن خادىملاردىن تەركىب تاپىدۇ.
قەرەلى ئۆتۈپ كەتسىمۇ ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى قۇرۇپ، ھېسابات ئېنىقلىمىسا، ھەقدار خەلق سوت مەھكىمىسىگە ئالاقىدار خادىملارنى بەلگىلەپ ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى تەشكىللەپ، ھېسابات ئېنىقلاپ بېرىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ.
خەلق سوت مەھكىمىسى شۇ ئىلتىماسنى قوبۇل قىلىشى ھەمدە ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسىنى ۋاقتىدا تەشكىللەپ، ھېسابات ئېنىقلىشى كېرەك.

184-ماددا ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى ھېسابات ئېنىقلاش مەزگىلىدە تۆۋەندىكى خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ :

( 1 ) شىركەت مال-مۈلكىنى ئېنىقلاپ، ئايرىم-ئايرىم ھالدا مۈلۈك قەرز جەدۋىلى ۋە مال-مۈلۈك تىزىملىكى تۈزۈش؛

( 2 ) ھەقدارغا ئۇقتۇرۇش قىلىش، ئېلان قىلىش؛

( 3 ) ھېسابات ئېنىقلاشقا مۇناسىۋەتلىك شىركەت ئاخىرلاشتۇرمىغان كەسىپلەرنى بىر تەرەپ قىلىش؛

( 4 ) قەرز قالغان باج پۇلىنى ئېنىقلاپ تاپشۇرۇش ۋە ھېسابات ئېنىقلاش جەريانىدا شەكىللەنگەن باج پۇلى؛

( 5 ) ھەقدارلىق، قەرزدارلىقنى ئېنىقلاش؛

( 6 ) شىركەت قەرزىنى ئۈزۈپ بولغاندىن كېيىنكى قالدۇق مال-مۈلۈكنى بىر تەرەپ قىلىش؛

( 7 ) شىركەتكە ۋاكالىتەن ھەق تەلەپ دەۋا پائالىيىتىگە قاتنىشىش.

185-ماددا ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى قۇرۇلغان كۈندىن باشلاپ 10 كۈن ئىچىدە ھەقدارغا ئۇقتۇرۇشى ھەمدە 60 كۈن ئىچىدە گېزىتتە ئېلان قىلىشى كېرەك.
ھەقدار ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرۇۋالغان كۈندىن باشلاپ 30 كۈن ئىچىدە، ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرۇۋالمىغان بولسا، ئېلان چىقىرىلغان كۈندىن باشلاپ 45 كۈن ئىچىدە، ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسىغا ھەقدارلىقىنى مەلۇم قىلىشى كېرەك.

ھەقدار ھەقدارلىقىنى مەلۇم قىلىشتا، ھەقدارلىققا ئالاقىدار ئىشلارنى چۈشەندۈرۈشى ھەمدە ئىسپات ماتېرىيالى بېرىشى كېرەك.
ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى ھەقدارلىقنى تىزىملىتىشى كېرەك.

ھەقدارلىقنى مەلۇم قىلغان مەزگىلدە، ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى ھەقدارغا قەرز تۆلىسە بولمايدۇ.

186-ماددا ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى شىركەتنىڭ مال-مۈلكىنى ئېنىقلاپ، مۈلۈك قەرز جەدۋىلى ۋە مال-مۈلۈك تىزىملىكىنى تۈزگەندىن كېيىن، ھېسابات ئېنىقلاش لايىھەسى تۈزۈشى ھەمدە پايچىكلار يىغىنى، پايچىكلار يىغىنى ياكى خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ مۇئەييەنلەشتۈرۈشىگە يوللىشى كېرەك.

شىركەت مال-مۈلكى ئايرىم-ئايرىم ھالدا ھېسابات ئېنىقلاش ھەققى، ئىشچى-خىزمەتچىلەرنىڭ مائاشى، ئىجتىمائىي سۇغۇرتا ھەققى ۋە قانۇندا بەلگىلەنگەن تولۇقلىما پۇلىنى تۆلەيدۇ، قەرز قالغان باج پۇلىنى تاپشۇرىدۇ، شىركەتنىڭ قەرزىنى ئۈزگەندىن كېيىن ئېشىپ قالغان مال-مۈلۈكنى چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى پايچىكنىڭ مەبلەغ چىقارغان نىسبىتى بويىچە تەقسىم قىلىدۇ، پاي چەكلىك شىركىتى پايچىكنىڭ ئىلكىدىكى پاي نىسبىتى بويىچە تەقسىم قىلىپ بېرىدۇ.

ھېسابات ئېنىقلاش مەزگىلىدە، شىركەت مەۋجۇت بولۇپ تۇرىدۇ، لېكىن ھېسابات ئېنىقلاشقا مۇناسىۋەتسىز تىجارەت پائالىيىتىنى قانات يايدۇرسا بولمايدۇ.
شىركەتنىڭ مال-مۈلكىنى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە ئۈزۈپ بولۇشتىن بۇرۇن پايچىكلارغا تەقسىم قىلىپ بېرىشكە بولمايدۇ.

187-ماددا ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى شىركەتنىڭ مال-مۈلكىنى ئېنىقلاپ، مۈلۈك قەرز جەدۋىلى ۋە مال-مۈلۈك تىزىملىكى تۈزگەندىن كېيىن، شىركەتنىڭ مال-مۈلكىنىڭ قەرزىنى ئۈزۈشكە يەتمەيدىغانلىقىنى بايقىسا، خەلق سوت مەھكىمىسىگە ۋەيران بولغانلىقىنى جاكارلاشنى قانۇن بويىچە ئىلتىماس قىلىشى كېرەك.

شىركەت خەلق سوت مەھكىمىسى كېسىم چىقىرىپ ۋەيران بولغانلىقىنى جاكارلىغاندىن كېيىن، ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى ھېسابات ئېنىقلاش ئىشلىرىنى خەلق سوت مەھكىمىسىگە ئۆتكۈزۈپ بېرىشى كېرەك.

188-ماددا شىركەتتە ھېسابات ئېنىقلاش ئاخىرلاشقاندىن كېيىن، ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى ھېسابات ئېنىقلاش دوكلاتى تۈزۈپ، پايچىكلار يىغىنى، پايچىكلار يىغىنى ياكى خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ بېكىتىشىگە يوللىشى ھەمدە شىركەتنى تىزىملاش ئورگىنىغا يوللىشى، شىركەتنى تىزىمدىن ئۆچۈرۈشنى ئىلتىماس قىلىپ، شىركەتنى ئاخىرلاشتۇرۇشنى ئېلان قىلىشى كېرەك.

189-ماددا ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسىنىڭ ئەزالىرى خىزمىتىگە سادىق بولۇپ، ھېسابات ئېنىقلاش مەجبۇرىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلىشى كېرەك.

ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى ئەزالىرى خىزمەت ھوقۇقىدىن پايدىلىنىپ پارا ياكى باشقا قانۇنسىز كىرىم قىلسا، شىركەتنىڭ مال-مۈلكىنى ئىگىلىۋالسا بولمايدۇ.

ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسىنىڭ ئەزالىرى قەستەنلىك ياكى زور سەۋەنلىك بىلەن شىركەت ياكى ھەقدارغا زىيان سالغان بولسا، تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

190-ماددا شىركەت قانۇن بويىچە ۋەيران بولغانلىقى جاكارلانغان بولسا، ئالاقىدار كارخانىلارنىڭ ۋەيران بولۇش قانۇنى بويىچە ۋەيران بولۇش ھېساباتى ئېنىقلىنىدۇ.

11-باب چەت ئەل شىركەتلىرىنىڭ تارماق ئاپپاراتلىرى

1911-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان چەت ئەل شىركىتى چەت ئەلنىڭ قانۇنى بويىچە جۇڭگونىڭ چېگرا سىرتىدا قۇرۇلغان شىركەتنى كۆرسىتىدۇ.

1912-ماددا چەت ئەل شىركەتلىرى جۇڭگو چېگراسى ئىچىدە تارماق ئاپپارات قۇرۇشتا، جۇڭگونىڭ مەسئۇل ئورگىنىغا ئىلتىماس سۇنۇشى ھەمدە ئۆزىنىڭ شىركەت نىزامنامىسى، قاراشلىق دۆلەتنىڭ شىركەتنى تىزىملاش گۇۋاھنامىسى قاتارلىق ئالاقىدار ھۆججەتلىرىنى تاپشۇرۇشى، تەستىقلاتقاندىن كېيىن، شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا قانۇن بويىچە تىزىملىتىپ، تىجارەت كىنىشكىسى ئېلىشى شەرت.

چەت ئەل شىركەتلىرىنىڭ تارماق ئاپپاراتلىرىنى تەستىقلاش چارىسىنى گوۋۇيۈەن ئايرىم بەلگىلەيدۇ.

193-ماددا چەت ئەل شىركىتى جۇڭگو چېگراسى ئىچىدە تارماق ئاپپارات قۇرۇشتا، جۇڭگو چېگراسى ئىچىدىكى شۇ تارماق ئاپپاراتقا مەسئۇل ۋەكىل ياكى ۋاكالەتچىنى بەلگىلىشى ھەمدە شۇ تارماق ئاپپاراتلارغا ئۆزى شۇغۇللىنىۋاتقان تىجارەت پائالىيىتىگە مۇناسىپ مەبلەغ ئاجرىتىپ بېرىشى شەرت.

چەت ئەل شىركەتلىرىنىڭ تارماق ئاپپاراتلىرىنىڭ تىجارەت مەبلىغىدىكى ئەڭ تۆۋەن چەكنى بەلگىلەشكە توغرا كەلسە، گوۋۇيۈەن ئايرىم بەلگىلەيدۇ.

194-ماددا چەت ئەل شىركىتىنىڭ تارماق ئاپپاراتلىرى شۇ چەت ئەل شىركىتىنىڭ دۆلەت تەۋەلىكى ۋە مەسئۇلىيەت شەكلىنى ئۆز نامىدا ئېنىق كۆرسىتىشى كېرەك.

چەت ئەل شىركەتلىرىنىڭ تارماق ئاپپاراتلىرى شۇ ئاپپاراتتا چەت ئەل شىركىتىنىڭ نىزامنامىسىنى تەييارلىشى كېرەك.

195-ماددا چەت ئەل شىركەتلىرىنىڭ جۇڭگو چېگراسى ئىچىدە قۇرغان تارماق ئاپپاراتلىرى جۇڭگونىڭ قانۇنىي ئىگە سالاھىيىتىگە ئىگە بولمايدۇ.

چەت ئەل شىركەتلىرى ئۆزىنىڭ تارماق ئاپپاراتلىرىنىڭ جۇڭگو چېگراسى ئىچىدە تىجارەت پائالىيىتى قىلغانلىقى ئۈچۈن ھەق تەلەپ جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

196-ماددا تەستىقلىنىپ قۇرۇلغان چەت ئەل شىركىتىنىڭ تارماق ئاپپاراتلىرى جۇڭگو چېگراسى ئىچىدە كەسپىي پائالىيەت بىلەن شۇغۇللىنىشتا، جۇڭگونىڭ قانۇنلىرىغا ئەمەل قىلىشى شەرت، جۇڭگونىڭ ئاممىۋى مەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزمەسلىكى، قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى جۇڭگونىڭ قانۇنى قوغدايدۇ.

197-ماددا چەت ئەل شىركەتلىرى ئۆزىنىڭ جۇڭگو چېگراسى ئىچىدىكى تارماق ئاپپاراتىنى ئەمەلدىن قالدۇرغاندا، قەرزىنى قانۇن بويىچە ئۈزۈپ تۇرۇشى، مۇشۇ قانۇندىكى شىركەتنىڭ ھېسابات ئېنىقلاش تەرتىپىگە ئالاقىدار بەلگىلىمە بويىچە ھېسابات ئېنىقلىشى شەرت.
قەرزنى ئۈزۈپ بولۇشتىن ئىلگىرى، ئۇنىڭ تارماق ئاپپاراتىنىڭ مال-مۈلكىنى جۇڭگو چېگراسى سىرتىغا يۆتكىۋېتىشكە بولمايدۇ.

12-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

198-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، رويخەتكە ئېلىنغان كاپىتالنى يالغان مەلۇم قىلغان، ساختا ماتېرىيال تاپشۇرغان ياكى باشقا ئالدامچىلىق ۋاسىتىلىرىنى قوللىنىپ مۇھىم پاكىتنى يوشۇرۇپ شىركەتنى تىزىملىغان بولسا، شىركەت تىزىملاش ئورگىنى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، رويخەتكە ئېلىنغان مۈلۈكنى يالغان مەلۇم قىلغان شىركەتلەرگە رويخەتكە ئېلىنغان كاپىتال سوممىسىنىڭ ％ 5 تىن يۇقىرى، ％ 15 تىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
ساختا ماتېرىيال تاپشۇرغان ياكى مۇھىم پاكىتنى يوشۇرغان باشقا ئالدامچىلىق ۋاسىتىلىرىنى قوللىنىپ شىركەتلەرگە 50 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 500 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ؛
قىلمىشى ئېغىر بولغانلىرىنىڭ تىجارەت كىنىشكىسى ئەمەلدىن قالدۇرۇلىدۇ ياكى بىكار قىلىنىدۇ.

199-ماددا شىركەتنىڭ قۇرغۇچىلىرى، پايچىكلىرى ساختا مەبلەغ چىقىرىپ، مەبلەغ قىلىنغان پۇل ياكى پۇلدىن باشقا مال-مۈلۈكنى تاپشۇرمىغان ياكى ۋاقتىدا تاپشۇرمىغان بولسا، شىركەت تىزىملاش ئورگىنى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ساختا مەبلەغ چىقىرىش سوممىسىنىڭ ％ 5 تىن يۇقىرى، ％ 15 تىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ.

200-ماددا شىركەتنىڭ قۇرغۇچىلىرى، پايچىكلىرىدىن شىركەت قۇرۇلغاندىن كېيىن، چىقارغان مەبلىغىنى قايتۇرۇۋالغانلىرىنى شىركەت تىزىملاش ئورگىنى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، چىقارغان مەبلىغىنىڭ ％ 5 تىن يۇقىرى، ％ 15 تىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ.

201-ماددا شىركەت مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، قانۇندا بەلگىلەنگەن بوغالتىرلىق ھېسابات دەپتىرىدىن باشقا ئايرىم بوغالتىرلىق ھېسابات دەپتىرى تۇرغۇزغان بولسا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مالىيە تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، 50 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 500 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ.

202-ماددا شىركەت قانۇن بويىچە ئالاقىدار مەسئۇل تارماقلارغا بەرگەن مالىيە-بوغالتىرلىق دوكلاتى قاتارلىق ماتېرىياللارنى ساختا خاتىرىلىگەن ياكى مۇھىم پاكىتنى يوشۇرغان بولسا، ئالاقىدار مەسئۇل تارماق بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمغا ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا 30 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 300 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ.

203-ماددا شىركەت قانۇندا بەلگىلەنگەن جامائەت فوندىنى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە چىقارمىسا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مالىيە تارمىقى ئېلىشقا تېگىشلىك سوممىنى سان بويىچە تولۇقلاشقا بۇيرۇيدۇ، شىركەتكە 200 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويسا بولىدۇ.

204-ماددا شىركەت بىرلەشكەندە، بۆلۈنگەندە، رويخەتكە ئېلىنغان كاپىتالنى ئازايتقاندا ياكى ھېسابات ئېنىقلىغاندا، مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە ھەقدارغا ئۇقتۇرمىسا ياكى ئېلان قىلمىسا، شىركەت تىزىملاش ئورگىنى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، شىركەتكە 10 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ.

شىركەت ھېسابات ئېنىقلىغاندا مال-مۈلكىنى تىقىۋالغان، مۈلۈك قەرز جەدۋىلى ياكى مال-مۈلۈك تىزىملىكىنى ساختا خاتىرىلىگەن ياكى قەرزنى ئۈزۈشتىن بۇرۇن شىركەتنىڭ مال-مۈلكىنى تەقسىم قىلغان بولسا، شىركەت تىزىملاش ئورگىنى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، شىركەتكە مال-مۈلكىنى يوشۇرۇش ياكى قەرزنى تۆلەشتىن بۇرۇن تەقسىم قىلغان شىركەت مال-مۈلۈك سوممىسىنىڭ ％ 50 تىن يۇقىرى، ％ 10 تىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمغا ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا 10 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ.

205-ماددا شىركەت ھېسابات ئېنىقلاش مەزگىلىدە ھېسابات ئېنىقلاشقا مۇناسىۋەتسىز تىجارەت پائالىيىتىنى قانات يايدۇرسا، شىركەت تىزىملاش ئورگىنى ئاگاھلاندۇرۇش بېرىدۇ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ.

206-ماددا ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە، شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا ھېسابات ئېنىقلاش دوكلاتىنى يوللىمىغان ياكى ھېسابات ئېنىقلاش دوكلاتىدا مۇھىم پاكىتنى يوشۇرغان ياكى مۇھىم، زور چۈشۈپ قالغانلىرىنى شىركەت تىزىملاش ئورگىنى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ.

ھېسابات ئېنىقلاش گۇرۇپپىسى ئەزالىرىدىن خىزمەت ھوقۇقىدىن پايدىلىنىپ نەپسانىيەتچىلىك قىلغان، قانۇنسىز كىرىم قىلغان ياكى شىركەتنىڭ مال-مۈلكىنى ئىگىلىۋالغانلىرىنى شىركەت تىزىملاش ئورگىنى شىركەت مال-مۈلكىنى قايتۇرۇشقا بۇيرۇيدۇ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ ھەمدە قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنىڭ بىر ھەسسىسىدىن يۇقىرى، بەش ھەسسىسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويسا بولىدۇ.

207-ماددا مۈلۈك باھالاش، مەبلەغ تەكشۈرۈش ياكى دەلىللەشنى ئۈستىگە ئالغان ئاپپارات ساختا ماتېرىيال بەرسە، شىركەت تىزىملاش ئورگىنى قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنىڭ بىر ھەسسىسىدىن يۇقىرى، بەش ھەسسىسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ ھەمدە ئالاقىدار مەسئۇل تارماق شۇ ئاپپاراتنى ئىشنى توختىتىشقا، بىۋاسىتە جاۋابكارلارنىڭ سالاھىيەت گۇۋاھنامىسىنى بىكار قىلىشقا قانۇن بويىچە بۇيرۇسا، تىجارەت كىنىشكىسىنى بىكار قىلسا بولىدۇ.

مۈلۈك باھالاش، مەبلەغ تەكشۈرۈش ياكى دەلىللەشنى ئۈستىگە ئالغان ئاپپاراتتىن سەۋەنلىك بىلەن زور دەرىجىدە چۈشۈپ قالغان دوكلات بەرگەنلىرىنى شىركەت تىزىملاش ئورگىنى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، قىلمىشى ئېغىرراق بولغانلىرىغا بىر ھەسسىدىن يۇقىرى، بەش ھەسسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ،
ھەمدە ئالاقىدار مەسئۇل تارماق شۇ ئاپپاراتنى ئىشنى توختىتىشقا، بىۋاسىتە جاۋابكارلارنىڭ سالاھىيەت گۇۋاھنامىسىنى بىكار قىلىشقا، تىجارەت كىنىشكىسىنى بىكار قىلىشقا قانۇن بويىچە بۇيرۇسا بولىدۇ.

مۈلۈك باھالاش، مەبلەغ تەكشۈرۈش ياكى دەلىللەشنى ئۈستىگە ئالغان ئاپپارات ئۆزى چىقارغان باھالاش نەتىجىسى، مەبلەغ تەكشۈرۈش نەتىجىسى ياكى دەلىللەش ئىسپاتى ھەقىقىي بولمىغانلىقتىن، شىركەت ھەقدارىغا زىيان سالغان بولسا، ئۆزىدە خاتالىق يوقلۇقىنى ئىسپاتلاپ بېرەلىگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا، ئۇلار باھالىغان ياكى ئىسپاتلىغان پۇل سوممىسى دائىرىسىدە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

208-ماددا شىركەت تىزىملاش ئورگىنى مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتلەرگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغان تىزىملاش ئىلتىماسىنى تىزىملىغان ياكى مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتكە ئۇيغۇن كېلىدىغان تىزىملاش ئىلتىماسىنى تىزىملىمىغان بولسا، بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىم ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە مەمۇرىي چارە كۆرىدۇ.

209-ماددا شىركەت تىزىملاش ئورگىنىنىڭ يۇقىرى دەرىجىلىك تارمىقى شىركەت تىزىملاش ئورگىنىغا مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتلەرگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغان تىزىملاش ئىلتىماسىنى تىزىملىتىشنى مەجبۇرىي بۇيرۇغان ياكى مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتكە ئۇيغۇن كېلىدىغان تىزىملاش ئىلتىماسىنى تىزىملاتمىغانلار ياكى قانۇنغا خىلاپ ھالدا تىزىملاشنى قانات ئاستىغا ئالغانلارنى بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمغا ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە مەمۇرىي چارە كۆرىدۇ.

210-ماددا چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى ياكى پاي چەكلىك شىركىتى دېگەننى قانۇن بويىچە تىزىملاتماي، چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى ۋە پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ نامىدىن پايدىلىنىۋالغانلار ياكى چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى يا پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ شۆبە شىركىتى دەپ قانۇن بويىچە تىزىملاتمەي، چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتىنىڭ ياكى پاي چەكلىك شىركىتىنىڭ تارماق شىركىتىنىڭ نامىدىن پايدىلانغانلار
شىركەت تىزىملاش ئورگىنى تۈزىتىشكە ياكى ئەمەلدىن قالدۇرۇشقا بۇيرۇيدۇ، قوشۇمچە 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويسا بولىدۇ.

211-ماددا شىركەت قۇرۇلغاندىن كېيىن يولسىز سەۋەبلەر بىلەن ئالتە ئايدىن ئارتۇق تىجارەت قىلمىغان ياكى تىجارەت باشلىغاندىن كېيىن ئۆز ئالدىغا تىجارەتنى توختىتىپ ئۇدا ئالتە ئايدىن ئارتۇق تۇرغان بولسا، شىركەت تىزىملاش ئورگىنى تىجارەت كىنىشكىسىنى بىكار قىلسا بولىدۇ.

شىركەتنىڭ تىزىملىتىدىغان ئىشلىرىدا ئۆزگىرىش بولغاندا، مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە تىزىم ئۆزگەرتىشكە ئالاقىدار ئىشلارنى بېجىرمىسە، شىركەت تىزىملاش ئورگىنى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تىزىملىتىشقا بۇيرۇيدۇ؛
مۇددەت ئۆتسىمۇ تىزىملاتمىغانلارغا 10 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ.

212-ماددا چەت ئەل شىركەتلىرىدىن مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن جۇڭگو چېگراسى ئىچىدە تارماق ئاپپارات قۇرغانلىرىنى شىركەت تىزىملاش ئورگىنى تۈزىتىشكە ياكى تاقىۋېتىشكە بۇيرۇيدۇ، قوشۇمچە 50 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 200 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويسا بولىدۇ.

213-ماددا شىركەت نامىدىن پايدىلىنىپ دۆلەت خەۋپسىزلىكى، ئاممىۋى مەنپەئەتكە خەۋپ يەتكۈزىدىغان قانۇنغا ئېغىر خىلاپ قىلمىش سادىر قىلغانلارنىڭ تىجارەت كىنىشكىسى بىكار قىلىنىدۇ.

214-ماددا شىركەت مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىلەرگە خىلاپلىق قىلىپ، ھەق تەلەپ تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى ۋە جەرىمانە، جەرىمانە قويۇشى كېرەك، ئۇنىڭ مال-مۈلكى تۆلەشكە يەتمىگەندە، ئاۋۋال ھەق تەلەپ تۆلەم جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

215-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىلەرگە خىلاپلىق قىلىپ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەر قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

13-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

216-ماددا بۇ قانۇندا ئىشلىتىلىدىغان تۆۋەندىكى سۆزلەرنىڭ مەنىسى :

( 1 ) يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىملار شىركەتنىڭ دىرېكتورى، مۇئاۋىن دىرېكتورى، مالىيە مەسئۇلى، پېيى بازارغا سېلىنغان شىركەتنىڭ مۇدىرىيەت كاتىپى ۋە شىركەت نىزامنامىسىدە بەلگىلەنگەن باشقا خادىملارنى كۆرسىتىدۇ.

( 2 ) پاي كونترول پايچىكى ئۆزى چىقارغان مەبلەغ سوممىسى چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى كاپىتال ئومۇمىي سوممىسىنىڭ% 50 تىن كۆپرەكىنى ئىگىلەيدىغان ياكى ئۇنىڭ ئىلكىدىكى پېيى پاي چەكلىك شىركىتى پاي ئومۇمىي سوممىسىنىڭ% 15 تىن كۆپرەكىنى ئىگىلەيدىغان پايچىكنى كۆرسىتىدۇ؛
چىقارغان مەبلىغى ياكى ئىلكىدىكى پاينىڭ نىسبىتى% 50 كىمۇ يەتمىسىمۇ، لېكىن چىقارغان مەبلىغى ياكى قولىدىكى پېيى بويىچە بەھرىمەن بولىدىغان ئاۋاز بېرىش ھوقۇقى پايچىكلار كېڭىشى، پايچىكلار يىغىنىنىڭ قارارىغا زور تەسىر كۆرسىتىشكە يېتىدىغان پايچىكلار.

( 3 ) ئەمەلىي كونترول قىلغۇچى شىركەتنىڭ پايچىكى بولمىسىمۇ، لېكىن مەبلەغ سېلىش مۇناسىۋىتى، كېلىشىمى ياكى باشقا ئورۇنلاشتۇرۇش ئارقىلىق شىركەتنىڭ ھەرىكىتىنى ئەمەلىي كونترول قىلالايدىغان كىشىنى كۆرسىتىدۇ.

( 4 ) باغلىنىشلىق مۇناسىۋەت شىركەتنىڭ پېيىنى كونترول قىلغان پايچىكى، ئەمەلىي كونترول قىلغۇچىسى، مۇدىرى، نازارەتچىسى، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى خادىم بىلەن بىۋاسىتە ياكى ۋاسىتىلىك كونترول قىلغان كارخانا ئوتتۇرىسىدىكى مۇناسىۋەتنى، شۇنىڭدەك شىركەت مەنپەئىتىنىڭ يۆتكىلىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىش ئېھتىمالى بولغان باشقا مۇناسىۋەتنى كۆرسىتىدۇ.
لېكىن، دۆلەت پاي كونترول قىلىدىغان كارخانىلار دۆلەت پاي كونترول قىلغان كارخانىلار بىلەن باغلىنىشلىق مۇناسىۋەتلا بولمايدۇ.

217-ماددا چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى ۋە پاي چەكلىك شىركىتىگە مۇشۇ قانۇن تەتبىقلىنىدۇ؛
چەت ئەل سودىگەرلىرىنىڭ مەبلەغ سېلىشىغا دائىر قانۇنلاردا ئايرىم بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمە تەتبىقلىنىدۇ.

218-ماددا بۇ قانۇن 2006-يىل 1-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.