( 2024-يىل 4-ئاينىڭ 26-كۈنى 14-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 9-يىغىنىدا ماقۇللاندى )

مۇندەرىجە

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

2-باب باج تۈرى ۋە باج نىسبىتى

3-باب تاپشۇرۇشقا تېگىشلىك باج سوممىسى

4-باب باجدا ئېتىبار بېرىش ۋە ئالاھىدە ئەھۋالدا تاموژنا بېجى ئېلىش

5-باب ئېلىش-باشقۇرۇش

6-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

7-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

1-ماددا بۇ قانۇن تاموژنا بېجى ئېلىش ۋە تاپشۇرۇشنى قېلىپلاشتۇرۇش، ئىمپورت-ئېكسپورت تەرتىپىنى قوغداش، تاشقى سودىنى ئىلگىرى سۈرۈش، يۇقىرى سەۋىيەلىك سىرتقا ئېچىۋېتىشنى ئالغا سىلجىتىش، يۇقىرى سۈپەتلىك تەرەققىياتقا تۈرتكە بولۇش، دۆلەتنىڭ ئىگىلىك ھوقۇقى ۋە مەنپەئىتىنى قوغداش، باج تاپشۇرغۇچىلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش مەقسىتىدە، ئاساسىي قانۇنغا بىنائەن چىقىرىلدى.

2-ماددا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئىمپورت-ئېكسپورت قىلىشقا رۇخسەت قىلىنغان ماللىرىدىن چېگرادىن كىرىدىغان بۇيۇملاردىن تاموژنا مۇشۇ قانۇن ۋە مۇناسىۋەتلىك قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە تاموژنا بېجى ئالىدۇ.

3-ماددا ئىمپورت ماللىرىنى تاپشۇرۇۋالغۇچى، ئېكسپورت ماللىرىنى ئەۋەتكۈچى، چېگرادىن كىرگۈزۈلىدىغان بۇيۇملارنى يېنىدا ئېلىپ يۈرگۈچى ياكى تاپشۇرۇۋالغۇچى تاموژنا بېجى تاپشۇرغۇچى بولىدۇ.

چېگرا ھالقىغان ئېلېكتىرونلۇق سودىنى پارچە سېتىش ئىمپورتى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئېلېكتىرونلۇق سودا سۇپىسى تىجارەتچىلىرى، ئەشيا ئوبوروتى كارخانىلىرى ۋە تاموژنىغا مەلۇم قىلىش كارخانىلىرى، شۇنىڭدەك قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا ۋاكالىتەن تۇتۇش، ۋاكالىتەن تاپشۇرۇش، تاموژنا بېجى پۇلىنى ۋاكالىتەن ئېلىش، ۋاكالىتەن تاپشۇرۇش مەجبۇرىيىتى بار ئورۇن ۋە شەخسلەر تاموژنا بېجىنى تۇتۇپ قالغۇچىلاردۇر.

4-ماددا ئىمپورت-ئېكسپورت ماللىرىدىن ئېلىنىدىغان تاموژنا بېجى تۈرى، باج نىسبىتى، شۇنىڭدەك باج تۈرى، باج نىسبىتىنى تەتبىقلاش قائىدىسى قاتارلىقلار مۇشۇ قانۇندا قوشۇمچە قىلىنغان «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئىمپورت-ئېكسپورت باج قائىدىسى»( تۆۋەندە قىسقارتىلىپ «باج قائىدىسى»دېيىلىدۇ ) بويىچە ئىجرا قىلىنىدۇ.

5-ماددا شەخسلەر مۇۋاپىق ئۆزى ئىشلەتكەن چېگرادىن كىرگۈزۈلگەن بۇيۇملاردىن ئاددىي ئېلىش چارىسى بويىچە تاموژنا بېجى ئېلىنىدۇ.
شەخس مۇۋاپىق ئىشلىتىش مىقدارىدىن ئېشىپ كەتكەن چېگرادىن كىرگۈزۈلگەن بۇيۇملاردىن ئىمپورت قىلىنغان ماللار بويىچە تاموژنا بېجى ئېلىنىدۇ.

شەخسلەر مۇۋاپىق ئىشلەتكەن چېگرادىن كىرگۈزۈلگەن بۇيۇملاردىن بەلگىلەنگەن سومما ئىچىدىكى تاموژنا بېجى كەچۈرۈم قىلىنىدۇ.

چېگرادىن كىرگەن بۇيۇملاردىن ئېلىنىدىغان تاموژنا بېجىنى ئاددىي ئېلىش چارىسى ۋە كەچۈرۈم قىلىش سوممىسىنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا ئەنگە ئالدۇرىدۇ.

6-ماددا تاموژنا بېجى خىزمىتىدە جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ رەھبەرلىكىدە چىڭ تۇرۇلىدۇ، پارتىيە ۋە دۆلەتنىڭ لۇشيەن، فاڭجېن، سىياسەتلىرى، تەدبىر-ئورۇنلاشتۇرمىلىرى ئىزچىللاشتۇرۇلىدۇ، ئەمەلىيلەشتۈرۈلىدۇ، خەلق ئىگىلىكى ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىيات ئۈچۈن خىزمەت قىلىدۇ.

7-ماددا گوۋۇيۈەن تاموژنا بېجى پىرىنسىپ كومىتېتى تەسىس قىلىپ، تۆۋەندىكى مەسئۇلىيەتلەرنى ئادا قىلىدۇ :

( 1 ) تاموژنا بېجى خىزمىتىنىڭ مۇھىم، زور يىرىك پىلانىنى قاراپ چىقىش، تاموژنا بېجى ئىسلاھاتى ۋە تەرەققىيات لايىھەسىنى تۈزۈش ھەمدە تەشكىللەپ يولغا قويۇش؛

( 2 ) مۇھىم، زور تاموژنا بېجى سىياسىتى ۋە تاشقى تاموژنا بېجى سۆھبەت لايىھەسىنى قاراپ چىقىش؛

( 3 ) «باج قائىدىسى»نى تەڭشەش تەكلىپىنى ئوتتۇرىغا قويۇش؛

( 4 ) «باج قائىدىسى»نى قەرەللىك تۈزۈش، ئېلان قىلىش؛

( 5 ) «باج قائىدىسى»دىكى باج تۈرى، باج نىسبىتىنى ئىزاھلاش؛

( 6 ) مالغا قارشى تۇرۇش بېجى، تولۇقلىما بېجى، كاپالەت تەدبىرىدىن تاموژنا بېجى ئېلىشنى قارار قىلىش، گوۋۇيۈەن قارار قىلغان باشقا تاموژنا بېجى تەدبىرلىرىنى يولغا قويۇش؛

( 7 ) قانۇن، مەمۇرىي نىزاملار ۋە گوۋۇيۈەن بەلگىلىگەن باشقا مەسئۇلىيەتلەر.

گوۋۇيۈەن تاموژنا بېجى پىرىنسىپ كومىتېتىنىڭ تەركىبى ۋە خىزمەت قائىدىسىنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ.

8-ماددا تاموژنا ۋە ئۇنىڭ خادىملىرى مەسئۇلىيەت ئادا قىلىش جەريانىدا بىلىپ قالغان باج تاپشۇرغۇچىلار، تۇتۇپ قالغۇچىنىڭ سودا مەخپىيىتى، شەخسىي سىرى، شەخسىي ئۇچۇرىنى قانۇن بويىچە مەخپىي تۇتۇشى، ئاشكارىلاپ قويماسلىقى ياكى قانۇنسىز ھالدا باشقىلارغا بەرمەسلىكى كېرەك.

2-باب باج تۈرى ۋە باج نىسبىتى

9-ماددا تاموژنا بېجى تۈرى باج پىرىنسىپ نومۇرى ۋە مۇندەرىجىدىكى ماددىلار قاتارلىقلاردىن تەركىب تاپىدۇ.

تاموژنا بېجى تۈرىنى تەتبىقلاش قائىدىسى تۈرگە ئايرىش قائىدىسى قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
ئىمپورت-ئېكسپورت ماللىرىنى تۈرگە ئايرىشتا، «باج قائىدىسى»دە بەلگىلەنگەن مۇندەرىجىدىكى ماددىلار ۋە تۈرگە ئايرىش ئومۇمىي قائىدىسى، تۈر ئىزاھاتى، باب ئىزاھاتى، تارماق تۈر ئىزاھاتى، ئۆز دۆلىتىنىڭ تارماق تۈر ئىزاھاتى ھەمدە باشقا تۈرگە ئايرىش ئىزاھاتىغا ئاساسەن بېكىتىش ھەمدە مۇناسىپ باج پىرىنسىپ نومۇرىغا كىرگۈزۈش كېرەك.

ئەمەلىي ئېھتىياجغا ئاساسەن، گوۋۇيۈەن تاموژنا بېجى كومىتېتى تاموژنا بېجى تۈرى ۋە ئۇنىڭ تەتبىقلىنىش قائىدىسىنى تەڭشەش تەكلىپىنى بەرسە بولىدۇ، ئۇنى گوۋۇيۈەنگە تەستىقلاتقاندىن كېيىن ئېلان قىلىپ ئىجرا قىلىدۇ.

10-ماددا ئىمپورت تاموژنا بېجىدا ئەڭ مەنپەئەتدار دۆلەتكە قارىتىلغان باج نىسبىتى، كېلىشىمدىكى باج نىسبىتى، ئالاھىدە ئېتىبارلىق باج نىسبىتى، ئادەتتىكى باج نىسبىتى تەسىس قىلىنىدۇ.

ئېكسپورت تاموژنا بېجىدا ئېكسپورت باج نىسبىتى بېكىتىلىدۇ.

تاموژنا بېجى نورمىسى بويىچە باشقۇرۇلىدىغان ئىمپورت-ئېكسپورت ماللىرىغا قارىتا تاموژنا بېجى نورمىلىق باج نىسبىتى بېكىتىلىدۇ.

ئىمپورت-ئېكسپورت ماللىرىغا قارىتا مۇئەييەن مۇددەت ئىچىدە ۋاقىتلىق باج نىسبىتىنى يولغا قويۇشقا بولىدۇ.

11-ماددا تاموژنا بېجى نىسبىتىنى تەتبىقلاش مۇناسىپ ئەسلىي ئىشلەپچىقىرىلغان جاي قائىدىسىگە ئۇيغۇن بولۇشى كېرەك.

تامامەن بىر دۆلەت ياكى رايوندىن ئېرىشىدىغان مال شۇ دۆلەت ياكى رايوننى ئەسلىي ئىشلەپچىقىرىلغان جاي قىلىدۇ؛
ئىككىدىن ئارتۇق دۆلەت ياكى رايون ئىشلەپچىقىرىشقا قاتناشقان ماللار ئاخىرىدا ماھىيەتلىك ئۆزگەرگەن دۆلەت ياكى رايوننى ئەسلىي ئىشلەپچىقىرىلغان جاي قىلىدۇ.
گوۋۇيۈەندە جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى تۈزگەن ياكى ئورتاق قاتناشقان خەلقئارا شەرتنامە، كېلىشىملەرگە ئاساسەن ئەسلىي ئىشلەپچىقىرىلغان جاينى بېكىتىش توغرىسىدا ئايرىم بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

ئىمپورت ماللىرىنىڭ ئەسلىي ئىشلەپچىقىرىلىدىغان يېرىنى كونكرېت بېكىتىش مۇشۇ قانۇن ۋە گوۋۇيۈەن ھەمدە ئۇنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە بولىدۇ.

12-ماددا ئەڭ مەنپەئەتدار دۆلەتلەرنىڭ مۇئامىلە ماددىلىرىنى ئورتاق تەتبىقلايدىغان دۇنيا سودا تەشكىلاتى ئەزالىرىنىڭ ئىمپورت ماللىرى، جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى بىلەن ئۆزئارا ئەڭ مەنپەئەتدار دۆلەتلەرگە مۇئامىلە قىلىش ماددىلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان خەلقئارا شەرتنامە، كېلىشىم تۈزگەن دۆلەت ياكى رايوندىن ئىمپورت قىلىنغان ماللار، شۇنىڭدەك جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىدىن ئىمپورت قىلىنغان ماللارغا ئەڭ مەنپەئەتدار دۆلەتنىڭ باج نىسبىتى تەتبىقلىنىدۇ.

ئەسلىي مۈلكى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى بىلەن تاموژنا بېجىدا ئېتىبار بېرىش ماددىلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان خەلقئارا شەرتنامە، كېلىشىمگە قاتناشقان دۆلەت ياكى رايونغا ھەمدە خەلقئارا شەرتنامە ۋە كېلىشىمدىكى ئالاقىدار بەلگىلىمىلەرگە ئۇيغۇن كېلىدىغان ئىمپورت ماللىرىغا كېلىشىمدىكى باج نىسبىتى تەتبىقلىنىدۇ.

ئەسلىي مەھسۇلاتى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى ئالاھىدە تاموژنا بېجىدا ئېتىبار بېرىش ئورۇنلاشتۇرۇشى قىلغان دۆلەت ياكى رايونغا ھەمدە دۆلەتنىڭ ئەسلىي ئىشلەپچىقىرىلغان جاينى باشقۇرۇش بەلگىلىمىسىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان ئىمپورت ماللىرىغا ئالاھىدە ئېتىبار باج نىسبىتى تەتبىقلىنىدۇ.

مۇشۇ ماددىنىڭ 1-تارمىقىدىن 3-تارمىقىغىچە بولغان بۆلىكىدە بەلگىلەنگەن دۆلەت ياكى رايوندىن ئىمپورت قىلىنغان ماللار، شۇنىڭدەك ئەسلىي ئىشلەپچىقىرىلغان جاي ئېنىق بولمىغان ئىمپورت ماللارغا ئادەتتىكى باج نىسبىتى تەتبىقلىنىدۇ.

13-ماددا ئەڭ مەنپەئەتدار دۆلەتنىڭ باج نىسبىتى تەتبىقلىنىدىغان ئىمپورت ماللىرىنىڭ ۋاقىتلىق باج نىسبىتى بولسا، ۋاقىتلىق باج نىسبىتى تەتبىقلىنىدۇ.

كېلىشىم بويىچە باج نىسبىتى تەتبىقلىنىدىغان ئىمپورت ماللىرىنىڭ ۋاقىتلىق باج نىسبىتى بولسا، تۆۋەن باج نىسبىتى بويىچە بولىدۇ؛
ئۇنىڭ ئەڭ مەنپەئەتدار دۆلىتىنىڭ باج نىسبىتى كېلىشىمدىكى باج نىسبىتىدىن تۆۋەن بولسا ھەمدە ۋاقىتلىق باج نىسبىتى بولمىسا، ئەڭ مەنپەئەتدار دۆلەتنىڭ باج نىسبىتى تەتبىقلىنىدۇ.

ئالاھىدە ئېتىبارلىق باج نىسبىتى تەتبىقلىنىدىغان ئىمپورت ماللىرىنىڭ ۋاقىتلىق باج نىسبىتى بولسا، تۆۋەن تەتبىقلىنىدىغان باج نىسبىتى بولىدۇ.

ئادەتتىكى باج نىسبىتى تەتبىقلىنىدىغان ئىمپورت ماللىرىغا ۋاقىتلىق بېكىتىلگەن باج نىسبىتى تەتبىقلانمايدۇ.

ئېكسپورت باج نىسبىتى تەتبىقلىنىدىغان ئېكسپورت ماللىرىنىڭ ۋاقىتلىق باج نىسبىتى بولسا، ۋاقىتلىق باج نىسبىتى تەتبىقلىنىدۇ.

14-ماددا تاموژنا بېجى نورمىسىنى باشقۇرۇش يولغا قويۇلغان ئىمپورت-ئېكسپورت ماللىرىدىن تاموژنا بېجى نورمىسى ئىچىدىكى تاموژنا بېجى نورمىلىق باج نىسبىتى، ۋاقىتلىق باج نىسبىتى بولغانلىرىغا ۋاقىتلىق باج نىسبىتى تەتبىقلىنىدۇ؛
تاموژنا بېجى نورمىسىدىن باشقا بولغانلىرىنىڭ باج نىسبىتى مۇشۇ قانۇننىڭ 12-، 13-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە ئىجرا قىلىنىدۇ.

15-ماددا تاموژنا بېجى نىسبىتىنى تەڭشەش تۆۋەندىكى بەلگىلىمە بويىچە ئىجرا قىلىنىدۇ :

( 1 ) جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى دۇنيا سودا تەشكىلاتىغا كىرىش كېلىشىمنامىسىدە ۋەدە بەرگەن دۆلەتكە ئەڭ نەپ يەتكۈزىدىغان باج نىسبىتى، تاموژنا بېجى نورمىلىق باج نىسبىتى ۋە ئېكسپورت باج نىسبىتىنى تەڭشەشكە توغرا كەلسە، گوۋۇيۈەن تاموژنا بېجى پىرىنسىپ كومىتېتى تەكلىپ بېرىپ، گوۋۇيۈەننىڭ تەكشۈرۈشىدىن ئۆتكۈزگەندىن كېيىن مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ قارار قىلىشىغا يوللايدۇ.

( 2 ) ئەمەلىي ئەھۋالغا قاراپ، جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ دۇنيا سودا تەشكىلاتىغا كىرىش كېلىشىمنامىسىدە ۋەدە بېرىلگەن دائىرىدە ئەڭ مەنپەئەتدار دۆلەتكە بېرىلىدىغان باج نىسبىتى، تاموژنا بېجى نورمىلىق باج نىسبىتى ۋە ئېكسپورت باج نىسبىتىنى تەڭشەش، ئالاھىدە ئېتىبارلىق باج نىسبىتىدە تەتبىقلىنىدىغان دۆلەت ئايرىمىسى ياكى رايون، مال دائىرىسى ۋە باج نىسبىتىنى تەڭشەش ياكى ئادەتتىكى باج نىسبىتىنى تەڭشەشنى گوۋۇيۈەن قارار قىلىش،
مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا ئەنگە ئالدۇرۇش.

( 3 ) ئالاھىدە ئەھۋالدا دۆلەتكە ئەڭ نەپ يەتكۈزىدىغان باج نىسبىتىنى تەتبىقلاشنى گوۋۇيۈەن قارار قىلىپ، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا ئەنگە ئالدۇرىدۇ.

كېلىشىمدىكى باج نىسبىتى ئالاقىدار خەلقئارا شەرتنامە، كېلىشىملەرنى تەستىقلاش ياكى تەستىقلاش تەرتىپى تاماملانغاندىن كېيىن، گوۋۇيۈەننىڭ تاموژنا بېجى كومىتېتى تەشكىللەپ يولغا قويىدۇ.

ۋاقىتلىق باج نىسبىتى يولغا قويۇلىدىغان مالنىڭ دائىرىسى، باج نىسبىتى ۋە مۇددىتىنى گوۋۇيۈەننىڭ تاموژنا بېجى كومىتېتى بەلگىلەيدۇ.

تاموژنا بېجى تۈرىنى تەڭشەشكە مۇناسىۋەتلىك باج نىسبىتىنى تېخنىكىلىق ئالماشتۇرۇش ھەققىدە گوۋۇيۈەن تاموژنا بېجى پىرىنسىپ كومىتېتى تەكلىپ بېرىپ، گوۋۇيۈەنگە تەستىقلاتقاندىن كېيىن ئىجرا قىلىدۇ.

تاموژنا بېجى نىسبىتى ئالدىنقى تۆت تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە تەڭشىلىدىغان بولسا، گوۋۇيۈەننىڭ تاموژنا بېجى كومىتېتى ئېلان قىلىدۇ.

16-ماددا ئىمپورت قىلىنغان ماللاردىن مالغا قارشى تۇرۇش بېجى، تولۇقلىما بېجى، كاپالەت تەدبىرىدىن تاموژنا بېجى قانۇن بويىچە ئېلىنىشنىڭ باج نىسبىتى تۆكمە قىلىپ سېتىشقا قارشى تۇرۇش، تولۇقلىما بېرىشكە قارشى تۇرۇش ۋە كاپالەت تەدبىرىگە دائىر قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە ئىجرا قىلىنىدۇ.

17-ماددا ھەرقانداق دۆلەت ياكى رايون جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى بىلەن تۈزگەن ياكى ئورتاق قاتناشقان خەلقئارا شەرتنامە، كېلىشىمدىكى ئەڭ مەنپەئەتدار دۆلەتكە دائىر تەمىنات ماددىلىرى ياكى تاموژنا بېجىدا ئېتىبار بېرىش ماددىلىرىنى ئادا قىلمىسا، گوۋۇيۈەن تاموژنا بېجى-باج ئىشلىرى كومىتېتى باراۋەر پىرىنسىپ بويىچە مۇناسىپ تەدبىر قوللىنىش تەكلىپىنى بېرىپ، گوۋۇيۈەنگە تەستىقلاتقاندىن كېيىن ئىجرا قىلىدۇ.

18-ماددا ھەرقانداق دۆلەت ياكى رايوندىن جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى بىلەن تۈزگەن ياكى ئورتاق قاتناشقان خەلقئارا شەرتنامە، كېلىشىملەرگە خىلاپلىق قىلىپ، جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سودا جەھەتتە تاموژنا بېجى ئېلىشنى مەنئى قىلىش، چەكلەش، قوشۇپ ئېلىش ياكى نورمال سودىغا تەسىر يەتكۈزىدىغان باشقا تەدبىرلەرنى قوللانغانلىرى
ئەسلىي مۈلكى شۇ دۆلەت ياكى رايوندىن ئېلىنغان ئىمپورت ماللاردىن ئۆچ ئېلىش خاراكتېرلىك تاموژنا بېجى ئېلىش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىشقا بولىدۇ.

ئۆچ ئېلىش خاراكتېرلىك تاموژنا بېجى ئالىدىغان مالنىڭ دائىرىسى، تەتبىقلىنىدىغان دۆلەت تەۋەلىكى ياكى رايون، باج نىسبىتى، مۇددىتى ۋە ئېلىش چارىسىگە گوۋۇيۈەننىڭ تاموژنا بېجى كومىتېتى تەكلىپ بېرىپ، گوۋۇيۈەنگە تەستىقلاتقاندىن كېيىن ئىجرا قىلىدۇ.

19-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 16-، 17-، 18-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن تەدبىرلەرگە چېتىلىدىغان ئىمپورت ماللىرىنى باج تاپشۇرغۇچى ئىسپات ماتېرىيالىنى تەمىنلەپ بەرمىسە ياكى ئىسپات ماتېرىيالىنى بېرىپ، تاموژنىنىڭ تەكشۈرۈشىدىن ئۆتكۈزسىمۇ، شۇ مالنىڭ ئەسلىي مەھسۇلاتىنىڭ بەلگىلەنگەن تەدبىر قوللىنىلغان دۆلەت ياكى رايونغا ئىكەنلىكىنى چىقىرىۋەتكىلى بولمىسا،
بۇ مالغا تۆۋەندىكى ئىككى تۈرلۈك باج نىسبىتى يۇقىرىراق تەتبىقلانسا :

( 1 ) مۇناسىۋەتلىك ماللارغا قارىتىلغان بەلگىلەنگەن تەدبىر قوللىنىپ يولغا قويۇلغان ئەڭ يۇقىرى باج نىسبىتى بىلەن مۇشۇ قانۇننىڭ 12-، 13-، 14-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە تەتبىقلىنىدىغان باج نىسبىتى قوشۇلغاندىن كېيىنكى باج نىسبىتى؛

( 2 ) ئادەتتىكى باج نىسبىتى.

20-ماددا ئىمپورت-ئېكسپورت قىلىنىدىغان مال، چېگرادىن كىرگۈزۈلىدىغان بۇيۇملارغا باج تاپشۇرغۇچى، تۇتۇپ قالغۇچى مەلۇم قىلغان كۈنى يولغا قويغان باج نىسبىتى تەتبىقلىنىشى كېرەك.

ئىمپورت مال يەتكۈزۈلۈشتىن بۇرۇن، تاموژنىنىڭ تەستىقى بىلەن ئاۋۋال ئىلتىماس قىلىشتا، شۇ مالنى قاچىلايدىغان تىرانسپورت قورالى چېگرادىن كىرىشنى ئىلتىماس قىلغان كۈنى يولغا قويۇلغان باج نىسبىتى تەتبىقلىنىشى كېرەك.

21-ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، باج تاپشۇرغۇچى، ھەق تۇتۇپ قالغۇچى باج تاپشۇرۇش رەسمىيىتى بېجىرگەن كۈنى يولغا قويغان باج نىسبىتى تەتبىقلىنىدۇ :

( 1 ) باجدىن خالىي ماللار چېگرادىن قايتا توشۇلماي، ئىچكى قىسىمدا سېتىشقا ئۆزگەرتىلىدۇ؛

( 2 ) باج كېمەيتىلگەن، كەچۈرۈم قىلىنغان ماللارنى تەستىقلىتىپ ئۆتۈنۈپ بېرىش، باشقا ئىشقا ئىشلىتىش ياكى باشقا بىر تەرەپ قىلىش؛

( 3 ) چېگرادىن ۋاقىتلىق كىرگەن ماللار چېگرادىن قايتا توشۇلمىسا ياكى چېگرادىن ۋاقىتلىق چىققان ماللار چېگرادىن ۋاقىتلىق توشۇلمىسا؛

( 4 ) ئىمپورت قىلىنغان ماللارنى ئىجارە ئېلىپ قېلىپ سېتىۋېلىش ياكى باج پۇلىنى مۇددەتكە بۆلۈپ تاپشۇرۇش.

22-ماددا تاموژنا بېجى پۇلىنى تولۇقلاپ ئېلىش ياكى قايتۇرۇشتا، مۇشۇ قانۇننىڭ 20-ياكى 21-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە تەتبىقلىنىدىغان باج نىسبىتىنى بېكىتىش كېرەك.

باج تاپشۇرغۇچىلار، تۇتۇپ قېلىشنى ئۆتىگۈچىلەر بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلغانلىقى ئۈچۈن باج پۇلىنى تولۇقلاپ ئېلىشقا توغرا كەلسە، بەلگىلىمىگە خىلاپ قىلمىش سادىر بولغان كۈنى يولغا قويۇلغان باج نىسبىتى تەتبىقلىنىشى كېرەك؛
ھەرىكەت يۈز بەرگەن كۈننى بېكىتكىلى بولمىسا، تاموژنا شۇ ھەرىكەتنى بايقىغان كۈنى يولغا قويغان باج نىسبىتى تەتبىقلىنىدۇ.

3-باب تاپشۇرۇشقا تېگىشلىك باج سوممىسى

23-ماددا تاموژنا بېجى باھاغا قاراپ ئېلىش، مىقدارغا قاراپ ئېلىش، بىرىكتۈرۈپ ئېلىش ئۇسۇلى بويىچە ئېلىنىدۇ.

باھادا ھېسابلاپ ئېلىش يولغا قويۇلغان بولسا، تاپشۇرۇشقا تېگىشلىك باج سوممىسى باج ھېسابلاش باھاسىغا نىسبەت بويىچە ھېسابلىنىدۇ.

مىقدار بويىچە ھېسابلاپ ئېلىش يولغا قويۇلغان بولسا، تاپشۇرۇشقا تېگىشلىك باج سوممىسى مال مىقدارىغا نورمىلىق باج نىسبىتى بويىچە ھېسابلىنىدۇ.

تەكرار ھېسابلاپ ئېلىش يولغا قويۇلغان بولسا، تاپشۇرۇشقا تېگىشلىك باج سوممىسى باج ھېسابلاش باھاسىغا كۆپەيتىلگەن نىسبەت بويىچە باج نىسبىتى بىلەن مال مىقدارىنى نورمىلىق باج نىسبىتىنىڭ يىغىندىسى بويىچە ھېسابلىنىدۇ.

24-ماددا ئىمپورت ماللىرىنىڭ باج ھېسابلاش باھاسى پۈتۈشۈش باھاسى ۋە شۇ مالنى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىدىكى كىرگۈزۈلىدىغان جايغا توشۇپ ئەكەلگەندىن باشلاپ، چۈشۈرۈشتىن بۇرۇنقى توشۇش ۋە ئۇنىڭغا ئالاقىدار خىراجەت، سۇغۇرتا ھەققى ئاساسىدا بېكىتىلىدۇ.

ئىمپورت مالنىڭ پۈتۈشۈش باھاسى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىدە شۇ مالنى ساتقاندا، سېتىۋالغۇچى تەرەپ ئىمپورت قىلىنغان شۇ مالنى ساتقۇچى تەرەپكە ئەمەلىي تۆلىگەن، تۆلەشكە تېگىشلىك بولغان ھەمدە مۇشۇ قانۇننىڭ 25-، 26-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە تەڭشەلگەندىن كېيىنكى مال پۇلى ئومۇمىي سوممىسىنى، جۈملىدىن بىۋاسىتە تۆلىگەن پۇل ۋە ۋاسىتىلىك تۆلىگەن پۇلنى كۆرسىتىدۇ.

ئىمپورت ماللىرىنىڭ پۈتۈشۈش باھاسى تۆۋەندىكى شەرتلەرگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك :

( 1 ) سېتىۋالغۇچى تەرەپنىڭ شۇ مالنى بىر تەرەپ قىلىشى ياكى ئىشلىتىشىگە چەك قويۇلمايدۇ، لېكىن قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن چەكلىمە، مال سېتىش رايونىغا قويۇلغان چەكلىمە ۋە مال باھاسىغا ماھىيەتلىك تەسىرى بولمىغان چەكلىمە بۇنىڭ سىرتىدا؛

( 2 ) شۇ مالنىڭ پۈتۈشۈش باھاسىنى مەجبۇرىي قوشۇپ سېتىش ياكى باشقا ئامىللارنىڭ تەسىرى بولمىغانلىقتىن بېكىتكىلى بولمىسا؛

( 3 ) ساتقۇچى سېتىۋالغۇچىدىن شۇ مالنى ئىمپورت قىلغاندىن كېيىن قايتا سېتىش، بىر تەرەپ قىلىش ياكى ئىشلىتىش سەۋەبىدىن كېلىپ چىققان ھەرقانداق پايدىغا بىۋاسىتە ياكى ۋاسىتىلىك ئېرىشسە بولمايدۇ، ياكى پايدىسى بولسىمۇ، مۇشۇ قانۇننىڭ 25-، 26-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە تەڭشىسە بولىدۇ؛

( 4 ) سېتىۋالغۇچى-ساتقۇچى ئىككى تەرەپنىڭ ئالاھىدە مۇناسىۋىتى يوق ياكى ئالاھىدە مۇناسىۋىتى بولسىمۇ، لېكىن پۈتۈشۈش باھاسىغا تەسىر يەتكۈزمىگەن بولسا.

25-ماددا ئىمپورت ماللىرىنىڭ تۆۋەندىكى خىراجىتى باج ھېسابلاش باھاسىغا كىرگۈزۈلۈشى كېرەك :

( 1 ) سېتىۋالغۇچى تەرەپ ئۈستىگە ئالىدىغان مال سېتىۋېلىش شېرىنكانىسىدىن باشقا شېرىنكانە ۋە ۋاسىتىچىلىك ھەققى؛

( 2 ) سېتىۋالغۇچى تەرەپ ئۈستىگە ئالىدىغان، شۇ مال بىر گەۋدە دەپ قارىلىدىغان قاچا خىراجىتى؛

( 3 ) سېتىۋالغۇچى تەرەپ ئۈستىگە ئالىدىغان ئورۇ ماتېرىيالى ھەققى ۋە ئورۇ ئەمگەك ھەققى؛

( 4 ) شۇ مالنى ئىشلەپچىقىرىش ۋە جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىدە سېتىشقا مۇناسىۋەتلىك بولسا، سېتىۋالغۇچى ھەقسىز ياكى تەننەرختىن تۆۋەن ئۇسۇلدا تەمىنلەيدۇ ھەمدە مۇۋاپىق نىسبەت بويىچە چېچىشقا بولىدىغان ماتېرىيال، سايمان، قېلىپ، خورىما ماتېرىياللار ۋە مۇشۇنىڭغا ئوخشاش ماللارنىڭ پۇلىنى
شۇنىڭدەك جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ چېگرا سىرتىدا ئېچىش، لايىھەلەش قاتارلىق ئالاقىدار مۇلازىمەت خىراجىتى؛

( 5 ) شۇ مالنى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىگە سېتىشنىڭ شەرتى سۈپىتىدە، سېتىۋالغۇچى تەرەپ شۇ مالغا ئالاقىدار ئالاھىدە ئىجازەتلىك ئىشلىتىش ھەققى تۆلىشى شەرت؛

( 6 ) ساتقۇچى تەرەپ سېتىۋالغۇچى تەرەپتىن بىۋاسىتە ياكى ۋاسىتىلىك ئېرىشكەن شۇ مالنى ئىمپورت قىلغاندىن كېيىنكى ئېلىپ سېتىش، بىر تەرەپ قىلىش ياكى ئىشلىتىش پايدىسى.

26-ماددا ئىمپورت قىلىنغان چاغدىكى مال پۇلىدا كۆرسىتىلگەن تۆۋەندىكى خىراجەت، باج شۇ مالنىڭ باج ھېسابلاش باھاسىغا كىرگۈزۈلمەيدۇ :

( 1 ) زاۋۇت ئۆيى، ماشىنا-ئۈسكۈنە قاتارلىق ماللار ئىمپورت قىلىنغاندىن كېيىن قۇرۇلۇش قىلىش، قۇراشتۇرۇش، رېمونت قىلىش ۋە تېخنىكا مۇلازىمىتى قىلىش خىراجىتى، لېكىن رېمونت كاپالىتى خىراجىتى بۇنىڭ سىرتىدا؛

( 2 ) ئىمپورت مال جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىدىكى كىرگۈزۈلىدىغان جايدىن باشلاپ چۈشۈرۈلگەندىن كېيىنكى توشۇش ۋە ئۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك خىراجەت، سۇغۇرتا ھەققى؛

( 3 ) ئىمپورت تاموژنا بېجى ۋە دۆلەت ئىچى بېجى.

27-ماددا ئىمپورت ماللىرىنىڭ پۈتۈشۈش باھاسى مۇشۇ قانۇننىڭ 24-ماددىسىنىڭ 3-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن شەرتكە ئۇيغۇن كەلمىسە ياكى پۈتۈشۈش باھاسىنى بېكىتكىلى بولمىسا، تاموژنا مۇناسىۋەتلىك ئەھۋاللارنى ئىگىلىگەن ھەمدە باج تاپشۇرغۇچىلار بىلەن باھانى كېڭەشكەندىن كېيىن، شۇ مالنىڭ باج ھېسابلاش باھاسىنى تەرتىپ بويىچە تۆۋەندىكى باھادا مۆلچەرلەيدۇ :

( 1 ) شۇ مال بىلەن بىر ۋاقىتتا ياكى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىگە تەخمىنەن بىرلا ۋاقىتتا سېتىلىدىغان ئوخشاش مالنىڭ پۈتۈشۈش باھاسى؛

( 2 ) شۇ مال بىلەن بىر ۋاقىتتا ياكى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىگە تەخمىنەن بىرلا ۋاقىتتا سېتىلىدىغان ئوخشاپ كېتىدىغان مالنىڭ پۈتۈشۈش باھاسى؛

( 3 ) ئىمپورت قىلىنىدىغان شۇ مال بىلەن بىللە ياكى پۈتۈشۈش بىلەن بىللە، ئىمپورت قىلىنىدىغان شۇ مالنى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىدىكى 1-دەرىجىلىك سېتىش ھالقىسىدا ئالاھىدە مۇناسىۋىتى يوق سېتىۋالغۇچىنىڭ ئەڭ كۆپ سېتىش ئومۇمىي مىقدارى بولغان بىرلىك باھاسىغا سېتىش كېرەك، لېكىن مۇشۇ قانۇننىڭ 28-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن تۈرلەرنى چىقىرىۋېتىش كېرەك؛

( 4 ) تۆۋەندىكى جەملىمە بويىچە ھېسابلانغان باھا:شۇ مالنى ئىشلەپچىقىرىشقا ئىشلىتىلگەن ماتېرىيال ماتېرىياللىرىنىڭ تەننەرخى ۋە پىششىقلاش ھەققى، جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىدە ئوخشاش دەرىجىلىك ياكى ئوخشاش تۈردىكى ماللارنى سېتىشقا كېتىدىغان ئادەتتىكى پايدا ۋە ئادەتتىكى خىراجەت، شۇ مال جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى تەۋەسى ئىچىدىكى كىرگۈزۈلىدىغان جايدا، چۈشۈرۈشتىن بۇرۇنقى توشۇش خىراجىتى ۋە ئۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك خىراجەت، سۇغۇرتا ھەققىگە يەتكۈزۈلىدۇ؛

( 5 ) مۇۋاپىق ئۇسۇل بىلەن مۆلچەرلەنگەن باھا.

باج تاپشۇرغۇچى تاموژنىنى ئالاقىدار ماتېرىياللار بىلەن تەمىنلەپ، ئالدىنقى تارماقنىڭ 3-ۋە 4-تۈرىنىڭ تەتبىقلىنىش تەرتىپىنى تەڭشەشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ.

28-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 27-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقىنىڭ ( 3 ) تارماقچىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە باج باھاسىنى مۆلچەرلەشتە، تۆۋەندىكى تۈرلەرنى تۇتۇپ قېلىش كېرەك :

( 1 ) ئوخشاش دەرىجە ياكى ئوخشاش تۈردىكى ماللارنى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىدىكى 1-دەرىجىلىك سېتىش ھالقىسىدا ساتقاندىكى ئادەتتىكى پايدا ۋە ئادەتتىكى خىراجەت، شۇنىڭدەك ئادەتتە تۆلەيدىغان شېرىنكانە؛

( 2 ) ئىمپورت مال جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىدىكى كىرگۈزۈلىدىغان جايدىن باشلاپ چۈشۈرۈلگەندىن كېيىنكى توشۇش ۋە ئۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك خىراجەت، سۇغۇرتا ھەققى؛

( 3 ) ئىمپورت تاموژنا بېجى ۋە دۆلەت ئىچى بېجى.

29-ماددا ئېكسپورت ماللىرىنىڭ باج ھېسابلاش باھاسى شۇ مالنىڭ پۈتۈشۈش باھاسى، شۇنىڭدەك شۇ مالنى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىدىكى چىقىرىش ئورنىغا توشۇپ بېرىپ قاچىلاشتىن بۇرۇنقى توشۇش ۋە ئۇنىڭغا ئالاقىدار خىراجەت، سۇغۇرتا ھەققىنى ئاساس قىلىپ بېكىتىلىدۇ.

ئېكسپورت مېلىنىڭ پۈتۈشۈش باھاسى شۇ مالنى ئېكسپورت قىلغاندا ساتقۇچى شۇ مالنى ئېكسپورت قىلىش ئۈچۈن سېتىۋالغۇچىدىن بىۋاسىتە ئالىدىغان ۋە ۋاسىتىلىك ئالىدىغان پۇل ئومۇمىي سوممىسىنى كۆرسىتىدۇ.

ئېكسپورت تاموژنا بېجى باج ھېسابلاش باھاسىغا كىرگۈزۈلمەيدۇ.

30-ماددا ئېكسپورت ماللىرىنىڭ پۈتۈشۈش باھاسىنى بېكىتكىلى بولمىسا، تاموژنا ئالاقىدار ئەھۋاللارنى ئىگىلەپ ھەمدە باج تاپشۇرغۇچىلار بىلەن باھانى كېڭەشكەندىن كېيىن، شۇ مالنىڭ باج ھېسابلاش باھاسىنى تەرتىپ بويىچە تۆۋەندىكى تىزىپ مۆلچەرلەيدۇ :

( 1 ) شۇ مال بىلەن بىر ۋاقىتتا ياكى تەخمىنەن بىر ۋاقىتتا بىر دۆلەت ياكى رايونغا ئېكسپورت قىلىنىدىغان ئوخشاش مالنىڭ پۈتۈشۈش باھاسى؛

( 2 ) شۇ مال بىلەن بىر ۋاقىتتا ياكى تەخمىنەن بىر ۋاقىتتا بىر دۆلەت ياكى رايونغا ئېكسپورت قىلىنغان مۇشۇنىڭغا ئوخشاش مالنىڭ پۈتۈشۈش باھاسى؛

( 3 ) تۆۋەندىكى تۈرلەرنىڭ يىغىندىسىغا ئاساسەن ھېسابلانغان باھا:جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىدە ئوخشاش ياكى ئوخشاپ كېتىدىغان ماللارنى ئىشلەپچىقىرىدىغان ماتېرىيال تەننەرخى، پىششىقلاش ھەققى، ئادەتتىكى پايدا ۋە ئادەتتىكى خىراجەت، چېگرا ئىچىدە چىقىم بولغان توشۇش ۋە ئۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك خىراجەت، سۇغۇرتا ھەققى؛

( 4 ) مۇۋاپىق ئۇسۇل بىلەن مۆلچەرلەنگەن باھا.

31-ماددا تاموژنا ئىلتىماس ياكى خىزمەت ھوقۇقىغا ئاساسەن، ئىمپورت-ئېكسپورت ماللىرىنىڭ، چېگرادىن كىرگۈزۈلگەن بۇيۇملارنىڭ باج ھېسابلاش باھاسى، تاۋارلارنى تۈرگە ئايرىش ۋە ئەسلىي ئىشلەپچىقىرىلغان جاينى قانۇن بويىچە بېكىتسە بولىدۇ.

زۆرۈر تېپىلغاندا، تاموژنا خىمىيەلىك تەكشۈرۈش، تەكشۈرۈشكە تەشكىللىسە ھەمدە تاموژنا بېكىتكەن خىمىيەلىك تەكشۈرۈش، تەكشۈرۈش نەتىجىسىنى باج ھېسابلاش باھاسى، تاۋارلارنى تۈرگە ئايرىش ۋە ئەسلىي ئىشلەپچىقىرىلغان جاينى بېكىتىشنىڭ ئاساسى قىلسا بولىدۇ.

4-باب باجدا ئېتىبار بېرىش ۋە ئالاھىدە ئەھۋالدا تاموژنا بېجى ئېلىش

32-ماددا تۆۋەندىكى ئىمپورت-ئېكسپورت ماللىرى، چېگرادىن كىرگۈزۈلىدىغان بۇيۇملاردىن تاموژنا بېجى كەچۈرۈم قىلىنىدۇ :

( 1 ) گوۋۇيۈەن بەلگىلىگەن كەچۈرۈم قىلىش سوممىسى ئىچىدىكى بىر بېلەت مال؛

( 2 ) سودا قىممىتى يوق ئېلان بۇيۇملىرى ۋە مال نۇسخىلىرى؛

( 3 ) چېگرادىن كىرىش-چىقىش تىرانسپورت قوراللىرىغا قاچىلاش يولىدا زۆرۈر بولغان يېقىلغۇ، ماتېرىيال ۋە يېمەك-ئىچمەك بۇيۇملىرى؛

( 4 ) تاموژنىدا ماڭدۇرۇشتىن بۇرۇن بۇزۇۋېتىلگەن ياكى يوقىلىپ كەتكەن ماللار، چېگرادىن كىرگۈزۈلگەن بۇيۇملار؛

( 5 ) چەت ئەل ھۆكۈمەتلىرى، خەلقئارا تەشكىلاتلار ھەقسىز سوۋغا قىلغان ماددىي ئەشيالار؛

( 6 ) جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى تۈزگەن ياكى ئورتاق قاتناشقان خەلقئارا شەرتنامە، كېلىشىمدە تاموژنا بېجى كەچۈرۈم قىلىش بەلگىلەنگەن ماللار، چېگرادىن كىرگۈزۈلىدىغان بۇيۇملار؛

( 7 ) ئالاقىدار قانۇنلاردىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە تاموژنا بېجى كەچۈرۈم قىلىنغان باشقا ماللار، چېگرادىن كىرگۈزۈلگەن بۇيۇملار.

33-ماددا تۆۋەندىكى ئىمپورت-ئېكسپورت ماللىرى، چېگرادىن كىرگۈزۈلگەن بۇيۇملاردىن تاموژنا بېجى كېمەيتىپ ئېلىنىدۇ :

( 1 ) تاموژنىدا ماڭدۇرۇشتىن بۇرۇن بۇزۇلغان مال، چېگرادىن كىرگۈزۈلگەن بۇيۇملار؛

( 2 ) جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى تۈزگەن ياكى ئورتاق قاتناشقان خەلقئارا شەرتنامە، كېلىشىمدە تاموژنا بېجىنى كېمەيتىپ ئېلىش بەلگىلەنگەن ماللار، چېگرادىن كىرگۈزۈلگەن بۇيۇملار؛

( 3 ) مۇناسىۋەتلىك قانۇنلاردىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە تاموژنا بېجىنى كېمەيتىپ ئالىدىغان باشقا ماللار، چېگرادىن كىرگۈزۈلىدىغان بۇيۇملار.

ئالدىنقى تارماقنىڭ بىرىنچى تارماقچىسىدىن تاموژنا بېجىنى كېمەيتىپ ئېلىشتا، تاموژنا بېكىتكەن زىيانغا ئۇچراش دەرىجىسىگە قاراپ بىر تەرەپ قىلىش كېرەك.

34-ماددا دۆلەت مەنپەئىتىنى قوغداش، تاشقى ئالاقىنى ئىلگىرى سۈرۈش، ئىقتىسادىي، ئىجتىمائىي تەرەققىيات، پەن-تېخنىكىدا يېڭىلىق يارىتىش ئېھتىياجى ياكى تاسادىپىي ۋەقە قاتارلىق سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن، گوۋۇيۈەن تاموژنا بېجى مەخسۇس ئېتىبار سىياسىتىنى تۈزۈپ، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا ئەنگە ئالدۇرسا بولىدۇ.

35-ماددا باجنى كېمەيتىش، كەچۈرۈم قىلىش ماللىرىنى قانۇن بويىچە بېجىرىش كېرەك.
تاموژنا نازارەت قىلىپ باشقۇرۇپ ئىشلىتىدىغان باج كېمەيتىش، كەچۈرۈم قىلىش ماللىرىغا تاموژنىنىڭ نازارەت قىلىپ باشقۇرۇشىنى قوبۇل قىلىش، نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش مۇددىتى ئىچىدە ئۆتۈنۈپ بېرىش، يۆتكەپ ئىشلىتىش ياكى باشقا بىر تەرەپ قىلىش كېرەك، دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە باج تولۇقلاشقا توغرا كەلسە، تاموژنا بېجىنى تولۇقلاپ تاپشۇرۇش كېرەك.

تاموژنا نازارەت قىلىپ باشقۇرۇپ ئىشلىتىدىغان باجنى كېمەيتىش، باجنى كەچۈرۈم قىلىش بويىچە چېگرادىن كىرگۈزۈلىدىغان بۇيۇملارنى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە ئىجرا قىلىنىدۇ.

36-ماددا باجدىن خالىي ماللار قايتا توشۇلۇپ چېگرادىن چىقىرىلسا، تاموژنا بېجى كەچۈرۈم قىلىنىدۇ؛
چېگرادىن قايتا چىقىرىلماي ئىچكى قىسىمدا سېتىشقا ئۆزگەرتىلگەنلەردىن بەلگىلىمە بويىچە تاموژنا بېجى ئېلىنىدۇ.
پىششىقلاش سودىسىدىكى باجدىن خالىي ئىمپورت قىلىنىدىغان ماتېرىياللار ياكى ئىچكى قىسىمدا سېتىلىدىغان تەييار مەھسۇلاتلاردىن بەلگىلىمە بويىچە تاموژنا بېجى ئېلىنغاندىن سىرت، باجنى كېچىكتۈرۈش ئۆسۈمىمۇ ئېلىنىدۇ.

37-ماددا چېگرادىن ۋاقىتلىق كىرگۈزۈلىدىغان ياكى چېگرادىن ۋاقىتلىق چىقىرىلىدىغان تۆۋەندىكى مال، بۇيۇملاردىن قانۇن بويىچە ۋاقتىنچە تاموژنا بېجى تاپشۇرۇلمىسىمۇ بولىدۇ، لېكىن، شۇ مال، بۇيۇم چېگرادىن كىرگۈزۈلگەن ياكى چېگرادىن چىقىرىلغان كۈندىن باشلاپ ئالتە ئاي ئىچىدە قايتا توشۇلۇشى، چېگرادىن چىقىرىلىشى ياكى قايتا توشۇلۇشى كېرەك؛
چېگرادىن قايتا توشۇش ياكى چېگرادىن قايتا توشۇش مۇددىتىنى ئۇزارتىشقا توغرا كەلسە، تاموژنا باش مەھكىمىسىنىڭ بەلگىلىمىسىگە ئاساسەن تاموژنىغا مۇددەتنى ئۇزارتىش رەسمىيىتىنى بېجىرىش كېرەك :

( 1 ) كۆرگەزمە، سودا يەرمەنكىسى، يىغىن، شۇنىڭدەك مۇشۇنىڭغا ئوخشاش پائالىيەتلەردە كۆرگەزمە قىلىدىغان ياكى ئىشلىتىدىغان مال، بۇيۇملار؛

( 2 ) مەدەنىيەت، تەنتەربىيە ئالماشتۇرۇش پائالىيىتىدە ئىشلىتىلىدىغان ئويۇن كۆرسىتىش، مۇسابىقە بۇيۇملىرى؛

( 3 ) ئاخبارات خەۋىرى بېرىش ياكى كىنو، تېلېۋىزىيە پىروگراممىلىرىنى سۈرەتكە ئېلىش، ئىشلەشتە ئىشلىتىلىدىغان ئەسۋاب، ئۈسكۈنە ۋە بۇيۇملار؛

( 4 ) پەن تەتقىقات، ئوقۇتۇش، داۋالاش-ساقلىق ساقلاش پائالىيىتىنى قانات يايدۇرۇشتا ئىشلىتىلىدىغان ئەسۋاب، ئۈسكۈنە ۋە بۇيۇملار؛

( 5 ) مۇشۇ تارماقنىڭ 1-تۈردىن 4-تۈرگىچە بولغان پائالىيەتلەردە ئىشلىتىلگەن قاتناش قورالى ۋە ئالاھىدە ئاپتوموبىللار؛

( 6 ) مال ئەۋرىشكىسى؛

( 7 ) ئۈسكۈنىلەرنى قۇراشتۇرۇش، تەڭشەش، تەكشۈرۈپ ئۆلچەشتە ئىشلىتىلىدىغان ئەسۋاب-سايمانلار؛

( 8 ) مال قاچىلانغان ئوراش-قاچىلاش ماتېرىياللىرى؛

( 9 ) سودىغا ئىشلىتىلمەيدىغان باشقا مال، بۇيۇملار.

ئالدىنقى تارماقتا كۆرسىتىلگەن مال، بۇيۇملار بەلگىلەنگەن مۇددەت ئىچىدە چېگرادىن قايتا توشۇلمىغان ياكى چېگراغا قايتا توشۇلمىغان بولسا، قانۇن بويىچە تاموژنا بېجى تاپشۇرۇش كېرەك.

38-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 37-ماددىسىدا بەلگىلەنگىنىدىن باشقا ۋاقىتلىق چېگرادىن كىرگۈزۈلگەن باشقا مال، بۇيۇملاردىن ئىمپورت تاموژنا بېجى شۇ مال ۋە بۇيۇملارنىڭ باج ھېسابلاش باھاسى ۋە ئۇنىڭ چېگرا ئىچىدە تۇرۇپ قالغان ۋاقتى بىلەن ئۇپرىتىش ۋاقتىنىڭ نىسبىتى بويىچە ھېسابلىنىدۇ؛
بەلگىلەنگەن مۇددەت توشقاندىن كېيىن، شۇ مال ۋە بۇيۇم قايتا توشۇلۇپ چېگرادىن چىقىرىلمىسا، قانۇن بويىچە تاپشۇرۇشقا تېگىشلىك تاموژنا بېجىنى تولۇقلاپ تاپشۇرۇش كېرەك.

مۇشۇ قانۇننىڭ 37-ماددىسىدا بەلگىلەنگىنىدىن باشقا، چېگرادىن ۋاقىتلىق چىقىدىغان باشقا ماللار بەلگىلەنگەن مۇددەت توشقاندىن كېيىن قايتا توشۇلۇپ چېگرادىن كىرگۈزۈلمىسە، قانۇن بويىچە تاموژنا بېجى تاپشۇرۇش كېرەك.

39-ماددا سۈپەت، ئۆلچەم سەۋەبىدىن ياكى تاقابىل تۇرغىلى بولمايدىغان ئەھۋال تۈپەيلىدىن ئېكسپورت ماللىرى ئېكسپورت قىلىنغان كۈندىن باشلاپ بىر يىل ئىچىدە ئەسلىي ھالىتىدە چېگرادىن قايتا توشۇلسا، ئىمپورت تاموژنا بېجى ئېلىنمايدۇ.
سۈپىتى، ئۆلچىمى سەۋەبىدىن ياكى تاقابىل تۇرغىلى بولمايدىغان ئەھۋال تۈپەيلىدىن ئىمپورت قىلىنغان ماللار ئىمپورت قىلىنغان كۈندىن باشلاپ بىر يىل ئىچىدە ئەسلىي ھالىتىدە ئەسلىگە كەلتۈرۈلۈپ چېگرادىن چىقىرىلسا، ئېكسپورت تاموژنا بېجى ئېلىنمايدۇ.

ئالاھىدە ئەھۋالدا، تاموژنىنىڭ تەستىقلىشى بىلەن، ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن مۇددەتنى مۇۋاپىق ئۇزارتىشقا بولىدۇ، كونكرېت چارىسىنى تاموژنا باش مەھكىمىسى بەلگىلەيدۇ.

40-ماددا بۇزۇلغان، قىسقا چىققان، سۈپىتى ناچار ياكى ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كەلمەسلىك سەۋەبىدىن، ئىمپورت-ئېكسپورت ماللىرىنى توشۇيدىغان مال ئەۋەتكۈچى، توشۇغۇچى ياكى سۇغۇرتا شىركىتى ئوخشاش ماللارغا ھەقسىز تولۇقلىما بېرىدىغان ياكى ئالماشتۇرىدىغان ماللاردىن ئىمپورت-ئېكسپورت قىلغاندا تاموژنا بېجى ئېلىنمايدۇ.
ھەقسىز ئالماشتۇرۇلىدىغان ئەسلىدىكى ئىمپورت قىلىنغان ماللار چېگرادىن چىقىرىلمايدۇ ياكى ئەسلىدىكى ئېكسپورت قىلىنغان ماللار چېگرادىن كىرگۈزۈلمىسە، تاموژنا ئەسلىدىكى ئىمپورت-ئېكسپورت ماللىرىدىن قايتىدىن بەلگىلىمە بويىچە تاموژنا بېجى ئېلىشى كېرەك.

باج تاپشۇرغۇچى ئەسلىدىكى ئىمپورت-ئېكسپورت توختامىدا پۈتۈشكەن تۆلەم تەلەپ قىلىش مۇددىتى ئىچىدە ھەمدە ئەسلىدىكى ئىمپورت-ئېكسپورتنى ماڭدۇرۇش ۋاقتىدىن ئېشىپ كەتمىگەن كۈندىن باشلاپ ئۈچ يىل ئىچىدە، تاموژنىغا ھەقسىز تۆلەم بېرىش ياكى مالنى ئالماشتۇرۇش ئىمپورت-ئېكسپورت رەسمىيىتى بېجىرىشنى ئىلتىماس قىلىشى كېرەك.

5-باب ئېلىش-باشقۇرۇش

41-ماددا تاموژنا بېجى ئېلىشنى باشقۇرۇشتا مالنى ئۆتكۈزۈش بىلەن باج سوممىسىنى بېكىتىشنى ئايرىۋېتىش ئەندىزىسىنى يولغا قويۇشقا بولىدۇ.

تاموژنا بېجى ئېلىشنى باشقۇرۇش تاشقى سودىنىڭ يېڭى كەسىپ ھالىتى، يېڭى ئەندىزىسىنىڭ تەرەققىيات ئېھتىياجىغا ئۇيغۇنلىشىپ، ئۇچۇرلىشىش، ئەقلىيلىشىش، ئۆلچەملىشىش، قولايلىشىش سەۋىيەسىنى ئۆستۈرۈشى كېرەك.

42-ماددا ئىمپورت-ئېكسپورت ماللىرىدىكى باج تاپشۇرغۇچىلار، تۇتۇپ قالغۇچى بەلگىلىمە بويىچە تاموژنىنى تاللاپ باج تاپشۇرۇشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ.

باج تاپشۇرغۇچىلار، تۇتۇپ قېلىشنى ئۆتىگۈچىلەر بەلگىلەنگەن مۇددەت ۋە تەلەپ بويىچە تاموژنىغا باج سوممىسىنى ئەينەن مەلۇم قىلىشى ھەمدە ئالاقىدار ماتېرىياللارنى بېرىشى كېرەك.
زۆرۈر تېپىلغاندا، تاموژنا باج تاپشۇرغۇچىلار، تۇتۇپ قالغۇچىدىن تولۇقلاپ مەلۇم قىلىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.

43-ماددا ئىمپورت-ئېكسپورت ماللىرى تاپشۇرىدىغان باج تاپشۇرغۇچىلار، تۇتۇپ قېلىشنى ئۆتىگۈچىلەر مەلۇم قىلىپ بولغان كۈندىن باشلاپ 15 كۈن ئىچىدە باج پۇلىنى تاپشۇرۇشى كېرەك؛
تاموژنا بەلگىلىگەن شەرتكە ئۇيغۇن كېلىدىغان ھەمدە كېپىللىك بېرىدىغان بولسا، كېيىنكى ئاينىڭ 5-خىزمەت كۈنى ئاخىرلىشىشتىن بۇرۇن باج پۇلىنى جەملەپ تاپشۇرسا بولىدۇ.
تاقابىل تۇرغىلى بولمايدىغان ئەھۋال ياكى دۆلەتنىڭ باج سىياسىتىنىڭ تەڭشىلىشى سەۋەبىدىن ۋاقتىدا تاپشۇرغىلى بولمىسا، تاموژنىغا ئىلتىماس قىلىش ۋە كېپىللىك بېرىش ئارقىلىق، تاپشۇرۇش مۇددىتىنى ئۇزارتىشقا بولىدۇ، لېكىن ئەڭ ئۇزاق بولغاندا ئالتە ئايدىن ئېشىپ كەتسە بولمايدۇ.

باج تاپشۇرغۇچىلار، تۇتۇپ قېلىشنى ئۆتىگۈچىلەر ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن باج تاپشۇرۇش مۇددىتى ئىچىدە باج پۇلىنى تاپشۇرمىغان بولسا، بەلگىلەنگەن مۇددەت توشقان كۈندىن باشلاپ، كېچىكتۈرۈپ تاپشۇرغان باج پۇلىنىڭ 10 مىڭدىن بەش قىسمىنى كۈن بويىچە قوشۇپ ئالىدۇ.

باج پۇلىنى تېخى تاپشۇرمىغاندا، باج تاپشۇرغۇچى، ھەق تۇتۇپ قالغۇچى ئالاقىدار قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە كېپىللىك بېرىشنى ئىلتىماس قىلىپ، مالنى ماڭغۇزسا، تاموژنا قانۇن بويىچە كېپىللىك رەسمىيىتىنى بېجىرىشى كېرەك.

44-ماددا ئىمپورت-ئېكسپورت مېلى تاپشۇرىدىغان باج تاپشۇرغۇچىدا بەلگىلەنگەن باج تاپشۇرۇش مۇددىتى ئىچىدە باج تاپشۇرۇشقا تېگىشلىك مېلى ۋە باشقا مال-مۈلكىنى يۆتكەپ بېرىش، تىقىۋېلىش روشەن ئالامەتلىرى بولسا ياكى باج پۇلىنى تاپشۇرالماسلىقنى كەلتۈرۈپ چىقىرىش ئېھتىمالى بولغان باشقا خەۋپ-خەتەر ساقلانغان بولسا، تاموژنا ئۇنى كېپىللىك بېرىشكە بۇيرۇسا بولىدۇ؛
باج تاپشۇرغۇچى كېپىللىك بەرمىسە، بىۋاسىتە قاراشلىق تاموژنا باشلىقى ياكى ئۇ ھوقۇق بەرگەن قاراشلىق تاموژنا باشلىقىنىڭ تەستىقىنى ئالغاندىن كېيىن، تاموژنا تۆۋەندىكى مەجبۇرلاش تەدبىرلىرىنى يولغا قويسا بولىدۇ :

( 1 ) بانكىچىلىق پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرىغا باج تاپشۇرغۇچىلارنىڭ سوممىسىنى توڭلىتىش باج تاپشۇرۇشقا تېگىشلىك باج پۇلىغا باراۋەر كېلىدىغان ئامانەت پۇل، پۇل پېرېۋوت پۇلىغا باراۋەر كېلىدىغانلىقىنى يازما ئۇقتۇرۇش قىلىش؛

( 2 ) باج تاپشۇرغۇچىنىڭ قىممىتى باج تاپشۇرۇشقا تېگىشلىك مال ياكى باشقا مال-مۈلكىگە باراۋەر كېلىدىغان پېچەتلەش، تۇتۇپ قېلىش.

باج تاپشۇرغۇچىلار بەلگىلەنگەن باج تاپشۇرۇش مۇددىتى ئىچىدە باج تاپشۇرسا، تاموژنا مەجبۇرلاش تەدبىرىنى دەرھال بىكار قىلىشى كېرەك.

45-ماددا باج تاپشۇرغۇچى، ھەق تۇتۇپ قېلىش مەجبۇرىيىتى ئۆتكۈزگەن باج پۇلى ياكى مالنى ماڭدۇرغان كۈندىن باشلاپ ئۈچ يىل ئىچىدە، تاموژنا باج تاپشۇرغۇچى ۋە ھەق تۇتۇپ قېلىش مەجبۇرىيىتىنىڭ تاپشۇرۇشقا تېگىشلىك باج سوممىسىنى مۇئەييەنلەشتۈرۈشكە ھوقۇقلۇق.

تاموژنا مۇئەييەنلەشتۈرگەن تاپشۇرۇشقا تېگىشلىك باج سوممىسى بىلەن باج تاپشۇرغۇچى، تۇتۇپ قېلىش مەجبۇرىيىتىنى ئۆتىگۈچى مەلۇم قىلغان باج سوممىسى بىردەك بولمىسا، تاموژنا باج تاپشۇرغۇچى، تۇتۇپ قېلىش مەجبۇرىيىتىگە باج سوممىسى ئېتىراپنامىسى چىقىرىپ بېرىشى كېرەك.
باج تاپشۇرغۇچى، تۇتۇپ قالغۇچى باج سوممىسى ئېتىراپنامىسىگە يېزىلغان تاپشۇرۇشقا تېگىشلىك باج سوممىسى بويىچە، تاموژنىدا بەلگىلەنگەن مۇددەت ئىچىدە باجنى تولۇقلاپ تاپشۇرۇشى ياكى باج قايتۇرۇش رەسمىيىتىنى بېجىرىشى كېرەك.

تاموژنا تاپشۇرۇشقا تېگىشلىك باج سوممىسىنى مۇئەييەنلەشتۈرگەندىن كېيىن، باجنى تولۇقلاپ تاپشۇرۇش كېرەك، لېكىن بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تولۇقلاپ تاپشۇرمىغان بولسا، بەلگىلەنگەن مۇددەت توشقان كۈندىن باشلاپ، كېچىكتۈرۈپ تاپشۇرغان باج پۇلىنىڭ 10 مىڭدىن بەش قىسمىنى كۈندە قوشۇپ ئالىدۇ.

46-ماددا باج تاپشۇرغۇچىلار، باج تۇتۇپ قېلىشنى ئۆتىگۈچىلەرنىڭ بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىشى تۈپەيلىدىن باج پۇلى ئاز ئېلىنسا ياكى باج ئېلىنماي قالسا، تاموژنا باج پۇلى تاپشۇرغان ياكى مال ماڭدۇرۇلغان كۈندىن باشلاپ ئۈچ يىل ئىچىدە باج پۇلىنى كېمەيتىپ ئالسا ھەمدە باج پۇلىنى تاپشۇرغان ياكى مال قويۇپ بېرىلگەن كۈندىن باشلاپ، كۈندىن باشلاپ ئاز ئالسا ياكى باج پۇلىنىڭ 10 مىڭدىن بەش قىسمىنى كېمەيتىپ ئالسا بولىدۇ.

47-ماددا تاموژنا ئەتكەسچىلىك قىلمىشىدىن باج ۋە جەرىمانە تۆلىتىۋالسا، ئالدىنقى ماددىدا بەلگىلەنگەن مۆھلەتنىڭ چەكلىمىسىگە ئۇچرىمايدۇ ھەمدە تاپشۇرۇشقا تېگىشلىك باج سوممىسىنى تەكشۈرۈپ بېكىتىشكە ھوقۇقلۇق.

48-ماددا تاموژنا نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش ماللىرىنىڭ باج تاپشۇرغۇچىلار، باج تۇتۇپ قالغۇچىنىڭ بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىشى تۈپەيلىدىن ئاز ئېلىنغانلىقى ياكى باج پۇلى ئېلىنماي قالغانلىقىنى بايقىسا، باج تاپشۇرغۇچى، باج پۇلىنى تۇتۇپ قالغۇچى تاپشۇرغان كۈندىن باشلاپ ئۈچ يىل ئىچىدە باج پۇلىنى تولۇقلاپ ئېلىشى ھەمدە باج پۇلىنى تاپشۇرۇشقا تېگىشلىك بولغان كۈندىن باشلاپ كۈن بويىچە قوشۇپ ئاز ئېلىشى ياكى باج پۇلىنىڭ 10 مىڭدىن بەش قىسمىنى كېمەيتىپ ئېلىشى كېرەك.

49-ماددا تاموژنا باج تاپشۇرغۇچىلار، باج تۇتۇپ قالغۇچىنىڭ باج پۇلىنى نېسى قالدۇرۇش ئەھۋالىنى ئېلان قىلسا بولىدۇ.

باج تاپشۇرغۇچى باج پۇلى، كېچىكتۈرگەنلىك پۇلىنى تولۇق تاپشۇرمىغان ھەمدە تاموژنىغا كېپىللىك بەرمىگەن بولسا، بىۋاسىتە قاراشلىق تاموژنا باشلىقى ياكى ئۇ ھوقۇق بەرگەن قاراشلىق تاموژنا باشلىقىنىڭ تەستىقىنى ئالغاندىن كېيىن، تاموژنا بەلگىلىمە بويىچە كۆچمەنلەرنى باشقۇرۇش ئاپپاراتىغا باج تاپشۇرغۇچىغا ياكى ئۇنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋەكىلىگە قانۇن بويىچە چېگرادىن چىقىشنى چەكلەش تەدبىرى قوللىنىشنى ئۇقتۇرسا بولىدۇ.

50-ماددا باج تاپشۇرغۇچى، تۇتۇپ قېلىشنى ئۆتىگۈچىلەر باج پۇلىنى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تاپشۇرمىسا ياكى تاپشۇرۇشنى بىكار قىلسا، تاموژنا ئۇلارنى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تاپشۇرۇشقا بۇيرۇيدۇ؛
مۇددەت ئۆتسىمۇ تاپشۇرمىغان ھەمدە يولسىز سەۋەبى بولمىسا، بىۋاسىتە قاراشلىق تاموژنا باشلىقى ياكى ئۇ ھوقۇق بەرگەن قاراشلىق تاموژنا باشلىقىنىڭ تەستىقى بىلەن، تاموژنا تۆۋەندىكى مەجبۇرىي ئىجرا قىلىش تەدبىرلىرىنى يولغا قويسا بولىدۇ :

( 1 ) بانكا كەسپى پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتىغا باج تاپشۇرغۇچى، تۇتۇپ قالغۇچىنىڭ سوممىسى باج تاپشۇرىدىغان پۇلغا باراۋەر كېلىدىغان ئامانەت پۇل، پۇل پېرېۋوت قىلىش سوممىسى ئاجرىتىپ بېرىشنى يازما ئۇقتۇرۇش قىلىش؛

( 2 ) باج تاپشۇرغۇچىلار، تۇتۇپ قالغۇچىلارنىڭ قىممىتى باج تاپشۇرۇشقا تېگىشلىك پۇلغا تەڭ كېلىدىغان مال ياكى باشقا مال-مۈلكىنى پېچەتلەش، تۇتۇپ قېلىش، پېچەتلەنگەن، تۇتۇپ قېلىنغان مال ياكى باشقا ئۆي-مۈلكىنى قانۇن بويىچە كىمئارتۇق قىلىپ سېتىش ياكى سېتىۋېتىش ئارقىلىق تاپقان باج پۇلى تاپشۇرغىلى بولىدۇ، قالغان قىسمى باج تاپشۇرغۇچىغا، تۇتۇپ قېلىشنى ئۆتىگۈچىگە قايتۇرۇپ بېرىلىدۇ.

تاموژنا مەجبۇرىي ئىجرا قىلدۇرغاندا، تاپشۇرمىغان كېچىكتۈرگەنلىك پۇلىنى بىرلا ۋاقىتتا مەجبۇرىي ئىجرا قىلدۇرىدۇ.

51-ماددا تاموژنا باج پۇلىنى كۆپ ئالغانلىقىنى بايقىسا، باج تاپشۇرغۇچىغا قايتۇرۇش رەسمىيىتىنى بېجىرىشنى ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇشى كېرەك.

باج تاپشۇرغۇچىلار باج پۇلىنى كۆپ تاپشۇرغانلىقىنى بايقىسا، باج پۇلىنى تاپشۇرغان كۈندىن باشلاپ ئۈچ يىل ئىچىدە تاموژنىغا كۆپ تاپشۇرغان باج پۇلىنى قايتۇرۇپ بېرىشنى يازما ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ.
تاموژنا ئىلتىماسنى قوبۇل قىلغان كۈندىن باشلاپ 30 كۈن ئىچىدە تەكشۈرۈپ ئېنىقلىشى ھەمدە باج تاپشۇرغۇچىغا قايتۇرۇش رەسمىيىتىنى بېجىرىشنى ئۇقتۇرۇشى كېرەك، باج تاپشۇرغۇچىلار ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرۇۋالغان كۈندىن باشلاپ ئۈچ ئاي ئىچىدە قايتۇرۇش رەسمىيىتىنى بېجىرىشى كېرەك.

52-ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، باج تاپشۇرغۇچىلار باج پۇلىنى تاپشۇرغان كۈندىن باشلاپ بىر يىل ئىچىدە تاموژنىغا تاموژنا بېجىنى قايتۇرۇشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ :

( 1 ) ئىمپورت تاموژنا بېجى ئېلىنغان ماللارنىڭ سۈپىتى، ئۆلچىمى سەۋەبىدىن ياكى تاقابىل تۇرغىلى بولمايدىغان ئەھۋال تۈپەيلىدىن، بىر يىل ئىچىدە ئەسلىي ھالىتى بويىچە چېگرادىن قايتا توشۇلىدۇ؛

( 2 ) ئېكسپورت تاموژنا بېجى ئېلىنغان ماللارنىڭ سۈپىتى، ئۆلچىمى سەۋەبىدىن ياكى تاقابىل تۇرغىلى بولمايدىغان ئەھۋال تۈپەيلىدىن، بىر يىل ئىچىدە ئەسلىي ھالىتىدە چېگرادىن قايتا توشۇلىدۇ ھەمدە ئېكسپورت سەۋەبلىك قايتۇرۇلغان دۆلەت ئىچىدىكى ھالقىلارغا مۇناسىۋەتلىك باج قايتا تاپشۇرۇلىدۇ؛

( 3 ) ئېكسپورت تاموژنا بېجى ئېلىنغان ماللار مەلۇم سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن چېگرادىن قاچىلاپ توشۇلمىغاچقا، تاموژنىدىن قايتۇرۇشقا ئىلتىماس قىلىنىدۇ.

تاموژنا بېجىنى قايتۇرۇشنى ئىلتىماس قىلىشتا يازما ئوتتۇرىغا قويۇش ھەمدە ئەسلىي پۇل تاپشۇرۇش ئىسپاتى ۋە مۇناسىۋەتلىك ماتېرىياللارنى بېرىش كېرەك.
تاموژنا ئىلتىماسنى قوبۇل قىلغان كۈندىن باشلاپ 30 كۈن ئىچىدە تەكشۈرۈپ ئېنىقلىشى ھەمدە باج تاپشۇرغۇچىغا قايتۇرۇش رەسمىيىتىنى بېجىرىشنى ئۇقتۇرۇشى كېرەك.
باج تاپشۇرغۇچى ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرۇۋالغان كۈندىن باشلاپ ئۈچ ئاي ئىچىدە قايتۇرۇش رەسمىيىتىنى بېجىرىشى كېرەك.

باشقا مۇناسىۋەتلىك قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە تاموژنا بېجىنى قايتۇرۇشقا تېگىشلىك بولسا، تاموژنا قانۇن بويىچە قايتۇرۇشى كېرەك.

53-ماددا بەلگىلىمە بويىچە تاموژنا بېجى قايتۇرۇلسا، بانكىنىڭ ئوخشاش مەزگىلدىكى قەرەلسىز ئامانەت پۇلىنىڭ ئۆسۈمىنى قوشۇپ ھېسابلاش كېرەك.

54-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 2-، 3-بابىدىكى مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلەردىن ئۆزىنى قاچۇرۇپ، مۇۋاپىق سودا مەقسىتىدە تاپشۇرۇشقا تېگىشلىك باج سوممىسىنى كېمەيتىۋېتىش قىلمىشلىرىغا دۆلەت تاموژنا بېجىنى تەڭشەش قاتارلىق ئۆزىنى قاچۇرۇشقا قارشى تەدبىرلەرنى قوللانسا بولىدۇ.

55-ماددا تاموژنىغا مەلۇم قىلغۇچى كارخانىلار باج تاپشۇرغۇچىنىڭ ھاۋالىسىنى قوبۇل قىلىپ، باج تاپشۇرغۇچىنىڭ نامىدا تاموژنىغا مەلۇم قىلىپ باج تاپشۇرۇش رەسمىيىتىنى بېجىرىدۇ، تاموژنىغا مەلۇم قىلغان كارخانىلارنىڭ بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىشى تۈپەيلىدىن تاموژنا باجنى ئاز ئالغان، باج پۇلىنى ئېلىنماي قالغان بولسا، تاموژنىغا ئەرز قىلغۇچى كارخانىلار ئاز ئالغان ياكى ئېلىنماي قالغان باج پۇلى ۋە ئۇنىڭ جەرىمانە پۇلى ئۈچۈن باج تاپشۇرغۇچىلار بىلەن باج تاپشۇرۇشتا چاتما جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

تاموژنىغا مەلۇم قىلغۇچى كارخانىلار باج تاپشۇرغۇچىنىڭ ھاۋالىسىنى قوبۇل قىلىپ، تاموژنىغا مەلۇم قىلغان كارخانىنىڭ نامىدا تاموژنىغا مەلۇم قىلىپ باج تاپشۇرۇش رەسمىيىتىنى بېجىرسە، تاموژنىغا ئەرز قىلغۇچى كارخانا بىلەن باج تاپشۇرغۇچى باج تاپشۇرۇشتا چاتما جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

56-ماددا تاقابىل تۇرغىلى بولمايدىغان كۈچتىن باشقا، تاموژنىنىڭ مالنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش مەزگىلىدە، تاموژنا مالنىڭ بۇزۇلۇپ كېتىشى ياكى يوقاپ كېتىشىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇشتا، تاموژنىنىڭ يۈكنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇشىدا ساقلاش مەجبۇرىيىتى بار ئورۇن ياكى شەخس مۇناسىپ باج تاپشۇرۇش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

57-ماددا باج تاپشۇرۇش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلمىغان باج تاپشۇرغۇچىلاردا بىرلىشىش، بۆلۈنۈش ئەھۋالى كۆرۈلسە، بىرلىشىش، ئايرىلىشتىن بۇرۇن تاموژنىغا مەلۇم قىلىشى، قانۇن بويىچە باج پۇلى، جەرىمانە پۇلىنى تولۇق تاپشۇرۇشى ياكى كېپىللىك بېرىشى كېرەك.
باج تاپشۇرغۇچىلار بىرلەشكەندە باج پۇلى، كېچىكتۈرگەنلىك پۇلىنى تاپشۇرمىسا ياكى كېپىللىك بەرمىسە، بىرلەشكەندىن كېيىنكى قانۇنىي ئىگە ياكى قانۇنىي ئىگە ئەمەس تەشكىلات ئادا قىلمىغان باج تاپشۇرۇش مەجبۇرىيىتىنى داۋاملىق ئادا قىلىدۇ؛
باج تاپشۇرغۇچىلار بۆلۈنگەندە باج پۇلى، كېچىكتۈرگەنلىك پۇلىنى تولۇق تاپشۇرمىغان ياكى كېپىللىك بەرمىگەن بولسا، بۆلۈنگەندىن كېيىنكى قانۇنىي ئىگە ياكى قانۇنىي ئىگە ئەمەس تەشكىلات ئادا قىلىنمىغان باج تاپشۇرۇش مەجبۇرىيىتى ئۈچۈن چاتما جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

باج تاپشۇرغۇچى باج كېمەيتىلگەن، كەچۈرۈم قىلىنغان مال، باجدىن خالىي مالنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش مەزگىلىدە قوشۇلۇش، بۆلۈنۈش ياكى باشقا مۈلۈكنى قايتا تەشكىللەش ئەھۋالى كۆرۈلسە، تاموژنىغا دوكلات قىلىشى كېرەك؛
بەلگىلىمە بويىچە باج تاپشۇرۇشقا توغرا كەلسە، قانۇن بويىچە باج پۇلى، كېچىكتۈرگەنلىك پۇلىنى تولۇق تاپشۇرۇش ياكى كېپىللىك بېرىش كېرەك؛
بەلگىلىمە بويىچە باجنى كېمەيتىش، كەچۈرۈم قىلىش، باجدىن خالىي بولۇشتىن داۋاملىق بەھرىمەن بولسا، تاموژنىغا باج تاپشۇرغۇچىنى ئۆزگەرتىش رەسمىيىتىنى بېجىرىش كېرەك.

باج تاپشۇرغۇچى باج تاپشۇرۇش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلماي ياكى باج كېمەيتىش، كەچۈرۈم قىلىنغان مال، باجدىن خالىي مالنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش مەزگىلىدە تارقىتىۋېتىش، ۋەيران بولۇش ياكى قانۇن بويىچە تىجارەتنى ئاخىرلاشتۇرۇشتەك باشقا ئەھۋاللار كۆرۈلسە، ھېساباتىنى ئېنىقلاشتىن بۇرۇن تاموژنىغا دوكلات قىلىشى كېرەك.
تاموژنا باج پۇلى، كېچىكتۈرگەنلىك پۇلىنى قانۇن بويىچە ئېنىقلاپ تاپشۇرۇشى كېرەك.

58-ماددا تاموژنا ئالغان باج پۇلى كېپىللىك ھەقدارلىقتىن ئۈستۈن تۇرىدۇ، قانۇندا ئايرىم بەلگىلىمە بولغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.
باج تاپشۇرغۇچى تاپشۇرىدىغان باج پۇلى باج تاپشۇرغۇچىنىڭ مال-مۈلكىنى رەنە قويۇش، رەنىگە قويۇشتىن بۇرۇن تاپشۇرۇلغان بولسا، باج پۇلى رەنە ھوقۇقى، گۆرۈ ھوقۇقىدىن بۇرۇن ئىجرا قىلىنىشى كېرەك.

باج تاپشۇرغۇچىلار باج پۇلىنى بىرلا ۋاقىتتا نېسى قالدۇرىدۇ، مەمۇرىي ئورگان ئۇنىڭغا جەرىمانە قويىدۇ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ، ئۇنىڭ مال-مۈلكى بىرلا ۋاقىتتا تۆلەشكە يەتمىسە، ئاۋۋال باج پۇلىنى تاپشۇرۇشى كېرەك.

59-ماددا باج پۇلى، كېچىكتۈرگەنلىك پۇلى دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە ۋاقتىدا دۆلەت خەزىنىسىگە تاپشۇرۇلۇشى كېرەك.

باج پۇلى، ئۆسۈمنى قايتۇرۇش دۆلەت خەزىنىسىدىن قايتۇرۇشقا چېتىلسا، قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى دۆلەت خەزىنىسىنى باشقۇرۇشقا دائىر بەلگىلىمىلەر ئىجرا قىلىنىدۇ.

60-ماددا باج پۇلى، كېچىكتۈرگەنلىك پۇلى، ئۆسۈمى قاتارلىقلارنى خەلق پۇلى بويىچە ھېسابلاش كېرەك.

ئىمپورت-ئېكسپورت ماللىرىنىڭ، چېگرادىن كىرگۈزۈلگەن بۇيۇملارنىڭ باھاسى ۋە ئالاقىدار خىراجەتلەر خەلق پۇلىدىن باشقا پۇل بويىچە ھېسابلانسا، باج تاپشۇرغۇچى مەلۇم قىلىشنى تاماملىغان كۈندىكى ھېسابلاپ ئېلىنغان پېرېۋوت نىسبىتى خەلق پۇلىغا سۇندۇرۇلۇپ ھېسابلىنىدۇ.

ئالدىنقى تارماقتا ئېيتىلغان پېرېۋوت نىسبىتى تاموژنا باش مەھكىمىسى بەلگىلىگەن ۋاقىت، شۇ كۈندىكى خەلق پۇلى پېرېۋوت نىسبىتىنىڭ ئارىلىق باھاسىنى كۆرسىتىدۇ.

61-ماددا تاموژنا تاموژنا بېجى ئېلىش ئېھتىياجى بىلەن، ئالاقىدار ھۆكۈمەت تارماقلىرى ۋە ئاپپاراتلاردىن باج تاپشۇرغۇچىنىڭ سالاھىيىتى، ھېسابات نومۇرى، مەبلەغ ئالاقىسى قاتارلىق تاموژنا بېجىغا چېتىلىدىغان ئۇچۇرلارنى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرسە بولىدۇ، مۇناسىۋەتلىك ھۆكۈمەت تارماقلىرى ۋە ئاپپاراتلار مەسئۇلىيىتى دائىرىسىدە ھەمكارلىشىشى ۋە ماسلىشىشى كېرەك.
تاموژنا ئېرىشكەن تاموژنا بېجىغا چېتىلىدىغان ئۇچۇرلارنى پەقەت تاموژنا بېجى ئېلىش مەقسىتىگىلا ئىشلىتىشكە بولىدۇ.

6-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

62-ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، تاموژنا ئاگاھلاندۇرۇش بېرىدۇ؛
قىلمىشى ئېغىر بولغانلارغا 30 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ :

( 1 ) باج تاپشۇرۇش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلمىغان باج تاپشۇرغۇچىلاردا قوشۇلۇش، بۆلۈنۈش ئەھۋالى كۆرۈلسە، قوشۇلۇش، ئايرىلىشتىن بۇرۇن تاموژنىغا مەلۇم قىلمىغان بولسا؛

( 2 ) باج تاپشۇرغۇچىلار باج كېمەيتىش، كەچۈرۈم قىلىش ماللىرى، باجدىن خالىي ماللارنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش مەزگىلىدە قوشۇلۇپ كېتىش، بۆلۈنۈش ياكى باشقا مۈلۈكنى قايتا بىرىكتۈرۈۋېلىش ئەھۋاللىرىنى تاموژنىغا مەلۇم قىلمىغان بولسا؛

( 3 ) باج تاپشۇرغۇچى باج تاپشۇرۇش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلمىغان ياكى باج كېمەيتىلگەن، كەچۈرۈم قىلىنغان مال، باجدىن خالىي مالنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش مەزگىلىدە، تارقىتىۋېتىلگەن، ۋەيران بولغان ياكى قانۇن بويىچە تىجارەتنى ئاخىرلاشتۇرىدىغان باشقا ئەھۋاللار كۆرۈلسە، ھېساباتىنى ئېنىقلاشتىن بۇرۇن تاموژنىغا دوكلات قىلمىغان.

63-ماددا باج تاپشۇرغۇچىلار تاپشۇرۇشقا تېگىشلىك باجنى نېسى قالدۇرۇپ، مال-مۈلكىنى يۆتكەش ياكى تىقىۋېلىش قاتارلىق ۋاسىتىلەرنى قوللىنىپ، تاموژنىنىڭ نېسى قالغان باج پۇلىنى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرۈشىگە توسقۇنلۇق قىلسا، تاموژنا نېسى قالغان باج پۇلى، كېچىكتۈرگەنلىك پۇلىنى سۈرۈشتۈرۈپ ئالغاندىن باشقا، نېسى قالغان باج پۇلىنىڭ ％ 50 تىن يۇقىرى، بەش ھەسسىسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ.

64-ماددا تۇتۇپ قېلىش مەجبۇرىيەت ئۆتىگۈچىدىن تۇتۇپ قېلىشقا تېگىشلىك بولسىمۇ، ئېلىشقا تېگىشلىك بولسىمۇ باج پۇلىنى ئالمىغان بولسا، تاموژنا باج تاپشۇرغۇچىدىن باج پۇلىنى سۈرۈشتۈرۈپ ئالىدۇ، تۇتۇپ قېلىش مەجبۇرىيەت ئۆتكۈزگۈچىدىن تۇتۇپ قالمىغان، ئېلىشقا تېگىشلىك بولمىسىمۇ باج پۇلىنىڭ ％ 50 تىن يۇقىرى، ئۈچ ھەسسىسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ.

65-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 62-، 63-، 64-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىدىن باشقا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىلەرگە خىلاپ باشقا قىلمىشلارغا تاموژنا «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ تاموژنا قانۇنى»قاتارلىق قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە جازا بېرىدۇ.

66-ماددا باج تاپشۇرغۇچى، تۇتۇپ قېلىشنى ئۆتىگۈچى، كېپىل تاموژنا باج تاپشۇرغۇچىلار، تاۋارلارنى تۈرگە ئايرىش، مالنى ئەسلىي ئىشلەپچىقارغان جاي، باج تاپشۇرۇش ئورنى، ھېسابلاپ ئېلىش ئۇسۇلى، باج ھېسابلاش باھاسى، تەتبىقلىنىدىغان باج نىسبىتى ياكى پېرېۋوت نىسبىتىنى بېكىتىپ، باج پۇلىنى كېمەيتىپ ئېلىش ياكى كەچۈرۈم قىلىشنى قارار قىلىپ، تاپشۇرۇشقا تېگىشلىك باج سوممىسى، باج پۇلىنى تولۇقلاپ تاپشۇرۇش، باج پۇلىنى قايتۇرۇش ۋە جەرىمانە قوشۇپ ئېلىش قاتارلىق باج ئېلىش ئىشلىرىغا باشقىچە پىكىردە بولسا،
قانۇن بويىچە ئاۋۋال بىر دەرىجە يۇقىرى تاموژنىغا مەمۇرىي قايتا قاراپ چىقىشنى ئىلتىماس قىلىش كېرەك؛
مەمۇرىي قايتا قاراپ چىقىش قارارىغا قايىل بولمىغانلار خەلق سوت مەھكىمىسىگە قانۇن بويىچە مەمۇرىي دەۋا قىلسا بولىدۇ.

ئالاقىدارلار تاموژنا چىقارغان ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن مەمۇرىي ھەرىكەتكە قايىل بولمىسا، قانۇن بويىچە مەمۇرىي قايتا قاراپ چىقىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ، خەلق سوت مەھكىمىسىگە قانۇن بويىچە مەمۇرىي دەۋا قىلسىمۇ بولىدۇ.

67-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، خىزمەت ھوقۇقىدىن كەلسە-كەلمەس پايدىلانغان، خىزمەتتە بىپەرۋالىق قىلغان، نەپسانىيەتچىلىك قىلغان ياكى مەسئۇلىيەتنى ئادا قىلىش جەريانىدا بىلىپ قالغان سودا مەخپىيىتى، شەخسىي مەخپىيەتلىك، شەخسىي ئۇچۇرنى باشقىلارغا ئاشكارىلاپ قويغان، قانۇنسىز بەرگەنلەرگە قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ.

68-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەر قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

7-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

69-ماددا «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ خەينەن ئەركىن سودا پورتى قانۇنى»دا خەينەن ئەركىن سودا پورتىنىڭ تاموژنا بېجى ئىشلىرى توغرىسىدا ئايرىم بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

70-ماددا ئىمپورت ھالقىسىدا تاموژنىنىڭ ۋاكالىتەن باج ئېلىشىنى باشقۇرۇش تاموژنا بېجى ئېلىشنى باشقۇرۇش توغرىسىدىكى بەلگىلىمىلەر تەتبىقلىنىدۇ.

كېمە-پاراخوتلارنىڭ توننا بېجى ئېلىش ھەققىدە «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ كېمە-پاراخوتلىرىنىڭ توننا بېجى قانۇنى»دا بەلگىلىمە چىقىرىلمىغان بولسا، تاموژنا بېجى ئېلىشنى باشقۇرۇش توغرىسىدىكى بەلگىلىمە تەتبىقلىنىدۇ.

71-ماددا باج كەچۈرۈم قىلىنغان تاۋارلارنىڭ پارچە سېتىلىش كەسپى بىلەن شۇغۇللىنىشتا تەستىقلىتىش كېرەك، كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ.

72-ماددا بۇ قانۇن 2024-يىل 12-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.
«جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئىمپورت-ئېكسپورت تاموژنا بېجى نىزامى»بىرلا ۋاقىتتا بىكار قىلىنىدۇ.

قوشۇمچە:جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئىمپورت-ئېكسپورت باج پىرىنسىپى ( ئىزاھات:«جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ كىرىش-ئېكسپورت باج قائىدىسى»نى گوۋۇيۈەن تاموژنا بېجى پىرىنسىپ كومىتېتى ئېلان قىلغان )