( 2004-يىل 6-ئاينىڭ 25-كۈنى 10-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 10-يىغىنىدا ماقۇللاندى )

مۇندەرىجە

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

2-باب پەن تەتقىقات بويىچە يارىتىش

3-باب سۈپەت كاپالىتى

4-باب كېڭەيتىپ ئىشلىتىش

5-باب ئىجتىمائىيلاشقان مۇلازىمەت

6-باب يۆلەش تەدبىرى

7-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

8-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

بۇ قانۇن دېھقانلار ۋە يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىش-تىجارەت تەشكىلاتلىرىنىڭ ئىلغار، ئەسقاتىدىغان يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى ئىشلىتىشىگە ئىلھام ۋە يار-يۆلەك بولۇش، يېزا ئىگىلىكىنى ماشىنىلاشتۇرۇشنى ئىلگىرى سۈرۈش، زامانىۋى يېزا ئىگىلىكى بەرپا قىلىش مەقسىتىدە چىقىرىلدى.

2-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان يېزا ئىگىلىكىنى ماشىنىلاشتۇرۇش ئىلغار، قوللىنىشچان يېزا ئىگىلىك ماشىنا-جابدۇقلىرىدىن پايدىلىنىپ يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىش-تىجارەت شارائىتىنى ياخشىلاش، يېزا ئىگىلىكىنىڭ ئىشلەپچىقىرىش تېخنىكا سەۋىيەسى ۋە ئىقتىسادىي ئۈنۈمى، ئېكولوگىيەلىك ئۈنۈمىنى ئۈزلۈكسىز ئۆستۈرۈش جەريانىنى كۆرسىتىدۇ.

بۇ قانۇندا ئېيتىلغان يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىشى ۋە ئۇنىڭ مەھسۇلاتلىرىنى دەسلەپكى پىششىقلاش قاتارلىق دېھقانچىلىق ئىشلىرىغا مۇناسىۋەتلىك ماشىنا-ئۈسكۈنىلەرنى كۆرسىتىدۇ.

3-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى يېزا ئىگىلىكىنى ماشىنىلاشتۇرۇشنى ئالغا سۈرۈشنى خەلق ئىگىلىكى ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىيات پىلانىغا كىرگۈزۈپ، دۆلەت بەلگىلىگەن باج ئېلىش ئېتىبار سىياسىتى، شۇنىڭدەك پۇل مۇئامىلە جەھەتتىن يۆلەش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، يېزا ئىگىلىكىنى ماشىنىلاشتۇرۇشقا سېلىنىدىغان مەبلەغ سېلىنمىسىنى قەدەممۇقەدەم ئاشۇرۇپ، بازار مېخانىزمىنىڭ رولىنى تولۇق جارى قىلدۇرۇشى كېرەك،
شارائىتقا قاراپ ئىش كۆرۈش، ئىقتىسادنى ئۈنۈملۈك قىلىش، بىخەتەرلىككە كاپالەتلىك قىلىش، مۇھىتنى ئاسراش پىرىنسىپى بويىچە، يېزا ئىگىلىكىنى ماشىنىلاشتۇرۇش تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ.

4-ماددا دۆلەت دېھقانلار ۋە يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىش-تىجارەت تەشكىلاتلىرىنى ئىلغار، قوللىنىشچان يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى ئۆز ئالدىغا تاللاشقا يېتەكلەيدۇ ۋە قوللايدۇ.
ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ دېھقانلار ۋە يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىش-تىجارەت تەشكىلاتلىرىنى ئۆزى بېكىتكەن يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى مەھسۇلاتلىرىنى سېتىۋېلىشقا مەجبۇرلىشىغا يول قويۇلمايدۇ.

5-ماددا دۆلەت تەدبىر قوللىنىپ، يېزا ئىگىلىكىنى ماشىنىلاشتۇرۇش پەن-تېخنىكا بىلىملىرى تەشۋىقاتى ۋە تەربىيەسىنى قانات يايدۇرۇپ، يېزا ئىگىلىكىنى ماشىنىدا ماشىنىلاشتۇرۇش كەسپىي ئىختىساسلىقلىرىنى يېتىشتۈرۈپ، يېزا ئىگىلىكىنى ماشىنا بويىچە ماشىنىلاشتۇرۇش ئۇچۇر مۇلازىمىتىنى ئالغا سۈرۈپ، يېزا ئىگىلىكىنىڭ ماشىنىلىشىش سەۋىيەسىنى ئۆستۈرىدۇ.

6-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ۋە يېزا ئىگىلىكىنى ماشىنىلاشتۇرۇشقا مۇناسىۋەتلىك باشقا خىزمەتلەرگە مەسئۇل تارماقلار مەسئۇلىيىتى ۋە ئىش تەقسىماتى بويىچە زىچ ماسلىشىپ، يېزا ئىگىلىكىنى ماشىنىلاشتۇرۇشنى ئىلگىرى سۈرۈش خىزمىتىنى بىرلىكتە ياخشى ئىشلەيدۇ.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكىنى ماشىنىلاشتۇرۇش خىزمىتىگە مەسئۇل تارماقلىرى ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى مەسئۇلىيىتى ۋە ئىش تەقسىماتى بويىچە زىچ ماسلىشىپ، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ يېزا ئىگىلىكىنى ماشىنىلاشتۇرۇشنى ئىلگىرى سۈرۈش خىزمىتىنى بىرلىكتە ياخشى ئىشلەيدۇ.

2-باب پەن تەتقىقات بويىچە يارىتىش

7-ماددا ئۆلكە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى ۋە ئۇنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلارنى تەشكىللەپ تېخنىكا ئۆتكىلىگە ھۇجۇم قىلىش، سىناق قىلىش، ئۈلگە كۆرسىتىش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، ئۇللۇق، ئاچقۇچلۇق، ئاممىۋى مەنپەئەت خاراكتېرلىك يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى ئىلمىي تەتقىقاتى ۋە ئىلغار، قوللىنىشچان يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى كېڭەيتىش-قوللىنىشنى ئىلگىرى سۈرۈشى كېرەك.

8-ماددا دۆلەت مۇناسىۋەتلىك پەن تەتقىقات ئاپپاراتلىرى ۋە ئالىي مەكتەپلەرنىڭ يېزا ئىگىلىكىنى ماشىنىلاشتۇرۇش پەن-تېخنىكا تەتقىقاتىنى كۈچەيتىپ، ئوخشاش بولمىغان يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىش شارائىتى ۋە دېھقانلارنىڭ ئېھتىياجىغا قاراپ، ئىلغار، قوللىنىشچان يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى تەتقىق قىلىشى ۋە يارىتىشىنى قوللايدۇ؛
يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنىڭ پەن تەتقىقاتى، ئوقۇتۇش بىلەن ئىشلەپچىقىرىش، كېڭەيتىشنىڭ بىرلەشتۈرۈلۈشىگە مەدەت بېرىلىپ، يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنىڭ يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىش تېخنىكىسىنىڭ تەرەققىيات تەلىپىگە ئۇيغۇنلىشىشى ئىلگىرى سۈرۈلىدۇ.

9-ماددا دۆلەت يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى ئىشلەپچىقارغۇچىلارنىڭ ئىلغار، ياراملىق يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى يارىتىشى، ئىلغار تېخنىكا، ئىلغار ھۈنەر-سەنئەت ۋە ئىلغار ماتېرىيال ئىشلىتىشى، يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى مەھسۇلاتلىرىنىڭ سۈپىتى ۋە تېخنىكا سەۋىيەسىنى ئۆستۈرۈشى، ئىشلەپچىقىرىش تەننەرخىنى تۆۋەنلىتىشى، سىستېمىلاشقان، ئۆلچەملەشكەن، كۆپ ئىقتىدارلىق، سۈپىتى ئەلا، ئېنېرگىيە تېجەيدىغان، باھاسى مۇۋاپىق يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى مەھسۇلاتلىرى بىلەن تەمىنلىشىنى قوللايدۇ.

10-ماددا دۆلەت ئىلغار يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى، ھالقىلىق زاپچاسلىرى ۋە تېخنىكىسىنى كىرگۈزۈش، ئىشلىتىشكە مەدەت بېرىدۇ، چەت ئەل مەبلىغىنى كىرگۈزۈپ يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى تەتقىق قىلىش، يارىتىش، ئىشلەپچىقىرىش ۋە تىجارەت قىلىش بىلەن شۇغۇللىنىشقا ئىلھام بېرىدۇ.

3-باب سۈپەت كاپالىتى

11-ماددا دۆلەت يېزا ئىگىلىكىنى ماشىنىلاشتۇرۇش ئۆلچەم سىستېمىسى قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىپ، يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى مەھسۇلاتلىرىنىڭ سۈپىتى، رېمونت سۈپىتى ۋە مەشغۇلات سۈپىتى قاتارلىق ئۆلچەملەرنى تۈزىدۇ ۋە مۇكەممەللەشتۈرىدۇ.
يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى مەھسۇلاتلىرىنىڭ جىسمانىي بىخەتەرلىكى، يېزا ئىگىلىك مەھسۇلاتلىرىنىڭ سۈپەت بىخەتەرلىكى ۋە مۇھىت قوغداشقا چېتىلىدىغان تېخنىكا تەلىپىگە مۇناسىۋەتلىك قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە مەجبۇرىي ئىجرا قىلىنىدىغان تېخنىكا قائىدىسى تۈزۈش كېرەك.

12-ماددا مەھسۇلات سۈپىتىنى نازارەت قىلىش تارمىقى يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى مەھسۇلاتلىرىنىڭ سۈپىتىنى نازارەت قىلىش، ئارىلاپ تەكشۈرۈشنى قانۇن بويىچە تەشكىللىشى كېرەك.

سودا-سانائەت مەمۇرىي باشقۇرۇش تارمىقى يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى مەھسۇلاتلىرى بازىرىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش خىزمىتىنى قانۇن بويىچە كۈچەيتىشى كېرەك.

گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ۋە ئۆلكە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكىنى ماشىنىلاشتۇرۇش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقى يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى ئىشلەتكۈچىلەرنىڭ ئەرز ئەھۋالى ۋە يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىشىنىڭ ئەمەلىي ئېھتىياجىغا ئاساسەن، ئىشلىتىۋاتقان مۇئەييەن تۈردىكى يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى مەھسۇلاتىنىڭ قوللىنىشچانلىقى، بىخەتەرلىكى، ئىشەنچلىكلىكى ۋە سېتىشتىن كېيىنكى مۇلازىمەت ئەھۋالىنى تەكشۈرۈشكە تەشكىللىسە ھەمدە تەكشۈرۈش نەتىجىسىنى ئېلان قىلسا بولىدۇ.

13-ماددا يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى ئىشلەپچىقارغۇچى، ساتقۇچىلار ئۆزى ئىشلەپچىقارغان، ساتقان يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى مەھسۇلاتلىرىنىڭ سۈپىتىگە مەسئۇل بولۇشى ھەمدە دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە زاپچاس بىلەن تەمىنلەش ۋە تەربىيەلەش قاتارلىق سېتىشتىن كېيىنكى مۇلازىمەت جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

يېزا ئىگىلىك ماشىنىسى ئىشلەپچىقارغۇچىلار دۆلەت ئۆلچىمى، ساھە ئۆلچىمى ۋە جىسمانىي بىخەتەرلىككە كاپالەتلىك قىلىش تەلىپى بويىچە، ئىشلەپچىقارغان يېزا ئىگىلىك ماشىنىسى مەھسۇلاتلىرىغا زۆرۈر بولغان بىخەتەرلىك مۇداپىئە قۇرۇلمىسى، ئاگاھ بەلگىسى ۋە جۇڭگو يېزىقىدىكى ئاگاھ ئىزاھاتى ئورنىتىشى كېرەك.

14-ماددا يېزا ئىگىلىك ماشىنىسى مەھسۇلاتى سۈپەت تەلىپىگە ئۇيغۇن كەلمىسە، يېزا ئىگىلىك ماشىنىسىنى ئىشلەپچىقارغۇچى، ساتقۇچىلار رېمونت قىلىش، ئالماشتۇرۇش، مالنى قايتۇرۇشقا مەسئۇل بولۇشى كېرەك؛
يېزا ئىگىلىك ماشىنىسى ئىشلەتكۈچىلەرگە يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىشىغا زىيان ياكى باشقا زىيان سالغانلار قانۇن بويىچە زىياننى تۆلەپ بېرىشى كېرەك.
يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى ئىشلەتكۈچىلەر يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى ساتقۇچىلاردىن ئاۋۋال تۆلەم بېرىشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق.
يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى ساتقۇچى تۆلەپ بولغاندىن كېيىن، يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى ئىشلەپچىقارغۇچىغا تەۋە جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئالغان بولسا، يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى ساتقۇچىلار يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى ساتقۇچىدىن تۆلىتىۋېلىشقا ھوقۇقلۇق.

يېزا ئىگىلىك ماشىنىسىدىكى نۇقسان سەۋەبىدىن جىسمانىي زىيان، مال-مۈلۈك زىيىنى كۆرۈلگەن بولسا، يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى ئىشلەپچىقارغۇچى، ساتقۇچىلار قانۇن بويىچە زىياننى تۆلەپ بېرىشى كېرەك.

15-ماددا قانۇن بويىچە ئىسپات بېرىش شەرت بولغان مەھسۇلاتلار مۇندەرىجىسىگە كىرگۈزۈلگەن يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى مەھسۇلاتلىرىنىڭ ئىسپات بېرىلمىگەن ھەمدە ئىسپات بەلگىسى ئەسكەرتىلمىگەن بولسا، زاۋۇتتىن چىقىشى، سېتىلىشى ۋە ئىمپورت قىلىنىشى مەنئى قىلىنىدۇ.

دۆلەت تېخنىكا قائىدىسىدىكى مەجبۇرلاش تەلىپىگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغان يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى مەھسۇلاتلىرىنى ئىشلەپچىقىرىش، سېتىش مەنئى قىلىنىدۇ.

قالدۇق زاپچاسلار ۋە براك ماشىنا-سايمانلارنىڭ زاپچاسلىرىدىن پايدىلىنىپ يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى مەھسۇلاتلىرىنى قۇراشتۇرۇش مەنئى قىلىنىدۇ.

4-باب كېڭەيتىپ ئىشلىتىش

16-ماددا دۆلەت دېھقانلار ۋە يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىش-تىجارەت تەشكىلاتلىرىغا ئىلغار، قوللىنىشچان يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى مەھسۇلاتلىرىنى كېڭەيتىشنى قوللايدۇ.
يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى مەھسۇلاتلىرىنى كېڭەيتىشتە، شۇ جاينىڭ يېزا ئىگىلىك تەرەققىيات ئېھتىياجىغا لايىقلىشىش ھەمدە يېزا ئىگىلىك تېخنىكىسىنى كېڭەيتىش قانۇنىدىكى بەلگىلىمە بويىچە، ئومۇملاشتۇرۇش رايونىدا تەجرىبە ئارقىلىق ئىلغارلىقى ۋە تەتبىقلىنىشچانلىقىنى ئىسپاتلاش كېرەك.

يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى ئىشلەپچىقارغۇچى ياكى ساتقۇچىلار يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى سىناش-باھالاش ئاپپاراتىغا ئۆزى تۇراقلاشتۇرۇپ ئىشلەپچىقارغان ياكى ساتقان يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى مەھسۇلاتلىرىنىڭ چىدامچانلىقى، بىخەتەرلىكى ۋە ئىشەنچلىكلىكىنى تەكشۈرۈپ ئۆلچەشنى ھاۋالە قىلىپ، تېخنىكىلىق باھالىسا بولىدۇ.
يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى سىناش-باھالاش ئاپپاراتى قوللىنىشچانلىققا، بىخەتەرلىككە ۋە ئىشەنچلىكلىككە ئىگە يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى مەھسۇلاتلىرىنى تەكشۈرۈش-ئۆلچەش نەتىجىسىنى ئېلان قىلىپ، دېھقانلار ۋە يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىش-تىجارەت تەشكىلاتلىرىنىڭ ئىلغار، قوللىنىشچان يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى تاللاپ سېتىۋېلىشىغا ئۇچۇر بېرىشى كېرەك.

17-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى ئەمەلىي ئەھۋالغا قاراپ، ئوخشاش بولمىغان يېزا ئىگىلىك رايونلىرىدا يېزا ئىگىلىكىنى ماشىنىلاشتۇرۇش ئۈلگە بازىسى قۇرسا ھەمدە يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى ئىشلەپچىقارغۇچىلار، باشقۇرغۇچىلار قاتارلىقلارنىڭ يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى ئۈلگە نۇقتىسى قۇرۇشىغا ئىلھام بېرىپ، دېھقانلار ۋە يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىش-تىجارەت تەشكىلاتلىرىنى ئىلغار، قوللىنىشچان يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى ئىشلىتىشكە يېتەكلىسە بولىدۇ.

18-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ مالىيە تارمىقى، ئىقتىسادنى ئۇنىۋېرسال ماكرولۇق تەڭشەش-تىزگىنلەش تارمىقى بىلەن بىرلىكتە، يېزا ئىگىلىك قۇرۇلمىسىنى تەڭشەشنى ئىلگىرى سۈرۈش، تەبىئىي بايلىق ۋە ئېكولوگىيەلىك مۇھىتنى قوغداش، يېزا ئىگىلىك يېڭى تېخنىكىسىنى كېڭەيتىش ۋە يېزا ئىگىلىك ماشىنا-سايمانلىرىنىڭ يېڭىلىنىشىنى تېزلىتىش پىرىنسىپىغا ئاساسەن، دۆلەت قوللاپ ئومۇملاشتۇرىدىغان ئىلغار، قوللىنىشچان يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى مەھسۇلاتلىرى مۇندەرىجىسىنى بېكىتىدۇ، ئېلان قىلىدۇ،
ھەمدە قەرەللىك تەڭشەيدۇ.
ئۆلكە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكىنى ماشىنىلاشتۇرۇش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقى تەڭ دەرىجىلىك مالىيە تارمىقى، ئىقتىسادنى ئۇنىۋېرسال ماكرولۇق تەڭشەش-تىزگىنلەش تارمىقى بىلەن بىرلىكتە، يۇقىرىقى پىرىنسىپقا ئاساسەن، ئۆلكە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى كېڭەيتىشكە مەدەت بېرىدىغان ئىلغار، قوللىنىشچان يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى مەھسۇلاتلىرى مۇندەرىجىسىنى بېكىتىدۇ، ئېلان قىلىدۇ ھەمدە قەرەللىك تەڭشەيدۇ.

ئالدىنقى تارماقنىڭ مۇندەرىجىسىگە كىرگۈزۈلگەن مەھسۇلاتلارنى يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى ئىشلەپچىقارغۇچى ئۆز ئىختىيارلىقى بىلەن ئىلتىماس قىلىشى ھەمدە يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى سىناش-باھالاش ئاپپاراتىنىڭ ئىلغارلىقى، مۇۋاپىقلىقى، بىخەتەرلىكى ۋە ئىشەنچلىكلىكىنى باھالىشىدىن ئۆتكۈزۈشى كېرەك.

19-ماددا دۆلەت دېھقانلارنىڭ يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى ھەمكارلىشىپ ئىشلىتىشىگە ئىلھام ۋە مەدەت بېرىپ، يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىدىن پايدىلىنىش ئۈنۈمى ۋە مەشغۇلات ئۈنۈمىنى ئۆستۈرۈپ، مەشغۇلات تەننەرخىنى تۆۋەنلىتىدۇ.

دۆلەت دېھقانلارنىڭ ئائىلە ھۆددەرلىكى ئاساسىدا، رايونلاشقان، ئۆلچەملەشكەن تېرىقچىلىقنى ئۆز ئىختىيارلىقى بىلەن تەشكىللىشىنى ۋە قوغدىشىنى، يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنىڭ مەشغۇلات سەۋىيەسىنى ئۆستۈرۈشىنى قوللايدۇ.
ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ رايونلاشقان، ئۆلچەملەشكەن تېرىقچىلىقنى باھانە قىلىپ، دېھقانلارنىڭ يەر ھۆددە ئېلىپ باشقۇرۇش ھوقۇقىغا چېقىلىشىغا يول قويۇلمايدۇ.

20-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ۋە ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ يېزا ئىگىلىكىنى ماشىنىلاشتۇرۇش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقى بىخەتەر ئىشلەپچىقىرىش، ئالدىنى ئېلىشنى ئاساس قىلىش فاڭجېنى بويىچە، يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى بىخەتەر ئىشلىتىش توغرىسىدىكى تەشۋىق-تەربىيە ۋە باشقۇرۇشنى كۈچەيتىشى كېرەك.

يېزا ئىگىلىك ماشىنىسى ئىشلەتكۈچىلەر مەشغۇلات قىلغاندا، بىخەتەر مەشغۇلات قائىدىسى بويىچە يېزا ئىگىلىك ماشىنىسىدا مەشغۇلات قىلىشى، خەتەرلىك ئورۇن ۋە مەشغۇلات نەق مەيدانىغا مۇداپىئەلىنىش قۇرۇلمىسى ياكى ئاگاھ بەلگىسى ئورنىتىشى كېرەك.

5-باب ئىجتىمائىيلاشقان مۇلازىمەت

21-ماددا دېھقانلار، يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى مەشغۇلات تەشكىلاتلىرى ئىككى تەرەپ ئىختىيار قىلىش، باراۋەر كېڭىشىش پىرىنسىپىغا ئاساسەن، شۇ جايدىكى ياكى باشقا جايدىكى دېھقانلار ۋە يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىش-تىجارەت تەشكىلاتلىرىنى تۈرلۈك ھەقلىق يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى مەشغۇلاتى مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلىسە بولىدۇ.
ھەقلىق يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى مەشغۇلاتى دۆلەت ياكى يەرلىك بەلگىلىگەن يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنىڭ مەشغۇلات سۈپەت ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن بولۇشى كېرەك.

دۆلەت مەمۇرىي رايون ھالقىپ يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى مەشغۇلات مۇلازىمىتىنى قانات يايدۇرۇشقا ئىلھام بېرىدۇ.
ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ئۇنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنىڭ مەمۇرىي رايون ھالقىپ مەشغۇلات قىلىشىنى، مەشغۇلات تەرتىپىنى ساقلىشىنى قوللىشى، قولايلىق يارىتىپ بېرىشى ۋە مۇلازىمەت قىلىشى ھەمدە قانۇن بويىچە بىخەتەرلىكنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇشنى يولغا قويۇشى كېرەك.

22-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى تەدبىر قوللىنىپ، كۆپ خىل شەكىلدىكى يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى مۇلازىمىتى تەشكىلاتلىرىغا ئىلھام ۋە يار-يۆلەك بولۇپ، يېزا ئىگىلىكىنى ماشىنىلاشتۇرۇش ئۇچۇر تورى قۇرۇلۇشىنى ئالغا سۈرۈپ، يېزا ئىگىلىكىنى زامانىۋىلاشتۇرۇشقا دائىر مۇلازىمەت سىستېمىسىنى مۇكەممەللەشتۈرۈشى كېرەك.
يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى مۇلازىمەت تەشكىلاتلىرى دېھقانلار، يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىش-تىجارەت تەشكىلاتلىرىنىڭ ئېھتىياجىغا ئاساسەن، يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى ئۈلگە كۆرسىتىش-كېڭەيتىش، ئەمەلىي تېخنىكا بويىچە تەربىيەلەش، رېمونت قىلىش، ئۇچۇر، ۋاسىتىچىلىك قاتارلىق ئىجتىمائىيلاشقان مۇلازىمەتلەرنى قىلىشى كېرەك.

23-ماددا دۆلەت قۇرغان ئاساسىي قاتلام يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى تېخنىكىسىنى كېڭەيتىش ئاپپاراتى سىناق ئۈلگە بازىسىنى تايانچ قىلىپ، دېھقانلار ۋە يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىش-تىجارەت تەشكىلاتلىرىغا ئاممىۋى مەنپەئەتدارلىق يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى تېخنىكىسىنىڭ كېڭەيتىلىشى، تەربىيەلىنىشى قاتارلىق مۇلازىمەتلەرنى ھەقسىز قىلىشى كېرەك.

24-ماددا يېزا ئىگىلىك ماشىنىسىنى رېمونت قىلىشتا، رېمونت كەسپىگە ماس كېلىدىغان ئەسۋاب-ئۈسكۈنە ۋە يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى رېمونت قىلىش كەسپىي ماھارىتىگە ئىگە تېخنىك خادىملارنى ھازىرلاپ، رېمونت سۈپىتىگە كاپالەتلىك قىلىش كېرەك.
رېمونت سۈپىتى لاياقەتسىز بولسا، رېمونت قىلغۇچىلار ھەقسىز قايتىدىن رېمونت قىلىپ بېرىشى كېرەك؛
جىسمانىي زىيان ياكى مال-مۈلۈك زىيىنى كېلىپ چىققاندا، رېمونت قىلغۇچى قانۇن بويىچە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

25-ماددا يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى ئىشلەپچىقارغۇچىلار، باشقۇرغۇچىلار، رېمونت قىلغۇچىلار قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە، ئۆز ئىختىيارلىقى بىلەن ساھە جەمئىيىتى قۇرۇپ، ساھە تەلەپچانلىقىنى يولغا قويۇپ، ئەزالىرىغا مۇلازىمەت قىلىپ، ئەزالارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغدىسا بولىدۇ.

6-باب يۆلەش تەدبىرى

26-ماددا دۆلەت تەدبىر قوللىنىپ، يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى ئىشلەپچىقارغۇچىلىرىنىڭ يېڭى مەھسۇلات، يېڭى تېخنىكا، يېڭى ھۈنەر-سەنئەتنى تەتقىق قىلىش، يارىتىش سېلىنمىسىنى كۆپەيتىشىگە ئىلھام ۋە مەدەت بېرىدۇ ھەمدە يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى پەن تەتقىقات بويىچە يارىتىش ۋە ياساشقا باجدا ئېتىبار بېرىش سىياسىتىنى يولغا قويىدۇ.

مەركەز ۋە يەرلىك مالىيە خامچوتى ئورۇنلاشتۇرغان پەن-تېخنىكا تەرەققىياتى مەبلىغى يېزا ئىگىلىك ماشىنىسازلىق سانائىتىنىڭ تېخنىكىدا يېڭىلىق يارىتىشىغا مەدەت بېرىشى كېرەك.

27-ماددا مەركەز مالىيەسى، ئۆلكە دەرىجىلىك مالىيە ئايرىم-ئايرىم ھالدا مەخسۇس مەبلەغ ئورۇنلاشتۇرۇپ، دېھقانلار ۋە يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىش-تىجارەت تەشكىلاتلىرىنىڭ دۆلەت قوللاش، ئومۇملاشتۇرۇشنى قوللىغان ئىلغار، قوللىنىشچان يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى سېتىۋېلىشىغا تولۇقلىما بېرىشى كېرەك.
ياردەم تولۇقلىما مەبلىغىنى ئىشلىتىشتە ئاشكارا، ئادىل، ۋاقتىدا، ئۈنۈملۈك بولۇش پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلىش كېرەك، دېھقانلارغا ۋە يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىش-تىجارەت تەشكىلاتلىرىغا تارقاتسىمۇ، ئۆسۈم ياردىمى بېرىش ئۇسۇلى ئارقىلىق پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرىنىڭ دېھقانلار ۋە يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىشى-تىجارەت تەشكىلاتلىرىنىڭ ئىلغار، قوللىنىشچان يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى سېتىۋېلىشىغا مەدەت بەرسىمۇ بولىدۇ.
كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ.

28-ماددا يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى ئىشلەپچىقىرىش مەشغۇلات مۇلازىمىتى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان كىرىمگە دۆلەتنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە باجدا ئېتىبار بېرىلىدۇ.

دۆلەت يېزا ئىگىلىكى ۋە يېزا ئىقتىسادىنىڭ تەرەققىيات ئېھتىياجىغا ئاساسەن، يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنىڭ يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىش مەشغۇلاتىغا ئىشلىتىدىغان يېقىلغۇ مايغا مالىيە تولۇقلىما پۇلى بېرىدۇ.
يېقىلغۇ ماي تولۇقلىمىسىنى يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى مەشغۇلاتى بىلەن بىۋاسىتە شۇغۇللىنىدىغان دېھقانلار ۋە يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىش-تىجارەت تەشكىلاتلىرىغا بېرىش كېرەك.
كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ.

29-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى تەدبىر قوللىنىپ، يېزىلاردىكى ماشىنىدا تېرىقچىلىق قىلىش يولى قاتارلىق يېزا ئىگىلىكىنى ماشىنىلاشتۇرۇش ئۇل ئەسلىھەلىرىنى قۇرۇش ۋە ئاسراشنى كۈچەيتىپ، يېزا ئىگىلىكىنى ماشىنىلاشتۇرۇشقا شارائىت يارىتىشى كېرەك.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكىنى ماشىنىلاشتۇرۇش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقى يېزا ئىگىلىكىنى ماشىنىلەشتۈرۈش ئۇچۇرلىرىنى توپلاش، رەتلەش، ئېلان قىلىش تۈزۈمىنى ئورنىتىپ، دېھقانلار ۋە يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىش-تىجارەت تەشكىلاتلىرىغا ھەقسىز ئۇچۇر مۇلازىمىتى قىلىشى كېرەك.

7-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

30-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 15-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلغانلارغا مەھسۇلات سۈپىتى قانۇنىدىكى مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمە بويىچە جازا بېرىلىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

31-ماددا يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى ھەيدىگۈچىلەر، مەشغۇلاتچىلاردىن دۆلەت بەلگىلىگەن بىخەتەر مەشغۇلات قائىدىسىگە خىلاپلىق قىلىپ، قائىدىگە خىلاپ مەشغۇلات قىلغانلىرى تۈزىتىشكە بۇيرۇلىدۇ، ئالاقىدار قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە جازا بېرىلىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

32-ماددا يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى سىناپ باھالاش ئاپپاراتى باھالاش خىزمىتىدە بەلگىلىمە بويىچە يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى ئىشلەپچىقارغۇچى، ساتقۇچىلارغا باھالاپ بەرمەي ياكى باھالاش نەتىجىسىنى ئويدۇرۇپ چىقىرىپ، ساختا ئىسپات چىقىرىپ، يېزا ئىگىلىك ماشىنىسى ئىشلەتكۈچىلەرگە زىيان سالغان بولسا، قانۇن بويىچە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

33-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ۋە ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكىنى ماشىنىلاشتۇرۇش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى ئىشلەپچىقارغۇچى، ساتقۇچىلارنى ئۆزى ئىشلەپچىقارغان، ساتقان يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى مەھسۇلاتلىرىنى باھالاشقا مەجبۇرلىغان ياكى شەكلى ئۆزگەرگەن مەجبۇرلىغان بولسا، يۇقىرى دەرىجىلىك مەسئۇل ئورگان ياكى رېۋىزىيە ئورگىنى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ،
ھەمدە بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمغا ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا مەمۇرىي چارە كۆرۈلىدۇ.

34-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 27-، 28-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، مۇناسىۋەتلىك تولۇقلىما مەبلەغنى تۇتۇپ قالغان، ئىشلىتىۋالغانلارنى يۇقىرى دەرىجىلىك مەسئۇل ئورگان تۇتۇپ قالغان، ئىشلىتىپ قالغان مەبلەغنى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە قايتۇرۇشقا بۇيرۇيدۇ، قانۇنسىز تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ،
ھەمدە يۇقىرى دەرىجىلىك مەسئۇل ئورگان، رېۋىزىيە ئورگىنى ياكى تۇرۇشلۇق ئورۇن بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمغا ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا مەمۇرىي چارە كۆرىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

8-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

35-ماددا بۇ قانۇن 2004-يىل 11-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.