( 1997 ـ يىل 7 ـ ئاينىڭ 3 ـ كۈنى 8 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 26 ـ يىغىنىدا ماقۇللاندى، 2007 ـ يىل 8 ـ ئاينىڭ 30 ـ كۈنى 10 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلقنىڭ قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 29 ـ يىغىنىدا 1 ـ قېتىم تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى، 2013 ـ يىل 6 ـ ئاينىڭ 29 ـ كۈنى 12 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك پارتىيە قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 3 ـ يىغىنىنىڭ «< جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ مەدەنىيەت يادىكارلىقلىرىنى قوغداش قانۇنى > قاتارلىق 12 قانۇنغا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى»ىگە ئاساسەن
قارار»نىڭ 1-قېتىم تۈزىتىلىشى 2015-يىل 4-ئاينىڭ 24-كۈنى 12-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 14-يىغىنىنىڭ «< جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئېلېكتىر ئېنېرگىيەسى قانۇنى > قاتارلىق ئالتە قانۇنغا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارارى»غا ئاساسەن 2-قېتىم تۈزىتىلدى 2021-يىل 1-ئاينىڭ 22-كۈنى 13-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك پارتىيە قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 25-يىغىنىدا 2-قېتىم تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى )

مۇندەرىجە

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

2-باب ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ئالدىنى ئېلىش

3-باب ھايۋانات يۇقۇمى توغرىسىدىكى دوكلات، ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش ۋە ئېلان قىلىش

4-باب ھايۋانات يۇقۇمىنى تىزگىنلەش

5-باب ھايۋانات ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى كارانتىن قىلىش

6-باب كېسەل بولۇپ ئۆلگەن ۋە كېسەل سەۋەبىدىن زىيانكەشلىككە ئۇچرىغان ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى زىيانسىزلاشتۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىش

7-باب ھايۋانات داۋالاش

8-باب مال دوختۇرلۇق باشقۇرۇش

9-باب نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش

10-باب كاپالەت تەدبىرى

11-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

12-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

1-ماددا بۇ قانۇن ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى پائالىيىتىنى باشقۇرۇشنى كۈچەيتىش، ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، تىزگىنلەش، تازىلاش، يوقىتىش، باقمىچىلىق تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈش، ئادەم ۋە چارۋا ئورتاق گىرىپتار بولىدىغان يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش، ئاممىۋى سەھىيە بىخەتەرلىكى ۋە تەن ساغلاملىقىنى كاپالەتلەندۈرۈش مەقسىتىدە چىقىرىلدى.

2-ماددا بۇ قانۇن جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى ساھەسىدىكى ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى ۋە ئۇنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش پائالىيەتلىرىگە تەتبىقلىنىدۇ.

چېگرادىن كىرگۈزۈلىدىغان-چىقىرىلىدىغان ھايۋاناتلار ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى كارانتىن قىلىشتا «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ چېگرادىن كىرگۈزۈلىدىغان ۋە چىقىرىلىدىغان ھايۋانات-ئۆسۈملۈكلەرنى كارانتىن قىلىش قانۇنى»تەتبىقلىنىدۇ.

3-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان ھايۋان ئۆي ھايۋانلىرى ۋە ئۆي قۇشلىرى سۈنئىي بېقىلغان، تۇتقان باشقا ھايۋانلارنى كۆرسىتىدۇ.

بۇ قانۇندا ئېيتىلغان ھايۋانات مەھسۇلاتلىرى ھايۋانلارنىڭ گۆشى، خام تېرىسى، ئەسلىي يۇڭى، تىۋىتى، ئىچكى ئەزالىرى، يېغى، قېنى، مەنىي سۇيۇقلۇقى، تۇخۇمى، تۆرەلمىسى، سۆڭىكى، تۇيىقى، بېشى، مۈڭگۈزى، سىڭىرى ھەمدە ھايۋانات يۇقۇملۇق كېسىلىنىڭ تارقىلىش ئېھتىمالى بولغان سۈت، تۇخۇم قاتارلىقلارنى كۆرسىتىدۇ.

بۇ قانۇندا ئېيتىلغان ھايۋانات يۇقۇمى پارازىت قۇرت كېسىلىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان ھايۋانات يۇقۇملۇق كېسىلىنى كۆرسىتىدۇ.

بۇ قانۇندا ئېيتىلغان ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، تىزگىنلەش، داۋالاش، تازىلاش، يوقىتىش ۋە ھايۋانات، ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى كارانتىن قىلىش، شۇنىڭدەك كېسەل بولۇپ ئۆلگەن ھايۋان، كېسەل بولۇپ ئۆلگەن ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى زىيانسىزلاندۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىشنى كۆرسىتىدۇ.

4-ماددا ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ باقمىچىلىق ئىشلەپچىقىرىشى ۋە تەن ساغلاملىقىغا كەلتۈرىدىغان خەۋپ دەرىجىسىگە ئاساسەن، مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن ھايۋانات يۇقۇمى تۆۋەندىكى ئۈچ تۈرگە بۆلۈنىدۇ :

( 1 ) بىر خىل يۇقۇملۇق كېسەللىك، تۇياق يۇقۇمى، ئافرىقا چوشقا ۋاباسى، تېز يۇقىدىغان قۇش زۇكىمى قاتارلىقلارنىڭ ئادەم، ھايۋانغا پەۋقۇلئاددە ئېغىر زىيىنى بارلىقىنى، ئېغىر، زور ئىقتىسادىي زىيان ۋە جەمئىيەتتە تەسىر پەيدا قىلىش ئېھتىمالى بارلىقىنى كۆرسىتىدۇ، جىددىي، قاتتىق بولغان مەجبۇرىي ئالدىنى ئېلىش، تىزگىنلەش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىشقا توغرا كېلىدۇ؛

( 2 ) 2-تۈردىكى يۇقۇملۇق كېسەللىك غالجىر كېسىلى، برۇتسېلليۇز كېسىلى، ئوتخور بېلىق قاناش كېسىلى قاتارلىقلارنىڭ ئادەم، ھايۋانغا ئېغىر خەۋپ يەتكۈزىدىغانلىقىنى، بىرقەدەر زور ئىقتىسادىي زىيان ۋە ئىجتىمائىي تەسىر پەيدا قىلىش ئېھتىمالى بارلىقىنى كۆرسىتىدۇ، قاتتىق ئالدىنى ئېلىش، تىزگىنلەش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىش زۆرۈر بولسا؛

( 3 ) ئۈچ خىل يۇقۇملۇق كېسەللىك چوڭ ئۈچەي تاياقچە باكتېرىيە كېسىلى، قۇش تۇبېركۇليوزى كېسىلى، تاشپاقا گۈرەن بېزى ياللۇغى كېسىلى قاتارلىق دائىم كۆرۈلىدىغان، كۆپ كۆرۈلىدىغان كېسەللىكلەرنى كۆرسىتىدۇ، ئۇ ئادەم ۋە ھايۋانلارغا خەۋپ يەتكۈزىدۇ، بەلگىلىك دەرىجىدە ئىقتىسادىي زىيان ۋە ئىجتىمائىي تەسىر پەيدا قىلىش ئېھتىمالى بار، ۋاقتىدا ئالدىنى ئېلىش، تىزگىنلەش زۆرۈر.

ئالدىنقى تارماقتىكى 1-، 2-، 3-تۈردىكى ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ كونكرېت كېسەللىك تۈرى تىزىملىكىنى گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى بېكىتىدۇ ھەمدە ئېلان قىلىدۇ.
گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى ھايۋانات يۇقۇمى يۈزبېرىش، تارقىلىش ئەھۋالى ۋە خەۋپ دەرىجىسىگە ئاساسەن، 1-، 2-، 3-تۈردىكى ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ كونكرېت كېسەل تۈرىنى ۋاقتىدا كۆپەيتىشى، ئازايتىشى ياكى تەڭشىشى ھەمدە ئېلان قىلىشى كېرەك.

ئادەم ۋە چارۋا ئورتاق گىرىپتار بولغان يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنىڭ تىزىملىكىنى گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە-ساغلاملىق، ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش قاتارلىق مەسئۇل تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە تۈزىدۇ ھەمدە ئېلان قىلىدۇ.

5-ماددا ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسىدە ئالدىنى ئېلىشنى ئاساس قىلىش، ئالدىنى ئېلىش بىلەن تىزگىنلەش، ساپلاشتۇرۇش، يوقىتىشنى بىرلەشتۈرۈش فاڭجېنى يولغا قويۇلىدۇ.

6-ماددا دۆلەت ئىجتىمائىي كۈچلەرنىڭ ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى خىزمىتىگە قاتنىشىشىغا ئىلھام بېرىدۇ.
ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى تەدبىر قوللىنىپ، ئورۇن ۋە شەخسلەرنىڭ ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى تەشۋىق-تەربىيەسى، يۇقۇم ئەھۋالى دوكلاتى، پىدائىيلىق مۇلازىمىتى ۋە ئىئانە قىلىش قاتارلىق پائالىيەتلەرگە قاتنىشىشىغا مەدەت بېرىدۇ.

7-ماددا ھايۋانات بېقىش، سويۇش، تىجارەت قىلىش، ئايرىش، توشۇش ھەمدە ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت قىلىش ۋە پىششىقلاش، ساقلاش قاتارلىق پائالىيەتلەر بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئورۇن ۋە شەخسلەر مۇشۇ قانۇن ۋە گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە بولىدۇ،
ئىممۇنىتېتلاش، دېزىنفېكسىيەلەش، تەكشۈرۈش، ئايرىۋېتىش، ساپلاشتۇرۇش، يوقىتىش، زىيانسىزلاشتۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىش قاتارلىق ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى خىزمىتىنى ياخشى ئىشلەپ، ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسىگە مۇناسىۋەتلىك مەسئۇلىيەتنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

8-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى خىزمىتىگە بىرتۇتاش رەھبەرلىك قىلىدۇ، ئۈنۈملۈك تەدبىر قوللىنىپ ئاساسىي قاتلام ئاپپاراتلار قوشۇنىنى مۇقىملاشتۇرىدۇ، ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى قوشۇنى قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىدۇ، ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئە سىستېمىسىنى بەرپا قىلىدۇ، تاكامۇللاشتۇرىدۇ، ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش يىرىك پىلانىنى تۈزىدۇ ھەمدە تەشكىللەپ يولغا قويىدۇ.

يېزا دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى، كوچا ئىش باشقارمىسى ئاممىنى ئۆز تەۋەلىكىدىكى ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلەشكە تەشكىللەيدۇ، كەنت ئاھالە كومىتېتى، شەھەر ئاھالە كومىتېتى ياردەملىشىدۇ.

9-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى ۋە يېزا مەسئۇل تارمىقى پۈتۈن مەملىكەتنىڭ ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى ۋە يېزا مەسئۇل تارمىقى شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى خىزمىتىنى مەسئۇلىيىتى دائىرىسىدە ياخشى ئىشلەيدۇ.

ئارمىيەنىڭ ھايۋانات تازىلىقىنى نازارەت قىلىش فۇنكسىيەلىك تارمىقى ئارمىيەنىڭ ھەربىي خىزمەت ئۆتەۋاتقان ھايۋانلىرى ۋە باققان، ئۆزى ئىشلىتىدىغان ھايۋانلىرىنىڭ يۇقۇمدىن مۇداپىئەلىنىش خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.

10-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە-ساغلاملىق مەسئۇل تارمىقى ۋە شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا، ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش قاتارلىق مەسئۇل تارماقلىرى ئادەم ۋە چارۋا ئورتاق گىرىپتار بولغان يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش ھەمكارلىق مېخانىزمى بەرپا قىلىشى كېرەك.

گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى ۋە تاموژنا باش مەھكىمىسى قاتارلىق تارماقلىرى چېگرا سىرتىدىن كىرگەن ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ھەمكارلىق مېخانىزمى ئورنىتىشى كېرەك.

11-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ھايۋانات سەھىيە نازارەتچىلىك ئاپپاراتى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە ھايۋانات ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى كارانتىن قىلىش خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.

12-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى گوۋۇيۈەننىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە، بىرتۇتاش پىلانلاش، مۇۋاپىق ئورۇنلاشتۇرۇش، ئۇنىۋېرسال قۇرۇش پىرىنسىپىغا ئاساسەن ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش ئاپپاراتى قۇرىدۇ.

ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش ئاپپاراتى ھايۋانات يۇقۇمىنى كۆزىتىپ ئۆلچەش، تەكشۈرۈش، دىياگنوز قويۇش، تارقىلىشچان كېسەللىك ئىلمى بويىچە تەكشۈرۈش، يۇقۇم ئەھۋالىنى دوكلات قىلىش، شۇنىڭدەك ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش قاتارلىق باشقا تېخنىكىلىق خىزمەتلەرنى ئۈستىگە ئالىدۇ؛
ھايۋانات يۇقۇمىنى تازىلاش، يوقىتىش تېخنىكىلىق خىزمىتىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

13-ماددا دۆلەت ھايۋانات يۇقۇمى توغرىسىدىكى ئىلمىي تەتقىقات، شۇنىڭدەك خەلقئارا ھەمكارلىق ۋە ئالماشتۇرۇشنى قانات يايدۇرۇشقا ئىلھام ۋە مەدەت بېرىدۇ، ئىلغار، قوللىنىشچان ئىلمىي تەتقىقات نەتىجىلىرىنى كېڭەيتىدۇ، ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش پەن-تېخنىكا سەۋىيەسىنى ئۆستۈرىدۇ.

ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلار، ئاخبارات تاراتقۇلىرى ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسىگە دائىر قانۇن-نىزاملار ۋە ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى بىلىملىرى تەشۋىقاتىنى كۈچەيتىشى كېرەك.

14-ماددا ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى خىزمىتى، مۇناسىۋەتلىك ئىلمىي تەتقىقات، ھايۋانات يۇقۇمىنى تۈگىتىشتە تۆھپە قوشقان ئورۇن ۋە شەخسلەر ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلار دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە تەقدىرلىنىدۇ، مۇكاپاتلىنىدۇ.

ئالاقىدار ئورۇنلار قانۇن بويىچە ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى خادىملىرىغا ئىشتا يارىلىنىش سۇغۇرتىسى ھەققى تاپشۇرۇشى كېرەك.
ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى خىزمىتىگە قاتنىشىپ كېسەل بولۇپ قالغان، مېيىپ بولۇپ قالغان، ئۆلۈپ كەتكەنلەرگە دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە ياردەم پۇلى ياكى نەپىقە بېرىلىدۇ.

2-باب ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ئالدىنى ئېلىش

15-ماددا دۆلەت ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ خەۋپ-خەتىرىنى باھالاش تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى دۆلەت ئىچى-سىرتىدىكى ھايۋانات يۇقۇمى شۇنىڭدەك باقمىچىلىق، ئىشلەپچىقىرىش ۋە تەن ساغلاملىقىنى قوغداش ئېھتىياجىغا ئاساسەن، گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە-ساغلاملىق تارمىقى قاتارلىق مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ خەۋپ-خەتىرىنى باھالايدۇ ھەمدە ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، تىزگىنلەش، تازىلاش، يوقىتىش تەدبىرلىرى ۋە تېخنىكا قائىدىسىنى تۈزىدۇ، ئېلان قىلىدۇ.

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە-ساغلاملىق قاتارلىق مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ ھايۋانات يۇقۇمى خەۋپ-خەتىرىنى باھالاشنى قانات يايدۇرىدۇ ھەمدە ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، تىزگىنلەش، تازىلاش، يوقىتىش تەدبىرلىرىنى ئەمەلىيلەشتۈرىدۇ.

16-ماددا دۆلەت باقمىچىلىق ئىشلەپچىقىرىشى ۋە تەن ساغلاملىقىغا ئېغىر خەۋپ يەتكۈزىدىغان ھايۋانات يۇقۇمىنى مەجبۇرىي ئىممۇنىتېتلايدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى مەجبۇرىي ئىممۇنىتېتلىنىدىغان ھايۋانات يۇقۇمى تۈرى ۋە رايونىنى بېكىتىدۇ.

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ مەجبۇرىي ئىممۇنىتېتلاش پىلانىنى تۈزگەن؛
شۇ مەمۇرىي رايوندا ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ تارقىلىش ئەھۋالىغا ئاساسەن مەجبۇرىي ئىممۇنىتېتلىنىدىغان ھايۋانات يۇقۇمى تۈرى ۋە رايونىنى كۆپەيتىش شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىگە تەستىقلاتقاندىن كېيىن ئىجرا قىلىنىدۇ ھەمدە گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىغا ئەنگە ئالدۇرۇلىدۇ.

17-ماددا ھايۋانات باققان ئورۇن ۋە شەخسلەر ھايۋانات يۇقۇمىنى مەجبۇرىي ئىممۇنىتېتلاش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىپ، مەجبۇرىي ئىممۇنىتېتلىتىش پىلانى ۋە تېخنىكا قائىدىسى بويىچە، ھايۋانغا ئىممۇنىتېتلاش ۋاكسىنىسى ئەملىشى ھەمدە دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىلىرى بويىچە ئىممۇنىتېتلاش ئارخىپى تۇرغۇزۇپ، چارۋا-قۇش بەلگىسى سېلىپ، سۈرۈشتۈرۈشكە كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

مەجبۇرىي ئىممۇنىتېتلاش ۋاكسىنىسى ئەملەنگەن ھايۋانات ئىممۇنىتېت سۈپىتى تەلىپىگە يەتمىگەن، تولۇقلاپ ئىممۇنىتېتلاش ۋاكسىنىسىنى ئەملەتكەندىن كېيىنمۇ ئىممۇنىتېت سۈپىتى تەلىپىگە ئۇيغۇن كەلمىگەن بولسا، مۇناسىۋەتلىك ئورۇن ۋە شەخسلەر دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك.

ئالدىنى ئېلىش-ئەملەشكە ئىشلىتىلىدىغان ۋاكسىنا دۆلەتنىڭ سۈپەت ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن بولۇشى كېرەك.

18-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى ھايۋانات يۇقۇمى بويىچە مەجبۇرىي ئىممۇنىتېتلاش پىلانىنى تەشكىللەپ يولغا قويۇشقا مەسئۇل بولىدۇ ھەمدە ھايۋانات باققان ئورۇن ۋە شەخسنىڭ مەجبۇرىي ئىممۇنىتېتلەش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىش ئەھۋالىنى نازارەت قىلىدۇ، تەكشۈرىدۇ.

يېزا دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى، كوچا ئىش باشقارمىسى ئۆز تەۋەلىكىدە ھايۋانات باقىدىغان ئورۇن ۋە شەخسلەرنى مەجبۇرىي ئىممۇنىتېتلاشقا تەشكىللەيدۇ، نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈشنى ياخشى ئىشلەشكە ياردەملىشىدۇ؛
كەنت ئاھالە كومىتېتى، شەھەر ئاھالە كومىتېتى ئالاقىدار خىزمەتلەرنى ياخشى ئىشلەشكە ياردەملىشىدۇ.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ مەجبۇرىي ئىممۇنىتېتلاش پىلانىنىڭ يولغا قويۇلۇش ئەھۋالى ۋە ئۈنۈمىنى قەرەللىك باھالىشى ھەمدە جەمئىيەتكە باھالاش نەتىجىسىنى ئېلان قىلىشى كېرەك.

19-ماددا دۆلەت ھايۋانات يۇقۇمىنى كۆزىتىش ۋە يۇقۇمدىن ئاگاھ بېرىش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى ھايۋانات يۇقۇمىنى كۆزىتىپ ئۆلچەش تورىنى بەرپا قىلىپ، تاكامۇللاشتۇرۇپ، ھايۋانات يۇقۇمىنى كۆزىتىش-ئۆلچەشنى كۈچەيتىدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە دۆلەتنىڭ ھايۋانات يۇقۇمىنى كۆزىتىش پىلانىنى تۈزىدۇ.
ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى دۆلەتنىڭ ھايۋانات يۇقۇمىنى كۆزىتىش-ئۆلچەش پىلانىغا ئاساسەن، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ ھايۋانات يۇقۇمىنى كۆزىتىپ ئۆلچەش پىلانىنى تۈزىدۇ.

ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش ئاپپاراتى گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىنىڭ بەلگىلىمىسى ۋە ھايۋانات يۇقۇمىنى كۆزىتىش-ئۆلچەش پىلانى بويىچە، ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ پەيدا بولۇش، تارقىلىش قاتارلىق ئەھۋاللىرىنى كۆزىتىش-ئۆلچەيدۇ؛
ھايۋانات بېقىش، سويۇش، تىجارەت قىلىش، ئايرىش، توشۇش، شۇنىڭدەك ھايۋانات مەھسۇلاتىنى ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت قىلىش ۋە پىششىقلاش، ساقلاش، زىيانسىزلاندۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىش قاتارلىق پائالىيەتلەرگە قاتناشقان ئورۇن ۋە شەخسلەر رەت قىلسا ياكى توسقۇنلۇق قىلسا بولمايدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى ۋە ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى ۋە يېزا مەسئۇل تارمىقى ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ كۆرۈلۈش، تارقىلىش يۈزلىنىشىنى مۆلچەرىگە ئاساسەن، ھايۋانات يۇقۇمىدىن ۋاقتىدا ئاگاھلاندۇرۇش سىگنالى بېرىدۇ.
يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ھايۋانات يۇقۇمىدىن بېرىلگەن سىگنالنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىن، ۋاقتىدا ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش تەدبىرى قوللىنىشى كېرەك.

20-ماددا قۇرۇقلۇق يولى چېگرا رايونىدىكى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتى ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئېھتىياجىغا ئاساسەن، ھايۋانات يۇقۇمىنى كۆزىتىش-ئۆلچەش پونكىت-نۇقتىلىرىنى مۇۋاپىق قۇرۇپ، كۆزىتىش-ئۆلچەش خىزمىتى مېخانىزمىنى تاكامۇللاشتۇرۇپ، چېگرا سىرتىدىن ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ كىرىشىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ.

پەن-تېخنىكا، تاموژنا قاتارلىق تارماقلار مۇشۇ قانۇن ۋە مۇناسىۋەتلىك قانۇن-نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە ھايۋانات يۇقۇمىنى كۆزىتىش، سىگنال بېرىش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلەيدۇ ھەمدە يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى بىلەن قەرەللىك ئۆزئارا ئەھۋال ئالماشتۇرۇپ، جىددىي ئەھۋالنى ۋاقتىدا خەۋەرلەندۈرىدۇ.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى ياۋايى ھايۋانات يۇقۇم مەنبەسىدىكى يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى كۆزىتىش-ئۆلچەش سىستېمىسى ۋە خىزمەت مېخانىزمىنى مۇكەممەللەشتۈرۈپ، ئېھتىياجغا قاراپ كۆزىتىش-ئۆلچەش پونكىت-نۇقتىلىرىنى مۇۋاپىق ئورۇنلاشتۇرۇشى كېرەك؛
ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش، يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى مەسئۇلىيىتى ۋە ئىش تەقسىماتى بويىچە ياۋايى ھايۋانلارنىڭ يۇقۇم مەنبەسىدىكى يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى كۆزىتىش ۋە ئۆلچەش قاتارلىق خىزمەتلەرنى ياخشى ئىشلەيدۇ ھەم قەرەللىك ھالدا ئەھۋال ئالماشتۇرىدۇ، جىددىي ئەھۋالنى ۋاقتىدا مەلۇم قىلىدۇ.

21-ماددا دۆلەت يەرلىكنىڭ بەلگىلەنگەن ھايۋانات يۇقۇم رايونى قۇرۇشىنى قوللايدۇ، ھايۋانات بېقىش مەيدانىنىڭ بەلگىلەنگەن ھايۋانات يۇقۇمى جانلىقلىرىنى بىخەتەر ئايرىش رايونى قۇرۇشىغا ئىلھام بېرىدۇ.
گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى بەلگىلىگەن ئۆلچەمگە ئۇيغۇن كېلىدىغان، بەلگىلىمە چىقمىغان ھايۋانات يۇقۇمى رايونى ۋە بەلگىلىمە چىقىرىلمىغان ھايۋانات يۇقۇمى بىيوبىخەتەرلىكى بويىچە ئايرىش رايونىنى گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى – يېزا مەسئۇل تارمىقى تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشتا لاياقەتلىك بولغانلىقىنى ئېلان قىلىدۇ ھەمدە ئۇنىڭ داۋاملىشىش ئەھۋالىنى نازارەت قىلىدۇ، تەكشۈرىدۇ.

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ بەلگىلىمە بولمىغان ھايۋانات يۇقۇمى رايونى قۇرۇلۇشى لايىھەسىنى تۈزىدۇ ھەمدە تەشكىللەپ يولغا قويىدۇ.
گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەر ھالقىغان بەلگىلىمىگە خىلاپ ھايۋانات يۇقۇمى رايونى قۇرۇلۇشىغا يېتەكچىلىك قىلىدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى مەمۇرىي رايونغا ئايرىش، باقمىچىلىق قىلىش، سويۇش كەسپىنىڭ جايلىشىشى، خەۋپ-خەتىرىنى باھالاش ئەھۋالى قاتارلىقلارغا ئاساسەن، ھايۋانات يۇقۇمىدا رايونغا ئايرىپ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەشنى يولغا قويىدۇ، مۇئەييەن ھايۋان ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى رايون ھالقىپ يۆتكەشنى مەنئى قىلىش ياكى چەكلەش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللانسا بولىدۇ.

22-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى ۋە يېزا مەسئۇل تارمىقى ھايۋانات يۇقۇمىنى تازىلاش، يوقىتىش يىرىك پىلانىنى تۈزىدۇ ھەمدە تەشكىللەپ يولغا قويىدۇ.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى ھايۋانات يۇقۇمىنى تازىلاش، يوقىتىش يىرىك پىلانىغا ئاساسەن، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ ھايۋانات يۇقۇمىنى ساپلاشتۇرۇش، يوقىتىش پىلانىنى تۈزىدۇ ھەمدە تەشكىللەپ يولغا قويىدۇ.

ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتلىرى ھايۋانات يۇقۇمىنى تازىلاش، يوقىتىش يىرىك پىلانى، پىلانى بويىچە، ھايۋانات يۇقۇمىنى ساپلاشتۇرۇش تېخنىكىسى بويىچە يېتەكلەش، تەربىيەلەشنى قانات يايدۇرۇپ، ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ساپلىشىش ئۈنۈمىنى كۆزىتىپ ئۆلچەيدۇ، باھالايدۇ.

دۆلەت ھايۋانات يۇقۇمىنى ساپلاشتۇرۇشنى ئالغا سىلجىتىدۇ، ھايۋانات باققان ئورۇن ۋە شەخسلەرنىڭ ھايۋانات يۇقۇمىنى تازىلىشىغا ئىلھام ۋە مەدەت بېرىدۇ.
ھايۋانات باقىدىغان ئورۇن ۋە شەخسلەردىن گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى بەلگىلىگەن ساپلاشتۇرۇش ئۆلچىمىگە يەتكەنلىرىنى ئۆلكە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-كەنت مەسئۇل تارمىقى ئېلان قىلىدۇ.

23-ماددا نەسىللىك، سۈت ھايۋانلىرى گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى بەلگىلىگەن ساغلاملىق ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك.

نەسىللىك، سۈت ھايۋانلىرىنى باققان ئورۇن ۋە شەخسلەر گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەلىپى بويىچە، ھايۋانات يۇقۇمىنى قەرەللىك تەكشۈرتۈشى كېرەك؛
تەكشۈرۈشتە لاياقەتسىز بولغانلارنى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە بىر تەرەپ قىلىش كېرەك.

24-ماددا ھايۋانات بېقىش مەيدانى ۋە ئايرىش ئورنى، ھايۋانات سويۇش، پىششىقلاش ئورنى، شۇنىڭدەك ھايۋانات ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتىنى زىيانسىزلاندۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىش ئورنى تۆۋەندىكى ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى شەرتلىرىگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك :

( 1 ) سورۇننىڭ ئورنى بىلەن ئاھالە تۇرمۇش رايونى، تۇرمۇش ئىچىدىغان سۇ مەنبەسى، مەكتەپ، دوختۇرخانا قاتارلىق ئاممىۋى سورۇننىڭ ئارىلىقى گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىنىڭ بەلگىلىمىسىگە ئۇيغۇن بولۇش؛

( 2 ) ئىشلەپچىقىرىش-تىجارەت رايونىنى يېپىق ئايرىش، قۇرۇلۇش لايىھەسى ۋە مۇناسىۋەتلىك تەرتىپى ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى تەلىپىگە ئۇيغۇن بولۇش؛

( 3 ) كۆلەمگە ئۇيغۇنلاشقان يۇندى، پاسكىنا نەرسىلەرنى بىر تەرەپ قىلىش ئەسلىھەسى، كېسەل بولۇپ ئۆلگەن ھايۋان، كېسەل بولۇپ زىيانلانغان ھايۋان مەھسۇلاتىنى زىيانسىزلاشتۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىش ئەسلىھە-ئۈسكۈنىسى ياكى سوغۇق ساقلاش، توڭلىتىش ئەسلىھە-ئۈسكۈنىسى، شۇنىڭدەك يۇيۇش، دېزىنفېكسىيەلەش ئەسلىھە-ئۈسكۈنىلىرى بولۇش؛

( 4 ) كۆلەمگە ئۇيغۇنلاشقان كەسپىي مال دوختۇرى ياكى ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى تېخنىك خادىمى بولۇش؛

( 5 ) ئايرىپ دېزىنفېكسىيەلەش، سېتىۋېلىش-سېتىش ھېسابات دەپتىرى تۇتۇش، كۈندىلىك چارلاپ تەكشۈرۈش قاتارلىق ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى تۈزۈمى مۇكەممەل بولۇش؛

( 6 ) گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى بەلگىلىگەن ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ئالدىنى ئالىدىغان باشقا شەرتلەرنى ھازىرلاش.

ھايۋانات ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى زىيانسىزلاشتۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىش سورۇنى ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن شەرتكە ئۇيغۇن كەلگەندىن سىرت، يەنە كېسەللىك مەنبەسىنى تەكشۈرۈش ئۈسكۈنىسى، تەكشۈرۈش ئىقتىدارىغا ۋە ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى تەلىپىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان مەخسۇس توشۇش ئاپتوموبىلىغا ئىگە بولۇشى كېرەك.

25-ماددا دۆلەت ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى شارائىتىنى تەكشۈرۈش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.

ھايۋانات بېقىش مەيدانى ۋە ئايرىش ئورنى، ھايۋانات سويۇش، پىششىقلاش ئورنى، شۇنىڭدەك ھايۋانات ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى زىيانسىزلاندۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىش ئورنى قۇرۇشتا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىغا ئىلتىماس سۇنۇش ھەمدە مۇناسىۋەتلىك ماتېرىياللارنى قوشۇمچە قىلىش كېرەك.
ئىلتىماسنى قوبۇل قىلغان يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى مۇشۇ قانۇن ۋە «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ مەمۇرىي ئىجازەت قانۇنى»دىكى بەلگىلىمە بويىچە تەكشۈرۈشى كېرەك.
تەكشۈرۈشتە لاياقەتلىك بولغانلىرىغا ھايۋانات يۇقۇمىدىن مۇداپىئەلىنىش شەرتى لاياقەت گۇۋاھنامىسى بېرىلىدۇ؛
لاياقەتسىز بولسا، ئىلتىماس قىلغۇچىغا ئۇقتۇرۇش قىلىش ھەمدە سەۋەبىنى چۈشەندۈرۈش كېرەك.

ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى شەرتى لاياقەت گۇۋاھنامىسىگە ئىلتىماس قىلغۇچىنىڭ نامى ( ئىسىم-فامىلىسى )، مەيدانى ( زاۋۇتى ) ئورنى، ھايۋانات ( ھايۋانات مەھسۇلاتى ) تۈرى قاتارلىق ئىشلار ئېنىق يېزىلىشى كېرەك.

26-ماددا ھايۋانات، ھايۋانات مەھسۇلاتلىرى سودا بازىرى قۇرۇشتا، گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى بەلگىلىگەن ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى شەرتىنى ھازىرلاش ھەمدە يېزا ئىگىلىكى، يېزا مەسئۇل تارمىقىنىڭ نازارىتى ۋە تەكشۈرۈشىنى قوبۇل قىلىش كېرەك.
كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى بېكىتىدۇ.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى شۇ جاينىڭ ئەھۋالىغا قاراپ، شەھەرنىڭ مۇئەييەن رايونىدا ئۆي ھايۋانلىرى، ئۆي قۇشلىرىنىڭ تىرىك سودىسىنى مەنئى قىلىشنى قارار قىلىشى كېرەك.

27-ماددا ھايۋانات ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى توشۇش قورالى، سېلىنچا، ئورۇ، قاچا قاتارلىقلار گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى بەلگىلىگەن ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى تەلىپىگە ئۇيغۇن بولۇشى كېرەك.

يۇقۇمغا ئۇچرىغان ھايۋانات ۋە ئۇنىڭ چىقىرىندىلىرى، يۇقۇمغا ئۇچرىغان ھايۋانات مەھسۇلاتى، توشۇش قورالىدىكى ھايۋانات چىقىرىندىلىرى شۇنىڭدەك سېلىنچا، ئورۇ، قاچا قاتارلىق بۇلغانغان بۇيۇملارنى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە بىر تەرەپ قىلىش كېرەك، خالىغانچە بىر تەرەپ قىلىشقا بولمايدۇ.

28-ماددا ھايۋانات كېسەل ماتېرىيالى ياكى كېسەللىك مەنبەسى مىكرو ئورگانىزملىرىنى توپلاش، ساقلاش، توشۇش ھەمدە كېسەللىك مەنبەسى مىكرو جانلىقلىرىنى تەتقىق قىلىش، ئوقۇتۇش، تەكشۈرۈش، دىياگنوز قويۇش قاتارلىق پائالىيەتلەر بىلەن شۇغۇللىنىشتا، دۆلەتنىڭ كېسەللىك مەنبەسى مىكرو ئورگانىزم تەجرىبىخانىسىنى باشقۇرۇشقا مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسىگە رىئايە قىلىش كېرەك.

29-ماددا تۆۋەندىكى ھايۋانلارنى سويۇش، تىجارەت قىلىش، توشۇش ۋە تۆۋەندىكى ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت قىلىش.پىششىقلاش، ساقلاش، توشۇش مەنئى قىلىنىدۇ :

( 1 ) يۇقۇم رايونىدىكى يۈزبەرگەن ھايۋانات يۇقۇمى بىلەن مۇناسىۋەتلىك دائىرىنى قامال قىلغانلار؛

( 2 ) يۇقۇم رايونى ئىچىدە ئاسان يۇقۇملىنىدىغانلار؛

( 3 ) قانۇن بويىچە كارانتىن قىلىشقا تېگىشلىك بولسىمۇ، كارانتىن قىلىنمىغان ياكى كارانتىن قىلىنماي لاياقەتسىز بولغانلار؛

( 4 ) يۇقۇم بىلەن يۇقۇملانغان ياكى يۇقۇم بىلەن يۇقۇملانغان دەپ گۇمان قىلىنغانلار؛

( 5 ) كېسەل سەۋەبىدىن ئۆلگەنلەر ياكى ئۆلۈش سەۋەبى ئېنىق بولمىغانلار؛

( 6 ) گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىنىڭ ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسىگە ئالاقىدار بەلگىلىمىسىگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغان باشقا بەلگىلىمىلەر.

مەركەزلىك زىيانسىزلاشتۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىش ئېھتىياجى بىلەن ھايۋانات ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى ۋاقىتلىق ساقلاش، توشۇش ھەمدە بەلگىلىمە بويىچە يۇقۇمنىڭ ئالدىنى ئېلىش تەدبىرى قوللىنىشقا توغرا كەلسە، ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە تەتبىقلانمايدۇ.

30-ماددا ئورۇن ۋە شەخسلەر ئىت بېقىشتا، بەلگىلىمە بويىچە قەرەللىك ئىممۇنىتېتلاپ غالجىرلىق كېسىلى ۋاكسىنىسىنى ئەملىتىشى، ھايۋانات داۋالاش ئاپپاراتى بەرگەن ئىممۇنىتېت ئىسپاتىغا ئاساسەن شۇ جايدىكى ئىت بېقىشنى تىزىملاش ئورگىنىغا تىزىملىتىشنى ئىلتىماس قىلىشى كېرەك.

ئىتنى ئېلىپ ئۆيدىن چىققاندا، بەلگىلىمە بويىچە ئىت تاختىسى ئېسىش ھەمدە ئىت ئارغامچىسىغا باغلاش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، ئىتنىڭ ئادەمنى زەخىملەندۈرۈشى، يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ تارقىلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش كېرەك.

كوچا ئىش باشقارمىسى، يېزا دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى شەھەر ئاھالە كومىتېتى، كەنت ئاھالە كومىتېتىنى تەشكىللەپ، ماسلاشتۇرۇپ، ئۆز تەۋەلىكىدىكى سەرگەردان ئىت، مۈشۈكلەرنى ياخشى تىزگىنلەپ ۋە بىر تەرەپ قىلىپ، يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ تارقىلىشىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ.

ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ۋە يېزا دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى، كوچا باشقارمىسى ئۆز جايىنىڭ ئەمەلىيىتىگە بىرلەشتۈرۈپ، يېزا رايونلىرىدا بېقىلىدىغان ئىت بېقىش جەريانىدىكى يۇقۇمنىڭ ئالدىنى ئېلىش-باشقۇرۇش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشى كېرەك.

يەم ئىتى بېقىشتا يۇقۇمدىن مۇداپىئەلىنىش-باشقۇرۇشنىڭ كونكرېت چارىسىنى ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلەر تۈزىدۇ.

3-باب ھايۋانات يۇقۇمى توغرىسىدىكى دوكلات، ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش ۋە ئېلان قىلىش

31-ماددا ھايۋانات يۇقۇمىنى كۆزىتىش، تەكشۈرۈش، كارانتىن قىلىش، تەتقىق قىلىش، داۋالاش، شۇنىڭدەك ھايۋانات بېقىش، سويۇش، تىجارەت قىلىش، ئايرىش، توشۇش قاتارلىق پائالىيەتلەر بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئورۇن ۋە شەخسلەردىن ھايۋاناتنىڭ يۇقۇم بىلەن يۇقۇملانغانلىقى ياكى يۇقۇم بىلەن گۇمانىي يۇقۇملانغانلىقى بايقالسا، شۇ جايدىكى يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى ياكى ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتىغا دەرھال دوكلات قىلىشى كېرەك،
ھەم ئايرىش قاتارلىق تىزگىنلەش تەدبىرلىرىنى تېزدىن قوللىنىپ، ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ كېڭىيىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشى كېرەك.
باشقا ئورۇن ۋە شەخسلەر ھايۋاناتنىڭ يۇقۇم بىلەن يۇقۇملانغانلىقى ياكى يۇقۇم بىلەن گۇمانىي يۇقۇملانغانلىقىنى بايقىسا، ۋاقتىدا دوكلات قىلىشى كېرەك.

ھايۋانات يۇقۇمى دوكلاتىنى تاپشۇرۇۋالغان ئورۇنلار ۋاقىتلىق ئايرىپ تىزگىنلەش قاتارلىق زۆرۈر تەدبىرلەرنى ۋاقتىدا قوللىنىپ، ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش پۇرسىتىنى كېچىكتۈرۈۋېتىشنىڭ ئالدىنى ئېلىشى ھەمدە دۆلەت بەلگىلىگەن تەرتىپ بويىچە ۋاقتىدا يۇقىرىغا يوللىشى كېرەك.

32-ماددا ھايۋانات يۇقۇمىنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى بېكىتىدۇ؛
بۇنىڭ ئىچىدە ئېغىر، زور ھايۋانات يۇقۇمىنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى بېكىتىدۇ، زۆرۈر ۋاقىت گېزىتى گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-كەنت مەسئۇل تارمىقى بېكىتىدۇ.

بۇ قانۇندا ئېيتىلغان ئېغىر، زور ھايۋانات يۇقۇمى 1-، 2-، 3-تۈردىكى ھايۋانات يۇقۇمى تۇيۇقسىز يۈزبېرىپ، تېز تارقىلىپ، باقمىچىلىق ئىشلەپچىقىرىش بىخەتەرلىكىگە ئېغىر تەھدىت سالغان، خەۋپ يەتكۈزگەن، شۇنىڭدەك ئاممىنىڭ تەن ساغلاملىقى ۋە ھاياتىي بىخەتەرلىكىگە خەۋپ يەتكۈزۈش ئېھتىمالى بولغان ئەھۋاللارنى كۆرسىتىدۇ.

ئېغىر، زور ھايۋانات يۇقۇمىنى مەلۇم قىلىش مەزگىلىدە، زۆرۈر تېپىلغاندا، شۇ جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى قامال قىلىش قارارى چىقارسا ھەمدە يوقىتىش، كۆيدۈرۈۋېتىش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللانسا بولىدۇ.

33-ماددا دۆلەت ھايۋانات يۇقۇمىنى ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە-ساغلاملىق تارمىقى قاتارلىق مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ۋە ئارمىيەنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى، شۇنىڭدەك ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-كەنت مەسئۇل تارمىقىغا ئېغىر، زور ھايۋانات يۇقۇمى كۆرۈلۈش ۋە بىر تەرەپ قىلىنىش ئەھۋالىنى ۋاقتىدا ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىشى كېرەك.

تاموژنا چېگرادىن كىرگەن-چىققان ھايۋانلار ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنىڭ يۇقۇم بىلەن يۇقۇملانغانلىقى ياكى يۇقۇم بىلەن گۇمانىي يۇقۇملانغانلىقىنى بايقىسا، ۋاقتىدا بىر تەرەپ قىلىشى ھەمدە يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىغا ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىشى كېرەك.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى ياۋايى ھايۋاناتلارنىڭ يۇقۇم بىلەن يۇقۇملانغانلىقى ياكى يۇقۇم بىلەن يۇقۇملانغان دەپ گۇمان قىلىنغانلىقىنى بايقىسا، ۋاقتىدا بىر تەرەپ قىلىشى ھەمدە شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىغا ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىشى كېرەك.

گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى دۆلىتىمىز تۈزگەن ياكى قاتناشقان شەرتنامە، كېلىشىملەرگە ئاساسەن، مۇناسىۋەتلىك خەلقئارا تەشكىلاتلار ياكى سودا قىلغۇچىلارغا ئېغىر، زور ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ كۆرۈلۈش ۋە بىر تەرەپ قىلىنىش ئەھۋالىنى ۋاقتىدا خەۋەرلەندۈرۈشى كېرەك.

34-ماددا ئادەم ۋە چارۋا ئورتاق گىرىپتار بولغان يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمى كۆرۈلگەندە، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى بىلەن شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە-ساغلاملىق، ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش قاتارلىق مەسئۇل تارماقلىرى ئۆزئارا ۋاقتىدا ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىشى كېرەك.

ئادەم ۋە چارۋا ئورتاق گىرىپتار بولغان يۇقۇملۇق كېسەل يۈزبەرگەندە، سەھىيە-ساغلاملىق مەسئۇل تارمىقى يۇقۇم رايونىدىكى ئاسان يۇقۇملىنىدىغان كىشىلەر توپىنى كۆزىتىپ ئۆلچىشى ھەم «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش قانۇنى»دىكى بەلگىلىمە بويىچە يۇقۇمنى ۋاقتىدا ئېلان قىلىپ، مۇناسىپ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش تەدبىرلىرىنى قوللىنىشى كېرەك.

35-ماددا ئادەم ۋە چارۋا ئورتاق گىرىپتار بولغان يۇقۇملۇق كېسەلگە گىرىپتار بولغانلارنىڭ ھايۋانات يۇقۇمىنى كۆزىتىپ ئۆلچەش، تەكشۈرۈش-كارانتىن قىلىش، داۋالاش، شۇنىڭدەك ئاسان يۇقۇملىنىدىغان ھايۋانلارنى بېقىش، سويۇش، تىجارەت قىلىش، ئايرىش، توشۇش قاتارلىق پائالىيەتلەر بىلەن بىۋاسىتە شۇغۇللىنىشىغا يول قويۇلمايدۇ.

36-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى پۈتۈن مەملىكەتتىكى ھايۋانات يۇقۇمىنى جەمئىيەتكە ۋاقتىدا ئېلان قىلىدۇ، ئېھتىياجغا قاراپ ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-كەنت مەسئۇل تارمىقىغا شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ ھايۋانات يۇقۇمىنى ئېلان قىلىش ھوقۇقى بەرسىمۇ بولىدۇ.
باشقا ئورۇن ۋە شەخسلەرنىڭ ھايۋانات يۇقۇمىنى ئېلان قىلىشىغا يول قويۇلمايدۇ.

37-ماددا ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ ھايۋانات يۇقۇمىنى يوشۇرۇپ مەلۇم قىلىشىغا، يالغان مەلۇم قىلىشىغا، كېچىكتۈرۈپ مەلۇم قىلىشىغا، مەلۇم قىلماي چۈشۈرۈپ قويۇشىغا يول قويۇلمايدۇ، ھايۋانات يۇقۇمىنى باشقىلارغا يوشۇرۇپ مەلۇم قىلماسلىق، يالغان مەلۇم قىلىش، كېچىكتۈرۈپ مەلۇم قىلىشقا يول قويۇلمايدۇ، باشقىلارنىڭ ھايۋانات يۇقۇمىنى دوكلات قىلىشىغا توسقۇنلۇق قىلىشىغا يول قويۇلمايدۇ.

4-باب ھايۋانات يۇقۇمىنى تىزگىنلەش

38-ماددا 1-دەرىجىلىك ھايۋانات يۇقۇمى كۆرۈلگەندە، تۆۋەندىكى تىزگىنلەش تەدبىرلىرىنى قوللىنىش كېرەك :

( 1 ) تۇرۇشلۇق جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى دەرھال نەق مەيدانغا ئادەم ئەۋەتىپ، يۇقۇم نۇقتىسى، يۇقۇم رايونى، تەھدىتكە ئۇچراش رايونىنى ئايرىپ، يۇقۇم مەنبەسىنى تەكشۈرۈپ، يۇقۇم رايونىنى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىگە ۋاقتىدا قامال قىلىشىنى يوللىشى كېرەك.
يۇقۇم رايونىنىڭ دائىرىسى ئىككىدىن ئارتۇق مەمۇرىي رايونغا چېتىلسا، مۇناسىۋەتلىك مەمۇرىي رايونغا ئورتاق بولغان بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى يۇقۇم رايونىنى قامال قىلىدۇ ياكى مۇناسىۋەتلىك مەمۇرىي رايونلاردىكى بىر دەرىجە يۇقىرى ھۆكۈمەت يۇقۇم رايونىنى بىرلىكتە قامال قىلىدۇ.
زۆرۈر تېپىلغاندا، يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى تۆۋەن دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىگە يۇقۇم رايونىنى قامال قىلىشنى بۇيرۇسا بولىدۇ؛

( 2 ) ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى مۇناسىۋەتلىك تارماقلار ۋە ئورۇنلارنى تەشكىللەپ قامال قىلىش، ئايرىۋېتىش، ئۆلتۈرۈۋېتىش، كۆيدۈرۈۋېتىش، دېزىنفېكسىيەلەش، زىيانسىزلاندۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىش، جىددىي ئىممۇنىتېتلاش ۋاكسىنىسى ئەملەش قاتارلىق مەجبۇرلاش تەدبىرلىرىنى قوللىنىشى كېرەك؛

( 3 ) قامال قىلىنغان مەزگىلدە، يۇقۇم بىلەن يۇقۇملانغان، گۇمانىي يۇقۇملانغان ۋە ئاسان يۇقۇملىنىدىغان ھايۋانات، ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنىڭ يۇقۇم رايونىغا ئېقىپ چىقىشى مەنئى قىلىنىدۇ، يۇقۇم رايونىدىن باشقا رايونلاردىكى ئاسان يۇقۇملىنىدىغان ھايۋانلارنىڭ يۇقۇم رايونىغا كىرىشى مەنئى قىلىنىدۇ ھەمدە ئېھتىياجغا قاراپ يۇقۇم رايونىغا كىرگەن-چىققان خادىملار، توشۇش قوراللىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك بۇيۇملارغا قارىتا دېزىنفېكسىيەلەش ۋە باشقا چەكلەش خاراكتېرلىك تەدبىرلەرنى قوللىنىش كېرەك.

39-ماددا 2-خىل ھايۋانات يۇقۇمى كۆرۈلگەندە، تۆۋەندىكى تىزگىنلەش تەدبىرىنى قوللىنىش كېرەك :

( 1 ) تۇرۇشلۇق جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى يۇقۇم نۇقتىسى، يۇقۇم رايونى، تەھدىتكە ئۇچراش رايونىنى ئايرىشى كېرەك؛

( 2 ) ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى ئېھتىياجغا قاراپ مۇناسىۋەتلىك تارماق ۋە ئورۇنلارنى تەشكىللەپ ئايرىش، ئۆلتۈرۈۋېتىش، كۆيدۈرۈۋېتىش، دېزىنفېكسىيەلەپ مىكروب ئۆلتۈرۈش، زىيانسىزلاندۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىش، جىددىي ئىممۇنىتېتلاش بويىچە ئەملەش، ئاسان يۇقۇملىنىدىغان ھايۋانات ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى ھەم مۇناسىۋەتلىك بۇيۇملارنىڭ كىرىپ-چىقىشىنى چەكلەش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىدۇ.

40-ماددا يۇقۇم نۇقتىسى، يۇقۇم رايونى، تەھدىتكە ئۇچرىغان رايونلارنى بىكار قىلىش ۋە يۇقۇم رايونىنى قامال قىلىشنى بىكار قىلىشنى گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى بەلگىلىگەن ئۆلچەم ۋە تەرتىپ بويىچە باھالىغاندىن كېيىن، ئەسلىي قارار قىلغۇچى ئورگان قارار قىلىدۇ ھەمدە جاكارلايدۇ.

41-ماددا ئۈچ خىل ھايۋانات يۇقۇمى كۆرۈلگەندە، تۇرۇشلۇق جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىك، يېزا دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەشكە تەشكىللىشى كېرەك.

42-ماددا 2-، 3-خىل ھايۋانات يۇقۇمى شىددەتلىك تارقالغاندا، 1-دەرىجىلىك ھايۋانات يۇقۇمى بويىچە بىر تەرەپ قىلىنىدۇ.

43-ماددا يۇقۇم رايونىدىكى مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلار ۋە شەخسلەر ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى ۋە ئۇنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى قانۇن بويىچە چىقارغان ھايۋانات يۇقۇمىنى تىزگىنلەشكە مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلەرگە رىئايە قىلىشى كېرەك.

ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ قانۇن بويىچە ئايرىۋېتىلگەن، پېچەتلەنگەن، بىر تەرەپ قىلىنغان ھايۋانات ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى تىقىۋېلىشىغا، يۆتكىۋېتىشىگە، ئوغرىلىقچە قېزىشىغا يول قويۇلمايدۇ.

44-ماددا ھايۋانات يۇقۇمى يۈزبەرگەندە، ئاۋىياتسىيە، تۆمۈريول، يول، سۇ يولى تىرانسپورت كارخانىلىرى يۇقۇمدىن مۇداپىئەلىنىش خادىملىرى ۋە ماددىي ئەشيالارنى توشۇشقا ئالدىن تەشكىللىشى كېرەك.

45-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ خاراكتېرى، ئالاھىدىلىكى ۋە كېلىپ چىقىش ئېھتىمالى بولغان ئىجتىمائىي خەۋپكە ئاساسەن، دۆلەتنىڭ ئېغىر، زور ھايۋانات يۇقۇمىغا جىددىي تاقابىل تۇرۇش لايىھەسىنى تۈزۈپ، گوۋۇيۈەنگە تەستىقلىتىدۇ ھەمدە ئوخشاش بولمىغان ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ تۈرى، تارقىلىش ئالاھىدىلىكى ۋە خەۋپ دەرىجىسىگە قاراپ، يولغا قويۇش لايىھەسىنى ئايرىم-ئايرىم تۈزىدۇ.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى يۇقىرى دەرىجىلىك ئېغىر، زور ھايۋانات يۇقۇمىغا جىددىي تاقابىل تۇرۇش لايىھەسى ۋە شۇ رايوننىڭ ئەمەلىي ئەھۋالىغا ئاساسەن، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ ئېغىر، زور ھايۋان يۇقۇمىغا جىددىي ئىشلارغا تاقابىل تۇرۇش لايىھەسىنى تۈزۈپ، بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىغا ئەنگە ئالدۇرىدۇ ھەمدە بىر دەرىجە خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ جىددىي ئىشلارغا تاقابىل تۇرۇشنى باشقۇرۇش تارمىقىغا كۆچۈرۈپ يوللايدۇ.
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ئوخشاش بولمىغان تۈرى، تارقىلىش ئالاھىدىلىكى ۋە خەۋپ دەرىجىسىگە قاراپ، ئايرىم-ئايرىم يولغا قويۇش لايىھەسى تۈزىدۇ.

ئېغىر، زور ھايۋانات يۇقۇمىغا جىددىي تاقابىل تۇرۇش لايىھەسى ۋە يولغا قويۇش لايىھەسى يۇقۇم ئەھۋالىغا ئاساسەن ۋاقتىدا تەڭشەلدى.

46-ماددا ھايۋانات ئېغىر، زور يۇقۇمى يۈزبەرگەندە، گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى ھايۋانات يۇقۇمى خەۋپ-خەتەر رايونىنى بېكىتىشكە مەسئۇل بولىدۇ، مۇئەييەن ھايۋانات ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتىنى خەۋپ-خەتەر دەرىجىسى يۇقىرى رايوندىن خەۋپ-خەتەر نىسبىتى تۆۋەن رايونغا يۆتكەشنى مەنئى قىلىدۇ ياكى ئۇنىڭغا چەك قويىدۇ.

47-ماددا ئېغىر، زور ھايۋانات يۇقۇمى كۆرۈلگەندە، قانۇن ۋە گوۋۇيۈەننىڭ بەلگىلىمىسى، شۇنىڭدەك جىددىي ئىشلارغا تاقابىل تۇرۇش لايىھەسى بويىچە جىددىي بىر تەرەپ قىلىش تەدبىرى قوللىنىلىدۇ.

5-باب ھايۋانات ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى كارانتىن قىلىش

48-ماددا ھايۋانات تازىلىقىنى نازارەت قىلىش ئاپپاراتى مۇشۇ قانۇن ۋە گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە ھايۋانات، ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى كارانتىن قىلىدۇ.

ھايۋانات تازىلىقىنى نازارەت قىلىش ئاپپاراتىنىڭ ھۆكۈمەت مال دوختۇرى ھايۋانات، ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى كونكرېت كارانتىن قىلىدۇ.

49-ماددا ھايۋانات سويۇش، سېتىش ياكى توشۇش ھەمدە ھايۋانات مەھسۇلاتىنى سېتىش ياكى توشۇشتىن بۇرۇن، مال ئىگىسى گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە، شۇ جايدىكى ھايۋانات سەھىيە نازارەتچىلىك ئاپپاراتىغا كارانتىن قىلىشنى ئىلتىماس قىلىشى كېرەك.

ھايۋانات تازىلىقىنى نازارەت قىلىش ئاپپاراتى كارانتىن قىلىش ئىلتىماسىنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىن، ۋاقتىدا ھۆكۈمەت تەرەپ مال دوختۇرىنى ھايۋانات، ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى كارانتىن قىلىشقا ئەۋەتىشى كېرەك؛
كارانتىندا لاياقەتلىك بولغانلىرىغا كارانتىن ئىسپاتى بېرىلىدۇ، كارانتىن بەلگىسى قوشۇلىدۇ.
كارانتىن قىلغان ھۆكۈمەت مال دوختۇرى كارانتىن ئىسپاتى، كارانتىن بەلگىسىگە ئىمزا قويۇشى ياكى تامغا بېسىشى ھەمدە كارانتىن يەكۈنى ئالدىدا جاۋابكار بولۇشى كېرەك.

ھايۋانات بېقىش فېرمىسى، سويۇش كارخانىسىدىكى كەسپىي مال دوختۇرى ياكى ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى تېخنىك خادىملىرى ھۆكۈمەت تەرەپ مال دوختۇرىغا ياردەملىشىپ كارانتىن قىلىشى كېرەك.

50-ماددا پەن تەتقىقات، دورىلىق ئىشلىتىش، كۆرگەزمە قىلىش قاتارلىق ئالاھىدە ئەھۋاللار تۈپەيلىدىن يېمەكلىكتىن باشقا پايدىلىنىشقا توغرا كەلگەن ياۋايى ھايۋانلار دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە ھايۋانات تازىلىقىنى نازارەت قىلىش ئاپپاراتىنىڭ كارانتىن قىلىشىغا يوللىشى كېرەك، كارانتىندا لاياقەتلىك بولسا، پايدىلانسا بولىدۇ.

ئادەم كۈچى ئارقىلىق تۇتۇلغان ياۋايى ھايۋانلارنى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە تۇتۇلغان جايدىكى ھايۋانات سەھىيە نازارەتچىلىك ئاپپاراتىنىڭ كارانتىن قىلىشىغا يوللاش كېرەك، كارانتىندا لاياقەتلىك بولغانلىرى بېقىشقا، تىجارەت قىلىشقا ۋە توشۇشقا بولىدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى بىلەن بىرلىكتە ياۋايى ھايۋانلارنى كارانتىن قىلىش چارىسىنى چىقىرىدۇ.

51-ماددا سويۇلغان، تىجارەت قىلىنغان، توشۇلغان ھايۋانات، شۇنىڭدەك پەن تەتقىقات، كۆرگەزمە قىلىش، ئويۇن قويۇش ۋە مۇسابىقىلىشىش قاتارلىق يېمەكلىكتىن باشقا پايدىلىنىشقا ئىشلىتىلىدىغان ھايۋانلارغا كارانتىن ئىسپاتى قوشۇمچە قىلىنىشى كېرەك؛
ھايۋانات مەھسۇلاتىدا كارانتىن ئىسپاتى، كارانتىن بەلگىسى بولۇشى كېرەك.

52-ماددا ئاۋىياتسىيە، تۆمۈريول، يول، سۇ يولى ئارقىلىق توشۇلىدىغان ھايۋانلار ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى توشۇتقۇچى توشۇتقاندا كارانتىن ئىسپاتى بېرىشى كېرەك؛
كارانتىن ئىسپاتى بولمىسا، توشۇغۇچى توشۇشنى ھۆددىگە ئالسا بولمايدۇ.

ئىمپورت-ئېكسپورت قىلىنىدىغان ھايۋانلار ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى توشۇغۇچى ئىمپورت تاموژنىغا مەلۇم قىلىش تالونى ياكى تاموژنا ئىمزا قويۇپ تارقاتقان كارانتىن تالونىغا ئاساسەن توشۇيدۇ.

ھايۋانات تىرانسپورتى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئورۇن، شەخس، شۇنىڭدەك ئاپتوموبىللار شۇ جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىغا ئەنگە ئالدۇرۇلۇشى، يۈرۈش لىنىيەسى ۋە توشۇتقۇچى بەرگەن ھايۋانات نامى، كارانتىن ئىسپاتىنىڭ نومۇرى، مىقدارى قاتارلىق ئۇچۇرلارنى ئوبدان ساقلىشى كېرەك.
كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى بېكىتىدۇ.

توشۇش قوراللىرىنى قاچىلاشتىن بۇرۇن ۋە چۈشۈرۈپ بولغاندىن كېيىن ۋاقتىدا يۇيۇش، دېزىنفېكسىيەلەش كېرەك.

53-ماددا ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى يول تىرانسپورتىدىكى ھايۋاناتلارنىڭ شۇ مەمۇرىي رايونغا كىرىشىدىكى بەلگىلەنگەن يولنى بېكىتىپ ھەمدە ئېلان قىلىپ، يېتەكلەش بەلگىسى سالىدۇ.
ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلەردىن ھالقىپ ھايۋاناتلارنى يول ئارقىلىق توشۇيدىغانلار ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى قۇرغان بەلگىلەنگەن يول ئارقىلىق ئۆلكە چېگراسىغا كىرىشى ياكى ئۆلكە چېگراسىدىن ئۆتۈشى كېرەك.

54-ماددا بەلگىلەنگەن ھايۋانات يۇقۇم رايونى بولمىغان ھايۋانات، ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى كىرگۈزگەندە، مال ئىگىسى گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە، بەلگىلىمە كۆرۈلمىگەن ھايۋانات يۇقۇم رايونى تۇرۇشلۇق جايدىكى ھايۋانات سەھىيە نازارەت ئاپپاراتىغا كارانتىن قىلىشنى مەلۇم قىلىشى كېرەك، كارانتىندا لاياقەتلىك بولغانلىرى كىرسە بولىدۇ.

55-ماددا ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەر ھالقىپ كىرگۈزۈلگەن نەسىللىك، سۈت ھايۋانلىرى كىرگۈزۈلگەن جايغا يېتىپ بارغاندىن كېيىن، مال ئىگىسى گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە كىرگۈزگەن نەسىللىك، سۈت ھايۋاناتلىرىنى ئايرىپ كۆزىتىشى كېرەك.

56-ماددا كارانتىن قىلىش ئارقىلىق لاياقەتسىز بولغان ھايۋانات، ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنىڭ مال ئىگىسىنى يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىنىڭ نازارەتچىلىكىدە دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە بىر تەرەپ قىلىش كېرەك، بىر تەرەپ قىلىش خىراجىتىنى مال ئىگىسى ئۈستىگە ئالىدۇ.

6-باب كېسەل بولۇپ ئۆلگەن ۋە كېسەل سەۋەبىدىن زىيانكەشلىككە ئۇچرىغان ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى زىيانسىزلاشتۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىش

57-ماددا ھايۋانات بېقىش، سويۇش، تىجارەت قىلىش، ئايرىش شۇنىڭدەك ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت قىلىش-پىششىقلاش، ساقلاش قاتارلىق پائالىيەتلەر بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئورۇن ۋە شەخسلەر دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلىرى بويىچە كېسەل بولۇپ ئۆلگەن ھايۋان، كېسەل بولۇپ زىيانلانغان ھايۋان مەھسۇلاتىنى زىيانسىزلاندۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشى ياكى ھايۋانات ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتىنى زىيانسىزلاشتۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىش سورۇنىغا ھاۋالە قىلىپ بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك.

ھايۋانات، ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى توشۇيدىغان ئورۇن ۋە شەخسلەر كېسەل بولۇپ ئۆلگەن ھايۋانات ۋە كېسەل بولۇپ ئۆلگەن ھايۋان مەھسۇلاتلىرىنى زىيانسىزلاندۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىشقا ماسلىشىشى كېرەك، يولدا مۇناسىۋەتلىك ھايۋانات ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن تاشلىۋېتىشكە ۋە بىر تەرەپ قىلىشقا يول قويۇلمايدۇ.

ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ كېسەل تېگىپ ئۆلگەن ھايۋانات ۋە كېسەل زىيانلانغان ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى ئېلىپ-سېتىشىغا، پىششىقلاپ ئىشلىشىگە، خالىغانچە تاشلىۋېتىشىگە يول قويۇلمايدۇ.

ھايۋانات ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى زىيانسىزلاشتۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىشنى باشقۇرۇش چارىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا ۋە ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى مەسئۇلىيىتى بويىچە تۈزىدۇ.

58-ماددا دەريا، كۆل، سۇ ئامبىرى قاتارلىق سۇ رايونىدا بايقالغان ئۆلگەن چارۋا-قۇشلارنى شۇ جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى توپلاشقا، بىر تەرەپ قىلىشقا تەشكىللەيدۇ ھەمدە مەنبەسىنى سۈرۈشتۈرىدۇ.

شەھەرلەردىكى ئاممىۋى سورۇن ۋە يېزا-كەنتلەردە بايقالغان ئۆلۈپ كەتكەن چارۋا-قۇشلارنى شۇ جايدىكى كوچا باشقارمىسى، يېزا دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى توپلاشقا، بىر تەرەپ قىلىشقا تەشكىللەيدۇ ھەمدە مەنبەسىنى سۈرۈشتۈرىدۇ.

دالا مۇھىتىدا بايقالغان ئۆلگەن ياۋايى ھايۋانلارنى شۇ جايدىكى ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى يىغىۋالىدۇ، بىر تەرەپ قىلىدۇ.

59-ماددا ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى ھايۋانات ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى مەركەزلىك زىيانسىزلاندۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىش سورۇنى قۇرۇلۇشى يىرىك پىلانىنى تۈزۈپ، ھۆكۈمەت يېتەكچىلىك قىلىدىغان، بازار يۈرۈشتۈرىدىغان زىيانسىزلاشتۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىش مېخانىزمىنى بەرپا قىلىدۇ.

60-ماددا ھەر دەرىجىلىك مالىيە كېسەل بولۇپ ئۆلگەن ھايۋاناتلارنى زىيانسىزلاندۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىش ئۈچۈن ياردەم پۇلى بېرىدۇ.
كونكرېت ياردەم پۇل ئۆلچىمى ۋە چارىسىنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مالىيە تارمىقى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا تارماقلىرى، ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش قاتارلىق مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە تۈزىدۇ.

7-باب ھايۋانات داۋالاش

61-ماددا ھايۋانات داۋالاش پائالىيىتى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئاپپاراتلار تۆۋەندىكى شەرتلەرنى ھازىرلىشى كېرەك :

( 1 ) ھايۋاناتقا دىياگنوز قويۇپ داۋالاش پائالىيىتىگە ئۇيغۇنلىشىدىغان ھەمدە ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى شەرتىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان سورۇن بولۇش؛

( 2 ) ھايۋاناتقا دىياگنوز قويۇش ۋە داۋالاش پائالىيىتىگە ماس كېلىدىغان كەسپىي مال دوختۇرى بولۇش؛

( 3 ) ھايۋاناتقا دىياگنوز قويۇش ۋە داۋالاش پائالىيىتىگە ماس كېلىدىغان مال دوختۇرلۇق ئۈسكۈنىسى ۋە ئۈسكۈنىسى بولۇش؛

4 ) مۇكەممەل باشقۇرۇش تۈزۈمى بولۇش.

ھايۋانات داۋالاش ئاپپاراتلىرى ھايۋانات دوختۇرخانىسى، ھايۋانات شىپاخانىسى، شۇنىڭدەك ھايۋانات داۋالاش مۇلازىمىتى قىلىدىغان باشقا ئاپپاراتلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

62-ماددا ھايۋانات داۋالاش پائالىيىتى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئاپپاراتلار ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىغا ھايۋانات داۋالاش ئىجازەتنامىسى ئىلتىماس قىلىشى كېرەك.
ئىلتىماسنى قوبۇل قىلغان يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى مۇشۇ قانۇن ۋە «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ مەمۇرىي ئىجازەت قانۇنى»دىكى بەلگىلىمە بويىچە تەكشۈرۈشى كېرەك.
تەكشۈرۈشتە لاياقەتلىك بولغانلىرىغا ھايۋاناتقا دىياگنوز قويۇش ۋە داۋالاش ئىجازەتنامىسى بېرىلىدۇ؛
لاياقەتسىز بولسا، ئىلتىماس قىلغۇچىغا ئۇقتۇرۇش قىلىش ھەمدە سەۋەبىنى چۈشەندۈرۈش كېرەك.

63-ماددا ھايۋانات داۋالاش ئىجازەتنامىسىگە داۋالاش ئاپپاراتىنىڭ نامى، داۋالاش پائالىيىتى دائىرىسى، كەسىپ بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئورنى ۋە قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋەكىلى ( مەسئۇلى ) قاتارلىق ئىشلار ئېنىق يېزىلىشى كېرەك.

ھايۋانات داۋالاش ئىجازەتنامىسىگە ئۆزگەرتىلىدىغان ئىشلار ئېنىق يېزىلغان بولسا، ھايۋانات داۋالاش ئىجازەتنامىسىنى ئۆزگەرتىش ياكى ئالماشتۇرۇپ بېرىشنى ئىلتىماس قىلىش كېرەك.

64-ماددا ھايۋانات داۋالاش ئاپپاراتى گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە، داۋالاش پائالىيىتىدىكى سەھىيە بىخەتەرلىكى بويىچە مۇداپىئەلىنىش، دېزىنفېكسىيەلەش، ئايرىش ۋە داۋالاش تاشلاندۇقلىرىنى بىر تەرەپ قىلىش قاتارلىق خىزمەتلەرنى ياخشى ئىشلىشى كېرەك.

65-ماددا ھايۋانات داۋالاش پائالىيىتى بىلەن شۇغۇللىنىشتا، ھايۋانات داۋالاش-داۋالاشقا مۇناسىۋەتلىك مەشغۇلات تېخنىكا قائىدىسىگە رىئايە قىلىش، بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان ھايۋانات دورىسى ۋە مال دوختۇرلۇق ئۈسكۈنىلىرىنى ئىشلىتىش كېرەك.

ھايۋانات دورىسى ۋە مال دوختۇرلۇق سايمانلىرىنى باشقۇرۇش چارىسىنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ.

8-باب مال دوختۇرلۇق باشقۇرۇش

66-ماددا دۆلەت ھۆكۈمەت مال دوختۇرى تەيىنلەش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.

ھۆكۈمەت مال دوختۇرى گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى بەلگىلىگەن شەرتنى ھازىرلىشى، ئۇنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-كەنت مەسئۇل تارمىقى تەرتىپ بويىچە مۇئەييەنلەشتۈرۈشى، شۇ جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىك-يېزا مەسئۇل تارماق تەيىنلىشى كېرەك.
كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى بېكىتىدۇ.

تاموژنىنىڭ ھۆكۈمەت مال دوختۇرى بەلگىلەنگەن شەرتلەرنى ھازىرلىشى، تاموژنا باش مەھكىمىسى تەيىنلىشى كېرەك.
كونكرېت چارىسىنى تاموژنا باش مەھكىمىسى گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى بىلەن بىرلىكتە تۈزىدۇ.

67-ماددا ھۆكۈمەت مال دوختۇرى ھايۋانات، ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى كارانتىن قىلىش مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلىدۇ، ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ رەت قىلىشىغا ياكى توسقۇنلۇق قىلىشىغا يول قويۇلمايدۇ.

68-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى ھۆكۈمەت مال دوختۇرلۇق تەربىيەلەش پىلانى تۈزۈپ، تەربىيەلەش شارائىتى يارىتىپ بېرىدۇ، ھۆكۈمەت مال دوختۇرىنى قەرەللىك تەربىيەلەيدۇ ۋە سىنايدۇ.

69-ماددا دۆلەت كەسپىي مال دوختۇرلۇق سالاھىيەت ئىمتىھانى تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.
مال دوختۇرلۇق ئالاقىدار كەسپىي ئالىي مەكتەپنىڭ مەخسۇس كۇرستىن يۇقىرى ئوقۇش تارىخىغا ئىگە خادىملار ياكى شەرتكە ئۇيغۇن كېلىدىغان يېزا-كەنت مال دوختۇرلىرىدىن كەسپىي مال دوختۇرلۇق سالاھىيەت ئىمتىھانىدىن ئۆتكەنلىرىگە ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى كەسپىي مال دوختۇرلۇق سالاھىيەتنامىسى بېرىدۇ؛
ھايۋانات داۋالاش قاتارلىق تىجارەت پائالىيەتلىرى بىلەن شۇغۇللىنىدىغانلار شۇ جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىغا ئەنگە ئالدۇرۇشى كېرەك.

كەسىپكار مال دوختۇرلۇق سالاھىيەت ئىمتىھانى چارىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ ئادەم كۈچى بايلىقى مەسئۇل تارمىقى بىلەن كېڭىشىپ تۈزىدۇ.

70-ماددا كەسپىي مال دوختۇرى مال دوختۇرلۇق رېتسېپى يازغاندا، ئۆزى دىياگنوز قويۇشى ھەمدە دىياگنوز يەكۈنىگە مەسئۇل بولۇشى كېرەك.

دۆلەت كەسپىي مال دوختۇرىنىڭ داۋاملىق تەربىيە ئېلىشىغا ئىلھام بېرىدۇ.
كەسپىي مال دوختۇرى تۇرۇشلۇق ئاپپارات كەسپىي مال دوختۇرىنىڭ داۋاملىق تەربىيەگە قاتنىشىشىنى قوللىشى كېرەك.

71-ماددا يېزا مال دوختۇرى يېزىدا ھايۋانات داۋالاش ۋە داۋالاش ھەرىكىتى بىلەن شۇغۇللانسا بولىدۇ.
كونكرېت باشقۇرۇش چارىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى بېكىتىدۇ.

72-ماددا كەسپىي مال دوختۇرى، يېزا-كەنت مال دوختۇرى شۇ جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتى ۋە يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەلىپى بويىچە، ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، تىزگىنلەش ۋە ھايۋانات يۇقۇمىنى تۈگىتىش قاتارلىق پائالىيەتلەرگە قاتنىشىشى كېرەك.

73-ماددا مال دوختۇرلۇق ساھە جەمئىيىتى مال دوختۇرلۇق ئۇچۇرى، تېخنىكىسى، تەربىيەلەش قاتارلىق مۇلازىمەتلەر بىلەن تەمىنلەپ، ئەزالارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغدايدۇ، نىزامنامە بويىچە ساھە قائىدىسى ۋە مۇكاپاتلاش-جازالاش مېخانىزمىنى ئورنىتىدۇ ۋە مۇكەممەللەشتۈرىدۇ، ساھە تەلەپچانلىقىنى كۈچەيتىدۇ، ساھەنىڭ سەمىمىيەت قۇرۇلۇشىغا تۈرتكە بولىدۇ، ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى ۋە مال دوختۇرلۇق بىلىملىرىنى تەشۋىق قىلىدۇ.

9-باب نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش

74-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە، ھايۋانات بېقىش، سويۇش، تىجارەت قىلىش، ئايرىش، توشۇش، شۇنىڭدەك ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت قىلىش-پىششىقلاش، ساقلاش، توشۇش قاتارلىق پائالىيەتلەر جەريانىدىكى ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسىنى نازارەت قىلىدۇ ۋە باشقۇرىدۇ.

75-ماددا ھايۋانات يۇقۇمىنى تىزگىنلەش ئۈچۈن، ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش ۋەزىپىسىنى ئىجرا قىلىش ئۈچۈن، شۇ جايدا قانۇن بويىچە قۇرۇلغان ھازىر بار بولغان تەكشۈرۈش پونكىتىغا ئادەم ئەۋەتىشى كېرەك؛
زۆرۈر تېپىلغاندا، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تەستىقى بىلەن، ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى بويىچە ۋاقىتلىق تەكشۈرۈش پونكىتى قۇرۇپ، نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش ۋەزىپىسىنى ئىجرا قىلسا بولىدۇ.

76-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش ۋەزىپىسىنى ئىجرا قىلىشتا تۆۋەندىكى تەدبىرلەرنى قوللانسا بولىدۇ، مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلار ۋە شەخسلەر رەت قىلسا ياكى توسقۇنلۇق قىلسا بولمايدۇ :

( 1 ) ھايۋانات، ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىدىن بەلگىلىمە بويىچە ئەۋرىشكە ئېلىش، قالدۇرۇپ تەكشۈرۈش، ئارىلاپ تەكشۈرۈش؛

( 2 ) يۇقۇم بىلەن يۇقۇملانغان ياكى يۇقۇم بىلەن يۇقۇملانغان دەپ گۇمان قىلىنغان ھايۋانات، ھايۋانات مەھسۇلاتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك بۇيۇملارنى ئايرىش، پېچەتلەش، تۇتۇپ قېلىش ۋە بىر تەرەپ قىلىش؛

( 3 ) قانۇن بويىچە كارانتىن قىلىشقا تېگىشلىك بولسىمۇ كارانتىن قىلىنمىغان ھايۋانات ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىدىن تولۇقلاپ تەكشۈرۈش شارائىتىنى ھازىرلىغانلىرىنى تولۇقلاپ تەكشۈرۈش، تولۇقلاپ تەكشۈرۈش شەرتىنى ھازىرلىمىغانلىرىنى يىغىپ كۆيدۈرۈش؛

( 4 ) كارانتىن ئىسپاتى، كارانتىن بەلگىسى ۋە چارۋا-قۇش بەلگىسىنى تەكشۈرۈش؛

( 5 ) ئالاقىدار سورۇنغا كىرىپ تەكشۈرۈپ دەلىل-ئىسپات ئېلىش، ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسىگە مۇناسىۋەتلىك ماتېرىياللارنى كۆرۈپ چىقىش، كۆپەيتىش.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش ئېھتىياجىغا ئاساسەن، تۇرۇشلۇق جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى ۋىلايەتلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تەستىقى بىلەن، ۋوگزال، پورت، ئايرودۇرۇم قاتارلىق مۇناسىۋەتلىك سورۇنلارغا ھۆكۈمەت تەرەپ مال دوختۇرى ياكى خادىملىرىنى ئەۋەتسە بولىدۇ.

77-ماددا قانۇن ئىجرا قىلغۇچى خادىملار ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسىنى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش ۋەزىپىسىنى ئىجرا قىلىشتا، مەمۇرىي قانۇن ئىجرا قىلىش كىنىشكىسىنى كۆرسىتىشى، بىرلىككە كەلگەن بەلگىنى تاقىشى كېرەك.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى ۋە ئۇنىڭ خادىملىرى ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسىگە مۇناسىۋەتلىك تىجارەتلىك پائالىيەت بىلەن شۇغۇللانسا، نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈشتە ھېچقانداق ھەق ئالسا بولمايدۇ.

78-ماددا كارانتىن ئىسپاتى، كارانتىن بەلگىسى ياكى چارۋا-قۇش بەلگىسىنى ئۆتۈنۈپ بېرىش، ياسىۋېلىش ياكى ئۆزگەرتىپ ياساش مەنئى قىلىنىدۇ.

ياسىۋېلىنغان ياكى ئۆزگەرتىۋېلىنغان كارانتىن ئىسپاتى، كارانتىن بەلگىسى ياكى چارۋا-قۇش بەلگىسىنى ئىلكىدە تۇتۇش، ئىشلىتىش مەنئى قىلىنىدۇ.

كارانتىن ئىسپاتى، كارانتىن بەلگىسىنى باشقۇرۇش چارىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى چىقىرىدۇ.

10-باب كاپالەت تەدبىرى

79-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى خىزمىتىنى شۇ دەرىجىلىك خەلق ئىگىلىكى ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىيات يىرىك پىلانى، شۇنىڭدەك يىللىق پىلانغا كىرگۈزۈشى كېرەك.

80-ماددا دۆلەت ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى ساھەسىدىكى يېڭى تېخنىكا، يېڭى ئۈسكۈنە، يېڭى مەھسۇلات قاتارلىق پەن-تېخنىكا تەتقىقاتى ئىجادىيىتىگە ئىلھام ۋە مەدەت بېرىدۇ.

81-ماددا ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ھايۋانات سەھىيە نازارەتچىلىك ئاپپاراتىغا ھايۋانات، ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى كارانتىن قىلىش خىزمىتىگە ماس كېلىدىغان ھۆكۈمەت تەرەپ مال دوختۇرى سەپلەپ، كارانتىن خىزمىتى شارائىتىنى كاپالەتلەندۈرۈشى كېرەك.

ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى خىزمىتىنىڭ ئېھتىياجىغا ئاساسەن، يېزىلىق، بازارلىق ياكى مۇئەييەن رايونغا تۇرۇشقا مال دوختۇرلۇق ئاپپاراتى ياكى خادىم ئەۋەتسە بولىدۇ.

82-ماددا دۆلەت كەسپىي مال دوختۇرى، يېزا-كەنت مال دوختۇرى ۋە ھايۋانات داۋالاش ئاپپاراتلىرىنىڭ ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى ۋە يۇقۇملۇق كېسەلگە دىياگنوز قويۇش-داۋالاش پائالىيىتىنى قانات يايدۇرۇشىغا ئىلھام ۋە مەدەت بېرىدۇ؛
باقمىچىلىق كارخانىلىرى، ھايۋانات دورىلىرى ۋە يەم-خەشەك ئىشلەپچىقىرىش كارخانىلىرىنىڭ ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى مۇلازىمەت ئەترىتى تەشكىللەپ، يۇقۇمنىڭ ئالدىنى ئېلىش مۇلازىمىتى قىلىشىغا ئىلھام بېرىلىدۇ.
يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى كەنت دەرىجىلىك يۇقۇم مۇداپىئە خادىملىرىنى ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش خىزمىتىگە قاتنىشىشقا تەشكىللىگەندە، كەنت دەرىجىلىك يۇقۇم مۇداپىئەچىلىرىنىڭ مۇۋاپىق ئەمگەك ھەققىگە كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

83-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى شۇ دەرىجىلىك ھۆكۈمەتنىڭ مەسئۇلىيىتى بويىچە، ھايۋانات يۇقۇمىنى كۆزىتىپ ئۆلچەش، ئالدىنى ئېلىش، تىزگىنلەش، تازىلاش، يوقىتىش، ھايۋانات، ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى كارانتىن قىلىش ۋە كېسەل بولۇپ ئۆلگەن ھايۋانلارنى زىيانسىزلاشتۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىش، شۇنىڭدەك نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش ئورنىنى خىراجەتنى شۇ دەرىجىلىك خامچوتقا كىرگۈزىدۇ.

84-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى ھايۋانات يۇقۇمىغا جىددىي تاقابىل تۇرۇش-بىر تەرەپ قىلىشقا كېرەكلىك يۇقۇمدىن مۇداپىئەلىنىش ماددىي ئەشيالىرىنى زاپاس ساقلىشى كېرەك.

85-ماددا ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، تىزگىنلەش، ساپلاشتۇرۇش، يوقىتىش جەريانىدا مەجبۇرىي ئۆلتۈرۈلگەن ھايۋانات، كۆيدۈرۈۋېتىلگەن ھايۋانات مەھسۇلاتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك بۇيۇملارغا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى تولۇقلىما بېرىدۇ.
كونكرېت تولۇقلىما ئۆلچىمى ۋە چارىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ مالىيە تارمىقى ئالاقىدار تارماقلار بىلەن بىرلىكتە تۈزىدۇ.

86-ماددا ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، كارانتىن قىلىش، نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش، يۇقۇمنى نەق مەيداندا بىر تەرەپ قىلىش بىلەن شۇغۇللانغانلارغا، شۇنىڭدەك خىزمەتتە ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ كېسەللىك قوزغاتقۇچىسى بىلەن ئۇچراشقانلارغا مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلار دۆلەتنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە ئۈنۈملۈك سەھىيە-مۇداپىئە، داۋالاش-ساقلىقنى ساقلاش تەدبىرلىرىنى قوللىنىپ، چارۋىچىلىق-مال دوختۇرلۇق داۋالاش-ساقلىق ساقلاش قوشۇمچە پۇلى قاتارلىق مۇناسىۋەتلىك تەمىناتلارنى بېرىدۇ.

11-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

87-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ئۇلارنىڭ خادىملىرىدىن مەسئۇلىيىتىنى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە ئادا قىلمىغانلىرىنىڭ بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمى ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلىرىغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ.

88-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى ۋە ئۇنىڭ خادىملىرىدىن مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىلەرگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلىرىنى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش چىقىرىپ تەنقىدلەيدۇ؛
بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىم ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ :

( 1 ) ئالدىنى ئېلىش، تىزگىنلەش، يوقىتىش قاتارلىق تەدبىرلەرنى ۋاقتىدا قوللانمىغانلار؛

( 2 ) شەرتكە ئۇيغۇن كەلمەيدىغانلىرىغا ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى شارائىتىنى ھازىرلاش لاياقەتنامىسى، ھايۋانات داۋالاش ئىجازەتنامىسى تارقىتىپ بېرىدىغانلار ياكى شەرتكە ئۇيغۇن كېلىدىغانلىرىغا ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسىنى كۈچەيتىش شەرتىنى ھازىرلاش گۇۋاھنامىسى، ھايۋانات داۋالاش ئىجازەتنامىسىنى تارقىتىپ بېرىشنى رەت قىلغانلار؛

( 3 ) ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسىگە مۇناسىۋەتلىك تىجارەتلىك پائالىيەت بىلەن شۇغۇللانغان ياكى قانۇنغا خىلاپ ھالدا ھەق ئالغانلار؛

( 4 ) مەسئۇلىيىتىنى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە ئادا قىلمايدىغان باشقا قىلمىشلار.

89-ماددا ھايۋانات تازىلىقىنى نازارەت قىلىش ئاپپاراتى ۋە ئۇنىڭ خادىملىرىدىن مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلىرىنى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ياكى يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش چىقىرىپ تەنقىدلەيدۇ؛
بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىم ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ :

( 1 ) كارانتىندىن ئۆتمىگەن ياكى كارانتىندا لاياقەتسىز بولغان ھايۋانات، ھايۋانات مەھسۇلاتىغا كارانتىن ئىسپاتى، كارانتىن بەلگىسى بېرىش ياكى كارانتىن قىلىشتا لاياقەتلىك بولغان ھايۋانات، ھايۋان مەھسۇلاتىغا كارانتىن گۇۋاھنامىسى، كارانتىن بەلگىسى بېرىشنى رەت قىلىش؛

( 2 ) كارانتىن ئىسپاتى، كارانتىن بەلگىسى قوشۇمچە قىلىنغان ھايۋانات، ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى تەكرار كارانتىن قىلغانلار؛

( 3 ) ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسىگە مۇناسىۋەتلىك تىجارەتلىك پائالىيەت بىلەن شۇغۇللانغان ياكى قانۇنغا خىلاپ ھالدا ھەق ئالغانلار؛

( 4 ) مەسئۇلىيىتىنى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە ئادا قىلمايدىغان باشقا قىلمىشلار.

90-ماددا ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتى ۋە ئۇنىڭ خادىملىرىدىن مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلىرىنى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ياكى يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش چىقىرىپ تەنقىدلەيدۇ؛
بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىم ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ :

( 1 ) ھايۋانات يۇقۇمىنى كۆزىتىش، ئۆلچەش، باھالاش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلمىغان ياكى كۆزىتىش، تەكشۈرۈش، باھالاش نەتىجىسىنى ئويدۇرۇپ چىقارمىغانلار؛

( 2 ) ھايۋانات يۇقۇمى كۆرۈلگەندە، ۋاقتىدا دىياگنوز قويمىغان، تەكشۈرمىگەنلەر؛

( 3 ) يۇقۇم بىلەن يۇقۇملانغان ياكى يۇقۇم بىلەن يۇقۇملانغان دەپ گۇمان قىلىنغان دوكلاتنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىن، ۋاقتىدا دۆلەتنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە تەدبىر قوللانمىغان، يۇقىرىغا مەلۇم قىلمىغانلار؛

( 4 ) مەسئۇلىيىتىنى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە ئادا قىلمايدىغان باشقا قىلمىشلار.

91-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى، مۇناسىۋەتلىك تارماقلار ۋە ئۇنىڭ خادىملىرىدىن ھايۋانات يۇقۇمىنى يوشۇرۇپ مەلۇم قىلمىغان، يالغان مەلۇم قىلغان، كېچىكتۈرۈپ مەلۇم قىلغان، مەلۇم قىلماي چۈشۈرۈپ قويغان ياكى باشقىلارغا يوشۇرۇپ مەلۇم قىلماسلىق، يالغان مەلۇم قىلىش، كېچىكتۈرۈپ مەلۇم قىلىشقا يول كۆرسەتكەن ياكى باشقىلارنىڭ ھايۋانات يۇقۇمىنى دوكلات قىلىشىغا توسقۇنلۇق قىلغانلارنى يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ياكى مۇناسىۋەتلىك تارماق تۈزىتىشكە بۇيرۇسا، ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش چىقىرىپ تەنقىدلەيدۇ؛
بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىم ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ.

92-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، 1000 يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويسا بولىدۇ؛
مۆھلەت ئۆتسىمۇ تۈزەتمىگەنلەرگە 1000 يۈەندىن يۇقىرى، 5000 يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى ھايۋانات داۋالاش ئاپپاراتى، زىيانسىزلاشتۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىش سورۇنى قاتارلىقلارغا ۋاكالىتەن بىر تەرەپ قىلىشنى ھاۋالە قىلىدۇ، كېرەكلىك خىراجەتنى قانۇنغا خىلاپ قىلمىشچى ئۈستىگە ئالىدۇ :

( 1 ) بېقىلىۋاتقان ھايۋانغا ھايۋانات يۇقۇمى بويىچە مەجبۇرىي ئىممۇنىتېتلاش پىلانى ياكى ئىممۇنىتېت تېخنىكا قائىدىسى بويىچە ئىممۇنىتېتلاش ۋاكسىنىسى ئەملەتمىگەنلەر؛

( 2 ) بېقىلىۋاتقان ئۇرۇقلۇق، سۈت ھايۋانلىرى گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەلىپى بويىچە يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى قەرەللىك تەكشۈرتمىگەن ياكى تەكشۈرۈشتە لاياقەتسىز بولغان، لېكىن بەلگىلىمە بويىچە بىر تەرەپ قىلمىغان بولسا؛

( 3 ) بېقىلىۋاتقان ئىتتىن بەلگىلىمە بويىچە غالجىر كېسىلى ۋاكسىنىسىنى قەرەللىك ئەملەتمىگەنلەر؛

( 4 ) ھايۋانات، ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى توشۇش قوراللىرىنى قاچىلاشتىن بۇرۇن ۋە چۈشۈرۈپ بولغاندىن كېيىن بەلگىلىمە بويىچە ۋاقتىدا يۇيمىغان، دېزىنفېكسىيەلىمىگەنلەر.

93-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، مەجبۇرىي ئىممۇنىتېتلانغان ھايۋانغا بەلگىلىمە بويىچە ئىممۇنىتېتلاش ئارخىپى تۇرغۇزمىغان ياكى چارۋا-قۇش بەلگىسىنى بەلگىلىمە بويىچە قوشمىغانلارغا «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ چارۋىچىلىق قانۇنى»دىكى مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمە بويىچە جازا بېرىلىدۇ.

94-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ھايۋانات، ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى توشۇش قورالى، سېلىنچا ماتېرىيال، ئورۇ، قاچا قاتارلىقلار گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى بەلگىلىگەن ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى تەلىپىگە ئۇيغۇن كەلمىسە، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-كەنت مەسئۇل تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، 5000 يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويسا بولىدۇ؛
قىلمىشى ئېغىرلىرىغا 5000 يۈەندىن يۇقىرى، 50 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ.

95-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، يۇقۇم بىلەن يۇقۇملانغان ھايۋانات ۋە ئۇنىڭ چىقىرىندىلىرى، يۇقۇم بىلەن بۇلغانغان ھايۋانات مەھسۇلاتى ياكى يۇقۇم بىلەن يۇقۇملانغان ھايۋان، ھايۋانات مەھسۇلاتىدىن بۇلغانغان توشۇش قورالى، سېلىنچا ماتېرىيالى، ئورۇ، قاچا قاتارلىقلارنى بەلگىلىمە بويىچە بىر تەرەپ قىلمىغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە بىر تەرەپ قىلىشقا بۇيرۇيدۇ؛
مۇددەت ئۆتسىمۇ بىر تەرەپ قىلمىغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى مۇناسىۋەتلىك ئورۇنغا ۋاكالىتەن بىر تەرەپ قىلىشنى ھاۋالە قىلىدۇ، كېرەكلىك خىراجەتنى قانۇنغا خىلاپ قىلمىشچى ئۈستىگە ئالىدۇ، 5000 يۈەندىن يۇقىرى، 50 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ.

مۇھىت بۇلغىنىش ياكى ئېكولوگىيە بۇزغۇنچىلىققا ئۇچراشنى كەلتۈرۈپ چىقارغانلارغا مۇھىت ئاسراشقا مۇناسىۋەتلىك قانۇن-نىزاملار بويىچە جازا بېرىلىدۇ.

96-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ئادەم ۋە چارۋىغىمۇ ئورتاق گىرىپتار بولغان يۇقۇملۇق كېسىلى بارلار ھايۋانات يۇقۇمىنى كۆزىتىش-ئۆلچەش، تەكشۈرۈش-كارانتىن قىلىش، ھايۋانات داۋالاش ۋە ئاسان يۇقۇملىنىدىغان ھايۋانلارنى بېقىش، سويۇش، تىجارەت قىلىش، ئايرىش، توشۇش قاتارلىق پائالىيەتلەر بىلەن بىۋاسىتە شۇغۇللانغانلار
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا ياكى ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛
تۈزىتىشنى رەت قىلغانلارغا 1000 يۈەندىن يۇقىرى، 10 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ؛
قىلمىشى ئېغىرلىرىغا 10 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 50 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ.

97-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 29-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى سويۇپ، تىجارەت قىلىپ، توشۇغان ياكى ئىشلەپچىقارغان، تىجارەت قىلغان، پىششىقلاپ ئىشلىگەن، ساقلىغان، توشۇغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى تۈزىتىشكە، قۇتقۇزۇش تەدبىرى قوللىنىشقا بۇيرۇيدۇ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى، ھايۋاناتىنى ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ،
قوشۇمچە ئوخشاش تۈردىكى كارانتىن قىلىشتا لاياقەتلىك بولغان ھايۋانات، ھايۋانات مەھسۇلاتىنىڭ مال قىممىتى سوممىسىنىڭ 15 ھەسسىسىدىن يۇقىرى، 30 ھەسسىسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ؛
ئوخشاش تۈردىكى كارانتىن قىلىشتا لاياقەتلىك بولغان ھايۋانات ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتىنىڭ مال قىممىتى 10 مىڭ يۈەنگە يەتمىسە، قوشۇمچە 50 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 150 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ؛
بۇنىڭ ئىچىدە قانۇن بويىچە كارانتىن قىلىشقا تېگىشلىك بولسىمۇ كارانتىن قىلىنمىغان بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 100-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە جازا بېرىلىدۇ.

ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن قانۇنغا خىلاپ قىلمىشچى ۋە ئۇنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋەكىلى ( مەسئۇلى )، بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمى ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلىرىنىڭ جازا قارارى چىقىرىلغان كۈندىن باشلاپ 5 يىل ئىچىدە مۇناسىۋەتلىك پائالىيەت بىلەن شۇغۇللىنىشىغا يول قويۇلمايدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ بوغۇزلاش، تىجارەت قىلىش، ھايۋانات توشۇش ياكى ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى ئىشلەپچىقىرىش-تىجارەت قىلىش، پىششىقلاش، ساقلاش، توشۇش قاتارلىق مۇناسىۋەتلىك ھەرىكەتلەر بىلەن شۇغۇللىنىشىغا ئۆمۈر بويى يول قويۇلمايدۇ.

98-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، 3000 يۈەندىن يۇقىرى، 30 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
قىلمىشى ئېغىرلىرىنى ئىش توختىتىپ تەرتىپكە سېلىشقا بۇيرۇيدۇ، قوشۇمچە 30 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ :

( 1 ) ھايۋانات بېقىش مەيدانى ۋە ئايرىش ئورنى، ھايۋانات سويۇش، پىششىقلاش ئورنى، شۇنىڭدەك ھايۋانات ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى زىيانسىزلاندۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىش ئورنى ئاچقان بولسىمۇ، ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى شارائىتىنى ھازىرلاش لاياقەتنامىسىگە ئېرىشمىگەنلەر؛

( 2 ) ھايۋانات، ھايۋانات مەھسۇلاتلىرى سودا بازىرى تىجارىتى قىلىدىغان، گوۋۇيۈەننىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى بەلگىلىگەن يۇقۇمدىن مۇداپىئەلىنىش شەرتىنى ھازىرلىمىغانلار؛

( 3 ) ئەنگە ئالدۇرماي تۇرۇپ ھايۋانات تىرانسپورتى بىلەن شۇغۇللانغانلار؛

( 4 ) سەپەر لىنىيەسى ۋە توشۇتقۇچى تەمىنلىگەن ھايۋانات نامى، كارانتىن ئىسپات نومۇرى، مىقدارى قاتارلىق ئۇچۇرلارنى بەلگىلىمىگە خىلاپ ساقلىمىغانلار؛

( 5 ) كارانتىندا لاياقەتلىك بولماي تۇرۇپ، بەلگىلەنگەن ھايۋانات يۇقۇم رايونىغا ھايۋانات، ھايۋانات مەھسۇلاتىنى كىرگۈزگەنلەر؛

( 6 ) ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەر ھالقىپ نەسىللىك، سۈت ھايۋانلىرىنى كىرگۈزۈپ كىرگۈزگەن جايغا يېتىپ بارغاندىن كېيىن بەلگىلىمە بويىچە ئايرىپ كۆزەتمىگەنلەر؛

( 7 ) كېسەل بولۇپ ئۆلگەن ھايۋان، كېسەل بولۇپ بۇزۇلغان ھايۋان مەھسۇلاتلىرىنى بەلگىلىمە بويىچە بىر تەرەپ قىلمىغان ياكى خالىغانچە تاشلىۋەتكەنلەر.

99-ماددا ھايۋانات بېقىش مەيدانى ۋە ئايرىش ئورنى، ھايۋانات سويۇش، پىششىقلاش ئورنى، شۇنىڭدەك ھايۋانات ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتىنى زىيانسىزلاندۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىش سورۇنىدا ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت شارائىتىدا ئۆزگىرىش بولۇپ، مۇشۇ قانۇننىڭ 24-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى شەرتىگە ئۇيغۇن كەلمەي تۇرۇپ مۇناسىۋەتلىك پائالىيەت بىلەن داۋاملىق شۇغۇللانغانلارغا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى ئاگاھلاندۇرۇش جازاسى بېرىپ، بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛
مۇددەت ئۆتسىمۇ بەلگىلەنگەن شەرتكە يەتمىگەنلەرنىڭ ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى شەرتى لاياقەت گۇۋاھنامىسى بىكار قىلىنىدۇ ھەمدە بازارنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقىنىڭ قانۇن بويىچە بىر تەرەپ قىلىشىغا ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىنىدۇ.

100-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، سويۇلغان، تىجارەت قىلىنغان، توشۇلغان ھايۋانغا كارانتىن ئىسپاتى قوشۇمچە قىلىنمىغان، تىجارەت قىلغان ۋە توشۇلغان ھايۋانات مەھسۇلاتىغا كارانتىن ئىسپاتى، كارانتىن بەلگىسى قوشۇمچە قىلىنمىغان بولسا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئوخشاش تۈردىكى كارانتىن قىلىشتا لاياقەتلىك ھايۋان، ھايۋانات مەھسۇلاتىنىڭ مال قىممىتى سوممىسىنىڭ بىر ھەسسىسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
مال ئىگىسىدىن باشقا توشۇغۇچىلارغا توشۇش ھەققىنىڭ ئۈچ ھەسسىسىدىن يۇقىرى، بەش ھەسسىسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ، قىلمىشى ئېغىر بولغانلارغا بەش ھەسسىسىدىن يۇقىرى، ئون ھەسسىسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ.

مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، پەن تەتقىقات، كۆرگەزمە قىلىش، ئويۇن قويۇش ۋە مۇسابىقە ئۆتكۈزۈش قاتارلىق يېمەكلىكتىن باشقا پايدىلىنىشقا ئىشلىتىلگەن ھايۋانلاردىن كارانتىن ئىسپاتى قوشۇمچە قىلىنمىغانلىرىنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، 3000 يۈەندىن يۇقىرى، 10 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ.

101-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، يۆتكەش مەنئى قىلىنغان ياكى يۆتكەشكە چەك قويۇلغان مۇئەييەن ھايۋانات ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتلىرىنى ھايۋانات يۇقۇمى خەۋپ-خەتىرى يۇقىرى رايوندىن خەۋپ-خەتەر دەرىجىسى تۆۋەن رايونغا يۆتكەشكە توغرا كەلسە، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى توشۇش ھەققى، قانۇنغا خىلاپ توشۇغان ھايۋانات ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ ھەمدە توشۇش ھەققىنىڭ بىر ھەسسىسىدىن يۇقىرى، بەش ھەسسىسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ.

102-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ھايۋانلارنى يول ئارقىلىق ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەردىن ھالقىپ توشۇغاندا، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى قۇرغان بەلگىلەنگەن يولدىن ئۆتكۈزمەي تۇرۇپ ئۆلكە چېگراسىغا كىرگەن ياكى ئۆلكە چېگراسىدىن ئۆتكەنلىرىگە ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى توشۇغۇچىغا 5000 يۈەندىن يۇقىرى، 10 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
قىلمىشى ئېغىرلىرىغا 10 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 50 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ.

103-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، كارانتىن ئىسپاتى، كارانتىن بەلگىسى ياكى چارۋا-قۇش بەلگىسىنى ئۆتۈنۈپ بەرگەن، ياسىۋالغان ياكى ئۆزگەرتىۋالغانلارغا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتى ۋە كارانتىن ئىسپاتى، پاتېنت بەلگىسى، چارۋا-ئۆي قۇشلىرى بەلگىسىنى مۇسادىرە قىلىدۇ ھەمدە 5000 يۈەندىن يۇقىرى، 50 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ.

ياسىۋېلىنغان ياكى ئۆزگەرتىۋېلىنغان كارانتىن ئىسپاتى، كارانتىن بەلگىسى ياكى چارۋا-قۇش بەلگىسىنى ئىلكىدە تۇتقان، ئىشلەتكەنلەرگە ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى كارانتىن ئىسپاتى، پاتېنت بەلگىسى، چارۋا-قۇش بەلگىسى ۋە ئۇنىڭغا ماس كېلىدىغان ھايۋانات، ھايۋانات مەھسۇلاتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ ھەمدە 3000 يۈەندىن يۇقىرى، 30 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ.

104-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، 3000 يۈەندىن يۇقىرى، 30 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ :

( 1 ) ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن ھايۋانات يۇقۇمى ئېلان قىلغانلار؛

( 2 ) ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى ۋە ئۇنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىنىڭ ھايۋانات يۇقۇمىنى تىزگىنلەشكە دائىر قانۇن بويىچە چىقارغان بەلگىلىمىسىگە رىئايە قىلمىغانلار؛

( 3 ) تىقىۋالغان، يۆتكىۋەتكەن، ئوغرىلىقچە قازغان، قانۇن بويىچە ئايرىۋېتىلگەن، پېچەتلەنگەن، بىر تەرەپ قىلىنغان ھايۋانات ۋە ھايۋانات مەھسۇلاتلىرى.

105-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ھايۋانات داۋالاش ئىجازەتنامىسى ئالماي تۇرۇپ ھايۋانات داۋالاش پائالىيىتى بىلەن شۇغۇللانغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى داۋالاش پائالىيىتىنى توختىتىشقا بۇيرۇيدۇ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ ھەمدە قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنىڭ بىر ھەسسىسىدىن يۇقىرى، ئۈچ ھەسسىسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت 30 مىڭ يۈەنگە يەتمىسە، قوشۇمچە 3000 يۈەندىن يۇقىرى، 30 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ.

ھايۋانات داۋالاش ئاپپاراتلىرىدىن مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، سەھىيە-بىخەتەرلىكنى قوغداش، دېزىنفېكسىيەلەش، ئايرىش ۋە داۋالاش تاشلاندۇقلىرىنى بەلگىلىمە بويىچە بىر تەرەپ قىلمىغانلىرىنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، 1000 يۈەندىن يۇقىرى، 10 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
ھايۋانات يۇقۇمىنى كېڭەيتىۋەتكەنلەرگە 10 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 50 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ؛
قىلمىشى ئېغىرلىرىنىڭ ھايۋاناتقا دىياگنوز قويۇش ۋە ئۇنى داۋالاش ئىجازەتنامىسى بىكار قىلىنىدۇ.

106-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، كەسپىي مال دوختۇرلۇق ئەنگە ئالدۇرماي تۇرۇپ تىجارەتلىك ھايۋانات داۋالاش پائالىيىتى بىلەن شۇغۇللانغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى ھايۋانات داۋالاش پائالىيىتىنى توختىتىشقا بۇيرۇيدۇ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ ھەمدە 3000 يۈەندىن يۇقىرى، 30 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
ئۇ تۇرۇشلۇق ھايۋانات داۋالاش ئاپپاراتىغا 10 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 50 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ.

كەسپىي مال دوختۇرىدا تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى ئاگاھلاندۇرۇش جازاسى بېرىدۇ، ھايۋانات داۋالاش ھەرىكىتىنى ئالتە ئايدىن ئارتۇق، بىر يىلدىن تۆۋەن ۋاقتىنچە توختىتىشقا بۇيرۇيدۇ؛
قىلمىشى ئېغىرلىرىنىڭ كەسپىي مال دوختۇرلۇق سالاھىيەت گۇۋاھنامىسى بىكار قىلىنىدۇ :

( 1 ) ھايۋاناتقا دىياگنوز قويۇش ۋە داۋالاشقا مۇناسىۋەتلىك مەشغۇلات تېخنىكا قائىدىسىگە خىلاپلىق قىلىپ، ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ تارقىلىشى، تارقىلىشىنى كەلتۈرۈپ چىقارغان ياكى شۇنداق ئېھتىماللىق بولسا؛

( 2 ) بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغان ھايۋانات دورىسى ۋە مال دوختۇرلۇق ئۈسكۈنىلىرىنى ئىشلەتكەنلەر؛

( 3 ) شۇ جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتى ياكى يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەلىپى بويىچە ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، تىزگىنلەش ۋە ھايۋانات يۇقۇمىنى تۈگىتىش پائالىيىتىگە قاتناشمىغانلار.

107-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، مال دوختۇرلۇق ئۈسكۈنىسى ئىشلەپچىقارغان، تىجارەت قىلغان، مەھسۇلات سۈپىتى تەلەپكە ئۇيغۇن كەلمىگەن بولسا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛
قىلمىشى ئېغىرلىرىنى ئىش توختىتىپ تەرتىپكە سېلىشقا بۇيرۇيدۇ، قوشۇمچە 20 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ.

108-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ھايۋانات يۇقۇمىنى تەتقىق قىلىش، داۋالاش ۋە ھايۋانات بېقىش، سويۇش، تىجارەت قىلىش، ئايرىش، توشۇش، شۇنىڭدەك ھايۋانات مەھسۇلاتىنى ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت قىلىش-پىششىقلاش، ساقلاش، زىيانسىزلاندۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىش قاتارلىق پائالىيەتلەر بىلەن شۇغۇللانغان ئورۇن ۋە شەخسلەردىن تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلىرى
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، 10 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويسا بولىدۇ؛
تۈزىتىشنى رەت قىلغانلارغا 10 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 50 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ ھەمدە ئىشنى توختىتىپ تەرتىپكە سېلىشقا بۇيرۇلسا بولىدۇ :

( 1 ) ھايۋاناتنىڭ يۇقۇم بىلەن يۇقۇملانغانلىقى، يۇقۇم بىلەن يۇقۇملانغان دەپ گۇمان قىلىنغانلىقىنى دوكلات قىلمىغان ياكى ئايرىش قاتارلىق تىزگىنلەش تەدبىرى قوللانمىغانلار؛

( 2 ) ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسىگە مۇناسىۋەتلىك ماتېرىياللارنى ئەينەن تەمىنلەپ بەرمىگەنلەر؛

( 3 ) يېزا ئىگىلىكى-يېزا مەسئۇل تارمىقىنىڭ نازارەت قىلىشى-تەكشۈرۈشىنى رەت قىلغان ياكى ئۇنىڭغا توسقۇنلۇق قىلغانلار؛

( 4 ) ھايۋانات يۇقۇمىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتىنىڭ ھايۋانات يۇقۇمىنى كۆزىتىش، تەكشۈرۈش، باھالاشنى رەت قىلغان ياكى ئۇنىڭغا توسقۇنلۇق قىلغانلار؛

( 5 ) ھۆكۈمەت مال دوختۇرىنىڭ قانۇن بويىچە مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىشىنى رەت قىلغان ياكى ئۇنىڭغا توسقۇنلۇق قىلغانلار.

109-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ئادەم ۋە چارۋىلارنى بىرلىكتە يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ تارقىلىشى، تارقىلىشىغا سەۋەبچى بولغانلارغا قانۇن بويىچە ئېغىر چارە كۆرۈلىدۇ، جازا بېرىلىدۇ.

مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ئامانلىق باشقۇرۇشقا خىلاپ قىلمىش سادىر قىلغانلارغا قانۇن بويىچە ئامانلىق باشقۇرۇش جازاسى بېرىلىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، باشقىلارنىڭ جىسمانىي، مال-مۈلكىگە زىيان سالغانلار قانۇن بويىچە ھەق تەلەپ جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

12-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

110-ماددا بۇ قانۇندا تۆۋەندىكى سۆزلەرنىڭ مەنىسى :

( 1 ) ھايۋانات يۇقۇمى توغرىسىدىكى بەلگىلەنمىگەن رايون تەبىئىي توسۇق بار ياكى ئادەم كۈچى ئارقىلىق تەدبىر قوللىنىدىغان، مەلۇم مۇددەت ئىچىدە بەلگىلەنگەن بىر خىل ياكى بىرنەچچە خىل ھايۋانات يۇقۇمى يۈزبەرمىگەن ھەمدە تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشتا لاياقەتلىك بولغان رايوننى كۆرسىتىدۇ؛

( 2 ) ھايۋانات يۇقۇمى بىيولوگىيە بىخەتەرلىكى بويىچە بەلگىلەنمىگەن ئايرىش رايونى، ئوخشاش بىيولوگىيە بىخەتەرلىكىنى باشقۇرۇش سىستېمىسىدا تۇرۇپ، مەلۇم مۇددەت ئىچىدە بەلگىلەنگەن بىر خىل ياكى بىرنەچچە خىل ھايۋانات يۇقۇمى يۈزبەرمىگەن بىرقانچە ھايۋانات بېقىش مەيدانى ۋە ئۇنىڭ قوشۇمچە ئىشلەپچىقىرىش ئورنىدىن تەركىب تاپقان ھەمدە تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشتا لاياقەتلىك بولغان مۇئەييەن كىچىك رايوننى كۆرسىتىدۇ؛

( 3 ) كېسەل سەۋەبىدىن ئۆلگەن ھايۋان يۇقۇم بىلەن يۇقۇملىنىپ ئۆلگەن، كېسەل سەۋەبىدىن ئۆلگەن، ئۆلۈش سەۋەبى ئېنىق بولمىغان ياكى تەكشۈرۈش-كارانتىن قىلىش ئارقىلىق ئادەم بەدىنىگە ياكى ھايۋاناتلارنىڭ ساغلاملىقىغا خەۋپ يەتكۈزۈش ئېھتىمالى بولغان ئۆلگەن ھايۋاننى كۆرسىتىدۇ؛

( 4 ) كېسەللىك زىيىنىغا ئۇچرىغان ھايۋانات مەھسۇلاتى كېسەل سەۋەبىدىن ئۆلگەن ھايۋاندىن كەلگەن ياكى تەكشۈرۈش-كارانتىن قىلىش ئارقىلىق ئادەم بەدىنىگە ياكى ھايۋاناتلارنىڭ ساغلاملىقىغا خەۋپ يەتكۈزۈش ئېھتىمالى بولغان ھايۋانات مەھسۇلاتىنى كۆرسىتىدۇ.

111-ماددا چېگرا سىرتىدا ھايۋانات يۇقۇم رايونى ۋە ھايۋانات يۇقۇمى بىيو بىخەتەرلىكى بويىچە بەلگىلەنمىگەن رايونلارنىڭ يۇقۇم بولماسلىقى قاتارلىق ئۈنۈمدارلىقىنى باھالاش مۇشۇ قانۇندىكى مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلەر بويىچە ئىجرا قىلىنىدۇ.

112-ماددا تەجرىبە ھايۋانلىرىنىڭ يۇقۇمدىن مۇداپىئەلىنىشىدە ئالاھىدە تەلەپ بولسا، تەجرىبە ھايۋانلىرىنى باشقۇرۇشقا ئالاقىدار بەلگىلىمىلەر بويىچە بولىدۇ.

113-ماددا بۇ قانۇن 2021-يىل 5-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.