( 2022-يىلى 9-ئاينىڭ 2-كۈنى 13-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 36-يىغىنىدا ماقۇللاندى )

مۇندەرىجە

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

2-باب تېلېگىرافنى تۈزەش

3-باب پۇل مۇئامىلىنى ئىدارە قىلىش

4-باب ئالاقە تورىنى تۈزەش

5-باب ئۇنىۋېرسال تەدبىر

6-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

7-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

1-ماددا بۇ قانۇن تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى ھەرىكەتلىرىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، ئۇنى توسۇش ۋە جازالاش، تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا قارشى تۇرۇش خىزمىتىنى كۈچەيتىش، پۇقرالار ۋە تەشكىلاتلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش، ئىجتىمائىي مۇقىملىق ۋە دۆلەت خەۋپسىزلىكىنى قوغداش مەقسىتىدە، ئاساسىي قانۇنغا بىنائەن چىقىرىلدى.

2-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى قانۇنسىز ئىگىلىۋېلىشنى مەقسەت قىلىپ، تېلېگراف-تور تېخنىكىسى ۋاسىتىسىدىن پايدىلىنىپ، يىراق مۇساپىلىك، ئۇچراشمايدىغان ئۇسۇللار ئارقىلىق ھۆكۈمەت بىلەن شەخسلەرنىڭ مال-مۈلكىنى ئالداپ ئېلىۋېلىش قىلمىشىنى كۆرسىتىدۇ.

3-ماددا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىدە قىلىنغان تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى ھەرىكىتىگە ياكى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى پۇقرالىرى چېگرا سىرتىدا قىلغان تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا زەربە بېرىش ۋە ئۇنى تۈزەشتە مۇشۇ قانۇن تەتبىقلىنىدۇ.

چېگرا سىرتىدىكى تەشكىلات، شەخسلەردىن جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىدە تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى ھەرىكىتى قىلغانلىرى ياكى باشقىلارنىڭ چېگرا ئىچىدە تېلېگراف-تورى ئالدامچىلىقى ھەرىكىتى قىلىشىغا مەھسۇلات، مۇلازىمەت قىلىش قاتارلىق جەھەتلەردە ياردەم بەرگەنلىرى مۇشۇ قانۇندىكى مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلەر بويىچە بىر تەرەپ قىلىنىدۇ ۋە جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

4-ماددا تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا قارشى تۇرۇش خىزمىتىدە خەلقنى مەركەز قىلىشتا چىڭ تۇرۇپ، تەرەققىيات بىلەن خەۋپسىزلىكنى بىرتۇتاش پىلانلاش؛
سىستېما قارىشى، قانۇنچىللىق تەپەككۇرىدا چىڭ تۇرۇپ، مەنبەدىن تۈزەشكە، ئۇنىۋېرسال تۈزەشكە ئەھمىيەت بېرىش؛
تەڭ تۇتۇپ ئورتاق باشقۇرۇش، ئامما ئالدىنى ئېلىش، ئامما تىزگىنلەشتە چىڭ تۇرۇپ، زەربە بېرىش، ئالدىنى ئېلىش، باشقۇرۇش، تىزگىنلەشتىكى تۈرلۈك تەدبىرلەرنى ئومۇميۈزلۈك ئەمەلىيلەشتۈرۈپ، جەمئىيەت تەشۋىقاتى ئارقىلىق تەربىيە بېرىش-ئالدىنى ئېلىشنى كۈچەيتتى؛
دەل جايىدا ئالدىنى ئېلىش ـ تىزگىنلەشتە چىڭ تۇرۇلۇپ، نورمال ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت پائالىيىتى ۋە ئاممىنىڭ تۇرمۇشىغا قولايلىق يارىتىشقا كاپالەتلىك قىلىندى.

5-ماددا تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا قارشى تۇرۇش خىزمىتىنى قانۇن بويىچە ئىشلەپ، پۇقرالار ۋە تەشكىلاتلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش كېرەك.

مۇناسىۋەتلىك تارماقلار ۋە ئورۇنلار، شەخسلەر تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا قارشى تۇرۇش خىزمىتى جەريانىدا بىلىپ قالغان دۆلەت مەخپىيىتى، سودا مەخپىيىتى ۋە شەخسىي سىرنى، شەخسىي ئۇچۇرنى مەخپىي تۇتۇشى كېرەك.

6-ماددا گوۋۇيۈەن تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا قارشى تۇرۇش خىزمەت مېخانىزمى ئورنىتىپ، زەربە بېرىش-تۈزەش خىزمىتىنى بىرتۇتاش ماسلاشتۇرىدۇ.

يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا قارشى تۇرۇش خىزمىتىنى تەشكىللەپ ۋە ئۇنىڭغا رەھبەرلىك قىلىپ، تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى نىشان-ۋەزىپىسى ۋە خىزمەت مېخانىزمىنى بېكىتىپ، ھەر تەرەپلىمە تۈزەشنى قانات يايدۇرىدۇ.

جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگانلىرى تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا قارشى تۇرۇش خىزمىتىگە باش بولۇپ مەسئۇل بولىدۇ، پۇل مۇئامىلە، تېلېگراف، تور بىخەتەرلىكى ۋە ئۇچۇرلاشتۇرۇش، بازار نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش قاتارلىق ئالاقىدار تارماقلار مەسئۇلىيىتى بويىچە نازارەت قىلىش-باشقۇرۇشتىكى سۇبيېكتلىق مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىدۇ، شۇ ساھە ساھەسىنىڭ تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.

خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى سوت قىلىش، تەپتىش قىلىش فۇنكسىيەلىك رولىنى جارى قىلدۇرۇپ، تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى ھەرىكەتلىرىنىڭ قانۇن بويىچە ئالدىنى ئالدى ۋە ئۇنى جازالىدى.

تېلېگراف كەسپى تىجارىتى قىلغۇچىلار، بانكىچىلىق پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرى، بانكىسىز چىقىم ئاپپاراتلىرى، ئالاقە تورى مۇلازىمىتى قىلغۇچىلار خەۋپ-خەتەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش مەسئۇلىيىتىنى ئۈستىگە ئالىدۇ، تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا قارشى ئىچكى تىزگىنلەش مېخانىزمى ۋە بىخەتەرلىك مەسئۇلىيەت تۈزۈمىنى ئورنىتىپ، يېڭى كەسىپلەرنىڭ ئالدامچىلىققا چېتىشلىق خەۋپ-خەتىرىنىڭ بىخەتەرلىكىنى باھالاشنى كۈچەيتىدۇ.

7-ماددا مۇناسىۋەتلىك تارماقلار، ئورۇنلار تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا قارشى تۇرۇش خىزمىتىدە زىچ ھەمكارلىشىپ، ساھە ھالقىپ، رايون ھالقىپ ماسلىشىپ، تېز بىرلىشىپ ھەرىكەتلىنىشنى ئىشقا ئاشۇرۇپ، كەسپىي قوشۇن قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىپ، تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى ھەرىكەتلىرىگە ئۈنۈملۈك زەربە بېرىشى ۋە ئۇنى تۈزىتىشى كېرەك.

8-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلار تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا قارشى تۇرۇش تەشۋىقاتىنى كۈچەيتىپ، مۇناسىۋەتلىك قانۇن ۋە بىلىملەرنى ئومۇملاشتۇرۇپ، ئاممىنىڭ تۈرلۈك تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى ئۇسۇلىغا بولغان ئالدامچىلىقتىن ساقلىنىش ئېڭى ۋە ئالدامچىلىقنى تونۇش ئىقتىدارىنى ئۆستۈرۈشى كېرەك.

مائارىپ مەمۇرىيىتى، بازار نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش، خەلق ئىشلىرى تارمىقى قاتارلىق مۇناسىۋەتلىك تارماقلار ۋە كەنت ئاھالە كومىتېتى، شەھەر ئاھالە كومىتېتى تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىدا زىيانكەشلىككە ئۇچرىغان كىشىلەر توپىنىڭ تارقىلىشى قاتارلىق ئالاھىدىلىكلەرگە بىرلەشتۈرۈپ، ياشانغانلار، ياشلار، ئۆسمۈرلەر قاتارلىق كىشىلەر توپىغا بولغان تەشۋىق-تەربىيەنى كۈچەيتىشى، تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى تەشۋىق-تەربىيەسىنىڭ قاراتمىلىقى، دەل جايىدا بولۇشىنى كۈچەيتىشى كېرەك،
تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا قارشى تۇرۇش تەشۋىق-تەربىيەسىنى مەكتەپلەرگە كىرگۈزۈش، كارخانىلارغا كىرگۈزۈش، مەھەللىلەرگە كىرگۈزۈش، يېزىلارغا كىرگۈزۈش، ئائىلىلەرگە كىرگۈزۈش قاتارلىق پائالىيەتلەر قانات يايدۇرۇلدى.

ھەرقايسى ئورۇنلار ئىچكى قىسىمدا تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىنىڭ ئالدىنى ئېلىش خىزمىتىنى كۈچەيتىپ، خىزمەتچى خادىملارغا قارىتا تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى تەربىيەسىنىڭ قانات يايدۇرۇلۇشى كېرەك؛
شەخسلەر تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئېڭىنى كۈچەيتىشى كېرەك.
ئورۇنلار، شەخسلەر مۇناسىۋەتلىك تارماقلارنىڭ مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا قارشى تۇرۇش خىزمىتىنى قانات يايدۇرۇشىغا ھەمكارلىشىشى، ماسلىشىشى كېرەك.

2-باب تېلېگىرافنى تۈزەش

9-ماددا تېلېگراف كەسپى تىجارەتچىلىرى تېلېفون ئابونتىنىڭ ھەقىقىي سالاھىيەت ئۇچۇرىنى تىزىملاش تۈزۈمىنى قانۇن بويىچە ئومۇميۈزلۈك ئەمەلىيلەشتۈرۈشى كېرەك.

ئاساسىي تېلېگراف كارخانىلىرى ۋە كۆچمە خەۋەرلىشىش ئېلىپ سېتىش كارخانىلىرى ۋاكالەتچى سودىگەرلەرگە تېلېفون ئابۇنىچىلىرىنى ھەقىقىي ئىسىم بويىچە باشقۇرۇش مەسئۇلىيىتىنى ئەمەلىيلەشتۈرۈشى، كېلىشىمدە ۋاكالەتچى سودىگەرلەرنىڭ ھەقىقىي ئىسىم بويىچە تىزىملىتىش مەسئۇلىيىتى ۋە ئالاقىدار توختامغا خىلاپلىق قىلىش، بىر تەرەپ قىلىش تەدبىرلىرىنى ئايدىڭلاشتۇرۇشى كېرەك.

10-ماددا بېجىرىلىدىغان تېلېفون كارتىسى دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بەلگىلىگەن ساندىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك.

بىنورمال كارتا بېجىرىش ئەھۋالى بايقالسا، تېلېگراف كەسپى تىجارەتچىسى تەكشۈرۈشنى كۈچەيتىشكە ياكى كارتا بېجىرىشنى رەت قىلىشقا ھوقۇقلۇق.
كونكرېت پەرقلەندۈرۈش چارىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ تېلېگراف مەسئۇل تارمىقى تۈزىدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ تېلېگراف مەسئۇل تارمىقى تېلېفون ئابونتلىرىنىڭ كارتا ئېچىش سانىنى تەكشۈرۈش مېخانىزمى ۋە خەۋپ-خەتەر ئۇچۇرلىرىدىن ئورتاق بەھرىلىنىش مېخانىزمىنى قۇرۇشقا تەشكىللەيدۇ ھەمدە ئىشلەتكۈچىلەرنىڭ نامىدىكى تېلېفون كارتىسى ئۇچۇرىنى سۈرۈشتۈرۈشنى قولاي يول بىلەن تەمىنلەيدۇ.

11-ماددا تېلېگراف كەسپى تىجارەتچىلىرى تەكشۈرۈپ پەرقلەندۈرگەن ئالدامچىلىققا چېتىشلىق بىنورمال تېلېفون كارتىسى ئابۇنىچىلىرىنى قايتىدىن ھەقىقىي ئىسمى بىلەن تەكشۈرۈپ، خەۋپ-خەتەر دەرىجىسىگە قاراپ پەرقلىق، مۇناسىپ تەكشۈرۈش تەدبىرى قوللىنىشى كېرەك.
بەلگىلىمە بويىچە تەكشۈرۈلمىگەن ياكى تەكشۈرۈشتىن ئۆتمىسە، تېلېگراف كەسپى تىجارەتچىسى مۇناسىۋەتلىك تېلېفون كارتىسى ئىقتىدارىنى چەكلىسە، ۋاقتىنچە توختاتسا بولىدۇ.

12-ماددا تېلېگراف كەسپى تىجارەتچىلىرى نەرسە تورى كارتىسى ئابۇنىچىلىرىنىڭ خەۋپ-خەتىرىنى باھالاش تۈزۈمى ئورنىتىپ، باھالاشتىن ئۆتەلمىسە، ئۇنىڭغا نەرسە تورى كارتىسى سېتىپ بەرسە بولمايدۇ؛
نەرسە تورى كارتىسى ئابۇنىچىلىرىنىڭ سالاھىيەت ئۇچۇرىنى قاتتىق تىزىملاش؛
ئۈنۈملۈك تېخنىكىلىق تەدبىر قوللىنىپ، نەرسە تورى كارتىسىنىڭ ئىقتىدار، ئىشلىتىش ئورنى ۋە ماس كېلىدىغان ئۈسكۈنىسىنى ئېچىشقا چەك قويۇش.

ئورۇن ئابۇنىچىلىرى تېلېگراف كەسپى تىجارەتچىسىدىن نەرسە تورى كارتىسى سېتىۋېلىپ، ئاندىن نەرسە تورى كارتىسى بار ئۈسكۈنىنى باشقا ئابۇنىچىلارغا سېتىپ بەرسە، ئابۇنىچىنىڭ سالاھىيەت ئۇچۇرىنى تەكشۈرۈشى ۋە تىزىملىتىشى ھەمدە سېتىش مىقدارى، ساقلىنىش مىقدارى ۋە ئابۇنىچىنىڭ ھەقىقىي ئىسىم ئۇچۇرىنى نومۇر تەۋەلىكىدىكى تېلېگراف كەسپى تىجارەتچىسىگە يەتكۈزۈپ بېرىشى كېرەك.

تېلېگراف كەسپى تىجارەتچىلىرى نەرسە تورى كارتىسى ئىشلىتىشكە قارىتا كۆزىتىپ ئۆلچەش، ئالدىن سىگنال بېرىش مېخانىزمى ئورنىتىدۇ.
بىنورمال ئىشلىتىش ئەھۋالى كۆرۈلگەندە، مۇلازىمەتنى ۋاقتىنچە توختىتىش، سالاھىيەت ۋە ئىشلىتىش ئورنىنى قايتا تەكشۈرۈش ياكى باشقا توختامدا پۈتۈشكەن بىر تەرەپ قىلىش تەدبىرىنى قوللىنىش كېرەك.

13-ماددا تېلېگراف كەسپى تىجارەتچىلىرى ھەقىقىي چاقىرغۇچىنىڭ نومۇرىنى يەتكۈزۈش ۋە تېلېگراف لىنىيەسىنى ئىجارىگە بېرىشنى قېلىپلاشتۇرۇپ، نومۇر ئۆزگەرتكەن تېلېفوننى توسۇشى ۋە مەنبەسىنى سۈرۈشتۈرۈشى كېرەك.

تېلېگراف كەسپى تىجارەتچىلىرى خەلقئارا خەۋەرلىشىش كەسپىنىڭ كىرىش-چىقىش ئېغىزىدىكى چاقىرغۇچىنىڭ نومۇرىنى يەتكۈزۈشنى قاتتىق قېلىپلاشتۇرۇپ، ئابۇنىچىغا كەلگەن تېلېفون نومۇرى تەۋە دۆلەت ياكى رايوننى ھەقىقىي، توغرا ئەسكەرتىپ، تور ئىچى ۋە تور ئارىسىدىكى ساختا چاقىرغۇچى، قېلىپلاشمىغان چاقىرغۇچىنى پەرقلەندۈرۈشى، توسۇشى كېرەك.

14-ماددا ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ تۆۋەندىكى ئۈسكۈنە، يۇمشاق ماتېرىياللارنى قانۇنسىز ياسىشىغا، ئېلىپ-سېتىشىغا، تەمىنلىشىگە ياكى ئىشلىتىشىگە يول قويۇلمايدۇ :

( 1 ) تېلېفون كارتىسىنى تۈركۈملەپ كىرگۈزۈش ئۈسكۈنىسى؛

( 2 ) چاقىرغۇچىنىڭ نومۇرىنى ئۆزگەرتىش، مەۋھۇم نومۇر بېسىش، ئالاقە تورى تېلېفونىنى بەلگىلىمىگە خىلاپ ھالدا ئاممىۋى تېلېگراف تورىغا ئۇلاش قاتارلىق ئىقتىدارلارغا ئىگە ئۈسكۈنە، يۇمشاق دېتال؛

( 3 ) ھېسابات نومۇرى، تور ئادرېسىنى ئاپتوماتىك ئالماشتۇرۇش سىستېمىسىنى تۈركۈملەپ ئالماشتۇرۇش، قىسقا ئۇچۇر ئارقىلىق دەلىللەش، ئاۋاز ئارقىلىق دەلىللەش سۇپىسىنى تۈركۈملەپ قوبۇل قىلىش؛

( 4 ) تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى قاتارلىق قانۇنغا خىلاپ جىنايەتلەرنى سادىر قىلىشقا ئىشلىتىلىدىغان باشقا ئۈسكۈنە، يۇمشاق ماتېرىياللار.

تېلېگراف كەسپى تىجارەتچىلىرى، ئالاقە تورى مۇلازىمىتى قىلغۇچىلار تېخنىكىلىق تەدبىر قوللىنىپ، ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن قانۇنسىز ئۈسكۈنە، يۇمشاق ماتېرىياللارنىڭ تورغا ئۇلىنىشىنى ۋاقتىدا پەرقلەندۈرۈپ، ئۈزۈۋېتىشى ھەمدە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ۋە ئالاقىدار ساھەنىڭ مەسئۇل تارمىقىغا دوكلات قىلىشى كېرەك.

3-باب پۇل مۇئامىلىنى ئىدارە قىلىش

15-ماددا بانكىچىلىق پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرى، بانكىدىن باشقا چىقىم ئاپپاراتلىرى مۇئامىلىدارلارغا بانكا ھېساباتى، چىقىم ھېساباتى ئېچىپ بېرىدۇ ۋە چىقىم، راسچوت مۇلازىمىتى قىلىدۇ ۋە مۇئامىلىدارلار كەسپى بىلەن بولغان مۇناسىۋىتى داۋاملىشىۋاتقان مەزگىلدە، مۇئامىلىدارلارنى مەسئۇلىيىتىنى تولۇق ئادا قىلىش بويىچە تەكشۈرۈش تۈزۈمىنى ئورنىتىپ، مەنپەئەتلەنگۈچىنى قانۇن بويىچە پەرقلەندۈرۈپ، مۇناسىپ خەۋپ-خەتەر باشقۇرۇش تەدبىرى قوللىنىشى كېرەك،
بانكا ھېساباتى، چىقىم ھېساباتى قاتارلىقلارنىڭ تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى ھەرىكەتلىرىگە ئىشلىتىلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش كېرەك.

16-ماددا ئېچىلغان بانكا ھېسابات نومۇرى، چىقىم ھېسابات نومۇرى دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بەلگىلىگەن ساندىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك.

پەرقلەندۈرۈش ئارقىلىق بىنورمال ھېسابات ئېچىش ئەھۋالى كۆرۈلسە، بانكا كەسپىدىكى پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرى، بانكىدىن باشقا چىقىم ئاپپاراتلىرى تەكشۈرۈشنى كۈچەيتىشكە ياكى ھېسابات ئېچىشنى رەت قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

جۇڭگو خەلق بانكىسى، گوۋۇيۈەننىڭ بانكا كەسپىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش ئاپپاراتى ئالاقىدار ھېسابات ئېنىقلاش ئاپپاراتلىرىنى تەشكىللەپ، ئاپپارات ھالقىغان ھېساب ئېچىش سانىنى تەكشۈرۈش مېخانىزمى ۋە خەۋپ-خەتەر ئۇچۇرىدىن ئورتاق بەھرىلىنىش مېخانىزمى بەرپا قىلىدۇ ھەمدە خېرىدارلارنى نامىدىكى بانكا ھېساباتى، چىقىم ھېساباتىنى سۈرۈشتۈرۈشكە قولايلىق يول بىلەن تەمىنلەيدۇ.
بانكىچىلىق پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرى، بانكىسىز چىقىم ئاپپاراتلىرى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە ھېسابات ئېچىش ئەھۋالى ۋە مۇناسىۋەتلىك خەۋپ-خەتەر ئۇچۇرى بىلەن تەمىنلىشى كېرەك.
مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇرلارنى تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا قارشى تۇرۇشتىن باشقا ئىشلارغا ئىشلىتىشكە بولمايدۇ.

17-ماددا بانكىچىلىق پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرى، بانكىدىن باشقا چىقىم ئاپپاراتلىرى كارخانا ھېساباتى ئېچىشتىكى بىنورمال ئەھۋالدا خەۋپ-خەتەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش مېخانىزمى ئورنىتىشى كېرەك.
پۇل مۇئامىلە، تېلېگراف، بازار نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش، باج قاتارلىق ئالاقىدار تارماقلار كارخانا ھېساباتى ئېچىشقا ئالاقىدار ئۇچۇرلاردىن ئورتاق بەھرىلىنىش، سۈرۈشتۈرۈش سىستېمىسى ئورنىتىپ، تورلاشتۇرۇپ تەكشۈرۈش مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلەيدۇ.

بازار سۇبيېكتىنى تىزىملىغۇچى ئورگان كارخانىلارنىڭ ھەقىقىي ئىسمى بىلەن تىزىملاپ سالاھىيەت ئۇچۇرىنى تەكشۈرۈش مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلىشى كېرەك؛
بەلگىلىمە بويىچە تىزىملىتىدىغان ئىشلارنى نازارەت قىلىپ، تەكشۈرۈپ، ساختا تىزىملاش ئېھتىمالى بولغان، ئالدامچىلىققا چېتىشلىق نورمالسىزلىق ساقلانغان كارخانىلارنى نۇقتىلىق نازارەت قىلىپ تەكشۈرۈپ، تىزىملاشنى قانۇن بويىچە بىكار قىلسا، ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە ئۇچۇردىن ۋاقتىدا تەڭ بەھرىمەن بولىدۇ؛
بانكا كەسپىدىكى پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرى، بانكىدىن باشقا چىقىم ئاپپاراتلىرىنىڭ مۇئامىلىدارلارنىڭ مەسئۇلىيىتىنى تولۇق ئادا قىلىپ تەكشۈرۈشى ۋە نەپكە ئېرىشكەن بارلىق كىشىلەرنى قانۇن بويىچە پەرقلەندۈرۈشىگە قولايلىق يارىتىپ بېرىدۇ.

18-ماددا بانكىچىلىق پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرى، بانكىسىز چىقىم ئاپپاراتلىرى بانكا ھېساباتى، چىقىم ھېساباتى ۋە چىقىم راسچوت مۇلازىمىتىنى كۆزىتىشنى كۈچەيتىپ، تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى ھەرىكىتىنىڭ ئالاھىدىلىكىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان بىنورمال ھېسابات ۋە گۇمانلىق سودىنى كۆزىتىش مېخانىزمىنى ئورنىتىشى ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈشى كېرەك.

جۇڭگو خەلق بانكىسى بانكا ھالقىغان ساھە پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرى، بانكىسىز چىقىم ئاپپاراتلىرىنىڭ پۇل يۇيۇشقا قارشى تۇرۇشنى بىرتۇتاش كۆزىتىش سىستېمىسىنى بىرتۇتاش پىلانلاپ قۇرىدۇ، گوۋۇيۈەن جامائەت خەۋپسىزلىكى تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى جىنايىتى مەبلەغ ئوبوروتى ئالاھىدىلىكىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان پۇل يۇيۇشقا قارشى تۇرۇش گۇمانلىق سودىسىنى دوكلات قىلىش تۈزۈمىنى مۇكەممەللەشتۈرىدۇ.

كۆزىتىپ ئۆلچەپ پەرقلەندۈرگەن بىنورمال ھېسابات ۋە گۇمانلىق سودىغا قارىتا، بانكا كەسپىدىكى پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرى، بانكىدىن باشقا چىقىم ئاپپاراتلىرى خەۋپ-خەتەر ئەھۋالىغا ئاساسەن، سودا ئەھۋالىنى ئېنىقلاش، سالاھىيىتىنى قايتا تەكشۈرۈش، چىقىم قىلىپ راسچوت قىلىشنى كېچىكتۈرۈش، مۇناسىۋەتلىك كەسىپلەرنى چەكلەش ياكى توختىتىپ تۇرۇش قاتارلىق زۆرۈر ئالدىنى ئېلىش تەدبىرلىرىنى قوللىنىشى كېرەك.

بانكىچىلىق پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتى، بانكىدىن باشقا چىقىم ئاپپاراتى 1-تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە بىنورمال ھېسابات ۋە گۇمانلىق سودىنى كۆزىتىپ ئۆلچەشنى قانات يايدۇرغاندا، بىنورمال مۇئامىلىدارنىڭ ئالاقە تورى كېلىشىمى ئادرېسى، تور كارتىسى ئادرېسى، چىقىم قىلىش-قوبۇل قىلىش تېرمىنال ئۇچۇرى قاتارلىق زۆرۈر سودا ئۇچۇرى، ئۈسكۈنىنىڭ ئورنى ئۇچۇرىنى توپلىسا بولىدۇ.
يۇقىرىقى ئۇچۇرلارنى مۇئامىلىدارنىڭ ھوقۇق بېرىشىدىن ئۆتكۈزمەي تۇرۇپ، تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا قارشى تۇرۇشتىن باشقا ئىشلارغا ئىشلىتىشكە بولمايدۇ.

19-ماددا بانكىچىلىق پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرى، بانكىسىز چىقىم ئاپپاراتلىرى دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىلىرى بويىچە، تاۋار ياكى مۇلازىمەت بىلەن بىۋاسىتە تەمىنلەيدىغان سودىگەرنىڭ نامى، پۇل ئالغۇچى-چىقىم قىلغۇچى مۇئامىلىدارنىڭ نامى ۋە ھېسابات نومۇرى قاتارلىق سودا ئۇچۇرلىرىنى تولۇق، توغرا يەتكۈزۈپ، سودا ئۇچۇرلىرىنىڭ ھەقىقىي، مۇكەممەل ۋە چىقىم قىلىشنىڭ پۈتۈن جەريانىدىكى بىردەكلىكىگە كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

20-ماددا گوۋۇيۈەن گۇڭئەن تارمىقى مۇناسىۋەتلىك تارماقلار بىلەن بىرلىكتە تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا چېتىشلىق مەبلەغنى ۋاقتىدا تەكشۈرۈش، جىددىي چىقىم قىلىشنى توختىتىش، تېز توڭلىتىش، ۋاقتىدا توڭلىتىش ۋە مەبلەغنى قايتۇرۇش تۈزۈمىنى ئورنىتىپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈپ، مۇناسىۋەتلىك شەرت، تەرتىپ ۋە قۇتقۇزۇش تەدبىرلىرىنى ئايدىڭلاشتۇرىدۇ.

جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى يۇقىرىقى تەدبىر قوللىنىشنى قانۇن بويىچە قارار قىلسا، بانكا كەسپىدىكى پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرى، بانكىدىن باشقا چىقىم ئاپپاراتلىرى ماسلىشىشى كېرەك.

4-باب ئالاقە تورىنى تۈزەش

21-ماددا تېلېگراف كەسپى تىجارەتچىلىرى، ئالاقە تورى مۇلازىمىتى قىلغۇچىلار ئىشلەتكۈچىلەرگە تۆۋەندىكى مۇلازىمەتلەرنى قىلغاندا، ئابونت بىلەن كېلىشىم تۈزگەندە ياكى مۇلازىمەت قىلىشنى مۇئەييەنلەشتۈرگەندە، ئابونتتىن ھەقىقىي سالاھىيەت ئۇچۇرى بېرىشنى قانۇن بويىچە تەلەپ قىلىشى كېرەك، ئابونت ھەقىقىي سالاھىيەت ئۇچۇرى بەرمىسە، مۇلازىمەت قىلسا بولمايدۇ :

( 1 ) ئالاقە تورىغا ئۇلاش مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلەش؛

( 2 ) تور ۋاكالەتچىلىكى قاتارلىق تور ئادرېسىنى ئالماشتۇرۇش مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلەش؛

( 3 ) ئالاقە تورى ساھە نامىنى رويخەتكە ئالدۇرۇش، مۇلازىمېتىرنى ۋاكالىتەن باشقۇرۇش، بوشلۇق ئىجارىگە بېرىش، بۇلۇت مۇلازىمىتى، مەزمۇن تارقىتىش مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلەش؛

( 4 ) ئۇچۇر، يۇمشاق ماتېرىيال ئېلان قىلىش مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلەش ياكى دەماللىق خەۋەرلىشىش، تور سودىسى، تور ئويۇنى، توردا بىۋاسىتە كۆرسىتىپ ئېلان قىلىش، ئېلان كېڭەيتىش مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلەش.

22-ماددا ئالاقە تورى مۇلازىمىتى قىلغۇچىلار تەكشۈرۈپ پەرقلەندۈرگەن ئالدامچىلىققا چېتىشلىق بىنورمال ھېسابات نومۇرىنى قايتا تەكشۈرۈشى، دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسىگە ئاساسەن ئىقتىدارنى چەكلەش، مۇلازىمەتنى ۋاقتىنچە توختىتىش قاتارلىق بىر تەرەپ قىلىش تەدبىرلىرىنى قوللىنىشى كېرەك.

ئالاقە تورى مۇلازىمىتى قىلغۇچىلار گۇڭئەن ئورگىنى، تېلېگراف مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەلىپىگە ئاساسەن، دېلوغا چېتىشلىق تېلېفون كارتىسى، ئالدامچىلىققا چېتىشلىق بىنورمال تېلېفون كارتىسىغا مۇناسىۋەتلىك رويخەتكە ئېلىنغان مۇناسىۋەتلىك ئالاقە تورى ھېسابات نومۇرىنى تەكشۈرۈشى، خەۋپ-خەتەر ئەھۋالىغا قاراپ، بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىش، ئىقتىدارنى چەكلەش، ئىشلىتىشنى ۋاقتىنچە توختىتىش، ھېسابات نومۇرىنى تاقاش، قايتا رويخەتكە ئېلىشنى مەنئى قىلىش قاتارلىق بىر تەرەپ قىلىش تەدبىرلىرىنى قوللىنىشى كېرەك.

23-ماددا كۆچمە ئالاقە تورى ئەمەلىي قوللىنىشچان پىروگراممىلىرىنى قۇرۇشتا، دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە تېلېگراف مەسئۇل تارمىقىغا ئىجازەت بېرىش ياكى ئەنگە ئالدۇرۇش رەسمىيىتى بېجىرىش كېرەك.

قوللىنىشچان پىروگراممىنى پېچەتلەش، تارقىتىش مۇلازىمىتى قىلىشتا، قوللىنىشچان پىروگرامما ئېچىش-تىجارەت قىلغۇچىنىڭ ھەقىقىي سالاھىيەت ئۇچۇرىنى تىزىملاش ھەمدە تەكشۈرۈش، قوللىنىشچان پىروگراممىنىڭ ئىقتىدارى، ئىشلىتىلىش ئورنىنى تەكشۈرۈش كېرەك.

جامائەت خەۋپسىزلىكى، تېلېگراف، تور ئۇچۇرى قاتارلىق تارماقلار ۋە تېلېگراف كەسپى تىجارەتچىلىرى، ئالاقە تورى مۇلازىمىتى قىلغۇچىلار تارقىتىش سۇپىسىدىن باشقا يول ئارقىلىق چۈشۈرۈپ تارقاتقان ئالدامچىلىققا چېتىشلىق ئەمەلىي پىروگراممىلارنى نۇقتىلىق كۆزىتىش-ئۆلچەش، ۋاقتىدا بىر تەرەپ قىلىشنى كۈچەيتىشى كېرەك.

24-ماددا ساھە نامىنى ئانالىز قىلىش، ساھە نامىنى يۆتكەش، تور ئادرېسىنى ئۇلاش، ئالماشتۇرۇش مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلەشتە، دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە، ساھە نامىنى رويخەتكە ئېلىش، ئانالىز قىلىش ئۇچۇرى ۋە ئالاقە تورى كېلىشىمى ئادرېسىنىڭ چىنلىقى، توغرىلىقىنى تەكشۈرۈش، ساھە نامىنى يۆتكەشنى قېلىپلاشتۇرۇش، مۇناسىپ مۇلازىمەت قىلغان كۈندىلىك خاتىرە ئۇچۇرىنى خاتىرىلەش ۋە ساقلاش كېرەك،
ئانالىز قىلىش، يۆتكەش، ئالماشتۇرۇش خاتىرىسىنى سۈرۈشتۈرۈشنى ئىشقا ئاشۇرۇشنى قوللايدۇ.

25-ماددا ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ باشقىلارنىڭ تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى ھەرىكىتى قىلىشىغا تۆۋەندىكى مەدەت ياكى ياردەم بېرىشىگە يول قويۇلمايدۇ :

( 1 ) شەخسىي ئۇچۇرنى سېتىش، تەمىنلەش؛

( 2 ) باشقىلارنىڭ مەۋھۇم پۇل سودىسى قاتارلىق ئۇسۇللار ئارقىلىق پۇل يۇيۇشىغا ياردەم بېرىش؛

( 3 ) تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى ھەرىكىتىنى قوللايدىغان ياكى ياردەم بېرىدىغان باشقا قىلمىشلار.

تېلېگراف كەسپى تىجارەتچىلىرى، ئالاقە تورى مۇلازىمىتى قىلغۇچىلار دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىلىرى بويىچە مۇۋاپىق دىققەت قىلىش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىشى، تۆۋەندىكى كەسىپلەردىن پايدىلىنىپ ئالدامچىلىققا چېتىشلىق قوللاش، ياردەم بېرىش پائالىيەتلىرى بىلەن شۇغۇللىنىشنى كۆزىتىپ، پەرقلەندۈرۈشى ۋە بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك :

( 1 ) ئالاقە تورىنى ئۇلاش، مۇلازىمېتىرنى ۋاكالىتەن باشقۇرۇش، تور ساقلاش، خەۋەرلىشىش يوللاش، لىنىيەنى ئىجارىگە بېرىش، دائىرە نامىنى ئانالىز قىلىش قاتارلىق تور بايلىقى مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلەش؛

( 2 ) ئۇچۇر ئېلان قىلىش ياكى ئىزدەش، ئېلان كېڭەيتىش، كىرگۈزۈش-كېڭەيتىش قاتارلىق تور كېڭەيتىش مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلەش؛

( 3 ) قوللىنىشچان پىروگرامما، تور بېكىتى قاتارلىق تور تېخنىكىسى، مەھسۇلات ياساش، ئاسراش مۇلازىمىتى قىلىش؛

( 4 ) چىقىم، راسچوت مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلەش.

26-ماددا گوڭئەن ئورگانلىرىدىن تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى دېلوسىنى بېجىرىشتە قانۇن بويىچە دەلىل-ئىسپات ئالغانلىرىغا ئالاقە تورى مۇلازىمىتى قىلغۇچىلار ۋاقتىدا تېخنىكا مەدىتى ۋە ياردىمى بېرىشى كېرەك.

ئالاقە تورى مۇلازىمىتى قىلغۇچىلار مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە ئالدامچىلىققا چېتىشلىق ئۇچۇر، پائالىيەتلەرنى كۆزىتىپ ئۆلچىگەندە، ئالدامچىلىققا چېتىشلىق قانۇنغا خىلاپ جىنايەت يىپ ئۇچى، خەۋپ-خەتەر ئۇچۇرىنى بايقىسا، دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە، ئالدامچىلىققا چېتىلىدىغان خەۋپ-خەتەرنىڭ تۈرى، دەرىجىسى ئەھۋالىغا قاراپ جامائەت خەۋپسىزلىكى، پۇل مۇئامىلە، تېلېگراف، تور ئۇچۇرى قاتارلىق تارماقلارغا ئۆتكۈزۈپ بېرىشى كېرەك.
مۇناسىۋەتلىك تارماقلار قايتما ئىنكاس قىلىش مېخانىزمىنى ئورنىتىپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈپ، مۇناسىۋەتلىك ئەھۋاللارنى ئورۇنغا ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇپ ئۆتكۈزۈپ بېرىشى كېرەك.

5-باب ئۇنىۋېرسال تەدبىر

27-ماددا جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا زەربە بېرىش-تۈزەش خىزمەت مېخانىزمىنى بەرپا قىلىپ، مۇكەممەللەشتۈرۈپ، مەخسۇس قوشۇن ۋە كەسپىي تېخنىكا قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىشى، ھەرقايسى ساقچى تۈرلىرى، ھەرقايسى جايلاردىكى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگانلىرى زىچ ماسلىشىپ، تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى ھەرىكىتىنى قانۇن بويىچە ئۈنۈملۈك جازالىشى كېرەك.

جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگانلىرى تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى ھەرىكىتى توغرىسىدىكى دېلو مەلۇماتىنى تاپشۇرۇۋالغاندا ياكى تېلېگراف-تور ئالدامچىلىق ھەرىكىتىنى بايقىغاندا، «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ جىنايى ئىشلار دەۋا قانۇنى»دىكى بەلگىلىمە بويىچە دېلو تۇرغۇزۇپ تەھقىقلىشى كېرەك.

28-ماددا پۇل مۇئامىلە، تېلېگراف، تور-ئۇچۇرلاشتۇرۇش تارمىقى مەسئۇلىيىتى بويىچە، بانكىچىلىق پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرى، بانكىدىن باشقا چىقىم ئاپپاراتلىرى، تېلېگراف كەسپى تىجارەتچىلىرى، ئالاقە تورى مۇلازىمىتى قىلغۇچىلارنىڭ مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن ئەھۋالنى نازارەت قىلىدۇ، تەكشۈرىدۇ.
مۇناسىۋەتلىك نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش پائالىيىتىنى قانۇن بويىچە قېلىپلاشتۇرۇپ قانات يايدۇرۇش كېرەك.

29-ماددا شەخسىي ئۇچۇر بىر تەرەپ قىلغۇچىلار «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ شەخسىي ئۇچۇرلارنى قوغداش قانۇنى»قاتارلىق قانۇنلاردىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە، شەخسىي ئۇچۇرنى بىر تەرەپ قىلىشنى قېلىپلاشتۇرۇپ، شەخسىي ئۇچۇرنى قوغداشنى كۈچەيتىپ، شەخسىي ئۇچۇرنى تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىنىڭ ئالدىنى ئېلىش مېخانىزمى ئورنىتىشى كېرەك.

شەخسىي ئۇچۇرنى قوغداش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىدىغان تارماقلار، ئورۇنلار تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىدىن پايدىلىنىش ئېھتىمالى بولغان ئەشيا ئوبوروت ئۇچۇرى، سودا ئۇچۇرى، قەرز پۇل ئۇچۇرى، داۋالاش ئۇچۇرى، لايىق تونۇشتۇرۇش ئۇچۇرى قاتارلىقلارنى نۇقتىلىق قوغدايدۇ.
جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگانلىرى تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى دېلوسىنى بېجىرىشتە، جىنايەت ئۆتكۈزۈشتە پايدىلانغان شەخسىي ئۇچۇر مەنبەسىنى بىرلا ۋاقىتتا تەكشۈرۈپ دەلىللەپ، ئالاقىدار خادىملار ۋە ئورۇنلارنىڭ جاۋابكارلىقىنى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرۈشى كېرەك.

30-ماددا تېلېگراف كەسپى تىجارەتچىلىرى، بانكىچىلىق-پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرى، بانكىدىن باشقا چىقىم ئاپپاراتلىرى، ئالاقە تورى مۇلازىمىتى قىلغۇچىلار كەسىپكارلار ۋە ئابۇنىچىلارغا قارىتا تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا قارشى تۇرۇش تەشۋىقاتىنى قانات يايدۇرۇشى، مۇناسىۋەتلىك كەسپىي پائالىيەتلەردە تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى ۋاسىتىسىنىڭ ئالدىنى ئېلىشنى ئەسكەرتىشى، شۇ ساھەدە يېڭىدىن پەيدا بولغان تېلېگراف-تور ئالدامچىلىق ۋاسىتىسى ئابۇنىچىلارغا ۋاقتىدا ئەسكەرتىشى كېرەك،
ئۆزىنىڭ تاموژنا كارتىسى، ھېسابات نومۇرى، ھېسابات نومۇرى قاتارلىقلارنى تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا ئىشلەتكەن قانۇنسىز ئېلىپ-سېتىش، ئىجارىگە بېرىش، ئارىيەتكە بېرىش قانۇن جاۋابكارلىقىغا قارىتا ئاگاھلاندۇرۇش بېرىشى كېرەك.

ئاخبارات، رادىيو، تېلېۋىزىيە، مەدەنىيەت، ئالاقە تورى ئۇچۇر مۇلازىمىتى قاتارلىق ئورۇنلار جەمئىيەتكە يۈزلىنىپ، قاراتمىلىق ھالدا تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا قارشى تۇرۇش تەشۋىق-تەربىيەسىنى قانات يايدۇرۇشى كېرەك.

ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخس تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى ھەرىكىتىنى پاش قىلىشقا ھوقۇقلۇق، مۇناسىۋەتلىك تارماقلار قانۇن بويىچە ۋاقتىدا بىر تەرەپ قىلىشى، ئۈنۈملۈك ئۇچۇر بەرگەن پاش قىلغۇچىنى بەلگىلىمە بويىچە مۇكاپاتلىشى ۋە قوغدىشى كېرەك.

31-ماددا ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ تېلېفون كارتىسى، نەرسە تورى كارتىسى، تېلېگراف لىنىيەسى، قىسقا ئۇچۇر ئېغىزى، بانكا ھېساباتى، چىقىم ھېساباتى، ئالاقە تورى ھېسابات نومۇرى قاتارلىقلارنى قانۇنسىز ئېلىپ-سېتىشىغا، ئىجارىگە بېرىشىگە، ئارىيەتكە بېرىشىگە، ھەقىقىي ئىسىم بىلەن تەكشۈرۈش ياردىمى بېرىشىگە يول قويۇلمايدۇ؛
باشقىلارنىڭ سالاھىيىتىنى ئۆزىنىڭ قىلىپ ياكى ۋاكالەتچىلىك مۇناسىۋىتىنى ئويدۇرۇپ چىقىرىپ، يۇقىرىقى كارتا، ھېسابات نومۇرى، ھېسابات نومۇرى قاتارلىقلارنى ئېچىشقا يول قويۇلمايدۇ.

رايون بار شەھەر دەرىجىلىكتىن يۇقىرى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى بېكىتكەن ئالدىنقى تارماقتىكى ھەرىكەتنى قىلغان ئورۇن، شەخسلەر ۋە ئالاقىدار تەشكىللىگۈچىلەر، شۇنىڭدەك تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى ھەرىكىتى بىلەن شۇغۇللانغان ياكى باغلىنىشلىق جىنايەت ئۆتكۈزۈپ جىنايى جازا بېرىلگەنلەر دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە ئىناۋەت خاتىرىسىگە خاتىرىلەنسە بولىدۇ،
ئۇنىڭ ئالاقىدار كارتا، ھېسابات، ھېسابات نومۇرى قاتارلىق ئىقتىدارلىرىنى چەكلەش ۋە پوكەيدىن باشقا كەسىپلەرنى توختىتىش، يېڭى كەسىپنى ۋاقتىنچە توختىتىش، تورغا كىرىشنى چەكلەش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىدۇ.
يۇقىرىقى بېكىتىش ۋە تەدبىرلەرگە باشقىچە پىكرى بولسا، ئەرز قىلسا بولىدۇ، مۇناسىۋەتلىك تارماقلار ئەرز يوللىرى، ئىناۋەتنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش ۋە قۇتقۇزۇش تۈزۈمىنى ئورنىتىشى ۋە تاكامۇللاشتۇرۇشى كېرەك.
كونكرېت چارىنى گوۋۇيۈەننىڭ جامائەت خەۋپسىزلىكى تارمىقى ئالاقىدار مەسئۇل تارماقلار بىلەن بىرلىكتە بەلگىلەيدۇ.

32-ماددا دۆلەت تېلېگراف كەسپى تىجارەتچىلىرى، بانكىچىلىق پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرى، بانكىسىز چىقىم ئاپپاراتلىرى، ئالاقە تورى مۇلازىمىتى قىلغۇچىلارنىڭ تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا قارشى جازالاش تېخنىكىسىنى تەتقىق قىلىپ ئېچىپ، ئالدامچىلىققا چېتىشلىق نورمالسىز ئۇچۇر، پائالىيەتلەرنى كۆزىتىش، پەرقلەندۈرۈش، ھەرىكەت ھالىتىدە توسۇش ۋە بىر تەرەپ قىلىشقا ئىشلىتىشىنى قوللايدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ جامائەت خەۋپسىزلىكى تارمىقى، پۇل مۇئامىلىنى باشقۇرۇش تارمىقى، تېلېگراف مەسئۇل تارمىقى ۋە دۆلەت تور ئۇچۇر تارمىقى قاتارلىقلار شۇ ساھەنىڭ قارشى جازالاش تېخنىكىلىق تەدبىرى قۇرۇلۇشىغا بىرتۇتاش مەسئۇل بولۇپ، تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا چېتىشلىق ئەۋرىشكە ئۇچۇر سانلىق مەلۇماتىدىن ئورتاق پايدىلىنىشنى ئالغا سىلجىتىپ، ئالدامچىلىققا چېتىشلىق مۇئامىلىدارلارنىڭ ئۇچۇرىنى گىرەلەشمە تەكشۈرۈشنى كۈچەيتىپ، ئالدامچىلىققا چېتىلىدىغان نورمالسىز ئۇچۇر، پائالىيەتلەرنى كۆزىتىش، پەرقلەندۈرۈش، ھەرىكەتچان توسۇش ۋە بىر تەرەپ قىلىش مېخانىزمىنى بەرپا قىلىشى كېرەك.

مۇشۇ قانۇننىڭ 11-، 12-، 18-، 22-ۋە ئالدىنقى تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە ئاساسەن، ئالدامچىلىققا چېتىشلىق بىنورمال ئەھۋالغا قارىتا چەكلەش، مۇلازىمەتنى ۋاقتىنچە توختىتىش قاتارلىق بىر تەرەپ قىلىش تەدبىرلىرىنى قوللىنىشتا، بىر تەرەپ قىلىش سەۋەبى، قۇتقۇزۇش يوللىرى ۋە تاپشۇرۇشقا تېگىشلىك ماتېرىيال قاتارلىق ئىشلارنى ئۇقتۇرۇش كېرەك،
بىر تەرەپ قىلىنىدىغان ئوبيېكت قارار چىقارغان ياكى تەدبىر قوللانغان تارماق، ئورۇنغا ئەرز قىلسا بولىدۇ.
قارار چىقارغان تارماقلار، ئورۇنلار ئەرز يوللىرىنى ئېچىپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈپ، ئەرزنى ۋاقتىدا قوبۇل قىلىشى ھەمدە تەكشۈرۈشى، تەكشۈرۈپ ماقۇللىغانلىرى مۇناسىۋەتلىك تەدبىرلەرنى شۇ ۋاقىتنىڭ ئۆزىدە بىكار قىلىشى كېرەك.

33-ماددا دۆلەت تور سالاھىيىتىنى دەلىللەش ئاممىۋى مۇلازىمىتى قۇرۇلۇشىنى ئىلگىرى سۈرۈپ، شەخسلەر، كارخانىلارنىڭ ئۆز ئىختىيارلىقى بىلەن ئىشلىتىشىگە، تېلېگراف كەسپى تىجارىتى قىلغۇچىلار، بانكىچىلىق پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرى، بانكىدىن باشقا چىقىم ئاپپاراتلىرى، ئالاقە تورى مۇلازىمىتى قىلغۇچىلارنىڭ ئالدامچىلىققا چېتىشلىق نورمالسىز تېلېفون كارتىسى، بانكا ھېساباتى، چىقىم ھېساباتى، ئالاقە تورى ھېسابات نومۇرىغا قارىتا،
دۆلەتنىڭ تور سالاھىيىتىنى دەلىللەش ئاممىۋى مۇلازىمىتى ئارقىلىق ئابۇنىچىلارنىڭ سالاھىيىتىنى قايتا تەكشۈرۈشكە بولىدۇ.

34-ماددا جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى پۇل مۇئامىلە، تېلېگراف، تور بىخەتەرلىكى ۋە ئۇچۇرلاشتۇرۇش تارمىقى بىلەن بىرلىكتە بانكىچىلىق پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتى، بانكىدىن باشقا چىقىم ئاپپاراتى، تېلېگراف كەسپى تىجارەتچىسى، ئالاقە تورى مۇلازىمىتى قىلغۇچى قاتارلىقلارنى تەشكىللەپ، ئاگاھ بېرىش، نەسىھەت قىلىپ توسۇش سىستېمىسى بەرپا قىلىپ، ئاگاھ بېرىشتە بايقالغان يوشۇرۇن زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىغا ئەھۋالغا قاراپ ۋاقتىدا مۇناسىپ نەسىھەت قىلىپ توسۇش تەدبىرى قوللىنىشى كېرەك.
تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى دېلولىرىدا زاڭ مالنى قايتۇرۇۋېلىپ زىياننى تولدۇرۇشنى كۈچەيتىپ، دېلوغا چېتىشلىق مەبلەغنى بىر تەرەپ قىلىش تۈزۈمىنى مۇكەممەللەشتۈرۈپ، زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىنىڭ قانۇنلۇق مال-مۈلكىنى ۋاقتىدا قايتۇرۇپ بېرىش كېرەك.
ئېغىر تۇرمۇش قىيىنچىلىقىغا ئۇچرىغان زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىلاردىن دۆلەتنىڭ ئالاقىدار قۇتقۇزۇش-ياردەم بېرىش شەرتىگە توشىدىغانلىرىغا مۇناسىۋەتلىك تەرەپلەر بەلگىلىمە بويىچە قۇتقۇزۇش-ياردەم بېرىدۇ.

35-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا قارشى تۇرۇش خىزمىتى مېخانىزمىنىڭ قارارى ياكى تەستىقلىشى بىلەن، جامائەت خەۋپسىزلىكى، پۇل مۇئامىلە، تېلېگراف قاتارلىق تارماقلار تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى ھەرىكىتى ئېغىر بولغان مۇئەييەن رايونغا دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە زۆرۈر بولغان ۋاقىتلىق خەۋپ-خەتەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش تەدبىرى قوللانسا بولىدۇ.

36-ماددا تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى ھەرىكىتى ئېغىر رايونلارغا بارغانلارنىڭ چېگرادىن چىقىش پائالىيىتىدە تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا چېتىلىدىغان زور پائالىيەت گۇمانى بولسا، كۆچمەنلەرنى باشقۇرۇش ئاپپاراتى ئۇلارنىڭ چېگرادىن چىقىشىغا رۇخسەت قىلماسلىقنى قارار قىلسا بولىدۇ.

تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى ھەرىكىتى بىلەن شۇغۇللىنىپ جىنايى جازاغا ئۇچرىغانلار رايون بار شەھەر دەرىجىلىكتىن يۇقىرى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى جىنايەت ئەھۋالى ۋە يەنە جىنايەت ئۆتكۈزۈشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئېھتىياجىغا ئاساسەن، جازا بېرىلگەن كۈندىن باشلاپ ئالتە ئايدىن ئۈچ يىلغىچە چېگرادىن چىقماسلىقنى قارار قىلسا ھەمدە كۆچمەنلەرنى باشقۇرۇش ئاپپاراتىغا ئىجرا قىلىشنى ئۇقتۇرسا بولىدۇ.

37-ماددا گوۋۇيۈەن گۇڭئەن تارمىقى قاتارلىقلار دىپلوماتىيە تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە خەلقئارا قانۇن ئىجرا قىلىش، قانۇن يۈرگۈزۈش ھەمكارلىقىنى كۈچەيتىپ، مۇناسىۋەتلىك دۆلەت، رايون، خەلقئارا تەشكىلاتلار بىلەن ئۈنۈملۈك ھەمكارلىق مېخانىزمى ئورنىتىپ، خەلقئارا ساقچى ئىشلىرى ھەمكارلىقىنى قانات يايدۇرۇش قاتارلىق شەكىللەر ئارقىلىق، ئۇچۇر ئالماشتۇرۇش، تەكشۈرۈپ دەلىل-ئىسپات ئېلىش، تەھقىقلەپ تۇتۇش، زاڭ مالنى قايتۇرۇپ كېلىپ زىياننى تولدۇرۇش قاتارلىق جەھەتلەردىكى ھەمكارلىق سەۋىيەسىنى ئۆستۈرىدۇ،
چېگرا ھالقىغان تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى ھەرىكەتلىرىگە ئۈنۈملۈك زەربە بېرىلدى ۋە توسۇلدى.

6-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

38-ماددا تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى ھەرىكىتىنى تەشكىللىگەن، پىلانلىغان، يولغا قويغان، ئۇنىڭغا قاتناشقان ياكى تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا ياردەم بېرىپ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەر قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

ئالدىنقى تارماقتىكى قىلمىش جىنايەت شەكىللەندۈرمىگەنلەرگە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى 10 كۈندىن يۇقىرى، 15 كۈندىن تۆۋەن توختىتىپ قويۇش جازاسى بېرىدۇ؛
قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت مۇسادىرە قىلىنىدۇ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنىڭ بىر ھەسسىسىدىن يۇقىرى، ئون ھەسسىسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت قىلمىغان ياكى قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت 10 مىڭ يۈەنگە يەتمىسە، 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ.

39-ماددا تېلېگراف كەسپى تىجارەتچىلىرىدىن مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىلەرگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلىرىنى مۇناسىۋەتلىك مەسئۇل تارماق تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، قىلمىشى يېنىكرەك بولغانلىرىغا ئاگاھلاندۇرۇش، ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش چىقىرىپ تەنقىدلەش ياكى 50 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 500 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
قىلمىشى ئېغىرلىرىغا 500 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 5 مىليون يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ ھەمدە ئالاقىدار مەسئۇل تارماق ئالاقىدار كەسىپلەرنى ۋاقتىنچە توختىتىپ تۇرۇش، تىجارەتنى توختىتىپ تەرتىپكە سېلىش، ئالاقىدار كەسىپ ئىجازەتنامىسىنى بىكار قىلىش ياكى تىجارەت كىنىشكىسىنى بىكار قىلىشقا بۇيرۇسا بولىدۇ، ئۇنىڭ بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمى ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلىرىغا 10 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن، 200 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ :

( 1 ) دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسىدە بېكىتىلگەن تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا قارشى تۇرۇشنىڭ ئىچكى كونترول مېخانىزمىنى ئەمەلىيلەشتۈرمىگەنلەر؛

( 2 ) تېلېفون كارتىسى، نەرسە تورى كارتىسىنى ھەقىقىي ئىسىم تۈزۈمى بويىچە تىزىملاش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلمىغانلار؛

( 3 ) تېلېفون كارتىسى، نەرسە تورى كارتىسىنى كۆزىتىپ ئۆلچەش، پەرقلەندۈرۈش، كۆزىتىپ ئۆلچەش، ئالدىن سىگنال بېرىش ۋە ئالاقىدار بىر تەرەپ قىلىش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلمىغانلار؛

( 4 ) نەرسە تورى كارتىسى ئابۇنىچىسىنىڭ خەۋپ-خەتىرىنى باھالاتمىغان ياكى نەرسە تورى كارتىسىنىڭ ئېچىش ئىقتىدارى، ئىشلىتىش ئورنى ۋە ماس ئۈسكۈنىسىگە چەك قويمىغانلار؛

( 5 ) نومۇر ئۆزگەرتىش تېلېفونى، ساختا چاقىرغۇچى ياكى مۇناسىپ ئىقتىدارىغا ئىگە قانۇنسىز ئۈسكۈنىلەرنى كۆزىتىپ ئۆلچەش، بىر تەرەپ قىلىش تەدبىرى قوللانمىغانلار.

40-ماددا بانكىچىلىق، پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرى، بانكىدىن باشقا چىقىم ئاپپاراتلىرىدىن مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلىرىنى مۇناسىۋەتلىك مەسئۇل تارماق تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، قىلمىشى يېنىكرەك بولغانلىرىغا ئاگاھلاندۇرۇش، ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش چىقىرىپ تەنقىدلەش ياكى 50 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 500 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
قىلمىشى ئېغىرلىرىغا 500 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 5 مىليون يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ ھەمدە ئالاقىدار مەسئۇل تارماق يېڭىدىن كۆپەيگەن كەسىپنى توختىتىشقا، كەسىپ تۈرى ياكى كەسىپ دائىرىسىنى تارايتىشقا، ئالاقىدار كەسىپلەرنى ۋاقتىنچە توختىتىپ تەرتىپكە سېلىشقا، ئالاقىدار كەسىپ ئىجازەتنامىسىنى بىكار قىلىشقا ياكى تىجارەت كىنىشكىسىنى بىكار قىلىشقا بۇيرۇسا بولىدۇ، ئۇنىڭ بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمى ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلىرى
10 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 200 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ :

( 1 ) دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسىدە بېكىتىلگەن تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا قارشى تۇرۇشنىڭ ئىچكى كونترول مېخانىزمىنى ئەمەلىيلەشتۈرمىگەنلەر؛

( 2 ) تەكشۈرۈش مەجبۇرىيىتى ۋە مۇناسىۋەتلىك خەۋپ-خەتەرنى باشقۇرۇش تەدبىرىنى تولۇق ئادا قىلمىغانلار؛

( 3 ) بىنورمال ھېسابات، گۇمانلىق سودىنىڭ خەۋپ-خەتىرىنى كۆزىتىش ۋە ئالاقىدار بىر تەرەپ قىلىش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلمىغانلار؛

( 4 ) مۇناسىۋەتلىك سودا ئۇچۇرلىرىنى مۇكەممەل، توغرا يەتكۈزۈش بەلگىلىمىسىگە ئەمەل قىلمىغانلار.

41-ماددا تېلېگراف كەسپى تىجارەتچىلىرى، ئالاقە تورى مۇلازىمىتى قىلغۇچىلاردىن مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىلەرگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلىرىنى ئالاقىدار مەسئۇل تارماق تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، قىلمىشى يېنىكرەك بولغانلىرىغا ئاگاھلاندۇرۇش، ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش چىقىرىپ تەنقىدلەش ياكى 50 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 500 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
قىلمىشى ئېغىرلىرىغا 500 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 5 مىليون يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ ھەمدە ئالاقىدار مەسئۇل تارماق ئالاقىدار كەسىپلەرنى ۋاقتىنچە توختىتىش، تىجارەتنى توختىتىپ تەرتىپكە سېلىش، تور بېكىتى ياكى ئەمەلىي پىروگراممىلارنى تاقاش، ئالاقىدار كەسىپ ئىجازەتنامىسىنى بىكار قىلىش ياكى تىجارەت كىنىشكىسىنى بىكار قىلىشقا بۇيرۇسا بولىدۇ، ئۇنىڭ بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمى ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلىرىغا
10 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 200 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ :

( 1 ) دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسىدە بېكىتىلگەن تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا قارشى تۇرۇشنىڭ ئىچكى كونترول مېخانىزمىنى ئەمەلىيلەشتۈرمىگەنلەر؛

( 2 ) تور مۇلازىمىتىدە ھەقىقىي ئىسىم تۈزۈمى مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلمىغان ياكى دېلوغا چېتىشلىق، ئالدامچىلىققا چېتىشلىق تېلېفون كارتىسىغا باغلىنىشلىق رويخەتكە ئېلىنغان ئالاقە تورى ھېسابات نومۇرىنى تەكشۈرمىگەنلەر؛

( 3 ) ساھە نامىنى رويخەتكە ئالدۇرغان، ئانالىز قىلغان ئۇچۇر ۋە ئالاقە تورى كېلىشىمى ئادرېسىنىڭ چىنلىقى، توغرىلىقىنى دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسىگە ئەمەل قىلماي، ساھە نامىنى يۆتكەشنى قېلىپلاشتۇرغان ياكى مۇناسىپ مۇلازىمەت قىلغان كۈندىلىك خاتىرە ئۇچۇرلىرىنى خاتىرىلىگەن ھەمدە ساقلىغانلار؛

( 4 ) كۆچمە ئالاقە تورى ئەمەلىي پىروگراممىسىنى ئېچىش-تىجارەت قىلغۇچىلارنىڭ ھەقىقىي سالاھىيەت ئۇچۇرىنى تىزىملاتماي ياكى ئەمەلىي پىروگراممىنىڭ ئىقتىدارى، ئىشلىتىش ئورنىنى تەكشۈرمەي، ئۇنى ئەمەلىي پىروگراممىنى پېچەتلەش، تارقىتىش مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلىگەنلەر؛

( 5 ) ئالدامچىلىققا چېتىلىدىغان ئالاقە تورى ھېسابات نومۇرى ۋە قوللىنىشچان پىروگرامما، شۇنىڭدەك باشقا تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى ئۇچۇرى، پائالىيىتىنى كۆزىتىش، پەرقلەندۈرۈش ۋە بىر تەرەپ قىلىش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلمىغانلار؛

( 6 ) تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى جىنايىتىنى تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىشقا قانۇن بويىچە تېخنىكا جەھەتتىن مەدەت ۋە ياردەم بېرىشنى رەت قىلغان ياكى قانۇنغا خىلاپ جىنايەتنىڭ ئالاقىدار يىپ ئۇچى، خەۋپ-خەتەر ئۇچۇرىنى بەلگىلىمە بويىچە ئۆتكۈزۈپ بەرمىگەنلەر.

42-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 14-، 25-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلغانلارغا قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتى مۇسادىرە قىلىنىدۇ، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ياكى ئالاقىدار مەسئۇل تارماق قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنىڭ بىر ھەسسىسىدىن يۇقىرى، ئون ھەسسىسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتى بولمىغان ياكى قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتى 50 مىڭ يۈەنگە يەتمىسە، 500 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
قىلمىشى ئېغىرلىرىغا جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى قوشۇمچە 15 كۈندىن تۆۋەن توختىتىپ قويىدۇ.

43-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 25-ماددىسىنىڭ 2-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلغانلارنى مۇناسىۋەتلىك مەسئۇل تارماق تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، قىلمىشى يېنىكرەك بولغانلارغا ئاگاھلاندۇرۇش، ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش چىقىرىپ تەنقىدلەش ياكى 50 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 500 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇش؛
قىلمىشى ئېغىرلىرىغا 500 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 5 مىليون يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ ھەمدە ئالاقىدار مەسئۇل تارماق مۇناسىۋەتلىك كەسىپلەرنى ۋاقتىنچە توختىتىپ تۇرۇش، ئىشنى توختىتىپ تەرتىپكە سېلىش، تور بېكىتىنى تاقاش ياكى ئەمەلىي پىروگراممىلارنى تاقاشقا بۇيرۇسا بولىدۇ، ئۇنىڭ بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمى ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلىرىغا 10 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن، 200 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ.

44-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 31-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلغانلارغا قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنىڭ بىر ھەسسىسىدىن يۇقىرى، ئون ھەسسىسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتى بولمىسا ياكى قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتى 20 مىڭ يۈەنگە يەتمىسە، 200 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
قىلمىشى ئېغىرلىرىغا قوشۇمچە 15 كۈندىن تۆۋەن توختىتىپ قويۇش جازاسى بېرىلىدۇ.

45-ماددا تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا قارشى تۇرۇش خىزمىتىدىكى مۇناسىۋەتلىك تارماق، ئورۇنلارنىڭ خادىملىرىدىن خىزمەت ھوقۇقىدىن كەلسە-كەلمەس پايدىلانغان، خىزمەتتە بىپەرۋالىق قىلغان، نەپسانىيەتچىلىك قىلغانلىرى ياكى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىلەرگە خىلاپ باشقا قىلمىشلارنى سادىر قىلىپ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

46-ماددا تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقى ھەرىكىتىنى تەشكىللىگەن، پىلانلىغان، يولغا قويغان، ئۇنىڭغا قاتناشقان ياكى تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا مۇناسىۋەتلىك ياردەم بەرگەن قانۇنغا خىلاپ جىنايەتچىلەردىن قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىق ۋە مەمۇرىي جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئالغانلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، باشقىلارغا زىيان سالغانلىرى «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ھەق تەلەپ قانۇن دەستۇرى»قاتارلىق قانۇنلاردىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە ھەق تەلەپ جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

تېلېگراف كەسپى تىجارىتى قىلغۇچىلار، بانكىچىلىق پۇل مۇئامىلە ئاپپاراتلىرى، بانكىسىز چىقىم ئاپپاراتلىرى، ئالاقە تورى مۇلازىمىتى قىلغۇچىلار قاتارلىقلار مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىلەرگە خىلاپلىق قىلىپ باشقىلارغا زىيان سالغان بولسا، «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ھەق تەلەپ قانۇن دەستۇرى»قاتارلىق قانۇنلاردىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە ھەق تەلەپ جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

47-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىسى تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا قارشى تۇرۇش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىش جەريانىدا، دۆلەت مەنپەئىتى ۋە ئاممىۋى مەنپەئەتكە زىيان يەتكۈزىدىغان قىلمىشلارغا قارىتا، قانۇن بويىچە خەلق سوت مەھكىمىسىگە ئاممىۋى پاراۋانلىق دەۋاسى قىلسا بولىدۇ.

48-ماددا ئالاقىدار ئورۇنلار ۋە شەخسلەردىن مۇشۇ قانۇن بويىچە چىقىرىلغان مەمۇرىي جازا ۋە مەمۇرىي مەجبۇرلاش تەدبىرى قارارىغا قايىل بولمىغانلىرى قانۇن بويىچە مەمۇرىي قايتا قاراپ چىقىشنى ئىلتىماس قىلسا ياكى مەمۇرىي دەۋا قىلسا بولىدۇ.

7-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

49-ماددا تېلېگراف-تور ئالدامچىلىقىغا قارشى تۇرۇش خىزمىتىگە چېتىلىدىغان ئالاقىدار باشقۇرۇش ۋە جاۋابكارلىق تۈزۈملىرىدىن بۇ قانۇندا بەلگىلەنمىگەنلىرىگە «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ تور بىخەتەرلىكى قانۇنى»، «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيتىنىڭ شەخسىي ئۇچۇرلارنى قوغداش قانۇنى»، «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ پۇل يۇيۇشقا قارشى تۇرۇش قانۇنى»قاتارلىق مۇناسىۋەتلىك قانۇنلاردىكى بەلگىلىمىلەر تەتبىقلىنىدۇ.

50-ماددا بۇ قانۇن 2022-يىل 12-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.