( 2001 ـ يىل 4 ـ ئاينىڭ 28 ـ كۈنى 9 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 21 ـ يىغىنىدا ماقۇللانغان، 2018 ـ يىلى 4 ـ ئاينىڭ 27 ـ كۈنى 13 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك دۆلەت قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 2 ـ يىغىنىنىڭ «< جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ دۆلەت چېگراسى سەھىيە كارانتىن قانۇنى > قاتارلىق ئالتە قانۇنغا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارارى»غا ئاساسەن تۈزىتىلگەن، 2024 ـ يىل 9 ـ ئاينىڭ 13 ـ كۈنى 14 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلقنىڭ قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 11 ـ يىغىنىدا تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى
)

مۇندەرىجە

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

2-باب مەكتەپلەرنىڭ دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى

3-باب ئىجتىمائىي دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى

4-باب دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى كاپالىتى

5-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

6-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

1-ماددا بۇ قانۇن دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنى ئومۇملاشتۇرۇش ۋە كۈچەيتىش، ۋەتەنپەرۋەرلىك روھىنى جارى قىلدۇرۇش، دۆلەت مۇداپىئە قۇرۇلۇشى ۋە سوتسىيالىستىك مەنىۋى مەدەنىيلىك قۇرۇلۇشىنى ئىلگىرى سۈرۈش مەقسىتىدە، ئاساسىي قانۇن ۋە «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ دۆلەت مۇداپىئە قانۇنى»، «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى مائارىپ قانۇنى»غا بىنائەن چىقىرىلدى.

2-ماددا دۆلەت بارلىق پۇقرالار ئارىسىدا ۋەتەنپەرۋەرلىكنى يادرو، دۆلەت مۇداپىئە مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىشنى مەقسەت قىلغان، دۆلەت مۇداپىئەسى ۋە ئارمىيە قۇرۇلۇشىغا مۇناسىۋەتلىك نەزەرىيە، بىلىم، ماھارەت، شۇنىڭدەك پەن-تېخنىكا، قانۇن، پىسخىكا قاتارلىق جەھەتلەردىكى دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنى قانات يايدۇرىدۇ.

دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى − دۆلەت مۇداپىئەسى بەرپا قىلىش ۋە ئۇنى مۇستەھكەملەشنىڭ ئاساسى، مىللەتنىڭ ئۇيۇشقاقلىقىنى ئاشۇرۇش، ئومۇمىي خەلقنىڭ ساپاسىنى ئۆستۈرۈشنىڭ مۇھىم يولى.

3-ماددا دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىدە ماركسىزم-لېنىنىزم، ماۋ زېدۇڭ ئىدىيەسى، دېڭ شياۋپىڭ نەزەرىيەسى، «ئۈچكە ۋەكىللىك قىلىش»مۇھىم ئىدىيەسى، ئىلمىي تەرەققىيات قارىشى، شى جىنپىڭ يېڭى دەۋر جۇڭگوچە سوتسىيالىزم ئىدىيەسىنى يېتەكچى قىلىشتا چىڭ تۇرۇش، ئومۇمىي دۆلەت خەۋپسىزلىكى قارىشىدا چىڭ تۇرۇش، سوتسىيالىستىك يادرولۇق قىممەت قارىشىنى يېتىلدۈرۈش ۋە ئەمەلىيەتتە كۆرسىتىش، جۇڭخۇا مىللىتى ئورتاق گەۋدىسى ئېڭىنى مۇستەھكەملەش،
بارلىق پۇقرالارنى دۆلەت مۇداپىئە قارىشىنى كۈچەيتىپ، كۈلپەت ئېڭىنى كۈچەيتىپ، دۆلەت مۇداپىئە بىلىملىرىنى ئىگىلەپ، دۆلەت مۇداپىئە ماھارىتىنى ئۆستۈرۈپ، دۆلەت مۇداپىئە مەجبۇرىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلىش ئىمكانىيىتىگە ئىگە قىلىش.

4-ماددا جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى خىزمىتىگە بولغان رەھبەرلىكىدە چىڭ تۇرۇپ، مەركەزلىك بىرتۇتاش بولغان، ئىش تەقسىماتى بويىچە مەسئۇل بولىدىغان، ئارمىيە بىلەن يەرلىك ماسلىشىدىغان دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى رەھبەرلىك تۈزۈلمىسىنى بەرپا قىلىدۇ.

5-ماددا مەركەزنىڭ ئومۇمىي خەلق دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى مەسئۇل تارمىقى پۈتۈن مەملىكەتنىڭ دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى خىزمىتىنى يېتەكلەش، نازارەت قىلىش ۋە بىرتۇتاش پىلانلاپ ماسلاشتۇرۇشقا مەسئۇل بولىدۇ.
مەركەزدىكى دۆلەت ئورگانلىرىنىڭ ھەرقايسى تارماقلىرى ئۆز مەسئۇلىيىتى دائىرىسىدە دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.
مەركىزىي ھەربىي كومىتېت ئورگىنىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى مەسئۇلىيىتى ۋە ئىش تەقسىماتى بويىچە، مەركەزنىڭ ئومۇمىي خەلق دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى مەسئۇل تارماقلىرىغا ماسلىشىپ، دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنى قانات يايدۇرىدۇ.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى جايدىكى ئومۇمىي خەلق دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى مەسئۇل تارمىقى شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى خىزمىتىنى يېتەكلەش، نازارەت قىلىش ۋە بىرتۇتاش ماسلاشتۇرۇشقا مەسئۇل بولىدۇ؛
باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلار بەلگىلەنگەن مەسئۇلىيەت دائىرىسىدە دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى خىزمىتىنى قانات يايدۇرىدۇ.
شۇ جايدا تۇرۇشلۇق ھەربىي ئورگان يەرلىكتىكى ئومۇمىي خەلق دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى مەسئۇل تارماقلىرى بىلەن ھەمكارلىشىپ، دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنى قانات يايدۇرىدۇ.

6-ماددا دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىدە ئومۇمىي خەلق قاتنىشىش، ئۇزاققىچە چىڭ تۇرۇش، ئەمەلىي ئۈنۈمگە ئەھمىيەت بېرىش فاڭجېنى ئىزچىللاشتۇرۇلىدۇ، دائىملىق تەربىيە بىلەن مەركەزلىك تەربىيەنى بىرلەشتۈرۈش، ئومۇملاشتۇرۇش تەربىيەسى بىلەن نۇقتىلىق مائارىپنى بىرلەشتۈرۈش، نەزەرىيە تەربىيەسى بىلەن ھەرىكەت تەربىيەسىنى بىرلەشتۈرۈش پىرىنسىپى يولغا قويۇلىدۇ، ئوخشاش بولمىغان ئوبيېكتلارغا قارىتا مۇناسىپ تەربىيە مەزمۇنى تۈرگە ئايرىپ تەشكىللەپ يولغا قويۇلىدۇ.

7-ماددا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى پۇقرالىرىنىڭ دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنى قوبۇل قىلىش ھوقۇقى ۋە مەجبۇرىيىتى بار.

دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنى ئومۇملاشتۇرۇش ۋە كۈچەيتىش پۈتۈن جەمئىيەتنىڭ ئورتاق مەسئۇلىيىتى.

بارلىق دۆلەت ئورگانلىرى ۋە قوراللىق كۈچلەر، پارتىيەلەر ۋە خەلق تەشكىلاتلىرى، كارخانا، كەسپىي تەشكىلاتلار، ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار ۋە باشقا تەشكىلاتلار ئۆز رايونى، ئۆز تارمىقى، ئۆز ئورنىنى تەشكىللەپ دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنى قانات يايدۇرۇشى كېرەك.

8-ماددا دۆلەت مۇداپىئە سەپەرۋەرلىكى، ھەربىي مەجبۇرىيەت ئۆتەش، ھەربىيدىن چېكىنگەنلەر ئىشلىرى، دۆلەت مۇداپىئە پەن تەتقىقات-ئىشلەپچىقىرىش، چېگرا مۇداپىئەسى-دېڭىز مۇداپىئەسى، خەلق ھاۋا مۇداپىئەسى، دۆلەت مۇداپىئە قاتنىشى قاتارلىق خىزمەتلەرگە مەسئۇل تارماقلار مۇشۇ قانۇن ۋە مۇناسىۋەتلىك قانۇن-نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنى قانات يايدۇرىدۇ.

ئىشچىلار ئۇيۇشمىسى، كوممۇنىستىك ياشلار ئىتتىپاقى، ئاياللار بىرلەشمىسى ۋە باشقا ئاممىۋى تەشكىلاتلار ئۆز خىزمىتى دائىرىسىدە دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنى قانات يايدۇرۇشى كېرەك.

9-ماددا جۇڭگو خەلق ئازادلىق ئارمىيەسى، جۇڭگو خەلق قوراللىق ساقچى قىسمى مەركىزىي ھەربىي كومىتېتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنى قانات يايدۇرىدۇ.

10-ماددا دۆلەت ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار ۋە شەخسلەرنىڭ دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىگە پايدىلىق پائالىيەتلەرنى قانات يايدۇرۇشىنى قوللايدۇ، ئۇنىڭغا ئىلھام بېرىدۇ.

11-ماددا دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى خىزمىتىدە گەۋدىلىك تۆھپە قوشقان تەشكىلات ۋە شەخسلەر دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە تەقدىرلىنىدۇ، مۇكاپاتلىنىدۇ.

12-ماددا ھەر يىلى 9-ئاينىڭ 3-شەنبە كۈنى ئومۇمىي خەلق دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى كۈنى بولىدۇ.

2-باب مەكتەپلەرنىڭ دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى

13-ماددا مەكتەپلەردە دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى ئومۇمىي خەلق دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنىڭ ئاساسى، ساپا تەربىيەسىنى يولغا قويۇشنىڭ مۇھىم مەزمۇنى.

مائارىپ مەمۇرىي تارمىقى دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنى خىزمەت پىلانىغا كىرگۈزۈشى، مەكتەپلەرنىڭ دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنى تەشكىللەش، يېتەكلەش ۋە نازارەت قىلىشنى كۈچەيتىشى ھەمدە مەكتەپلەرنىڭ دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى خىزمىتىنى قەرەللىك باھالىشى كېرەك.

مەكتەپلەر دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنى مەكتەپنىڭ خىزمەت ۋە ئوقۇتۇش پىلانىغا كىرگۈزۈپ، ئۈنۈملۈك تەدبىر قوللىنىپ، دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنىڭ سۈپىتى ۋە ئۈنۈمىگە كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

14-ماددا باشلانغۇچ مەكتەپ ۋە تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپ دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنىڭ مەزمۇنىنى مۇناسىۋەتلىك دەرسلىكلەرگە كىرگۈزۈپ، دەرسخانا ئوقۇتۇشى بىلەن دەرستىن سىرتقى پائالىيەتنى بىرلەشتۈرۈپ، باشلانغۇچ مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىنى بەلگىلىك دۆلەت مۇداپىئە ئېڭىغا ئىگە قىلىشى، تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىنى دەسلەپكى دۆلەت مۇداپىئە بىلىملىرى ۋە دۆلەت مۇداپىئە ماھارىتىنى ئىگىلەش ئىمكانىيىتىگە ئىگە قىلىشى كېرەك.

باشلانغۇچ مەكتەپ ۋە تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپ ئوقۇغۇچىلارنى تەشكىللەپ دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى باش تېما قىلىنغان ئۆسمۈرلەر ھەربىي مەكتىپى پائالىيىتىنى قانات يايدۇرسا بولىدۇ.
مائارىپ مەمۇرىي تارمىقى، كوممۇنىستىك ياشلار ئىتتىپاقى ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلار ئۆسمۈرلەر ھەربىي مەكتىپى پائالىيىتىگە بولغان يېتەكچىلىك ۋە باشقۇرۇشنى كۈچەيتىشى كېرەك.

باشلانغۇچ مەكتەپ ۋە تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپ ئېھتىياجغا قاراپ مەكتەپ سىرتىدا يېتەكچى تەكلىپ قىلىپ، مەكتەپنىڭ كۆپ خىل شەكىلدىكى دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى پائالىيەتلىرىنى قانات يايدۇرۇشىغا ياردەملەشسە بولىدۇ.

15-ماددا تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپ باسقۇچىدىكى مەكتەپلەر مۇناسىۋەتلىك دەرسلىكلەرگە مەخسۇس دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى مەزمۇنى ئورۇنلاشتۇرۇپ، دەرسخانا ئوقۇتۇشى بىلەن ھەربىي مەشىقنى بىرلەشتۈرۈپ، ئوقۇغۇچىلارنى ئاساسىي دۆلەت مۇداپىئە نەزەرىيەسى، بىلىمى ۋە ماھارىتىنى ئىگىلەش، ئاساسىي دۆلەت مۇداپىئە قارىشىنى ھازىرلاش ئىمكانىيىتىگە ئىگە قىلىشى كېرەك.

ئادەتتىكى ئالىي مەكتەپلەر دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى دەرسلىكى تەسىس قىلىشى، دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىگە مۇناسىۋەتلىك پەن قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىشى، شەكلى ھەرخىل دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى پائالىيەتلىرىنى قانات يايدۇرۇشى، ئوقۇغۇچىلارنى زۆرۈر بولغان دۆلەت مۇداپىئە نەزەرىيەسى، بىلىمى ۋە ماھارىتىنى ئىگىلەش، بىرقەدەر كۈچلۈك دۆلەت مۇداپىئە قارىشىغا ئىگە قىلىشى كېرەك.

16-ماددا مەكتەپلەر دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنى ھەربىي مەجبۇرىيەت تەشۋىق-تەربىيەسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ، ئوقۇغۇچىلارنىڭ قانۇن بويىچە ھەربىي مەجبۇرىيەت ئۆتەش ئېڭىنى كۈچەيتىپ، ھەربىي مەجبۇرىيەت ئۆتەش شەرەپلىك بولغان ياخشى كەيپىيات يارىتىشى كېرەك.

17-ماددا ئادەتتىكى ئالىي مەكتەپ، تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپ باسقۇچىدىكى مەكتەپلەر بەلگىلىمە بويىچە ئوقۇغۇچىلارنى ھەربىي مەشىققە تەشكىللىشى كېرەك.

ئادەتتىكى ئالىي مەكتەپ، تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپ باسقۇچىدىكى مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىنىڭ ھەربىي مەشىقىنى شۇ مەكتەپنىڭ ھەربىي مەشىققە مەسئۇل ئاپپاراتى ياكى ھەربىي ئوقۇتقۇچىسى تەشكىللەپ يولغا قويىدۇ.

مەكتەپلەر ھەربىي مەشىق پائالىيەتلىرىنى تەشكىللەشتە تەدبىر قوللىنىپ، بىخەتەرلىك كاپالىتىنى كۈچەيتىشى كېرەك.

شۇ جايدا تۇرۇشلۇق ھەربىي ئورگان مەكتەپنىڭ ئوقۇغۇچىلارنى ھەربىي مەشىق تەشكىللىشىگە ياردەملىشىشى كېرەك.

18-ماددا مەركەزنىڭ ئومۇمىي خەلق دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى مەسئۇل تارمىقى، گوۋۇيۈەننىڭ مائارىپ مەمۇرىي تارمىقى، مەركىزىي ھەربىي كومىتېت ئورگىنىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارمىقى پۈتۈن مەملىكەتتىكى ئوقۇغۇچىلارنىڭ ھەربىي مەشىق خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مائارىپ مەمۇرىي تارمىقى ۋە شۇ جايدا تۇرۇشلۇق ھەربىي ئورگان ئوقۇغۇچىلارنىڭ ھەربىي مەشىق خىزمىتىگە بولغان تەشكىللەش، يېتەكچىلىك قىلىش ۋە نازارەتچىلىكنى كۈچەيتىشى كېرەك.

19-ماددا ئادەتتىكى ئالىي مەكتەپ، تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپ باسقۇچىدىكى مەكتەپلەر ئوقۇغۇچىلارنىڭ ھەربىي مەشىق پىروگراممىسى بويىچە، ھەربىي ماھارەت مەشىقىنى كۈچەيتىشى، ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئىرادىسى-پەزىلىتىنى چېنىقتۇرۇشى، تەشكىلىي ئىنتىزامچانلىقىنى كۈچەيتىشى، ھەربىي مەشىق سەۋىيەسىنى ئۆستۈرۈشى كېرەك.

ئوقۇغۇچىلار ھەربىي مەشىق پىروگراممىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ مائارىپ مەمۇرىي تارمىقى، مەركىزىي ھەربىي كومىتېت ئورگىنىنىڭ ئالاقىدار تارماقلىرى ئورتاق تۈزىدۇ.

3-باب ئىجتىمائىي دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى

20-ماددا دۆلەت ئورگىنى ئۆز خىزمىتىنىڭ خاراكتېرى ۋە ئالاھىدىلىكىگە ئاساسەن، خادىملارغا دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى بېرىشتە كۆپ خىل شەكىللەرنى قوللىنىشى كېرەك.

دۆلەت ئورگىنى خادىملىرى بىرقەدەر يۇقىرى دۆلەت مۇداپىئە ساپاسىنى ھازىرلىشى، ئومۇمىي خەلق دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىدىكى نەمۇنىلىك، باشلامچىلىق رولىنى جارى قىلدۇرۇشى كېرەك.
دۆلەت مۇداپىئە قۇرۇلۇشى ئىشلىرى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان دۆلەت ئورگىنى خادىملىرى مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىشتا زۆرۈر بولغان دۆلەت مۇداپىئە نەزەرىيەسى، بىلىمى ۋە ماھارىتى قاتارلىقلارنى ئۆگىنىشى ۋە ئىگىلىشى كېرەك.

جايلار، تارماقلارنىڭ رەھبەرلىرى ئۆز رايونى، ئۆز تارمىقىغا رەھبەرلىك قىلىش دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنى قانات يايدۇرۇش مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلىشى كېرەك.

21-ماددا دۆلەت خادىملىرىنى تەربىيەلەشكە مەسئۇل تۈرلۈك مائارىپ ئاپپاراتلىرى دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنى تەربىيەلەش پىلانىغا كىرگۈزۈپ، مۇۋاپىق دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى دەرسلىكى تەسىس قىلىشى كېرەك.

دۆلەت ئېھتىياجغا قاراپ، يەرلىك ۋە تارماقنىڭ مەسئۇللىرىنى ئالاقىدار ھەربىي مەكتەپلەرگە تەربىيەلىنىشكە، رەھبەرلىك مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىشتا زۆرۈر بولغان دۆلەت مۇداپىئە نەزەرىيەسى، بىلىمى ۋە ماھارىتى قاتارلىقلارنى ئۆگىنىشكە ۋە ئىگىلەشكە تاللاپ ئەۋەتىدۇ.

22-ماددا كارخانا، كەسپىي تەشكىلاتلار دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنى ئىشچى-خىزمەتچىلەر تەربىيەسى پىلانىغا كىرگۈزۈپ، سىياسىي تەربىيە، كەسپىي تەربىيە، مەدەنىيەت-تەنتەربىيە قاتارلىق پائالىيەتلەرگە بىرلەشتۈرۈپ، ئىشچى-خىزمەتچىلەرگە دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى بېرىشى كېرەك.

دۆلەت مۇداپىئە پەن تەتقىقات ئىشلەپچىقىرىشى، دۆلەت مۇداپىئە ئەسلىھەلىرى قۇرۇلۇشى، دۆلەت مۇداپىئە قاتنىشىنى كاپالەتلەندۈرۈش قاتارلىق ۋەزىپىلەرنى ئۈستىگە ئالغان كارخانا، كەسپىي تەشكىلاتلار ئۈستىگە ئالغان ۋەزىپىگە ئاساسەن مۇناسىپ دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى پىلانى تۈزۈشى، ئىشچى-خىزمەتچىلەرگە قاراتمىلىق ھالدا دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى بېرىشى كېرەك.

ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار ئۆز پائالىيىتىنىڭ ئالاھىدىلىكىگە ئاساسەن دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنى قانات يايدۇرۇشى كېرەك.

23-ماددا ئۆلكىلىك ھەربىي رايون ( چېگرا رايون، گارنىزون رايون )، شۆبە ھەربىي رايون ( گارنىزون رايونى ) ۋە ناھىيە، ئاپتونوم ناھىيە، رايونى يوق شەھەر، شەھەرگە قاراشلىق رايوندىكى خەلق قوراللىق بۆلۈمى دۆلەت ۋە ئارمىيەنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىلىرى بويىچە، سىياسىي تەربىيە ۋە تەشكىللەش-تەرتىپكە سېلىش، ھەربىي مەشىق، ۋەزىپە ئىجرا قىلىش، ئەسكەر قوبۇل قىلىش خىزمىتى، شۇنىڭدەك مۇھىم، چوڭ بايرام، خاتىرە كۈن پائالىيەتلىرىگە بىرلەشتۈرۈپ،
خەلق ئەسكەرلىرىگە قارىتا دۆلەت مۇداپىئەسى تەربىيەسى ئېلىپ بېرىش كېرەك.

خەلق ئەسكەرلىرى دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىدە، تايانچ خەلق ئەسكەرلىرى ۋە رەھبەرلىك ۋەزىپىسىنى ئۆتەۋاتقان خەلق ئەسكەرلىرىنى مۇھىم نۇقتا قىلىپ، تۈزۈم ئورنىتىپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈپ، تەربىيە ئالغۇچى خادىم، تەربىيە ۋاقتى ۋە تەربىيە مەزمۇنىنىڭ ئەمەلىيلىشىشىگە كاپالەتلىك قىلىش كېرەك.

زاپاس خادىملار تۇرۇشلۇق ئورۇن زاپاس خادىملارنى تەربىيەلەش-يېتىشتۈرۈشنى ئالاقىدار بەلگىلىمىلەر بويىچە قانات يايدۇرۇشى كېرەك.

24-ماددا شەھەر ئاھالە كومىتېتى، كەنت ئاھالە كومىتېتى دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنى سوتسىيالىستىك مەنىۋى مەدەنىيلىك قۇرۇلۇشى مەزمۇنىغا كىرگۈزۈشى، ئەسكەر قوبۇل قىلىش خىزمىتى، ئارمىيەنى ھىمايە قىلىپ ئائىلە تەۋەلىرىگە ئېتىبار بېرىش، شۇنىڭدەك مۇھىم، زور بايرام، خاتىرە كۈن پائالىيەتلىرىگە بىرلەشتۈرۈپ، ئاھالە ۋە كەنت ئاھالىسىگە دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى بېرىشى كېرەك.

شەھەر ئاھالە كومىتېتى، كەنت ئاھالە كومىتېتى ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنى قانات يايدۇرۇشقا ياردەملىشىشكە تەكلىپ قىلسا بولىدۇ.

25-ماددا مەدەنىيەت ۋە ساياھەت، ئاخبارات-نەشرىيات، رادىيو-تېلېۋىزىيە، كىنو، تور ئۇچۇرى تارمىقى قاتارلىق تارماقلار ۋە ئورۇنلار ۋەزىيەت ۋە ۋەزىپىنىڭ تەلىپىگە ئاساسەن، تەشۋىق قىلىش، خەۋەر قىلىش ئۇسۇلىدا يېڭىلىق يارىتىشى كېرەك،
قىزىل بايلىق بويىچە تەربىيەلەش ئىقتىدارىنى جارى قىلدۇرۇش، مۇنەۋۋەر ئەدەبىيات-سەنئەت ئەسەرلىرىنى ئوتتۇرىغا چىقىرىش، ئىلغار تىپلارنى تەشۋىق قىلىش ۋە ئېلان قىلىش، يېڭى سۇپا، يېڭى تېخنىكا، يېڭى مەھسۇلاتلارنى قوللىنىش قاتارلىق شەكىل ۋە يوللار ئارقىلىق دۆلەت مۇداپىئەسى تەربىيەسىنى قانات يايدۇرۇش كېرەك.

مەركەز ۋە ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك، شۇنىڭدەك رايون بار شەھەرلىك رادىيو ئىستانسىسى، تېلېۋىزىيە ئىستانسىسى، گېزىت-ژۇرنال، ئاخبارات تور بېكىتى قاتارلىق تاراتقۇلار دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى پىروگراممىسى ياكى سەھىپىسى ئېچىپ، دۆلەت مۇداپىئە بىلىملىرىنى ئومۇملاشتۇرۇشى كېرەك.

26-ماددا جايلار، تارماقلار مۇھىم، زور بايرام، خاتىرە كۈن ۋە مۇھىم، زور باش تېمىلىق پائالىيەت قاتارلىقلاردىن پايدىلىنىپ، ئاممىۋى دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى پائالىيىتىنى كەڭ قانات يايدۇرۇشى كېرەك؛
ئومۇمىي خەلق دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى كۈنىدە باش تېمىسى روشەن، شەكلى ھەرخىل دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى پائالىيىتىنى مەركەزلىك قانات يايدۇرۇش.

27-ماددا ئىنقىلابىي قۇربانلارنى خاتىرىلەش ئەسلىھەلىرى، ئىنقىلابىي ئەسلىي جاي ۋە دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى فۇنكسىيەسى بولغان باشقا مۇزېي، خاتىرە سارىيى، پەن-تېخنىكا سارىيى، مەدەنىيەت سارىيى، ياش-ئۆسمۈرلەر سارىيى قاتارلىق سورۇنلار پۇقرالارنىڭ دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنى قوبۇل قىلىشىغا قولايلىق يارىتىپ بېرىشى، تەشكىللەنگەن دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى پائالىيىتىگە ھەقسىز ياكى ئېتىبار بېرىشى كېرەك.

دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى بازىسى ئارمىيە خادىملىرى، ھەربىيدىن چېكىنگەنلەر ۋە ئوقۇغۇچىلارغا ھەقسىز ئېچىۋېتىلىشى، ئومۇمىي خەلق دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى كۈنىدە جەمئىيەتكە ھەقسىز ئېچىۋېتىلىشى كېرەك.

4-باب دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى كاپالىتى

28-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنى خەلق ئىگىلىكى ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىيات يىرىك پىلانى، شۇنىڭدەك يىللىق پىلانغا كىرگۈزۈشى، دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى خىراجىتىنى خامچوتقا كىرگۈزۈشى كېرەك.

دۆلەت ئورگانلىرى، كەسپىي تەشكىلاتلار، ئاممىۋى تەشكىلاتلارنىڭ دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنى قانات يايدۇرۇشقا كېتىدىغان خىراجىتى شۇ ئورۇننىڭ خامچوت خىراجىتى ئىچىدىن چىقىم قىلىنىدۇ.

كارخانىلارنىڭ دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنى قانات يايدۇرۇشقا كېرەكلىك خىراجىتى شۇ ئورۇننىڭ ئىشچى-خىزمەتچىلەر تەربىيە خىراجىتىگە كىرگۈزۈلۈپ چىقىم قىلىنىدۇ.

مەكتەپ ئوقۇغۇچىلارنى ھەربىي مەشىققە كېرەكلىك خىراجەتنى تەشكىللەيدۇ، دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە ئىجرا قىلىدۇ.

29-ماددا دۆلەت كارخانا، كەسپىي تەشكىلاتلار، ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار ۋە شەخسلەرنىڭ مال-مۈلۈك ئىئانە قىلىشىغا ئىلھام بېرىدۇ، دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنى قانات يايدۇرۇشقا ئىقتىسادىي ياردەم بېرىدۇ.

كارخانا، كەسپىي تەشكىلاتلار، ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار ۋە شەخسلەرنىڭ دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىگە ياردەم بەرگەن مال-مۈلكىنى دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى ساھەسىدىكى مۇناسىۋەتلىك تەشكىلات قانۇن بويىچە باشقۇرىدۇ.

دۆلەت كارخانا، كەسپىي تەشكىلاتلار، ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار ۋە شەخسلەرنىڭ دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى ئەھمىيىتىگە ئىگە ماددىي بۇيۇملارنى دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىگە ئىشلىتىشىگە ياكى ئىئانە قىلىشىغا ئىلھام بېرىدۇ.
ئىشلەتكۈچى ئورۇن ئىشلىتىدىغان ماددىي نەرسىنى ئوبدان ساقلىشى، ئىشلىتىپ بولغاندىن كېيىن ۋاقتىدا قايتۇرۇشى كېرەك.

30-ماددا دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى خىراجىتى ۋە كارخانا، كەسپىي تەشكىلاتلار، ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار، شەخسلەرنىڭ دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىگە ياردەم قىلغان مال-مۈلكىنى دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى ئىشلىرىغا ئىشلىتىشىگە يول قويۇلمايدۇ، ھەرقانداق ئورۇن ياكى شەخسنىڭ ئىگىلىۋېلىشىغا، ئىشلىتىۋېلىشىغا، تۇتۇپ قېلىشىغا يول قويۇلمايدۇ.

31-ماددا تۆۋەندىكى شەرتلەرنى ھازىرلىغان سورۇنلارغا رايون بار شەھەر دەرىجىلىكتىن يۇقىرى ئومۇمىي خەلق دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى مەسئۇل تارمىقى تەڭ دەرىجىلىك ھەربىي ئورگان بىلەن بىرلىكتە دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى بازىسى دەپ نام بەرسە بولىدۇ :

( 1 ) ئېنىق دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنىڭ باش تېما مەزمۇنى بولۇش؛

( 2 ) مۇكەممەل باشقۇرۇش ئاپپاراتى ۋە قائىدە-تۈزۈمى بولۇش؛

( 3 ) مۇناسىپ دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى ئەسلىھەسى بولۇش؛

( 4 ) زۆرۈر خىراجەت كاپالىتى بولۇش؛

( 5 ) ئىجتىمائىي تەربىيە ئۈنۈمى كۆرۈنەرلىك بولۇش.

دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى بازىلىرى قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىپ، ئۈزلۈكسىز مۇكەممەللەشتۈرۈپ، دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنىڭ فۇنكسىيەسىنى تولۇق جارى قىلدۇرۇشى كېرەك.

ھەر دەرىجىلىك ئومۇمىي خەلق دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى مەسئۇل تارماقلىرى مۇناسىۋەتلىك تارماقلار بىلەن بىرلىكتە دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى بازىسىنى پىلانلاش، قۇرۇش ۋە باشقۇرۇشنى كۈچەيتىدۇ ھەمدە ئۇنىڭ رولىنى جارى قىلدۇرۇشنى زۆرۈر كاپالەتكە ئىگە قىلىدۇ.

نام بېرىلگەن دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى بازىلىرىدىن مۇشۇ ماددىنىڭ 1-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن شەرتلەر ھازىرلانمىغانلىرىغا نام بەرگەن ئورگان نام بېرىشنى بىكار قىلىدۇ.

32-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى ئەھمىيىتىگە ئىگە مەدەنىيەت يادىكارلىقلىرىنى تەكشۈرۈش، تىزىملاش ۋە قوغداش خىزمىتىنى كۈچەيتىشى كېرەك.

33-ماددا ئومۇمىي خەلق دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىدە بىرلىككە كەلگەن دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى پىروگراممىسىنى قوللىنىش.
دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى پىروگراممىسىنى مەركەزنىڭ ئومۇمىي خەلق دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى مەسئۇل تارمىقى تۈزۈشكە تەشكىللەيدۇ.

ئوخشاش بولمىغان تۈر، ئوخشاش بولمىغان رايوننىڭ مائارىپ ئوبيېكتلىرىغا ماس كېلىدىغان دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى دەرسلىكلىرىنى دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى پىروگراممىسىغا ئاساسەن مۇناسىۋەتلىك تارماقلار ياكى جايلار ئۆز تارمىقى، ئۆز رايونىنىڭ ئالاھىدىلىكىگە بىرلەشتۈرۈپ تۈزۈشكە، تەكشۈرۈشكە تەشكىللىشى كېرەك.

34-ماددا ھەر دەرىجىلىك ئومۇمىي خەلق دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى مەسئۇل تارماقلىرى مۇناسىۋەتلىك تارماقلارنى دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى ئوقۇتقۇچىلىرىنى تاللاپ ئۆستۈرۈش، تەربىيەلەش ۋە باشقۇرۇش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلەشكە تەشكىللىشى، ماسلاشتۇرۇشى، دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى ئوقۇتقۇچىلار قوشۇنى قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىشى كېرەك.

دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى ئوقۇتقۇچىلىرى دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى ئىشلىرىنى قىزغىن سۆيىدىغان، پۇختا دۆلەت مۇداپىئە نەزەرىيەسى، بىلىمى ۋە زۆرۈر ھەربىي ماھارەتكە ئىگە خادىملار ئىچىدىن تاللىنىشى، ئوخشاش شەرت ئاستىدا ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى ئالدىن قوبۇل قىلىشى، تەكلىپ قىلىشى كېرەك.

35-ماددا جۇڭگو خەلق ئازادلىق ئارمىيەسى، جۇڭگو خەلق قوراللىق ساقچى قىسمى ئېھتىياجغا قاراپ، مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلەر بويىچە تەشكىللىك دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى پائالىيىتىگە ھەربىي ئوقۇتقۇچى تاللاپ ئەۋەتىشى، زۆرۈر ھەربىي مەشىق مەيدانى، ئەسلىھەسى، سايمانلىرى ۋە باشقا قولايلىق شارائىتلارنى يارىتىپ بېرىشى كېرەك.

تەستىقلانغان ھەربىي گازارمىلار ئارمىيەنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە جەمئىيەتكە ئېچىۋېتىلىشى كېرەك.

5-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

36-ماددا دۆلەت ئورگىنى، خەلق تەشكىلاتلىرى، كارخانا، كەسپىي تەشكىلاتلار، شۇنىڭدەك ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار ۋە باشقا تەشكىلاتلاردىن مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى پائالىيىتىنى قانات يايدۇرۇشنى رەت قىلغانلىرىغا مۇناسىۋەتلىك تارماق ياكى يۇقىرى دەرىجىلىك ئورگان تەنقىد-تەربىيە بېرىدۇ ھەمدە بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛
تۈزىتىشنى رەت قىلىپ، يامان تەسىر پەيدا قىلغانلارنىڭ جاۋابكار رەھبەرلەر ۋە بىۋاسىتە جاۋابكارلىرىغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ.

37-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى خىراجىتى ياكى كارخانا، كەسپىي تەشكىلاتلار، ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار، شەخسلەر ياردەم قىلغان دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى مال-مۈلكىنى ئىگىلىۋالغان، ئىشلىتىۋالغان، تۇتۇۋالغانلارنى مۇناسىۋەتلىك مەسئۇل تارماق بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە قايتۇرۇشقا بۇيرۇيدۇ؛
جاۋابكار رەھبىرىي خادىملار ۋە بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ.
جازا تەتبىقلانمايدىغانلارنى ئالاقىدار مەسئۇل تارماق قانۇن بويىچە بىر تەرەپ قىلىدۇ.

38-ماددا دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى بازىسى ئەسلىھەلىرىنى ئىگىلىۋالغان، بۇزۇۋەتكەن، كۆرگەزمە بۇيۇمى، سايمانلىرىنى بۇزۇۋەتكەنلەرگە مۇناسىۋەتلىك مەسئۇل تارماق تەنقىد-تەربىيە بېرىدۇ ھەمدە بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛
ئالاقىدار جاۋابكار قانۇن بويىچە مۇناسىپ ھەق تەلەپ جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك؛
ئامانلىق باشقۇرۇشقا خىلاپ قىلمىش شەكىللەندۈرگەنلىرىگە قانۇن بويىچە ئامانلىق باشقۇرۇش جازاسى بېرىلىدۇ.

39-ماددا ئۆكتەملىك قىلىپ چاتاق چىقىرىپ، دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى خىزمىتى ۋە پائالىيەت تەرتىپىنى قالايمىقانلاشتۇرغانلار ياكى دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى نامىدىن ئوغرىلىقچە پۇل-مالنى ئالداپ ئېلىۋالغانلارنى ئالاقىدار مەسئۇل تارماق تەنقىد-تەربىيە بېرىدۇ ھەمدە توسىدۇ؛
جىسمانىي، مال-مۈلۈك ياكى باشقا زىيان سالغانلار قانۇن بويىچە مۇناسىپ ھەق تەلەپ جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك؛
ئامانلىق باشقۇرۇشقا خىلاپ قىلمىش شەكىللەندۈرگەنلىرىگە قانۇن بويىچە ئامانلىق باشقۇرۇش جازاسى بېرىلىدۇ.

40-ماددا دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىگە مەسئۇل ھۆكۈمەت خادىملىرىدىن خىزمەت ھوقۇقىدىن كەلسە-كەلمەس پايدىلانغان، خىزمەتتە بىپەرۋالىق قىلغان، نەپسانىيەتچىلىك قىلغانلىرىغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ.

41-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەر قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

6-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

42-ماددا بۇ قانۇن 2024-يىل 9-ئاينىڭ 21-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.