( 2023-يىلى 9-ئاينىڭ 1-كۈنى 14-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 5-يىغىنىدا ماقۇللاندى )

1-ماددا بۇ قانۇن چەت ئەل دۆلەتلىرىنىڭ كەچۈرۈم قىلىش تۈزۈمىنى تاكامۇللاشتۇرۇش، جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىلىرىنىڭ چەت ئەلگە چېتىلىدىغان دۆلەت ۋە ئۇنىڭ مال-مۈلكىگە چېتىلىدىغان ھەق تەلەپ دېلولىرىنى باشقۇرۇش تەۋەلىكىنى ئايدىڭلاشتۇرۇش، دەۋالاشقۇچىلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش، دۆلەتنىڭ ئىگىلىك ھوقۇقى ۋە باراۋەرلىكىنى قوغداش، تاشقى دوستلۇق ئالاقىسىنى ئىلگىرى سۈرۈش مەقسىتىدە، ئاساسىي قانۇنغا بىنائەن چىقىرىلدى.

2-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان چەت ئەل دۆلەتلىرى مۇنۇلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ :

( 1 ) چەت ئەلنىڭ ئىگىلىك ھوقۇقىغا ئىگە دۆلەتلىرى؛

( 2 ) چەت ئەلنىڭ ئىگىلىك ھوقۇقىغا ئىگە دۆلەتلىرىنىڭ دۆلەت ئورگانلىرى ياكى تەركىبىي قىسمى؛

( 3 ) چەت ئەلنىڭ ئىگىلىك ھوقۇقىغا ئىگە دۆلەتلىرى ئىگىلىك ھوقۇقى يۈرگۈزۈش ھوقۇقى بەرگەن ھەمدە شۇ ھوقۇق ئاساسىدا پائالىيەت بىلەن شۇغۇللىنىدىغان تەشكىلات ياكى شەخسلەر.

3-ماددا چەت ئەل دۆلەتلىرى ۋە ئۇنىڭ مال-مۈلكى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىسىدە باشقۇرۇش تەۋەلىكىدە كەچۈرۈم قىلىنىدۇ، بۇ قانۇندا ئايرىم بەلگىلەنگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

4-ماددا چەت ئەل دۆلەتلىرى تۆۋەندىكى ئۇسۇللارنىڭ بىرى ئارقىلىق مۇئەييەن ئىش ياكى دېلو توغرىسىدا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىسىنىڭ باشقۇرۇش تەۋەلىكىنى قوبۇل قىلىدىغانلىقىنى ئېنىق بىلدۈرسە، شۇ ئىش ياكى دېلو ھەققىدىكى دەۋادا، چەت ئەل دۆلىتىنىڭ جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىدىكى سوت مەھكىمىسىدە باشقۇرۇش تەۋەلىكى كەچۈرۈم قىلىنمايدۇ :

( 1 ) خەلقئارا شەرتنامە؛

( 2 ) يازما كېلىشىم؛

( 3 ) دېلونى بىر تەرەپ قىلىدىغان جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىسىگە يازما ھۆججەت تاپشۇرۇش؛

( 4 ) دىپلوماتىيە يولى قاتارلىق ئۇسۇللار ئارقىلىق جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىگە يازما ھۆججەت تاپشۇرۇش؛

( 5 ) جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىلىرىنىڭ باشقۇرۇش تەۋەلىكىنى قوبۇل قىلىدىغانلىقىنى ئېنىق بىلدۈرىدىغان باشقا ئۇسۇللار.

5-ماددا چەت ئەل دۆلەتلىرىدە تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، مۇئەييەن ئىش ياكى دېلو توغرىسىدا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىسىنىڭ باشقۇرۇش تەۋەلىكىنى قوبۇل قىلىدۇ، دەپ قارىلىدۇ :

( 1 ) دەۋاگەر سۈپىتىدە جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىسىگە دەۋا قىلىش؛

( 2 ) جاۋابكار سۈپىتىدە جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىسى قوبۇل قىلغان دەۋاغا قاتنىشىش ھەمدە دېلودىكى ئەمەلىي مەسىلىگە جاۋاب بېرىش ياكى قارشى دەۋا قىلىش؛

( 3 ) 3-كىشى سۈپىتىدە جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىسى قوبۇل قىلغان دەۋاغا قاتنىشىش؛

( 4 ) جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىلىرى دەۋاگەر سۈپىتىدە دەۋا قىلغاندا ياكى 3-كىشى سۈپىتىدە دەۋا تەلىپى قىلغاندا، شۇ دەۋا ياكى شۇ دەۋانىڭ تەلىپى بىلەن ئوخشاش قانۇن مۇناسىۋىتى ياكى پاكىت بىلەن قارشى دەۋا قىلىنىدۇ.

چەت ئەل دۆلەتلىرىدە ئالدىنقى تارماقنىڭ ( 2 ) تارماقچىسىدا بەلگىلەنگەن ئەھۋاللار كۆرۈلسە، لېكىن ئۇنىڭ يۇقىرىقى جاۋاب بېرىشتىن بۇرۇن كەچۈرۈم قىلىشنى تەشەببۇس قىلىدىغان پاكىتنىڭ بارلىقىنى بىلگىلى بولمىسا، شۇ پاكىتنى بىلگەن ياكى بىلىشكە تېگىشلىك بولغان مۇۋاپىق ۋاقىت ئىچىدە باشقۇرۇش تەۋەلىكىنى كەچۈرۈم قىلىشنى تەشەببۇس قىلسا بولىدۇ.

6-ماددا چەت ئەل دۆلەتلىرىدە تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىسىنىڭ باشقۇرۇش تەۋەلىكىنى قوبۇل قىلدى دەپ قارالمايدۇ :

( 1 ) كەچۈرۈم قىلىشنى تەشەببۇس قىلىش ئۈچۈنلا دەۋاغا جاۋاب قايتۇرۇش؛

( 2 ) چەت ئەل دۆلەتلىرىنىڭ ۋەكىللىرى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىسىدە سوتقا چىقىپ گۇۋاھلىق بەرسە؛

( 3 ) مۇئەييەن ئىش ياكى دېلودا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ قانۇنىنى تەتبىقلاشقا قوشۇلۇش.

7-ماددا چەت ئەل دۆلەتلىرى بىلەن جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان باشقا دۆلەتلەرنىڭ تەشكىلاتى ياكى شەخسلىرى ئېلىپ بارغان سودا پائالىيىتى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى تەۋەسىدە ياكى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى ساھەسىنىڭ سىرتىدا يۈز بەرگەن بولسىمۇ، لېكىن جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى ساھەسىدە بىۋاسىتە تەسىر پەيدا قىلغان بولسا، سودا پائالىيىتى كەلتۈرۈپ چىقارغان دەۋا ھېسابلىنىدۇ،
چەت ئەل دۆلەتلىرىنىڭ جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىلىرىدە باشقۇرۇش تەۋەلىكى كەچۈرۈم قىلىنمايدۇ.

بۇ قانۇندا ئېيتىلغان سودا پائالىيىتى ئىگىلىك ھوقۇقى يۈرگۈزۈلمىگەن مال ياكى مۇلازىمەت توغرىسىدىكى سودا، مەبلەغ سېلىش، قەرز بېرىش، شۇنىڭدەك باشقا سودا خاراكتېرىگە ئىگە ھەرىكەتنى كۆرسىتىدۇ.
جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىلىرى بىر تۈرلۈك ھەرىكەتنىڭ سودا پائالىيىتىگە تەۋە ياكى تەۋە ئەمەسلىكىنى بېكىتكەندە، شۇ ھەرىكەتنىڭ خاراكتېرى ۋە مەقسىتىنى ھەر تەرەپلىمە ئويلىشىشى كېرەك.

8-ماددا چەت ئەل دۆلەتلىرى شەخسلەر قىلغان ئەمگەك ياكى ئەمگەك مۇلازىمىتىگە ئېرىشىش ئۈچۈن ئىمزالىغان توختامنىڭ ھەممىسىنى ياكى بىر قىسمىنى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى ساھەسىدە ئىجرا قىلسا، شۇ توختام سەۋەبىدىن كېلىپ چىققان دەۋادا، چەت ئەل دۆلىتى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىسىدە باشقۇرۇش تەۋەلىكى جەھەتتىكى كەچۈرۈم قىلىشتىن بەھرىمەن بولمايدۇ، لېكىن تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا :

( 1 ) شەخس قىلغان ئەمگەك ياكى ئەمگەك مۇلازىمىتىگە ئېرىشىش شۇ چەت ئەل دۆلىتىنىڭ ئىگىلىك ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈشتىكى مۇئەييەن فۇنكسىيەسىنى ئادا قىلىش ئۈچۈندۇر؛

( 2 ) ئەمگەك ياكى ئەمگەك مۇلازىمىتى قىلىدىغان شەخس دىپلوماتىيە ۋەكىلى، كونسۇل ئەمەلدارى، كەچۈرۈم قىلىشتىن بەھرىمەن بولىدىغان خەلقئارا تەشكىلاتلارنىڭ جۇڭگودا تۇرۇشلۇق ۋەكىل ئاپپاراتىنىڭ خادىملىرى ياكى ئالاقىدار كەچۈرۈم قىلىنىشتىن بەھرىمەن بولىدىغان باشقا خادىملار؛

( 3 ) ئەمگەك ياكى ئەمگەك مۇلازىمىتى قىلىدىغان شەخس دەۋا قىلغاندا شۇ چەت ئەل دۆلىتىنىڭ دۆلەت تەۋەلىكىگە ئىگە بولىدۇ ھەمدە جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى تەۋەسىدە دائىم تۇرىدىغان ئورنى بولمايدۇ؛

( 4 ) چەت ئەل دۆلەتلىرىنىڭ جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى بىلەن ئايرىم كېلىشىمى بار.

9-ماددا چەت ئەل دۆلەتلىرىنىڭ جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى ساھەسىدىكى مۇناسىۋەتلىك ھەرىكىتى كەلتۈرۈپ چىقارغان جىسمانىي زەخىم، ئۆلۈم ياكى كۆچمە مۈلۈك، كۆچمەس مۈلۈك زىيىنى كەلتۈرۈپ چىقارغان تۆلەم دەۋاسىدا، چەت ئەل دۆلىتىنىڭ جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىسىدىكى باشقۇرۇش تەۋەلىكى كەچۈرۈم قىلىنمايدۇ.

10-ماددا تۆۋەندىكى مال-مۈلۈك ئىشلىرى دەۋاسىدا، چەت ئەل دۆلەتلىرىنىڭ جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىلىرىدىكى باشقۇرۇش تەۋەلىكى كەچۈرۈم قىلىنمايدۇ :

( 1 ) شۇ چەت ئەل دۆلىتىنىڭ جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى تەۋەسىدىكى كۆچمەس مۈلۈككە بولغان ھەرقانداق ھوقۇق-مەنپەئىتى ياكى مەجبۇرىيىتى؛

( 2 ) شۇ چەت ئەل دۆلىتىنىڭ كۆچمە مۈلۈك، كۆچمەس مۈلۈككە قىلغان ھەدىيە، ۋەسىيەتلىك ھەدىيە، ئۇنىڭغا ۋارىسلىق قىلىش ياكى ۋارىسلىق قىلىدىغان كىشى چىقماسلىق سەۋەبىدىن شەكىللەنگەن ھەرقانداق ھوقۇق-مەنپەئىتى ياكى مەجبۇرىيىتى؛

( 3 ) ھاۋالە مال-مۈلۈك، ۋەيران بولغان مال-مۈلۈكنى باشقۇرۇش ياكى قانۇنىي ئىگە، قانۇنىي ئىگە ئەمەس تەشكىلات بىلەن ھېسابات ئېنىقلاشتا، شۇ چەت ئەل دۆلىتىنىڭ ھوقۇق-مەنپەئىتى ياكى مەجبۇرىيىتىگە چېتىلىدۇ.

11-ماددا تۆۋەندىكى بىلىم مۈلۈك ھوقۇقى ئىشلىرى دەۋاسىدا، چەت ئەل دۆلەتلىرىنىڭ جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىسىدىكى باشقۇرۇش تەۋەلىكى كەچۈرۈم قىلىنمايدۇ :

( 1 ) شۇ چەت ئەل دۆلىتىنىڭ جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ قانۇنى تەرىپىدىن قوغدىلىدىغان بىلىم مۈلۈك ھوقۇقىنىڭ تەۋەلىكى ۋە مۇناسىۋەتلىك ھوقۇق-مەنپەئىتىنى بېكىتىش؛

( 2 ) شۇ چەت ئەل دۆلىتى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى ساھەسىدە جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ قانۇنى تەرىپىدىن قوغدىلىدىغان بىلىم مۈلۈك ھوقۇقى ۋە مۇناسىۋەتلىك ھوقۇق-مەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزىدۇ.

12-ماددا چەت ئەل دۆلەتلىرى بىلەن جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان باشقا دۆلەتلەرنىڭ تەشكىلاتلىرى ياكى شەخسلىرى ئوتتۇرىسىدىكى سودا پائالىيىتىدە كېلىپ چىققان تالاش-تارتىش يازما كېلىشىم بويىچە كېسىم قىلىشقا سۇنۇلغان بولسا،
ياكى چەت ئەل دۆلەتلىرى خەلقئارا مەبلەغ سېلىش شەرتنامىسى قاتارلىق يازما شەكىللەر ئارقىلىق ئۆزىنىڭ جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان باشقا دۆلەتلەرنىڭ تەشكىلاتى ياكى شەخسلىرى بىلەن بولغان مەبلەغ سېلىش تالاش-تارتىشىنى كېسىم قىلىشقا قوشۇلسا، سوت مەھكىمىسىنىڭ تەكشۈرۈشىگە تېگىشلىك تۆۋەندىكى ئىشلارنى چەت ئەل دۆلىتى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىسىدە باشقۇرۇش تەۋەلىكىدىن كەچۈرۈم قىلمايدۇ :

( 1 ) كېسىم كېلىشىمىنىڭ كۈچى؛

( 2 ) كېسىم-كېسىمنى ئېتىراپ قىلىش ۋە ئىجرا قىلىش؛

( 3 ) كېسىم-كېسىمنى بىكار قىلىش؛

( 4 ) قانۇندا بەلگىلەنگەن، جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىسى كېسىمنى تەكشۈرىدىغان باشقا ئىشلار.

13-ماددا چەت ئەل دۆلەتلىرىنىڭ مال-مۈلكىنى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىلىرىدە ئەدلىيەلىك مەجبۇرلاش تەدبىرى ئارقىلىق كەچۈرۈم قىلىشقا بولىدۇ.

چەت ئەل دۆلەتلىرى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىلىرىنىڭ باشقۇرۇش تەۋەلىكىنى قوبۇل قىلسا، ئەدلىيەلىك مەجبۇرلاش تەدبىرىدىن ۋاز كەچتى، دەپ قارالمايدۇ.

14-ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، چەت ئەل دۆلەتلىرىنىڭ مال-مۈلكى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىسىدە ئەدلىيەلىك مەجبۇرلاش تەدبىرى بويىچە كەچۈرۈم قىلىنمايدۇ :

( 1 ) چەت ئەل دۆلەتلىرى خەلقئارا شەرتنامە، يازما كېلىشىم ياكى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىسىگە يازما ھۆججەت تاپشۇرۇش قاتارلىق ئۇسۇللار ئارقىلىق قانۇن يۈرگۈزۈش مەجبۇرلاش تەدبىرىدىن ۋاز كېچىدىغانلىقىنى ئېنىق بىلدۈرسە؛

( 2 ) چەت ئەل دۆلەتلىرى قانۇن يۈرگۈزۈشكە مەجبۇرلاش تەدبىرىنى ئىجرا قىلىشقا ئاجرىتىپ بەرگەن ياكى مەخسۇس بەلگىلەنگەن مال-مۈلۈكنى؛

( 3 ) جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىسىنىڭ كۈچكە ئىگە ھۆكۈمى ۋە كېسىملىرىنى ئىجرا قىلىش ئۈچۈن، چەت ئەل دۆلەتلىرىنىڭ جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى تەۋەسىدە تۇرىدىغان، سودا پائالىيىتىگە ئىشلىتىدىغان ھەمدە دەۋا بىلەن ئالاقىسى بولغان مال-مۈلكىگە ئەدلىيەلىك مەجبۇرلاش تەدبىرى قوللىنىلىدۇ.

15-ماددا تۆۋەندىكى چەت ئەل دۆلەتلىرىنىڭ مال-مۈلكى مۇشۇ قانۇننىڭ 14-ماددىسىنىڭ 3-تارماقچىسىدا بەلگىلەنگەن سودا پائالىيىتىگە ئىشلىتىلىدىغان مال-مۈلۈك دەپ قارالمايدۇ :

( 1 ) دىپلوماتىيە ۋەكىل ئاپپاراتى، كونسۇل ئاپپاراتى، ئالاھىدە ئەلچىلەر ئۆمىكى، خەلقئارا تەشكىلاتتا تۇرۇشلۇق ۋەكىللەر ئۆمىكى ياكى خەلقئارا يىغىنغا ئەۋەتكەن ۋەكىللەر ئۆمىكى ھۆكۈمەت ئىشىغا ئىشلىتىش مەقسىتىدە ئەۋەتكەن مال-مۈلۈك، جۈملىدىن بانكا ھېساباتىدىكى پۇل؛

( 2 ) ھەربىي خاراكتېرگە ئىگە مال-مۈلۈك ياكى ھەربىي ئىشلارغا ئىشلىتىش، ئىشلىتىش مەقسىتىدە بولغان مال-مۈلۈك؛

( 3 ) چەت ئەل ۋە رايون ئىقتىسادى بىر گەۋدىلەشكەن تەشكىلاتلاردىكى مەركىزىي بانكا ياكى مەركىزىي بانكىنىڭ فۇنكسىيەسىنى ئادا قىلىدىغان پۇل مۇئامىلە باشقۇرۇش ئاپپاراتىنىڭ مال-مۈلكى، جۈملىدىن نەق پۇل، ۋېكسېل، بانكا ئامانەت پۇلى، باھالىق ئاكسىيە، تاشقى پېرېۋوت زاپىسى، ئالتۇن زاپىسى، شۇنىڭدەك مەركىزىي بانكا ياكى مەركەز بانكىسىنىڭ فۇنكسىيەسىنى ئادا قىلىدىغان شۇ پۇل مۇئامىلە باشقۇرۇش ئاپپاراتىنىڭ كۆچمەس مۈلكى ۋە باشقا مال-مۈلكى؛

( 4 ) شۇ دۆلەتنىڭ مەدەنىيەت مىراسى ياكى ئارخىپىنىڭ بىر قىسمىنى تەشكىل قىلىدىغان ھەمدە ساتىدىغان ياكى سېتىش مەقسىتىدە بولمىغان مال-مۈلۈكلەر؛

( 5 ) كۆرگەزمىگە ئىشلىتىلىدىغان پەن-مەدەنىيەت، تارىخىي قىممەتكە ئىگە بۇيۇملار ھەمدە سېتىشقا ئىشلىتىلمەيدىغان ياكى سېتىش مەقسىتىدە بولمىغان مال-مۈلۈكلەر؛

( 6 ) جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىسى سودا پائالىيىتىگە ئىشلىتىلىدىغان باشقا مال-مۈلۈك دەپ قارىمايدۇ.

16-ماددا چەت ئەل دۆلەتلىرى ۋە ئۇنىڭ مال-مۈلكى ھەق تەلەپ دېلولىرىنى سوت قىلىش ۋە ئىجرا قىلىش تەرتىپى توغرىسىدا بۇ قانۇندا بەلگىلەنمىگەنلىرىگە جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ھەق تەلەپ دەۋا قانۇنى ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك قانۇنلاردىكى بەلگىلىمىلەر تەتبىقلىنىدۇ.

17-ماددا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىلىرى چەت ئەل دۆلەتلىرىگە چاقىرىق قەغىزى ياكى باشقا دەۋا ھۆججەتلىرىنى يەتكۈزۈشتە تۆۋەندىكى ئۇسۇللارنى قوللىنىشى كېرەك :

( 1 ) چەت ئەل دۆلەتلىرىنىڭ جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى بىلەن تۈزگەن ياكى ئورتاق قاتناشقان شۇ خەلقئارا شەرتنامىلەردە بەلگىلەنگەن ئۇسۇلى؛

( 2 ) چەت ئەل دۆلىتى قوبۇل قىلىدىغان ھەمدە جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ قانۇنى مەنئى قىلمايدىغان باشقا ئۇسۇللار.

ئالدىنقى تارماقتىكى ئۇسۇل ئارقىلىق يەتكۈزۈپ بەرگىلى بولمىسا، شۇ چەت ئەلنىڭ دىپلوماتىيە كىنىشكا شەكلى ئارقىلىق يەتكۈزۈپ بېرىشكە بولىدۇ، دىپلوماتىيە كىنىشكا چىقىرىلغان كۈن يەتكۈزۈپ بولدۇم دەپ قارىلىدۇ.

مۇشۇ ماددىنىڭ 1-تارمىقى، 2-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن ئۇسۇل بويىچە يەتكۈزۈلگەن دەۋا ھۆججىتىنىڭ شۇ چەت ئەل دۆلىتى بىلەن جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى تۈزگەن ياكى ئورتاق قاتناشقان خەلقئارا شەرتنامىلەردىكى بەلگىلىمە بويىچە مۇناسىۋەتلىك تىلنىڭ تەرجىمە نۇسخىسى قوشۇمچە قىلىنىشى كېرەك، مۇناسىۋەتلىك خەلقئارا شەرتنامە بولمىسا، شۇ چەت ئەل دۆلىتىنىڭ ھۆكۈمەت تىلىدىكى تەرجىمە نۇسخىسى قوشۇمچە قىلىنىدۇ.

چەت ئەل دۆلەتلىرىگە دەۋا خېتىنىڭ كۆچۈرمىسىنى يەتكۈزگەندە، چەت ئەل دۆلىتىگە دەۋا خېتىنىڭ قوشۇمچە نۇسخىسىنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىن 3 ئاي ئىچىدە ئۆزىنى ئاقلاش خېتى بېرىشنى بىرلىكتە ئۇقتۇرۇش كېرەك.

چەت ئەل دۆلەتلىرى ئۆزى ئوتتۇرىغا قويغان دەۋادا ئەمەلىي مەسىلىگە جاۋاب بەرگەندىن كېيىن، دەۋا ھۆججىتىنى يەتكۈزۈش ئۇسۇلى توغرىسىدا يەنە باشقىچە پىكىر بەرسە بولمايدۇ.

18-ماددا يەتكۈزۈپ بېرىش تاماملانغاندىن كېيىن، چەت ئەل دۆلەتلىرى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىسى بەلگىلەپ بەرگەن مۆھلەتتە سوتقا چىقمىسا، سوت مەھكىمىسى شۇ چەت ئەل دۆلىتىنىڭ باشقۇرۇش تەۋەلىكى بويىچە كەچۈرۈم قىلىشتىن بەھرىمەن بولىدىغان-بولمايدىغانلىقىنى تەشەببۇسكارلىق بىلەن تەكشۈرۈشى كېرەك.
چەت ئەل دۆلەتلىرىنىڭ جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىلىرىدە باشقۇرۇش تەۋەلىكى بويىچە كەچۈرۈم قىلىش ھوقۇقى بولمىغان دېلولىرىغا سوت مەھكىمىسى دەرقەمسىز ھۆكۈم چىقارسا بولىدۇ، لېكىن دەۋا ھۆججەتلىرى يەتكۈزۈلگەن كۈندىن ئالتە ئايدىن كېيىن ھۆكۈم چىقىرىشى كېرەك.

جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىلىرى چەت ئەل دۆلەتلىرىگە دەرقەمسىز ھۆكۈم چىقىرىشنى مۇشۇ قانۇننىڭ 17-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە يەتكۈزۈشى كېرەك.

چەت ئەل دۆلەتلىرىنىڭ جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىسىگە دەرقەمسىز ھۆكۈم چىقىرىپ نارازىلىق ئەرزى بېرىش مۇددىتى ئالتە ئاي بولىدۇ، ھۆكۈمنامە يەتكۈزۈلگەن كۈندىن باشلاپ ھېسابلىنىدۇ.

19-ماددا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى دىپلوماتىيە مىنىستىرلىقى دۆلەتنىڭ ھەرىكىتىگە مۇناسىۋەتلىك تۆۋەندىكى پاكىت مەسىلىلىرى توغرىسىدا چىقارغان ئىسپات ھۆججىتىگە جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىسى ئىشىنىشى كېرەك :

( 1 ) دېلودىكى مۇناسىۋەتلىك دۆلەتلەر مۇشۇ قانۇننىڭ 2-ماددىسىنىڭ ( 1 ) تارماقچىسىدىكى چەت ئەل ئىگىلىك ھوقۇقىغا ئىگە دۆلەتلەرنى شەكىللەندۈرەمدۇ-يوق؛

( 2 ) مۇشۇ قانۇننىڭ 17-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن دىپلوماتىيە گۇۋاھنامىسى يەتكۈزۈلەمدۇ-يوق، شۇنىڭدەك قاچان يەتكۈزۈلىدۇ؛

( 3 ) دۆلەتنىڭ ھەرىكىتىگە مۇناسىۋەتلىك باشقا ئەمەلىي مەسىلىلەر.

ئالدىنقى تارماقتىكى باشقا دىپلوماتىيە ئىشلىرى قاتارلىق مۇھىم، زور دۆلەت مەنپەئىتىگە چېتىلىدىغان باشقا مەسىلىلەرگە قارىتا، جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ دىپلوماتىيە مىنىستىرلىقى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوت مەھكىمىسىگە پىكىر بەرسە بولىدۇ.

20-ماددا بۇ قانۇندا چەت ئەلنىڭ دىپلوماتىيە ۋەكىل ئاپپاراتى، كونسۇل ئاپپاراتى، ئالاھىدە ئەلچى ئۆمىكى، خەلقئارا تەشكىلاتتا تۇرۇشلۇق ۋەكىللەر ئۆمىكى، خەلقئارا يىغىنغا ئەۋەتكەن ۋەكىللەر ئۆمىكى ۋە يۇقىرىقى ئاپپاراتنىڭ مۇناسىۋەتلىك خادىملىرىنىڭ جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ قانۇنلىرى، جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى تۈزگەن ياكى قاتناشقان خەلقئارا شەرتنامىلەرگە ئاساسەن بەھرىمەن بولىدىغان ئىمتىياز ۋە كەچۈرۈم قىلىشى بەلگىلەنگەن.

بۇ قانۇندا چەت ئەل دۆلەت باشلىقى، ھۆكۈمەت باشلىقى، دىپلوماتىيە مىنىستىرى شۇنداقلا باشقا ئوخشاش سالاھىيەتكە ئىگە ئەمەلدارلارنىڭ جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ قانۇنى، جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى تۈزگەن ياكى قاتناشقان خەلقئارا شەرتنامىلەر، شۇنىڭدەك خەلقئارا ئادەت بويىچە بەھرىمەن بولىدىغان ئىمتىياز ۋە كەچۈرۈم قىلىنىشىغا تەسىر يەتكۈزمەيدۇ، دەپ بەلگىلەنگەن.

21-ماددا چەت ئەللەرنىڭ جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىگە بەرگەن دۆلىتى ۋە ئۇنىڭ مال-مۈلكىدىن كەچۈرۈم قىلىش تەمىناتى مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگىنىدىن تۆۋەن بولسا، جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى باراۋەر پىرىنسىپنى يولغا قويىدۇ.

22-ماددا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى تۈزگەن ياكى قاتناشقان خەلقئارا شەرتنامىلەردە مۇشۇ قانۇندىكىگە ئوخشاش بولمىغان بەلگىلىمە بولسا، شۇ خەلقئارا شەرتنامىدىكى بەلگىلىمە تەتبىقلىنىدۇ، لېكىن جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى ساقلاپ قالىدىغانلىقىنى ئېلان قىلغان ماددىلار بۇنىڭ سىرتىدا.

23-ماددا بۇ قانۇن 2024-يىل 1-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.