2004-يىل 3-ئاينىڭ 14-كۈنى 10-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى

2-قېتىملىق يىغىندا ماقۇللاندى

18-ماددا ئاساسىي قانۇن كىرىش سۆزىنىڭ 7-تەبىئىي بۆلىكىدە «ماركسىزم-لېنىنىزم، ماۋ زېدۇڭ ئىدىيەسى، دېڭ شياۋپىڭ نەزەرىيەسىنىڭ يېتەكچىلىكىدە»«ماركسىزم-ماركسىزم، ماۋ زېدۇڭ ئىدىيەسىنى، دېڭ شياۋپىڭ نەزەرىيەسى ۋە < ئۈچكە ۋەكىللىك قىلىش > مۇھىم ئىدىيەسىنىڭ يېتەكچىلىكىدە»دەپ تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى،
«جۇڭگوچە سوتسىيالىزم قۇرۇش يولىنى بويلاپ»«جۇڭگوچە سوتسىيالىزم يولىنى بويلاپ»دېگەن تۈزىتىش كىرگۈزۈلگەن، «سانائەت، يېزا ئىگىلىكى، دۆلەت مۇداپىئەسى ۋە پەن ـ تېخنىكىنى زامانىۋىلاشتۇرۇشنى تەدرىجىي ئىشقا ئاشۇرۇش»تىن كېيىن «ماددىي مەدەنىيلىك، سىياسىي مەدەنىيلىك ۋە مەنىۋى مەدەنىيلىكنىڭ ماس تەرەققىياتىغا تۈرتكە بولۇش»قوشۇلغان.
بۇ تەبىئىي بۆلەككە مۇناسىپ ھالدا مۇنداق تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى:«جۇڭگو يېڭى دېموكراتىك ئىنقىلابىنىڭ غەلىبىسى ۋە سوتسىيالىزم ئىشلىرىنىڭ مۇۋەپپەقىيىتى جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ جۇڭگودىكى ھەر مىللەت خەلققە رەھبەرلىك قىلىپ، ماركسىزم-لېنىنىزم، ماۋ زېدۇڭ ئىدىيەسىنىڭ يېتەكچىلىكىدە، ھەقىقەتتە چىڭ تۇرۇپ، خاتالىقنى تۈزىتىپ، نۇرغۇن جاپا-مۇشەققەت ۋە خەۋپ-خەتەر، توسالغۇلارنى يېڭىشى ئارقىلىق قولغا كەلگەن.
دۆلىتىمىز ئۇزاققىچە سوتسىيالىزمنىڭ دەسلەپكى باسقۇچىدا تۇرىدۇ.
دۆلەتنىڭ تۈپ ۋەزىپىسى جۇڭگوچە سوتسىيالىزم يولىنى بويلاپ، كۈچنى مەركەزلەشتۈرۈپ سوتسىيالىستىك زامانىۋىلاشتۇرۇش قۇرۇلۇشى ئېلىپ بېرىش.
جۇڭگودىكى ھەر مىللەت خەلق داۋاملىق تۈردە جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ رەھبەرلىكىدە، ماركسىزم-لېنىنىزم، ماۋ زېدۇڭ ئىدىيەسى، دېڭ شياۋپىڭ نەزەرىيەسى ۋە < ئۈچكە ۋەكىللىك قىلىش > مۇھىم ئىدىيەسىنىڭ يېتەكچىلىكىدە، خەلق دېموكراتىيەسى دىكتاتۇرىسىدا چىڭ تۇرۇپ، سوتسىيالىزم يولىدا چىڭ تۇرۇپ، ئىسلاھات، ئېچىۋېتىشتە چىڭ تۇرۇپ، سوتسىيالىزمنىڭ تۈرلۈك تۈزۈملىرىنى ئۈزلۈكسىز مۇكەممەللەشتۈرۈپ، سوتسىيالىستىك بازار ئىگىلىكىنى راۋاجلاندۇرىدۇ، سوتسىيالىستىك دېموكراتىيەنى راۋاجلاندۇرىدۇ،
سوتسىيالىستىك قانۇنچىلىقنى تاكامۇللاشتۇرۇپ، ئۆز كۈچىگە تايىنىپ ئىش كۆرۈپ، جاپاغا چىداپ كۈرەش قىلىپ، سانائەت، يېزا ئىگىلىكى، دۆلەت مۇداپىئەسى ۋە پەن-تېخنىكىنى پەيدىنپەي زامانىۋىلاشتۇرۇپ، ماددىي مەدەنىيلىك، سىياسىي مەدەنىيلىك ۋە مەنىۋى مەدەنىيلىكنىڭ ماس تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈپ، دۆلىتىمىزنى باي-قۇدرەتلىك، دېموكراتىك، مەدەنىي سوتسىيالىستىك دۆلەت قىلىپ قۇرۇپ چىقىش.
»

19-ماددا ئاساسىي قانۇن كىرىش سۆزىنىڭ 10-تەبىئىي بۆلىكىنىڭ 2-جۈملىسى:«ئۇزاق مۇددەتلىك ئىنقىلاب ۋە قۇرۇلۇش جەريانىدا، جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسى رەھبەرلىك قىلىدىغان، دېموكراتىك پارتىيە-گۇرۇھلار ۋە خەلق تەشكىلاتلىرى قاتناشقان، بارلىق سوتسىيالىستىك ئەمگەكچىلەر، سوتسىيالىزمنى ھىمايە قىلىدىغان ۋەتەنپەرۋەرلەر ۋە ۋەتەننىڭ بىرلىكىنى ھىمايە قىلىدىغان ۋەتەنۋەرلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالغان كەڭ ۋەتەنپەرۋەرلىك بىرلىك سېپى قۇرۇلدى، »
بۇ بىرلىك سەپ داۋاملىق مۇستەھكەملىنىدۇ ۋە تەرەققىي قىلىدۇ.
«ئۇزاق مۇددەتلىك ئىنقىلاب ۋە قۇرۇلۇش داۋامىدا، جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسى رەھبەرلىك قىلىدىغان، دېموكراتىك پارتىيە-گۇرۇھلار ۋە خەلق تەشكىلاتلىرى قاتناشقان، بارلىق سوتسىيالىستىك ئەمگەكچىلەر، سوتسىيالىزم ئىشلىرىنىڭ قۇرغۇچىلىرى، سوتسىيالىزمنى ھىمايە قىلىدىغان ۋەتەنپەرۋەرلەر ۋە ۋەتەننىڭ بىرلىكىنى ھىمايە قىلىدىغان ۋەتەنۋەرلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالغان كەڭ ۋەتەنپەرۋەرلىك بىرلىك سېپى قۇرۇلدى،
بۇ بىرلىك سەپ داۋاملىق مۇستەھكەملىنىدۇ ۋە تەرەققىي قىلىدۇ.
»

20-ماددا ئاساسىي قانۇننىڭ 10-ماددىسىنىڭ 3-تارمىقىدىكى «دۆلەت ئومۇم مەنپەئىتىنىڭ ئېھتىياجى بىلەن، قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە يەرنى ئېلىپ ئىشلەتسە بولىدۇ».
«دۆلەت ئومۇمنىڭ مەنپەئىتىنىڭ ئېھتىياجى بىلەن، قانۇندىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە يەرنى ئالسا ياكى ئىشلەتسە بولىدۇ ھەمدە تولۇقلىما بېرىدۇ»دەپ تۈزىتىش كىرگۈزۈلىدۇ.
»

21-ماددا ئاساسىي قانۇننىڭ 11-ماددىسىنىڭ 2-تارمىقى «دۆلەت يەككە ئىگىلىك، خۇسۇسىي ئىگىلىكنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇقى ۋە مەنپەئەتىنى قوغدايدۇ.
دۆلەت يەككە ئىگىلىك، خۇسۇسىي ئىگىلىكنى يېتەكلەيدۇ، نازارەت قىلىدۇ ۋە باشقۇرىدۇ.
«دۆلەت يەككە ئىگىلىك، خۇسۇسىي ئىگىلىك قاتارلىق ئومۇمىي مۈلۈكچىلىكتە بولمىغان ئىگىلىكنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتى ۋە مەنپەئىتىنى قوغدايدۇ»دەپ تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى.
دۆلەت ئومۇمىي مۈلۈكچىلىكتە بولمىغان ئىگىلىكنىڭ تەرەققىياتىغا ئىلھام، مەدەت بېرىدۇ ۋە يېتەكچىلىك قىلىدۇ ھەمدە ئومۇمىي مۈلۈكچىلىكتە مىگەن ئىگىلىكنى قانۇن بويىچە نازارەت قىلىدۇ ۋە باشقۇرىدۇ.
»

22-ماددا ئاساسىي قانۇننىڭ 13-ماددىسىدا «دۆلەت پۇقرالارنىڭ قانۇنلۇق كىرىمى، ئامانىتى، ئۆيى ۋە باشقا قانۇنلۇق مال-مۈلكىنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقىنى قوغدايدۇ»دەپ بەلگىلەنگەن.
«دۆلەت پۇقرالارنىڭ خۇسۇسىي مال-مۈلكىگە بولغان ۋارىسلىق ھوقۇقىنى قانۇندىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە قوغدايدۇ.»
«پۇقرالارنىڭ قانۇنلۇق خۇسۇسىي مال-مۈلكىگە دەخلى-تەرۇز قىلىنمايدۇ»دەپ تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى.
«دۆلەت پۇقرالارنىڭ خۇسۇسىي مۈلۈك ھوقۇقىنى ۋە ۋارىسلىق ھوقۇقىنى قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە قوغدايدۇ.»
«دۆلەت جامائەت مەنپەئىتىنىڭ ئېھتىياجى بىلەن، پۇقرالارنىڭ خۇسۇسىي مۈلكىنى قانۇندىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە ئالسا ياكى ئىشلەتسە بولىدۇ ھەمدە تولۇقلىما بېرىدۇ.»
»

23-ماددا ئاساسىي قانۇننىڭ 14-ماددىسىغا بىر نۇسخا كۆپەيتىلىپ، 4-تارمىقى قىلىنىدۇ:«دۆلەت ئىقتىسادىي تەرەققىيات سەۋىيەسىگە ئۇيغۇنلاشقان ئىجتىمائىي كاپالەت تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ، تاكامۇللاشتۇرىدۇ».
»

24-ماددا ئاساسىي قانۇننىڭ 33-ماددىسىغا بىر نۇسخا كۆپەيتىلىپ، 3-تارمىقى قىلىنىدۇ:«دۆلەت كىشىلىك ھوقۇققا ھۆرمەت قىلىدۇ ۋە كاپالەتلىك قىلىدۇ».
3-تارمىقى مۇناسىپ ھالدا 4-تارماققا ئۆزگەرتىلدى.

25-ماددا ئاساسىي قانۇننىڭ 59-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقىدىكى «مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلەر ۋە ئارمىيە سايلىغان ۋەكىللەردىن تەركىب تاپىدۇ.
ھەممە ئاز سانلىق مىللەتنىڭ مۇۋاپىق ساندا ۋەكىلى بولۇشى لازىم.
«مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلەر، ئالاھىدە مەمۇرىي رايونلار ۋە ئارمىيە سايلىغان ۋەكىللەردىن تەركىب تاپىدۇ.»
ھەممە ئاز سانلىق مىللەتنىڭ مۇۋاپىق ساندا ۋەكىلى بولۇشى لازىم.
»

26-ماددا ئاساسىي قانۇننىڭ 67-ماددىسى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ خىزمەت ھوقۇقىنىڭ ( 20 ) تارماقچىسى:«( 20 ) پۈتۈن مەملىكەت بويىچە ياكى ئايرىم ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلەردە ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈشنى قارار قىلدى»، بۇ «( 20»پۈتۈن مەملىكەت بويىچە يا ئايرىم ئۆلكە، خەلق رايونى، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلەرنىڭ جىددىي ھالەتكە ئۆتۈشىنى قارار قىلدى»دەپ تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى.

27-ماددا ئاساسىي قانۇننىڭ 80-ماددىسىدا «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ رەئىسى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ قارارىغا ۋە مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ قارارىغا ئاساسەن قانۇنلارنى ئېلان قىلىدۇ، گوۋۇيۈەننىڭ زۇڭلىسى، مۇئاۋىن زۇڭلىلىرى، دۆلەت كومىسسارلىرى، مىنىستىرلار، كومىتېت مۇدىرلىرى، باش مۇپەتتىش، باش كاتىپنى تەيىنلەيدۇ ۋە قالدۇرىدۇ، دۆلەت ئوردېنى ۋە پەخرىي نامى بېرىدۇ، ئالاھىدە كەچۈرۈم بۇيرۇقى چىقىرىدۇ، قاتتىق پەرمان چۈشۈرىدۇ،
ئۇرۇش ھالىتى جاكارلىنىپ، سەپەرۋەرلىك بۇيرۇقى چىقىرىلدى.
«جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ رەئىسى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ قارارىغا ۋە مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ قارارىغا ئاساسەن قانۇنلارنى ئېلان قىلىدۇ، گوۋۇيۈەننىڭ زۇڭلىسى، مۇئاۋىن زۇڭلىلىرى، دۆلەت كومىسسارلىرى، مىنىستىرلار، كومىتېت مۇدىرلىرى، باش مۇپەتتىش، باش كاتىپنى تەيىنلەيدۇ ۋە قالدۇرىدۇ، دۆلەت ئوردېنى ۋە پەخرىي ناملىرىنى بېرىدۇ، ئالاھىدە كەچۈرۈم بۇيرۇقى چىقىرىدۇ،
جىددىي ھالەتكە كىرگەنلىكىنى جاكارلىدى، ئۇرۇش ھالىتىنى جاكارلىدى، سەپەرۋەرلىك بۇيرۇقى چىقاردى.
»

28-ماددا ئاساسىي قانۇننىڭ 81-ماددىسى «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ رەئىسى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىگە ۋاكالىتەن چەت ئەل ئەلچىلىرىنى قوبۇل قىلىدۇ؛
مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ قارارى بويىچە، چەت ئەلدە تۇرىدىغان تولۇق ھوقۇقلۇق ۋەكىللەرنى ئەۋەتىدۇ ۋە قايتۇرۇپ كېلىدۇ، چەت ئەل بىلەن تۈزگەن شەرتنامە ۋە مۇھىم كېلىشىملەرنى تەستىقلايدۇ ۋە بىكار قىلىدۇ.
«جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ رەئىسى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىگە ۋاكالىتەن دۆلەت ئىشلىرى پائالىيىتى قىلىدۇ، چەت ئەل ئەلچىلىرىنى قوبۇل قىلىدۇ؛
مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ قارارى بويىچە، چەت ئەلدە تۇرىدىغان تولۇق ھوقۇقلۇق ۋەكىللەرنى ئەۋەتىدۇ ۋە قايتۇرۇپ كېلىدۇ، چەت ئەل بىلەن تۈزگەن شەرتنامە ۋە مۇھىم كېلىشىملەرنى تەستىقلايدۇ ۋە بىكار قىلىدۇ.
»

29-ماددا ئاساسىي قانۇننىڭ 89-ماددىسى گوۋۇيۈەننىڭ خىزمەت ھوقۇقىنىڭ 16-تارمىقى «( 16 ) ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەر دائىرىسىدىكى قىسمەن رايونلاردا ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈشنى قارار قىلىش»«( 16»قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە ئۆلكە، ئاپتونوم رايونى، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلەر دائىرىسىدىكى قىسمەن رايونلارنىڭ جىددىي ھالەتكە ئۆتۈشىنى قارار قىلىش»قا تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى.

30-ماددا ئاساسىي قانۇننىڭ 98-ماددىسى «ئۆلكە، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەر، ناھىيە، شەھەر، شەھەرگە قاراشلىق رايونلۇق خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ ھەر نۆۋەتلىك ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى بەش يىل بولىدۇ.
يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ ھەر نۆۋەتلىك ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى ئۈچ يىل بولىدۇ.
» مۇنداق تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى:«يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ ھەر نۆۋەتلىك ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى بەش يىل بولىدۇ.»
»

31-ماددا ئاساسىي قانۇننىڭ 4-بابىنىڭ نامى «دۆلەت بايرىقى، دۆلەت گېربى، پايتەخت»بولۇپ، «دۆلەت بايرىقىنى، دۆلەت شېئىرىنى، دۆلەت گېربىنى، پايتەخت»دەپ تۈزىتىش كىرگۈزۈلىدۇ.
ئاساسىي قانۇننىڭ 136-ماددىسىغا ئىككىنچى تارمىقى قىلىندى:«جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ دۆلەت شېئىرى < پىدائىيلار مارشى >.
»