( 1958-يىل 1-ئاينىڭ 9-كۈنى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 91-يىغىنىدا ماقۇللاندى )

1-ماددا بۇ نىزام جەمئىيەت تەرتىپىنى ساقلاش، پۇقرالارنىڭ ھوقۇقى ۋە مەنپەئەتىنى قوغداش، سوتسىيالىستىك قۇرۇلۇشقا مۇلازىمەت قىلىش مەقسىتىدە چىقىرىلدى.

2-ماددا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ پۇقرالىرى مۇشۇ نىزامدىكى بەلگىلىمە بويىچە نوپۇس تىزىملىتىشى كېرەك.

رەسمىي ھەربىيلەرنىڭ نوپۇسىنى ھەربىي ئورگان رەسمىي ھەربىيلەرنى باشقۇرۇشقا ئالاقىدار بەلگىلىمىلەر بويىچە تىزىملايدۇ.

جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىدە تۇرۇۋاتقان چەت ئەللىكلەر ۋە دۆلەت تەۋەلىكى يوقلارنىڭ نوپۇسىنى تىزىملىتىشتا، مۇشۇ نىزام قانۇن-پەرمانلاردا ئايرىم بەلگىلەنگەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، تەتبىقلىنىدۇ.

3-ماددا نوپۇس تىزىملاش خىزمىتىنى ھەر دەرىجىلىك جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگانلىرى مەسئۇل بولىدۇ.

شەھەر ۋە گوڭئەن ساقچىخانىسى تەسىس قىلىنغان بازارلار گۇڭئەن ساقچىخانىسىنىڭ باشقۇرۇش تەۋەلىكىنى نوپۇس باشقۇرۇش تەۋەلىكى قىلىدۇ؛
يېزا ۋە گوڭئەن ساقچىخانىسى تەسىس قىلىنمىغان بازارلار يېزا، بازار باشقۇرىدىغان تەۋەلىكنى نوپۇس باشقۇرۇش تەۋەلىكى قىلىدۇ.
يېزىلىق، بازارلىق خەلق كومىتېتى ۋە جامائەت خەۋپسىزلىكى ساقچىخانىسى نوپۇس تىزىملاش ئورگىنى بولىدۇ.

ئورگان، تەشكىلات، مەكتەپ، كارخانا، كەسپىي ئورۇن قاتارلىق ئورۇنلاردىكى ۋە ئاممىۋى ياتاقلاردا ئولتۇرۇشلۇق نوپۇسنى ھەرقايسى ئورۇنلار مەخسۇس ئادەم بەلگىلەپ، نوپۇس تىزىملاش ئورگىنىنىڭ نوپۇس تىزىملىتىشىغا ياردەملىشىدۇ؛
تارقاق ئولتۇراقلاشقان نوپۇسلارنى نوپۇس تىزىملاش ئورگىنى بىۋاسىتە نوپۇس تىزىملايدۇ.

ھەربىي ئورگانلار ۋە ھەربىيلەر ياتىقىدا ئولتۇرىدىغان ھەربىي خىزمەت ئۆتىمەيدىغانلارنىڭ نوپۇسىنى ھەرقايسى ئورۇنلار مەخسۇس ئادەم بەلگىلەپ، نوپۇس تىزىملاش ئورگانلىرىنىڭ نوپۇس تىزىملىتىشىغا ياردەملەشتۈرىدۇ.

دېھقانچىلىق، بېلىقچىلىق، تۇزچىلىق، ئورمانچىلىق، چارۋىچىلىق، قول ھۈنەرۋەنچىلىك قاتارلىق ئىشلەپچىقىرىش ھەمكارلىق كوپىراتىپلىرىنىڭ نوپۇسىنى ھەمكارلىق كوپىراتىپى مەخسۇس ئادەم بەلگىلەپ، نوپۇس تىزىملاش ئورگىنىنىڭ نوپۇس تىزىملىتىشىغا ياردەملەشتۈرىدۇ.
ھەمكارلىق كوپىراتىپىدىن باشقا نوپۇسلارنى نوپۇس تىزىملاش ئورگىنى بىۋاسىتە نوپۇس تىزىملايدۇ.

4-ماددا نوپۇس تىزىملىغۇچى ئورگان نوپۇس تىزىملاش دەپتىرى تۇرغۇزۇشى كېرەك.

شەھەر، سۇ ئۈستى ۋە گوڭئەن ساقچىخانىسى تەسىس قىلىنغان بازارلاردا ھەربىر ئائىلىگە بىر نوپۇس دەپتىرى تارقىتىش كېرەك.

يېزىلاردا ھەمكارلىق كوپىراتىپى بىرلىك قىلىنىپ نوپۇس دەپتىرى بېرىلىدۇ؛
ھەمكارلىق كوپىراتىپىدىن باشقا نوپۇسلار نوپۇس دەپتىرى قىلىپ بېرىلمەيدۇ.

نوپۇس تىزىملاش دەپتىرى ۋە نوپۇس دەپتىرىدە تىزىملىتىلىدىغان ئىشلار پۇقرالىق سالاھىيىتىنى ئىسپاتلايدىغان كۈچكە ئىگە.

5-ماددا نوپۇس تىزىملاشتا ئائىلە بىرلىك قىلىنىدۇ.
مەسئۇل كىشى بىلەن بىللە تۇرغانلار بىر ئائىلە بولىدۇ، مەسئۇل كىشى ئۆي ئىگىسى بولىدۇ.
يالغۇز تۇرىدىغانلار مۇستەقىل ئائىلە بولۇپ، ئۆزىنى ئائىلە باشلىقى قىلىدۇ.
ئورگان، تەشكىلات، مەكتەپ، كارخانا، كەسپىي ئورۇن قاتارلىق ئورۇنلاردا ئولتۇرۇشلۇق ۋە ئاممىۋى ياتاقلاردا ئورتاق بىر ئائىلە تەسىس قىلىنىدۇ ياكى ئايرىم-ئايرىم ئائىلە تەسىس قىلىنىدۇ.
ئۆي ئىگىسى مۇشۇ نىزامدىكى بەلگىلىمە بويىچە نوپۇس تىزىملىتىشقا مەسئۇل بولىدۇ.

6-ماددا پۇقرالار دائىم ئولتۇراقلاشقان جايدا دائىملىق نوپۇس دەپ تىزىملىتىشى كېرەك، بىر پۇقرا بىرلا جايدا دائىملىق نوپۇس دەپلا تىزىملىتىشى كېرەك.

7-ماددا بوۋاق تۇغۇلۇپ بىر ئاي ئىچىدە، ئۆي ئىگىسى، تۇغقانلىرى، باققۇچىسى ياكى قوشنىسى بوۋاق دائىم تۇرىدىغان جايدىكى نوپۇس تىزىملاش ئورگىنىغا تۇغۇلۇشنى تىزىملىتىدۇ.

بوۋاقنى تاشلىۋەتكەندە، بېقىۋالغۇچى ياكى بالا باققۇچى ئورگان نوپۇس تىزىملاش ئورگىنىغا تۇغۇلۇشنى تىزىملىتىشنى مەلۇم قىلىدۇ.

8-ماددا پۇقرالار ئۆلۈپ كەتكەندە، شەھەرلەر دەپنە قىلىنىشتىن ئىلگىرى، يېزىلاردىكى ئۆي ئىگىسى، تۇغقانلىرى، باققۇچىلىرى ياكى قوشنىلىرى نوپۇس تىزىملاش ئورگىنىغا ئۆلۈمنى مەلۇم قىلىپ، نوپۇسىدىن ئۆچۈرۈلىدۇ.
پۇقرالار ۋاقىتلىق تۇرۇۋاتقان جايدا ئۆلۈپ كەتسە، ۋاقىتلىق تۇرۇۋاتقان جايدىكى نوپۇس تىزىملاش ئورگىنى دائىم تۇرۇشلۇق جايدىكى نوپۇس تىزىملاش ئورگىنىغا نوپۇستىن ئۆچۈرۈۋېتىشنى ئۇقتۇرىدۇ.

پۇقرالار تاسادىپىي ھادىسە سەۋەبىدىن ئۆلۈپ كەتسە ياكى ئۆلۈش سەۋەبى ئېنىق بولمىسا، ئۆي ئىگىسى، بايقىغۇچى شۇ جايدىكى گوڭئەن ساقچىخانىسى ياكى يېزىلىق، بازارلىق خەلق كومىتېتىغا دەرھال مەلۇم قىلىشى كېرەك.

9-ماددا بوۋاق تۇغۇلغاندىن كېيىن، تۇغۇلۇشنى تىزىملىتىشتىن بۇرۇن ئۆلۈپ كەتكەنلەر تۇغۇلۇش، ئۆلۈشتىن ئىبارەت ئىككى تۈرنى تەڭ تىزىملىتىشى كېرەك.

10-ماددا پۇقرالار شۇ نوپۇسنى باشقۇرۇش تەۋەلىكىدىن كۆچۈپ چىققاندا، ئۆزى ياكى ئۆي باشلىقى كۆچۈپ چىقىشتىن ئىلگىرى نوپۇس تىزىملاش ئورگىنىغا كۆچۈپ چىقىشنى مەلۇم قىلىپ، يۆتكەش گۇۋاھنامىسىنى ئېلىپ، نوپۇسىدىن ئۆچۈرۈۋېتىدۇ.

پۇقرالار يېزىدىن شەھەرگە كۆچكەندە، جەزمەن شەھەر ئەمگەك تارمىقىنىڭ قوبۇل قىلىش ئىسپاتى، مەكتەپنىڭ قوبۇل قىلىش ئىسپاتى ياكى شەھەر نوپۇس تىزىملاش ئورگىنىنىڭ كۆچۈپ كىرىشكە رۇخسەت قىلىش ئىسپاتىنى ئېلىپ، دائىم تۇرۇشلۇق جايدىكى نوپۇس تىزىملاش ئورگىنىغا كۆچۈپ چىقىش رەسمىيىتىنى بېجىرىشنى ئىلتىماس قىلىشى شەرت.

پۇقرالار چېگرا مۇداپىئە رايونىغا كۆچكەندە، دائىم تۇرۇشلۇق ۋىلايەت، ناھىيە، شەھەر، شەھەرگە قاراشلىق رايوندىكى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىنىڭ تەستىقىنى ئېلىشى شەرت.

11-ماددا ھەربىي خىزمەت ئۆتەشكە قوبۇل قىلىنغان پۇقرالار ھەربىي سەپكە كىرىشتىن ئىلگىرى، ئۆزى ياكى ئائىلىسىنىڭ رىياسەتچىلىكىدە، چاقىرىققا بىنائەن پۇقرالار ھەربىي سەپكە كىرگەنلىك ئۇقتۇرۇشىغا دائىم تۇرۇشلۇق جايدىكى نوپۇس تىزىملاش ئورگىنىغا كۆچۈپ چىقىپ تىزىمغا ئالدۇرۇشنى ئىلتىماس قىلىدۇ، نوپۇسىدىن ئۆچۈرۈلىدۇ، يۆتكەش كىنىشكىسى تارقىتىلمايدۇ.

12-ماددا قولغا ئېلىنغان جىنايەتچىلەرنى قولغا ئالغۇچى ئورگان جىنايەتچىنىڭ ئائىلە تەۋەلىرىگە ئۇقتۇرۇش قىلىش بىلەن بىر ۋاقىتتا، جىنايەتچىگە دائىم تۇرۇشلۇق جايدىكى نوپۇس تىزىملاش ئورگىنىغا نوپۇستىن ئۆچۈرۈۋېتىشنى ئۇقتۇرىدۇ.

13-ماددا پۇقرالار كۆچۈپ بارغاندا، كۆچۈپ بارغان جايغا يېتىپ بارغاندىن باشلاپ، شەھەرلەر ئۈچ كۈن ئىچىدە، يېزىلار ئون كۈن ئىچىدە بولىدۇ، ئۆزى ياكى ئائىلىسىنىڭ رىياسەتچىلىكىدە نوپۇس تىزىملاش ئورگىنىغا كۆچۈپ كىرىشنى مەلۇم قىلىپ، يۆتكەش كىنىشكىسىنى تاپشۇرىدۇ.

يۆتكەش كىنىشكىسى بولمىغان پۇقرالار تۆۋەندىكى گۇۋاھنامىلەرگە ئاساسەن كۆچۈپ بارغان جايدىكى نوپۇس تىزىملاش ئورگىنىغا بېرىپ كۆچۈپ كىرىشنى تىزىملىتىشنى ئىلتىماس قىلىدۇ :

1.ھەربىي سەپتىن قايتقان، كەسىپ ئالماشتۇرغان ۋە ھەربىي سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەر ناھىيەلىك، شەھەرلىك ھەربىي مەجبۇرىيەت ئورگىنى ياكى تۇەندىن يۇقىرى ھەربىي ئورگان بەرگەن كىنىشكا بويىچە بولىدۇ؛

2.چەت ئەلدىن قايتىپ كەلگەن خۇاچياۋلار ۋە چەت ئەلدە ئوقۇۋاتقان ئوقۇغۇچىلار جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ پاسپورتى ياكى چېگرادىن كىرىش گۇۋاھنامىسى بويىچە بولىدۇ؛

3.خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ياكى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى تەرىپىدىن قويۇپ بېرىلگەن كىشى قويۇپ بەرگۈچى ئورگان بەرگەن كىنىشكا بويىچە بولىدۇ.

14-ماددا شەرتلىك قويۇپ بېرىلگەن، جازاسى كېچىكتۈرۈلگەن جىنايەتچىلەر، تىزگىنلەنگۈچىلەر ۋە قانۇن بويىچە سىياسىي ھوقۇقىدىن مەھرۇم قىلىنغان باشقا كىشىلەر يۆتكەلگەندە، نوپۇس تىزىملاش ئورگىنىغا ناھىيەلىك، شەھەرلىك، شەھەرگە قاراشلىق رايونلۇق خەلق سوت مەھكىمىسىگە ياكى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىغا تەستىقلاتقاندىن كېيىن، ئاندىن يۆتكىلىشنى تىزىملاتسا بولىدۇ؛
كۆچۈپ بارغان جايغا يېتىپ بارغاندىن كېيىن، دەرھال نوپۇس تىزىملاش ئورگىنىغا كۆچۈپ بېرىشنى تىزىملىتىشنى ئىلتىماس قىلىش كېرەك.

15-ماددا پۇقرالار دائىم تۇرۇشلۇق ۋىلايەت، شەھەر، ناھىيە تەۋەسىدىكى شەھەرلەردە ئۈچ كۈندىن ئارتۇق ۋاقىتلىق تۇرسا، ۋاقىتلىق تۇرۇشلۇق جاينىڭ ئۆي ئىگىسى ياكى ئۆزى ئۈچ كۈن ئىچىدە نوپۇس تىزىملاش ئورگىنىغا ۋاقىتلىق تۇرۇشقا تىزىملىتىشنى مەلۇم قىلىدۇ، ئايرىلىشتىن بۇرۇن تىزىمدىن ئۆچۈرۈشنى ئىلتىماس قىلىدۇ؛
مېھمانخانىدا ۋاقىتلىق تۇرىدىغانلارنى مېھمانخانا يولۇچىلارنى تىزىملاش دەپتىرى تەسىس قىلىپ، خالىغان ۋاقىتتا تىزىملىتىدۇ.

پۇقرالار دائىمىي تۇرۇشلۇق ۋىلايەت، شەھەر، ناھىيە دائىرىسىدە ۋاقىتلىق تۇرىدۇ ياكى دائىم تۇرۇشلۇق ۋىلايەت، شەھەرلەر، ناھىيە دائىرىسىدىن باشقا يېزىلاردا ۋاقىتلىق تۇرىدۇ، مېھمانخانىدا ۋاقىتلىق تۇرىدىغانلارنى مېھمانخانا يولۇچىلارنى تىزىملاش دەپتىرى تۇرغۇزۇپ خالىغان ۋاقىتتا تىزىملىتىدۇ، ۋاقىتلىق تۇرۇشنى تىزىملاتمايدۇ.

16-ماددا پۇقرالار شەخسىي ئىش بىلەن دائىم تۇرىدىغان جايدىن ئايرىلىپ سىرتقا چىققان، ۋاقىتلىق تۇرغان ۋاقتى ئۈچ ئايدىن ئاشقان بولسا، نوپۇس تىزىملاش ئورگىنىغا ۋاقىتنى ئۇزارتىش ياكى يۆتكەش رەسمىيىتى بېجىرىشنى ئىلتىماس قىلىشى كېرەك؛
سەۋەبسىز ۋاقىتنى ئۇزارتىش ھەم كۆچۈش شارائىتى بولمىسا، دائىم تۇرۇشلۇق جايىغا قايتىش كېرەك.

17-ماددا نوپۇس تىزىملاش مەزمۇنىنى ئۆزگەرتىشكە ياكى تۈزىتىشكە توغرا كەلگەندە، ئۆي ئىگىسى ياكى ئۆزى نوپۇس تىزىملاش ئورگىنىغا مەلۇم قىلىدۇ؛
نوپۇس تىزىملاش ئورگىنى تەكشۈرۈپ راستلىقىنى ئېنىقلىغاندىن كېيىن ئۆزگەرتىدۇ ياكى تۈزىتىدۇ.

نوپۇس تىزىملىغۇچى ئورگان زۆرۈر تاپسا، ئىلتىماس قىلغۇچىدىن ئۆزگەرتىش ياكى تۈزىتىش ئىسپاتى ئالسا بولىدۇ.

18-ماددا پۇقرالار ئىسىم-فامىلىسىنى ئۆزگەرتىشتە، تۆۋەندىكى بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ :

1.18 ياشقا توشمىغان كىشى ئىسىم-فامىلىسىنى ئۆزگەرتىشكە توغرا كەلگەندە، ئۆزى ياكى ئاتا-ئانىسى، بېقىۋالغۇچى نوپۇس تىزىملاش ئورگىنىغا تىزىم ئۆزگەرتىشنى ئىلتىماس قىلىدۇ؛

2.18 ياشتىن ئاشقانلار ئىسىم-فامىلىسىنى ئۆزگەرتىشكە توغرا كەلگەندە، شۇ كىشى نوپۇس تىزىملاش ئورگىنىغا تىزىم ئۆزگەرتىشنى ئىلتىماس قىلىدۇ.

19-ماددا پۇقرالار توي قىلىش، ئاجرىشىش، بېقىۋېلىش، تونۇۋېلىش، ئۆي ئايرىش، بىللە نوپۇسقا ئېلىش، يوقاپ كېتىش، تېپىۋېلىش ياكى باشقا سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن نوپۇسى ئۆزگەرگەندە، ئۆي ئىگىسى ياكى ئۆزى نوپۇس تىزىملاش ئورگىنىغا تىزىم ئۆزگەرتىشنى مەلۇم قىلىدۇ.

20-ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلگەنلەرگە قىلمىشنىڭ ئېغىر-يېنىكلىكىگە قاراپ، قانۇن بويىچە ئامانلىق باشقۇرۇش جازاسى بېرىلىدۇ ياكى جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ :

1.مۇشۇ نىزامدىكى بەلگىلىمە بويىچە نوپۇسقا ئالدۇرمىغانلار؛

2.نوپۇسقا يالغان تىزىملاتقانلار؛

3.نوپۇس كىنىشكىسىنى ياسىۋالغان، ئۆچۈرۈۋەتكەن، ئۆتۈنۈپ بەرگەن، ئارىيەتكە بەرگەن، ساتقانلار؛

4.باشقىلارنىڭ نامىنى ئۆزىنىڭ ئورنىغا دەسسەتكەنلەر؛

5.مېھمانخانا باشقۇرغۇچى يولۇچىلارنى تىزىملىتىش رەسمىيىتىنى بەلگىلىمە بويىچە بېجىرمىسە.

21-ماددا نوپۇس تىزىملاش ئورگىنى نوپۇس تىزىملاش خىزمىتىدە، ئىنقىلابچىلارغا قارشى ئۇنسۇرلار ۋە باشقا جىنايەتچى ئۇنسۇرلار بايقالسا، ئەدلىيە ئورگانلىرىنىڭ قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىشىنى سۇنۇشى كېرەك.

22-ماددا نوپۇس دەپتىرى، دەپتەر، جەدۋەل، گۇۋاھنامىنىڭ نۇسخىسىنى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ جامائەت خەۋپسىزلىكى مىنىستىرلىقى بىرتۇتاش تۈزىدۇ، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگانلىرى بىرتۇتاش باستۇرىدۇ.

پۇقرالار نوپۇس دەپتىرى ۋە كۆچۈش گۇۋاھنامىسىنى ئالغاندا، تەننەرخ ھەققى تاپشۇرۇشى كېرەك.

23-ماددا مىللىي ئاپتونوم جايلارنىڭ ئاپتونومىيە ئورگانلىرى مۇشۇ نىزامنىڭ روھىغا ئاساسەن، شۇ جاينىڭ كونكرېت ئەھۋالىغا بىرلەشتۈرۈپ، يەككە چارە تۈزسە بولىدۇ.

24-ماددا بۇ نىزام ئېلان قىلىنغان كۈندىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.