( 2002-يىل 6-ئاينىڭ 29-كۈنى 9-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 28-يىغىنىدا ماقۇللاندى، 2014-يىل 8-ئاينىڭ 31-كۈنى 12-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلقنىڭ قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 10-يىغىنىنىڭ «< جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سۇغۇرتا قانۇنى > قاتارلىق بەش قانۇنغا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارارى»غا ئاساسەن تۈزىتىلدى )

مۇندەرىجە

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

2-باب ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش توختاملاشقۇچىلىرى

3-باب ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش ئۇسۇلى

4-باب ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش تەرتىپى

5-باب ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش توختامى

6-باب گۇمان ۋە ئەرز

7-باب نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش

8-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

9-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

1-ماددا بۇ قانۇن ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش ھەرىكىتىنى قېلىپلاشتۇرۇش، ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش مەبلىغىنىڭ ئىشلىتىلىش ئۈنۈمىنى ئۆستۈرۈش، دۆلەت مەنپەئىتى ۋە ئاممىۋى مەنپەئەتنى قوغداش، ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشتىكى ئالاقىدارلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش، پاكلىق قۇرۇلۇشىنى ئىلگىرى سۈرۈش مەقسىتىدە چىقىرىلدى.

2-ماددا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىدە ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشتا مۇشۇ قانۇن تەتبىقلىنىدۇ.

بۇ قانۇندا ئېيتىلغان ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش ھەر دەرىجىلىك دۆلەت ئورگانلىرى، كەسپىي ئورۇنلار ۋە كوللېكتىپ تەشكىلاتلارنىڭ مالىيە خاراكتېرلىك مەبلەغنى ئىشلىتىپ، قانۇن بويىچە تۈزگەن مەركەزلەشتۈرۈپ سېتىۋېلىش مۇندەرىجىسى ئىچىدىكى ياكى سېتىۋېلىش چېكى، ئۆلچىمىدىن يۇقىرى بولغان مال، قۇرۇلۇش ۋە مۇلازىمەتنى سېتىۋېلىش ھەرىكىتىنى كۆرسىتىدۇ.

ھۆكۈمەتنىڭ مەركەزلىك سېتىۋېلىش مۇندەرىجىسى ۋە سېتىۋېلىش چەك ئۆلچىمى مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن ھوقۇق دائىرىسى بويىچە بېكىتىلىدۇ.

بۇ قانۇندا ئېيتىلغان سېتىۋېلىش مال، قۇرۇلۇش ۋە مۇلازىمەتكە توختام شەكلىدە ھەقلىق ئېرىشىش ھەرىكىتىنى كۆرسىتىدۇ، ئۇ سېتىۋېلىش، ئىجارە بېرىش، ھاۋالە قىلىش، ياللاپ ئىشلىتىش قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

بۇ قانۇندا ئېيتىلغان مال خام ئەشيا-ماتېرىيال، يېقىلغۇ، ئۈسكۈنە، مەھسۇلات قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالغان ھەر خىل شەكىلدىكى ۋە تۈردىكى بۇيۇملارنى كۆرسىتىدۇ.

بۇ قانۇندا ئېيتىلغان قۇرۇلۇش قۇرۇلۇشنى كۆرسىتىدۇ، ئۇ ئىمارەت ۋە قۇرۇلمىلارنى يېڭىدىن سېلىش، ئۆزگەرتىپ سېلىش، كېڭەيتىپ سېلىش، بېزەش، چېقىش، رېمونت قىلىش قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

بۇ قانۇندا ئېيتىلغان مۇلازىمەت مال ۋە قۇرۇلۇشتىن باشقا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش ئوبيېكتلىرىنى كۆرسىتىدۇ.

3-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشتا ئاشكارا، ئوچۇق بولۇش پىرىنسىپى، ئادىل رىقابەتلىشىش پىرىنسىپى، ئادىل بولۇش پىرىنسىپى ۋە سەمىمىي بولۇش، لەۋزىدە تۇرۇش پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلىش كېرەك.

4-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىپ قۇرۇلۇشقا خېرىدار چاقىرغان-خېرىدار چىققان بولسا، خېرىدار چاقىرىپ خېرىدار چىقىش قانۇنى تەتبىقلىنىدۇ.

5-ماددا ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ ھەرقانداق ئۇسۇل قوللىنىپ، تەمىنلىگۈچى سودىگەرنىڭ شۇ رايون ۋە شۇ ساھەدىكى ھۆكۈمەت سېتىۋېلىش بازىرىغا ئەركىن كىرىشىگە توسقۇنلۇق قىلىشىغا ۋە چەك قويۇشىغا يول قويۇلمايدۇ.

6-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشنى تەستىقلانغان خامچوتقا قاتتىق ئەمەل قىلىش كېرەك.

7-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشتا مەركەزلەشتۈرۈپ سېتىۋېلىش بىلەن تارقاق سېتىۋېلىشنى بىرلەشتۈرۈش يولغا قويۇلىدۇ.
مەركەزلىك سېتىۋېلىش دائىرىسىنى ئۆلكە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى ئېلان قىلغان مەركەزلىك سېتىۋېلىش مۇندەرىجىسى بېكىتىدۇ.

مەركەز خامچوتىغا تەۋە ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش تۈرىنىڭ مەركەزلىك سېتىۋېلىش مۇندەرىجىسىنى گوۋۇيۈەن بېكىتىدۇ ھەمدە ئېلان قىلىدۇ؛
يەرلىك خامچوتقا تەۋە بولغان ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش تۈرىنىڭ مەركەزلىك سېتىۋېلىش مۇندەرىجىسىنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى ياكى ئۇ ھوقۇق بەرگەن ئاپپارات بېكىتىدۇ ھەمدە ئېلان قىلىدۇ.

مەركەزلىك سېتىۋېلىش مۇندەرىجىسىگە كىرگۈزۈلگەن ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش تۈرلىرىدە مەركەزلىك سېتىۋېلىشنى يولغا قويۇش كېرەك.

8-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش نورمىسى ئۆلچىمىنى مەركەز خامچوتىغا تەۋە ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش تۈرىنى گوۋۇيۈەن بېكىتىدۇ ھەمدە ئېلان قىلىدۇ؛
يەرلىك خامچوتقا تەۋە ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش تۈرىنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى ياكى ئۇ ھوقۇق بەرگەن ئاپپارات بېكىتىدۇ ھەمدە ئېلان قىلىدۇ.

9-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش دۆلەتنىڭ ئىقتىسادىي ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىياتقا دائىر سىياسەت نىشانىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇشقا پايدىلىق بولۇشى، جۈملىدىن مۇھىت ئاسراش، تەرەققىي تاپمىغان رايونلارنى ۋە ئاز سانلىق مىللەت رايونلىرىنى يۆلەش، ئوتتۇرا، كىچىك كارخانىلارنىڭ تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈش قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئېلىشى كېرەك.

10-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشتا ئۆز دۆلىتىنىڭ مېلى، قۇرۇلۇشى ۋە مۇلازىمىتىنى سېتىۋېلىش كېرەك.
لېكىن تۆۋەندىكى ئەھۋاللاردىن بىرى كۆرۈلگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا :

( 1 ) سېتىۋېلىشقا تېگىشلىك مال، قۇرۇلۇش ياكى مۇلازىمەتكە جۇڭگو چېگراسى ئىچىدە ئېرىشكىلى بولمىسا ياكى مۇۋاپىق سودا شارائىتىدا ئېرىشكىلى بولمىسا؛

( 2 ) جۇڭگو چېگرا سىرتىدا ئىشلىتىش ئۈچۈن سېتىۋالغانلار؛

( 3 ) باشقا قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا ئايرىم بەلگىلىمە بولسا.

ئالدىنقى تارماقتا ئېيتىلغان ئۆز دۆلىتىنىڭ مال، قۇرۇلۇش ۋە مۇلازىمىتىنى بېكىتىش گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە بولىدۇ.

11-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش ئۇچۇرلىرىنى ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقى بېكىتكەن تاراتقۇدا جەمئىيەتكە ۋاقتىدا ئاشكارا ئېلان قىلىش كېرەك، لېكىن سودا مەخپىيىتىگە چېتىلىدىغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

12-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش پائالىيىتىدە، سېتىۋالغۇچى خادىملار ۋە ئالاقىدار خادىملارنىڭ تەمىنلىگۈچى سودىگەر بىلەن پايدا-زىيان مۇناسىۋىتى بولسا، ئۆزىنى چەتكە ئېلىشى شەرت.
تەمىنلىگۈچى سودىگەر سېتىۋالغۇچى ۋە ئالاقىدار خادىملارنىڭ باشقا تەمىنلىگۈچى سودىگەرلەر بىلەن پايدا-زىيان مۇناسىۋىتى بار دەپ قارىسا، ئۆزىنى چەتكە ئېلىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ.

ئالدىنقى تارماقتا ئېيتىلغان ئالاقىدار خادىملار خېرىدار چاقىرىپ سېتىۋېلىشتا خېرىدار باھالاش كومىتېتى تەركىبىدىكى خادىملار، رىقابەتلىك سۆھبەتلىشىپ سېتىۋېلىشتا سۆھبەت گۇرۇپپىسى تەركىبىدىكى خادىملار، باھا سۈرۈشتۈرۈپ سېتىۋېلىشتا باھا سۈرۈشتۈرۈش گۇرۇپپىسى تەركىبىدىكى خادىملار قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

13-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ مالىيە تارماقلىرى ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارماقلار بولۇپ، ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش پائالىيىتىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلىدۇ.

ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش پائالىيىتىگە مۇناسىۋەتلىك نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلىدۇ.

2-باب ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش توختاملاشقۇچىلىرى

14-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشتىكى توختاملاشقۇچىلار ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش پائالىيىتىدە ھوقۇقتىن بەھرىمەن بولىدىغان ۋە مەجبۇرىيەتنى ئۈستىگە ئالىدىغان تۈرلۈك سۇبيېكتلارنى كۆرسىتىدۇ، ئۇ سېتىۋالغۇچى، تەمىنلىگۈچى سودىگەر ۋە سېتىۋېلىش ۋاكالەتچىلىك ئاپپاراتى قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

15-ماددا سېتىۋالغۇچى قانۇن بويىچە ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋالىدىغان دۆلەت ئورگىنى، كەسپىي ئورۇن، كوللېكتىپ تەشكىلاتنى كۆرسىتىدۇ.

16-ماددا مەركەزلىك سېتىۋېلىش ئاپپاراتى سېتىۋېلىش ۋاكالەتچىلىك ئاپپاراتى بولىدۇ.
رايون بار شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى شۇ دەرىجىلىك ھۆكۈمەت سېتىۋېلىش تۈرىنى تەشكىللەپ مەركەزلىك سېتىۋېلىش ئېھتىياجىغا ئاساسەن مەركەزلىك سېتىۋېلىش ئاپپاراتى تەسىس قىلىدۇ.

مەركەزلەشتۈرۈپ سېتىۋېلىش ئاپپاراتى پايدا ئالمايدىغان كەسپىي قانۇنىي ئىگە بولسا، سېتىۋالغۇچىنىڭ ھاۋالىسىگە ئاساسەن سېتىۋېلىش ئىشلىرىنى بېجىرىدۇ.

17-ماددا مەركەزلىك سېتىۋېلىش ئاپپاراتلىرى ھۆكۈمەت سېتىۋېلىش پائالىيىتىنى ئېلىپ بارغاندا، سېتىۋېلىش باھاسى بازارنىڭ ئوتتۇرىچە باھاسىدىن تۆۋەن، سېتىۋېلىش ئۈنۈمى تېخىمۇ يۇقىرى، سېتىۋېلىش سۈپىتى ياخشى ۋە مۇلازىمىتى ياخشى بولۇش تەلىپىگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك.

18-ماددا سېتىۋالغۇچى مەركەزلىك سېتىۋېلىش مۇندەرىجىسىگە كىرگۈزۈلگەن ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش تۈرىنى سېتىۋالغاندا، مەركەزلىك سېتىۋېلىش ئاپپاراتىغا ۋاكالىتەن سېتىۋېلىشنى ھاۋالە قىلىشى شەرت؛
سېتىۋېلىش مەركەزلىك سېتىۋېلىش مۇندەرىجىسىگە كىرگۈزۈلمىگەن ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش تۈرلىرىنى ئۆزى سېتىۋالسا بولىدۇ، مەركەزلىك سېتىۋېلىش ئاپپاراتىغا ھاۋالە قىلىنغان دائىرىدە ۋاكالىتەن سېتىۋېلىشنى ھاۋالە قىلسىمۇ بولىدۇ.

مەركەزلىك سېتىۋېلىش مۇندەرىجىسىگە كىرگۈزۈلگەن، ھەممىباب ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش تۈرىگە تەۋە بولسا، مەركەزلىك سېتىۋېلىش ئاپپاراتىغا ۋاكالىتەن سېتىۋېلىشنى ھاۋالە قىلىش كېرەك؛
شۇ تارماق، شۇ سىستېمىنىڭ ئالاھىدە تەلىپى بولغان تۈرلەرگە تەۋە بولغاندا، تارماقلار مەركەزلەشتۈرۈپ سېتىۋېلىشى كېرەك؛
شۇ ئورۇننىڭ ئالاھىدە تەلىپى بار تۈرلەر ئۆلكە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تەستىقى بىلەن ئۆزلىرى سېتىۋالسا بولىدۇ.

19-ماددا سېتىۋالغۇچى مەركەزلىك سېتىۋېلىش ئاپپاراتىدىن باشقا سېتىۋېلىش ۋاكالەتچىلىك ئاپپاراتىغا ھۆكۈمەت سېتىۋېلىش ئىشلىرىنى ھاۋالە قىلغان دائىرىدە بېجىرىشنى ھاۋالە قىلسا بولىدۇ.

سېتىۋالغۇچى سېتىۋېلىش ۋاكالەتچىلىك ئاپپاراتىنى ئۆز ئالدىغا تاللاشقا ھوقۇقلۇق، ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ سېتىۋالغۇچىغا ھەرقانداق ئۇسۇلدا سېتىۋېلىش ۋاكالەتچىلىك ئاپپاراتى بەلگىلەپ بېرىشىگە يول قويۇلمايدۇ.

20-ماددا سېتىۋالغۇچى سېتىۋېلىش ۋاكالەتچىلىك ئاپپاراتىغا سېتىۋېلىش ئىشلىرىنى بېجىرىشنى قانۇن بويىچە ھاۋالە قىلسا، سېتىۋالغۇچى سېتىۋېلىش ۋاكالەتچىلىك ئاپپاراتى بىلەن ھاۋالىلىك ۋاكالەتچىلىك كېلىشىمى ئىمزالاپ، ھاۋالىلىك ۋاكالەتچىلىك قىلىدىغان ئىشلارنى قانۇن بويىچە بېكىتىشى، ئىككى تەرەپنىڭ ھوقۇقى-مەجبۇرىيىتىنى پۈتۈشۈشى كېرەك.

21-ماددا تەمىنلىگۈچى سودىگەر سېتىۋالغۇچىغا مال، قۇرۇلۇش ياكى مۇلازىمەت قىلىدىغان قانۇنىي ئىگە، باشقا تەشكىلات ياكى تەبىئىي ئىگىنى كۆرسىتىدۇ.

22-ماددا تەمىنلىگۈچى سودىگەر ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش پائالىيىتىگە قاتنىشىشتا تۆۋەندىكى شەرتلەرنى ھازىرلىشى كېرەك :

( 1 ) ھەق تەلەپ جاۋابكارلىقىنى مۇستەقىل ئۈستىگە ئېلىش ئىقتىدارىغا ئىگە بولۇش؛

( 2 ) ياخشى سودا ئىناۋىتىگە ۋە مۇكەممەل مالىيە-بوغالتىرلىق تۈزۈمىگە ئىگە بولۇش؛

( 3 ) توختامنى ئادا قىلىشتا زۆرۈر بولغان ئۈسكۈنە ۋە كەسپىي تېخنىكا ئىقتىدارىغا ئىگە بولۇش؛

( 4 ) قانۇن بويىچە باج ۋە ئىجتىمائىي كاپالەت مەبلىغى تاپشۇرغانلىق ياخشى خاتىرىسى بولۇش؛

( 5 ) ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش پائالىيىتىگە قاتنىشىشتىن ئۈچ يىل بۇرۇن، تىجارەت پائالىيىتىدە قانۇنغا خىلاپ ئېغىر خاتىرىسى بولماسلىق؛

( 6 ) قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن باشقا شەرتلەر.

سېتىۋالغۇچى سېتىۋېلىش تۈرىنىڭ ئالاھىدە تەلىپىگە ئاساسەن، تەمىنلىگۈچى سودىگەرنىڭ مۇئەييەن شەرتىنى بەلگىلىسە بولىدۇ، لېكىن نامۇۋاپىق شەرتلەر بىلەن تەمىنلىگۈچى سودىگەرگە پەرقلىق مۇئامىلە ياكى كەمسىتىش مۇئامىلىسى بەرسە بولمايدۇ.

23-ماددا سېتىۋالغۇچى ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشقا قاتناشقان تەمىنلىگۈچىدىن ئالاقىدار سالاھىيەت ئىسپاتى ھۆججىتى ۋە نەتىجە ئەھۋالىنى تەمىنلەشنى تەلەپ قىلسا ھەمدە مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن تەمىنلىگۈچى سودىگەرنىڭ شەرتى ۋە سېتىۋېلىش تۈرىگە ئاساسەن، تەمىنلىگۈچى سودىگەرنىڭ مۇئەييەن تەلىپىگە ئاساسەن، تەمىنلىگۈچى كارخانىنىڭ سالاھىيىتىنى تەكشۈرسە بولىدۇ.

24-ماددا ئىككىدىن ئارتۇق تەبىئىي ئىگە، قانۇنىي ئىگە ياكى باشقا تەشكىلات بىر بىرلەشمە گەۋدە تەشكىللەپ، بىر تەمىنلىگۈچى سودىگەر سالاھىيىتى بىلەن ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشقا ئورتاق قاتناشسا بولىدۇ.

بىرلەشمە گەۋدە شەكلىدە ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشتا، بىرلەشمە گەۋدىگە قاتناشقان تەمىنلىگۈچى سودىگەر مۇشۇ قانۇننىڭ 22-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن شەرتنى ھازىرلىشى ھەمدە سېتىۋالغۇچىغا بىرلەشمە كېلىشىم تاپشۇرۇشى، بىرلەشمە گەۋدىدىكى ھەرقايسى تەرەپلەر ئۈستىگە ئالغان خىزمەت ۋە مەجبۇرىيەتلەرنى ئېنىق يېزىشى كېرەك.
بىرلەشمە گەۋدىدىكى ھەرقايسى تەرەپلەر سېتىۋالغۇچى بىلەن بىرلىكتە سېتىۋېلىش توختامى ئىمزالىشى، سېتىۋېلىش توختامىدا پۈتۈشكەن ئىشلار توغرىسىدا سېتىۋالغۇچى ئالدىدا چاتما جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

25-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش توختاملاشقۇچىلىرى دۆلەت مەنپەئىتى، ئاممىۋى مەنپەئەت ۋە باشقا توختاملاشقۇچىلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىگە ئۆزئارا تىل بىرىكتۈرۈۋېلىپ زىيان سالسا بولمايدۇ؛
ھەرقانداق ۋاسىتە ئارقىلىق باشقا تەمىنلىگۈچى سودىگەرلەرنىڭ رىقابەتكە قاتنىشىشىنى چەتكە قېقىشقا بولمايدۇ.

تەمىنلىگۈچى سودىگەر سېتىۋالغۇچى، سېتىۋېلىش ۋاكالەتچىلىك ئاپپاراتى، خېرىدار باھالاش كومىتېتى تەركىبىدىكى خادىملار، رىقابەتلىك سۆھبەت گۇرۇپپىسى تەركىبىدىكى خادىملار، باھا سۈرۈشتۈرۈش گۇرۇپپىسى تەركىبىدىكى خادىملارغا پارا بەرسە ياكى باشقا ناتوغرا ۋاسىتىلەرنى قوللىنىپ خېرىدار بولسا ياكى پۈتۈشسە بولمايدۇ.

سېتىۋېلىش ۋاكالەتچىلىك ئاپپاراتى سېتىۋالغۇچىغا پارا بەرسە ياكى باشقا ناتوغرا ۋاسىتىلەرنى قوللىنىپ قانۇنسىز پايدا ئالسا بولمايدۇ.

3-باب ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش ئۇسۇلى

26-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشتا تۆۋەندىكى ئۇسۇللار قوللىنىلىدۇ :

( 1 ) ئاشكارا خېرىدار چاقىرىش؛

( 2 ) خېرىدار چاقىرىشقا تەكلىپ قىلىش؛

( 3 ) رىقابەتلىك سۆھبەت؛

( 4 ) يەككە مەنبەدىن سېتىۋېلىش؛

( 5 ) باھا سۈرۈشتۈرۈش؛

( 6 ) گوۋۇيۈەننىڭ ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى بېكىتكەن باشقا بىرتۇتاش سېتىۋېلىش ئۇسۇللىرى.

ئاشكارا خېرىدار چاقىرىش ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشتىكى ئاساسلىق سېتىۋېلىش ئۇسۇلى قىلىنىشى كېرەك.

27-ماددا سېتىۋالغۇچى مال ياكى مۇلازىمەت سېتىۋالغاندا ئاشكارا خېرىدار چاقىرىش ئۇسۇلىنى قوللىنىشى كېرەك، ئۇنىڭ كونكرېت سان ئۆلچىمى مەركەز خامچوتىدىكى ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش تۈرىگە كىرىدۇ، بۇنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ؛
يەرلىك خامچوتقا تەۋە بولغان ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش تۈرىنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى بەلگىلەيدۇ؛
ئالاھىدە ئەھۋالدا ئاشكارا خېرىدار چاقىرىشتىن باشقا سېتىۋېلىش ئۇسۇلىنى قوللىنىشقا توغرا كەلسە، سېتىۋېلىش پائالىيىتى باشلىنىشتىن بۇرۇن رايون بار شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى سېتىۋېلىشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقىنىڭ تەستىقىنى ئېلىش كېرەك.

28-ماددا سېتىۋالغۇچى ئاشكارا خېرىدار چاقىرىش ئۇسۇلىدا سېتىۋېلىشقا تېگىشلىك مالنى ياكى مۇلازىمەتنى پارچە قىلسا ياكى باشقا ھەرقانداق ئۇسۇلدا ئاشكارا خېرىدار چاقىرىپ سېتىۋېلىشتىن ئۆزىنى قاچۇرسا بولمايدۇ.

29-ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان مال ياكى مۇلازىمەتنى مۇشۇ قانۇن بويىچە تەكلىپ قىلىپ خېرىدار چاقىرىش ئۇسۇلىنى قوللىنىپ سېتىۋېلىشقا بولىدۇ :

( 1 ) ئالاھىدىلىكى بولغاچقا، چەكلىك دائىرىدىكى تەمىنلىگۈچى سودىگەر ئورنىدىنلا سېتىۋالالايدىغانلىرى؛

( 2 ) ئاشكارا خېرىدار چاقىرىش ئۇسۇلىنى قوللىنىش خىراجىتىنىڭ ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋالغان تۈرنىڭ ئومۇمىي قىممىتىدە ئىگىلىگەن نىسبىتى بەك كۆپ بولسا.

30-ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان مال ياكى مۇلازىمەتنى مۇشۇ قانۇن بويىچە رىقابەتلىك سۆھبەت ئۇسۇلىنى قوللىنىپ سېتىۋېلىشقا بولىدۇ :

( 1 ) خېرىدار چاقىرغاندىن كېيىن، تەمىنلىگۈچى سودىگەر خېرىدار بولمىسا ياكى لاياقەتلىك نىشانى بولمىسا ياكى قايتا خېرىدار چاقىرىش ئەمەلگە ئاشمىسا؛

( 2 ) تېخنىكىسى مۇرەككەپ ياكى خاراكتېرى ئالاھىدە بولۇپ، تەپسىلىي ئۆلچەم ياكى كونكرېت تەلەپنى بېكىتكىلى بولمىسا؛

( 3 ) خېرىدار چاقىرىشقا كېرەكلىك ۋاقىت ئۆتۈپ خېرىدارنىڭ جىددىي ئېھتىياجىنى قاندۇرالمىغان بولسا؛

( 4 ) باھا ئومۇمىي سوممىسىنى ئالدىن ھېسابلاپ چىققىلى بولمىسا.

31-ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان مال ياكى مۇلازىمەتنى مۇشۇ قانۇن بويىچە يەككە مەنبەلىك ئۇسۇل قوللىنىپ سېتىۋېلىشقا بولىدۇ :

( 1 ) بىردىنبىر تەمىنلىگۈچى سودا ئورنىدىنلا سېتىۋالغىلى بولىدىغانلىرى؛

( 2 ) مۆلچەرلىگىلى بولمايدىغان جىددىي ئەھۋال يۈز بېرىپ باشقا تەمىنلىگۈچى سودىگەر ئورنىدىن سېتىۋالغىلى بولمىسا؛

( 3 ) ئەسلىدىكى سېتىۋېلىش تۈرىنىڭ بىردەكلىكى ياكى مۇلازىمەتنىڭ يۈرۈشلەشتۈرۈلۈش تەلىپىگە كاپالەتلىك قىلىش شەرت، ئەسلىدىكى تەمىنلىگۈچى كارخانىدىن داۋاملىق كۆپەيتىپ سېتىۋېلىشقا توغرا كېلىدۇ ھەمدە كۆپەيتىپ سېتىۋېلىش مەبلەغ ئومۇمىي سوممىسى ئەسلىدىكى توختامدىكى سېتىۋېلىش سوممىسىنىڭ% 10 ىدىن ئېشىپ كەتمەيدۇ.

32-ماددا سېتىۋېلىنغان مالنىڭ ئۆلچىمى، ئۆلچىمى بىرلىككە كەلگەن، نەق مال مەنبەسى يېتەرلىك ھەمدە باھا ئۆزگىرىش دەرىجىسى كىچىك بولغان ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش تۈرلىرىنى مۇشۇ قانۇن بويىچە باھانى سۈرۈشتۈرۈش ئۇسۇلىنى قوللىنىپ سېتىۋېلىشقا بولىدۇ.

4-باب ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش تەرتىپى

33-ماددا تۈزگۈچى تارماقلارنىڭ خامچوت مەسئۇلىيىتى بار تارماقلار كېيىنكى مالىيە يىللىق تارماق خامچوتىنى تۈزگەندە، شۇ مالىيە يىللىق ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش تۈرى ۋە مەبلەغ خامچوتىنى تۈزۈپ، شۇ دەرىجىلىك مالىيە تارمىقىنىڭ جەملىشىگە يوللىشى كېرەك.
تارماقلار خامچوتىنى تەستىقلاش خامچوت باشقۇرۇش ھوقۇق دائىرىسى ۋە تەرتىپى بويىچە ئېلىپ بېرىلىدۇ.

34-ماددا مال ياكى مۇلازىمەت تۈرىدە تەكلىپ قىلىش-خېرىدار چاقىرىش ئۇسۇلى ئارقىلىق سېتىۋېلىشتا، سېتىۋالغۇچى مۇناسىپ سالاھىيەت شەرتىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان تەمىنلىگۈچى سودىگەر ئىچىدىن ئىختىيارىي ئۇسۇل ئارقىلىق ئۈچتىن ئارتۇق تەمىنلىگۈچى سودىگەرنى تاللىشى ھەمدە ئۇنىڭغا خېرىدار چىقىش تەكلىپنامىسى چىقىرىشى كېرەك.

35-ماددا مال ۋە مۇلازىمەت تۈرىدە خېرىدار چاقىرىش ئۇسۇلىدا سېتىۋېلىشتا، خېرىدار چاقىرىش ھۆججىتى تارقىتىلغان كۈندىن باشلاپ، خېرىدار چىققۇچى خېرىدار چىقىش ھۆججىتىنى تاپشۇرۇش ئاخىرلاشقىچە 20 كۈندىن كەم بولسا بولمايدۇ.

36-ماددا خېرىدار چاقىرىپ سېتىۋېلىشتا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، خېرىدارنى بىكار قىلىش كېرەك :

( 1 ) كەسپىي شەرتكە ئۇيغۇن كېلىدىغان تەمىنلىگۈچى سودىگەر ياكى خېرىدار چاقىرىش ھۆججىتىگە ماھىيەتلىك ئىنكاس قايتۇرىدىغان تەمىنلىگۈچى سودىگەر ئۈچكە يەتمىسە؛

( 2 ) سېتىۋېلىش ئادىللىقىغا تەسىر يەتكۈزىدىغان قانۇن-بەلگىلىمىگە خىلاپ قىلمىش كۆرۈلگەنلەر؛

( 3 ) خېرىدار چىققۇچى مەلۇم قىلغان باھانىڭ ھەممىسى سېتىۋېلىش خامچوتىدىن ئېشىپ كېتىپ، سېتىۋالغۇچى تۆلىيەلمىسە؛

( 4 ) زور ئۆزگىرىش تۈپەيلىدىن سېتىۋېلىش ۋەزىپىسى ئەمەلدىن قالدۇرۇلغانلار.

خېرىدار بىكار قىلىنغاندىن كېيىن، سېتىۋالغۇچى خېرىدارنى بىكار قىلىش سەۋەبىنى بارلىق خېرىدار چىققۇچىلارغا ئۇقتۇرۇشى كېرەك.

37-ماددا خېرىدار بىكار قىلىنغاندىن كېيىن، سېتىۋېلىش ۋەزىپىسى بىكار قىلىنىدىغان ئەھۋاللارنى ھېسابقا ئالمىغاندا، خېرىدار چاقىرىشنى قايتىدىن تەشكىللەش كېرەك؛
باشقا ئۇسۇلدا سېتىۋېلىشقا توغرا كەلسە، سېتىۋېلىش پائالىيىتى باشلىنىشتىن بۇرۇن رايون بار شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سېتىۋېلىشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقى ياكى ھۆكۈمەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارمىقىنىڭ تەستىقىنى ئېلىش كېرەك.

38-ماددا رىقابەتلىك سۆھبەت ئۇسۇلىنى قوللىنىپ سېتىۋېلىشتا تۆۋەندىكى تەرتىپلەرگە ئەمەل قىلىش كېرەك :

( 1 ) سۆھبەت گۇرۇپپىسى قۇرۇش.
سۆھبەت گۇرۇپپىسى سېتىۋالغۇچى ۋەكىللىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك مۇتەخەسسىسلەردىن بولۇپ جەمئىي ئۈچتىن ئىككى كىشىدىن ئارتۇق تاق ساندىن تەركىب تاپىدۇ، بۇنىڭ ئىچىدە مۇتەخەسسىسلەرنىڭ سانى ئومۇمىي ئەزا سانىنىڭ ئۈچتىن ئىككى قىسمىدىن كەم بولسا بولمايدۇ.

( 2 ) سۆھبەت ھۆججىتى تۈزۈش.
سۆھبەت ھۆججەتلىرىدە سۆھبەت تەرتىپى، سۆھبەت مەزمۇنى، توختام لايىھەسىدىكى ماددىلار ۋە باھالاپ بېكىتىشتىكى ئۆلچەم قاتارلىق ئىشلار ئايدىڭلاشتۇرۇلۇشى كېرەك.

( 3 ) سۆھبەتكە قاتنىشىشقا تەكلىپ قىلىنغان تەمىنلىگۈچى سودىگەرلەرنىڭ تىزىملىكىنى بېكىتىش.
سۆھبەت گۇرۇپپىسى مۇناسىپ سالاھىيەت شەرتىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان تەمىنلىگۈچى سودىگەرلەر تىزىملىكىدىن كەم دېگەندە ئۈچ تەمىنلىگۈچى سودىگەرنىڭ سۆھبەتكە قاتنىشىشىنى بېكىتىدۇ ھەمدە ئۇلارنى سۆھبەت ھۆججىتى بىلەن تەمىنلەيدۇ.

( 4 ) سۆھبەت ئۆتكۈزۈش.
سۆھبەت گۇرۇپپىسىدىكى بارلىق ئەزالار يىغىلىپ يەككە تەمىنلىگۈچى سودىگەر بىلەن ئايرىم-ئايرىم سۆھبەتلەشتى.
سۆھبەت جەريانىدا، سۆھبەتلەشكەن ھەرقانداق بىر تەرەپنىڭ سۆھبەتكە مۇناسىۋەتلىك باشقا تەمىنلىگۈچى سودىگەرلەرنىڭ تېخنىكىلىق ماتېرىيالى، باھاسى ۋە باشقا ئۇچۇرلىرىنى ئاشكارىلاپ قويۇشىغا يول قويۇلمايدۇ.
سۆھبەت ھۆججىتىدە ماھىيەتلىك ئۆزگىرىش بولسا، سۆھبەت گۇرۇپپىسى سۆھبەتكە قاتناشقان بارلىق تەمىنلىگۈچىگە يازما ئۇقتۇرۇش قىلىشى كېرەك.

( 5 ) پۈتۈشكەن تەمىنلىگۈچى سودىگەرنى بېكىتىش.
سۆھبەت ئاخىرلاشقاندىن كېيىن، سۆھبەت گۇرۇپپىسى سۆھبەتكە قاتناشقان بارلىق تەمىنلىگۈچىدىن بەلگىلەنگەن ۋاقىت ئىچىدە ئاخىرقى باھانى مەلۇم قىلىشنى تەلەپ قىلىشى، سېتىۋالغۇچى سۆھبەت گۇرۇپپىسى ئوتتۇرىغا قويغان پۈتۈشكەن نامزاتلار ئىچىدىن سېتىۋېلىش ئېھتىياجىغا ئۇيغۇن كېلىش، سۈپەت ۋە مۇلازىمەت ئوخشاش بولۇش ھەمدە باھاسى ئەڭ تۆۋەن بولۇش پىرىنسىپىغا ئاساسەن پۈتۈشكەن تەمىنلىگۈچىنى بېكىتىشى كېرەك.
ھەمدە نەتىجىنى سۆھبەتكە قاتناشقان، پۈتۈشمىگەن بارلىق تەمىنلىگۈچىلەرگە ئۇقتۇرىدۇ.

39-ماددا بىرلا خىل مەنبەدىن سېتىۋېلىشتا، سېتىۋالغۇچى بىلەن تەمىنلىگۈچى مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن پىرىنسىپقا ئەمەل قىلىشى، سېتىۋېلىش تۈرىنىڭ سۈپىتىگە كاپالەتلىك قىلىش ۋە ئىككى تەرەپ پۈتۈشكەن مۇۋاپىق باھا ئاساسىدا سېتىۋېلىشى كېرەك.

40-ماددا باھا سۈرۈشتۈرۈش ئۇسۇلىنى قوللىنىپ سېتىۋېلىشتا تۆۋەندىكى تەرتىپلەرگە ئەمەل قىلىش كېرەك :

( 1 ) باھا سۈرۈشتۈرۈش گۇرۇپپىسى قۇرۇش.
باھا سۈرۈشتۈرۈش گۇرۇپپىسى سېتىۋالغۇچى ۋەكىللىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك مۇتەخەسسىسلەردىن بولۇپ جەمئىي ئۈچتىن ئىككى كىشىدىن ئارتۇق تاق ساندىن تەركىب تاپىدۇ، بۇنىڭ ئىچىدە مۇتەخەسسىسلەرنىڭ سانى ئومۇمىي ئەزا سانىنىڭ ئۈچتىن ئىككى قىسمىدىن كەم بولسا بولمايدۇ.
باھا سۈرۈشتۈرۈش گۇرۇپپىسى سېتىۋېلىش تۈرىنىڭ باھا قۇرۇلمىسى ۋە باھالاپ بېكىتىشتە پۈتۈشۈش ئۆلچىمى قاتارلىق ئىشلارنى بەلگىلىشى كېرەك.

( 2 ) باھاسى سۈرۈشتۈرۈلگەن تەمىنلىگۈچى سودىگەرلەرنىڭ تىزىملىكىنى بېكىتىش.
باھا سۈرۈشتۈرۈش گۇرۇپپىسى سېتىۋېلىش ئېھتىياجىغا ئاساسەن، مۇناسىپ سالاھىيەت شەرتىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان تەمىنلىگۈچى سودىگەرلەرنىڭ تىزىملىكىدىن كەم بولمىغان ئۈچ تەمىنلىگۈچى سودىگەرنى بېكىتىدۇ ھەمدە ئۇلارغا باھا سۈرۈشتۈرۈش ئۇقتۇرۇشى چىقىرىپ، ئۇلارنىڭ باھا مەلۇم قىلىشىنى ئۆتۈنىدۇ.

( 3 ) باھا سۈرۈشتۈرۈش.
باھا سۈرۈشتۈرۈش گۇرۇپپىسى باھا سۈرۈشتۈرۈلگەن تەمىنلىگۈچىدىن ئۆزگەرتىشكە بولمايدىغان باھانى بىر قېتىمدىلا مەلۇم قىلىشنى تەلەپ قىلىدۇ.

( 4 ) پۈتۈشكەن تەمىنلىگۈچى سودىگەرنى بېكىتىش.
سېتىۋالغۇچى سېتىۋېلىش ئېھتىياجىغا ئۇيغۇن، سۈپەت ۋە مۇلازىمەت ئوخشاش بولۇش ھەمدە باھاسى ئەڭ تۆۋەن بولۇش پىرىنسىپىغا ئاساسەن پۈتۈشكەن تەمىنلىگۈچى سودىگەرنى بېكىتىدۇ ھەمدە نەتىجىسىنى باھاسى سۈرۈشتۈرۈلگەن بارلىق پۈتۈشۈلمىگەن تەمىنلىگۈچى سودىگەرگە ئۇقتۇرىدۇ.

41-ماددا سېتىۋالغۇچى ياكى ئۇ ھاۋالە قىلغان سېتىۋېلىش ۋاكالەتچىلىك ئاپپاراتى تەمىنلىگۈچى سودىگەرنىڭ ۋەدىسىگە ئەمەل قىلىشىنى تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشقا تەشكىللىشى كېرەك.
چوڭ تىپتىكى ياكى مۇرەككەپ ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش تۈرلىرىدە، دۆلەت ئېتىراپ قىلغان سۈپەت تەكشۈرۈش ئاپپاراتىنى تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىش خىزمىتىگە قاتنىشىشقا تەكلىپ قىلىش كېرەك.
تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋالغۇچى تەرەپنىڭ ئەزالىرى تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋالغۇچىغا ئىمزا قويۇشى ھەمدە مۇناسىپ قانۇن جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

42-ماددا سېتىۋالغۇچى، سېتىۋېلىش ۋاكالەتچىلىك ئاپپاراتى ھۆكۈمەت سېتىۋېلىش تۈرىدىكى ھەربىر سېتىۋېلىش پائالىيىتىگە دائىر سېتىۋېلىش ھۆججىتىنى ئوبدان ساقلىشى كېرەك، ياسىۋېلىشقا، ئۆزگەرتىۋېلىشقا، تىقىۋېلىشقا ياكى كۆيدۈرۈۋېتىشكە بولمايدۇ.
سېتىۋېلىش ھۆججىتىنىڭ ساقلىنىش مۇددىتى سېتىۋېلىش ئاخىرلاشقان كۈندىن باشلاپ كەم دېگەندە 15 يىل بولىدۇ.

سېتىۋېلىش ھۆججىتى سېتىۋېلىش پائالىيىتى خاتىرىسى، سېتىۋېلىش خامچوتى، خېرىدار چاقىرىش ھۆججىتى، خېرىدار چىقىش ھۆججىتى، خېرىدارنى باھالاش ئۆلچىمى، باھالاش دوكلاتى، خېرىدارنى بېكىتىش ھۆججىتى، توختام نۇسخىسى، تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىش ئىسپاتى، گۇمانغا جاۋاب بېرىش، ئەرزنى بىر تەرەپ قىلىش قارارى ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك ھۆججەت، ماتېرىياللارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

سېتىۋېلىش پائالىيىتى خاتىرىسى ئاز دېگەندە تۆۋەندىكى مەزمۇنلارنى ئۆز ئىچىگە ئېلىشى كېرەك :

( 1 ) سېتىۋېلىش تۈرىنىڭ تۈرى، نامى؛

( 2 ) سېتىۋېلىش تۈرىنىڭ خامچوتى، مەبلەغ قۇرۇلمىسى ۋە توختام باھاسى؛

( 3 ) سېتىۋېلىش ئۇسۇلىدا ئاشكارا خېرىدار چاقىرىشتىن باشقا سېتىۋېلىش ئۇسۇلىنى قوللىنىشتا، سەۋەبىنى ئېنىق يېزىش كېرەك؛

( 4 ) تەمىنلىگۈچى سودىگەرنى تەكلىپ قىلىش ۋە تاللاشنىڭ شەرتى ۋە سەۋەبى؛

( 5 ) خېرىدارنى باھالاش ئۆلچىمى ۋە خېرىدار بولغۇچىنى بېكىتىش سەۋەبى؛

( 6 ) خېرىدارنى بىكار قىلىشنىڭ سەۋەبى؛

( 7 ) خېرىدار چاقىرىشتىن باشقا سېتىۋېلىش ئۇسۇلىنى قوللىنىشقا دائىر مۇناسىپ خاتىرە.

5-باب ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش توختامى

43-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش توختامىغا توختام قانۇنى تەتبىقلىنىدۇ.
سېتىۋالغۇچى بىلەن تەمىنلىگۈچى سودىگەر ئوتتۇرىسىدىكى ھوقۇق-مەجبۇرىيەتنى باراۋەر، ئىختىيارىي بولۇش پىرىنسىپى بويىچە توختام ئۇسۇلىدا پۈتۈشۈشى كېرەك.

سېتىۋالغۇچى سېتىۋالغۇچى ۋاكالەتچى ئاپپاراتقا ۋاكالىتەن تەمىنلىگۈچى سودىگەر بىلەن ھۆكۈمەت سېتىۋېلىش توختامى ئىمزالاشنى ھاۋالە قىلسا بولىدۇ.
سېتىۋېلىش ۋاكالەتچىلىك ئاپپاراتى سېتىۋالغۇچى نامىدا توختام تۈزگەندە، سېتىۋالغۇچىنىڭ ھوقۇق بېرىش ھاۋالىنامىسىنى توختامنىڭ قوشۇمچە ھۆججىتى قىلىشى كېرەك.

44-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش توختامى يازما شەكىلدە تۈزۈلۈشى كېرەك.

45-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە، ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش توختامىدا ھازىرلىنىدىغان ماددىلارنى بەلگىلىشى كېرەك.

46-ماددا سېتىۋالغۇچى خېرىدار بولغان، پۈتۈشكەن تەمىنلىگۈچى سودىگەر بىلەن خېرىدار بولغان، پۈتۈشۈش ئۇقتۇرۇشى چىقىرىلغان كۈندىن باشلاپ 30 كۈن ئىچىدە، سېتىۋېلىش ھۆججىتىدە بېكىتىلگەن ئىشلار بويىچە ھۆكۈمەت سېتىۋېلىش توختامى ئىمزالىشى كېرەك.

خېرىدار بولۇش، پۈتۈشۈش ئۇقتۇرۇشى سېتىۋالغۇچى ئۈچۈنمۇ، خېرىدار بولغان، پۈتۈشكەن تەمىنلىگۈچى سودىگەرگىمۇ نىسبەتەن قانۇنىي كۈچكە ئىگە.
خېرىدار بولۇش، پۈتۈشۈش ئۇقتۇرۇشى چىقىرىلغاندىن كېيىن، سېتىۋالغۇچى خېرىدار بولۇش، پۈتۈشتۈرۈش نەتىجىسىنى ئۆزگەرتسە ياكى خېرىدار بولغان، پۈتۈشكەن تەمىنلىگۈچى سودىگەر خېرىدار بولۇش، پۈتۈشكەن تۈردىن ۋاز كەچسە، قانۇن بويىچە قانۇن جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

47-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش تۈرىنى سېتىۋېلىش توختامى ئىمزالانغان كۈندىن باشلاپ يەتتە خىزمەت كۈنى ئىچىدە، سېتىۋالغۇچى توختامنى شۇ دەرىجىلىك ھۆكۈمەتنىڭ بىرتۇتاش سېتىۋېلىشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقى ۋە ئالاقىدار تارماقلارغا مۇئاۋىن ئەنگە ئالدۇرۇشى كېرەك.

48-ماددا سېتىۋالغۇچىنىڭ ماقۇللۇقى بىلەن، خېرىدار بولغان، پۈتۈشكەن تەمىنلىگۈچى سودىگەر توختامنى قانۇن بويىچە بۆلۈپ ھۆددە بېرىش ئۇسۇلىنى قوللىنىپ ئىجرا قىلسا بولىدۇ.

ھۆكۈمەت سېتىۋېلىش توختامى بۆلۈپ ھۆددە بېرىش بويىچە ئىجرا قىلىنسا، خېرىدار بولغان، پۈتۈشكەن تەمىنلىگۈچى سېتىۋېلىش تۈرى ۋە بۆلۈپ ھۆددە بېرىلگەن تۈر ئۈچۈن سېتىۋالغۇچى ئالدىدا جاۋابكار بولىدۇ، بۆلۈپ ھۆددە بەرگەن تەمىنلىگۈچى تۈر ئۈچۈن مەسئۇلىيەتنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

49-ماددا ھۆكۈمەت سېتىۋېلىش توختامىنى ئىجرا قىلىش جەريانىدا، سېتىۋالغۇچى توختامدىكى نىشان بىلەن ئوخشاش مال، قۇرۇلۇش ياكى مۇلازىمەتنى قوشۇشقا توغرا كەلسە، توختامدىكى باشقا ماددىلارنى ئۆزگەرتمەسلىك ئالدىنقى شەرتىدە، تەمىنلىگۈچى سودىگەر بىلەن كېڭىشىپ قوشۇمچە توختام ئىمزالىسا بولىدۇ، لېكىن بارلىق قوشۇمچە توختامدىكى سېتىۋېلىش سوممىسى ئەسلىدىكى توختامدىكى سېتىۋېلىش سوممىسىنىڭ ％ 10 ىدىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك.

50-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش توختامىدىكى توختاملاشقۇچى ئىككى تەرەپ توختامنى ئۆز مەيلىچە ئۆزگەرتسە، توختىتىپ تۇرسا ياكى ئاخىرلاشتۇرسا بولمايدۇ.

ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش توختامىنىڭ داۋاملىق ئىجرا قىلىنىشى دۆلەت مەنپەئىتى ۋە ئاممىۋى مەنپەئەتكە زىيان يەتكۈزىدۇ، توختاملاشقۇچى ئىككى تەرەپ توختامنى ئۆزگەرتىشى، توختىتىپ تۇرۇشى ياكى ئاخىرلاشتۇرۇشى كېرەك.
سەۋەنلىك ئۆتكۈزگەن تەرەپ تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك، ھەر ئىككى تەرەپتە سەۋەنلىك بولسا، ھەر تەرەپ مۇناسىپ جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

6-باب گۇمان ۋە ئەرز

51-ماددا تەمىنلىگۈچى سودىگەرنىڭ ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش پائالىيىتى ئىشلىرىدا گۇمانى بولسا، سېتىۋالغۇچىدىن سورىسا بولىدۇ، سېتىۋالغۇچى ۋاقتىدا جاۋاب بېرىشى كېرەك، لېكىن جاۋاب مەزمۇنى سودا مەخپىيىتىگە چېتىلسا بولمايدۇ.

52-ماددا تەمىنلىگۈچى سودىگەر سېتىۋېلىش ھۆججىتى، سېتىۋېلىش جەريانى ۋە خېرىدار بولۇش، پۈتۈشۈش نەتىجىسى ئۆزىنىڭ ھوقۇق-مەنپەئىتىنى زىيانغا ئۇچرىتىدۇ دەپ قارىسا، ھوقۇق-مەنپەئىتىنىڭ زىيانغا ئۇچرىغانلىقىنى بىلگەن ياكى بىلىشكە تېگىشلىك بولغان كۈندىن باشلاپ يەتتە ئىش كۈنى ئىچىدە، سېتىۋالغۇچىغا يازما شەكىلدە گۇمانىنى ئوتتۇرىغا قويسا بولىدۇ.

53-ماددا سېتىۋالغۇچى تەمىنلىگۈچى سودىگەرنىڭ يازما گۇمانىنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىنكى يەتتە خىزمەت كۈنى ئىچىدە جاۋاب بېرىشى ھەمدە تەمىنلىگۈچى سودىگەرگە ۋە باشقا ئالاقىدار تەمىنلىگۈچى سودىگەرگە گۇمانىنى ئوتتۇرىغا قويۇشنى يازما شەكىلدە ئۇقتۇرۇشى كېرەك، لېكىن جاۋاب مەزمۇنى سودا مەخپىيىتىگە چېتىلسا بولمايدۇ.

54-ماددا سېتىۋالغۇچى سېتىۋېلىش ۋاكالەتچىلىك ئاپپاراتىغا سېتىۋېلىشنى ھاۋالە قىلغان بولسا، تەمىنلىگۈچى سودىگەر سېتىۋېلىش ۋاكالەتچىلىك ئاپپاراتىدىن سوئال سورىسا ياكى گۇمانىنى ئوتتۇرىغا قويسا بولىدۇ، سېتىۋېلىش ۋاكالەتچىلىك ئاپپاراتى مۇشۇ قانۇننىڭ 51-، 53-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە، سېتىۋالغۇچى ھاۋالە قىلىپ ھوقۇق بەرگەن دائىرىدىكى ئىشلارغا جاۋاب بېرىشى كېرەك.

55-ماددا تەمىنلىگۈچى سودىگەرنىڭ سېتىۋالغۇچى، سېتىۋېلىش ۋاكالەتچىلىك ئاپپاراتىنىڭ جاۋابىدىن رازى بولمىغانلىقى ياكى سېتىۋالغۇچى، سېتىۋېلىش ۋاكالەتچى ئاپپاراتىنىڭ بەلگىلەنگەن ۋاقىتتا جاۋاب بەرمىگەنلىكىدىن گۇمانلانسا، جاۋاب بېرىش مۇددىتى توشقاندىن كېيىنكى 15 ئىش كۈنى ئىچىدە تەڭ دەرىجىلىك ھۆكۈمەتنىڭ سېتىۋېلىشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقىغا ئەرز قىلسا بولىدۇ.

56-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقى ئەرزنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىنكى 30 ئىش كۈنى ئىچىدە، ئەرز ئىشىنى بىر تەرەپ قىلىش قارارى چىقىرىشى ھەمدە ئەرز قىلغۇچىغا ۋە ئەرز ئىشىغا مۇناسىۋەتلىك ئالاقىدارلارغا يازما ئۇقتۇرۇش قىلىشى كېرەك.

57-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقى ئەرز قىلىنغان ئىشلارنى بىر تەرەپ قىلىش مەزگىلىدە، كونكرېت ئەھۋالغا قاراپ سېتىۋالغۇچىغا سېتىۋېلىش پائالىيىتىنى ۋاقتىنچە توختىتىشنى يازما ئۇقتۇرسا بولىدۇ، لېكىن ۋاقتىنچە توختىتىش ۋاقتى ئەڭ ئۇزاق بولغاندا 30 كۈندىن ئېشىپ كەتسە بولمايدۇ.

58-ماددا ئەرز قىلغۇچى ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقىنىڭ ئەرز بىر تەرەپ قىلىش قارارىغا قايىل بولمىسا ياكى ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشنى تەشۋىق قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقى سۈرۈك ئۆتسىمۇ بىر تەرەپ قىلمىسا، قانۇن بويىچە مەمۇرىي قايتا قاراپ چىقىشنى ئىلتىماس قىلسا ياكى خەلق سوت مەھكىمىسىگە مەمۇرىي دەۋا قىلسا بولىدۇ.

7-باب نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش

59-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش پائالىيىتى ۋە مەركەزلىك سېتىۋېلىش ئاپپاراتىغا بولغان نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈشنى كۈچەيتىشى كېرەك.

نازارەت قىلىش، تەكشۈرۈشنىڭ ئاساسلىق مەزمۇنى :

( 1 ) ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشقا مۇناسىۋەتلىك قانۇن، مەمۇرىي نىزام ۋە قائىدىلەرنىڭ ئىجرا قىلىنىش ئەھۋالى؛

( 2 ) سېتىۋېلىش دائىرىسى، سېتىۋېلىش ئۇسۇلى ۋە سېتىۋېلىش تەرتىپىنىڭ ئىجرا قىلىنىش ئەھۋالى؛

( 3 ) ھۆكۈمەت بىر تۇتاش سېتىۋېلىش خادىملىرىنىڭ كەسپىي ساپاسى ۋە كەسپىي ماھارىتى.

60-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقى مەركەزلىك سېتىۋېلىش ئاپپاراتى تەسىس قىلسا، ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش تۈرىدىكى سېتىۋېلىش پائالىيىتىگە قاتناشسا بولمايدۇ.

سېتىۋېلىش ۋاكالەتچىلىك ئاپپاراتى بىلەن مەمۇرىي ئورگان تەۋەلىك مۇناسىۋىتى ياكى باشقا مەنپەئەت مۇناسىۋىتى ئورناتسا بولمايدۇ.

61-ماددا مەركەزلەشتۈرۈپ سېتىۋېلىش ئاپپاراتى ئىچكى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تۈزۈمىنى ئورنىتىشى ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈشى كېرەك.
سېتىۋېلىش پائالىيىتىدە تەدبىر بەلگىلەش ۋە ئىجرا قىلىش تەرتىپى ئېنىق بولۇشى ھەمدە بىر-بىرىنى نازارەت قىلىشى، بىر-بىرىنى چەكلەپ تۇرۇشى كېرەك.
بېجىرگۈچى بىلەن سېتىۋالغۇچى توختامىنى تەكشۈرگۈچى، تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋالغۇچىنىڭ مەسئۇلىيەت ھوقۇق چېكى ئېنىق بولۇشى ھەمدە بىر-بىرىنى ئايرىۋېتىشى كېرەك.

62-ماددا مەركەزلىك سېتىۋېلىش ئاپپاراتىنىڭ سېتىۋېلىش خادىملىرى مۇناسىۋەتلىك كەسپىي ساپا ۋە كەسپىي ماھارەتكە ئىگە بولۇشى، ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقى بەلگىلىگەن كەسپىي ئىش ئورنىدا ۋەزىپە ئۆتەش تەلىپىگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك.

مەركەزلىك سېتىۋېلىش ئاپپاراتى ئۇنىڭ خادىملىرىغا بولغان تەربىيە ۋە تەربىيەلەشنى كۈچەيتىشى كېرەك؛
سېتىۋېلىش خادىملىرىنىڭ كەسپىي سەۋىيەسى، خىزمەت ئەمەلىي نەتىجىسى ۋە كەسىپ ئەخلاق ئەھۋالىنى قەرەللىك باھالاش كېرەك.
سېتىۋېلىش خادىملىرى باھالاشتا لاياقەتسىز بولسا، داۋاملىق ۋەزىپە ئۆتىسە بولمايدۇ.

63-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش تۈرىنىڭ سېتىۋېلىش ئۆلچىمىنى ئاشكارىلاش كېرەك.

مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن سېتىۋېلىش ئۇسۇلى قوللىنىلغاندا، سېتىۋالغۇچى سېتىۋېلىش پائالىيىتى تاماملانغاندىن كېيىن، سېتىۋېلىش نەتىجىسىنى ئېلان قىلىشى كېرەك.

64-ماددا سېتىۋالغۇچى مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن سېتىۋېلىش ئۇسۇلى ۋە سېتىۋېلىش تەرتىپى بويىچە سېتىۋېلىشى شەرت.

ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، سېتىۋالغۇچى ياكى سېتىۋېلىش خادىملىرىدىن ئۆزى بېكىتكەن تەمىنلىگۈچى سودىگەردىن سېتىۋېلىشنى تەلەپ قىلىشىغا يول قويۇلمايدۇ.

65-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقى ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش تۈرىدىكى سېتىۋېلىش پائالىيىتىنى تەكشۈرۈشى، ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشقا ئالاقىدار تەرەپلەر ئەھۋالنى ئەينەن ئىنكاس قىلىپ، مۇناسىۋەتلىك ماتېرىياللار بىلەن تەمىنلىشى كېرەك.

66-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقى مەركەزلىك سېتىۋېلىش ئاپپاراتىنىڭ سېتىۋېلىش باھاسى، مەبلەغ تېجەش ئۈنۈمى، مۇلازىمەت سۈپىتى، ئىناۋەت ئەھۋالى، قانۇنغا خىلاپ قىلمىشى بار-يوقلۇقى قاتارلىق ئىشلارنى باھالىشى ھەمدە باھالاش نەتىجىسىنى قەرەللىك ئەينەن ئېلان قىلىشى كېرەك.

67-ماددا قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشتا مەمۇرىي نازارەتچىلىك مەسئۇلىيىتى بار ھۆكۈمەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى مەسئۇلىيىتى ۋە ئىش تەقسىماتى بويىچە، ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش پائالىيىتىگە بولغان نازارەتچىلىكنى كۈچەيتىشى كېرەك.

68-ماددا ئىقتىسادىي تەپتىش ئورگىنى ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشنى ئىقتىسادىي تەپتىش قىلىدۇ.
ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارماقلىرى، ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشتىكى ئالاقىدار ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش پائالىيىتىدە ئىقتىسادىي تەپتىش ئورگىنىنىڭ ئىقتىسادىي تەپتىش نازارەتچىلىكىنى قوبۇل قىلىشى كېرەك.

69-ماددا رېۋىزىيە ئورگىنى ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش پائالىيىتىگە قاتناشقان دۆلەت ئورگانلىرى، دۆلەت مەمۇرلىرى ۋە دۆلەت مەمۇرىي ئورگىنى تەيىنلىگەن باشقا خادىملارغا بولغان رېۋىزىيەنى كۈچەيتىشى كېرەك.

70-ماددا ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخس ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش پائالىيىتىدىكى قانۇنغا خىلاپ قىلمىشلارنى ئەرز-شىكايەت قىلىش ۋە پاش قىلىشقا ھوقۇقلۇق، مۇناسىۋەتلىك تارماقلار، ئورگانلار ئۆز مەسئۇلىيىتى بويىچە ۋاقتىدا بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك.

8-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

71-ماددا سېتىۋالغۇچى، سېتىۋېلىش ۋاكالەتچىلىك ئاپپاراتلىرىدا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇلىدۇ، ئاگاھلاندۇرۇش بېرىلىدۇ، قوشۇمچە جەرىمانە قويۇلسا بولىدۇ، بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىم ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا ئۇلارنىڭ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ياكى ئالاقىدار ئورگىنى چارە كۆرىدۇ ھەمدە ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىدۇ :

( 1 ) ئاشكارا خېرىدار چاقىرىش ئۇسۇلىنى قوللىنىپ، ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن باشقا ئۇسۇللارنى قوللىنىپ سېتىۋالغانلار؛

( 2 ) سېتىۋېلىش ئۆلچىمىنى ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن ئۆستۈرگەنلەر؛

( 3 ) تەمىنلىگۈچى سودىگەرگە نامۇۋاپىق شەرت بىلەن پەرقلىق مۇئامىلە قىلغان ياكى كەمسىتىش مۇئامىلىسى بەرگەنلەر؛

( 4 ) خېرىدار چاقىرىپ سېتىۋېلىش جەريانىدا خېرىدار چىققۇچى بىلەن كېڭىشىپ سۆھبەتلەشكەنلەر؛

( 5 ) خېرىدار بولۇش، پۈتۈشۈش ئۇقتۇرۇشى چىقىرىلغاندىن كېيىن خېرىدار بولغان، پۈتۈشكەن تەمىنلىگۈچى سودىگەر بىلەن سېتىۋېلىش توختامى ئىمزالىمىغان بولسا؛

( 6 ) مۇناسىۋەتلىك تارماقلارنىڭ قانۇن بويىچە نازارەت قىلىشى، تەكشۈرۈشىنى رەت قىلغانلار.

72-ماددا سېتىۋالغۇچى، سېتىۋېلىش ۋاكالەتچىلىك ئاپپاراتى ۋە ئۇنىڭ خادىملىرىدا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلۈپ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرمىگەنلىرىگە جەرىمانە قويۇلىدۇ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت قىلغانلىرىغا قوشۇمچە قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتى مۇسادىرە قىلىنىدۇ، دۆلەت ئورگىنى خادىملىرىغا تەۋە بولغانلىرىغا قانۇن بويىچە مەمۇرىي چارە كۆرۈلىدۇ :

( 1 ) تەمىنلىگۈچى سودىگەر ياكى سېتىۋېلىش ۋاكالەتچىلىك ئاپپاراتى بىلەن يامان غەرەزدە تىل بىرىكتۈرۈۋالغان بولسا؛

( 2 ) سېتىۋېلىش جەريانىدا پارا قوبۇل قىلغان ياكى باشقا ناتوغرا مەنپەئەتكە ئېرىشكەنلەر؛

( 3 ) مۇناسىۋەتلىك تارماقلارنىڭ قانۇن بويىچە قىلغان نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈشىدە ئەھۋالنى ساختا مەلۇم قىلغانلار؛

( 4 ) خېرىدارنى ئېلان قىلىشتىن بۇرۇن خېرىدارى ئاشكارىلىنىپ قالغان بولسا.

73-ماددا ئالدىنقى ئىككى ماددىدىكى قانۇنغا خىلاپ قىلمىشلارنىڭ بىرى خېرىدار بولۇش، پۈتۈشۈش نەتىجىسىگە تەسىر يەتكۈزسە ياكى خېرىدار بولۇش، پۈتۈشكەن نەتىجىگە تەسىر يەتكۈزۈش ئېھتىمالى بولسا، تۆۋەندىكى ئەھۋاللار بويىچە ئايرىم-ئايرىم بىر تەرەپ قىلىنىدۇ :

( 1 ) خېرىدار بولغان، تەمىنلىگۈچى سودىگەرنى پۈتۈشمىگەن بولسا، سېتىۋېلىش پائالىيىتىنى ئاخىرلاشتۇرۇش؛

( 2 ) خېرىدار بولغان، پۈتۈشكەن تەمىنلىگۈچى سودىگەر بېكىتىلگەن بولسىمۇ، لېكىن سېتىۋېلىش توختامىنى تېخى ئادا قىلمىغان بولسا، توختام بىكار قىلىنىدۇ، لاياقەتلىك خېرىدار بولۇش، پۈتۈشۈش نامزاتلىرى ئىچىدىن خېرىدار بولغان، پۈتۈشۈلگەن تەمىنلىگۈچى سودىگەر ئايرىم بېكىتىلىدۇ؛

( 3 ) سېتىۋېلىش توختامى ئىجرا قىلىنىپ بولغان بولسا، سېتىۋالغۇچى، تەمىنلىگۈچى سودىگەرگە زىيان سالغان بولسا، جاۋابكار تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

74-ماددا مەركەزلىك سېتىۋېلىشقا تېگىشلىك ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش تۈرلىرىدىن مەركەزلىك سېتىۋېلىش ئاپپاراتىغا مەركەزلىك سېتىۋېلىشنى ھاۋالە قىلمىغانلىرىنى ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛
تۈزىتىشنى رەت قىلغانلارغا خامچوت بويىچە مەبلەغ بېرىشنى توختىتىدۇ، ئۇلارنىڭ يۇقىرى دەرىجىلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ياكى ئالاقىدار ئورگىنى ئۇنىڭ بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمى ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلىرىغا قانۇن بويىچە چارە كۆرىدۇ.

75-ماددا سېتىۋالغۇچى ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش تۈرىنىڭ سېتىۋېلىش ئۆلچىمى ۋە سېتىۋېلىش نەتىجىسىنى قانۇن بويىچە ئېلان قىلمىسا، تۈزىتىشكە بۇيرۇلىدۇ، بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ.

76-ماددا سېتىۋالغۇچى، سېتىۋېلىش ۋاكالەتچىلىك ئاپپاراتلىرىدىن مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ساقلاشقا تېگىشلىك سېتىۋېلىش ھۆججىتىنى تىقىۋالغان، كۆيدۈرۈۋەتكەن ياكى سېتىۋېلىش ھۆججىتىنى ياسىۋالغان، ئۆزگەرتىۋالغانلىرىغا ھۆكۈمەتنىڭ سېتىۋېلىشنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى 20 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ، ئۇنىڭ بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمى ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلىرىغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

77-ماددا تەمىنلىگۈچى سودىگەرلەردە تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، سېتىۋېلىش سوممىسىنىڭ مىڭدىن بەش قىسمىدىن يۇقىرى، مىڭدىن ئون قىسمىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ، ناچار قىلمىش خاتىرىسىگە كىرگۈزۈلىدۇ، بىر يىلدىن ئۈچ يىلغىچە ھۆكۈمەت سېتىۋېلىش پائالىيىتىگە قاتنىشىش مەنئى قىلىنىدۇ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت قىلغانلار قوشۇمچە قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ، قىلمىشى ئېغىر بولغانلىرىنىڭ تىجارەت كىنىشكىسىنى سودا-سانائەت مەمۇرىي باشقۇرۇش ئورگىنى بىكار قىلىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ :

( 1 ) ساختا ماتېرىيال بېرىپ خېرىدار بولغان، پۈتۈشكەن بولسا؛

( 2 ) ناتوغرا ۋاسىتىلەرنى قوللىنىپ، باشقا تەمىنلىگۈچىلەرنى ھاقارەتلىگەن، چەتكە قاققانلار؛

( 3 ) سېتىۋالغۇچى، باشقا تەمىنلىگۈچى سودىگەر ياكى سېتىۋېلىش ۋاكالەتچى ئاپپاراتى بىلەن يامان غەرەزدە تىل بىرىكتۈرۈۋالغانلار؛

( 4 ) سېتىۋالغۇچى، سېتىۋېلىش ۋاكالەتچىلىك ئاپپاراتىغا پارا بەرگەن ياكى باشقا نامۇۋاپىق مەنپەئەت يەتكۈزگەنلەر؛

( 5 ) خېرىدار چاقىرىپ سېتىۋېلىش جەريانىدا سېتىۋالغۇچى بىلەن كېڭىشىپ سۆھبەتلەشكەنلەر؛

( 6 ) مۇناسىۋەتلىك تارماقلارنىڭ نازارەت قىلىشى، تەكشۈرۈشىنى رەت قىلغانلار ياكى ئەھۋالنى ساختا مەلۇم قىلغانلار.

تەمىنلىگۈچى سودىگەردە ئالدىنقى تارماقنىڭ ( 1 ) تارماقچىسىدىن ( 5 ) تارماقچىسىغىچە بولغان ئەھۋاللارنىڭ بىرى بولسا، خېرىدار بولغان، پۈتۈشۈش ئىناۋەتسىز بولىدۇ.

78-ماددا سېتىۋېلىش ۋاكالەتچىلىك ئاپپاراتلىرىدىن ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش كەسپىگە ۋاكالىتەن قانۇنغا خىلاپ قىلمىش سادىر قىلغانلىرىغا ئالاقىدار قانۇنلاردىكى بەلگىلىمە بويىچە جەرىمانە قويۇلىدۇ، بىر يىلدىن ئۈچ يىلغىچە ئۇنىڭ ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش كەسپىنى ۋاكالىتەن بېجىرىشىنى مەنئى قىلىپ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

79-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشتىكى ئالاقىدارلاردىن مۇشۇ قانۇننىڭ 71-، 72-، 77-ماددىلىرىدىكى قانۇنغا خىلاپ قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلىپ، باشقىلارغا زىيان سالغانلىرى ھەمدە ھەق تەلەپ ئالاقىدار قانۇنلاردىكى بەلگىلىمە بويىچە ھەق تەلەپ جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

80-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقىنىڭ خادىملىرىدىن نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش جەريانىدا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ خىزمەت ھوقۇقىدىن كەلسە-كەلمەس پايدىلانغان، خىزمەتتە بىپەرۋالىق قىلغان، نەپسانىيەتچىلىك قىلغانلىرىغا قانۇن بويىچە مەمۇرىي چارە كۆرۈلىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

81-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى تەمىنلىگۈچى سودىگەرنىڭ ئەرزىنى مۇددەت ئۆتسىمۇ بىر تەرەپ قىلمىغان بولسا، بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىم ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا مەمۇرىي چارە كۆرىدۇ.

82-ماددا ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارماقلىرى مەركەزلىك سېتىۋېلىش ئاپپاراتلىرىنىڭ نەتىجىسىنى باھالاشتا ساختا بايان قىلغان، ھەقىقىي ئەھۋالنى يوشۇرغان بولسا ياكى قەرەللىك باھالىمىغان ۋە باھالاش نەتىجىسىنى ئېلان قىلمىغان بولسا، ۋاقتىدا تۈزىتىشى، ئۇنىڭ يۇقىرى دەرىجىلىك ئورگىنى ياكى رېۋىزىيە ئورگىنى ئۇنىڭ مەسئۇلىنى ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىشى كېرەك،
ھەمدە بىۋاسىتە جاۋابكار خادىملارغا قانۇن بويىچە مەمۇرىي چارە كۆرۈلىدۇ.

مەركەزلىك سېتىۋېلىش ئاپپاراتلىرىدىن ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارماقلىرىنىڭ باھالىشىدا، خىزمەت نەتىجىسىنى يالغان مەلۇم قىلىپ، ھەقىقىي ئەھۋالنى يوشۇرغانلىرىغا 20 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 200 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ ھەمدە ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىدۇ؛
قىلمىشى ئېغىرلىرىنىڭ ۋاكالىتەن سېتىۋېلىش سالاھىيىتى بىكار قىلىنىدۇ.

83-ماددا ھەرقانداق ئورۇن ياكى شەخستىن تەمىنلىگۈچىنىڭ شۇ رايون ياكى شۇ ساھەدىكى ھۆكۈمەت سېتىۋېلىش بازىرىغا كىرىشىگە توسقۇنلۇق قىلغان ۋە چەك قويغانلىرى، بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇلىدۇ؛
تۈزىتىشنى رەت قىلغانلارغا شۇ ئورۇن، شەخسنىڭ يۇقىرى دەرىجىلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ياكى مۇناسىۋەتلىك ئورگىنى ئورۇننىڭ جاۋابكارلىقى ياكى شەخسكە چارە كۆرىدۇ.

9-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

84-ماددا خەلقئارا تەشكىلاتلار ۋە چەت ئەل ھۆكۈمەتلىرىنىڭ قەرزىنى ئىشلىتىپ ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشتا، قەرز پۇل بەرگۈچى تەرەپ، مەبلەغ بىلەن تەمىنلىگۈچى تەرەپ جۇڭگو تەرەپ بىلەن ھاسىل قىلغان كېلىشىمدە سېتىۋېلىشنىڭ كونكرېت شەرتلىرىگە قارىتا ئايرىم بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولسا بولىدۇ، لېكىن دۆلەت مەنپەئىتى ۋە ئاممىۋى مەنپەئەتكە زىيان يەتكۈزۈشكە بولمايدۇ.

85-ماددا ئېغىر تەبىئىي ئاپەت ۋە تاقابىل تۇرغىلى بولمايدىغان باشقا ۋەقەلەر سەۋەبىدىن جىددىي سېتىۋېلىش ۋە دۆلەت خەۋپسىزلىكى ۋە مەخپىيىتىگە چېتىلىدىغان سېتىۋېلىشتا بۇ قانۇن تەتبىقلانمايدۇ.

86-ماددا ھەربىي سېتىۋېلىش نىزامىنى مەركىزىي ھەربىي كومىتېت ئايرىم تۈزىدۇ.

87-ماددا بۇ قانۇننى يولغا قويۇشنىڭ كونكرېت قەدەم-باسقۇچى ۋە چارىسىنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ.

88-ماددا بۇ قانۇن 2003-يىل 1-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.