( 1988-يىل 12-ئاينىڭ 29-كۈنى 7-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 5-يىغىنىدا ماقۇللاندى، 2017-يىل 11-ئاينىڭ 4-كۈنى 12-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلقنىڭ قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 30-يىغىنىدا ئۆزگەرتىلدى )

مۇندەرىجە

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

2-باب ئۆلچەمنى بېكىتىش

3-باب ئۆلچەمنىڭ يولغا قويۇلۇشى

4-باب نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش

5-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

6-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

بۇ قانۇن ئۆلچەملەشتۈرۈش خىزمىتىنى كۈچەيتىش، مەھسۇلات ۋە مۇلازىمەت سۈپىتىنى ئۆستۈرۈش، پەن-تېخنىكا تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈش، جىسمانىي ساغلاملىق ۋە ھايات، مال-مۈلۈك بىخەتەرلىكىنى كاپالەتلەندۈرۈش، دۆلەت خەۋپسىزلىكى، ئېكولوگىيەلىك مۇھىت بىخەتەرلىكىنى قوغداش، ئىقتىسادىي، ئىجتىمائىي تەرەققىيات سەۋىيەسىنى ئۆستۈرۈش مەقسىتىدە چىقىرىلدى.

2-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان ئۆلچەم ( ئۆلچەملىك ئەۋرىشكىنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ ) يېزا ئىگىلىكى، سانائەت، مۇلازىمەتچىلىك، شۇنىڭدەك ئىجتىمائىي ئىشلار قاتارلىق ساھەلەردىكى بىرلىككە كېلىشكە تېگىشلىك تېخنىكا تەلىپىنى كۆرسىتىدۇ.

ئۆلچەم دۆلەت ئۆلچىمى، ساھە ئۆلچىمى، يەرلىك ئۆلچەم ۋە كوللېكتىپ ئۆلچەم، كارخانا ئۆلچىمىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
دۆلەت ئۆلچىمى مەجبۇرىي ئۆلچەم، تەۋسىيەلىك ئۆلچەمگە بۆلۈنىدۇ، ساھە ئۆلچىمى، يەرلىك ئۆلچەم تەۋسىيەلىك ئۆلچەمدۇر.

强制性标准必须执行。国家鼓励采用推荐性标准。

3-ماددا ئۆلچەملەشتۈرۈش خىزمىتىنىڭ ۋەزىپىسى ئۆلچەم بېكىتىش، تەشكىللەپ يولغا قويۇش ئۆلچىمى ھەمدە ئۆلچەم تۈزۈش، يولغا قويۇشنى نازارەت قىلىشتىن ئىبارەت.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى ئۆلچەملەشتۈرۈش خىزمىتىنى شۇ دەرىجىلىك خەلق ئىگىلىكى ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىيات يىرىك پىلانىغا كىرگۈزۈشى، ئۆلچەملەشتۈرۈش خىزمىتى خىراجىتىنى شۇ دەرىجىلىك خامچوتقا كىرگۈزۈشى كېرەك.

4-ماددا ئۆلچەم تۈزۈشتە پەن-تېخنىكا تەتقىقات نەتىجىلىرى ۋە ئىجتىمائىي ئەمەلىيەت تەجرىبىلىرى ئاساسىدا، چوڭقۇر تەكشۈرۈپ دەلىللەش، كەڭ دائىرىدە پىكىر ئېلىش، ئۆلچەمنىڭ ئىلمىيلىكى، قېلىپلىقلىقى، ۋاقىتچانلىقىغا كاپالەتلىك قىلىش، ئۆلچەمنىڭ سۈپىتىنى ئۆستۈرۈش كېرەك.

5-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى مەملىكەت بويىچە ئۆلچەملەشتۈرۈش خىزمىتىنى بىرتۇتاش باشقۇرىدۇ.
گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى شۇ تارماق، شۇ ساھەنىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش خىزمىتىنى ئىش تەقسىماتى بويىچە باشقۇرىدۇ.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش خىزمىتىنى بىرتۇتاش باشقۇرىدۇ.
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى شۇ مەمۇرىي رايوندىكى شۇ تارماق، شۇ ساھەنىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش خىزمىتىنى ئىش تەقسىماتى بويىچە باشقۇرىدۇ.

6-ماددا گوۋۇيۈەن ئۆلچەملەشتۈرۈشنى ماسلاشتۇرۇش مېخانىزمى بەرپا قىلىپ، ئۆلچەملەشتۈرۈشكە دائىر مۇھىم، زور ئىسلاھاتنى بىرتۇتاش ئالغا سىلجىتىپ، ئۆلچەملەشتۈرۈشكە ئائىت مۇھىم، زور سىياسەتلەرنى تەتقىق قىلىپ، تارماق ھالقىغان، ساھە ھالقىغان، ئېغىر، زور تالاش-تارتىش ساقلانغان ئۆلچەملەرنى تۈزۈش ۋە يولغا قويۇشنى ماسلاشتۇرىدۇ.

رايون تەسىس قىلىنغان شەھەر دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى خىزمەت ئېھتىياجىغا ئاساسەن ئۆلچەملەشتۈرۈشنى ماسلاشتۇرۇش مېخانىزمى ئورنىتىپ، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش خىزمىتىدىكى مۇھىم، زور ئىشلارنى بىرتۇتاش پىلانلاپ ماسلاشتۇرسا بولىدۇ.

7-ماددا دۆلەت كارخانا، ئىجتىمائىي تەشكىلات ۋە مائارىپ، پەن تەتقىقات ئاپپاراتى قاتارلىقلارنىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش خىزمىتىنى قانات يايدۇرۇشى ياكى ئۇنىڭغا قاتنىشىشىغا ئىلھام بېرىدۇ.

8-ماددا دۆلەت خەلقئارا ئۆلچەملەشتۈرۈش پائالىيىتىگە قاتنىشىشقا پائال تۈرتكە بولۇپ، ئۆلچەملەشتۈرۈش جەھەتتىكى تاشقى ھەمكارلىق ۋە ئالماشتۇرۇشنى قانات يايدۇرۇپ، خەلقئارا ئۆلچەم تۈزۈشكە قاتنىشىپ، دۆلەت ئەھۋالىغا بىرلەشتۈرۈپ خەلقئارا ئۆلچەم قوللىنىپ، جۇڭگو ئۆلچىمى بىلەن چەت ئەل ئۆلچىمى ئارىسىدىكى ئايلاندۇرۇپ قوللىنىشنى ئالغا سىلجىتىدۇ.

دۆلەت كارخانا، ئىجتىمائىي تەشكىلات ۋە مائارىپ، پەن تەتقىقات ئاپپاراتى قاتارلىقلارنىڭ خەلقئارا ئۆلچەملەشتۈرۈش پائالىيىتىگە قاتنىشىشىغا ئىلھام بېرىدۇ.

9-ماددا ئۆلچەملەشتۈرۈش خىزمىتىدە كۆرۈنەرلىك نەتىجە ياراتقان ئورۇن ۋە شەخسلەر دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە تەقدىرلىنىدۇ ۋە مۇكاپاتلىنىدۇ.

2-باب ئۆلچەمنى بېكىتىش

10-ماددا جىسمانىي ساغلاملىق ۋە ھايات، مال-مۈلۈك بىخەتەرلىكى، دۆلەت خەۋپسىزلىكى، ئېكولوگىيەلىك مۇھىت بىخەتەرلىكى، شۇنىڭدەك ئىقتىساد، جەمئىيەت باشقۇرۇشقا بولغان ئاساسىي ئېھتىياجنى قاندۇرۇش توغرىسىدىكى تېخنىكا تەلىپىگە مەجبۇرلاش خاراكتېرلىك دۆلەت ئۆلچىمى تۈزۈش كېرەك.

گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى مەسئۇلىيىتى ئاساسىدا مەجبۇرلاش خاراكتېرلىك دۆلەت ئۆلچىمى تۈرىنى ئوتتۇرىغا قويۇش، تەييارلاشقا تەشكىللەش، پىكىر ئېلىش ۋە تېخنىكىلىق تەكشۈرۈشكە مەسئۇل بولىدۇ.
گوۋۇيۈەننىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى مەجبۇرلاش خاراكتېرلىك دۆلەت ئۆلچىمىنى تۇرغۇزۇش، نومۇر سېلىش ۋە سىرتقا ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىشقا مەسئۇل بولىدۇ.
گوۋۇيۈەننىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بېكىتمەكچى بولغان مەجبۇرلاش خاراكتېرلىك دۆلەت ئۆلچىمىنىڭ ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان-كەلمەيدىغانلىقىنى تۈر تۇرغۇزۇپ تەكشۈرۈشى، ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە ماس كېلىدىغانلىرىنى تۈر قىلىپ تۇرغۇزۇشى كېرەك.

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي باشقۇرۇش تارمىقىغا مەجبۇرلاش خاراكتېرلىك دۆلەت ئۆلچىمى بويىچە تۈر تۇرغۇزۇش تەكلىپى بەرسە بولىدۇ، بۇنى گوۋۇيۈەننىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش سىياسىي مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بىلەن بىرلىكتە قارار قىلىدۇ.
ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار، كارخانا، كەسپىي تەشكىلاتلار، شۇنىڭدەك پۇقرالار گوۋۇيۈەننىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىغا مەجبۇرلاش خاراكتېرلىك دۆلەت ئۆلچىمى بويىچە تۈر تۇرغۇزۇش تەكلىپى بەرسە بولىدۇ، گوۋۇيۈەننىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش سىياسىي مەسئۇل تارمىقى تۈر تۇرغۇزۇش زۆرۈر دەپ قارىسا، گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بىلەن بىرلىكتە قارار قىلىدۇ.

مەجبۇرلاش خاراكتېرلىك دۆلەت ئۆلچىمىنى گوۋۇيۈەن تەستىقلاپ ئېلان قىلىدۇ ياكى ھوقۇق بېرىپ تەستىقلاپ ئېلان قىلىدۇ.

قانۇن، مەمۇرىي نىزاملار ۋە گوۋۇيۈەننىڭ قارارىدا مەجبۇرلاش خاراكتېرلىك ئۆلچەم تۈزۈش توغرىسىدا ئايرىم بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

11-ماددا ھەممىباب ئاساس، مەجبۇرىي دۆلەت ئۆلچىمىگە يانداشتۇرۇش، مۇناسىۋەتلىك ساھەلەرگە يېتەكچىلىك قىلىش رولى ئويناش قاتارلىق ئېھتىياجلارنىڭ تېخنىكىلىق تەلىپىنى قاندۇرۇشقا تەۋسىيەلىك دۆلەت ئۆلچىمى بېكىتىشكە بولىدۇ.

تەۋسىيەلىك دۆلەت ئۆلچىمىنى گوۋۇيۈەننىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بېكىتىدۇ.

12-ماددا تەۋسىيەلىك دۆلەت ئۆلچىمى بولمىغان، پۈتۈن مەملىكەتتىكى مەلۇم كەسىپ دائىرىسىدە بىرلىككە كەلتۈرۈشكە تېگىشلىك تېخنىكا تەلىپىگە قارىتا، كەسىپ ئۆلچىمىنى بېكىتىشكە بولىدۇ.

ساھە ئۆلچىمىنى گوۋۇيۈەننىڭ ئالاقىدار مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى تۈزۈپ، گوۋۇيۈەننىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ ئەنگە ئېلىشىغا يوللايدۇ.

13-ماددا يەرلىكنىڭ تەبىئىي شارائىتى، ئۆرپ-ئادىتى قاتارلىق ئالاھىدە تېخنىكىلىق تەلىپىنى قاندۇرۇش ئۈچۈن يەرلىك ئۆلچەم تۈزۈشكە بولىدۇ.

يەرلىك ئۆلچەمنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بېكىتىدۇ؛
رايون بار شەھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ ئالاھىدە ئېھتىياجىغا ئاساسەن، تۇرۇشلۇق جايدىكى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈپ باشقۇرۇش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەستىقى بىلەن، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ يەرلىك ئۆلچىمىنى چىقارسا بولىدۇ.
يەرلىك ئۆلچەمنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي باشقۇرۇش تارمىقىنىڭ ئەنگە ئېلىشىغا يوللايدۇ، گوۋۇيۈەننىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىيەت مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنى ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىدۇ.

14-ماددا جىسمانىي ساغلاملىق ۋە ھايات، مال-مۈلۈك بىخەتەرلىكى، دۆلەت خەۋپسىزلىكى، ئېكولوگىيەلىك مۇھىت بىخەتەرلىكى، شۇنىڭدەك ئىقتىسادىي، ئىجتىمائىي تەرەققىياتقا جىددىي ئېھتىياجلىق ئۆلچەم تۈرلىرىنى كاپالەتلەندۈرىدىغان مەمۇرىي مەسئۇل تارماق ئالدىن تۈر تۇرغۇزۇشى ھەمدە ۋاقتىدا تاماملىشى كېرەك.

15-ماددا مەجبۇرلاش خاراكتېرلىك ئۆلچەم، تەۋسىيەلىك ئۆلچەم تۈزۈشتە، تۈر تۇرغۇزغاندا مۇناسىۋەتلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارماق، كارخانا، ئىجتىمائىي تەشكىلات، ئىستېمالچىلار ۋە مائارىپ، پەن تەتقىقات ئاپپاراتى قاتارلىق جەھەتلەردىكى ئەمەلىي ئېھتىياجنى تەكشۈرۈش، ئۆلچەم تۈزۈشنىڭ زۆرۈرلۈكى، مۇمكىنچىلىكىنى دەلىللەش-باھالاش كېرەك؛
تۈزۈش جەريانىدا قولايلىق، ئۈنۈملۈك بولۇش پىرىنسىپىغا ئاساسەن كۆپ خىل ئۇسۇللارنى قوللىنىپ پىكىر ئېلىش، ئۆلچەمگە مۇناسىۋەتلىك ئىشلارنى تەكشۈرۈپ تەھلىل قىلىش، تەجرىبە قىلىش، دەلىللەشكە تەشكىللەش ھەمدە مۇناسىۋەتلىك ئۆلچەملەر ئارا ماسلاشتۇرۇپ يۈرۈشلەشتۈرۈشنى ئىشقا ئاشۇرۇش كېرەك.

16-ماددا تەۋسىيەلىك ئۆلچەم تۈزۈشتە، مۇناسىۋەتلىك تەرەپلەردىن تەشكىللەنگەن ئۆلچەملەشتۈرۈش تېخنىكا كومىتېتىنى تەشكىللەش، ئۆلچەم تەييارلاش، تېخنىكا تەكشۈرۈش خىزمىتىنى ئۈستىگە ئېلىش كېرەك.
مەجبۇرلاش خاراكتېرلىك ئۆلچەم تۈزۈشتە، مۇناسىۋەتلىك ئۆلچەملەشتۈرۈش تېخنىكا كومىتېتىغا ئۆلچەم تەييارلاش، تېخنىكىلىق تەكشۈرۈش خىزمىتىنى ئۈستىگە ئېلىشنى ھاۋالە قىلىشقا بولىدۇ.
ئۆلچەملەشتۈرۈش تېخنىكا كومىتېتى تەشكىللەنمىگەن بولسا، مۇتەخەسسىسلەر گۇرۇپپىسى قۇرۇپ مۇناسىۋەتلىك ئۆلچەمنى تەييارلاش، تېخنىكىلىق تەكشۈرۈش خىزمىتىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.
ئۆلچەملەشتۈرۈش تېخنىكا كومىتېتى ۋە مۇتەخەسسىسلەر گۇرۇپپىسىنىڭ تەركىبى كەڭ ۋەكىللىك خاراكتېرىگە ئىگە بولۇشى كېرەك.

17-ماددا مەجبۇرلاش خاراكتېرلىك ئۆلچەملىك ھۆججەتنى جەمئىيەتكە ھەقسىز ئاشكارىلاش كېرەك.
دۆلەت جەمئىيەتكە ھەقسىز تەۋسىيە خاراكتېرلىك ئۆلچەملىك نۇسخىسىنى ئاشكارىلاشنى ئىلگىرى سۈردى.

18-ماددا دۆلەت ئىلمىي جەمئىيەت، جەمئىيەت، سودىگەرلەر ئۇيۇشمىسى، بىرلەشمە، كەسىپ-تېخنىكا ئىتتىپاقى قاتارلىق ئىجتىمائىي تەشكىلاتلارنىڭ مۇناسىۋەتلىك بازار سۇبيېكتلىرىنى ماسلاشتۇرۇپ، بازار ئېچىش ۋە يېڭىلىق يارىتىش ئېھتىياجىنى قاندۇرىدىغان كوللېكتىپ ئۆلچىمىنى بىرلىكتە تۈزۈشىگە ئىلھام بېرىدۇ، شۇ تەشكىلاتنىڭ ئەزالىرى قوللىنىشنى پۈتۈشىدۇ ياكى شۇ تەشكىلاتنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە جەمئىيەتنىڭ ئىختىيارىي ئىشلىتىشىگە بېرىدۇ.

كوللېكتىپ ئۆلچەم تۈزۈشتە، ئوچۇق، ئوچۇق، ئادىل بولۇش پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلىش، قاتناشقۇچى سۇبيېكتلارنىڭ مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇرلارغا ئېرىشىشىگە كاپالەتلىك قىلىش، قاتناشتۇرغۇچى سۇبيېكتلارنىڭ ئورتاق ئېھتىياجىنى ئىنكاس قىلىش ھەمدە ئۆلچەمگە مۇناسىۋەتلىك ئىشلارنى تەكشۈرۈپ تەھلىل قىلىش، تەجرىبە قىلىش، دەلىللەشكە تەشكىللەش كېرەك.

گوۋۇيۈەننىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بىلەن بىرلىكتە كوللېكتىپ ئۆلچىمىنى تۈزۈشنى قېلىپلاشتۇرىدۇ، يېتەكلەيدۇ ۋە نازارەت قىلىدۇ.

19-ماددا كارخانىلار ئېھتىياجغا قاراپ كارخانا ئۆلچىمىنى ئۆز ئالدىغا بېكىتسە ياكى باشقا كارخانىلار بىلەن بىرلىشىپ كارخانا ئۆلچىمىنى بېكىتسە بولىدۇ.

20-ماددا دۆلەت مۇھىم كەسىپ، ئىستراتېگىيەلىك گۈللىنىۋاتقان كەسىپ، ھالقىلىق ئورتاق تېخنىكا قاتارلىق ساھەلەردە ئۆز ئالدىغا يېڭىلىق يارىتىش تېخنىكىسىدىن پايدىلىنىپ كوللېكتىپ ئۆلچىمى، كارخانا ئۆلچىمى تۈزۈشنى قوللايدۇ.

21-ماددا تەۋسىيەلىك دۆلەت ئۆلچىمى، ساھە ئۆلچىمى، يەرلىك ئۆلچەم، كوللېكتىپ ئۆلچەم، كارخانا ئۆلچىمىنىڭ تېخنىكا تەلىپى مەجبۇرلاش خاراكتېرلىك دۆلەت ئۆلچىمىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تېخنىكا تەلىپىدىن تۆۋەن بولماسلىقى كېرەك.

دۆلەت ئىجتىمائىي تەشكىلات ۋە كارخانىلارنىڭ تەۋسىيەلىك ئۆلچەمگە ئالاقىدار تېخنىكا تەلىپىدىن يۇقىرى كوللېكتىپ ئۆلچىمى، كارخانا ئۆلچىمى تۈزۈشىگە ئىلھام بېرىدۇ.

22-ماددا ئۆلچەم تۈزۈش بايلىقتىن ئىلمىي، مۇۋاپىق پايدىلىنىش، پەن-تېخنىكا نەتىجىلىرىنى كېڭەيتىش، مەھسۇلاتنىڭ بىخەتەرلىكى، قوللىنىشچانلىقى، ئالماشتۇرۇشچانلىقىنى كۈچەيتىش، ئىقتىسادىي ئۈنۈم، ئىجتىمائىي ئۈنۈم، ئېكولوگىيە ئۈنۈمىنى ئۆستۈرۈش، تېخنىكا جەھەتتە ئىلغار، ئىقتىساد جەھەتتە مۇۋاپىق بولۇشنى ئىشقا ئاشۇرۇشقا پايدىلىق بولۇشى كېرەك.

ئۆلچەمدىن پايدىلىنىپ تاۋار، مۇلازىمەتنىڭ ئەركىن ئوبوروتىغا توسقۇنلۇق قىلىدىغان، بازار رىقابىتىنى تۈگىتىدىغان، چەكلەيدىغان قىلمىشلارنى سادىر قىلىش مەنئى قىلىنىدۇ.

23-ماددا دۆلەت ئۆلچەملەشكەن ئارمىيە بىلەن خەلقنىڭ يۇغۇرۇلۇشى ۋە بايلىقتىن ئورتاق بەھرىلىنىشىنى ئالغا سىلجىتىپ، ئارمىيە بىلەن خەلق ئۆلچىمىنى ئورتاق ئىشلىتىش سەۋىيەسىنى ئۆستۈرۈپ، دۆلەت مۇداپىئەسى ۋە ئارمىيە قۇرۇلۇشىدا ئىلغار، قوللىنىشچان پۇقراۋى ئۆلچەمنى قوللىنىشقا پائال تۈرتكە بولىدۇ ھەمدە ئىلغار، قوللىنىشچان ھەربىي ئۆلچەمنى پۇقراۋى ئۆلچەمگە ئايلاندۇرىدۇ.

24-ماددا ئۆلچەمگە نومۇر قويۇش قائىدىسى بويىچە نومۇر سېلىش كېرەك.
ئۆلچەمگە نومۇر قويۇش قائىدىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بېكىتىدۇ ھەمدە ئېلان قىلىدۇ.

3-باب ئۆلچەمنىڭ يولغا قويۇلۇشى

25-ماددا مەجبۇرلاش خاراكتېرلىك ئۆلچەمگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغان مەھسۇلات، مۇلازىمەتنى ئىشلەپچىقىرىش، سېتىش، ئىمپورت قىلىش ياكى تەمىنلەشكە يول قويۇلمايدۇ.

26-ماددا مەھسۇلات، مۇلازىمەت ئېكسپورت قىلىشتىكى تېخنىكا تەلىپى توختامدىكى پۈتۈم بويىچە ئىجرا قىلىنىدۇ.

27-ماددا دۆلەت كوللېكتىپ ئۆلچىمى ۋە كارخانا ئۆلچىمى بويىچە ئۆزى بايانات ئېلان قىلىش، ئاشكارىلاش ۋە نازارەت قىلىش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.
كارخانا ئۆزى ئىجرا قىلىدىغان مەجبۇرلاش خاراكتېرلىك ئۆلچەم، تەۋسىيەلىك ئۆلچەم، كوللېكتىپ ئۆلچەم ياكى كارخانا ئۆلچىمىنىڭ نومۇرى ۋە نامىنى ئاشكارىلىشى كېرەك؛
كارخانا ئۆزى بېكىتكەن كارخانا ئۆلچىمىنى ئىجرا قىلىشتا، يەنە مەھسۇلات، مۇلازىمەتنىڭ ئىقتىدار كۆرسەتكۈچى ۋە مەھسۇلاتنىڭ ئىقتىدار كۆرسەتكۈچىنى ئاشكارىلىشى كېرەك.
دۆلەت كوللېكتىپ ئۆلچىمى، كارخانا ئۆلچىمىنى ئۆلچەملىك ئۇچۇر ئاممىۋى مۇلازىمەت سۇپىسى ئارقىلىق جەمئىيەتكە ئاشكارىلاشقا ئىلھام بېرىدۇ.

كارخانىلار ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت پائالىيىتىنى ئۆلچەم بويىچە تەشكىللىشى، ئۆزى ئىشلەپچىقارغان مەھسۇلات، تەمىنلىگەن مۇلازىمەت كارخانىنى ئاشكارىلاش ئۆلچىمىنىڭ تېخنىكا تەلىپىگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك.

28-ماددا كارخانىلارنىڭ يېڭى مەھسۇلاتنى تەتقىق قىلىپ يارىتىشى، مەھسۇلاتنى ياخشىلىشى، تېخنىكا ئۆزگەرتىشىدە، مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن ئۆلچەملەشتۈرۈش تەلىپىگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك.

29-ماددا دۆلەت مەجبۇرلاش خاراكتېرلىك ئۆلچەمنىڭ يولغا قويۇلۇش ئەھۋالىنى ئىستاتىستىكا قىلىش، تەھلىل قىلىش، دوكلات قىلىش تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ۋە گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى، رايون بار شەھەر دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئۆلچەملەشكەن مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ئۆلچەمنى يولغا قويۇش ئۇچۇرىنى قايتما ئىنكاس قىلىش ۋە باھالاش مېخانىزمى ئورنىتىپ، قايتما ئىنكاس ۋە باھالاش ئەھۋالىغا ئاساسەن بېكىتكەن ئۆلچەمنى قايتا تەكشۈرۈشى كېرەك.
ئۆلچەمنى قايتا تەكشۈرۈش مۇددىتى ئادەتتە بەش يىلدىن ئېشىپ كەتمەيدۇ.
قايتا تەكشۈرۈش ئارقىلىق، ئىقتىسادىي، ئىجتىمائىي تەرەققىياتنىڭ ئېھتىياجىغا ۋە تېخنىكا تەرەققىياتىغا لايىقلاشمىغانلارنى ۋاقتىدا تۈزىتىش ياكى بىكار قىلىش كېرەك.

30-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ئۆلچەمگە ئاساسەن ئۇچۇر قايتۇرۇش، باھالاش، قايتا قاراپ چىقىش ئەھۋالىنى ئىنكاس قىلىدۇ، مۇناسىۋەتلىك ئۆلچەم ئارىسىدا تەكرار گىرەلىشىپ قالغان ياكى جىپسىلىشىپ يۈرۈشلەشمىگەن بولسا، گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بىلەن بىرلىكتە بىر تەرەپ قىلىشى ياكى گوۋۇيۈەننىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈشنى ماسلاشتۇرۇش مېخانىزمى ئارقىلىق بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك.

31-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى ئۆلچەملەشتۈرۈشنى نۇقتىدا سىناق قىلىش ئۈلگە كۆرسىتىش ۋە تەشۋىق قىلىش خىزمىتىنى قانات يايدۇرۇشقا مەدەت بېرىپ، ئۆلچەملەشتۈرۈش ئىدىيەسىنى تارقىتىپ، ئۆلچەملەشتۈرۈش تەجرىبىلىرىنى كېڭەيتىپ، پۈتۈن جەمئىيەتنىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش ئۇسۇلىدىن پايدىلىنىپ ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت، باشقۇرۇش ۋە مۇلازىمەتنى تەشكىللىشىگە تۈرتكە بولۇپ، ئۆلچەمنىڭ تىپ ئۆزگەرتىپ دەرىجە ئۆستۈرۈشنى ئىلگىرى سۈرۈش، يېڭىلىق يارىتىش ئارقىلىق تۈرتكە بولۇشقا يېتەكچىلىك قىلىشتىكى تىرەكلىك رولىنى جارى قىلدۇرۇشى كېرەك.

4-باب نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش

32-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى، مۇناسىۋەتلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى قانۇندا بەلگىلەنگەن مەسئۇلىيىتىگە ئاساسەن، ئۆلچەم تۈزۈشكە يېتەكچىلىك قىلىدۇ ۋە نازارەت قىلىدۇ، ئۆلچەمنىڭ يولغا قويۇلۇشىنى نازارەت قىلىدۇ، تەكشۈرىدۇ.

33-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ئۆلچەم تۈزۈش، يولغا قويۇش جەريانىدا تالاش-تارتىش كۆرۈلسە، گوۋۇيۈەننىڭ ئۆلچەملەشكەن مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى كېڭىشىشكە تەشكىللەيدۇ؛
كېلىشەلمىسە، گوۋۇيۈەن ئۆلچەملەشتۈرۈپ ماسلاشتۇرۇش مېخانىزمى ھەل قىلىدۇ.

34-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى، رايون بار شەھەر دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە ئۆلچەم بويىچە نومۇر قويمىسا، قايتا تەكشۈرمىسە ياكى ئەنگە ئالدۇرمىسا، گوۋۇيۈەننىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي باشقۇرۇش تارمىقى ئۇنىڭدىن ئەھۋالنى چۈشەندۈرۈشنى تەلەپ قىلىشى ھەمدە بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشى كېرەك.

35-ماددا ھەرقانداق ئورۇن ياكى شەخس ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى، مۇناسىۋەتلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارماققا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپ قىلمىشلارنى پاش قىلىش، ئەرز قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

ئۆلچەملەشكەن مەمۇرىي مەسئۇل تارماق، مۇناسىۋەتلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارماق جەمئىيەتكە پاش قىلىش، ئەرز قىلىش تېلېفون نومۇرى، خەت ساندۇقى ياكى ئېلېكتىرونلۇق يوللانما ئادرېسىنى ئاشكارا قوبۇل قىلىشى ھەمدە پاش قىلىش، پاش قىلىشنى قوبۇل قىلىشقا خادىم ئورۇنلاشتۇرۇشى كېرەك.
ھەقىقىي ئىسىم بىلەن پاش قىلغۇچى ياكى ئەرز قىلغۇچىغا پاش قىلىش، ئەرز قىلىشنى قوبۇل قىلىدىغان مەمۇرىي مەسئۇل تارماق بىر تەرەپ قىلىش نەتىجىسىنى ئۇقتۇرۇپ، پاش قىلغۇچىنىڭ مەخپىيەتلىكىنى ساقلىشى ھەمدە دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە پاش قىلغۇچىنى مۇكاپاتلىشى كېرەك.

5-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

36-ماددا مەھسۇلات ئىشلەپچىقارغان، ساتقان، ئىمپورت قىلغان ياكى مۇلازىمەت قىلغان مۇلازىمىتى مەجبۇرلاش خاراكتېرلىك ئۆلچەمگە ئۇيغۇن كەلمىگەن ياكى كارخانا ئىشلەپچىقارغان مەھسۇلات، تەمىنلىگەن مۇلازىمىتى ئاشكارا ئۆلچەمنىڭ تېخنىكا تەلىپىگە ئۇيغۇن كەلمىگەن بولسا، قانۇن بويىچە ھەق تەلەپ جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

37-ماددا مەھسۇلات ئىشلەپچىقارغان، ساتقان، ئىمپورت قىلغان ياكى مۇلازىمەت قىلغان مەجبۇرلاش خاراكتېرلىك ئۆلچەمگە ئۇيغۇن كەلمىگەنلەر «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ مەھسۇلات سۈپىتى قانۇنى»، «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيتىنىڭ ئىمپورت-ئېكسپورت تاۋارلىرىنى تەكشۈرۈش قانۇنى»، «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئىستېمالچىلارنىڭ ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش قانۇنى»قاتارلىق قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىنىدۇ، ئىناۋەت خاتىرىسىگە خاتىرىلىنىدۇ،
ھەمدە مۇناسىۋەتلىك قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە ئېلان قىلىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

38-ماددا كارخانىلار ئىجرا قىلىش ئۆلچىمىنى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە ئاشكارىلىمىسا، ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛
سۈرۈك ئۆتسىمۇ تۈزەتمىگەنلەر ئۆلچەملىك ئۇچۇر ئاممىۋى مۇلازىمەت سۇپىسىدا ئېلان قىلىنىدۇ.

39-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى، رايون بار شەھەر دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ ئۆلچەملەشكەن مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى چىقارغان ئۆلچەم مۇشۇ قانۇننىڭ 21-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقى، 22-ماددىسىنىڭ 1 – تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن كەلمىسە، ۋاقتىدا تۈزىتىشى كېرەك؛
تۈزىتىشنى رەت قىلسا، گوۋۇيۈەننىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى مۇناسىۋەتلىك ئۆلچەمنى بىكار قىلىشنى ئېلان قىلىدۇ؛
جاۋابكار رەھبىرىي خادىملار ۋە بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ.

ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار، كارخانىلار تۈزگەن ئۆلچەم مۇشۇ قانۇننىڭ 21-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقى، 22-ماددىسىنىڭ 1 – تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن كەلمىسە، ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛
سۈرۈك ئۆتسىمۇ تۈزەتمىگەنلەرگە ئۆلكە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى مۇناسىۋەتلىك ئۆلچەمنى بىكار قىلىدۇ ھەمدە ئۆلچەملىك ئۇچۇر ئاممىۋى مۇلازىمەت سۇپىسىدا ئېلان قىلىدۇ.

مۇشۇ قانۇننىڭ 22-ماددىسىنىڭ 2-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ئۆلچەمدىن پايدىلىنىپ بازار رىقابىتىنى يوقىتىش، چەكلەش قىلمىشى سادىر قىلغانلار «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ مونوپوللۇققا قارشى تۇرۇش قانۇنى»قاتارلىق قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە بىر تەرەپ قىلىنىدۇ.

40-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى، رايون تەسىس قىلغان شەھەر دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە ئۆلچەم قويمىغان ياكى ئەنگە ئالدۇرمىغان، شۇنداقلا مۇشۇ قانۇننىڭ 34-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە تۈزەتمىگەن بولسا، گوۋۇيۈەننىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي باشقۇرۇش تارمىقى مۇناسىۋەتلىك ئۆلچەم نومۇرىنى بىكار قىلىدۇ ياكى ئەنگە ئېلىنمىغان ئۆلچەمنى ئېلان چىقىرىپ بىكار قىلىدۇ؛
جاۋابكار رەھبىرىي خادىملار ۋە بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى، رايون بار شەھەر دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە ئۇنى تۈزگەن ئۆلچەم بويىچە قايتا تەكشۈرمىگەن، مۇشۇ قانۇننىڭ 34-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە تۈزەتمىگەن بولسا، جاۋابكار رەھبىرىي خادىم ۋە بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ.

41-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى مۇشۇ قانۇننىڭ 10-ماددىسىنىڭ 2-تارمىقىدىكى بەلگىلىمە بويىچە مەجبۇرلاش خاراكتېرلىك دۆلەت ئۆلچىمى چىقىرىش تۈرىنى تۇرغۇزمىغان، چىقارغان ئۆلچىمى مۇشۇ قانۇننىڭ 21-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقى، 22-ماددىسىنىڭ 1 – تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن كەلمىگەن ياكى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە ئۆلچەمگە نومۇر قويمىغان، قايتا تەكشۈرمىگەن ياكى ئەنگە ئالدۇرمىغانلار
ۋاقتىدا تۈزىتىش كېرەك؛
جاۋابكار رەھبىرىي خادىملارغا ۋە بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلسە بولىدۇ.

42-ماددا ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار، كارخانىلاردىن مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە كوللېكتىپ ئۆلچىمى ياكى كارخانا ئۆلچىمىگە نومۇر قويمىغانلىرىنى ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛
سۈرۈك ئۆتسىمۇ تۈزەتمىگەنلەرگە ئۆلكە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى مۇناسىۋەتلىك ئۆلچەم نومۇرىنى بىكار قىلىدۇ ھەمدە ئۆلچەملىك ئۇچۇر ئاممىۋى مۇلازىمەت سۇپىسىدا ئېلان قىلىدۇ.

43-ماددا ئۆلچەملەشتۈرۈش خىزمىتىنى نازارەت قىلغۇچى، باشقۇرغۇچى خادىملاردىن خىزمەت ھوقۇقىدىن كەلسە-كەلمەس پايدىلانغان، خىزمەتتە بىپەرۋالىق قىلغان، نەپسانىيەتچىلىك قىلغانلىرىغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

6-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

44-ماددا ھەربىي ئىشلار ئۆلچىمىنى تۈزۈش، يولغا قويۇش ۋە نازارەت قىلىش چارىسىنى گوۋۇيۈەن، مەركىزىي ھەربىي كومىتېت ئايرىم تۈزىدۇ.

45-ماددا بۇ قانۇن 2018-يىل 1-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.