( 2017-يىلى 9-ئاينىڭ 1-كۈنى 12-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 29-يىغىنىدا ماقۇللاندى )

مۇندەرىجە

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

2-باب يادرو ئەسلىھەلىرىنىڭ بىخەتەرلىكى

3-باب يادرو ماتېرىياللىرى ۋە رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلارنىڭ بىخەتەرلىكى

4-باب ھادىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇشنى تەكشۈرۈش

5-باب ئۇچۇرنى ئاشكارىلاش ۋە ئامما قاتنىشىش

6-باب نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش

7-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

8-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

1-ماددا بۇ قانۇن يادرو بىخەتەرلىكىگە كاپالەتلىك قىلىش، يادرو ھادىسىسىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنىڭغا تاقابىل تۇرۇش، يادرو ئېنېرگىيەسىدىن بىخەتەر پايدىلىنىش، ئامما ۋە كەسىپكارلارنىڭ بىخەتەرلىكى ۋە ساغلاملىقىنى قوغداش، ئېكولوگىيەلىك مۇھىتنى قوغداش، ئىقتىساد ۋە جەمئىيەتنىڭ ئىمكانىيەتلىك سىجىل تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈش مەقسىتىدە چىقىرىلدى.

2-ماددا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ساھەسى ۋە تەۋەلىكىدىكى باشقا دېڭىز تەۋەسىدە يادرو ئەسلىھەلىرى، يادرو ماتېرىياللىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلارغا قارىتا تولۇق مۇداپىئەلىنىش، قوغداش، پەسەيتىش ۋە نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش قاتارلىق بىخەتەرلىك تەدبىرلىرىنى قوللىنىپ، تېخنىكىلىق سەۋەب، سۈنئىي سەۋەب ياكى تەبىئىي ئاپەت سەۋەبىدىن يادرو ھادىسىسى پەيدا قىلىشنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ،
يادرو ھادىسىسى يۈز بەرگەن ئەھۋالدىكى رادىيوئاكتىپلىق ئاقىۋەتنى ئەڭ زور دەرىجىدە يېنىكلىتىشكە مۇشۇ قانۇن تەتبىقلىنىدۇ.

يادرو ئەسلىھەلىرى دېگىنىمىز :

( 1 ) يادرو ئېلېكتىر ئىستانسىسى، يادرو ئىسسىقلىق ئېلېكتىر ئىستانسىسى، قۇياش پار بىلەن تەمىنلەش زاۋۇتى قاتارلىق يادرو ئېنېرگىيە زاۋۇتلىرى ۋە قۇرۇلمىلىرى؛

( 2 ) يادرو ئېنېرگىيە زاۋۇتى سىرتىدىكى تەتقىقات دۆۋىسى، تەجرىبە دۆۋىسى، كىرىتىك قۇرۇلما قاتارلىق باشقا رېئاكتورلار؛

( 3 ) يادرو يېقىلغۇسى ئىشلەپچىقىرىش، پىششىقلاش، ساقلاش ۋە كېيىنكى بىر تەرەپ قىلىش ئەسلىھەلىرى قاتارلىق يادرو يېقىلغۇسى ئايلانما ئەسلىھەلىرى؛

( 4 ) رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقنى بىر تەرەپ قىلىش، ساقلاش، بىر تەرەپ قىلىش ئەسلىھەلىرى.

يادرو ماتېرىيالى دېگىنىمىز :

( 1 ) ئۇران-235 ماتېرىياللىرى ۋە ئۇنىڭدىن ئىشلەنگەن بۇيۇملار؛

( 2 ) ئۇران-233 ماتېرىياللىرى ۋە ئۇنىڭدىن ئىشلەنگەن بۇيۇملار؛

( 3 ) پىلۇتون-239 ماتېرىيالى ۋە ئۇنىڭدىن ياسالغان بۇيۇملار؛

( 4 ) قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن باشقۇرۇشقا تېگىشلىك باشقا يادرو ماتېرىياللىرى.

رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق يادرو ئەسلىھەلىرى يۈرۈشۈۋاتقاندا، يىغىلىشتىن پەيدا بولغان، تەركىبىدە رادىيوئاكتىپلىق يادرو ماددىسى بولغان ياكى رادىيوئاكتىپلىق يادرودىن بۇلغانغان، ئۇنىڭ قويۇقلۇقى ياكى ئاكتىپلىقى دۆلەت بېكىتكەن تازىلاش-تىزگىنلەش سەۋىيەسىدىن يۇقىرى بولغان، قايتا ئىشلەتمەسلىك كۆزلەنگەن تاشلاندۇقلارنى كۆرسىتىدۇ.

3-ماددا دۆلەت ئاقىلانە، ماس، تەڭ ئىلگىرىلەيدىغان يادرو خەۋپسىزلىكى قارىشىدا چىڭ تۇرۇپ، يادرو خەۋپسىزلىكى ئىقتىدارى قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىپ، يادرو ئىشلىرىنىڭ ساغلام تەرەققىياتىغا كاپالەتلىك قىلىدۇ.

4-ماددا يادرو ئىشلىرى بىلەن شۇغۇللىنىشتا بىخەتەرلىككە كاپالەتلىك قىلىش فاڭجېنىغا ئەمەل قىلىش شەرت.

يادرو بىخەتەرلىكى خىزمىتىدە جەزمەن بىخەتەرلىكنى بىرىنچى ئورۇنغا قويۇش، ئالدىنى ئېلىشنى ئاساس قىلىش، مەسئۇلىيەتنى ئايدىڭلاشتۇرۇش، قاتتىق باشقۇرۇش، چوڭقۇرلاپ مۇداپىئەلىنىش، مۇستەقىل نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش، ئومۇميۈزلۈك كاپالەتلەندۈرۈش پىرىنسىپىدا چىڭ تۇرۇش كېرەك.

5-ماددا يادرو ئەسلىھەلىرىنى باشقۇرغۇچى ئورۇنلار يادرو بىخەتەرلىكىگە ئومۇميۈزلۈك مەسئۇل بولىدۇ.

يادرو ئەسلىھەسى تىجارەت ئورنىنى ئۈسكۈنە، قۇرۇلۇش ۋە مۇلازىمەت قاتارلىقلار بىلەن تەمىنلىگەن ئورۇن مۇناسىپ جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

6-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇشقا مەسئۇل بولىدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ يادرو سانائىتى مەسئۇل تارمىقى، ئېنېرگىيە مەسئۇل تارمىقى ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى مەسئۇلىيىتى دائىرىسىدە مۇناسىۋەتلىك يادرو بىخەتەرلىكىنى باشقۇرۇش خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.

دۆلەت يادرو بىخەتەرلىكى خىزمىتىنى ماسلاشتۇرۇش مېخانىزمى ئورنىتىپ، مۇناسىۋەتلىك تارماقلارنى ئالاقىدار خىزمەتلەرنى ئالغا سىلجىتىشقا بىرتۇتاش ماسلاشتۇرىدۇ.

7-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە دۆلەت يادرو بىخەتەرلىكى يىرىك پىلانىنى تۈزۈپ، گوۋۇيۈەنگە تەستىقلاتقاندىن كېيىن تەشكىللەپ يولغا قويىدۇ.

8-ماددا دۆلەت يادرو بىخەتەرلىكى ئۆلچەم سىستېمىسىنى يۇقىرى قاتتىق بەرپا قىلىشتا چىڭ تۇرىدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ ئالاقىدار تارماقلىرى مەسئۇلىيەت ۋە ئىش تەقسىماتى بويىچە يادرو بىخەتەرلىكى ئۆلچىمىنى تۈزىدۇ.
يادرو بىخەتەرلىكى ئۆلچىمى مەجبۇرىي ئىجرا قىلىشنىڭ ئۆلچىمى.

يادرو بىخەتەرلىكى ئۆلچىمىنى ئىقتىسادىي، ئىجتىمائىي تەرەققىيات ۋە پەن-تېخنىكا تەرەققىياتىغا ئاساسەن مۇۋاپىق پەيتتە تۈزىتىش كېرەك.

9-ماددا دۆلەت يادرو خەۋپسىزلىكى سىياسىتىنى تۈزۈپ، يادرو خەۋپسىزلىكى مەدەنىيەت قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى، يادرو سانائىتى مەسئۇل تارمىقى ۋە ئېنېرگىيە مەسئۇل تارمىقى يادرو بىخەتەرلىكى مەدەنىيىتىنى يېتىلدۈرۈش مېخانىزمى بەرپا قىلىشى كېرەك.

يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇنلار ۋە ئۇنى ئۈسكۈنە، قۇرۇلۇش ۋە مۇلازىمەت بىلەن تەمىنلىگۈچى ئورۇنلار يادرو بىخەتەرلىكى مەدەنىيىتىنى پائال يېتىلدۈرۈشى ۋە بەرپا قىلىشى، يادرو بىخەتەرلىكى مەدەنىيىتىنى ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت، پەن تەتقىقات ۋە باشقۇرۇشنىڭ ھەرقايسى ھالقىلىرىغا سىڭدۈرۈشى كېرەك.

10-ماددا دۆلەت يادرو بىخەتەرلىكىگە مۇناسىۋەتلىك پەن-تېخنىكىنى تەتقىق قىلىش، ئېچىش ۋە ئۇنىڭدىن پايدىلىنىشقا ئىلھام ۋە مەدەت بېرىدۇ، بىلىم مۈلۈك ھوقۇقىنى قوغداشنى كۈچەيتىدۇ، يادرو بىخەتەرلىكى ئىختىساسلىقلىرىنى يېتىشتۈرۈشكە ئەھمىيەت بېرىدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى مۇناسىۋەتلىك پەن تەتقىقات يىرىك پىلانىدا يادرو ئەسلىھەلىرى، يادرو ماتېرىياللىرى بىخەتەرلىكى ۋە رادىياتسىيە مۇھىتىنى كۆزىتىش، باھالاشقا مۇناسىۋەتلىك ئاچقۇچلۇق تېخنىكا تەتقىقات مەخسۇس تۈرلىرىنى ئورۇنلاشتۇرۇپ، ئىلغار، ئىشەنچلىك يادرو بىخەتەرلىكى تېخنىكىسىنى كېڭەيتىشى كېرەك.

يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇنلار ۋە ئۇنى ئۈسكۈنە، قۇرۇلۇش ۋە مۇلازىمەت بىلەن تەمىنلىگۈچى ئورۇنلار، يادرو بىخەتەرلىكىگە مۇناسىۋەتلىك پەن تەتقىقات ئاپپاراتى قاتارلىق ئورۇنلار ئىلغار، ئىشەنچلىك يادرو بىخەتەرلىكى تېخنىكىسىنى داۋاملىق يارىتىپ، ئىلغار پەن-تېخنىكا نەتىجىلىرىدىن تولۇق پايدىلىنىپ، يادرو بىخەتەرلىكى سەۋىيەسىنى ئۆستۈرۈشى كېرەك.

گوۋۇيۈەن ۋە ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى ۋە ئۇنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى پەن-تېخنىكىدا يېڭىلىق يارىتىش داۋامىدا مۇھىم تۆھپە قوشقان ئورۇن ۋە شەخسلەرنى مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمە بويىچە تەقدىرلەيدۇ ۋە مۇكاپاتلايدۇ.

11-ماددا ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ يادرو ئەسلىھەسى، يادرو ماتېرىيالى بىخەتەرلىكىگە خەۋپ يەتكۈزۈشىگە يول قويۇلمايدۇ.

پۇقرالار، قانۇنىي ئىگىلەر ۋە باشقا تەشكىلاتلار قانۇن بويىچە يادرو بىخەتەرلىكى ئۇچۇرىغا ئېرىشىش ھوقۇقىغا ئىگە، يادرو زىيىنىغا ئۇچرىغانلار قانۇن بويىچە تۆلەم ئېلىش ھوقۇقىغا ئىگە.

12-ماددا دۆلەت يادرو ئەسلىھەلىرى، يادرو ماتېرىياللىرىنىڭ بىخەتەرلىكىنى قوغداش خىزمىتىنى كۈچەيتىدۇ.

يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇنلار بىخەتەرلىكنى قوغداش تۈزۈمىنى ئورنىتىپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈپ، بىخەتەرلىكنى قوغداش تەدبىرلىرىنى قوللىنىپ، يادرو ئەسلىھەسى، يادرو ماتېرىيالىنى بۇزۇۋېتىش، زىيانغا ئۇچرىتىش ۋە ئوغرىلاشنىڭ ئالدىنى ئېلىشى كېرەك.

13-ماددا دۆلەت يادرو بىخەتەرلىكىگە مۇناسىۋەتلىك خەلقئارا ئالماشتۇرۇش ۋە ھەمكارلىقنى تەشكىللەپ قانات يايدۇرىدۇ، يادرو بىخەتەرلىكى خەلقئارا ھەمكارلىق مېخانىزمىنى مۇكەممەللەشتۈرىدۇ، يادرو تېررورىزمىنىڭ تەھدىتىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ ۋە ئۇنىڭغا تاقابىل تۇرىدۇ، جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى تۈزگەن ياكى قاتناشقان خەلقئارا ئەھدىنامىلەردە بەلگىلەنگەن مەجبۇرىيەتنى ئادا قىلىدۇ.

2-باب يادرو ئەسلىھەلىرىنىڭ بىخەتەرلىكى

14-ماددا دۆلەت يادرو ئەسلىھەسى قۇرۇلۇشىنى بىرتۇتاش پىلانلايدۇ، ئىلمىي دەلىللەيدۇ، مۇۋاپىق ئورۇنلاشتۇرىدۇ.

دۆلەت يادرو ئەسلىھەلىرىنىڭ خۇسۇسىيىتى ۋە خەۋپ-خەتەر دەرىجىسى قاتارلىق ئامىللارغا ئاساسەن، يادرو ئەسلىھەلىرىنى تۈرگە ئايرىپ باشقۇرىدۇ.

15-ماددا يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇن يادرو ئەسلىھەسىنىڭ بىخەتەر يۈرۈشۈشىگە كاپالەتلىك قىلىش ئىقتىدارىنى ھازىرلىشى ھەمدە تۆۋەندىكى شەرتلەرگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك :

( 1 ) يادرو بىخەتەرلىكى تەلىپىنى قاندۇرىدىغان تەشكىلىي باشقۇرۇش سىستېمىسى ۋە سۈپەت كاپالىتى، بىخەتەرلىك باشقۇرۇش، ئىش ئورنى مەسئۇلىيىتى قاتارلىق تۈزۈملەر بولۇش؛

( 2 ) بەلگىلەنگەن سان، لاياقەتلىك كەسپىي تېخنىكا خادىملىرى ۋە باشقۇرغۇچى خادىملار بولۇش؛

( 3 ) يادرو ئەسلىھەلىرى بىخەتەرلىكىگە ئۇيغۇنلاشقان بىخەتەرلىك باھالاش، بايلىق تەقسىملەش ۋە مالىيە ئىقتىدارىنى ھازىرلاش؛

( 4 ) يادرو بىخەتەرلىكى تېخنىكىسىنى تىرەك قىلىش ۋە سىجىل ياخشىلاش زۆرۈر ئىقتىدارىنى ھازىرلاش؛

( 5 ) جىددىي ئىنكاس قايتۇرۇش ئىقتىدارى ۋە يادرو زىيىنىنى تۆلەش مالىيە كاپالىتى ئىقتىدارىنى ھازىرلاش؛

( 6 ) قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن باشقا شەرتلەر.

16-ماددا يادرو ئەسلىھەسى تىجارەت ئورنى قانۇن، مەمۇرىي نىزام ۋە ئۆلچەمدىكى تەلەپ بويىچە، يادرو ئەسلىھەسىگە دائىر چوڭقۇرلاپ مۇداپىئە كۆرۈش سىستېمىسى ئورنىتىپ، تېخنىكىلىق سەۋەب، سۈنئىي سەۋەب ۋە تەبىئىي ئاپەت پەيدا قىلىدىغان تەھدىتنىڭ ئۈنۈملۈك ئالدىنى ئېلىپ، يادرو ئەسلىھەسىنىڭ بىخەتەرلىكىگە ھەقىقىي كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

يادرو ئەسلىھەسى تىجارىتى ئورۇنلىرى يادرو ئەسلىھەسىنىڭ بىخەتەرلىكىنى قەرەللىك باھالىشى ھەمدە گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقىنىڭ تەكشۈرۈشىنى قوبۇل قىلىشى كېرەك.

17-ماددا يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇن ۋە ئۇنى ئۈسكۈنە، قۇرۇلۇش ھەمدە مۇلازىمەت بىلەن تەمىنلىگۈچى ئورۇن سۈپەت كاپالىتى سىستېمىسى بەرپا قىلىشى ھەمدە يولغا قويۇشى، ئۈسكۈنە، قۇرۇلۇش ۋە مۇلازىمەت قاتارلىقلارنىڭ سۈپىتىگە ئۈنۈملۈك كاپالەتلىك قىلىشى، ئۈسكۈنىنىڭ ئىقتىدارىنىڭ يادرو بىخەتەرلىكى ئۆلچىمىنىڭ تەلىپىنى قاندۇرۇشىغا، قۇرۇلۇش ۋە مۇلازىمىتى قاتارلىقلارنىڭ يادرو بىخەتەرلىكىگە ئالاقىدار تەلەپلەرنى قاندۇرۇشىغا ھەقىقىي كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

18-ماددا يادرو ئەسلىھەلىرى تىجارەت ئورۇنلىرى رادىياتسىيە نۇرىنى قاتتىق كونترول قىلىپ، مۇناسىۋەتلىك خادىملارنىڭ دۆلەت بەلگىلىگەن مىقدار چېكىدىن ئېشىپ كەتكەن رادىياتسىيە نۇرىدىن ساقلىنىشىغا، رادىياتسىيە نۇرىنىڭ مۇۋاپىق، ئىشلىتىشكە بولىدىغان ۋە ئىمكانقەدەر تۆۋەن سەۋىيەدە بولۇشىغا ھەقىقىي كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

19-ماددا يادرو ئەسلىھەسى باشقۇرغۇچى ئورۇنلار يادرو ئەسلىھەسى ئەتراپىدىكى مۇھىتتىكى رادىيوئاكتىپلىق يادرو ماددىلىرىنىڭ تۈرى، قويۇقلۇقى ۋە يادرو ئەسلىھەسىدىن چىققان نەرسىلەر ئىچىدىكى رادىيوئاكتىپلىق يادرولۇق ماددا ئومۇمىي مىقدارىنى كۆزىتىپ ئۆلچىشى ھەمدە گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارمىقى ۋە ئۇ تۇرۇشلۇق ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارمىقىغا كۆزىتىش نەتىجىسىنى قەرەللىك دوكلات قىلىشى كېرەك.

20-ماددا يادرو ئەسلىھەسى تىجارەت ئورۇنلىرى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە تەربىيەلەش پىلانى تۈزۈپ، كەسىپكارلارغا يادرو بىخەتەرلىكى تەربىيەسى ۋە ماھارەت تەربىيەسى بېرىشى ھەمدە باھالىشى كېرەك.

يادرو ئەسلىھەسى تىجارەت ئورۇنلىرى كەسىپكارلارنى مۇناسىپ ئەمگەك مۇھاپىزىتى ۋە كەسپىي سالامەتلىك تەكشۈرتۈشى، كەسىپكارلارنىڭ بىخەتەرلىكى ۋە ساغلاملىقىغا كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

21-ماددا ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى دۆلەت يىرىك پىلانىدا بېكىتىلگەن يادرو ئېنېرگىيە زاۋۇتى قاتارلىق مۇھىم يادرو ئەسلىھەلىرىنىڭ زاۋۇت ئورنىنى قوغدىشى، يىرىك پىلان مەزگىلىدە زاۋۇت ئورنىنىڭ ئىشلىتىلىش ئورنىنى ئۆزگەرتمەسلىكى كېرەك.

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى يادرو ئېنېرگىيەسى زاۋۇتى قاتارلىق مۇھىم يادرو ئەسلىھەلىرىنىڭ ئەتراپىغا يىرىك پىلان بويىچە چەكلەش رايونى بېكىتىشى، گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئالغاندىن كېيىن يولغا قويۇشى كېرەك.

پىلانلانغان، چەكلەنگەن رايوندا يادرو ئەسلىھەلىرىنىڭ بىخەتەرلىكىگە تەھدىت سېلىش ئېھتىمالى بولغان ئاسان يانىدىغان، پارتلايدىغان، چىرىتىدىغان بۇيۇملارنى ئىشلەپچىقىرىش، ساقلاش ئەسلىھەلىرى ۋە نوپۇس زىچ توپلىشىدىغان سورۇن قۇرۇش مەنئى قىلىنىدۇ.

22-ماددا دۆلەت يادرو ئەسلىھەلىرىنىڭ بىخەتەرلىكىگە ئىجازەت بېرىش تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ.

يادرو ئەسلىھەسى تىجارەت ئورۇنلىرى يادرو ئەسلىھەسى ئورنىنى تاللاش، قۇرۇش، يۈرۈشتۈرۈش، سەپتىن چېكىندۈرۈش قاتارلىق پائالىيەتلەرنى ئېلىپ بارغاندا، گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقىغا ئىجازەت ئېلىشنى ئىلتىماس قىلىشى كېرەك.

يادرو ئەسلىھەسى تىجارىتى ئورۇنلىرى ئىجازەت ھۆججىتىدە بەلگىلەنگەن شەرتنى ئۆزگەرتىشنى تەلەپ قىلسا، گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقىغا تەستىقلىتىش كېرەك.

23-ماددا يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇنلار گېئولوگىيە، يەر تەۋرەش، مېتېئورولوگىيە، سۇ رايى، مۇھىت ۋە ئاھالىنىڭ جايلىشىشى قاتارلىق ئامىللارنى ئىلمىي باھالاپ، يادرو بىخەتەرلىكىنى تېخنىكىلىق باھالاش تەلىپىنى قاندۇرۇش ئالدىنقى شەرتىدە، گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقىغا يادرو ئەسلىھەسى ئورنىنى تاللاش بىخەتەرلىكى تەھلىل دوكلاتىنى تاپشۇرۇشى، تەكشۈرۈش ئارقىلىق يادرو بىخەتەرلىكى تەلىپىگە ئۇيغۇنلاشقاندىن كېيىن،
يادرو ئەسلىھەلىرى ئورنىنى تاللاپ تەكشۈرۈش پىكىرنامىسىگە ئېرىشتى.

24-ماددا يادرو ئەسلىھەسىنىڭ لايىھەسى يادرو بىخەتەرلىكى ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كېلىشى، ئىلمىي، مۇۋاپىق بولغان قۇرۇلما، سىستېما ۋە ئۈسكۈنە پارامېتىرى ۋە تېخنىكا تەلىپىنى قوللىنىپ، كۆپ خىل قوغداش ۋە كۆپ خىل توسۇق بىلەن تەمىنلەپ، يادرو ئەسلىھەلىرىنىڭ يۈرۈشۈشىنىڭ ئىشەنچلىك، مۇقىم ۋە مەشغۇلات قىلىشقا قولايلىق بولۇشىغا، يادرو بىخەتەرلىكى تەلىپىنى قاندۇرۇشىغا ھەقىقىي كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

25-ماددا يادرو ئەسلىھەسىنى ياساشتىن بۇرۇن، يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇن گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقىغا ياساش ئىلتىماسى سۇنۇشى ھەمدە تۆۋەندىكى ماتېرىياللارنى تاپشۇرۇشى كېرەك :

( 1 ) يادرو ئەسلىھەلىرىنى ياساش ئىلتىماسى؛

( 2 ) دەسلەپكى بىخەتەرلىك تەھلىل دوكلاتى؛

( 3 ) مۇھىت تەسىرىنى باھالاش ھۆججىتى؛

( 4 ) سۈپەتكە كاپالەتلىك قىلىش ھۆججىتى؛

( 5 ) قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن باشقا ماتېرىياللار.

26-ماددا يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇن يادرو ئەسلىھەسىنى ياساش ئىجازەتنامىسى ئالغاندىن كېيىن، يادرو ئەسلىھەلىرىنىڭ ئومۇمىي ئىقتىدارىنىڭ يادرو بىخەتەرلىكى ئۆلچىمىنىڭ تەلىپىنى قاندۇرۇشىغا ھەقىقىي كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

يادرو ئەسلىھەسى قۇرۇش ئىجازەتنامىسىنىڭ كۈچكە ئىگە مۇددىتى 10 يىلدىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك.
كۈچكە ئىگە مۇددىتى توشۇپ، مۇددەتنى ئۇزارتىپ ياساشقا توغرا كەلسە، گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقىنىڭ تەكشۈرۈپ تەستىقلىشىغا يوللاش كېرەك.
لېكىن، تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلگەن ھەمدە باھالاش ئارقىلىق بىخەتەرلىك خەۋپ-خەتىرى مەۋجۇت بولمىغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا :

( 1 ) دۆلەتنىڭ سىياسىتى ياكى ھەرىكىتى يادرو ئەسلىھەلىرىنىڭ كېچىكىپ ياسىلىشىغا سەۋەبچى بولسا؛

( 2 ) ئىلمىي تەتقىقاتقا ئىشلىتىلىدىغان يادرو ئەسلىھەلىرى؛

( 3 ) قۇرۇلۇش ئۈلگىسىگە ئىشلىتىلىدىغان يادرو ئەسلىھەلىرى؛

( 4 ) ئاز يېقىلغۇدىن كېيىن بىر تەرەپ قىلىنىدىغان يادرو ئەسلىھەلىرىگە ئىشلىتىلىدۇ.

يادرو ئەسلىھەلىرىنى ياساپ بولغاندىن كېيىن تەڭشەپ، ئۇنىڭ لايىھەدىكى يادرو بىخەتەرلىكى تەلىپىنى قاندۇرىدىغان-قاندۇرمايدىغانلىقىنى دەلىللەش كېرەك.

27-ماددا يادرو ئەسلىھەسىگە تۇنجى قېتىم ماتېرىيال قاچىلاشتىن بۇرۇن، يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇن گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقىغا يۈرۈشتۈرۈش ئىلتىماسى سۇنۇشى ھەمدە تۆۋەندىكى ماتېرىياللارنى تاپشۇرۇشى كېرەك :

( 1 ) يادرو ئەسلىھەلىرىنى يۈرۈشتۈرۈش ئىلتىماسى؛

( 2 ) ئاخىرقى بىخەتەرلىك تەھلىل دوكلاتى؛

( 3 ) سۈپەت كاپالىتى ھۆججىتى؛

( 4 ) جىددىي ئىشلارغا تاقابىل تۇرۇش لايىھەسى؛

( 5 ) قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن باشقا ماتېرىياللار.

يادرو ئەسلىھەسى تىجارەت ئورنى يادرو ئەسلىھەسىنى يۈرۈشتۈرۈش ئىجازەتنامىسىگە ئېرىشكەندىن كېيىن، ئىجازەتنامىدىكى بەلگىلىمە بويىچە يۈرۈشى كېرەك.

يادرو ئەسلىھەلىرىنىڭ ئىجرا قىلىنىش ئىجازەتنامىسىنىڭ كۈچكە ئىگە مۇددىتى لايىھەلەنگەن ئۆمۈر ۋاقتى بولىدۇ.
كۈچكە ئىگە مۇددىتى ئىچىدە، گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى قانۇن، مەمۇرىي نىزام ۋە يېڭى يادرو بىخەتەرلىكى ئۆلچىمىنىڭ تەلىپىگە ئاساسەن، ئىجازەتنامىدە بەلگىلەنگەن ئىشلارنى مۇۋاپىق تەڭشىسە بولىدۇ.

يادرو ئەسلىھە تىجارىتى ئورۇنلىرى تۆۋەندىكى ئىشلارنى تەڭشەشتە، گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقىغا تەستىقلىتىشى كېرەك :

( 1 ) يۈرۈشتۈرۈش ئىجازەتنامىسى تارقىتىش ئاساسى قىلىنغان مۇھىم قۇرۇلما، سىستېما ۋە ئۈسكۈنە؛

( 2 ) يۈرۈش چەك قىممىتى ۋە شەرتى؛

( 3 ) گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى تەستىقلىغان يادرو بىخەتەرلىكىگە مۇناسىۋەتلىك تەرتىپ ۋە باشقا ھۆججەتلەر.

28-ماددا يادرو ئەسلىھەسىنى يۈرۈشتۈرۈش ئىجازەتنامىسىنىڭ كۈچكە ئىگە مۇددىتى توشۇپ داۋاملىق يۈرۈشتۈرۈشكە توغرا كەلسە، يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇن كۈچكە ئىگە مۇددىتى توشۇشتىن بەش يىل بۇرۇن، گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقىغا مۇددەتنى ئۇزارتىش ئىلتىماسى سۇنۇشى ھەمدە ئۇنىڭ يادرو بىخەتەرلىكى ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان-كەلمەيدىغانلىقىنى دەلىللىشى، دەلىللىشى كېرەك، تەكشۈرۈپ تەستىقلىغاندىن كېيىن، ئاندىن داۋاملىق يۈرۈشتۈرۈشكە بولىدۇ.

29-ماددا يادرو ئەسلىھەسى ئىشتىن توختىتىلغاندىن كېيىن، يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇن بىخەتەر ئۇسۇلدا توختىتىپ باشقۇرۇشى، توختىتىش مەزگىلىدىكى بىخەتەرلىككە كاپالەتلىك قىلىشى، سەپتىن چېكىنىشتە زۆرۈر بولغان ئاساسىي ئىقتىدار، تېخنىك خادىملار ۋە ھۆججەتلەرگە ھەقىقىي كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

30-ماددا يادرو ئەسلىھەلىرىنى چېكىندۈرۈشتىن بۇرۇن، يادرو ئەسلىھەلىرىنى باشقۇرغۇچى ئورۇنلار گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقىغا چېكىندۈرۈش ئىلتىماسى سۇنۇشى ھەمدە تۆۋەندىكى ماتېرىياللارنى تاپشۇرۇشى كېرەك :

( 1 ) يادرو ئەسلىھەلىرىنى سەپتىن چېكىندۈرۈش ئىلتىماسى؛

( 2 ) بىخەتەرلىك تەھلىل دوكلاتى؛

( 3 ) مۇھىت تەسىرىنى باھالاش ھۆججىتى؛

( 4 ) سۈپەتكە كاپالەتلىك قىلىش ھۆججىتى؛

( 5 ) قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن باشقا ماتېرىياللار.

يادرو ئەسلىھەسىنى چېكىندۈرگەندە، يادرو ئەسلىھەسى تىجارەت ئورنى مۇۋاپىق، ئىشلىتىشكە بولىدىغان ۋە ئىمكانقەدەر تۆۋەن بولۇش پىرىنسىپى بويىچە يادرو ئەسلىھەسى مەيدانى ئورنىدىكى رادىيوئاكتىپلىق ماددىلارنى بىر تەرەپ قىلىپ، بىر تەرەپ قىلىپ،قۇرۇلما، سىستېما ۋە ئۈسكۈنىنىڭ رادىيوئاكتىپلىق سەۋىيەسىنى ئۆلچەمنى قاندۇرۇش تەلىپىگە تۆۋەنلىتىشى كېرەك.

يادرو ئەسلىھەسى چېكىنگەندىن كېيىن، يادرو ئەسلىھەسى تۇرۇشلۇق جايدىكى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارمىقى يادرو ئەسلىھەسىنىڭ مەيدان ئورنى ۋە ئۇنىڭ ئەتراپىدىكى مۇھىتتىكى رادىيوئاكتىپلىق يادرو ماددىسىنىڭ تۈرى ۋە قويۇقلۇقىنى تەشكىللىك كۆزىتىپ ئۆلچىشى كېرەك.

31-ماددا يادرو ئەسلىھەلىرىنى ئىمپورت قىلىشتا، جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ يادرو بىخەتەرلىكىگە دائىر قانۇن، مەمۇرىي نىزام ۋە ئۆلچەملەردىكى تەلەپلەرنى قاندۇرۇش ھەمدە گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقىنىڭ تەكشۈرۈپ تەستىقلىشىغا يوللاش كېرەك.

يادرو ئەسلىھەلىرىنى ئېكسپورت قىلىشتا، جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ يادرو ئەسلىھەلىرىنى ئېكسپورت قىلىشنى باشقۇرۇشقا دائىر بەلگىلىمىسىگە ئەمەل قىلىش كېرەك.

32-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرت ۋە تەرتىپ بويىچە، يادرو ئەسلىھەلىرىنىڭ بىخەتەرلىك ئىجازىتى ئىلتىماسىنى بىخەتەرلىك تېخنىكىلىق تەكشۈرۈشكە تەشكىللىشى، يادرو بىخەتەرلىكى تەلىپىنى قاندۇرۇشى، تېخنىكىلىق تەكشۈرۈش تاماملانغان كۈندىن باشلاپ 20 كۈن ئىچىدە ئىجازەت بېرىش توغرىسىدا قانۇن بويىچە قارار چىقىرىشى كېرەك.

گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقى يادرو ئەسلىھەسىنى قۇرۇش، يۈرۈشتۈرۈشكە ئىجازەت بېرىش ئىلتىماسىنى تەستىقلىغاندا، گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارمىقى ۋە يادرو ئەسلىھەسى تۇرۇشلۇق ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىدىن پىكىر ئېلىشى، پىكىر ئالغان ئورۇن ئۈچ ئاي ئىچىدە جاۋاب بېرىشى كېرەك.

33-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقى بىخەتەرلىكنى تېخنىكىلىق تەكشۈرۈشكە تەشكىللىگەندە، ئىجازەت ئىلتىماس قىلغۇچى ئورۇنغا مەنپەئەت مۇناسىۋىتى بولمىغان تېخنىكا مەدىتى ئورنىغا تېخنىكىلىق باھالاشنى ھاۋالە قىلىشى كېرەك.
ھاۋالە قىلىنغان تېخنىكا قوللىغۇچى ئورۇن ئۆزىنىڭ تېخنىكىلىق باھالاش يەكۈنىنىڭ چىنلىقى، توغرىلىقىغا مەسئۇل بولۇشى كېرەك.

34-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقى يادرو بىخەتەرلىكى مۇتەخەسسىسلەر كومىتېتى قۇرۇپ، يادرو بىخەتەرلىكى تەدبىرى بەلگىلەشنى مەسلىھەت پىكرى بىلەن تەمىنلەيدۇ.

يادرو بىخەتەرلىكى يىرىك پىلانى ۋە ئۆلچىمى تۈزۈش، يادرو ئەسلىھەلىرىدىكى مۇھىم، زور بىخەتەرلىك مەسىلىلىرىدە تېخنىكىلىق تەدبىر بەلگىلەشتە، يادرو بىخەتەرلىكى مۇتەخەسسىسلەر كومىتېتىدىن پىكىر ئېلىش كېرەك.

35-ماددا دۆلەت يادرو ئەسلىھەسى تىجارەت ئورۇنلىرىنىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى دوكلات قىلىش تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ، كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارمىقى تۈزىدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى يادرو بىخەتەرلىكى تەجرىبىلىرىنى قايتما ئىنكاس قىلىش تۈزۈمىنى ئورنىتىشى ھەمدە يادرو بىخەتەرلىكى دوكلاتى ئۇچۇرلىرىنى ۋاقتىدا بىر تەرەپ قىلىپ، ئۇچۇرلاردىن تەڭ پايدىلىنىشنى ئىشقا ئاشۇرۇشى كېرەك.

يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇنلار يادرو بىخەتەرلىكى تەجرىبىسىنى ئىنكاس قىلىش سىستېمىسى بەرپا قىلىشى كېرەك.

36-ماددا يادرو ئەسلىھەسىنى يادرو بىخەتەرلىكى ئۈسكۈنىسىنى لايىھەلەش، ياساش، قۇراشتۇرۇش ۋە زىيانسىز تەكشۈرۈش مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلەيدىغان ئورۇنلار گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقىغا ئىجازەت ئېلىشنى ئىلتىماس قىلىشى كېرەك.
چېگرا سىرتىدىكى ئاپپاراتلار چېگرا ئىچىدىكى يادرو ئەسلىھەلىرىنى يادرو بىخەتەرلىكى ئۈسكۈنىسىنى لايىھەلەش، ياساش، ئورنىتىش ۋە زىيانسىز تەكشۈرۈش مۇلازىمىتى قىلىشتا، گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقىغا رويخەتكە ئالدۇرۇشنى ئىلتىماس قىلىشى كېرەك.

گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى ئىمپورت قىلىنغان يادرو بىخەتەرلىكى ئۈسكۈنىلىرىنىڭ بىخەتەرلىكىنى قانۇن بويىچە تەكشۈرىدۇ.

37-ماددا يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچىلار، شۇنىڭدەك يادرو بىخەتەرلىكى ئۈسكۈنىسىنى كەپشەرلىگۈچىلەر، زىيانسىز تەكشۈرگۈچى قاتارلىق ئالاھىدە ھۈنەر-سەنئەت خادىملىرى دۆلەتنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە مۇناسىپ سالاھىيەت گۇۋاھنامىسى ئېلىشى كېرەك.

يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇن، شۇنىڭدەك يادرو بىخەتەرلىكى ئۈسكۈنىسىنى ياساش، ئورنىتىش ۋە زىيانسىز تەكشۈرۈش ئورنى مۇناسىپ سالاھىيەت گۇۋاھنامىسى ئالغان خادىملارنى يادرو ئەسلىھەلىرى بىخەتەرلىكى كەسپىي تېخنىكىسىغا مۇناسىۋەتلىك خىزمەتلەر بىلەن شۇغۇللىنىشقا تەكلىپ قىلىشى كېرەك.

3-باب يادرو ماتېرىياللىرى ۋە رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلارنىڭ بىخەتەرلىكى

38-ماددا يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇن ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلارنىڭ يادرو ماتېرىيالى بولسا، بەلگىلەنگەن شەرتلەرگە بىنائەن قانۇن بويىچە ئىجازەت ئېلىشى ھەمدە تۆۋەندىكى تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، يادرو ماتېرىيالىنى ئوغرىلىۋېلىش، بۇزۇۋېتىش، يىتتۈرۈپ قويۇش، قانۇنسىز ئۆتۈنۈپ بېرىش ۋە ئىشلىتىشنىڭ ئالدىنى ئېلىشى، يادرو ماتېرىيالىنىڭ بىخەتەرلىكىنى ۋە ئۇنىڭدىن قانۇنلۇق پايدىلىنىشنى كاپالەتلەندۈرۈشى كېرەك :

( 1 ) مەخسۇس ئاپپارات قۇرۇش ياكى يادرو ماتېرىياللىرىنى ساقلاشقا مەخسۇس ئادەم بەلگىلەش؛

( 2 ) يادرو ماتېرىيالىنى تەڭپۇڭلاشتۇرۇپ ھېسابلاش تۈزۈمىنى ئورنىتىپ، يادرو ماتېرىيالىنىڭ كىرىم-چىقىم تەڭپۇڭلۇقىنى ساقلاش؛

( 3 ) يادرو ماتېرىيالىنى قوغداش دەرىجىسىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان ماددىي بۇيۇمنى قوغداش سىستېمىسى ئورنىتىش؛

( 4 ) ئۇچۇرنى مەخپىي تۇتۇش تۈزۈمىنى ئورنىتىش، مەخپىيەتلىكنى ساقلاش تەدبىرلىرىنى قوللىنىش؛

( 5 ) قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن باشقا تەدبىرلەر.

39-ماددا ئاز يېقىلغۇنى پەيدا قىلغان، ساقلىغان، توشۇغان، بىر تەرەپ قىلغان ئورۇنلار تەدبىر قوللىنىپ، ئاز يېقىلغۇنىڭ بىخەتەرلىكىگە كاپالەتلىك قىلىشى ھەمدە قولىدىكى ئاز يېقىلغۇغا قارىتا يادرو بىخەتەرلىكى جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

40-ماددا رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقنى تۈرگە ئايرىپ بىر تەرەپ قىلىش كېرەك.

تۆۋەن، ئوتتۇرا سەۋىيەلىك رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق دۆلەت بەلگىلىگەن يادرو بىخەتەرلىكى تەلىپىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان سورۇنلاردا يەر يۈزىگە يېقىن ياكى ئوتتۇراھال چوڭقۇر بىر تەرەپ قىلىنىدۇ.

يۇقىرى سەۋىيەلىك رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقنى مەركەزلىك چوڭقۇر گېئولوگىيەلىك بىر تەرەپ قىلىشنى يولغا قويۇشنى گوۋۇيۈەن بېكىتكەن ئورۇن مەخسۇس باشقۇرىدۇ.

41-ماددا يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇن، رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقنى بىر تەرەپ قىلغۇچى ئورۇن رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلارنىڭ مىقدارىنى ئازايتىپ، زىيانسىزلاشتۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىپ، مەڭگۈلۈك بىخەتەرلىكىگە ھەقىقىي كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

42-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ يادرو سانائىتى مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارمىقى ۋە ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى بىلەن بىرلىكتە تۆۋەن، ئوتتۇرا سەۋىيەلىك رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلارنى بىر تەرەپ قىلىش سورۇنى تاللاش يىرىك پىلانىنى تۈزۈپ، گوۋۇيۈەنگە تەستىقلاتقاندىن كېيىن تەشكىللەپ يولغا قويىدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ يادرو سانائىتى مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە يۇقىرى سەۋىيەلىك رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلارنى بىر تەرەپ قىلىش سورۇنلىرىنى تاللاش يىرىك پىلانىنى تۈزۈپ، گوۋۇيۈەنگە تەستىقلاتقاندىن كېيىن تەشكىللەپ يولغا قويىدۇ.

رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلارنى بىر تەرەپ قىلىش سورۇنى قۇرۇلۇشى يادرو ئېنېرگىيەسىنى راۋاجلاندۇرۇش تەلىپىگە لايىقلىشىشى لازىم.

43-ماددا دۆلەت رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلارنى باشقۇرۇشقا ئىجازەت بېرىش تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ.

رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلارنى بىر تەرەپ قىلىش، ساقلاش، بىر تەرەپ قىلىش بىلەن مەخسۇس شۇغۇللىنىدىغان ئورۇنلار گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقىغا ئىجازەت ئىلتىماس قىلىشى كېرەك.

يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇنلار يادرو ئەسلىھەسى يانداش قۇرۇلۇشىدىكى بىر تەرەپ قىلىش، ساقلاش ئەسلىھەلىرىدىن پايدىلىنىپ، شۇ ئورۇن پەيدا قىلغان رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلارنى بىر تەرەپ قىلغان، ساقلىغاندا، ئىجازەت ئىلتىماس قىلىش ھاجەتسىز.

44-ماددا يادرو ئەسلىھەسى باشقۇرغۇچى ئورۇنلار ئۆزى پەيدا قىلغان رادىيوئاكتىپلىق قاتتىق تاشلاندۇقنى ۋە ساپلاشتۇرۇپ چىقىرىۋېتىشكە بولمايدىغان رادىيوئاكتىپلىق كېرەكسىز سۇيۇقلۇقنى بىر تەرەپ قىلىپ، ئۇنى مۇقىم، ئۆلچەملەشكەن قاتتىق تاشلاندۇققا ئايلاندۇرغاندىن كېيىن، رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقنى بىر تەرەپ قىلغۇچى ئورۇننىڭ بىر تەرەپ قىلىشىغا ۋاقتىدا تاپشۇرۇپ بېرىشى كېرەك.

يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇنلار ئۆزى پەيدا بولغان رادىيوئاكتىپلىق كېرەكسىز گازنى بىر تەرەپ قىلىپ، دۆلەتنىڭ رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش ئۆلچىمىگە يەتكەندىن كېيىن، ئاندىن قويۇپ بەرسە بولىدۇ.

45-ماددا رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق بىر تەرەپ قىلغۇچى ئورۇن دۆلەتنىڭ رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش ئۆلچىمىدىكى تەلەپ بويىچە ئۆزى قوبۇل قىلغان رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقنى بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك.

رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلارنى بىر تەرەپ قىلغۇچى ئورۇنلار رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق بىر تەرەپ قىلىش ئەھۋالىنى خاتىرىلەش ئارخىپى تۇرغۇزۇشى، بىر تەرەپ قىلغان رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقنىڭ مەنبەسى، مىقدارى، ئالاھىدىلىكى، ساقلىنىش ئورنى قاتارلىق بىر تەرەپ قىلىش پائالىيىتىگە مۇناسىۋەتلىك ئىشلارنى ئەينەن خاتىرىلىشى كېرەك.
خاتىرە ئارخىپنى مەڭگۈ ساقلاش كېرەك.

46-ماددا دۆلەت رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق بىر تەرەپ قىلىش ئەسلىھەلىرىنى تاقاش تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ.

رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلارنى بىر تەرەپ قىلىش ئەسلىھەلىرىدە تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، قانۇن بويىچە تاقاش رەسمىيىتىنى بېجىرىش ھەمدە ئايرىلغان رايونغا مەڭگۈلۈك بەلگە قويۇش كېرەك :

( 1 ) لايىھەدىكى مەجبۇرىيەت ئۆتەش مۇددىتى توشقان بولۇش؛

( 2 ) بىر تەرەپ قىلىنغان رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق لايىھەدىكى سىغىمغا يەتكەن بولسا؛

( 3 ) تۇرۇشلۇق رايوننىڭ گېئو قۇرۇلمىسى ياكى سۇ رايى گېئولوگىيەسى قاتارلىق شارائىتلىرىدا زور ئۆزگىرىش بولسا، رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلارنى داۋاملىق بىر تەرەپ قىلىشقا مۇۋاپىق كەلمەيدۇ؛

( 4 ) قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن تاقاشقا تېگىشلىك باشقا ئەھۋاللار.

47-ماددا رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق بىر تەرەپ قىلىش ئەسلىھەلىرى تاقىلىشتىن بۇرۇن، رادىيوئاكتىپلىق ھاشارات بىر تەرەپ قىلىش ئورۇنلىرى رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلارنى بىر تەرەپ قىلىش ئەسلىھەلىرىنى تاقىۋېتىش بويىچە بىخەتەرلىك كۆزىتىش پىلانى تۈزۈپ، گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقىغا تەستىقلىتىشى كېرەك.

بىخەتەرلىك ۋەسىيلىك پىلانى تۆۋەندىكى ئاساسلىق مەزمۇنلارنى ئۆز ئىچىگە ئېلىشى كېرەك :

( 1 ) بىخەتەرلىك ۋەسىيلىك جاۋابكارلىقى ۋە ئۇنىڭ مەسئۇلىيىتى؛

( 2 ) بىخەتەرلىك ۋەسىيلىك خىراجىتى؛

( 3 ) بىخەتەرلىك ۋەسىيلىك تەدبىرلىرى؛

( 4 ) بىخەتەرلىك ۋەسىيلىك مۇددىتى.

رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلارنى بىر تەرەپ قىلىش ئەسلىھەلىرى تاقالغاندىن كېيىن، رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق بىر تەرەپ قىلىش ئورنى تەستىقلانغان بىخەتەرلىك ۋەسىيلىك پىلانى بويىچە بىخەتەرلىكنى كۆزىتىشى كېرەك؛
گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارمىقى بىلەن بىرلىكتە تەستىقلىغاندىن كېيىن، ئۇنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ نازارەت قىلىپ باشقۇرۇشىغا تاپشۇرىدۇ.

48-ماددا يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇن دۆلەتنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە ئاز يېقىلغۇنى بىر تەرەپ قىلىش ھەققى تاپشۇرۇپ، ئىشلەپچىقىرىش تەننەرخىگە كىرگۈزۈشى كېرەك.

يادرو ئەسلىھەسى تىجارىتى ئورۇنلىرى يادرو ئەسلىھەسىنى چېكىندۈرۈش خىراجىتى، رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلارنى بىر تەرەپ قىلىش خىراجىتىنى ئالدىن ئېلىپ، ئۇنى سېلىنما تەخمىنىي ھېساباتى، ئىشلەپچىقىرىش تەننەرخىگە كىرگۈزۈشى، يادرو ئەسلىھەلىرىنى چېكىندۈرۈش، رادىيوئاكتىپ تاشلاندۇقلارنى بىر ياقلىق قىلىشقا مەخسۇس ئىشلىتىشى كېرەك.
كونكرېت چارىنى گوۋۇيۈەننىڭ مالىيە تارمىقى، باھا مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى، يادرو سانائىتى مەسئۇل تارمىقى ۋە ئېنېرگىيە مەسئۇل تارمىقى بىلەن بىرلىكتە تۈزىدۇ.

49-ماددا دۆلەت يادرو ماتېرىيالى، رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق توشۇشنى تۈرگە ئايرىپ باشقۇرىدۇ، ئۈنۈملۈك تەدبىر قوللىنىپ، توشۇش بىخەتەرلىكىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.

50-ماددا دۆلەت يادرو ماتېرىيالى، رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق چىقىرىلىدىغان تاشيول، تۆمۈريول، سۇ يولى قاتارلىقلارنىڭ توشۇلۇشىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ، گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارمىقى تاشيول، تۆمۈريول ۋە سۇ يولى قاتارلىقلارنىڭ تىرانسپورتىنى باشقۇرۇشنى كۈچەيتىپ، كونكرېت كاپالەت تەدبىرىنى تۈزۈشى كېرەك.

51-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ يادرو سانائىتى مەسئۇل تارمىقى ئاز يېقىلغۇ توشۇشنى باشقۇرۇش پائالىيىتىنى ماسلاشتۇرۇشقا مەسئۇل بولۇپ، مۇناسىۋەتلىك مەخپىيەتلىكنى ساقلاش تەدبىرلىرىنى نازارەت قىلىدۇ.

جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگانلىرى يادرو ماتېرىيالى، رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلارنى يول ئارقىلىق توشۇشقا دائىر ماددىي بۇيۇملارنى قوغداشنى نازارەت قىلىپ، يادرو ماتېرىيالى، رادىيو تاشلاندۇقلارنىڭ بىخەتەر توشۇلۇشىغا خەۋپ يەتكۈزۈش ئېھتىمالى بولغان ھادىسىلەرنى قانۇن بويىچە بىر تەرەپ قىلىدۇ.
يادرو ماتېرىياللىرى، رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلارنى يول ئارقىلىق توشۇشتا، توشۇشنى باشلىغان جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىغا بەلگىلەنگەن ھوقۇق دائىرىسىدە تەستىقلىتىش كېرەك؛
بۇنىڭ ئىچىدە، ئاز يېقىلغۇ ياكى يۇقىرى سەۋىيەلىك رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق توشۇشنى گوۋۇيۈەن جامائەت خەۋپسىزلىكى تارمىقىغا تەستىقلىتىش كېرەك.

گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى يادرو ماتېرىيالى، رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلارنى ئوراش-قاچىلاش قاچىسىنى توشۇشقا ئىجازەت بېرىش ئىلتىماسىنى تەستىقلاشقا مەسئۇل بولىدۇ.

52-ماددا يادرو ماتېرىيالى، رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق توشۇتقۇچى توشۇش جەريانىدا ئۈنۈملۈك رادىياتسىيە مۇداپىئەسى ۋە بىخەتەرلىك قوغداش تەدبىرى قوللىنىشى، توشۇش جەريانىدىكى يادرو بىخەتەرلىكىگە مەسئۇل بولۇشى كېرەك.

ئاز يېقىلغۇ، يۇقىرى سەۋىيەلىك رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق توشۇتقۇچى گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقىغا يادرو بىخەتەرلىكى تەھلىلى دوكلاتىنى تاپشۇرۇشى، تەكشۈرۈپ تەستىقلاتقاندىن كېيىن توشۇش پائالىيىتىنى قانات يايدۇرۇشى كېرەك.

يادرو ماتېرىيال، رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق توشۇغۇچىلار قانۇن بويىچە دۆلەت بەلگىلىگەن توشۇش سالاھىيىتىگە ئېرىشىشى كېرەك.

53-ماددا يادرولۇق ماتېرىيال، رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق تاشيول، تۆمۈريول، سۇ يولى قاتارلىقلار ئارقىلىق توشۇلىدۇ، بۇ قانۇندا بەلگىلەنمىگەنلىرىگە مۇناسىۋەتلىك قانۇن، مەمۇرىي نىزام ۋە قائىدىلەردىكى رادىيوئاكتىپلىق بۇيۇملارنى توشۇش، خەتەرلىك ماللارنى توشۇشقا دائىر بەلگىلىمىلەر تەتبىقلىنىدۇ.

4-باب ھادىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇشنى تەكشۈرۈش

54-ماددا دۆلەت يادرو ھادىسىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇشنى ماسلاشتۇرۇش كومىتېتى تەسىس قىلىپ، پۈتۈن مەملىكەتنىڭ يادرو ھادىسىلىرىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇشنى باشقۇرۇش خىزمىتىنى تەشكىللەيدۇ، ماسلاشتۇرىدۇ.

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى ئەمەلىي ئېھتىياجغا قاراپ ھادىسىنى تەكشۈرۈش بويىچە جىددىي ئىشلارغا تاقابىل تۇرۇشنى ماسلاشتۇرۇش كومىتېتى تەسىس قىلىپ، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ يادرو ھادىسىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇشنى باشقۇرۇش خىزمىتىنى تەشكىللەيدۇ، ماسلاشتۇرىدۇ.

55-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ يادرو سانائىتى مەسئۇل تارمىقى دۆلەت يادرو ھادىسىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇشنى ماسلاشتۇرۇش كومىتېتىنىڭ كۈندىلىك خىزمىتىنى ئۈستىگە ئېلىپ، دۆلەتنىڭ يادرو ھادىسىسىگە قاتتىق تاقابىل تۇرۇش لايىھەسىنى باشلامچىلىق بىلەن تۈزۈپ، گوۋۇيۈەننىڭ تەستىقىدىن ئۆتكەندىن كېيىن تەشكىللەپ يولغا قويىدۇ.
دۆلەت يادرو ھادىسىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇشنى ماسلاشتۇرۇش كومىتېتىغا ئەزا ئورۇنلار دۆلەتنىڭ ھادىسە تەكشۈرۈش جىددىي ئىشلارغا تاقابىل تۇرۇش لايىھەسىدىكى ئورۇنلاشتۇرمىسىغا ئاساسەن، شۇ ئورۇننىڭ ھادىسە تەكشۈرۈش جىددىي ۋەقەلىرىگە تاقابىل تۇرۇش لايىھەسىنى تۈزۈپ، گوۋۇيۈەننىڭ يادرو سانائىتى مەسئۇل تارمىقىنىڭ ئەنگە ئېلىشىغا يوللايدۇ.

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى بېكىتكەن تارماق ھادىسىنى تەكشۈرۈش بويىچە جىددىي ئىشلارغا تاقابىل تۇرۇش ماسلاشتۇرۇش كومىتېتىنىڭ كۈندىلىك خىزمىتىنى ئۈستىگە ئالىدۇ، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ ئىچكى-تاشقى يادرو ھادىسىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش لايىھەسىنى تۈزۈشكە مەسئۇل بولۇپ، دۆلەت يادرو ھادىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇشنى ماسلاشتۇرۇش كومىتېتىغا تەستىقلاتقاندىن كېيىن تەشكىللەپ يولغا قويىدۇ.

يادرو ئەسلىھەسى تىجارىتى ئورنى شۇ ئورۇننىڭ مەيدان ئىچىدە ھادىسىنى تەكشۈرۈش بويىچە جىددىي ئىشلارغا تاقابىل تۇرۇش لايىھەسىنى تۈزۈشكە مەسئۇل بولۇپ، گوۋۇيۈەننىڭ يادرو سانائىتى مەسئۇل تارمىقى، ئېنېرگىيە مەسئۇل تارمىقى ۋە ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى بېكىتكەن تارماققا ئەنگە ئالدۇرىدۇ.

جۇڭگو خەلق ئازادلىق ئارمىيەسى ۋە جۇڭگو خەلق قوراللىق ساقچى قىسمى گوۋۇيۈەن، مەركىزىي ھەربىي كومىتېتنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە، ئۆز سىستېمىسىنىڭ يەرلىككە ياردەم بېرىش يادرو ھادىسىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش خىزمەت لايىھەسىنى تۈزۈپ، گوۋۇيۈەننىڭ يادرو سانائىتى مەسئۇل تارمىقىغا ئەنگە ئالدۇرىدۇ.

جىددىي ئىشلارغا تاقابىل تۇرۇش لايىھەسىنى تۈزگۈچى ئورۇنلار ئەمەلىي ئېھتىياج ۋە ۋەزىيەتنىڭ ئۆزگىرىشىگە ئاساسەن، جىددىي ئىشلارغا تاقابىل قىلىش لايىھەسىگە مۇۋاپىق پەيتتە تۈزىتىش كىرگۈزۈشى كېرەك.

56-ماددا يادرو ئەسلىھەسى تىجارەت ئورۇنلىرى جىددىي ئىشلارغا تاقابىل تۇرۇش لايىھەسى بويىچە جىددىي ئىشلارغا تاقابىل تۇرىدىغان ئۈسكۈنىلەرنى سەپلەپ، جىددىي ئىشلارغا تاقابىل قىلىش خادىملىرىنى تەربىيەلىشى ۋە مانېۋىر ئۆتكۈزۈشى، جىددىي ئىشلارغا ئىشلارغا تاقابىل تۇرۇش تەييارلىقىنى ياخشى قىلىشى كېرەك.

يادرو ئەسلىھەسى تۇرۇشلۇق جايدىكى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى بېكىتكەن تارماقلار يادرو ھادىسىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش بىلىملىرىنى ئومۇملاشتۇرۇش پائالىيىتىنى قانات يايدۇرۇشى، جىددىي تاقابىل تۇرۇش لايىھەسى بويىچە مۇناسىۋەتلىك كارخانا، كەسپىي ئورۇن ۋە مەھەللىلەرنى يادرو ھادىسىسىگە قاتتىق تاقابىل تۇرۇش مانېۋىرىنى قانات يايدۇرۇشقا تەشكىللىشى كېرەك.

57-ماددا دۆلەت يادرو ھادىسىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش تەييارلىق فوندى تۈزۈمىنى ئورنىتىپ، يادرو ھادىسىسىگە قاتتىق تاقابىل تۇرۇش تەييارلىقى ۋە ئىنكاس قايتۇرۇش خىزمىتىگە كېتىدىغان خىراجەتنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.
ھادىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش تەييارلىق فوندىنى باشقۇرۇش چارىسىنى گوۋۇيۈەن تۈزىدۇ.

58-ماددا دۆلەت يادرو ھادىسىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇشنى دەرىجە بويىچە باشقۇرىدۇ.

يادرو ھادىسىسى يۈزبەرگەندە، يادرو ئەسلىھەسى تىجارەت ئورنى جىددىي ئىشلارغا تاقابىل تۇرۇش لايىھەسىدىكى تەلەپ بويىچە جىددىي ئىشلارغا تاقابىل تۇرۇپ ئىنكاس قايتۇرۇشنى قانات يايدۇرۇپ، ھادىسىنىڭ ئاقىۋىتىنى يېنىكلىتىشى ھەمدە گوۋۇيۈەننىڭ يادرو سانائىتى مەسئۇل تارمىقى، يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقى ۋە ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى بېكىتكەن تارماققا يادرو ئەسلىھەسى ئەھۋالىنى دەرھال دوكلات قىلىشى، ئېھتىياجغا قاراپ مەيدان سىرتىدا جىددىي ئىشلارغا تاقابىل قىلىش بويىچە ئىنكاس قايتۇرۇش ھەرىكىتى تەكلىپى بېرىشى كېرەك.

59-ماددا دۆلەت يادرو ھادىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇشنى ماسلاشتۇرۇش كومىتېتى دۆلەتنىڭ يادرو ھادىسىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش لايىھەسىدىكى ئورۇنلاشتۇرما بويىچە، گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى، يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى، يادرو ئەسلىھەلىرىنى باشقۇرغۇچى ئورۇنلارنى تەشكىللەپ ۋە ماسلاشتۇرۇپ، ھادىسىنى تەكشۈرۈپ جىددىي تاقابىل تۇرۇش-قۇتقۇزۇش خىزمىتىنى يولغا قويىدۇ.

جۇڭگو خەلق ئازادلىق ئارمىيەسى ۋە جۇڭگو خەلق قوراللىق ساقچى قىسمى گوۋۇيۈەن، مەركىزىي ھەربىي كومىتېتنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە، يادرو ھادىسىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش-قۇتقۇزۇش خىزمىتىنى يولغا قويىدۇ.

يادرو ئەسلىھەسى تىجارىتى ئورۇنلىرى يادرو ھادىسىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش-قۇتقۇزۇش خىزمىتىنىڭ تەلىپى بويىچە، جىددىي ئىشلارغا تاقابىل تۇرۇش بويىچە ئىنكاس قايتۇرۇش ياردىمى بېرىشى كېرەك.

60-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ يادرو سانائىتى مەسئۇل تارمىقى ياكى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى بېكىتكەن تارماق يادرو ھادىسىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش ئۇچۇرىنى ئېلان قىلىشقا مەسئۇل بولىدۇ.

دۆلەت يادرو ھادىسىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش-ماسلاشتۇرۇش كومىتېتى يادرو ھادىسىلىرىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش بويىچە خەلقئارا ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىش ۋە خەلقئارا قۇتقۇزۇش خىزمىتىنى بىرتۇتاش پىلانلاپ ماسلاشتۇرىدۇ.

61-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ئۇنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى، يادرو ئەسلىھەسى تىجارەت ئورۇنلىرى قاتارلىقلار گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى ۋە ھوقۇق بېرىشى بويىچە، يادرو ھادىسىسىدىن كېيىنكى ئەسلىگە كەلتۈرۈش ھەرىكىتى، زىياننى باھالاش قاتارلىق خىزمەتلەرنى تەشكىللەپ قانات يايدۇرۇشى كېرەك.

يادرو ھادىسىسىنى تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىشنى گوۋۇيۈەن ياكى ئۇ ھوقۇق بەرگەن تارماق مەسئۇل بولۇپ يولغا قويىدۇ.

ۋەقە يۈزبەرگەندىن كېيىنكى جىددىي ئىشلارغا تاقابىل تۇرۇش ھەرىكىتىنى تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىشنى گوۋۇيۈەن ياكى ئۇ بېكىتكەن ئاپپارات مەسئۇل بولۇپ يولغا قويىدۇ.

62-ماددا يادرو ماتېرىياللىرى، رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق توشۇشتا جىددىي ئىشلارغا تاقابىل تۇرۇشنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق بازارلارنىڭ تاشقى يادرو ھادىسىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش لايىھەسى ياكى رادىياتسىيەگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش لايىھەسىگە كىرگۈزۈش كېرەك.
يادرو ھادىسىسى يۈز بەرگەندە، ھادىسە يۈز بەرگەن جايدىكى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى جىددىي ئىنكاس قايتۇرۇشقا مەسئۇل بولىدۇ.

5-باب ئۇچۇرنى ئاشكارىلاش ۋە ئامما قاتنىشىش

63-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارمىقى ۋە يادرو ئەسلىھەسى تۇرۇشلۇق جايدىكى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى بېكىتكەن تارماق ئۆز مەسئۇلىيىتى دائىرىسىدە يادرو بىخەتەرلىكىگە مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇرلارنى قانۇن بويىچە ئاشكارىلىشى كېرەك.

گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى يادرو بىخەتەرلىكىگە مۇناسىۋەتلىك مەمۇرىي ئىجازەتنى، شۇنىڭدەك يادرو بىخەتەرلىكىگە مۇناسىۋەتلىك پائالىيەتلەرنىڭ بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش دوكلاتى، ئومۇمىي بىخەتەرلىك ئەھۋالى، رادىياتسىيە مۇھىتىنىڭ سۈپىتى ۋە يادرو ھادىسىسى قاتارلىق ئۇچۇرلارنى قانۇن بويىچە ئاشكارىلىشى كېرەك.

گوۋۇيۈەن مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا يادرو بىخەتەرلىكى ئەھۋالىنى قەرەللىك دوكلات قىلىشى كېرەك.

64-ماددا يادرو ئەسلىھەسى تىجارەت ئورۇنلىرى شۇ ئورۇننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى باشقۇرۇش تۈزۈمى ۋە مۇناسىۋەتلىك ھۆججەتلىرى، يادرو ئەسلىھەلىرىنىڭ بىخەتەرلىك ئەھۋالى، ئېقىپ چىققان نەرسىلەر ۋە ئەتراپتىكى مۇھىت رادىياتسىيەسىنى كۆزىتىپ ئۆلچەش سانلىق مەلۇماتى، يىللىق يادرو بىخەتەرلىكى دوكلاتى قاتارلىق ئۇچۇرلارنى ئاشكارىلىشى كېرەك.
كونكرېت چارىنى گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى بېكىتىدۇ.

65-ماددا قانۇن بويىچە ئاشكارىلىنىدىغان يادرو بىخەتەرلىكى ئۇچۇرلىرىنى ھۆكۈمەت ئېلانى، تور بېكىتى، شۇنىڭدەك ئاممىنىڭ بىلىشىگە قولايلىق يارىتىدىغان باشقا ئۇسۇللار ئارقىلىق جەمئىيەتكە ۋاقتىدا ئاشكارىلاش كېرەك.

پۇقرالار، قانۇنىي ئىگىلەر ۋە باشقا تەشكىلاتلار قانۇن بويىچە گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى ۋە يادرو ئەسلىھەسى تۇرۇشلۇق ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى بېكىتكەن تارماققا يادرو بىخەتەرلىكىگە مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇرلارغا ئېرىشىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ.

66-ماددا يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇنلار ئاممىنىڭ مەنپەئىتىگە چېتىلىدىغان مۇھىم، زور يادرو بىخەتەرلىكى ئىشلىرىنى سوئال-جاۋابلىق تەكشۈرۈش، ئىسپات ئاڭلاش يىغىنى، دەلىللەش يىغىنى، سۆھبەت يىغىنى ئارقىلىق ياكى باشقا شەكىللەرنى قوللىنىپ مەنپەئىتى باغلىنىشلىق تەرەپلەردىن پىكىر ئېلىشى ھەمدە مۇۋاپىق شەكىلدە ئىنكاس قايتۇرۇشى كېرەك.

يادرو ئەسلىھەسى تۇرۇشلۇق جايدىكى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى ئاممىنىڭ مەنپەئىتىگە تەسىر يەتكۈزىدىغان مۇھىم، زور يادرو بىخەتەرلىكى ئىشلىرى توغرىسىدا ئىسپات ئاڭلاش يىغىنى، دەلىللەش يىغىنى، سۆھبەت يىغىنى ئېچىشى ياكى باشقا شەكىللەرنى قوللىنىپ مەنپەئەتداش تەرەپلەردىن پىكىر ئېلىشى ھەمدە مۇۋاپىق شەكىلدە قايتما ئىنكاس قىلىشى كېرەك.

67-ماددا يادرو ئەسلىھەلىرىنى باشقۇرغۇچى ئورۇنلار تۆۋەندىكى تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، يادرو بىخەتەرلىكى تەشۋىقات پائالىيىتىنى قانات يايدۇرۇشى كېرەك :

( 1 ) يادرو ئەسلىھەلىرىنىڭ بىخەتەرلىكىگە كاپالەتلىك قىلىش ئالدىنقى شەرتىدە، يادرو ئەسلىھەلىرىنى ئاممىغا تەرتىپلىك ئېچىۋېتىش؛

( 2 ) مەكتەپ بىلەن ھەمكارلىشىپ، ئوقۇغۇچىلارغا بولغان يادرو بىخەتەرلىكى بىلىملىرى تەربىيەسى پائالىيىتىنى قانات يايدۇرۇش؛

( 3 ) يادرو بىخەتەرلىكى تەشۋىقات سورۇنى قۇرۇش، يادرو بىخەتەرلىكى تەشۋىقات ماتېرىياللىرىنى بېسىش ۋە تارقىتىش؛

( 4 ) قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن باشقا تەدبىرلەر.

68-ماددا پۇقرالار، قانۇنىي ئىگىلەر ۋە باشقا تەشكىلاتلار يادرو بىخەتەرلىكى يوشۇرۇن خەۋپى ساقلانغان ياكى يادرو بىخەتەرلىكىگە دائىر قانۇن، مەمۇرىي نىزاملارغا خىلاپ قىلمىشلارنى گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى ياكى باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلارغا پاش قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

پۇقرالار، قانۇنىي ئىگىلەر ۋە باشقا تەشكىلاتلار يادرو بىخەتەرلىكى ساختا ئۇچۇرىنى ئويدۇرسا، تارقاتسا بولمايدۇ.

69-ماددا دۆلەت مەخپىيىتى، سودا مەخپىيىتى ۋە شەخسىي ئۇچۇرغا چېتىلىدىغان ھۆكۈمەت ئۇچۇرلىرىنى ئاشكارىلاش دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە بولىدۇ.

6-باب نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش

70-ماددا دۆلەت يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلار يادرو بىخەتەرلىكى پائالىيىتى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئورۇنلارنىڭ يادرو بىخەتەرلىكىگە دائىر قانۇن، مەمۇرىي نىزام، قائىدە ۋە ئۆلچەملەرگە رىئايە قىلىش ئەھۋالىنى نازارەت قىلىشى، تەكشۈرۈشى كېرەك.

گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى يادرو ئەسلىھەلىرى مەركەزلەشكەن رايوندا ۋاكالەت ئاپپاراتى تەسىس قىلسا بولىدۇ.
گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقى ياكى ئۇنىڭ ۋاكالەت ئاپپاراتى يادرو ئەسلىھەلىرىنى قۇرۇش، يۈرۈشتۈرۈش، چېكىندۈرۈش قاتارلىق نەق مەيدانغا نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش خادىملىرىنى ئەۋەتىپ، يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىشى ۋە تەكشۈرۈشى كېرەك.

71-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارماقلىرى ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلار يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش ئىقتىدار قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىپ، يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلماق-باشقۇرۇش سەۋىيەسىنى ئۆستۈرۈشى كېرەك.

گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقى يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش بويىچە تېخنىكا تەتقىق قىلىپ ئېچىشنى تەشكىللەپ قانات يايدۇرۇپ، يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىشى-باشقۇرۇشقا ئۇيغۇن تېخنىكا باھالاش ئىقتىدارىنى ساقلىشى كېرەك.

72-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقى ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلار يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ تەكشۈرگەندە، تۆۋەندىكى تەدبىرلەرنى قوللىنىشقا ھوقۇقلۇق :

( 1 ) نەق مەيدانغا كىرىپ كۆزىتىش، تەكشۈرۈش ياكى تەكشۈرۈش؛

( 2 ) مۇناسىۋەتلىك ھۆججەت، ماتېرىيال ۋە خاتىرىلەرنى ئالدۇرۇپ كۆرۈش؛

( 3 ) مۇناسىۋەتلىك خادىملاردىن ئەھۋال تەكشۈرۈش، ئىگىلەش؛

4.مەسىلە بايقالسا، نەق مەيداندا تۈزىتىشنى تەلەپ قىلىش.

گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش ئەھۋالىدىن دوكلات شەكىللەندۈرۈپ، ئارخىپ تۇرغۇزۇشى كېرەك.

73-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلارنىڭ قانۇن بويىچە ئېلىپ بارىدىغان نازارەتچىلىكى، تەكشۈرۈشىدە، يادرو بىخەتەرلىكى ھەرىكىتى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئورۇنلار ماسلىشىشى، ئەھۋالنى ئەينەن چۈشەندۈرۈشى، زۆرۈر ماتېرىياللار بىلەن تەمىنلىشى كېرەك، رەت قىلىشقا، توسقۇنلۇق قىلىشقا بولمايدۇ.

74-ماددا يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش خادىملىرى خىزمىتىگە سادىق بولۇپ، مەسئۇلىيىتىنى تىرىشىپ تولۇق ئادا قىلىشى، قانۇننى ئادىل ئىجرا قىلىشى كېرەك.

يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش خادىملىرى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش پائالىيىتىگە مۇناسىپ كەسپىي بىلىم ۋە كەسپىي ئىقتىدارنى ھازىرلىشى ھەمدە قەرەللىك تەربىيەلىنىشى كېرەك.

يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلغۇچى-تەكشۈرۈش خادىملىرى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش ۋەزىپىسىنى ئىجرا قىلىشتا، كۈچكە ئىگە گۇۋاھنامىسىنى كۆرسىتىشى، بىلگەن دۆلەت مەخپىيىتى، سودا مەخپىيىتى ۋە شەخسىي ئۇچۇرنى قانۇن بويىچە مەخپىي تۇتۇشى كېرەك.

7-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

75-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلارنىڭ بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمى ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلىرىغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ :

( 1 ) گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى ياكى باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ئىجازەت ئىلتىماسىنى قانۇن بويىچە تەستىقلاتمىغان بولسا؛

( 2 ) گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارمىقى ياكى يادرو ئەسلىھەسى تۇرۇشلۇق جايدىكى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى بېكىتكەن تارماق يادرو بىخەتەرلىكىگە مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇرلارنى قانۇن بويىچە ئاشكارىلىمىغان بولسا؛

( 3 ) يادرو ئەسلىھەسى تۇرۇشلۇق جايدىكى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئاممىنىڭ مەنپەئىتىگە تەسىر يەتكۈزىدىغان مۇھىم، زور يادرو بىخەتەرلىكى ئىشلىرى توغرىسىدا مەنپەئەتكە مۇناسىۋەتلىك تەرەپتىن پىكىر ئالمىسا؛

( 4 ) گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى ياكى باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلار نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش ئەھۋالىنى دوكلات شەكىللەندۈرمىگەن ياكى ئارخىپ تۇرغۇزمىغانلار؛

( 5 ) يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلغۇچى-تەكشۈرۈش خادىملىرى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش ۋەزىپىسىنى ئىجرا قىلىشتا، كۈچكە ئىگە گۇۋاھنامىسىنى كۆرسەتمىگەن ياكى بىلگەن دۆلەت مەخپىيىتى، سودا مەخپىيىتى، شەخسىي ئۇچۇرنى قانۇن بويىچە مەخپىي تۇتمىغان بولسا؛

( 6 ) گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى ياكى باشقا مۇناسىۋەتلىك تارمىقى، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرىدا خىزمەت ھوقۇقىدىن كەلسە-كەلمەس پايدىلىنىش، خىزمەتتە بىپەرۋالىق قىلىش، نەپسانىيەتچىلىك قىلىشتەك باشقا قىلمىشلار بولسا.

76-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، يادرو ئەسلىھەسى، يادرو ماتېرىيالىنىڭ بىخەتەرلىكىگە خەۋپ يەتكۈزۈپ ياكى يادرو بىخەتەرلىكى توغرىسىدا ساختا ئۇچۇر ئويدۇرۇپ چىقىرىپ، تارقىتىپ، ئامانلىق باشقۇرۇشقا خىلاپ قىلمىش شەكىللەندۈرگەنلەرگە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى قانۇن بويىچە ئامانلىق باشقۇرۇش جازاسى بېرىدۇ.

77-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلارنى گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى ياكى باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلار تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئاگاھلاندۇرۇش بېرىدۇ؛
قىلمىشى ئېغىرلىرىغا 200 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 1 مىليون يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ؛
تۈزىتىشنى رەت قىلغانلار قۇرۇلۇشنى توختىتىشقا ياكى ئىشلەپچىقىرىشنى توختىتىپ تەرتىپكە سېلىشقا بۇيرۇلىدۇ :

( 1 ) يادرو ئەسلىھەلىرىنى باشقۇرغۇچى ئورۇن يادرو ئەسلىھەلىرى چوڭقۇر مۇداپىئە سىستېمىسى ئورناتمىغان بولسا؛

( 2 ) يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇن ياكى ئۇنى ئۈسكۈنە، قۇرۇلۇش ۋە مۇلازىمەت بىلەن تەمىنلىگۈچى ئورۇن سۈپەت كاپالىتى سىستېمىسىنى بەرپا قىلمىغان ياكى يولغا قويمىغان بولسا؛

( 3 ) يادرو ئەسلىھەلىرىنى باشقۇرغۇچى ئورۇن رادىياتسىيە مىقدارىنى تەلەپ بويىچە كونترول قىلمىغان بولسا؛

( 4 ) يادرو ئەسلىھەلىرىنى باشقۇرغۇچى ئورۇنلار يادرو بىخەتەرلىكى تەجرىبىسىنى ئىنكاس قىلىش سىستېمىسى ئورناتمىغان بولسا؛

( 5 ) يادرو ئەسلىھەلىرىنى باشقۇرغۇچى ئورۇنلار ئاممىنىڭ مەنپەئەتىگە چېتىلىدىغان چوڭ-چوڭ يادرو بىخەتەرلىكى ئىشلىرى توغرىسىدا مەنپەئەتكە مۇناسىۋەتلىك تەرەپتىن پىكىر ئالمىسا.

78-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، يىرىك پىلاندىكى چەك قويۇلغان رايونلاردا يادرو ئەسلىھەلىرىنىڭ بىخەتەرلىكىگە تەھدىت سېلىش ئېھتىمالى بولغان ئاسان يانىدىغان، پارتلايدىغان، چىرىتىدىغان بۇيۇملارنى ئىشلەپچىقىرىش، ساقلاش ئەسلىھەلىرى ياكى ئاھالە زىچ توپلىشىدىغان سورۇن قۇرغانلارنى گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە چۇۋۇپ ئەسلىي ھالىتىگە كەلتۈرۈشكە بۇيرۇيدۇ، 100 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 500 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ.

79-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، يادرو ئەسلىھەلىرى تىجارەت ئورۇنلىرىدا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلارنى گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، 1 مىليون يۈەندىن يۇقىرى، 5 مىليون يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
تۈزىتىشنى رەت قىلغانلار قۇرۇلۇشنى توختىتىشقا ياكى ئىشلەپچىقىرىشنى توختىتىپ تەرتىپكە سېلىشقا بۇيرۇلىدۇ؛
قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت قىلغانلارغا قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت مۇسادىرە قىلىنىدۇ؛
مۇھىتنى بۇلغىغانلارنى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزەش تەدبىرى قوللىنىپ بۇلغىنىشنى تۈگىتىشكە بۇيرۇش، مۇددەت ئۆتسىمۇ تەدبىر قوللانمىغانلارنى ئىقتىدارى بار ئورۇننى ۋاكالىتەن ئادا قىلىشقا بەلگىلەش، كېرەكلىك خىراجەتنى بۇلغىغۇچى ئۈستىگە ئېلىش؛
بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمغا ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا 50 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 200 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ :

( 1 ) ئىجازەت ئالماي تۇرۇپ، يادرو ئەسلىھەلىرىنى سېلىش، يۈرۈشتۈرۈش ياكى سەپتىن چېكىندۈرۈش قاتارلىق پائالىيەتلەر بىلەن شۇغۇللانغانلار؛

( 2 ) ئىجازەت ئالماي تۇرۇپ، ئىجازەت ھۆججىتىدە بەلگىلەنگەن شەرتنى ئۆزگەرتكەنلەر؛

( 3 ) يادرو ئەسلىھەسىنى يۈرۈشتۈرۈش ئىجازەتنامىسىنىڭ كۈچكە ئىگە مۇددىتى توشۇپ، تەكشۈرۈپ تەستىقلاتماي تۇرۇپ، يادرو ئەسلىھەسىنى داۋاملىق يۈرگۈزگەنلەر؛

( 4 ) تەكشۈرۈپ تەستىقلاتماي تۇرۇپ يادرو ئەسلىھەلىرىنى ئىمپورت قىلغانلار.

80-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، يادرو ئەسلىھەلىرى تىجارەت ئورۇنلىرىدا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلارنى گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئاگاھلاندۇرۇش بېرىدۇ؛
قىلمىشى ئېغىرلىرىغا 500 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 2 مىليون يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ؛
مۇھىت بۇلغىنىشىنى كەلتۈرۈپ چىقارغانلار بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزەش تەدبىرى قوللىنىپ بۇلغىنىشنى تۈگىتىشكە بۇيرۇلىدۇ، مۇددەت ئۆتسىمۇ تەدبىر قوللانمىغانلار ئىقتىدارى بار ئورۇننى ۋاكالىتەن ئادا قىلىشقا بېكىتىدۇ، كېرەكلىك خىراجەتنى بۇلغىغۇچى ئۈستىگە ئالىدۇ :

( 1 ) يادرو ئەسلىھەلىرىنىڭ بىخەتەرلىكىنى قەرەللىك باھالىمىغان ياكى گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقىنىڭ تەكشۈرۈشىنى قوبۇل قىلمىغانلار؛

( 2 ) يادرو ئەسلىھەلىرى ئىشتىن توختىتىلىپ يۈرۈشتۈرۈلگەندىن كېيىن، بىخەتەرلىك ئۇسۇلى قوللىنىپ توختىتىپ باشقۇرمىغان ياكى چېكىنگەندە ئېھتىياجلىق بولغان ئاساسىي ئىقتىدار، تېخنىك خادىملار ۋە ھۆججەتلەرگە ھەقىقىي كاپالەتلىك قىلمىغان بولسا؛

( 3 ) يادرو ئەسلىھەلىرىنى چېكىندۈرگەندە، قۇرۇلما، سىستېما ياكى ئۈسكۈنىنىڭ رادىيوئاكتىپلىق سەۋىيەسىنى ئۆلچەمنىڭ تەلىپىنى قاندۇرۇش تەلىپىگە تۆۋەنلەتمىگەنلەر؛

( 4 ) ھاسىل بولغان رادىيوئاكتىپلىق قاتتىق تاشلاندۇقنى ياكى ساپلاشتۇرۇپ چىقىرىلىدىغان رادىيوئاكتىپلىق كېرەكسىز سۇيۇقلۇقنى مۇقىم، ئۆلچەملەشكەن قاتتىق تاشلاندۇققا ئايلاندۇرماي، رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقنى بىر تەرەپ قىلىش ئورنىنىڭ بىر تەرەپ قىلىشىغا ۋاقتىدا تاپشۇرغانلار؛

( 5 ) ھاسىل بولغان رادىيوئاكتىپلىق كېرەكسىز گازنى بىر تەرەپ قىلمىغان ياكى دۆلەتنىڭ رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش ئۆلچىمىگە يەتكۈزمىگەنلەر.

81-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، يادرو ئەسلىھەسى تىجارەت ئورۇنلىرى يادرو ئەسلىھەسى ئەتراپىدىكى مۇھىتتىكى رادىيونۇكلېئوننىڭ تۈرى، قويۇقلۇقى ياكى يادرو ئەسلىھەسى ئېقىنلىرى ئىچىدىكى رادىيونوكلېئويادرو ئومۇمىي مىقدارىنى كۆزىتىپ ئۆلچىمىگەن ياكى كۆزىتىپ ئۆلچەش نەتىجىسىنى بەلگىلىمە بويىچە دوكلات قىلمىغان بولسا،
گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارمىقى ياكى تۇرۇشلۇق جايدىكى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەسئۇل تارماقلىرى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، 100 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 500 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ.

82-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ھاۋالە قىلىنغان تېخنىكا مەدىتى ئورنى ساختا تېخنىكا باھالاش يەكۈنى چىقارغانلارغا گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى 200 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 1 مىليون يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت قىلغانلارغا قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت مۇسادىرە قىلىنىدۇ؛
بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمغا ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا 100 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 200 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ.

83-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلارنى گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، 500 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 1 مىليون يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت قىلغانلارغا قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت مۇسادىرە قىلىنىدۇ؛
بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمغا ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا 20 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ :

( 1 ) ئىجازەت ئالماي تۇرۇپ، يادرو ئەسلىھەسىنى يادرو بىخەتەرلىكى ئۈسكۈنىسىنى لايىھەلەش، ياساش، ئورنىتىش ياكى زىيانسىز تەكشۈرۈش مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلىگەنلەر؛

( 2 ) رويخەتكە ئالدۇرماي تۇرۇپ، چېگرا سىرتىدىكى ئاپپاراتلار چېگرا ئىچىدىكى يادرو ئەسلىھەلىرىنى يادرو بىخەتەرلىكى ئۈسكۈنىلىرىنى لايىھەلەش، ياساش، ئورنىتىش ياكى زىيانسىز تەكشۈرۈش مۇلازىمىتى قىلغان بولسا.

84-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، يادرو ئەسلىھەسى تىجارەت ئورۇنلىرى ياكى يادرو بىخەتەرلىكى ئۈسكۈنىلىرىنى ياسىغان، قۇراشتۇرغان، زىيانسىز تەكشۈرۈش ئورۇنلىرى تەكلىپ قىلىپ ئىشلەتكەن مۇناسىپ سالاھىيەت گۇۋاھنامىسى ئالمىغان خادىملارنى يادرو ئەسلىھەسى بىخەتەرلىكى كەسپىي تېخنىكىسىغا مۇناسىۋەتلىك خىزمەت بىلەن شۇغۇللىنىشقا بۇيرۇسا، گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ،
100 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 500 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ؛
تۈزىتىشنى رەت قىلغانلار ئىجازەتنامىنى ۋاقىتلىق تۇتۇپ قالىدۇ ياكى بىكار قىلىدۇ، بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمغا ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا 20 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ.

85-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، يادرو ماتېرىيالىنى ئىجازەت ئالماي تۇرۇپ ئىلكىدە تۇتقانلارغا گوۋۇيۈەننىڭ يادرو سانائىتى مەسئۇل تارمىقى قانۇنسىز ئىلكىدە تۇتقان يادرو ماتېرىيالىنى مۇسادىرە قىلىدۇ ھەمدە 100 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 500 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت قىلغانلارغا قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت مۇسادىرە قىلىنىدۇ.

86-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلارنى گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، 100 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 500 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
قىلمىشى ئېغىرلىرىغا 500 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 2 مىليون يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ؛
مۇھىت بۇلغىنىشىنى كەلتۈرۈپ چىقارغانلار بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزەش تەدبىرى قوللىنىپ بۇلغىنىشنى تۈگىتىشكە بۇيرۇلىدۇ، مۇددەت ئۆتسىمۇ تەدبىر قوللانمىغانلار ئىقتىدارى بار ئورۇننى ۋاكالىتەن ئادا قىلىشقا بېكىتىدۇ، كېرەكلىك خىراجەتنى بۇلغىغۇچى ئۈستىگە ئالىدۇ :

( 1 ) رۇخسەتسىز رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلارنى بىر تەرەپ قىلىش، ساقلاش، بىر تەرەپ قىلىش ھەرىكىتى بىلەن شۇغۇللانغانلار؛

( 2 ) رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلارنى بىر تەرەپ قىلىش ئەھۋالىغا دائىر خاتىرە ئارخىپ تۇرغۇزمىغان، بىر تەرەپ قىلىش پائالىيىتىگە مۇناسىۋەتلىك ئىشلارنى ئەينەن خاتىرىلىمىگەن ياكى خاتىرە ئارخىپنى مەڭگۈلۈك ساقلىمىغانلار؛

( 3 ) تاقىۋېتىشكە تېگىشلىك رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق بىر تەرەپ قىلىش ئەسلىھەسىنى قانۇن بويىچە تاقاش رەسمىيىتىنى بېجىرمىگەنلەر؛

( 4 ) رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق بىر تەرەپ قىلىش ئەسلىھەسىنى تاقىۋەتكەن، ئايرىلغان رايونغا مەڭگۈلۈك بەلگە ئورناتمىغانلار؛

( 5 ) رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق بىر تەرەپ قىلىش ئەسلىھەلىرىنىڭ بىخەتەرلىكىنى كۆزىتىش پىلانىنى تۈزمىگەنلەر؛

( 6 ) رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق بىر تەرەپ قىلىش ئەسلىھەلىرى تاقالغاندىن كېيىن، بىخەتەرلىكىنى تەستىقلىتىلغان بىخەتەرلىك كۆزىتىش پىلانى بويىچە كۆزەتمىگەنلەر.

87-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، يادرو ئەسلىھەلىرى تىجارەت ئورۇنلىرىدا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلارنى گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، 100 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 500 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمغا ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا 20 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 50 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ :

( 1 ) مەيدان ئىچىدە ھادىسىنى تەكشۈرۈش بويىچە جىددىي ئىشلارغا تاقابىل تۇرۇش لايىھەسىنى بەلگىلىمىگە ئەمەل قىلمىغانلار؛

( 2 ) جىددىي تاقابىل تۇرۇش لايىھەسى بويىچە جىددىي تاقابىل تۇرۇش ئۈسكۈنىلىرىنى سەپلىمىگەن، جىددىي تاقابىل تۇرۇش خادىملىرىنى تەربىيەلەش ياكى مانېۋىر ئۆتكۈزمىگەنلەر؛

( 3 ) يادرو ھادىسىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش-قۇتقۇزۇش خىزمىتىنىڭ تەلىپىگە ئەمەل قىلماي، جىددىي تاقابىل تۇرۇش بويىچە ئىنكاس قايتۇرۇش ياردىمى بەرگەنلەر.

88-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، يادرو ئەسلىھەسى تىجارەت ئورۇنلىرى مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇرلارنى بەلگىلىمە بويىچە ئاشكارىلىمىسا، گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛
تۈزىتىشنى رەت قىلغانلارغا 100 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 500 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ.

89-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى ياكى باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلارنىڭ قانۇن بويىچە نازارەت قىلىپ تەكشۈرۈشىنى يادرو بىخەتەرلىكى ھەرىكىتى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئورۇنلار رەت قىلسا، توسقۇنلۇق قىلسا، گوۋۇيۈەننىڭ يادرو بىخەتەرلىكنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارماق ياكى باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلار تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، 100 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 500 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويسا بولىدۇ؛
تۈزىتىشنى رەت قىلغانلارنىڭ ئىجازەتنامىسى ۋاقتىنچە تۇتۇپ قېلىنىدۇ ياكى بىكار قىلىنىدۇ؛
ئامانلىق باشقۇرۇشقا خىلاپ قىلمىش شەكىللەندۈرگەنلىرىگە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى قانۇن بويىچە ئامانلىق باشقۇرۇش جازاسى بېرىدۇ.

90-ماددا يادرو ھادىسىسى سەۋەبىدىن باشقىلارغا جىسمانىي زىيان، مال-مۈلۈك زىيىنى ياكى مۇھىت زىيىنى كۆرۈلسە، يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇن دۆلەتنىڭ يادرو زىيىنى جاۋابكارلىقى تۈزۈمى بويىچە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك، لېكىن زىياننىڭ ئۇرۇش، قوراللىق توقۇنۇش، توپىلاڭ قاتارلىق ئەھۋاللار تۈپەيلىدىن كېلىپ چىققانلىقىنى ئىسپاتلاپ بېرەلىگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

يادرو ئەسلىھەسى تىجارەتچىسى ئورنىنى ئۈسكۈنە، قۇرۇلۇش ۋە مۇلازىمەت قاتارلىقلار بىلەن تەمىنلەيدىغان ئورۇن يادرو زىيىنىنى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالمايدۇ.
يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇن ئۇنىڭ بىلەن پۈتۈشكەن بولسا، تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالغاندىن كېيىن پۈتۈم بويىچە تۆلىتىۋالسا بولىدۇ.

يادرو ئەسلىھەسى تىجارىتى ئورۇنلىرى جاۋابكارلىق سۇغۇرتىسىغا قاتناشتۇرۇش، ئۆزئارا ياردەم بېرىش مېخانىزمىغا قاتنىشىش قاتارلىق ئۇسۇللار ئارقىلىق مۇۋاپىق مالىيە كاپالىتى ئورۇنلاشتۇرۇشى قىلىپ، يادرو زىيىنىنى تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ۋاقتىدا، ئۈنۈملۈك ئادا قىلىشقا ھەقىقىي كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

91-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەر قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

8-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

92-ماددا ھەربىي سانائەت، ھەربىي يادرو بىخەتەرلىكىنى گوۋۇيۈەن، مەركىزىي ھەربىي كومىتېت مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن پىرىنسىپ بويىچە ئايرىم بەلگىلەيدۇ.

93-ماددا بۇ قانۇندىكى تۆۋەندىكى سۆزلەرنىڭ مەنىسى :

يادرو ھادىسىسى يادرو ئەسلىھەسى ئىچىدىكى يادرو يېقىلغۇسى، رادىيوئاكتىپلىق ھاسىلات، رادىيوئاكتىپ تاشلاندۇق ياكى يادرو ئەسلىھەسىگە كىرىپ-چىقىدىغان يادرو ماتېرىيالى سەۋەبىدىن يۈز بەرگەن رادىيوئاكتىپلىق، زەھەرلىك، پارتلاتقۇچ ياكى باشقا خەتەرلىك ھادىسىنى ياكى بىر قاتار ھادىسىلەرنى كۆرسىتىدۇ.

چوڭقۇرلاپ مۇداپىئە كۆرۈش بىر قاتار تەدرىجىي ئىلگىرىلەيدىغان ھەمدە مۇستەقىل مۇداپىئە كۆرۈش، پەسەيتىش تەدبىرى ياكى ئەمەلىي بۇيۇم توسۇقى بېكىتىش ئارقىلىق، يادرو ھادىسىسى يۈزبېرىشنىڭ ئالدىنى ئېلىپ، يادرو ھادىسىسىنىڭ ئاقىۋىتىنى يېنىكلىتىشنى كۆرسىتىدۇ.

يادرو ئەسلىھەسى تىجارىتى ئورنى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىدە يادرو ئەسلىھەسى بىخەتەرلىك ئىجازەتنامىسىنى ئىلتىماس قىلغان ياكى ئىلكىدە تۇرغان، يادرو ئەسلىھەسى مەشغۇلاتى قىلسا ۋە ئۇنى يۈرۈشتۈرسە بولىدىغان ئورۇننى كۆرسىتىدۇ.

يادرو بىخەتەرلىكى ئۈسكۈنىسى يادرو ئەسلىھەلىرىدە ئىشلىتىلىدىغان يادرو بىخەتەرلىكى ئىقتىدارىنى ئىجرا قىلىدىغان ئۈسكۈنىنى كۆرسىتىدۇ، ئۇ يادرو بىخەتەرلىكى ماشىنا-ئۈسكۈنىلىرى ۋە يادرو بىخەتەرلىكى ئېلېكتىر ئۈسكۈنىلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

ئاز يېقىلغۇ رېئاكتورنىڭ ئۆزىكى ئىچىدە رادىياتسىيەگە ئۇچرىغان ھەمدە دۆۋىلەنگۈچتىن مەڭگۈ چىقىرىۋېتىلگەن يادرو يېقىلغۇسىنى كۆرسىتىدۇ.

تاقاش يادرو ئەسلىھەلىرىنىڭ ھەرىكەتتىن توختىغانلىقى ھەمدە قايتا قوزغالمىغانلىقىنى كۆرسىتىدۇ.

چېكىندۈرۈش بۇلغىمىنى تۈگىتىش، چۇۋۇش ۋە تازىلاش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، يادرو ئەسلىھەلىرىنى قايتا ئىشلەتمەيدىغان سورۇن ياكى ئۈسكۈنىلەرنىڭ تەسىر كۆرسىتىش مىقدارىنى دۆلەتنىڭ ئالاقىدار ئۆلچىمىنىڭ تەلىپىنى قاندۇرۇشنى كۆرسىتىدۇ.

تەجرىبىلەرنى قايتما ئىنكاس قىلىش يادرو ئەسلىھەلىرىدىكى ۋەقە، سۈپەت مەسىلىسى ۋە ياخشى ئەمەلىيەت قاتارلىق ئۇچۇرلارنى توپلاش، تاللاش، باھالاش، تەھلىل قىلىش، بىر تەرەپ قىلىش ۋە تارقىتىشنى كۆرسىتىدۇ، ياخشى ئەمەلىي تەجرىبىلەرنى خۇلاسىلەپ، كېڭەيتىپ، مۇشۇنىڭغا ئوخشاش ۋەقە ۋە مەسىلىلەرنىڭ تەكرار يۈزبېرىشىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ.

توشۇتقۇچى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىدە توشۇتۇلغان مالنى توشۇشقا تاپشۇرۇشنى ئىلتىماس قىلغان ھەمدە تەستىقلىغان ئورۇننى كۆرسىتىدۇ.

94-ماددا بۇ قانۇن 2018-يىل 1-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.