( 1996-يىل 10-ئاينىڭ 29-كۈنى 8-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 22-يىغىنىدا ماقۇللاندى )

مۇندەرىجە

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

2-باب مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش

3-باب سانائەت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش

4-باب بىناكارلىق قۇرۇلۇش شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش

5-باب قاتناش-تىرانسپورت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش

6-باب ئىجتىمائىي تۇرمۇش شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش

7-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

8-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

1-ماددا بۇ قانۇن مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش، تۇرمۇش مۇھىتىنى قوغداش ۋە ياخشىلاش، كىشىلەرنىڭ ساغلاملىقىنى كاپالەتلەندۈرۈش، ئىقتىسادىي تەرەققىيات ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىياتنى ئىلگىرى سۈرۈش مەقسىتىدە چىقىرىلدى.

2-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان مۇھىت شاۋقۇنى سانائەت ئىشلەپچىقىرىشى، بىناكارلىق قۇرۇلۇشى، قاتناش-تىرانسپورت ۋە ئىجتىمائىي تۇرمۇشتا پەيدا بولغان ئەتراپتىكى تۇرمۇش مۇھىتىغا كاشىلا قىلىدىغان سادانى كۆرسىتىدۇ.

بۇ قانۇندا ئېيتىلغان مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىش پەيدا بولغان مۇھىت شاۋقۇنىنىڭ دۆلەت بەلگىلىگەن مۇھىت شاۋقۇنىنى چىقىرىش ئۆلچىمىدىن ئېشىپ كېتىش ھەمدە باشقىلارنىڭ نورمال تۇرمۇشى، خىزمىتى ۋە ئۆگىنىشىگە كاشىلا قىلىش ھادىسىسىنى كۆرسىتىدۇ.

3-ماددا بۇ قانۇن جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى ساھەسىدىكى مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەشكە تەتبىقلىنىدۇ.

ئۆز ئىشلەپچىقىرىش-تىجارەت خىزمىتى بىلەن شۇغۇللىنىپ شاۋقۇن خەۋپىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەشكە مۇشۇ قانۇن تەتبىقلانمايدۇ.

4-ماددا گوۋۇيۈەن ۋە يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش خىزمىتىنى مۇھىت ئاسراش يىرىك پىلانىغا كىرگۈزۈشى ھەمدە ئاۋازلىق مۇھىتنى ئاسراشقا پايدىلىق ئىقتىسادىي، تېخنىكىلىق سىياسەت ۋە تەدبىرلەرنى قوللىنىشى كېرەك.

5-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى شەھەر-يېزا قۇرۇلۇشى يىرىك پىلانىنى تۈزگەندە، قۇرۇلۇش تۈرى ۋە رايون ئېچىش، ئۆزگەرتىشتىن چىققان شاۋقۇننىڭ ئەتراپتىكى تۇرمۇش مۇھىتىغا كۆرسىتىدىغان تەسىرىنى تولۇق ئويلىشىپ، بىرتۇتاش پىلانلاپ، فۇنكسىيەلىك رايون ۋە قۇرۇلۇش ئورۇنلاشتۇرمىسىنى مۇۋاپىق ئورۇنلاشتۇرۇپ، مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىشى ياكى ئۇنى ئازايتىشى كېرەك.

6-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى مەملىكەت بويىچە مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەشنى بىرتۇتاش نازارەت قىلىدۇ ۋە باشقۇرىدۇ.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەشنى بىرتۇتاش نازارەت قىلىدۇ ۋە باشقۇرىدۇ.

ھەر دەرىجىلىك جامائەت خەۋپسىزلىكى، قاتناش، تۆمۈريول، خەلق ئاۋىياتسىيەسى قاتارلىق مەسئۇل تارماقلار ۋە پورت ئىشلىرىنى نازارەت قىلىش ئاپپاراتلىرى ئۆز مەسئۇلىيىتىگە ئاساسەن، قاتناش-تىرانسپورت ۋە ئىجتىمائىي تۇرمۇش شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەشنى نازارەت قىلىدۇ-باشقۇرىدۇ.

7-ماددا ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ ئاۋازلىق مۇھىتنى ئاسراش مەجبۇرىيىتى بار ھەمدە مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنى پەيدا قىلغان ئورۇن ۋە شەخسنى پاش قىلىش ۋە ئەرز-شىكايەت قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

8-ماددا دۆلەت مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەشكە دائىر پەن تەتقىقات، تېخنىكا ئىجادىيىتىگە ئىلھام ۋە مەدەت بېرىدۇ، ئىلغار ئالدىنى ئېلىش-تۈزەش تېخنىكىسىنى ۋە مۇھىت شاۋقۇنىدىن يۇقۇملىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنىڭغا تاقابىل تۇرۇشقا دائىر پەن-تېخنىكا بىلىملىرىنى ئومۇملاشتۇرىدۇ.

9-ماددا مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش جەھەتتە نەتىجىسى كۆرۈنەرلىك بولغان ئورۇن ۋە شەخسلەرنى خەلق ھۆكۈمىتى مۇكاپاتلايدۇ.

2-باب مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش

10-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ئوخشاش بولمىغان فۇنكسىيەلىك رايونلارغا ئايرىپ، دۆلەتنىڭ ئاۋازلىق مۇھىت سۈپەت ئۆلچىمىنى بېكىتىدۇ.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى دۆلەتنىڭ ئاۋاز مۇھىتى سۈپەت ئۆلچىمىگە ئاساسەن، شۇ مەمۇرىي رايوندىكى تۈرلۈك ئاۋاز مۇھىتى سۈپەت ئۆلچىمىنى تەتبىقلايدىغان رايونلارنى بېكىتىدۇ ھەمدە باشقۇرىدۇ.

11-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى دۆلەتنىڭ شاۋقۇنلۇق مۇھىت سۈپىتى ئۆلچىمى ۋە دۆلەتنىڭ ئىقتىساد، تېخنىكا شارائىتىغا ئاساسەن، دۆلەتنىڭ مۇھىت شاۋقۇنى چىقىرىش ئۆلچىمىنى بېكىتىدۇ.

12-ماددا شەھەر يىرىك پىلان تارمىقى قۇرۇلۇش ئورۇنلاشتۇرمىسىنى بېكىتكەندە، دۆلەتنىڭ شاۋقۇن-مۇھىت سۈپەت ئۆلچىمى ۋە پۇقراۋى قۇرۇلۇشلارنى ئاۋاز چىقارماي لايىھەلەش قائىدىسىگە ئاساسەن، ئىمارەت بىلەن قاتناش غول لىنىيەسىنىڭ شاۋقۇندىن مۇداپىئەلىنىش ئارىلىقىنى مۇۋاپىق ئايرىشى ھەمدە مۇناسىپ يىرىك پىلان لايىھەسى تەلىپىنى ئوتتۇرىغا قويۇشى كېرەك.

13-ماددا يېڭىدىن قۇرۇلىدىغان، ئۆزگەرتىپ قۇرۇلىدىغان، كېڭەيتىپ قۇرۇلىدىغان قۇرۇلۇشلاردا دۆلەتنىڭ قۇرۇلۇش تۈرىدە مۇھىت ئاسراشنى باشقۇرۇشقا دائىر بەلگىلىمىلىرىگە ئەمەل قىلىش شەرت.

قۇرۇلۇش تۈرىدە مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىش ئېھتىمالى بولسا، قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇن مۇھىت تەسىرى دوكلاتى بېرىشى، مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش تەدبىرىنى بەلگىلىشى ھەمدە دۆلەت بەلگىلىگەن تەرتىپ بويىچە مۇھىت قوغداش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىغا تەستىقلىتىشى شەرت.

مۇھىت تەسىرى دوكلاتىدا، شۇ قۇرۇلۇش تۈرى تۇرۇشلۇق ئورۇن ۋە ئاھالىنىڭ پىكرى بولۇشى كېرەك.

14-ماددا قۇرۇلۇش تۈرىدىكى مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش ئەسلىھەلىرىنى ئاساسىي گەۋدە قۇرۇلۇشى بىلەن تەڭ لايىھەلەش، تەڭ قۇرۇلۇش قىلىش، تەڭ ئىشقا كىرىشتۈرۈش شەرت.

قۇرۇلۇش تۈرى ئىشلەپچىقىرىشقا كىرىشتۈرۈلۈش ياكى ئىشلىتىشتىن ئىلگىرى، ئۇنىڭ مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش ئەسلىھەسى ئەسلىي تەستىقلانغان مۇھىت تەسىرى دوكلاتىنى مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشىدىن ئۆتكۈزۈلۈشى شەرت؛
دۆلەت بەلگىلىگەن تەلەپكە يەتمىگەن قۇرۇلۇشنى ئىشلەپچىقىرىشقا كىرىشتۈرۈشكە ياكى ئىشلىتىشكە بولمايدۇ.

15-ماددا مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىش پەيدا قىلىدىغان كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش ئەسلىھەلىرىنىڭ نورمال ئىشلىتىلىشىنى ساقلىشى شەرت؛
مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش ئەسلىھەلىرىنى چېقىۋېتىشتە، شۇ جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىغا ئالدىن تەستىقلىتىش شەرت.

16-ماددا مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىش پەيدا قىلغان ئورۇنلار تەدبىر قوللىنىپ تۈزىتىشى ھەمدە دۆلەتنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە ئۆلچەمدىن ئاشۇرۇپ بۇلغىما چىقىرىش ھەققى تاپشۇرۇشى كېرەك.

ئېلىنغان ئۆلچەمدىن ئاشۇرۇپ بۇلغىما چىقىرىش ھەققىنى بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەشكە ئىشلىتىش شەرت، باشقا ئىشقا ئىشلىتىشكە بولمايدۇ.

17-ماددا شاۋقۇنغا سەزگۈر ئىمارەت مەركەزلەشكەن رايوندا مۇھىت شاۋقۇنىدىن ئېغىر بۇلغىنىش پەيدا قىلغان كارخانا، كەسپىي ئورۇنلارنى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزەش كېرەك.

بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تىزگىنلىنىدىغان ئورۇن تىزگىنلەش ۋەزىپىسىنى ئۆز قەرەلىدە ئورۇندىشى شەرت.
بەلگىلەنگەن مۆھلەتنى تۈزەشنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى گوۋۇيۈەن بەلگىلىگەن ھوقۇق دائىرىسىدە قارار قىلىدۇ.

كىچىك تىپتىكى كارخانا، كەسپىي ئورۇننى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزەشنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى گوۋۇيۈەن بەلگىلىگەن ھوقۇق دائىرىسىدە ئۇنىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىغا قارار قىلىش ھوقۇقى بەرسە بولىدۇ.

18-ماددا دۆلەت مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىشى ئېغىر بولغان قالاق ئۈسكۈنىلەرنى شاللاش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ ئىقتىسادىي ئۇنىۋېرسال مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارمىقى بىلەن بىرلىكتە سۈرۈك ئىچىدە ئىشلەپچىقىرىش مەنئى قىلىنغان، سېتىش مەنئى قىلىنغان، ئىمپورت قىلىش مەنئى قىلىنغان مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىش ئېغىر بولغان ئۈسكۈنىلەر تىزىملىكىنى ئېلان قىلىشى كېرەك.

ئىشلەپچىقارغۇچى، ساتقۇچى ياكى ئىمپورت قىلغۇچى گوۋۇيۈەننىڭ ئىقتىسادىي ئۇنىۋېرسال مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارمىقى بىلەن بىرلىكتە بەلگىلىگەن مۇددەت ئىچىدە، ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن تىزىملىككە كىرگۈزۈلگەن ئۈسكۈنىلەرنى ئىشلەپچىقىرىش، سېتىش ياكى ئىمپورت قىلىشنى ئايرىم-ئايرىم توختىتىشى شەرت.

19-ماددا شەھەر دائىرىسىدە ئىشلەپچىقىرىش پائالىيىتى بىلەن شۇغۇللىنىشتا ھەقىقەتەن تاسادىپىي كۈچلۈك شاۋقۇن چىقىرىشقا توغرا كەلسە، شۇ جايدىكى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىغا ئالدىن ئىلتىماس سۇنۇش شەرت، تەستىقلانغاندىن كېيىن ئېلىپ بېرىشقا بولىدۇ.
شۇ جايدىكى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى جەمئىيەتكە ئېلان قىلىشى كېرەك.

20-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى مۇھىت شاۋقۇنىنى كۆزىتىش-ئۆلچەش تۈزۈمىنى ئورنىتىپ، كۆزىتىش-ئۆلچەش قائىدىسى تۈزۈشى ھەمدە مۇناسىۋەتلىك تارماقلار بىلەن بىرلىكتە كۆزىتىش-ئۆلچەش تورى تەشكىللىشى كېرەك.

مۇھىت شاۋقۇنىنى كۆزىتىپ ئۆلچەش ئاپپاراتى گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە مۇھىت شاۋقۇنىنى كۆزىتىش نەتىجىسىنى يوللىشى كېرەك.

21-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارماقلىرى ۋە مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەشكە دائىر باشقا خىزمەتلەرنى نازارەت قىلىپ باشقۇرغۇچى تارماقلار، ئاپپاراتلار ئۆز مەسئۇلىيىتىگە ئاساسەن، باشقۇرۇش تەۋەلىكى دائىرىسىدە مۇھىت شاۋقۇنى چىقارغان ئورۇننى نەق مەيداندا تەكشۈرۈشكە ھوقۇقلۇق.
تەكشۈرۈلگۈچى ئورۇن ئەھۋالنى ئەينەن ئىنكاس قىلىشى ھەمدە زۆرۈر ماتېرىيال بىلەن تەمىنلىشى كېرەك.
تەكشۈرۈش تارماقلىرى، ئاپپاراتلىرى تەكشۈرۈلگۈچى ئورۇن ئۈچۈن تېخنىكا مەخپىيىتى ۋە كەسىپ مەخپىيىتىنى ساقلىشى كېرەك.

تەكشۈرگۈچى خادىملار نەق مەيداننى تەكشۈرۈشتە كىنىشكىسىنى كۆرسىتىشى كېرەك.

3-باب سانائەت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش

22-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان سانائەت شاۋقۇنى سانائەت ئىشلەپچىقىرىش پائالىيىتىدە مۇقىم ئۈسكۈنىلەرنى ئىشلەتكەندە پەيدا بولغان ئەتراپتىكى تۇرمۇش مۇھىتىغا كاشىلا قىلىدىغان سادانى كۆرسىتىدۇ.

23-ماددا شەھەر دائىرىسىدىن ئەتراپتىكى تۇرمۇش مۇھىتىغا سانائەت شاۋقۇنى چىقىرىشتا، دۆلەت بەلگىلىگەن سانائەت كارخانىلىرى زاۋۇتى دائىرىسىنىڭ مۇھىت شاۋقۇنى چىقىرىش ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كېلىش كېرەك.

24-ماددا سانائەت ئىشلەپچىقىرىشىدا مۇقىم ئۈسكۈنە ئىشلىتىش سەۋەبىدىن مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغانغان سانائەت كارخانىلىرى گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە بولۇشى شەرت،
شۇ جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىغا ئىلكىدىكى مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنى پەيدا قىلىدىغان ئۈسكۈنىلەرنىڭ تۈرى، مىقدارى، شۇنىڭدەك نورمال مەشغۇلات شارائىتىدا چىقارغان شاۋقۇننىڭ قىممىتى ۋە مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش ئەسلىھە ئەھۋالىنى ئىلتىماس قىلىش ھەمدە شاۋقۇندىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تۈزەشكە دائىر تېخنىكىلىق ماتېرىياللار بىلەن تەمىنلەش.

مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنى پەيدا قىلىدىغان ئۈسكۈنىلەرنىڭ تۈرى، مىقدارى، شاۋقۇن قىممىتى ۋە ئالدىنى ئېلىش-تۈزەش ئەسلىھەلىرىدە زور ئۆزگىرىش بولسا، ۋاقتىدا مەلۇم قىلىش ھەمدە تېگىشلىك ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش تەدبىرى قوللىنىش شەرت.

25-ماددا مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىش پەيدا قىلىدىغان سانائەت كارخانىلىرى ئۈنۈملۈك تەدبىر قوللىنىپ، شاۋقۇننىڭ ئەتراپتىكى تۇرمۇش مۇھىتىغا كۆرسىتىدىغان تەسىرىنى ئازايتىشى كېرەك.

26-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك مەسئۇل تارمىقى مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىش ئېھتىمالى بولغان سانائەت ئۈسكۈنىلىرىدە ئاۋازلىق مۇھىت ئاسراشتىكى تەلەپ ۋە دۆلەتنىڭ ئىقتىسادىي، تېخنىكا شارائىتىغا ئاساسەن، قانۇن بويىچە تۈزۈلگەن مەھسۇلاتنىڭ دۆلەت ئۆلچىمى، ساھە ئۆلچىمىدە شاۋقۇننىڭ چەك قىممىتىنى تەدرىجىي بەلگىلىشى كېرەك.

ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن سانائەت ئۈسكۈنىلىرى مەشغۇلات قىلىۋاتقاندا چىقارغان شاۋقۇن قىممىتىنى مۇناسىۋەتلىك تېخنىكىلىق ھۆججەتلەردە ئەسكەرتىش كېرەك.

4-باب بىناكارلىق قۇرۇلۇش شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش

27-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان بىناكارلىق قۇرۇلۇشى شاۋقۇنى بىناكارلىق قۇرۇلۇشى جەريانىدا پەيدا بولغان ئەتراپتىكى تۇرمۇش مۇھىتىغا كاشىلا سالغان ئاۋازنى كۆرسىتىدۇ.

28-ماددا قۇرۇلۇش قىلىش شاۋقۇنىنى شەھەر رايونى دائىرىسىدە ئەتراپتىكى تۇرمۇش مۇھىتىغا چىقىرىشتا، دۆلەت بەلگىلىگەن قۇرۇلۇش قىلىش مەيدانى پاسىلىدىكى مۇھىت شاۋقۇنىنى چىقىرىش ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كېلىش كېرەك.

29-ماددا شەھەر رايونى دائىرىسىدە بىناكارلىق قۇرۇلۇشى جەريانىدا ماشىنا-ئۈسكۈنىلەرنى ئىشلەتكەندە مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىش ئېھتىمالى بولسا،
قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇن قۇرۇلۇش باشلىنىپ 15 كۈندىن بۇرۇن، قۇرۇلۇش تۇرۇشلۇق جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىغا شۇ قۇرۇلۇشنىڭ تۈر نامى، قۇرۇلۇش قىلىش ئورنى ۋە مۇددىتى، پەيدا بولۇش ئېھتىمالى بولغان مۇھىت شاۋقۇنى قىممىتى شۇنىڭدەك قوللانغان مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش تەدبىرىنىڭ ئەھۋالىنى مەلۇم قىلىشى شەرت.

30-ماددا شەھەر شەھەر رايونىدىكى شاۋقۇنغا سەزگۈر ئىمارەتلەر مەركەزلەشكەن رايونلاردا، كېچىدە مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىش پەيدا قىلىدىغان بىناكارلىق قۇرۇلۇشى مەشغۇلاتى قىلىش مەنئى قىلىنىدۇ، لېكىن جىددىي رېمونت قىلىش، خەتەردىن قۇتقۇزۇش مەشغۇلاتى ۋە ئىشلەپچىقىرىش ھۈنەر-سەنئىتىدىكى تەلەپ ياكى ئالاھىدە ئېھتىياج تۈپەيلىدىن ئۇدا مەشغۇلات قىلىش بۇنىڭ سىرتىدا.

ئالاھىدە ئېھتىياج بىلەن ئۇدا مەشغۇلات قىلىشقا توغرا كەلسە، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى ياكى ئۇنىڭ ئالاقىدار مەسئۇل تارمىقىنىڭ ئىسپاتى بولۇشى شەرت.

ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن كېچىلىك مەشغۇلاتنى ئەتراپتىكى ئاھالىلەرگە ئېلان قىلىش شەرت.

5-باب قاتناش-تىرانسپورت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش

31-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان قاتناش-تىرانسپورت شاۋقۇنى موتورلۇق قاتناش ۋاسىتىسى، تۆمۈريول پاراۋۇزى، موتورلۇق قاتناش كېمىسى، ئۇچقۇ قاتارلىق قاتناش-تىرانسپورت قوراللىرى يۈرۈۋاتقاندا پەيدا بولغان ئەتراپتىكى تۇرمۇش مۇھىتىغا كاشىلا قىلىدىغان سادانى كۆرسىتىدۇ.

32-ماددا بەلگىلەنگەن شاۋقۇن چەك قىممىتىدىن ئېشىپ كەتكەن ئاپتوموبىللارنى ياساش، سېتىش ياكى ئىمپورت قىلىش مەنئى قىلىنىدۇ.

33-ماددا شەھەر رايونى دائىرىسىدە يۈرۈۋاتقان موتورلۇق قاتناش ۋاسىتىلىرىنىڭ ئاۋاز يوقاتقۇچىسى ۋە كانىيى دۆلەت بەلگىلىگەن تەلەپكە ئۇيغۇن بولۇشى شەرت.
موتورلۇق قاتناش ۋاسىتىلىرىنى رېمونت قىلىش ۋە ئاسراشنى كۈچەيتىپ، تېخنىكىلىق ئىقتىدارىنى ياخشى ساقلاش، مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش كېرەك.

34-ماددا موتورلۇق قاتناش ۋاسىتىلىرى شەھەر رايونى دائىرىسىدە، موتورلۇق قاتناش پاراخوتلىرى شەھەر رايونىدىكى ئىچكى دەريا سۇ يولىدا ماڭىدۇ، تۆمۈريول پاراۋۇزلىرى شەھەر رايونى، كۈتۈنۈش رايونىدىن ئۆتكەندە ياكى ئۆتكەندە بەلگىلىمە بويىچە ئاۋاز قۇرۇلمىسى ئىشلىتىش شەرت.

ساقچى ئاپتوموبىلى، ئوت ئۆچۈرۈش ئاپتوموبىلى، قۇرۇلۇشتا خەتەردىن قۇتقۇزۇش ئاپتوموبىلى، قۇتقۇزۇش ئاپتوموبىلى قاتارلىق موتورلۇق قاتناش ۋاسىتىلىرىنى ئورنىتىش، ئىشلىتىشتە، گوۋۇيۈەن جامائەت خەۋپسىزلىكى تارمىقىنىڭ بەلگىلىمىسىگە ئۇيغۇن بولۇشى شەرت؛
جىددىي بولمىغان ۋەزىپىلەرنى ئىجرا قىلغاندا، سىگنال بېرىش ئەسۋابى ئىشلىتىش مەنئى قىلىنىدۇ.

35-ماددا شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ گوڭئەن ئورگىنى شۇ جايدىكى شەھەر رايونى رايونىنىڭ ئاۋاز مۇھىتىنى قوغداش ئېھتىياجىغا ئاساسەن، موتورلۇق قاتناش ۋاسىتىلىرىنىڭ يۈرۈشىنى مەنئى قىلىدىغان ۋە ئاۋاز قۇرۇلمىسىنى ئىشلىتىشىنى مەنئى قىلىدىغان يول بۆلىكى ۋە ۋاقىتنى بېكىتسە ھەمدە جەمئىيەتكە ئېلان قىلسا بولىدۇ.

36-ماددا شاۋقۇنغا سەزگۈر ئىمارەتلەر مەركەزلەشكەن رايوندا ياسالغان يۇقىرى سۈرئەتلىك تاشيول ۋە شەھەر ئاسما جازىسى، يېنىك رېلىسلىق يولدىن ئۆتۈپ مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىش ئېھتىمالى بولسا، ئاۋاز توسۇقى ئورنىتىش ياكى مۇھىت شاۋقۇنىدىن يۇقۇملىنىشنى ئۈنۈملۈك تىزگىنلەيدىغان باشقا تەدبىرلەرنى قوللىنىش كېرەك.

37-ماددا ھازىر بار بولغان شەھەر قاتناش غول لىنىيەلىرىنىڭ ئىككى تەرىپىگە شاۋقۇنغا سەزگۈر ئىمارەت سېلىشتا، قۇرۇلۇش قىلدۇرغۇچى ئورۇن دۆلەتنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە بەلگىلىك ئارىلىق قالدۇرۇشى ھەمدە قاتناش شاۋقۇنىنىڭ تەسىرىنى ئازايتىش ۋە ئۇنىڭدىن ساقلىنىش تەدبىرى قوللىنىشى كېرەك.

38-ماددا ۋوگزال، تۆمۈريول گۇرۇپپىلاش ۋوگزالى، پورت، پىرىستان، ئايروپورت قاتارلىق جايلاردا مەشغۇلاتقا قوماندانلىق قىلغاندا رادىيو كانىيى ئىشلەتكەندە، ئاۋازنى كونترول قىلىپ، شاۋقۇننىڭ ئەتراپتىكى تۇرمۇش مۇھىتىغا كۆرسىتىدىغان تەسىرىنى ئازايتىش كېرەك.

39-ماددا شەھەر ئاھالە رايونى، مەدەنىيەت-مائارىپ رايونىنى كېسىپ ئۆتىدىغان تۆمۈريوللاردا پاراۋۇزنىڭ يۈرۈشى سەۋەبىدىن مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىش كېلىپ چىقسا، شۇ جايدىكى شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى تۆمۈريول تارمىقى ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلارنى تەشكىللەپ مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنى يېنىكلىتىش يىرىك پىلانى تۈزۈشى كېرەك.
تۆمۈريول تارماقلىرى ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلار يىرىك پىلاندىكى تەلەپ بويىچە ئۈنۈملۈك تەدبىر قوللىنىپ، مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنى يېنىكلىتىشى كېرەك.

40-ماددا ئۇچۇش، قونۇش ياكى قانۇن بويىچە بەلگىلەنگەن ئەھۋاللارنى ھېسابقا ئالمىغاندا، پۇقراۋى ئاۋىياتسىيە ۋاسىتىلىرى شەھەر رايونى ھاۋا بوشلۇقىدىن ئۇچۇپ ئۆتسە بولمايدۇ.
شەھەر خەلق ھۆكۈمىتى ئايروپىلاننىڭ ئۇچقان، قونغان پاكىز ھاۋا بوشلۇقى ئەتراپىدا، شاۋقۇنغا چىداملىق سەزگۈر ئىمارەت سېلىشقا چەك قويىدىغان رايون بېكىتىشى كېرەك؛
قۇرۇلۇش قىلدۇرغۇچى ئورۇن شۇ رايوندا شاۋقۇنلۇق سەزگۈر ئىمارەت سېلىشتا، ئايروپىلاننىڭ يۈرۈشۈش جەريانىدا پەيدا بولغان شاۋقۇن تەسىرىنى يېنىكلىتىش، ئۇنىڭدىن ساقلىنىش تەدبىرى قوللىنىشى كېرەك.
خەلق ئاۋىياتسىيە تارماقلىرى ئۈنۈملۈك تەدبىر قوللىنىپ، مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنى يېنىكلىتىشى كېرەك.

6-باب ئىجتىمائىي تۇرمۇش شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش

41-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان ئىجتىمائىي تۇرمۇش شاۋقۇنى كىشىلەرنىڭ پائالىيىتىدىن كېلىپ چىققان سانائەت شاۋقۇنى، قۇرۇلۇش قىلىش شاۋقۇنى ۋە قاتناش-تىرانسپورت شاۋقۇنىدىن باشقا ئەتراپتىكى تۇرمۇش مۇھىتىغا كاشىلا سالىدىغان سادانى كۆرسىتىدۇ.

42-ماددا شەھەر شەھەر رايونىدىكى شاۋقۇنغا سەزگۈر ئىمارەتلەر مەركەزلەشكەن رايوندا، سودا-تىجارەت پائالىيىتىدە مۇقىم ئۈسكۈنە ئىشلىتىش سەۋەبىدىن مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغانغان سودا كارخانىلىرى گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە بولۇشى شەرت
شۇ جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىغا ئىلكىدىكى مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنى پەيدا قىلىدىغان ئۈسكۈنىلەرنىڭ ئەھۋالىنى ۋە مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش ئەسلىھەلىرىنىڭ ئەھۋالىنى ئىلتىماس قىلىش.

43-ماددا يېڭىدىن قۇرۇلۇۋاتقان تىجارەت خاراكتېرلىك مەدەنىيەت-كۆڭۈل ئېچىش سورۇنلىرىنىڭ چېگرا شاۋقۇنى دۆلەت بەلگىلىگەن مۇھىت شاۋقۇنىنى چىقىرىش ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن بولۇشى شەرت؛
دۆلەت بەلگىلىگەن مۇھىت شاۋقۇنىنى چىقىرىش ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كەلمىسە، مەدەنىيەت مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى مەدەنىيەت تىجارىتى ئىجازەتنامىسى تارقاتسا، سودا-سانائەت مەمۇرىي باشقۇرۇش تارمىقى تىجارەت كىنىشكىسى تارقاتسا بولمايدۇ.

تىجارەت قىلىۋاتقان مەدەنىيەت-كۆڭۈل ئېچىش سورۇنلىرىنىڭ باشقۇرغۇچىلىرى ئۈنۈملۈك تەدبىر قوللىنىپ، ئۇلارنىڭ چېگرا شاۋقۇنىنى دۆلەت بەلگىلىگەن مۇھىت شاۋقۇنىنى چىقىرىش ئۆلچىمىدىن ئاشۇرۇۋەتمەسلىكى شەرت.

44-ماددا سودا-تىجارەت پائالىيىتىدە يۇقىرى ئاۋازلىق رادىيو كانىيى ئىشلىتىش ياكى باشقا يۇقىرى شاۋقۇن چىقىرىش ئۇسۇللىرىنى قوللىنىپ خېرىدار چاقىرىش مەنئى قىلىنىدۇ.

سودا-تىجارەت پائالىيىتىدە ھاۋا تەڭشىگۈچ، سوۋۇتۇش مۇنارى قاتارلىق مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىش ئېھتىمالى بولغان ئۈسكۈنە، ئەسلىھەلەرنى ئىشلەتكەندە، ئۇنىڭ تىجارەت باشقۇرغۇچىسى تەدبىر قوللىنىپ، ئۇنىڭ چېگرا شاۋقۇنىنى دۆلەت بەلگىلىگەن مۇھىت شاۋقۇنىنى چىقىرىش ئۆلچىمىدىن ئاشۇرۇۋەتمەسلىكى كېرەك.

45-ماددا ھەرقانداق ئورۇن، شەخسنىڭ شەھەر رايونىدىكى شاۋقۇنغا سەزگۈر ئىمارەتلەر مەركەزلەشكەن رايوندا يۇقىرى ئاۋازلىق رادىيو كانىيى ئىشلىتىشى مەنئى قىلىنىدۇ.

شەھەر رايونىدىكى كوچا، مەيدان، باغچە قاتارلىق ئاممىۋى سورۇنلاردا كۆڭۈل ئېچىش، يىغىلىش قاتارلىق پائالىيەتلەرنى تەشكىللىگەندە، ياڭراتقۇ ئىشلەتكەندە ئەتراپتىكى تۇرمۇش مۇھىتىغا كاشىلا قىلىدىغان ئاۋاز زىيادە يۇقىرى بولۇپ كېتىش ئېھتىمالى بولسا، شۇ جايدىكى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىنىڭ بەلگىلىمىسىگە رىئايە قىلىش كېرەك.

46-ماددا ئائىلە ئېلېكتىر سايمانلىرى، چالغۇ ئىشلىتىش ياكى باشقا ئائىلىلەرنىڭ ئۆي ئىچى كۆڭۈل ئېچىش پائالىيىتىدە، ئاۋاز مىقدارىنى كونترول قىلىش ياكى باشقا ئۈنۈملۈك تەدبىر قوللىنىپ، ئەتراپتىكى ئاھالىلەرگە مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىش ئېلىپ كېلىشتىن ساقلىنىش كېرەك.

47-ماددا پۈتۈپ ئىشلىتىشكە تاپشۇرۇلغان تۇرالغۇ ئۆيلىرىدە ئۆي ئىچىنى بېزەش پائالىيىتىدە، مەشغۇلات ۋاقتىغا چەك قويۇش ھەمدە باشقا ئۈنۈملۈك تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، ئەتراپتىكى ئاھالىلەرنىڭ مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشىنى يېنىكلىتىش ۋە ئۇنىڭدىن ساقلىنىش كېرەك.

7-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

48-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 14-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، قۇرۇلۇش تۈرىدىكى يانداش قۇرۇلۇشقا تېگىشلىك مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش ئەسلىھەلىرى پۈتمىگەن ياكى دۆلەت بەلگىلىگەن تەلەپكە يەتمىگەن، ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن ئىشلەپچىقىرىشقا كىرىشتۈرۈلگەن ياكى ئىشلىتىلگەن بولسا، شۇ قۇرۇلۇش تۈرىنىڭ مۇھىت تەسىرى دوكلاتىنى تەستىقلىغان مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ئىشلەپچىقىرىشنى ياكى ئىشلىتىشنى توختىتىشقا بۇيرۇيدۇ،
قوشۇمچە جەرىمانە قويسا بولىدۇ.

49-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، بەلگىلەنگەن مۇھىت شاۋقۇنى چىقىرىشنى ئىلتىماس قىلىش ئىشلىرىنى مەلۇم قىلىشنى رەت قىلغان ياكى يالغان مەلۇم قىلغانلارغا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ئوخشاش بولمىغان قىلمىشىغا قاراپ ئاگاھلاندۇرۇش ياكى جەرىمانە قويسا بولىدۇ.

50-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 15-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەستىقىنى ئالماي تۇرۇپ، مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش ئەسلىھەلىرىنى ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن چۇۋۇپ ياكى بىكار قويۇپ، مۇھىت شاۋقۇنىنىڭ چىقىرىلىشىنى بەلگىلەنگەن ئۆلچەمدىن ئاشۇرۇۋەتكەنلەرنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي باشقۇرۇش تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، قوشۇمچە جەرىمانە قويىدۇ.

51-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 16-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، دۆلەتنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە ئۆلچەمدىن ئاشۇرۇپ بۇلغىما چىقىرىش ھەققى تاپشۇرمىغانلارغا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ئوخشاش بولمىغان قىلمىشىغا قاراپ ئاگاھلاندۇرۇش ياكى جەرىمانە قويسا بولىدۇ.

52-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 17-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزەش بولسىمۇ تۈزەش ۋەزىپىسىنى ئورۇندىمىغان كارخانا، كەسپىي ئورۇنلارغا دۆلەتنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە ئۆلچەمدىن ئاشۇرۇپ بۇلغىما چىقىرىش ھەققى قوشۇپ ئېلىنغانلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، كېلىپ چىققان خەۋپ ئاقىۋىتىگە قاراپ جەرىمانە قويسا ياكى ئىش توختىتىش، كۆچۈرۈش، تاقىۋېتىشكە بۇيرۇسا بولىدۇ.

ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن جەرىمانىنى مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى قارار قىلىدۇ.
ئىشنى توختىتىش، كۆچۈرۈش، تاقىۋېتىشكە بۇيرۇشنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى گوۋۇيۈەن بەلگىلىگەن ھوقۇق دائىرىسىدە قارار قىلىدۇ.

53-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 18-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ئىشلەپچىقىرىش، سېتىش، ئىمپورت قىلىش مەنئى قىلىنغان ئۈسكۈنىلەرنى ئىشلەپچىقارغان، ساتقانلار، ئىمپورت قىلغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىقتىسادىي ئۇنىۋېرسال مەسئۇل تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛
قىلمىشى ئېغىرلىرىغا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىقتىسادىي ئۇنىۋېرسال مەسئۇل تارمىقى پىكىر بېرىپ، تەڭ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ گوۋۇيۈەن بەلگىلىگەن ھوقۇق دائىرىسى بويىچە ئىش توختىتىش، تاقىۋېتىشكە بۇيرۇشىغا يوللايدۇ.

54-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 19-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، شۇ جايدىكى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىنىڭ تەستىقىنى ئالماي تۇرۇپ، تاسادىپىي كۈچلۈك شاۋقۇن ھەرىكىتى پەيدا قىلغانلارغا جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ئوخشاش بولمىغان ئەھۋالغا قاراپ ئاگاھلاندۇرۇش ياكى جەرىمانە قويىدۇ.

55-ماددا مۇھىت شاۋقۇنى چىقارغان ئورۇنلار مۇشۇ قانۇننىڭ 21-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ياكى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە مۇھىت شاۋقۇنىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش ھوقۇقىنى يۈرگۈزىدىغان باشقا تارماق، ئاپپاراتلار نەق مەيداندا تەكشۈرۈشنى رەت قىلسا ياكى تەكشۈرۈلۈۋاتقاندا ساختىپەزلىك قىلسا،
مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ياكى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە مۇھىت شاۋقۇنىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش ھوقۇقىنى يۈرگۈزىدىغان باشقا نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى، ئاپپاراتى ئوخشاش بولمىغان ئەھۋالغا قاراپ ئاگاھلاندۇرۇش ياكى جەرىمانە قويسا بولىدۇ.

56-ماددا بىناكارلىق قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇنلاردىن مۇشۇ قانۇننىڭ 30-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، شەھەر-رايونلىرىدىكى شاۋقۇنغا سەزگۈر ئىمارەتلەر مەركەزلەشكەن رايوندا، كېچىدە ئېلىپ بېرىش مەنئى قىلىنغان مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىش پەيدا قىلىدىغان بىناكارلىق قۇرۇلۇش مەشغۇلاتى قىلغانلىرىنى قۇرۇلۇش قىلىدىغان جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، قوشۇمچە جەرىمانە قويسا بولىدۇ.

57-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 34-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، موتورلۇق قاتناش ۋاسىتىلىرى ئاۋاز قۇرۇلمىسىنى بەلگىلىمە بويىچە ئىشلەتمىگەنلەرگە شۇ جايدىكى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ئوخشاش بولمىغان ئەھۋالغا قاراپ ئاگاھلاندۇرۇش جازاسى ياكى جەرىمانە قويىدۇ.

موتورلۇق كېمىلەردە ئالدىنقى تارماقتىكى قانۇنغا خىلاپ قىلمىش سادىر قىلىنغان بولسا، پورت ئىشلىرىنى نازارەت قىلىش ئاپپاراتى ئوخشاش بولمىغان ئەھۋالغا قاراپ ئاگاھلاندۇرۇش جازاسى بېرىدۇ ياكى جەرىمانە قويىدۇ.

تۆمۈريول پاراۋۇزىنىڭ تۇنجى تارمىقىدا قانۇنغا خىلاپ قىلمىش بولسا، تۆمۈريول مەسئۇل تارمىقى ئالاقىدار جاۋابكارلارغا مەمۇرىي جازا بېرىدۇ.

58-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلارغا جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ئاگاھلاندۇرۇش بېرىدۇ، قوشۇمچە جەرىمانە قويسا بولىدۇ :

( 1 ) شەھەر-رايونلىرىدىكى شاۋقۇنغا سەزگۈر ئىمارەتلەر مەركەزلەشكەن رايوندا يۇقىرى ئاۋازلىق رادىيو كانىيى ئىشلىتىش؛

( 2 ) شۇ جايدىكى گوڭئەن ئورگىنىنىڭ بەلگىلىمىسىگە خىلاپلىق قىلىپ، شەھەر رايونىدىكى كوچا، مەيدان، باغچە قاتارلىق ئاممىۋى سورۇنلاردا كۆڭۈل ئېچىش، يىغىلىش ئۆتكۈزۈش قاتارلىق پائالىيەتلەرنى تەشكىللەپ، ياڭراتقۇ ئىشلىتىپ، ئەتراپتىكى تۇرمۇش مۇھىتىغا كاشىلا قىلىدىغان زىيادە يۇقىرى ئاۋاز چىقارغانلار؛

( 3 ) مۇشۇ قانۇننىڭ 46-ۋە 47-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە تەدبىر قوللانماي، ئۆي ئىچىدىن ئەتراپتىكى ئاھالىلەرنىڭ تۇرمۇشىغا ئېغىر كاشىلا قىلىدىغان مۇھىت شاۋقۇنى چىقارغانلار.

59-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 43-ماددىسىنىڭ 2-تارمىقى، 44-تارمىقىنىڭ 2-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنى كەلتۈرۈپ چىقارغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، قوشۇمچە جەرىمانە قويسا بولىدۇ.

60-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 44-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنى كەلتۈرۈپ چىقارغانلارنى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، قوشۇمچە جەرىمانە قويسا بولىدۇ.

ئۆلكە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىدىن ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن مەمۇرىي جازا ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈشىنى قانۇن بويىچە قارار قىلغانلىرى شۇ قارار قىلىدۇ.

61-ماددا مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىپ خەۋپ يەتكەن ئورۇن ۋە شەخسلەر زىيانلانغۇچىدىن خەۋپنى تۈگىتىشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق؛
زىيان سالغانلىرى قانۇن بويىچە زىياننى تۆلەپ بېرىدۇ.

تۆلەم جاۋابكارلىقى ۋە تۆلەم سوممىسى ماجىراسىنى توختاملاشقۇچىلارنىڭ تەلىپىگە ئاساسەن، مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ياكى مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش خىزمىتىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى، ئاپپاراتى مۇرەسسە قىلىپ بىر تەرەپ قىلسا بولىدۇ؛
مۇرەسسە ئۈنۈم بەرمىسە، ئالاقىدارلار خەلق سوت مەھكىمىسىگە دەۋا قىلسا بولىدۇ.
دەۋالاشقۇچىلار خەلق سوت مەھكىمىسىگە بىۋاسىتە دەۋا قىلسىمۇ بولىدۇ.

62-ماددا مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەشنى نازارەت قىلىپ باشقۇرغۇچى خادىملاردىن خىزمەت ھوقۇقىدىن كەلسە-كەلمەس پايدىلانغان، خىزمەتتە بىپەرۋالىق قىلغان، نەپسانىيەتچىلىك قىلغانلىرىغا ئىشلەۋاتقان ئورنى ياكى يۇقىرى دەرىجىلىك مەسئۇل ئورگىنى مەمۇرىي جازا بېرىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

8-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

63-ماددا بۇ قانۇندىكى تۆۋەندىكى سۆزلەرنىڭ مەنىسى :

( 1 ) «شاۋقۇن چىقىرىش»شاۋقۇن مەنبەسىنىڭ ئەتراپتىكى تۇرمۇش مۇھىتىغا رادىياتسىيە شاۋقۇنىنى كۆرسىتىدۇ.

( 2 ) «شاۋقۇنغا سەزگۈر ئىمارەت»دوختۇرخانا، مەكتەپ، ئورگان، پەن تەتقىقات ئورنى، تۇرالغۇ قاتارلىق جايلاردىكى جىمجىتلىقنى ساقلاشقا تېگىشلىك ئىمارەتنى كۆرسىتىدۇ.

( 3 ) «شاۋقۇنغا سەزگۈر ئىمارەتلەر مەركەزلەشكەن رايون»داۋالاش رايونى، مەدەنىيەت-مائارىپ، پەن تەتقىقات رايونى ۋە ئورگان ياكى ئاھالە تۇرالغۇسىنى ئاساس قىلغان رايوننى كۆرسىتىدۇ.

( 4 ) «كېچە»كەچ سائەت 22:00 دىن ئەتىگەن سائەت 6:00 گىچە بولغان ۋاقىتنى كۆرسىتىدۇ.

( 5 ) «موتورلۇق قاتناش ۋاسىتىسى»ئاپتوموبىل ۋە موتوسىكلىتنى كۆرسىتىدۇ.

64-ماددا بۇ قانۇن 1997-يىل 3-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.
1989-يىل 9-ئاينىڭ 26-كۈنى گوۋۇيۈەن ئېلان قىلغان «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ مۇھىت شاۋقۇنىدىن بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش نىزامى»بىرلا ۋاقىتتا بىكار قىلىنىدۇ.