( 2010-يىلى 6-ئاينىڭ 25-كۈنى 11-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 15-يىغىنىدا ماقۇللاندى )

مۇندەرىجە

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

ئىككىنچى باب تۇرۇبا يوللىرىنى پىلانلاش ۋە قۇرۇش

ئۈچىنچى باب تۇرۇبا يولىدىكى قوغداش

4-باب تۇرۇبا قۇرۇلۇشى بىلەن باشقا قۇرۇلۇشلارنىڭ ئۇچرىشىش مۇناسىۋىتىنى بىر تەرەپ قىلىش

5-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

6-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

1-ماددا بۇ قانۇن نېفىت، تەبىئىي گاز تۇرۇبا يولىنى قوغداش، نېفىت-تەبىئىي گاز يەتكۈزۈش بىخەتەرلىكىگە كاپالەتلىك قىلىش، دۆلەتنىڭ ئېنېرگىيە بىخەتەرلىكى ۋە ئاممىۋى بىخەتەرلىكىنى قوغداش مەقسىتىدە چىقىرىلدى.

2-ماددا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى تەۋەسىدە نېفىت-تەبىئىي گاز يەتكۈزىدىغان تۇرۇبا يوللىرىنى قوغداشتا مۇشۇ قانۇن تەتبىقلىنىدۇ.

شەھەر-بازار يېقىلغۇ گاز تۇرۇبىسى ۋە نېفىت ئايرىش، خىمىيە سانائىتى قاتارلىق كارخانىلارنىڭ زاۋۇت رايونىدىكى تۇرۇبا يوللىرىنى قوغداشقا بۇ قانۇن تەتبىقلانمايدۇ.

3-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان نېفىت نېفىت ۋە تەييار ماينى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ، ئېيتىلغان تەبىئىي گاز تەبىئىي گاز، كۆمۈر قاتلىمى گازى ۋە كۆمۈردىن گاز ئېلىشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

بۇ قانۇندا ئېيتىلغان تۇرۇبا يولى ۋە تۇرۇبا قوشۇمچە ئەسلىھەلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

4-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ ئېنېرگىيە مەسئۇل تارمىقى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە پۈتۈن مەملىكەتنىڭ تۇرۇبا يولىنى قوغداش خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ، پۈتۈن مەملىكەتنىڭ تۇرۇبا يولى تەرەققىيات يىرىك پىلانىنى تۈزۈشكە تەشكىللەش ۋە يولغا قويۇشقا مەسئۇل بولىدۇ، مەملىكەتنىڭ تۇرۇبا يولى تەرەققىياتى يىرىك پىلانى بىلەن باشقا مەخسۇس يىرىك پىلانلارنى جىپسىلاشتۇرۇشنى بىرتۇتاش پىلانلاپ ماسلاشتۇرىدۇ، ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەر ھالقىپ تۇرۇبا يولىنى قوغداشتىكى مۇھىم، زور مەسىلىلەرنى ماسلاشتۇرىدۇ.
گوۋۇيۈەننىڭ باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ئالاقىدار قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە، مەسئۇلىيىتى دائىرىسىدە تۇرۇبا يوللىرىنى قوغداشقا ئالاقىدار خىزمەتلەرگە مەسئۇل بولىدۇ.

5-ماددا ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئېنېرگىيە مەسئۇل تارمىقى ۋە رايون بار شەھەر دەرىجىلىك، ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى بېكىتكەن تارماق مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ تۇرۇبا يولىنى قوغداش خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ تومۇر يولىنى قوغداشقا دائىر زور مەسىلىلەرنى ماسلاشتۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىدۇ، مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلارنىڭ تۇرۇبا يولىنى قوغداش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىشىغا يېتەكچىلىك قىلىدۇ ۋە نازارەتچىلىك قىلىدۇ،
تۇرۇبا يولى بىخەتەرلىكىگە زىيان يەتكۈزىدىغان قانۇنغا خىلاپ قىلمىشلارنى قانۇن بويىچە تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىش كېرەك.
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى مۇناسىۋەتلىك قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە، مەسئۇلىيىتى دائىرىسىدە تۇرۇبا يولىنى قوغداشقا مۇناسىۋەتلىك خىزمەتلەرگە مەسئۇل بولىدۇ.

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئېنېرگىيە مەسئۇل تارمىقى ۋە رايون بار شەھەر دەرىجىلىك، ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى بېكىتكەن تارماقلار ئومۇملاشتۇرۇلۇپ ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تۇرۇبا يولىنى قوغداش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقى دەپ ئاتىلىدۇ.

6-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ تۇرۇبا يولىنى قوغداش خىزمىتىگە بولغان رەھبەرلىكنى كۈچەيتىپ، مۇناسىۋەتلىك تارماقلارنىڭ تۇرۇبا يولىنى قوغداش مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلىشىغا ھەيدەكچىلىك قىلىپ، تەكشۈرۈپ، تۇرۇبا يولىدىكى ئېغىر تاشقى بىخەتەرلىك يوشۇرۇن خەۋپىنى تۈگىتىشكە تەشكىللىشى كېرەك.

7-ماددا تۇرۇبا كارخانىلىرى مۇشۇ قانۇن ۋە مۇناسىۋەتلىك يىرىك پىلان، قۇرۇلۇش، بىخەتەر ئىشلەپچىقىرىش، سۈپەت نازارەتچىلىكى، مۇھىت ئاسراش قاتارلىق قانۇن، مەمۇرىي نىزاملارغا رىئايە قىلىشى، دۆلەتنىڭ تېخنىكا قائىدىسىدىكى مەجبۇرلاش تەلىپىنى ئىجرا قىلىشى، شۇ كارخانىنىڭ تۇرۇبا يولىنى قوغداشقا دائىر قائىدە-تۈزۈملىرى ۋە مەشغۇلات قائىدىسىنى ئورنىتىشى، مۇكەممەللەشتۈرۈشى ھەمدە تەشكىللەپ يولغا قويۇشى، تۇرۇبا بىخەتەرلىكى ۋە ئۇنى ئاسراش بىلىملىرىنى تەشۋىق قىلىشى كېرەك،
تۇرۇبا يولىنى قوغداش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىپ، خەلق ھۆكۈمىتى ۋە ئالاقىدار تارماقلارنىڭ قانۇن بويىچە نازارىتىنى قوبۇل قىلىپ، تۇرۇبا يولىنىڭ بىخەتەر يۈرۈشۈشىگە كاپالەتلىك قىلىدۇ.

8-ماددا ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ تۇرۇبا يولى بىخەتەرلىكىگە خەۋپ يەتكۈزىدىغان قىلمىش سادىر قىلىشىغا يول قويۇلمايدۇ.

تۇرۇبا بىخەتەرلىكىگە خەۋپ يەتكۈزىدىغان قىلمىشلارنى ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخس ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تۇرۇبا ئاسراش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقى ياكى باشقا مۇناسىۋەتلىك تارمىقىغا پاش قىلىشقا ھوقۇقلۇق.
پاش قىلىشنى تاپشۇرۇۋالغان تارماق مەسئۇلىيىتى دائىرىسىدە ۋاقتىدا بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك.

9-ماددا دۆلەت تۇرۇبا ئارقىلىق قوغداش يېڭى تېخنىكىسىنى تەتقىق قىلىش، يارىتىش ۋە كېڭەيتىپ قوللىنىشقا ئىلھام بېرىدۇ ۋە تۈرتكە بولىدۇ.

ئىككىنچى باب تۇرۇبا يوللىرىنى پىلانلاش ۋە قۇرۇش

10-ماددا تۇرۇبا يولىنى پىلانلاش ۋە ياساش تۇرۇبا يولىنى ئاسراش تەلىپىگە ئۇيغۇن بولۇشى، بىخەتەر، مۇھىت ئاسرايدىغان، يەرنى تېجەپ ئىشلىتىدىغان ۋە تېجەشلىك، مۇۋاپىق بولۇش پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلىشى كېرەك.

11-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ ئېنېرگىيە مەسئۇل تارمىقى خەلق ئىگىلىكى ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىياتنىڭ ئېھتىياجىغا ئاساسەن، مەملىكەتلىك تۇرۇبا يولى تەرەققىيات يىرىك پىلانىنى تەشكىللەپ تۈزىدۇ.
مەملىكەت بويىچە تۇرۇبا تەرەققىياتى يىرىك پىلانىنى تۈزۈشكە تەشكىللەشتە، گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارمىقى، شۇنىڭدەك مۇناسىۋەتلىك ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىدىن پىكىر ئېلىش كېرەك.

مەملىكەت بويىچە تۇرۇبا تەرەققىيات يىرىك پىلانى دۆلەتنىڭ ئېنېرگىيە يىرىك پىلانىغا ئۇيغۇن بولۇشى ھەمدە يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانى، شەھەر-يېزا يىرىك پىلانى، شۇنىڭدەك قېزىلما بايلىق، مۇھىت ئاسراش، سۇچىلىق، تۆمۈريول، تاشيول، سۇ يولى، پورت، تېلېگراف قاتارلىق يىرىك پىلانلارغا ماس كېلىشى كېرەك.

12-ماددا تۇرۇبا كارخانىلىرى مەملىكەتنىڭ تۇرۇبا قۇرۇلۇشى يىرىك پىلانىغا ئاساسەن تۇرۇبا قۇرۇلۇشى يىرىك پىلانى تۈزۈشى ھەمدە تۇرۇبا قۇرۇلۇشى يىرىك پىلانىدا بېكىتىلگەن تۇرۇبا قۇرۇلۇشىنىڭ لىنىيە تاللاش لايىھەسىنى قۇرۇلىدىغان تۇرۇبا تۇرۇشلۇق جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ شەھەر-يېزا يىرىك پىلانى مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەكشۈرۈشىگە يوللىشى كېرەك؛
تەكشۈرۈش ئارقىلىق شەھەر-يېزا يىرىك پىلانىغا ئۇيغۇنلىشىدىغانلىرىنى قانۇن بويىچە شۇ جاينىڭ شەھەر-يېزا بىرتۇتاش پىلانىغا كىرگۈزۈش كېرەك.

شەھەر-يېزا يىرىك پىلانىغا كىرگۈزۈلگەن تۇرۇبا يولى قۇرۇلۇشىغا ئىشلىتىلىدىغان يەرلەرنىڭ ئىشلىتىلىش ئورنىنى ئۆز مەيلىچە ئۆزگەرتىشكە بولمايدۇ.

13-ماددا تۇرۇبا قۇرۇلۇشىغا سىم تاللاشتا يەر تەۋرەش ھەرىكىتى ئۈزۈلگەن قەۋىتى ۋە كەلكۈن ئاپىتى، گېئو ئاپەت ئاسان يۈزبېرىدىغان رايونلاردىن ساقلىنىش كېرەك،
ئىمارەت، قۇرۇلما، تۆمۈريول، تاشيول، سۇ يولى، پورت، شەھەر مەمۇرىيىتى ئەسلىھەسى، ھەربىي ئەسلىھە، كابېل، نۇركابېل قاتارلىقلار بىلەن مۇشۇ قانۇن ۋە مۇناسىۋەتلىك قانۇن، مەمۇرىي نىزام، شۇنىڭدەك دۆلەتنىڭ تېخنىكا قائىدىسىدىكى مەجبۇرلاش تەلىپىدە بەلگىلەنگەن قوغداش ئارىلىقى ساقلىنىدۇ.

يېڭىدىن ياسالغان تۇرۇبا يولى جۇغراپىيەلىك شارائىتنىڭ چەكلىمىسىگە ئۇچرايدۇ، ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن تۇرۇبا يولىنى قوغداش تەلىپىنى قاندۇرالمىسا، تۇرۇبا يولى كارخانىلىرى مۇداپىئەلىنىش لايىھەسىنى ئوتتۇرىغا قويۇشى، تۇرۇبا يولىنى قوغداش جەھەتتىكى مۇتەخەسسىسلەرنىڭ باھالاپ دەلىللىشىدىن ئۆتكۈزۈشى ھەمدە تۇرۇبا يولى تۇرۇشلۇق جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تۇرۇبا يولىنى قوغداش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەستىقىدىن ئۆتكۈزگەندىن كېيىن، قۇرۇلۇش قىلسا بولىدۇ.

تۇرۇبا قۇرۇلۇشى تۈرىدە قانۇن بويىچە مۇھىت تەسىرىنى باھالاش كېرەك.

14-ماددا تۇرۇبا يولى قۇرۇلۇشىدا ئىشلىتىلىدىغان يەر «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ يەر باشقۇرۇش قانۇنى»قاتارلىق قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە ئىجرا قىلىنىدۇ.

قانۇن بويىچە ياسالغان تۇرۇبا يولى كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى يەر ياكى باشقىلار ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ئېرىشكەن دۆلەت يېرىدىن ئۆتۈپ، يەرنىڭ ئىشلىتىلىشىگە تەسىر يەتسە، تۇرۇبا يولى كارخانىلىرى تۇرۇبا قۇرۇلۇشىدىكى يەرنىڭ ئىشلىتىلىش ئورنى بويىچە تولۇقلىما بېرىشى كېرەك.

15-ماددا قانۇن ۋە گوۋۇيۈەننىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە، مەمۇرىي ئىجازەتكە ئېرىشكەن ياكى ئەنگە ئالدۇرۇلغان ھەمدە ئىش باشلاش شەرتىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان تۇرۇبا تۈرى قۇرۇلۇشىغا ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخس توسقۇنلۇق قىلسا بولمايدۇ.

16-ماددا تۇرۇبا قۇرۇلۇشىدا قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى قۇرۇلۇش سۈپىتىنى باشقۇرۇشقا دائىر بەلگىلىمىلەرگە رىئايە قىلىش كېرەك.

تۇرۇبا كارخانىلىرى ئالاقىدار قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە، مۇناسىپ سالاھىيەتكە ئىگە تەكشۈرۈش، لايىھەلەش، قۇرۇلۇش قىلىش، قۇرۇلۇش نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش ئورۇنلىرىنى تاللاپ تۇرۇبا قۇرۇلۇشى قىلدۇرۇشى كېرەك.

تۇرۇبىنىڭ بىخەتەرلىكىنى قوغداش ئەسلىھەلىرىنى تۇرۇبا ئاساسىي گەۋدە قۇرۇلۇشى بىلەن تەڭ لايىھەلەش، تەڭ قۇرۇلۇش قىلىش، تەڭ ئىشلىتىشكە كىرىشتۈرۈش كېرەك.

تۇرۇبا قۇرۇلۇشىدا ئىشلىتىلىدىغان تۇرۇبا مەھسۇلاتى ۋە ئۇنىڭ قوشۇمچە ماتېرىياللىرىنىڭ سۈپىتى دۆلەتنىڭ تېخنىكا قائىدىسىدىكى مەجبۇرلاش تەلىپىگە ئۇيغۇن بولۇشى كېرەك.

17-ماددا سۇچىلىق قۇرۇلۇشى، كەلكۈندىن مۇداپىئەلىنىش ئەسلىھەسى، دەريا يولى، سۇ يولى، تۆمۈريول، تاشيول، پورت، ئېلېكتىر ئەسلىھەسى، خەۋەرلىشىش ئەسلىھەسى، شەھەر مەمۇرىيىتى ئەسلىھەسىدىن ھالقىپ ئۆتىدىغان تۇرۇبا قۇرۇلۇشىدا، مۇشۇ قانۇنغا ۋە مۇناسىۋەتلىك قانۇن، مەمۇرىي نىزاملارغا رىئايە قىلىش، دۆلەتنىڭ تېخنىكا قائىدىسىدىكى مەجبۇرلاش تەلىپىنى ئىجرا قىلىش كېرەك.

18-ماددا تۇرۇبا كارخانىلىرى دۆلەت تېخنىكا قائىدىسىدىكى مەجبۇرلاش تەلىپى بويىچە تۇرۇبا يولى بويىغا تۇرۇبا بەلگىسى ئورنىتىشى كېرەك.
تۇرۇبا بەلگىسى بۇزۇلۇپ كەتكەن ياكى بىخەتەرلىك ئاگاھ بېرىش ئېنىق بولمىسا، تۇرۇبا كارخانىلىرى ۋاقتىدا رېمونت قىلىپ ئەسلىگە كەلتۈرۈشى ياكى يېڭىلىشى كېرەك.

19-ماددا تۇرۇبا يولى پۈتكەندىن كېيىن، دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىش كېرەك.
پۈتكەن قۇرۇلۇشنى تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشتا، تۇرۇبا يولىنىڭ مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن تۇرۇبا يولىنى قوغداش تەلىپىگە ئۇيغۇن ياكى ئۇيغۇن ئەمەسلىكىنى تەكشۈرۈش كېرەك، تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشتە لاياقەتلىك بولغاندىن كېيىن، رەسمىي ئىشلىتىشكە تاپشۇرۇشقا بولىدۇ.

20-ماددا تۇرۇبا كارخانىلىرى تۇرۇبا قۇرۇلۇشى پۈتۈپ تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشتا لاياقەتلىك بولغان كۈندىن باشلاپ 60 كۈن ئىچىدە، قۇرۇلۇشنىڭ پۈتۈش ئۆلچەش خەرىتىسىنى تۇرۇبا تۇرۇشلۇق جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تۇرۇبا ئاسراش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقىنىڭ ئەنگە ئالدۇرۇشىغا يوللىشى كېرەك؛
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تۇرۇبا قوغداش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقى تۇرۇبا كارخانىلىرى يوللىغان تۇرۇبا قۇرۇلۇشىنىڭ تاماملىنىش-ئۆلچەش خەرىتىسىنى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يىرىك پىلان، قۇرۇلۇش، زېمىن بايلىقى، تۆمۈريول، قاتناش، سۇچىلىق، جامائەت خەۋپسىزلىكى، بىخەتەر ئىشلەپچىقىرىشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تارمىقى قاتارلىق تارماقلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك ھەربىي ئورگانلارغا يەتكۈزۈپ بېرىشى كېرەك.

21-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانى ۋە شەھەر-يېزا يىرىك پىلانىنى تۈزۈش، تەڭشەشتە، تۇرۇبا يولىنى ئۆزگەرتىپ ياساش، كۆچۈرۈش ياكى مۇداپىئە ئەسلىھەلىرىنى كۆپەيتىشكە توغرا كەلسە، تۇرۇبا كارخانىلىرى بىلەن كېڭىشىپ تولۇقلىما لايىھەسىنى بېكىتىشى كېرەك.

ئۈچىنچى باب تۇرۇبا يولىدىكى قوغداش

22-ماددا تۇرۇبا كارخانىلىرى تۇرۇبا چارلاش-ئاسراش تۈزۈمىنى ئورنىتىپ ۋە تاكامۇللاشتۇرۇپ، مەخسۇس خادىم سەپلەپ تۇرۇبا لىنىيەسىنى كۈندىلىك چارلىشى كېرەك.
تۇرۇبا چارلاش خادىملىرى تۇرۇبا بىخەتەرلىكىگە خەۋپ يەتكۈزىدىغان ئەھۋال ياكى يوشۇرۇن خەۋپنى بايقىسا، بەلگىلىمە بويىچە ۋاقتىدا بىر تەرەپ قىلىشى ۋە دوكلات قىلىشى كېرەك.

23-ماددا تۇرۇبا كارخانىلىرى تۇرۇبىنى قەرەللىك تەكشۈرۈپ، رېمونت قىلىپ، ئۇنىڭ ياخشى ھالەتتە تۇرۇشىغا ھەقىقىي كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك؛
تۇرۇبا بىخەتەرلىك خەۋپ-خەتىرى بىرقەدەر چوڭ بولغان بۆلەك ۋە سورۇنلارنى نۇقتىلىق كۆزىتىپ ئۆلچەپ، ئۈنۈملۈك تەدبىر قوللىنىپ تۇرۇبا يولى ھادىسىسى يۈز بېرىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش كېرەك.

بىخەتەر ئىشلىتىش شەرتىگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغان تۇرۇبا يوللىرىنى تۇرۇبا كارخانىلىرى ۋاقتىدا يېڭىلىشى، ئۆزگەرتىشى ياكى ئىشلىتىشنى توختىتىشى كېرەك.

24-ماددا تۇرۇبا كارخانىلىرى تۇرۇبا ئاسراشقا كېرەكلىك خادىم ۋە تېخنىكا جابدۇقلىرىنى سەپلەپ، ئىلغار، قوللىنىشچان تۇرۇبا ئاسراش تېخنىكىسىنى تەتقىق قىلىپ ئېچىپ ۋە ئىشلىتىپ، تۇرۇبا ئاسراشقا كېرەكلىك خىراجەت سېلىنمىسىغا كاپالەتلىك قىلىشى ھەمدە تۇرۇبا ئاسراشتا گەۋدىلىك تۆھپە قوشقان ئورۇن ۋە شەخسلەرنى مۇكاپاتلىشى كېرەك.

25-ماددا تۇرۇبا كارخانىلىرى تۇرۇبا يولىدا بىخەتەرلىك يوشۇرۇن خەۋپى بارلىقىنى بايقىسا، ۋاقتىدا تۈگىتىشى كېرەك.
تۇرۇبا يولىدا ساقلانغان تاشقى بىخەتەرلىك يوشۇرۇن خەۋپىنى تۇرۇبا كارخانىسى ئۆزى چىقىرىۋېتىشتە ھەقىقەتەن قىيىنچىلىققا ئۇچرىسا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تۇرۇبا ئاسراش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقىغا دوكلات قىلىشى كېرەك.
دوكلاتنى تاپشۇرۇۋالغان تۇرۇبا يولىنى قوغداش خىزمىتىگە مەسئۇل تارماق بىخەتەرلىك يوشۇرۇن خەۋپىنى تۈگىتىشنى ۋاقتىدا ماسلاشتۇرۇشى ياكى خەلق ھۆكۈمىتىگە ۋاقتىدا تەشكىللەپ يوللىشى كېرەك.

26-ماددا تۇرۇبا كارخانىلىرى قانۇن بويىچە ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ئېرىشكەن يەرنى ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ ئىگىلىۋېلىشىغا يول قويۇلمايدۇ.

يەردىن مۇۋاپىق پايدىلىنىش ئۈچۈن، تۇرۇبا يولى بىخەتەرلىكىگە كاپالەتلىك قىلىش شارائىتىدا، تۇرۇبا يولى كارخانىلىرى ئالاقىدار ئورۇن، شەخسلەر بىلەن پۈتۈشسە، ئالاقىدار ئورۇن، شەخسلەرنىڭ تېيىز يىلتىزلىق زىرائەت تېرىشىغا قوشۇلسا بولىدۇ.
لېكىن، تۇرۇبا چارلاش، تەكشۈرۈش، رېمونت قىلىش تۈپەيلىدىن زىرائەتلەرگە زىيان يەتسە، ئايرىم پۈتۈشكەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، تۇرۇبا كارخانىلىرى تۆلەم بەرمەيدۇ.

27-ماددا تۇرۇبا كارخانىلىرى تۇرۇبا چارلاش-ئاسراش، تەكشۈرۈش-ئۆلچەش، رېمونت قىلىش قاتارلىق مەشغۇلاتلارنى قىلغاندا، تۇرۇبا لىنىيەسى بويىدىكى مۇناسىۋەتلىك ئورۇن، شەخسلەرگە زۆرۈر قولايلىق يارىتىپ بېرىشى كېرەك.

تۇرۇبا چارلاش-ئاسراش، تەكشۈرۈش-ئۆلچەش، رېمونت قىلىش قاتارلىق مەشغۇلاتلار بىلەن يەر ئىشلەتكۈچىلەر ياكى باشقا ئورۇن، شەخسلەرگە زىيان يەتكەن بولسا، تۇرۇبا كارخانىلىرى قانۇن بويىچە تۆلەم بېرىشى كېرەك.

28-ماددا تۇرۇبا يولى بىخەتەرلىكىگە خەۋپ يەتكۈزىدىغان تۆۋەندىكى قىلمىشلار مەنئى قىلىنىدۇ :

( 1 ) تۇرۇبا كىلاپانىنى ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن ئېچىش، ئېتىش؛

( 2 ) يۆتكەش، كېسىش، تۆشۈك تېشىش، قومۇرۇش، چۇۋۇش قاتارلىق ۋاسىتىلەرنى قوللىنىپ تۇرۇبىنى بۇزۇۋېتىش؛

( 3 ) تۇرۇبا بەلگىسىنى يۆتكەش، بۇزۇۋېتىش، سۈركەپ ئۆزگەرتىش؛

( 4 ) كۆمۈلگەن تۇرۇبا يولىنىڭ ئۈستى تەرىپىدىكى يان يولدا ئېغىر تىپتىكى ئاپتوموبىللارنى چارلاش؛

( 5 ) يەر يۈزىدىكى تۇرۇبا لىنىيەسى، تارتىلغان تۇرۇبا لىنىيەسى ۋە تۇرۇبا كۆۋرۈكىدە مېڭىش ياكى ئېغىر نەرسە قويۇش.

29-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 58-ماددىسىنىڭ 1-تارماقچىسىدا كۆرسىتىلگەن تۇرۇبا قوشۇمچە ئەسلىھەلىرىنىڭ ئۈستىگە ئېلېكتىر ئېنېرگىيە لىنىيەسى، خەۋەرلىشىش لىنىيەسى تارتىش ياكى گاز ئامبىرى قۇرۇلمىسى رايونى دائىرىسىدە قۇرۇلۇش قېزىش، قۇرۇلۇش بۇرغىلاپ تەكشۈرۈش، كان ئېچىش مەنئى قىلىنىدۇ.

30-ماددا تۇرۇبا يولى مەركىزىي لىنىيەسىنىڭ ئىككى تەرىپىدىكى بەش مېتىر دائىرە ئىچىدە، تۇرۇبا يولىنىڭ بىخەتەرلىكىگە زىيان يەتكۈزىدىغان تۆۋەندىكى قىلمىشلار مەنئى قىلىنىدۇ :

( 1 ) غوللۇق دەرەخ، چاتقال، پېلەك، قومۇش، بامبۇك ياكى باشقا يىلتىز سىستېمىسىنىڭ چوڭقۇرلۇقى تۇرۇبا كۆمۈلگەن ئورۇنغىچە بولغان تۇرۇبىنىڭ چىرىشتىن ساقلاش قەۋىتىنى بۇزۇۋېتىش ئېھتىمالى بولغان چوڭقۇر يىلتىزلىق ئۆسۈملۈكلەر؛

( 2 ) توپا ئېلىش، تاش قېزىش، ئوت ئىشلىتىش، ئېغىر نەرسە دۆۋىلەش، چىرىتىشچان نەرسىلەرنى قويۇپ بېرىش، ماشىنا سايمانلىرى ئارقىلىق قېزىش قۇرۇلۇشى قىلىش؛

( 3 ) كۆلچەك كولاش، ئۆستەڭ ياساش، ئاپتاپقا سېلىش مەيدانى ياساش، سۇ مەھسۇلاتلىرى باقمىچىلىق مەيدانى قۇرۇش، پارنىك سېلىش، ئۆي قوتىنى سېلىش، ئۆي سېلىش، شۇنىڭدەك باشقا ئىمارەت، قۇرۇلمىلارنى سېلىش.

31-ماددا تۇرۇبا لىنىيەسى مەركىزىي لىنىيەسىنىڭ ئىككى تەرىپى ۋە مۇشۇ قانۇننىڭ 58-ماددىسىنىڭ 1-تارماقچىسىدىكى تۇرۇبا قوشۇمچە ئەسلىھەلىرىنىڭ ئەتراپىغا تۆۋەندىكى ئىمارەت، قۇرۇلمىلارنى سېلىشتا، ئىمارەت، قۇرۇلما بىلەن تۇرۇبا لىنىيەسى ۋە تۇرۇبا قوشۇمچە ئەسلىھەلىرىنىڭ ئارىلىقى دۆلەت تېخنىكا قائىدىسىنىڭ مەجبۇرلاش تەلىپىگە ئۇيغۇن بولۇشى كېرەك :

( 1 ) ئاھالە ئولتۇراق رايونى، مەكتەپ، دوختۇرخانا، كۆڭۈل ئېچىش سورۇنى، بېكەت، سودا ساراي قاتارلىق ئاھالە زىچ توپلاشقان ئىمارەتلەر؛

( 2 ) تىرانسفورموتور پونكىتى، ماي قاچىلاش پونكىتى، گاز قاچىلاش پونكىتى، ماي ساقلاش باكى، گاز ساقلاش باكى قاتارلىق ئاسان يانىدىغان، ئاسان پارتلايدىغان بۇيۇملارنى ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت، ساقلاش سورۇنى.

ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن دۆلەت تېخنىكا قائىدىسىدىكى مەجبۇرلاش تەلىپىنى تۇرۇبا يولى ۋە ئىمارەت، قۇرۇلمىنىڭ بىخەتەرلىكىگە كاپالەتلىك قىلىش ۋە يەرنى تېجەپ ئىشلىتىش پىرىنسىپىغا ئاساسەن بېكىتىش كېرەك.

32-ماددا دەريانى كېسىپ ئۆتىدىغان تۇرۇبا يولى لىنىيەسىنىڭ مەركىزىي لىنىيەسىنىڭ ئىككى تەرىپىدىكى 500 مېتىر دائىرىدە، لەڭگەر تاشلاش، لەڭگەر سۆرەش، قۇم-شېغىل قېزىش، لاي-لاتقا قېزىش، تاش قېزىش، سۇ ئاستىدا پارتلىتىش مەنئى قىلىنىدۇ.
لېكىن، تۇرۇبا يولىنىڭ بىخەتەرلىكىگە كاپالەتلىك قىلىش شارائىتىدا، كەلكۈندىن مۇداپىئەلىنىش ۋە سۇ يولىنىڭ راۋانلىقى ئۈچۈن ئېلىپ بېرىلىدىغان ئاسراش، راۋانلاشتۇرۇش مەشغۇلاتى بۇنىڭ سىرتىدا.

33-ماددا تۇرۇبا مەخسۇس تونېلى مەركىزىي لىنىيەسىنىڭ ئىككى تەرىپىدىكى 1000 مېتىر دائىرىدە، مۇشۇ ماددىنىڭ 2-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن ئەھۋاللارنى ھېسابقا ئالمىغاندا، تاش قېزىش، كان ئېچىش، پارتلىتىش مەنئى قىلىنىدۇ.

ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن رايون دائىرىسىدە تۆمۈريول، تاشيول، سۇچىلىق قۇرۇلۇشى قاتارلىق ئاممىۋى قۇرۇلۇشلارنى قىلىش سەۋەبىدىن تاش قېزىش، پارتلىتىش مەشغۇلاتى قىلىش ھەقىقەتەن زۆرۈر بولسا، تۇرۇبا تۇرۇشلۇق جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تۇرۇبا يولىنى ئاسراش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەستىقىنى ئېلىشى ھەمدە زۆرۈر بىخەتەرلىك مۇداپىئە تەدبىرلىرىنى قوللانغاندىن كېيىن، يولغا قويۇشقا بولىدۇ.

34-ماددا باشقا ئورۇنلار تۇرۇبا كارخانىسىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئالماي تۇرۇپ، تۇرۇبا مەخسۇس يانداش يولى، تۇرۇبا سۇ تىزگىنلەش، مۇداپىئەلىنىش ئەسلىھەلىرى، تۇرۇبا مەخسۇس تونېلى قاتارلىق تۇرۇبا قوشۇمچە ئەسلىھەلىرىنى ئىشلەتسە بولمايدۇ.

35-ماددا تۆۋەندىكى قۇرۇلۇش مەشغۇلاتى قىلىشتا، قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇن تۇرۇبا تۇرۇشلۇق جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تۇرۇبا ئاسراش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقىغا ئىلتىماس سۇنۇشى كېرەك :

( 1 ) تۇرۇبىدىن كېسىپ ئۆتۈش قۇرۇلۇش مەشغۇلاتى؛

( 2 ) تۇرۇبا لىنىيەسى مەركىزىي لىنىيەسىنىڭ ئىككى تەرىپىدىكى بەش مېتىردىن 50 مېتىرغىچە ۋە مۇشۇ قانۇننىڭ 58-ماددىسىنىڭ 1-تارماقچىسىدىكى تۇرۇبا قوشۇمچە ئەسلىھەلىرىنىڭ ئەتراپىدىكى 100 مېتىر دائىرە ئىچىدە، تۆمۈريول، تاشيول، دەريا-ئۆستەڭلەرنى يېڭىدىن ياساش، ئۆزگەرتىپ ياساش، كېڭەيتىپ ياساش، ئېلېكتىر ئېنېرگىيە لىنىيەسى قۇرۇش، يەر ئاستى كابېل، نۇركابېل كۆمۈش، بىخەتەر ھالدا يەرگە ئۇلىنىدىغان جىسىم، چاقماقتىن دالدىلىنىدىغان جىسىم ئورنىتىش؛

( 3 ) تۇرۇبا لىنىيەسى مەركىزىي لىنىيەسىنىڭ ئىككى يېنىدىن 200 مېتىر ۋە مۇشۇ قانۇننىڭ 58-ماددىسىنىڭ 1-تارماقچىسىدا كۆرسىتىلگەن تۇرۇبا قوشۇمچە ئەسلىھەلىرىنىڭ ئەتراپىدىكى 500 مېتىر دائىرە ئىچىدە پارتلىتىش، يەر تەۋرەش ئۇسۇلى بويىچە چارلاش ياكى قۇرۇلۇش قىلىش، قۇرۇلۇش بۇرغىلاپ تەكشۈرۈش، كان ئېچىش.

ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تۇرۇبا ئاسراش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقى ئىلتىماسنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىن، قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇننى تۇرۇبا كارخانىلىرى بىلەن قۇرۇلۇش مەشغۇلات لايىھەسىنى كېڭىشىشكە تەشكىللىشى ھەمدە بىخەتەرلىك بويىچە مۇداپىئەلىنىش كېلىشىمى ئىمزالىشى كېرەك؛
كېلىشەلمىسە، تۇرۇبا ئاسراش خىزمىتىگە مەسئۇل تارماق بىخەتەرلىكنى باھالاشقا تەشكىللىشى، مەشغۇلاتنى تەستىقلاش-تەستىقلىماسلىق توغرىسىدا قارار چىقىرىشى كېرەك.

36-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 33-ماددىسىنىڭ 2-تارمىقى، 35-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن قۇرۇلۇش مەشغۇلاتى قىلىشنى ئىلتىماس قىلىشتا، تۆۋەندىكى شەرتلەرگە ئۇيغۇن كېلىش كېرەك :

( 1 ) تۇرۇبا بىخەتەرلىكى ۋە ئاممىۋى بىخەتەرلىك تەلىپىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان قۇرۇلۇش مەشغۇلات لايىھەسى بولۇش؛

( 2 ) ھادىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش لايىھەسى تۈزگەن بولۇش؛

( 3 ) قۇرۇلۇش مەشغۇلاتچىلىرى تۇرۇبا ئاسراش بىلىملىرىنى ھازىرلاش؛

( 4 ) بىخەتەر قۇرۇلۇش مەشغۇلاتىغا كاپالەتلىك قىلىدىغان ئۈسكۈنە، ئەسلىھەلەر بولۇش.

37-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 33-ماددىسىنىڭ 2-تارمىقى، 35-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن قۇرۇلۇش مەشغۇلاتى قىلىشتا، ئىش باشلاشتىن يەتتە كۈن بۇرۇن تۇرۇبا كارخانىلىرىغا يازما ئۇقتۇرۇش قىلىش كېرەك.
تۇرۇبا كارخانىلىرى مەخسۇس خادىملارنى نەق مەيدانغا تۇرۇبا يوللىرىنى قوغداش بويىچە بىخەتەرلىك يېتەكچىلىكى قىلىشقا ئەۋەتىشى كېرەك.

38-ماددا تۇرۇبا كارخانىلىرى جىددىي ئەھۋالدا تۇرۇبا جىددىي رېمونت قىلىش مەشغۇلاتى قىلغاندا، باشقىلارنىڭ يېرى ياكى ئەسلىھەسىنى ئاۋۋال ئىشلەتسە بولىدۇ، لېكىن يەر ياكى ئەسلىھەنىڭ ئىگىدارى ياكى ئىشلەتكۈچىسىگە ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇپ قويۇشى كېرەك.
يەر ياكى ئەسلىھەنىڭ ئىگىدارى ياكى ئىشلەتكۈچىسىگە زىيان سالغان بولسا، تۇرۇبا يولى كارخانىسى قانۇن بويىچە تۆلەم بېرىشى كېرەك.

39-ماددا تۇرۇبا كارخانىلىرى شۇ كارخانىنىڭ تۇرۇبا يولى ھادىسىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش لايىھەسىنى تۈزۈشى ھەمدە تۇرۇبا تۇرۇشلۇق جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تۇرۇبا يولىنى ئاسراش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقىغا ئەنگە ئالدۇرۇشى كېرەك؛
خەتەردىن قۇتقۇزۇش، ياردەم بېرىش خادىملىرى ۋە ئۈسكۈنىلىرىنى سەپلەش ھەمدە تۇرۇبا يولى ھادىسىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش، قۇتقۇزۇش مانېۋىرىنى قەرەللىك ئېلىپ بېرىش كېرەك.

تۇرۇبا يولى ھادىسىسى يۈز بەرگەندە، تۇرۇبا كارخانىلىرى شۇ كارخانىنىڭ تۇرۇبا يولى ھادىسىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش لايىھەسىنى دەرھال قوزغىتىپ، ھادىسە زىيىنىغا ئۇچراش ئېھتىمالى بولغان ئورۇن ۋە ئاھالىنى بەلگىلىمە بويىچە ۋاقتىدا خەۋەرلەندۈرۈپ، ئۈنۈملۈك تەدبىر قوللىنىپ ھادىسىنىڭ زىيىنىنى تۈگىتىشى ياكى يېنىكلىتىشى ھەمدە ھادىسىنى تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىشقا ئالاقىدار قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە بولۇشى كېرەك،
ھادىسە يۈزبەرگەن جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تۇرۇبا يولىنى قوغداش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقى، بىخەتەر ئىشلەپچىقىرىشنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش تارمىقى ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلارغا دوكلات قىلىدۇ.

دوكلاتنى تاپشۇرۇۋالغان تۇرۇبا يولىنى قوغداش خىزمىتىگە مەسئۇل تارماق بەلگىلىمە بويىچە ھادىسە ئەھۋالىنى ۋاقتىدا مەلۇم قىلىشى ھەمدە تۇرۇبا يولى ھادىسىسىنىڭ ئەمەلىي ئەھۋالىغا ئاساسەن ھادىسىنى بىر تەرەپ قىلىش تەدبىرى قوللىنىشقا تەشكىللىشى ياكى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ تۇرۇبا يولى ھادىسىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش لايىھەسىنى ۋاقتىدا قوزغىتىشىغا يوللاپ، ھادىسىنى جىددىي بىر تەرەپ قىلىش ۋە قۇتقۇزۇشقا تەشكىللىشى كېرەك.

40-ماددا تۇرۇبىدىن چىقىپ كەتكەن نېفىت ۋە تۇرۇبا يولىنى جىددىي رېمونت قىلىش جەريانىدا چىقىپ كەتكەن نېفىت مۇھىتنى بۇلغىسا، تۇرۇبا كارخانىلىرى ۋاقتىدا تىزگىنلىشى كېرەك.
3-كىشىنىڭ قىلمىشى تۈپەيلىدىن تۇرۇبا يولى ئېقىپ كېتىپ مۇھىت بۇلغانغان بولسا، تۇرۇبا كارخانىسى 3-كىشىدىن تۈزەش ھەققىنى تۆلىتىۋېلىشقا ھوقۇقلۇق.

مۇھىت بۇلغىنىش زىيىنىنى تۆلەش جاۋابكارلىقىغا «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ھوقۇققا چېقىلىش جاۋابكارلىقى قانۇنى»ۋە مۇھىت بۇلغىنىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تۈزەش قانۇنىدىكى ئالاقىدار بەلگىلىمىلەر تەتبىقلىنىدۇ.

41-ماددا تۇرۇبىدىن چىقىپ كەتكەن نېفىت ۋە تۇرۇبا جىددىي رېمونت قىلىش سەۋەبىدىن چىقىپ كەتكەن نېفىتنى تۇرۇبا كارخانىسى يىغىۋالىدۇ ۋە بىر تەرەپ قىلىدۇ، ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ ئىگىلىۋېلىشىغا، ئوغرىلىشىغا، تالاپ كېتىشىگە يول قويۇلمايدۇ.

42-ماددا تۇرۇبا يۈرۈشتىن توختىغان، پېچەتلەنگەن، بىراك قىلىنغان بولسا، تۇرۇبا كارخانىلىرى زۆرۈر بىخەتەرلىك مۇداپىئە تەدبىرلىرىنى قوللىنىشى ھەمدە ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تۇرۇبا ئاسراش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقىغا ئەنگە ئالدۇرۇشى كېرەك.

43-ماددا تۇرۇبا يولىدىكى نۇقتىلىق قوغدىلىدىغان ئورۇنلارنى جۇڭگو خەلق قوراللىق ساقچى قىسمى مەسئۇل بولۇپ قوغداشقا توغرا كەلسە، «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ خەلق قوراللىق ساقچىلىرى قانۇنى»ۋە گوۋۇيۈەن، مەركىزىي ھەربىي كومىتېتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىلىرى بويىچە ئىجرا قىلىنىدۇ.

4-باب تۇرۇبا قۇرۇلۇشى بىلەن باشقا قۇرۇلۇشلارنىڭ ئۇچرىشىش مۇناسىۋىتىنى بىر تەرەپ قىلىش

44-ماددا تۇرۇبا قۇرۇلۇشى بىلەن باشقا قۇرۇلۇشلارنىڭ ئۇچرىشىش مۇناسىۋىتى قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە بىر تەرەپ قىلىنىدۇ؛
قانۇندا بەلگىلەنمىگەن بولسا، قۇرۇلۇشچى ئىككى تەرەپ تۆۋەندىكى پىرىنسىپلار بويىچە كېڭىشىپ بىر تەرەپ قىلىدۇ ھەمدە قارشى تەرەپكە زۆرۈر قولايلىق يارىتىپ بېرىدۇ :

( 1 ) كېيىن ئىش باشلىنىدىغان قۇرۇلۇش ئاۋۋال ئىش باشلانغان ياكى پۈتكەن قۇرۇلۇشقا بويسۇنۇش؛

( 2 ) بىرلا ۋاقىتتا ئىش باشلانغان قۇرۇلۇش، كېيىن تەستىقلانغان قۇرۇلۇش ئاۋۋال تەستىقلانغان قۇرۇلۇشقا بويسۇنۇشى كېرەك.

ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە، كېيىن ئىش باشلانغان ياكى كېيىن تەستىقلانغان قۇرۇلۇش ئاۋۋال ئىش باشلانغان، پۈتكەن ياكى ئاۋۋال تەستىقلانغان قۇرۇلۇشنىڭ بىخەتەرلىك مۇداپىئە تەلىپىگە ئۇيغۇن بولۇشى كېرەك؛
ئاۋۋال ئىش باشلىغان، پۈتكەن ياكى ئاۋۋال تەستىقلىغان قۇرۇلۇشلاردا ئۆزگەرتىپ قۇرۇش، كۆچۈرۈش ياكى مۇداپىئە ئەسلىھەلىرىنى كۆپەيتىشكە توغرا كەلسە، كېيىن ئىش باشلىغان ياكى كېيىن تەستىقلىغان قۇرۇلۇشچى تەرەپ بۇنىڭدىن كۆپىيىپ كەتكەن خىراجەتنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

تۇرۇبا قۇرۇلۇشى بىلەن باشقا قۇرۇلۇشلار ئۇچرىشىپ قالسا، قۇرۇلۇشچى ئىككى تەرەپ قۇرۇلۇش مەشغۇلات لايىھەسىنى كېڭىشىپ بېكىتىشى ھەمدە بىخەتەرلىك بويىچە مۇداپىئەلىنىش كېلىشىمى ئىمزالاپ، مەخسۇس خادىملارنى نەق مەيداندا نازارەت قىلىشقا، قارشى تەرەپنىڭ قۇرۇلۇش قىلىشىغا يېتەكچىلىك قىلىشقا ئەۋەتىشى كېرەك.

45-ماددا قانۇن بويىچە تەستىقلانغان تۇرۇبا قۇرۇلۇشىدا قۇرۇلۇۋاتقان باشقا قۇرۇلۇشلارنى ئۆتكۈزۈشكە توغرا كەلسە، باشقا قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇنلار تۇرۇبا قۇرۇلۇشىنىڭ ئېھتىياجىغا ئاساسەن، تۇرۇبا يولى يولى قالدۇرۇش ياكى تۇرۇبا يولىنى ئۆتكۈزۈش ئەسلىھەلىرىنى ئالدىن ياساش كېرەك، تۇرۇبا كارخانىلىرى بۇنىڭدىن كۆپەيگەن خىراجەتنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

قانۇن بويىچە تەستىقلانغان باشقا قۇرۇلۇشلاردا قۇرۇلۇش قىلىنىۋاتقان تۇرۇبا قۇرۇلۇشىنى ئۆتكۈزۈشكە توغرا كەلسە، تۇرۇبا قۇرۇلۇشىنى قىلغۇچى ئورۇن باشقا قۇرۇلۇشلارنىڭ ئېھتىياجىغا ئاساسەن، ئۆتۈشمە يول قالدۇرۇشى ياكى ئالاقىدار ئەسلىھەلەرنى ئالدىن قۇرۇشى كېرەك، باشقا قۇرۇلۇشچى ئورۇنلار بۇنىڭدىن كۆپەيگەن خىراجەتنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

46-ماددا تۇرۇبا قۇرۇلۇشى قېزىلما بايلىق قېزىش رايونىدىن ئۆتكەندە، تۇرۇبا كارخانىسى قېزىلما بايلىق قېزىش كارخانىسى بىلەن تۇرۇبىنىڭ بىخەتەرلىك مۇداپىئەلىنىش لايىھەسىنى كېڭىشىدۇ، قېزىلما بايلىق قېزىش كارخانىسىنىڭ تۇرۇبا بىخەتەرلىكىنى قوغداش تەلىپى بويىچە مۇداپىئەلىنىش ئەسلىھەلىرىنى ئالدىن قۇرۇشى ياكى باشقا مۇداپىئەلىنىش تەدبىرلىرىنى قوللىنىشىغا توغرا كەلسە، تۇرۇبا كارخانىسى بۇنىڭدىن كۆپەيگەن خىراجەتنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

قېزىلما بايلىقنى قېزىش كارخانىلىرى پۈتۈم بويىچە مۇداپىئەلىنىش ئەسلىھەلىرىنى ئالدىن قۇرماي ياكى باشقا مۇداپىئەلىنىش تەدبىرلىرىنى قوللانماي، يەر يۈزى ئولتۇرۇشۇپ كېتىش، يېرىلىش، تۆۋەنلەپ كېتىش قاتارلىق گېئو ئاپەتنى كەلتۈرۈپ چىقىرىپ، تۇرۇبا يولىنى ئۆزگەرتىپ ياساش، كۆچۈرۈش ياكى باشقا مۇداپىئەلىنىش تەدبىرى قوللىنىشقا توغرا كەلسە، قېزىلما بايلىقنى قېزىش كارخانىسى بۇنىڭدىن كۆپىيىپ كەتكەن خىراجەتنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

47-ماددا تۆمۈريول، تاشيول قاتارلىق قۇرۇلۇشلاردا كەلكۈندىن مۇداپىئەلىنىش، تارقاقلاشتۇرۇش قاتارلىق سۇ مۇداپىئە ئەسلىھەلىرىنى ياساش تۇرۇبا يولىنى ئاسراشقا تەسىر يەتكۈزۈش ئېھتىمالى بولسا، تۇرۇبا كارخانىلىرىغا ئالدىن ئۇقتۇرۇش قىلىش ھەمدە تۆۋەن ئېقىندا قۇرۇلغان تۇرۇبا سۇ مۇداپىئە ئەسلىھەلىرىنى ئاسراشقا دىققەت قىلىش كېرەك.

قۇرۇلۇشتا كەلكۈندىن مۇداپىئەلىنىش، تارقاقلاشتۇرۇش قاتارلىق سۇ تىزگىنلەش، سۇ تىزگىنلەش ئەسلىھەلىرىنى قۇرۇپ، تۆۋەن ئېقىندا قۇرۇلغان تۇرۇبا تىزگىنلەش، مۇداپىئە كۆرۈش ئەسلىھەلىرىنىڭ ئىقتىدارىغا تەسىر يەتكۈزۈپ، تۇرۇبا تىزگىنلەش، سۇ مۇداپىئەلىنىش، كېڭەيتىپ قۇرۇشقا توغرا كەلسە، قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇن بۇنىڭدىن كۆپەيگەن خىراجەتنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

48-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى كەلكۈندىن مۇداپىئەلىنىش، كەلكۈن سۈيىنى قويۇۋېتىش لايىھەسىنى تۈزۈشتە، تۇرۇبا يولىنى قوغداشقا تەڭ ئېتىبار بېرىشى كېرەك.

تۇرۇبا ئارقىلىق ئۆتىدىغان رايوندا كەلكۈن سۈيىنى چىقىرىۋېتىشكە توغرا كەلسە، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى كەلكۈن سۈيىنى چىقىرىش لايىھەسىنى بېكىتكەندىن كېيىن، كەلكۈن سۈيىنى چىقىرىش مىقدارى ۋە كەلكۈن سۈيىنى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تۇرۇبا يولىنى قوغداش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقى ۋە تۇرۇبا كارخانىسىغا ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇشى ياكى جەمئىيەتكە ئېلان قىلىشى كېرەك.
تۇرۇبا قوغداش خىزمىتىگە مەسئۇل تارماقلار ۋە تۇرۇبا كارخانىلىرى تۇرۇبا يولىغا كەلكۈندىن مۇداپىئەلىنىش-ئاسراش تەدبىرلىرىنى قوللىنىشى كېرەك.

49-ماددا تۇرۇبا يولى بىلەن سۇ يولى ئۇچرىشىپ قالغاندا، ھەقىقەتەن سۇ يولىدا تۇرۇبا مۇداپىئە ئەسلىھەسى ياساشقا توغرا كەلسە، قاتناش ئۆلچىمىنى تېخنىكىلىق دەلىللەش ھەمدە سۇ يولى مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەستىقىنى ئېلىش كېرەك.
تۇرۇبا مۇداپىئە ئەسلىھەلىرى پۈتكەندىن كېيىن، سۇ يولى مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشىدىن ئۆتكۈزۈش كېرەك.

ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن قۇرۇلۇش مەشغۇلاتى قىلىشتا، تەستىقلانغان قۇرۇلۇش قىلىش رايونىغا يول بەلگىسى ئورنىتىش كېرەك، يول بەلگىسىنى ئورنىتىش ۋە ئاسراش خىراجىتىنى تۇرۇبا كارخانىسى ئۈستىگە ئالىدۇ.

5-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

50-ماددا تۇرۇبا كارخانىلىرىدا تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تۇرۇبا يولىنى ئاسراش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛
مۇددەت ئۆتسىمۇ تۈزەتمىگەنلەرگە 20 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ؛
بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىم ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا چارە كۆرۈلىدۇ :

( 1 ) تۇرۇبا يولىنى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە ئاسرىمىغان، تەكشۈرمىگەن ۋە رېمونت قىلمىغانلار؛

( 2 ) بىخەتەر ئىشلىتىش شەرتىگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغان تۇرۇبا يوللىرىنى ۋاقتىدا يېڭىلىمىغان، ئۆزگەرتمىگەن ياكى ئىشلىتىشنى توختاتمىغانلار؛

( 3 ) مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە مۇناسىۋەتلىك تۇرۇبا بەلگىسىنى ئورناتمىغان، ئەسلىگە كەلتۈرمىگەن ياكى يېڭىلىمىغانلار؛

( 4 ) مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە تۇرۇبا قۇرۇلۇشىنىڭ پۈتۈشىنى ئۆلچەش خەرىتىسىنى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تۇرۇبا ئاسراش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقىغا ئەنگە ئالدۇرمىغانلار؛

( 5 ) شۇ كارخانىنىڭ تۇرۇبا يولى ھادىسىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش لايىھەسىنى تۈزمىگەن ياكى شۇ كارخانىنىڭ تۇرۇبا يوللىرى ھادىسىسىگە جىددىي كاپالەتلىك قىلىش لايىھەسىنى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تۇرۇبا يولىنى ئاسراش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقىنىڭ ئەنگە ئالدۇرۇشىغا يوللىمىغانلار؛

( 6 ) تۇرۇبا يولى ھادىسىسى يۈز بەرگەندە، ئۈنۈملۈك تەدبىر قوللىنىپ زىياننى تۈگەتمىگەن ياكى يېنىكلەتمىگەنلەر؛

( 7 ) يۈرۈشۈشتىن توختىغان، پېچەتلەنگەن، كاردىن چىققان تۇرۇبىغا زۆرۈر بىخەتەرلىك بويىچە مۇداپىئەلىنىش تەدبىرى قوللانمىغانلار.

تۇرۇبا يولى كارخانىلىرىنىڭ مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپ قىلمىشى قۇرۇلۇش سۈپىتىنى باشقۇرۇش، بىخەتەر ئىشلەپچىقىرىش، ئوت مۇداپىئەسى قاتارلىق باشقا قانۇنلارغا بىرلا ۋاقىتتا خىلاپ بولسا، باشقا قانۇنلاردىكى بەلگىلىمە بويىچە جازا بېرىلىدۇ.

تۇرۇبا كارخانىلىرى باشقىلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزسە، قانۇن بويىچە ھەق تەلەپ جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

51-ماددا يۆتكەش، كېسىش، تۆشۈك تېشىش، قومۇرۇش، چۇۋۇش قاتارلىق ۋاسىتىلەرنى قوللىنىپ تۇرۇبا يولىنى بۇزۇۋەتكەن ياكى تۇرۇبا يولىدىن يەتكۈزۈلگەن، ئېقىپ كەتكەن، قويۇپ بېرىلگەن نېفىت-تەبىئىي گازنى ئوغرىلىغان، تالىغان بولسا، جىنايەت شەكىللەندۈرمىگەنلىرىگە قانۇن بويىچە ئامانلىق باشقۇرۇش جازاسى بېرىلىدۇ.

52-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 29-، 30-، 32-ماددىسى ياكى 33-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۇرۇبا يولى بىخەتەرلىكىگە خەۋپ يەتكۈزۈش قىلمىشى سادىر قىلغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تۇرۇبا يولىنى قوغداش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقى قانۇنغا خىلاپ قىلمىشىنى توختىتىشقا بۇيرۇيدۇ؛
قىلمىشى ئېغىرراق بولغانلارغا ئورۇنغا 10 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ، شەخسكە 200 يۈەندىن يۇقىرى، 2000 يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
قانۇنغا خىلاپ سېلىنغان ئىمارەت، قۇرۇلما ياكى باشقا ئەسلىھەلەرنى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە چېقىۋېتىش؛
مۇددەت ئۆتسىمۇ چۇۋۇمىغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تۇرۇبا ئاسراش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقى چۇۋۇشقا تەشكىللەيدۇ، كېرەكلىك خىراجەتنى قانۇنغا خىلاپ قىلمىشچى ئۈستىگە ئالىدۇ.

53-ماددا قانۇن بويىچە تەستىقلاتماي تۇرۇپ، مۇشۇ قانۇننىڭ 33-ماددىسىنىڭ 2-تارمىقى ياكى 35-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن قۇرۇلۇش مەشغۇلاتى قىلغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تۇرۇبا يولىنى ئاسراش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقى قانۇنغا خىلاپ قىلمىشىنى توختىتىشقا بۇيرۇيدۇ؛
قىلمىشى ئېغىرراقلىرىغا 10 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 50 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ؛
قانۇنغا خىلاپ سېلىنغان تۇرۇبا بىخەتەرلىكىگە خەۋپ يەتكۈزىدىغان ئىمارەت، قۇرۇلما ياكى باشقا ئەسلىھەلەرنى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە چېقىۋېتىش؛
مۇددەت ئۆتسىمۇ چۇۋۇمىغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تۇرۇبا ئاسراش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقى چۇۋۇشقا تەشكىللەيدۇ، كېرەكلىك خىراجەتنى قانۇنغا خىلاپ قىلمىشچى ئۈستىگە ئالىدۇ.

54-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تۇرۇبا يوللىرىنى ئاسراش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛
قىلمىشى ئېغىرلىرىغا 200 يۈەندىن يۇقىرى، 1000 يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ :

( 1 ) تۇرۇبا كىلاپانىنى ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن ئاچقان، ئېتىۋەتكەنلەر؛

( 2 ) تۇرۇبا بەلگىسىنى يۆتكىۋەتكەن، بۇزۇۋەتكەن، سۈركەپ ئۆزگەرتكەنلەر؛

( 3 ) كۆمۈلگەن تۇرۇبا يولىنىڭ ئۈستى تەرىپىدىكى يان يولدا ئېغىر تىپتىكى ئاپتوموبىللارنى چارلاۋاتقانلار؛

( 4 ) يەر يۈزىدىكى تۇرۇبا سىمى، تارتىلغان تۇرۇبا سىمى ۋە تۇرۇبا كۆۋرۈكىدە مېڭىش ياكى ئېغىر نەرسە قويۇش؛

( 5 ) قانۇن بويىچە ئېلىپ بېرىلىۋاتقان تۇرۇبا قۇرۇلۇشىغا توسقۇنلۇق قىلغانلار.

55-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپ ھالدا، تۇرۇبا يولى بىخەتەرلىكىگە خەۋپ يەتكۈزۈش قىلمىشى سادىر قىلىپ، تۇرۇبا كارخانىلىرىغا زىيان سالغانلار قانۇن بويىچە ھەق تەلەپ جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

56-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى ۋە ئۇنىڭ تۇرۇبا قوغداش خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقى ياكى باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۈگىتىشكە تەشكىللىنىدىغان تۇرۇبا يولىنىڭ سىرتقى قىسمىدىكى بىخەتەرلىك يوشۇرۇن خەۋپىنى ۋاقتىدا تۈگىتىشكە تەشكىللىمەي، تۇرۇبا يولىنىڭ بىخەتەرلىكىگە خەۋپ يەتكۈزۈش قىلمىشىنى بايقىغان ياكى تۇرۇبا يولىنىڭ بىخەتەرلىكىگە زىيان يەتكۈزۈش قىلمىشى توغرىسىدىكى پاش قىلىشنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىن قانۇن بويىچە تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلمايدۇ،
ياكى مەسئۇلىيىتىنى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە ئادا قىلمايدىغان باشقا قىلمىشلارنى سادىر قىلغانلارنى يۇقىرى دەرىجىلىك ئورگان تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمغا ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ.

57-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەر قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

6-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

58-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان تۇرۇبا قوشۇمچە ئەسلىھەلىرى مۇنۇلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ :

( 1 ) تۇرۇبا يولىدىكى بېسىم ئاشۇرۇش پونكىتى، قىزىتىش پونكىتى، ئۆلچەش پونكىتى، نېفىت يىغىش پونكىتى، گاز يىغىش پونكىتى، نېفىت يەتكۈزۈش پونكىتى، گاز يەتكۈزۈش پونكىتى، تەبىئىي گاز تەقسىملەش پونكىتى، بىر تەرەپ قىلىش مەيدانى، تۇرۇبا تازىلاش پونكىتى، كىلاپان قۇدۇقى، ھاۋا بوشىتىش ئەسلىھەلىرى، نېفىت ئامبىرى، تەبىئىي گاز ئامبىرى، قاچىلاش-چۈشۈرۈش ئاسما كۆۋرۈكى، قاچىلاش-چۈشۈش مەيدانى؛

( 2 ) تۇرۇبىدىكى سۇ تىزگىنلەش، مۇداپىئە كۆرۈش ئەسلىھەلىرى، بوراندىن مۇداپىئەلىنىش ئەسلىھەلىرى، مىنادىن مۇداپىئەلىنىش ئەسلىھەلىرى، يەر تەۋرەشكە تاقابىل تۇرۇش ئەسلىھەلىرى، خەۋەرلىشىش ئەسلىھەلىرى، بىخەتەرلىكنى نازارەت قىلىش-تىزگىنلەش ئەسلىھەلىرى، ئېلېكتىر ئەسلىھەلىرى، تۇرۇبا توسمىسى، تۇرۇبا كۆۋرۈكى ۋە تۇرۇبا مەخسۇس سۈڭگۈچى، تونېل قاتارلىق ھالقىش ئەسلىھەلىرى؛

( 3 ) تۇرۇبىنىڭ كاتودلۇق قوغداش پونكىتى، كاتودلۇق قوغداشنى سىناش قوزۇقى، ئانودلۇق يەر ياتمىسى، ئارىلاشما توك چىقىرىش پونكىتى قاتارلىق چىرىشتىن ساقلاش ئەسلىھەلىرى؛

( 4 ) تۇرۇبا يولى تۆمۈريول، تاشيولدىن كېسىپ ئۆتىدىغان تۆشۈك تەكشۈرۈش قۇرۇلمىسى؛

( 5 ) تۇرۇبىنىڭ باشقا قوشۇمچە ئەسلىھەلىرى.

59-ماددا بۇ قانۇن يولغا قويۇلۇشتىن ئىلگىرى، تۇرۇبا قوغداش ئارىلىقى ئىچىدە قۇرۇلغان ئاھالە زىچ توپلىشىدىغان سورۇن ۋە ئاسان يانىدىغان، ئاسان پارتلايدىغان بۇيۇملارنى ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت قىلىش، ساقلاش سورۇنىنى شۇ جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتى شۇ جاينىڭ ئەمەلىي ئەھۋالىغا قاراپ، پىلانلىق، قەدەم-باسقۇچلۇق كۆچۈرۈشى، تازىلىشى ياكى زۆرۈر مۇداپىئەلىنىش تەدبىرى قوللىنىشى كېرەك.
پۈتكەن تۇرۇبا يولىنى ئۆزگەرتىپ ياساش، كۆچۈرۈش ياكى زۆرۈر مۇداپىئەلىنىش تەدبىرى قوللىنىشقا توغرا كەلسە، تۇرۇبا كارخانىلىرى بىلەن تۆلەم لايىھەسىنى كېڭىشىپ بېكىتىش كېرەك.

60-ماددا گوۋۇيۈەن دېڭىزدىكى نېفىت-تەبىئىي گاز تۇرۇبىسىنىڭ كونكرېت ئەھۋالىغا قاراپ، دېڭىزدىكى نېفىت-تەبئىي گاز تۇرۇبىسىنى قوغداش توغرىسىدا ئالاھىدە بەلگىلىمە چىقارسا بولىدۇ.

61-ماددا بۇ قانۇن 2010-يىل 10-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.