( 1983 ـ يىل 12 ـ ئاينىڭ 8 ـ كۈنى 6 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 3 ـ يىغىنىدا ماقۇللانغان، 1996 ـ يىل 5 ـ ئاينىڭ 15 ـ كۈنى 8 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك دۆلەت قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 19 ـ يىغىنىنىڭ «< جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئىستاتىستىكا قانۇنى > غا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارارى»غا ئاساسەن 1 ـ قېتىم تۈزىتىلگەن، 2009 ـ يىل 6 ـ ئاينىڭ 27 ـ كۈنى 11 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلقنىڭ قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 9 ـ يىغىنىدا تۈزىتىش كىرگۈزۈلگەن، 2024 ـ يىلغا ئاساسەن تۈزىتىلگەن
9-ئاينىڭ 13-كۈنى 14-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 11-يىغىنىنىڭ «< جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئىستاتىستىكا قانۇنى > غا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارارى»غا 2-قېتىم تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى )

مۇندەرىجە

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

ئىككىنچى باب ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش-باشقۇرۇش

3-باب ئىستاتىستىكا ماتېرىياللىرىنى باشقۇرۇش ۋە ئېلان قىلىش

تۆتىنچى باب ئىستاتىستىكا ئاپپاراتلىرى ۋە ئىستاتىستىكا خادىملىرى

5-باب نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش

6-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

7-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

1-ماددا بۇ قانۇن ئىستاتىستىكا خىزمىتىنى ئىلمىي، ئۈنۈملۈك تەشكىللەش، ئىستاتىستىكا ماتېرىياللىرىنىڭ چىنلىقى، توغرىلىقى، مۇكەممەللىكى ۋە ۋاقىتچانلىقىغا كاپالەتلىك قىلىش، ئىستاتىستىكا نازارەتچىلىكىنى كۈچەيتىش، ئىستاتىستىكىنىڭ دۆلەت ئەھۋالى، دۆلەت كۈچىنى ئىگىلەش، ئىقتىساد، جەمئىيەتنىڭ يۇقىرى سۈپەتلىك تەرەققىياتىغا مۇلازىمەت قىلىشتىكى مۇھىم رولىنى جارى قىلدۇرۇش، سوتسىيالىستىك زامانىۋىلاشقان دۆلەتنى ئومۇميۈزلۈك قۇرۇشقا تۈرتكە بولۇش مەقسىتىدە چىقىرىلدى.

2-ماددا بۇ قانۇن ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلار تەشكىللەپ يولغا قويغان ئىستاتىستىكا پائالىيەتلىرىگە تەتبىقلىنىدۇ.

ئىستاتىستىكىنىڭ ئاساسىي ۋەزىپىسى ئىقتىسادىي، ئىجتىمائىي تەرەققىيات ئەھۋالىنى ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش، ئىستاتىستىكىلىق تەھلىل قىلىش، ئىستاتىستىكىلىق ماتېرىيال ۋە ئىستاتىستىكىلىق مەسلىھەت بېرىش پىكرى بىلەن تەمىنلەش، ئىستاتىستىكا نازارەتچىلىكىنى يولغا قويۇش.

3-ماددا ئىستاتىستىكا خىزمىتىدە جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ رەھبەرلىكىدە چىڭ تۇرۇلىدۇ.

دۆلەت مەركەزلىك بىرتۇتاش ئىستاتىستىكا سىستېمىسى بەرپا قىلىدۇ، بىرتۇتاش رەھبەرلىك قىلىدىغان، دەرىجە بويىچە مەسئۇل بولىدىغان ئىستاتىستىكا باشقۇرۇش تۈزۈلمىسىنى يولغا قويىدۇ.

4-ماددا گوۋۇيۈەن ۋە يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى، مۇناسىۋەتلىك تارماقلار ئىستاتىستىكا خىزمىتىگە بولغان تەشكىلىي رەھبەرلىكنى كۈچەيتىپ، ئىستاتىستىكا خىزمىتىنى زۆرۈر كاپالەتكە ئىگە قىلىشى كېرەك.

5-ماددا دۆلەت ئىستاتىستىكىلىق پەن تەتقىقاتنى كۈچەيتىپ، ئىقتىسادىي، ئىجتىمائىي تەرەققىياتنىڭ يېڭى ئەھۋالىغا قاراپ، ئىلمىي، مۇۋاپىق ئىستاتىستىكا ئۆلچىمى ۋە ئىستاتىستىكا كۆرسەتكۈچى سىستېمىسىنى تاكامۇللاشتۇرۇپ، يېڭى ئىقتىساد، يېڭى ساھەلەرنى ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش دائىرىسىگە كىرگۈزىدۇ ھەمدە ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش ئۇسۇلىنى ئۈزلۈكسىز ياخشىلاپ، ئىستاتىستىكىنىڭ ئىلمىيلىكىنى ئاشۇرىدۇ.

دۆلەت ئىستاتىستىكىنى ئۇچۇرلاشتۇرۇش قۇرۇلۇشىنى پىلانلىق كۈچەيتىپ، زامانىۋى ئۇچۇر تېخنىكىسى بىلەن ئىستاتىستىكا خىزمىتىنىڭ چوڭقۇر يۇغۇرۇلۇشىغا تۈرتكە بولۇپ، ئىستاتىستىكا ئۇچۇرلىرىنى توپلاش، بىر تەرەپ قىلىش، يەتكۈزۈش، ھەمبەھرىلەش، ساقلاش تېخنىكىسى ۋە ئىستاتىستىكا سانلىق مەلۇمات ئامبىرى سىستېمىسىنىڭ زامانىۋىلىشىشىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ.

6-ماددا دۆلەت سىستېمىسى مۇكەممەل، ماس، يۇقىرى ئۈنۈملۈك، چەكلىشى كۈچلۈك، نوپۇزلۇق، ئىشەنچلىك ئىستاتىستىكا نازارەتچىلىكى سىستېمىسى بەرپا قىلىدۇ.

统计机构根据统计调查制度和经批准的计划安排，对各地区、各部门贯彻落实国家重大经济社会政策措施情况、履行统计法定职责情况等进行统计监督。

7-ماددا ئىستاتىستىكا ئاپپاراتلىرى ۋە ئىستاتىستىكا خادىملىرى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە ئىستاتىستىكا تەكشۈرۈش، ئىستاتىستىكا دوكلاتى بېرىش، ئىستاتىستىكا نازارەتچىلىكى خىزمەت ھوقۇقىنى مۇستەقىل يۈرگۈزىدۇ، دەخلى-تەرۇزغا ئۇچرىمايدۇ.

يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلار، شۇنىڭدەك ئورۇنلارنىڭ مەسئۇللىرى ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى ۋە ئىستاتىستىكا خادىملىرى قانۇن بويىچە توپلىغان، رەتلىگەن ئىستاتىستىكا ماتېرىياللىرىنى ئۆز ئالدىغا ئۆزگەرتسە بولمايدۇ، ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى، ئىستاتىستىكا خادىملىرى ۋە باشقا ئاپپارات، خادىملاردىن ئىستاتىستىكا ماتېرىيالىنى ياسىۋېلىش، ئۆزگەرتىشنى ھەرقانداق ئۇسۇلدا تەلەپ قىلسا بولمايدۇ،
تۆۋەن دەرىجىلىك ئورۇن ۋە ئۇنىڭ خادىملىرى ياكى ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش ئوبيېكتىغا ساختا ئىستاتىستىكىلىق سانلىق مەلۇمات تولدۇرۇشنى ئېنىق بىلدۈرمەسلىك، ئىشارەت قىلماسلىق، مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلغان ياكى ئىستاتىستىكىغا دائىر قانۇنغا خىلاپ قىلمىشلارنى رەت قىلغان، توسۇغان ئورۇن ۋە شەخسلەردىن زەربە بېرىپ ئۆچ ئالماسلىق كېرەك.

8-ماددا دۆلەت ئورگىنى، كارخانا، كەسپىي ئورۇن ۋە باشقا تەشكىلاتلار، شۇنىڭدەك يەككە سودا-سانائەتچىلەر ۋە شەخسلەر قاتارلىق ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش ئوبيېكتلىرى مۇشۇ قانۇن ۋە دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە، ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈشكە كېرەكلىك ماتېرىياللارنى ھەقىقىي، توغرا، تولۇق، ۋاقتىدا تەمىنلىشى شەرت، ئەينەن بولمىغان ياكى مۇكەممەل بولمىغان ئىستاتىستىكا ماتېرىياللىرىنى بەرسە بولمايدۇ،
ئىستاتىستىكا ماتېرىياللىرىنى كېچىكتۈرۈپ مەلۇم قىلىشقا، رەت قىلىشقا بولمايدۇ.

9-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلىرىگە ئاساسەن، ئىستاتىستىكىدا ساختىلىق قىلىش، كۆز بويامچىلىق قىلىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى جازالاشنى قانۇن بويىچە مەمۇرىيەت يۈرگۈزۈش، قانۇن بويىچە ۋەزىپە-مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىش دائىرىسىگە كىرگۈزۈپ، مۇناسىۋەتلىك مەسئۇلىيەت تۈزۈمىنى ئورنىتىپ ۋە تاكامۇللاشتۇرۇپ، رەھبىرىي كادىرلارنىڭ ئىستاتىستىكا خىزمىتىنى سىناش-باشقۇرۇشنى كۈچەيتىشى كېرەك،
ئىستاتىستىكىدا ساختىلىق قىلىش، كۆز بويامچىلىق قىلىش قىلمىشلىرىنىڭ قانۇن بويىچە قانۇن جاۋابكارلىقى سۈرۈشتۈرۈلىدۇ.

10-ماددا ئىستاتىستىكا خىزمىتىدە جەمئىيەتتىكى ئاممىنىڭ نازارىتىنى قوبۇل قىلىش كېرەك.
ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخس ئىستاتىستىكا جەريانىدىكى ساختىپەزلىك قاتارلىق قانۇنغا خىلاپ قىلمىشلارنى پاش قىلىشقا ھوقۇقلۇق.
خىزمەت كۆرسەتكەنلىكىنى پاش قىلغان ئورۇن ۋە شەخسلەر تەقدىرلىنىشى ۋە مۇكاپاتلىنىشى كېرەك.

11-ماددا ئىستاتىستىكا ئاپپاراتلىرى ۋە ئىستاتىستىكا خادىملىرى ئىستاتىستىكا خىزمىتىدە بىلىپ قالغان دۆلەت مەخپىيىتى، خىزمەت مەخپىيىتى، سودا مەخپىيىتى، شەخسىي مەخپىيەتلىك ۋە شەخسىي ئۇچۇرنى مەخپىي تۇتۇشى، ئاشكارىلاپ قويماسلىقى ياكى باشقىلارغا قانۇنسىز بەرمەسلىكى كېرەك.

12-ماددا ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ ساختا ئىستاتىستىكا ماتېرىيالىدىن پايدىلىنىپ شەرەپلىك نام، ماددىي مەنپەئەتكە ياكى ۋەزىپە-ۋەزىپە دەرىجىسى قاتارلىقلارنى ئالداپ ئېلىۋېلىشىغا يول قويۇلمايدۇ.

ئىككىنچى باب ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش-باشقۇرۇش

13-ماددا ئىستاتىستىكا تەكشۈرۈش تۈرى دۆلەتنىڭ ئىستاتىستىكا تەكشۈرۈش تۈرى، تارماقنىڭ ئىستاتىستىكا تەكشۈرۈش تۈرى ۋە يەرلىكنىڭ ئىستاتىستىكا تەكشۈرۈش تۈرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

دۆلەتنىڭ ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش تۈرى پۈتۈن مەملىكەت خاراكتېرلىك ئاساسىي ئەھۋاللارنى ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش تۈرىنى كۆرسىتىدۇ.
تارماقلارنىڭ ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش تۈرى گوۋۇيۈەننىڭ ئالاقىدار تارماقلىرىنىڭ كەسپىي خاراكتېرلىك ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش تۈرىنى كۆرسىتىدۇ.
يەرلىك ئىستاتىستىكا تەكشۈرۈش تۈرى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ئۇنىڭ تارماقلىرىنىڭ يەرلىك ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش تۈرىنى كۆرسىتىدۇ.

دۆلەتنىڭ ئىستاتىستىكا تەكشۈرۈش تۈرلىرى، تارماقلارنىڭ ئىستاتىستىكا تەكشۈرۈش تۈرلىرى ۋە يەرلىك ئىستاتىستىكا تەكشۈرۈش تۈرلىرىدە ئىش تەقسىماتى ئېنىق بولۇشى، بىر-بىرىگە جىپسىلىشىشى، تەكرارلانماسلىقى كېرەك.

14-ماددا دۆلەت ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش تۈرىنى دۆلەت ئىستاتىستىكا ئىدارىسى بېكىتىدۇ ياكى دۆلەت ئىستاتىستىكا ئىدارىسى بىلەن گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارمىقى بىرلىكتە تۈزۈپ، گوۋۇيۈەننىڭ ئەنگە ئېلىشىغا يوللايدۇ؛
دۆلەتنىڭ مۇھىم، زور ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش تۈرلىرى گوۋۇيۈەننىڭ تەستىقلىشىغا يوللىنىدۇ.

تارماقلارنىڭ ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش تۈرىنى گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارمىقى بېكىتىدۇ.
ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش ئوبيېكتى شۇ تارماقنىڭ باشقۇرۇش تەۋەلىكىدىكى سىستېمىغا تەۋە بولسا، دۆلەت ئىستاتىستىكا ئىدارىسىنىڭ ئەنگە ئېلىشىغا مەلۇم قىلىنىدۇ؛
ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش ئوبيېكتى شۇ تارماقنىڭ باشقۇرۇش تەۋەلىكى سىستېمىسىدىن ھالقىپ كەتسە، دۆلەت ئىستاتىستىكا ئىدارىسىنىڭ تەستىقلىشىغا يوللىنىدۇ.

يەرلىك ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش تۈرىنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ئايرىم-ئايرىم تۈزىدۇ ياكى ئورتاق تۈزىدۇ.
بۇنىڭ ئىچىدە، ئۆلكە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى ئايرىم تۈزگەن ياكى مۇناسىۋەتلىك تارماقلار بىلەن بىرلىكتە تۈزگەن بولسا، دۆلەت ئىستاتىستىكا ئىدارىسىنىڭ تەستىقلىشىغا يوللايدۇ؛
ئۆلكە دەرىجىلىكتىن تۆۋەن خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتلىرى ئايرىم تۈزگەن ياكى مۇناسىۋەتلىك تارماقلار بىلەن بىرلىكتە تۈزگەن بولسا، ئۆلكە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ئىستاتىستىكا ئاپپاراتىنىڭ تەستىقلىشىغا يوللايدۇ؛
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارمىقى تۈزۈدىغانلىرىنى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ئىستاتىستىكا ئاپپاراتىنىڭ تەستىقلىشىغا يوللايدۇ.

15-ماددا ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش تۈرىنى تەستىقلىغۇچى ئورگان تەكشۈرۈش تۈرىنىڭ زۆرۈرلۈكى، مۇمكىنچىلىكى، ئىلمىيلىكىنى تەكشۈرۈشى، قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتكە توشىدىغانلىرىغا تەستىق توغرىسىدا يازما قارار چىقىرىشى ھەمدە ئېلان قىلىشى كېرەك؛
قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتكە ئۇيغۇن كەلمەيدىغان بولسا، تەستىقلىمايدىغان يازما قارار چىقىرىدۇ ھەمدە سەۋەبىنى چۈشەندۈرىدۇ.

16-ماددا ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش تۈرىنى تۈزۈشتە، شۇ تۈرنىڭ ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش تۈزۈمىنىمۇ تەڭ تۈزۈش ھەمدە مۇشۇ قانۇننىڭ 14-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە بىراقلا تەستىقلىتىش ياكى ئەنگە ئالدۇرۇشقا يوللاش كېرەك.

ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش تۈزۈمىدە تەكشۈرۈش مەقسىتى، تەكشۈرۈش مەزمۇنى، تەكشۈرۈش ئۇسۇلى، تەكشۈرۈش ئوبيېكتى، تەكشۈرۈشنى تەشكىللەش ئۇسۇلى، تەكشۈرۈش جەدۋىلى شەكلى، ئىستاتىستىكا ماتېرىيالىنى يوللاش ۋە ئېلان قىلىش قاتارلىقلار توغرىسىدا بەلگىلىمە چىقىرىلىشى كېرەك.

ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈشنى ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش تۈزۈمى بويىچە تەشكىللەپ يولغا قويۇش كېرەك.
ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش تۈزۈمىنى ئۆزگەرتىدىغان مەزمۇنلارنى ئەسلىي تەستىقلىغۇچى ئورگانغا تەستىقلىتىش ياكى ئەسلىي ئەنگە ئالغۇچى ئورگانغا ئەنگە ئالدۇرۇش كېرەك.

17-ماددا ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش جەدۋىلىگە جەدۋەل نومۇرى، تۈزگۈچى ئورگان، تەستىق ياكى ئەنگە ئېلىش ھۆججەت نومۇرى، كۈچكە ئىگە مۇددىتى قاتارلىق بەلگىلەر ئېنىق يېزىلىشى كېرەك.

ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن بەلگە ئېنىق يېزىلمىغان ياكى كۈچكە ئىگە مۇددىتىدىن ئېشىپ كەتكەن ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش جەدۋىلىنى ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش ئوبيېكتى تولدۇرۇشنى رەت قىلىشقا ھوقۇقلۇق؛
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى مۇناسىۋەتلىك ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش پائالىيىتىنى توختىتىشقا قانۇن بويىچە بۇيرۇشى كېرەك.

18-ماددا ئىستاتىستىكا ماتېرىياللىرىنى توپلاش، رەتلەشتە، دەۋرىيلىك ئومۇميۈزلۈك تەكشۈرۈشنى ئاساس، دائىملىق ئارىلاپ تەكشۈرۈشنى ئاساسىي گەۋدە قىلىپ، ئومۇميۈزلۈك تەكشۈرۈش، نۇقتىلىق تەكشۈرۈش قاتارلىق ئۇسۇللارنى ئۇنىۋېرسال قوللىنىش ھەمدە مەمۇرىي خاتىرە، جەمئىيەت چوڭ سانلىق مەلۇماتى قاتارلىق ماتېرىياللاردىن تولۇق پايدىلىنىش كېرەك.

مۇھىم، زور دۆلەت ئەھۋالى، دۆلەت كۈچىنى ئومۇميۈزلۈك تەكشۈرۈشكە گوۋۇيۈەن بىرتۇتاش رەھبەرلىك قىلىدۇ، گوۋۇيۈەن ۋە يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئىستاتىستىكا ئاپپاراتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلارنى تەشكىللەپ ئورتاق يولغا قويىدۇ.

19-ماددا دۆلەت بىرلىككە كەلگەن ئىستاتىستىكا ئۆلچىمىنى بېكىتىپ، ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈشتە قوللىنىلغان كۆرسەتكۈچ مەزمۇنى، ھېسابلاش ئۇسۇلى، تۈر مۇندەرىجىسى، تەكشۈرۈش جەدۋىلى شەكلى ۋە ئىستاتىستىكا كودى قاتارلىقلارنى ئۆلچەملەشتۈرۈشنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.

دۆلەتنىڭ ئىستاتىستىكا ئۆلچىمىنى دۆلەت ئىستاتىستىكا ئىدارىسى بېكىتىدۇ ياكى دۆلەت ئىستاتىستىكا ئىدارىسى بىلەن گوۋۇيۈەننىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەسئۇل تارمىقى بىرلىكتە بېكىتىدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى تولۇقلاش خاراكتېرلىك تارماقلارنىڭ ئىستاتىستىكا ئۆلچىمىنى تۈزۈپ، دۆلەت ئىستاتىستىكا ئىدارىسىنىڭ تەستىقلىشىغا سۇنسا بولىدۇ.
تارماقلارنىڭ ئىستاتىستىكا ئۆلچىمى دۆلەتنىڭ ئىستاتىستىكا ئۆلچىمىگە زىت كەلسە بولمايدۇ.

20-ماددا دۆلەت بىرلىككە كەلگەن خەلق ئىگىلىكى ھېسابات تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.

دۆلەت ئىستاتىستىكا ئىدارىسى رايون ئىشلەپچىقىرىش ئومۇمىي قىممىتىنى ھېسابلاش خىزمىتىنى بىرتۇتاش تەشكىللەيدۇ ۋە يولغا قويىدۇ.

21-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتلىرى ئىستاتىستىكا ۋەزىپىسىنىڭ ئېھتىياجىغا ئاساسەن، ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش ئوبيېكتىدا كومپيۇتېر تورىنى كېڭەيتىپ، ئىشلىتىپ، ئىستاتىستىكا ماتېرىياللىرىنى يوللىسا بولىدۇ.

22-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى ئىستاتىستىكا خىزمىتىگە كېرەكلىك خىراجەتنى مالىيە خامچوتىغا كىرگۈزۈشى كېرەك.

مۇھىم، زور دۆلەت ئەھۋالى، دۆلەت كۈچىنى ئومۇميۈزلۈك تەكشۈرۈشكە كېرەكلىك خىراجەتنى گوۋۇيۈەن بىلەن يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى ئورتاق ئۈستىگە ئېلىپ، مۇناسىپ يىللىق مالىيە خامچوتىغا كىرگۈزۈپ، ۋاقتىدا ئاجرىتىپ، ئەمەلىيلەشتۈرۈشكە ھەقىقىي كاپالەتلىك قىلىدۇ.

3-باب ئىستاتىستىكا ماتېرىياللىرىنى باشقۇرۇش ۋە ئېلان قىلىش

23-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى، شۇنىڭدەك يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمىتى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە ئىستاتىستىكا ماتېرىياللىرىنى ساقلاش، باشقۇرۇش تۈزۈمىنى ئورنىتىشى كېرەك.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ئىستاتىستىكا ئۇچۇرىدىن تەڭ پايدىلىنىش مېخانىزمىنى ئورنىتىپ، تاكامۇللاشتۇرۇپ، ئىستاتىستىكا ئۇچۇرىدىن ھەمبەھرىلىنىش دائىرىسى، ئۆلچىمى ۋە تەرتىپىنى ئايدىڭلاشتۇرىدۇ.

24-ماددا دۆلەت ئورگىنى، كارخانا، كەسپىي ئورۇن ۋە باشقا تەشكىلات قاتارلىق ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش ئوبيېكتلىرى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە دەسلەپكى خاتىرە، ئىستاتىستىكا ھېسابات دەپتىرى تۇرغۇزۇپ، ئىستاتىستىكا ھېسابات دەپتىرىنى ئېلېكتىرونلاشتۇرۇش، رەقەملەشتۈرۈش، ئۆلچەملەشتۈرۈشكە تۈرتكە بولۇپ، ئىستاتىستىكا ماتېرىياللىرىنى تەكشۈرۈش، ئىمزالاش، يوللاش، ئارخىپلاشتۇرۇش قاتارلىق باشقۇرۇش تۈزۈملىرىنى ئورنىتىشى ۋە تاكامۇللاشتۇرۇشى كېرەك.

ئىستاتىستىكا ماتېرىيالىنى تەكشۈرگۈچى، ئىمزا قويغۇچى ئۇلار تەكشۈرۈپ بېكىتكەن، ئىمزا قويغان ئىستاتىستىكا ماتېرىيالىنىڭ چىنلىقى، توغرىلىقى ۋە مۇكەممەللىكىگە مەسئۇل بولۇشى كېرەك.

25-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتىغا ئىستاتىستىكىغا كېرەكلىك مەمۇرىي خاتىرە ماتېرىياللىرى ۋە خەلق ئىگىلىكىنى ھېسابلاشقا كېرەكلىك مالىيە ماتېرىياللىرى، مالىيە ماتېرىياللىرى ۋە باشقا ماتېرىياللارنى ۋاقتىدا تەمىنلىشى ھەمدە ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش تۈزۈمىدىكى بەلگىلىمە بويىچە، شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ئىستاتىستىكا ئاپپاراتىغا ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈشنى تەشكىللەپ يولغا قويۇشتا ئېرىشكەن مۇناسىۋەتلىك ماتېرىياللارنى ۋاقتىدا يوللىشى كېرەك.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارمىقىغا مۇناسىۋەتلىك ئىستاتىستىكا ماتېرىياللىرىنى ۋاقتىدا يەتكۈزۈپ بېرىشى كېرەك.

26-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە ئىستاتىستىكا ماتېرىياللىرىنى قەرەللىك ئېلان قىلىدۇ.

دۆلەت ئىستاتىستىكا سانلىق مەلۇماتى دۆلەت ئىستاتىستىكا ئىدارىسى ئېلان قىلغان سانلىق مەلۇماتنى ئاساس قىلىدۇ.

27-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرىنىڭ ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈشىدىن ئېرىشكەن ئىستاتىستىكا ماتېرىياللىرىنى شۇ تارماق دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە ئېلان قىلىدۇ.

28-ماددا ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈشتە ئېرىشكەن يەككە ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش ئوبيېكتىنىڭ سالاھىيىتىنى پەرقلەندۈرگىلى ياكى ھۆكۈم قىلغىلى بولىدىغان ماتېرىياللارنى ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ سىرتقا تەمىنلىشىگە، ئاشكارىلاپ قويۇشىغا، ئىستاتىستىكىدىن باشقا مەقسەتكە ئىشلىتىشىگە يول قويۇلمايدۇ.

29-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلارنىڭ ئىستاتىستىكا تەكشۈرۈشىدىن ئېرىشكەن ئىستاتىستىكا ماتېرىياللىرىنى قانۇن بويىچە مەخپىي تۇتۇشقا تېگىشلىكلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، ۋاقتىدا ئاشكارىلاپ، جەمئىيەتتىكى ئاممىنىڭ سۈرۈشتۈرۈشىگە بېرىش كېرەك.

تۆتىنچى باب ئىستاتىستىكا ئاپپاراتلىرى ۋە ئىستاتىستىكا خادىملىرى

30-ماددا گوۋۇيۈەندە دۆلەت ئىستاتىستىكا ئىدارىسى تەسىس قىلىنىدۇ، ئۇ پۈتۈن مەملىكەتنىڭ ئىستاتىستىكا خىزمىتىگە قانۇن بويىچە رەھبەرلىك قىلىدۇ ۋە ئۇنى ماسلاشتۇرىدۇ.

دۆلەت ئىستاتىستىكا ئىدارىسى خىزمەت ئېھتىياجىغا قاراپ تەسىس قىلغان ۋاكالەت تەكشۈرۈش ئاپپاراتى دۆلەت ئىستاتىستىكا ئىدارىسى ئورۇنلاشتۇرغان ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش قاتارلىق ۋەزىپىلەرنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى مۇستەقىل ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى تەسىس قىلىدۇ، يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئىستاتىستىكا ئىش ئورنى تەسىس قىلىدۇ، مەخسۇس ۋەزىپىدىكى ياكى قوشۇمچە ۋەزىپىدىكى ئىستاتىستىكا خادىملىرىنى قويىدۇ، ئىستاتىستىكا خىزمىتىنى قانۇن بويىچە باشقۇرىدۇ، قانات يايدۇرىدۇ، ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈشنى يولغا قويىدۇ.

31-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ئىستاتىستىكا ۋەزىپىسىنىڭ ئېھتىياجىغا ئاساسەن ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى تەسىس قىلىدۇ ياكى مۇناسىۋەتلىك ئاپپاراتلاردا ئىستاتىستىكا خادىملىرىنى تەسىس قىلىدۇ ھەمدە ئىستاتىستىكا مەسئۇلىنى بېكىتىپ، شۇ تارماقنىڭ مەسئۇلىيىتى دائىرىسىدىكى ئىستاتىستىكا خىزمىتىنى قانۇن بويىچە تەشكىللەيدۇ، باشقۇرىدۇ، ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈشنى يولغا قويىدۇ، ئىستاتىستىكا كەسپىدە شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ئىستاتىستىكا ئاپپاراتىنىڭ يېتەكچىلىكىدە بولىدۇ.

32-ماددا ئىستاتىستىكا ئاپپاراتلىرى، ئىستاتىستىكا خادىملىرى قانۇن بويىچە مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىشى، ئىستاتىستىكا ماتېرىياللىرىنى ئەينەن توپلىشى، يوللىشى كېرەك، ئىستاتىستىكا ماتېرىيالىنى ئويدۇرۇپ چىقارسا، ئۆزگەرتىۋەتسە بولمايدۇ، ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخستىن ئەينەن بولمىغان ئىستاتىستىكا ماتېرىيالىنى تەمىنلەشنى ھەرقانداق ئۇسۇلدا تەلەپ قىلسا بولمايدۇ، مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپ باشقا قىلمىش سادىر قىلسا بولمايدۇ.

ئىستاتىستىكا خادىملىرى ھەقىقەتنى ئەمەلىيەتتىن ئىزدەشتە چىڭ تۇرۇپ، كەسىپ ئەخلاقىغا قاتتىق ئەمەل قىلىپ، ئۆزى توپلىغان، تەكشۈرۈپ بېكىتكەن، كىرگۈزگەن ئىستاتىستىكا ماتېرىياللىرى بىلەن ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش ئوبيېكتى يوللىغان ئىستاتىستىكا ماتېرىياللىرىنىڭ بىردەكلىكىگە مەسئۇل بولۇشى كېرەك.

33-ماددا ئىستاتىستىكا خادىملىرى ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرگەندە، ئىستاتىستىكىغا مۇناسىۋەتلىك مەسىلىلەر توغرىسىدا مۇناسىۋەتلىك خادىملاردىن سوراشقا، ئۇلاردىن مۇناسىۋەتلىك ئەھۋال، ماتېرىياللارنى ئەينەن تەمىنلەشنى ھەمدە ئەينەن بولمىغان، توغرا بولمىغان ماتېرىياللارنى تۈزىتىشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

ئىستاتىستىكا خادىملىرى ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرگەندە، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى ياكى مۇناسىۋەتلىك تارماق بەرگەن خىزمەت كىنىشكىسىنى كۆرسىتىشى كېرەك؛
كۆرسەتمىسە، ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش ئوبيېكتى تەكشۈرۈشنى رەت قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

34-ماددا دۆلەت ئىستاتىستىكا كەسپىي تېخنىكا ۋەزىپە ئىمتىھانى، باھالاش-تەكلىپ قىلىش تۈزۈمىنى يولغا قويۇپ، ئىستاتىستىكا خادىملىرىنىڭ كەسپىي ساپاسىنى ئۆستۈرۈپ، ئىستاتىستىكا قوشۇنىنىڭ مۇقىملىقىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.

ئىستاتىستىكا خادىملىرى ئۆزى شۇغۇللىنىۋاتقان ئىستاتىستىكا خىزمىتىگە مۇناسىپ كەسپىي بىلىم ۋە كەسپىي ئىقتىدارنى ھازىرلىشى كېرەك.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ئىستاتىستىكا خادىملىرىغا بولغان كەسپىي تەربىيە ۋە كەسىپ ئەخلاقى تەربىيەسىنى كۈچەيتىشى كېرەك.

5-باب نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش

35-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى تۆۋەن دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى، شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلارنىڭ بۇ قانۇننى ئىجرا قىلىش ئەھۋالىنى نازارەت قىلىدۇ.

36-ماددا دۆلەت ئىستاتىستىكا ئىدارىسى پۈتۈن مەملىكەتنىڭ ئىستاتىستىكا خىزمىتىنى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈشنى تەشكىللەپ، ئىستاتىستىكىغا دائىر قانۇنغا خىلاپ مۇھىم، زور قىلمىشلارنى تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىدۇ.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى شۇ مەمۇرىي رايوندا يۈزبەرگەن ئىستاتىستىكىغا دائىر قانۇنغا خىلاپ قىلمىشلارنى قانۇن بويىچە تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىدۇ.
لېكىن، دۆلەت ئىستاتىستىكا ئىدارىسى ئەۋەتكەن تەكشۈرۈش ئاپپاراتى تەشكىللەپ يولغا قويغان ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش پائالىيىتىدە يۈزبەرگەن ئىستاتىستىكىلىق قانۇنغا خىلاپ قىلمىشلارنى شۇ ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈشنى تەشكىللەپ يولغا قويغان تەكشۈرۈش ئاپپاراتى مەسئۇل بولۇپ تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىدۇ.

قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا ئالاقىدار تارماقلارنىڭ ئىستاتىستىكىغا دائىر قانۇنغا خىلاپ قىلمىشلارنى تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىشى توغرىسىدا ئايرىم بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

37-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ئىستاتىستىكا ئاپپاراتىنىڭ ئىستاتىستىكىدىكى قانۇنغا خىلاپ قىلمىشلارنى تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىشىغا پائال ھەمكارلىشىپ، شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتىغا ئىستاتىستىكا قانۇنىغا خىلاپ مۇناسىۋەتلىك دېلو ماتېرىياللىرىنى ۋاقتىدا ئۆتكۈزۈپ بېرىشى كېرەك.

38-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتلىرى ئىستاتىستىكىدىكى قانۇنغا خىلاپ قىلمىشلارنى تەكشۈرگەندە ياكى ئىستاتىستىكا سانلىق مەلۇماتىنى تەكشۈرگەندە تۆۋەندىكى تەدبىرلەرنى قوللىنىشقا ھوقۇقلۇق :

( 1 ) ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش-سۈرۈشتۈرۈش خېتى چىقىرىپ، تەكشۈرۈش ئوبيېكتىدىن ئالاقىدار ئىشلارنى سۈرۈشتۈرۈش؛

( 2 ) تەكشۈرۈش ئوبيېكتىدىن ئالاقىدار ئەسلىي خاتىرە ۋە ئىسپات، ئىستاتىستىكىلىق ھېسابات دەپتىرى، ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش جەدۋىلى، بوغالتىرلىق ماتېرىيالى ۋە باشقا ئالاقىدار ئىسپات ۋە ماتېرىياللارنى بېرىشنى تەلەپ قىلىش؛

( 3 ) تەكشۈرۈشكە ئالاقىدار ئىشلارنى مۇناسىۋەتلىك خادىملاردىن سوراش؛

( 4 ) تەكشۈرۈش ئوبيېكتىنىڭ كەسپىي سورۇنى ۋە ئىستاتىستىكىلىق سانلىق مەلۇماتلارنى بىر تەرەپ قىلىش ئۇچۇر سىستېمىسىغا كىرىپ تەكشۈرۈش، سېلىشتۇرۇش؛

( 5 ) شۇ ئاپپارات مەسئۇلىنىڭ تەستىقى بىلەن، تەكشۈرۈش ئوبيېكتىنىڭ ئالاقىدار ئەسلىي خاتىرىسى ۋە ئىسپاتى، ئىستاتىستىكىلىق ھېسابات دەپتىرى، ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش جەدۋىلى، بوغالتىرلىق ماتېرىيالى ۋە باشقا ئالاقىدار ئىسپات ۋە ماتېرىياللىرى تىزىملاپ ساقلىنىدۇ؛

( 6 ) تەكشۈرۈش ئىشلىرىغا مۇناسىۋەتلىك ئەھۋال ۋە ماتېرىياللارنى خاتىرىلەش، ئۈن ئېلىش، سىنغا ئېلىش، سۈرەتكە ئېلىش ۋە كۆپەيتىش.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى نازارەت قىلىپ تەكشۈرگەندە، نازارەت قىلغۇچى-تەكشۈرگۈچى ئىككى كىشىدىن كەم بولسا بولمايدۇ ھەمدە قانۇن ئىجراسى كىنىشكىسىنى كۆرسىتىشى كېرەك؛
كۆرسەتمىسە، مۇناسىۋەتلىك ئورۇن ۋە شەخسلەر تەكشۈرۈشنى رەت قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

39-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلغاندا، مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلار ۋە شەخسلەر ئەھۋالنى ئەينەن ئىنكاس قىلىشى، مۇناسىۋەتلىك ئىسپات ۋە ماتېرىياللارنى بېرىشى كېرەك، رەت قىلىشقا، تەكشۈرۈشكە توسقۇنلۇق قىلىشقا بولمايدۇ،
ئەسلىي خاتىرە ۋە ئىسپات، ئىستاتىستىكىلىق ھېسابات دەپتىرى، ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش جەدۋىلى، بوغالتىرلىق ماتېرىيالى ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك ئىسپات ۋە ماتېرىياللارنى يۆتكەپ كېتىشكە، تىقىۋېلىشقا، ئۆزگەرتىۋېتىشكە، بۇزۇۋېتىشكە بولمايدۇ.

6-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

40-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتلىرى ياكى مۇناسىۋەتلىك تارماقلار، ئورۇنلارنىڭ مەسئۇللىرىدىن تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلىرىغا ۋەزىپىگە تەيىنلىگەن ۋە قالدۇرغان ئورگان، ئورۇن ياكى رېۋىزىيە ئورگىنى قانۇن بويىچە چارە كۆرىدۇ ھەمدە ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلقنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىدۇ :

( 1 ) ئىستاتىستىكا ماتېرىيالىنى ئۆز ئالدىغا ئۆزگەرتكەن، ساختا ئىستاتىستىكا سانلىق مەلۇماتى ئويدۇرغان بولسا؛

( 2 ) ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى، ئىستاتىستىكا خادىملىرى ياكى باشقا ئاپپارات، خادىملاردىن ئىستاتىستىكا ماتېرىيالىنى ياسىۋېلىش، ئۆزگەرتىۋېتىشنى تەلەپ قىلغانلار؛

( 3 ) تۆۋەن دەرىجىلىك ئورۇن ۋە ئۇنىڭ خادىملىرى ياكى ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش ئوبيېكتىغا ساختا ئىستاتىستىكىلىق سانلىق مەلۇمات تولدۇرىدىغانلىقىنى ئېنىق، ئىشارەت بەرگەنلەر؛

( 4 ) شۇ جاي، شۇ تارماق، شۇ ئورۇندا يۈزبەرگەن ئىستاتىستىكىلىق سانلىق مەلۇماتلار پاكىتقا ئېغىر دەرىجىدە ئۇيغۇن بولماسلىق ئەھۋالى ۋە ئىستاتىستىكىغا دائىر قانۇنغا ئېغىر قىلمىش كۆزىتىلمىگەنلەر؛

( 5 ) ئىستاتىستىكىدا ساختىلىق قىلىش، ساختىپەزلىك قىلىشتەك باشقا قىلمىشلار بولسا.

مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلغان ياكى ئىستاتىستىكىغا دائىر قانۇنغا خىلاپ قىلمىشلارنى رەت قىلغان، توسۇغان ئورۇن ۋە شەخسلەردىن زەربە بېرىپ ئۆچ ئالغانلىرىغا ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ ۋە ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش چىقىرىدۇ.

41-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتلىرى ياكى مۇناسىۋەتلىك تارماقلاردىن تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلىرىنى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى، يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى ياكى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئېكولوگىيە ئاپپاراتى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش چىقىرىدۇ؛
جاۋابكار رەھبىرىي خادىملار ۋە بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا ۋەزىپىگە تەيىنلىگەن ۋە ۋەزىپىدىن قالدۇرغان ئورگان ياكى رېۋىزىيە ئورگىنى قانۇن بويىچە چارە كۆرىدۇ :

( 1 ) تەستىقلاتماي ياكى ئەنگە ئالدۇرۇپ ئۆز مەيلىچە ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈشنى تەشكىللەپ يولغا قويغانلار؛

( 2 ) ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش تۈزۈمىنى تەستىقلاتماي ياكى ئەنگە ئالماي تۇرۇپ، ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن ئۆزگەرتكەن مەزمۇنلار؛

( 3 ) ئىستاتىستىكا ماتېرىياللىرىنى ياسىۋالغان، ئۆزگەرتىۋەتكەنلەر؛

( 4 ) ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش ئوبيېكتى ياكى باشقا ئاپپارات، خادىملاردىن ھەقىقىي ئىستاتىستىكا ماتېرىيالى بىلەن تەمىنلەشنى تەلەپ قىلغانلار؛

( 5 ) ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش تۈزۈمىدىكى بەلگىلىمە بويىچە مۇناسىۋەتلىك ماتېرىياللارنى يوللىمىغانلار.

ئالدىنقى تارماقنىڭ ( 3 ) تارماقچىسىدىن ( 5 ) تارماقچىسىغىچە بولغان تارماقچىلىرىدا كۆرسىتىلگەن قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغان ئىستاتىستىكا خادىملىرىدىن تۈزىتىشكە بۇيرۇلىدۇ، قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ.

42-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتلىرى ياكى مۇناسىۋەتلىك تارماقلاردىن تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلىرىنىڭ جاۋابكار رەھبەرلىرى ۋە بىۋاسىتە جاۋابكارلىرىغا ۋەزىپىگە تەيىنلىگەن، ۋەزىپىدىن قالدۇرغان ئورگان ياكى رېۋىزىيە ئورگىنى قانۇن بويىچە چارە كۆرىدۇ :

( 1 ) ئىستاتىستىكا ماتېرىياللىرىنى قانۇنغا خىلاپ ھالدا ئېلان قىلغانلار؛

( 2 ) ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش ئوبيېكتىنىڭ سودا مەخپىيىتى، شەخسىي سىرى، شەخسىي ئۇچۇرىنى ئاشكارىلاپ قويغان ياكى باشقىلارغا قانۇنسىز بەرگەنلەر؛

( 3 ) ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈشتە ئېرىشكەن يەككە ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش ئوبيېكتىنىڭ سالاھىيىتىنى پەرقلەندۈرگىلى ياكى ھۆكۈم قىلغىلى بولىدىغان ماتېرىياللارنى سىرتقا تەمىنلىگەن، ئاشكارىلاپ قويغانلار؛

( 4 ) دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسىگە خىلاپلىق قىلىپ، ئىستاتىستىكا ماتېرىيالىنى بۇزۇۋەتكەن، يوقىتىۋەتكەنلەر.

ئالدىنقى تارماقتا كۆرسىتىلگەن قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغان ئىستاتىستىكا خادىملىرىغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ.

43-ماددا ئىستاتىستىكا ئاپپاراتلىرى، ئىستاتىستىكا خادىملىرىدىن دۆلەت مەخپىيىتى، خىزمەت مەخپىيىتىنى ئاشكارىلاپ قويغانلىرى قانۇن بويىچە قانۇن جاۋابكارلىقىغا تارتىلىدۇ.

44-ماددا ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش ئوبيېكتى بولغان دۆلەت ئورگانلىرى، كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار ياكى باشقا تەشكىلاتلاردىن تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلىرىنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئاگاھلاندۇرۇش بېرىدۇ، ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش چىقارسا بولىدۇ؛
ئۇنىڭ جاۋابكار رەھبەرلىرى ۋە بىۋاسىتە جاۋابكارلىرى ھۆكۈمەت خادىمىغا تەۋە بولسا، ۋەزىپىگە تەيىنلىگەن، ۋەزىپىدىن قالدۇرغان ئورگان، ئورۇن ياكى رېۋىزىيە ئورگىنى قانۇن بويىچە چارە كۆرىدۇ :

( 1 ) ئىستاتىستىكا ماتېرىيالىنى بېرىشنى رەت قىلغان ياكى ئىستاتىستىكا ماتېرىيالىنى سۈيلىگەندىن كېيىنمۇ ۋاقتىدا بەرمىگەنلەر؛

( 2 ) ھەقىقىي ياكى مۇكەممەل بولمىغان ئىستاتىستىكا ماتېرىيالى بىلەن تەمىنلىگەنلەر؛

( 3 ) جاۋاب بېرىشنى رەت قىلغان ياكى ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش سۈرۈشتۈرمىسىگە ئەينەن جاۋاب بەرمىگەن بولسا؛

( 4 ) ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش، ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈشنى رەت قىلغان، ئۇنىڭغا توسقۇنلۇق قىلغانلار؛

( 5 ) ئەسلىي خاتىرە ۋە ئىسپات، ئىستاتىستىكىلىق ھېسابات دەپتىرى، ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش جەدۋىلى، شۇنىڭدەك باشقا مۇناسىۋەتلىك ئىسپات ۋە ماتېرىياللارنى يۆتكىۋەتكەن، تىقىۋالغان، ئۆزگەرتىۋەتكەن، بۇزۇۋەتكەن ياكى تەمىنلەشنى رەت قىلغانلار.

كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار ياكى باشقا تەشكىلاتلاردىن ئالدىنقى تارماقتا كۆرسىتىلگەن قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلىرىغا قوشۇمچە 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويسا بولىدۇ؛
قىلمىشى ئېغىرلىرىغا قوشۇمچە 100 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 500 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ.

يەككە سودا-سانائەتچىلەردىن مۇشۇ ماددىنىڭ 1-تارمىقىدا كۆرسىتىلگەن قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلىرىنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئاگاھلاندۇرۇش بېرىدۇ، قوشۇمچە 10 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويسا بولىدۇ.

45-ماددا ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش ئوبيېكتى بولغان دۆلەت ئورگىنى، كارخانا، كەسپىي ئورۇن ياكى باشقا تەشكىلاتلار ئىستاتىستىكا ماتېرىيالىنى كېچىكتۈرۈپ مەلۇم قىلغان ياكى دەسلەپكى خاتىرە، ئىستاتىستىكا ھېسابات دەپتىرىنى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە تۇرغۇزمىغان بولسا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئاگاھلاندۇرۇش بېرىدۇ، ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش چىقارسا بولىدۇ؛
ئۇنىڭ جاۋابكار رەھبەرلىرى ۋە بىۋاسىتە جاۋابكارلىرى ھۆكۈمەت خادىمىغا تەۋە بولسا، ۋەزىپىگە تەيىنلىگەن، ۋەزىپىدىن قالدۇرغان ئورگان، ئورۇن ياكى رېۋىزىيە ئورگىنى قانۇن بويىچە چارە كۆرىدۇ.

كارخانا، كەسپىي ئورۇنلاردا ياكى باشقا تەشكىلاتلاردا ئالدىنقى تارماقتا كۆرسىتىلگەن قىلمىشلارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، قوشۇمچە 50 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويسا بولىدۇ.

يەككە سودا-سانائەتچىلەردىن ئىستاتىستىكا ماتېرىيالىنى كېچىكتۈرۈپ مەلۇم قىلغانلىرىنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئاگاھلاندۇرۇش جازاسى بېرىدۇ، قوشۇمچە 1000 يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويسا بولىدۇ.

46-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتلىرى ئىستاتىستىكىدىكى قانۇنغا خىلاپ قىلمىشلارنى تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلغاندا، مۇناسىۋەتلىك ھۆكۈمەت خادىملىرىغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈشكە تېگىشلىك دەپ قارىسا، شۇ ھۆكۈمەت خادىمىنى ۋەزىپىگە تەيىنلىگەن، ۋەزىپىدىن قالدۇرغان ئورگان، ئورۇنغا چارە كۆرۈش تەكلىپى بېرىشى، شۇ ھۆكۈمەت خادىملىرىنى ۋەزىپىگە تەيىنلىگەن ۋە قالدۇرغان ئورگان، ئورۇن قانۇن بويىچە ۋاقتىدا قارار چىقىرىشى كېرەك،
ھەمدە نەتىجىسىنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتىغا يازما ئۇقتۇرىدۇ؛
رېۋىزىيە ئورگىنىغا ئۆتكۈزۈپ بەرگەنلەرنى رېۋىزىيە ئورگىنى مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمە بويىچە بېجىرىدۇ.

47-ماددا ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش ئوبيېكتى بولغان شەخسلەردىن مۇھىم، زور دۆلەت ئەھۋالى، دۆلەت كۈچىنى ئومۇميۈزلۈك تەكشۈرۈش پائالىيىتىدە ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈشنى رەت قىلغان، ئۇنىڭغا توسقۇنلۇق قىلغان ياكى ھەقىقىي بولمىغان ياكى مۇكەممەل بولمىغان ئومۇميۈزلۈك تەكشۈرۈش ماتېرىياللىرى بىلەن تەمىنلىگەنلىرىنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئۇلارغا تەنقىد-تەربىيە بېرىدۇ.

48-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ساختا ئىستاتىستىكا ماتېرىيالىدىن پايدىلىنىپ شەرەپلىك نام، ماددىي مەنپەئەتكە ياكى ۋەزىپە دەرىجىسى قاتارلىقلارنى ئالداپ ئېلىۋالغان بولسا، ئۇلارنىڭ ساختا ئىستاتىستىكا ماتېرىيالى ئويدۇرۇش ياكى باشقىلاردىن ساختا ئىستاتىستىكا ماتېرىيالى توقۇشنى تەلەپ قىلىش قىلمىشى قانۇن بويىچە قانۇن جاۋابكارلىقىغا تارتىلىدۇ،
ئالاقىدار قارار چىقارغان ئورۇن ياكى ئۇنىڭ يۇقىرى دەرىجىلىك ئورنى، رېۋىزىيە ئورگىنى ئۇنىڭ پەخرىي نامىنى ئەمەلدىن قالدۇرىدۇ، ئېرىشكەن ماددىي مەنپەئىتىنى قايتۇرۇۋالىدۇ، ئۆستۈرگەن ۋەزىپىسى ۋە ۋەزىپە دەرىجىسىنى ئېلىپ تاشلايدۇ قاتارلىقلار.

49-ماددا ئالاقىدارلار ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى چىقارغان مەمۇرىي جازا قارارىغا قايىل بولمىسا، قانۇن بويىچە مەمۇرىي قايتا قاراپ چىقىشنى ئىلتىماس قىلسا ياكى مەمۇرىي دەۋا قىلسا بولىدۇ.
دۆلەت ئىستاتىستىكا ئىدارىسى ئەۋەتكەن تەكشۈرۈش ئاپپاراتى چىقارغان مەمۇرىي جازا قارارىغا قايىل بولمىسا، دۆلەت ئىستاتىستىكا ئىدارىسىگە مەمۇرىي قايتا قاراپ چىقىشنى ئىلتىماس قىلىدۇ.

50-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، جىسمانىي زىيان، مال-مۈلۈك زىيىنى كەلتۈرۈپ چىقارغانلار قانۇن بويىچە ھەق تەلەپ جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

7-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

51-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتى دۆلەت ئىستاتىستىكا ئىدارىسى ۋە ئۇ ئەۋەتكەن تەكشۈرۈش ئاپپاراتى، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىستاتىستىكا ئاپپاراتىنى كۆرسىتىدۇ.

52-ماددا ئەلئارا ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش پائالىيىتىنى باشقۇرۇش چارىسىنى گوۋۇيۈەن چىقىرىدۇ.

جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ چېگرا سىرتىدىكى تەشكىلاتلىرى، شەخسلەردىن جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىدە ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش پائالىيىتى قىلماقچى بولغانلىرى گوۋۇيۈەننىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە تەستىقلىتىشقا يوللىشى كېرەك.

ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈشتىن پايدىلىنىپ دۆلەت خەۋپسىزلىكىگە خەۋپ يەتكۈزگەنلەر، ئاممىۋى مەنپەئەتكە زىيان سالغانلار ياكى ئالدامچىلىق قىلغانلار قانۇن بويىچە قانۇن جاۋابكارلىقىغا تارتىلىدۇ.

53-ماددا بۇ قانۇن 2010-يىل 1-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.