( 2014 ـ يىل 12 ـ ئاينىڭ 28 ـ كۈنى 12 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 12 ـ يىغىنىدا ماقۇللاندى، 2016 ـ يىل 7 ـ ئاينىڭ 2 ـ كۈنى 12-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىدا ئىمىي كومىتېتى 21 ـ يىغىنىنىڭ «< جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئېنېرگىيە تېجەش قانۇنى > قاتارلىق ئالتە قانۇنغا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارارى»غا ئاساسەن تۈزىتىلدى )

مۇندەرىجە

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

ئىككىنچى باب سۇ يولى پىلانى

ئۈچىنچى باب سۇ يولى قۇرۇلۇشى

تۆتىنچى باب سۇ يولىنى ئاسراش

بەشىنچى باب سۇ يولىنى قوغداش

6-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

7-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

بىرىنچى ماددا بۇ قانۇن سۇ يولىنى پىلانلاش، قۇرۇش، ئاسراش، قوغداشنى قېلىپلاشتۇرۇش ۋە كۈچەيتىش، سۇ يولىنىڭ راۋانلىقى ۋە قاتناش بىخەتەرلىكىگە كاپالەتلىك قىلىش، سۇ يولى تىرانسپورت تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈش مەقسىتىدە چىقىرىلدى.

2-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان سۇ يولى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى تەۋەلىكىدىكى دەريا-كۆل قاتارلىق ئىچكى قۇرۇقلۇق سۇ رايونلىرىدىكى كېمە-پاراخوتلارنىڭ قاتنىشىنى تەمىنلەيدىغان يولنى، شۇنىڭدەك ئىچكى دېڭىز، دېڭىز تەۋەلىكىنى قۇرۇش، ئاسراش ئارقىلىق كېمە-پاراخوتلارنى قاتناشقا بولىدىغان يولنى كۆرسىتىدۇ.
سۇ يولى قاتناش قۇرۇلۇشى، سۇ يولىنى تۈزەش قۇرۇلۇشى ۋە يۈرۈش بەلگىسى قاتارلىق سۇ يولى ئەسلىھەلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

3-ماددا سۇ يولىنى پىلانلاش، قۇرۇش، ئاسراش، قوغداشتا، ئىقتىسادىي، ئىجتىمائىي تەرەققىيات ۋە دۆلەت مۇداپىئە قۇرۇلۇشىنىڭ ئېھتىياجىغا ئاساسەن، سۇ بايلىقىدىن ئۇنىۋېرسال پايدىلىنىش ۋە ئۇنى قوغداش، ئېكولوگىيەلىك مۇھىتنى قوغداش پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلىپ، ئۇنىۋېرسال قاتناش-تىرانسپورت سىستېمىسى قۇرۇلۇشى ۋە كەلكۈندىن مۇداپىئەلىنىش ئومۇمىي ئورۇنلاشتۇرۇشىغا بويسۇنۇپ، سۇ بىلەن تەمىنلەش، سۇغىرىش، توك چىقىرىش، بېلىقچىلىق قاتارلىق ئېھتىياجلارغا بىرتۇتاش ئېتىبار بېرىش كېرەك،
سۇ بايلىقىنىڭ ئۇنىۋېرسال ئۈنۈمىنى جارى قىلدۇرۇش.

4-ماددا گوۋۇيۈەن ۋە ئالاقىدار ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى سۇ يولى خىزمىتىگە بولغان رەھبەرلىكنى كۈچەيتىپ، مۇناسىۋەتلىك تارماقلارنى تەدبىر قوللىنىشقا تەشكىللەپ، ماسلاشتۇرۇپ، ھەيدەكچىلىك قىلىپ، سۇ يولىنىڭ قاتناش شارائىتىنى ساقلىشى ۋە ياخشىلىشى، سۇ يولى بىخەتەرلىكىنى قوغدىشى، سۇ يولى تورىنىڭ مۇكەممەل ۋە راۋانلىقىنى قوغدىشى كېرەك.

گوۋۇيۈەن ۋە مۇناسىۋەتلىك ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئىقتىسادىي، ئىجتىمائىي تەرەققىيات سەۋىيەسى ۋە سۇ يولى قۇرۇلۇشى، ئاسراش ئېھتىياجىغا ئاساسەن، مالىيە خامچوتىدا سۇ يولى قۇرۇلۇشى ۋە ئاسراش مەبلىغىنى مۇۋاپىق ئورۇنلاشتۇرۇشى كېرەك.

5-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ قاتناش-تىرانسپورت مەسئۇل تارمىقى پۈتۈن مەملىكەتتىكى سۇ يوللىرىنى باشقۇرۇش خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ ھەمدە گوۋۇيۈەننىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەر ھالقىغان مۇھىم غول لىنىيە سۇ يولى ۋە خەلقئارا، دۆلەت چېگراسىدىكى دەريا سۇ يولى قاتارلىق مۇھىم سۇ يوللىرىنى بىۋاسىتە باشقۇرىدۇ.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ قاتناش-تىرانسپورت مەسئۇل تارمىقى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە تەۋەلىكىدىكى سۇ يولىنى باشقۇرۇش خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ قاتناش-تىرانسپورت مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە تەسىس قىلغان سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا مەسئۇل ئاپپارات ۋە ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا كاپالەتلىك قىلىدىغان تارمىقى ياكى ئاپپاراتى ( تۆۋەندە قىسقارتىلىپ سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا ئىگە تارماق دېيىلىدۇ ) مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن سۇ يولىنى باشقۇرۇش خىزمىتىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

ئىككىنچى باب سۇ يولى پىلانى

ئالتىنچى سۇ يولى پىلانى پۈتۈن مەملىكەتنىڭ سۇ يولى يىرىك پىلانى، ۋادى سۇ يولى يىرىك پىلانىنى، رايون سۇ يولى يىرىك پىلانىنىڭ ۋە ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەر سۇ يولى يىرىك پىلانىغا بۆلۈنىدۇ.

سۇ يولى پىلانى سۇ يولىنىڭ فۇنكسىيەلىك ئورنى، يىرىك پىلان نىشانى، تەرەققىيات يىرىك پىلانىنىڭ تېخنىكا دەرىجىسى، يىرىك پىلاننى يولغا قويۇش قەدەم-باسقۇچى ۋە كاپالەت تەدبىرى قاتارلىق مەزمۇنلارنى ئۆز ئىچىگە ئېلىشى كېرەك.

سۇ يولى يىرىك پىلانى قانۇن بويىچە تۈزۈلگەن ۋادى، رايون ئۇنىۋېرسال يىرىك پىلانىغا ئۇيغۇن كېلىشى، سۇ بايلىقى يىرىك پىلانى، كەلكۈندىن مۇداپىئەلىنىش يىرىك پىلانى ۋە دېڭىز-ئوكيان فۇنكسىيەلىك رايون ئايرىمىسىغا ئۇيغۇن كېلىشى ھەمدە سۇ بايلىقىدىن ئۇنىۋېرسال پايدىلىنىشقا مۇناسىۋەتلىك كەسپىي يىرىك پىلان، شۇنىڭدەك قانۇن بويىچە تۈزۈلگەن شەھەر-يېزا يىرىك پىلانى، مۇھىت ئاسراش يىرىك پىلانى قاتارلىق باشقا مۇناسىۋەتلىك يىرىك پىلانلار ۋە ھەربىي ئەسلىھەلەرنى قوغداش رايونى ئايرىمىسىغا ماس كېلىشى كېرەك.

7-ماددا سۇ يولى تېخنىكا دەرىجىسىگە ئايرىشى كېرەك.
سۇ يولى تېخنىكا دەرىجىسى ھازىرقى تېخنىكا دەرىجىسى ۋە تەرەققىيات پىلانى تېخنىكا دەرىجىسىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
سۇ يولى تەرەققىيات يىرىك پىلانىنىڭ تېخنىكا دەرىجىسى ئالاقىدار تەبىئىي شارائىت ھەمدە كەلكۈندىن مۇداپىئە كۆرۈش، سۇ بىلەن تەمىنلەش، سۇ بايلىقىنى قوغداش، ئېكولوگىيەلىك مۇھىتنى قوغداش تەلىپى ۋە سۇ تىرانسپورتى تەرەققىيات ئېھتىياجى قاتارلىق ئامىللارغا ئاساسەن باھالىنىدۇ.

8-ماددا مەملىكەت بويىچە سۇ يولى يىرىك پىلانىنى گوۋۇيۈەننىڭ قاتناش-تىرانسپورت مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ تەرەققىيات ۋە ئىسلاھات تارمىقى، گوۋۇيۈەننىڭ سۇ مەمۇرىيىتى مەسئۇل تارمىقى قاتارلىق تارماقلار بىلەن بىرلىكتە تۈزۈپ، گوۋۇيۈەننىڭ تەستىقلاپ ئېلان قىلىشىغا يوللايدۇ.
ۋادى سۇ يولى يىرىك پىلانى، رايون سۇ يولى يىرىك پىلانىنى گوۋۇيۈەننىڭ قاتناش-تىرانسپورت مەسئۇل تارمىقى تۈزىدۇ ھەمدە ئېلان قىلىدۇ.

ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلەردىكى سۇ يولى يىرىك پىلانىنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ قاتناش-تىرانسپورت مەسئۇل تارمىقى تەڭ دەرىجىلىك تەرەققىيات-ئىسلاھات تارمىقى، سۇ مەمۇرىيىتى مەسئۇل تارمىقى قاتارلىق تارماقلار بىلەن بىرلىكتە تۈزۈپ، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايوننىڭ، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلەر خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ گوۋۇيۈەننىڭ قاتناش-تىرانسپورت باشقۇرۇش تارمىقى بىلەن بىرلىكتە تەستىقلاپ ئېلان قىلىشىغا يوللايدۇ.

سۇ يولى يىرىك پىلانىنى تۈزۈشتە ئالاقىدار تارماقلار ۋە ئالاقىدار ھەربىي ئورگاندىن پىكىر ئېلىش ھەمدە قانۇن بويىچە مۇھىت تەسىرىنى باھالاش كېرەك.
دېڭىز تەۋەسى، مۇھىم بېلىقچىلىق سۇ رايونىغا چېتىلىدىغانلىرىغا تەڭ دەرىجىلىك دېڭىز-ئوكيان مەسئۇل تارمىقى، بېلىقچىلىق مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى قاتنىشىشى كېرەك.
مەملىكەت بويىچە سۇ يولى يىرىك پىلانى ۋە ۋادى سۇ يولى يىرىك لايىھەسى، رايون سۇ يولى يىرىك پىلانىنى تۈزۈشتە مۇناسىۋەتلىك ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىدىن پىكىر ئېلىش كېرەك.

ۋادى سۇ يولى يىرىك پىلانى، رايون سۇ يولى يىرىك پىلانىنى ۋە ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك سۇ يولى يىرىك پىلانىنىڭ پۈتۈن مەملىكەتنىڭ سۇ يولى يىرىك پىلانىغا ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك.

9-ماددا قانۇن بويىچە تۈزۈلگەن ھەمدە ئېلان قىلىنغان سۇ يولى يىرىك پىلانىنى شۇ بويىچە ئىجرا قىلىش كېرەك؛
سۇ يولى يىرىك پىلانىنى ھەقىقەتەن ئۆزگەرتىشكە توغرا كەلسە، يىرىك پىلان تۈزۈش تەرتىپى بويىچە بېجىرىلىدۇ.

ئۈچىنچى باب سۇ يولى قۇرۇلۇشى

10-ماددا يېڭىدىن قۇرۇلغان سۇ يولى ھەمدە سۇ يولىنىڭ قاتناش شارائىتىنى ياخشىلاش ئۈچۈن ئېلىپ بېرىلغان سۇ يولى قۇرۇلۇشى قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى قۇرۇلۇش سۈپىتىنى باشقۇرۇش، بىخەتەرلىكىنى باشقۇرۇش ۋە ئېكولوگىيەلىك مۇھىتنى قوغداش توغرىسىدىكى بەلگىلىمىلەرگە رىئايە قىلىشى، سۇ يولى يىرىك پىلانىغا ئۇيغۇن كېلىشى، ئالاقىدار دۆلەت ئۆلچىمى، ساھە ئۆلچىمى ۋە تېخنىكا ئۆلچىمىنى ئىجرا قىلىشى، مۇناسىۋەتلىك رەسمىيەتلەرنى قانۇن بويىچە بېجىرىشى كېرەك.

11-ماددا سۇ يولى قۇرۇلۇشى ئورنى سۇ يولى قۇرۇلۇشىنىڭ تېخنىكا تەلىپىگە ئاساسەن، قانۇن بويىچە خېرىدار چاقىرىش قاتارلىق ئۇسۇللار ئارقىلىق مۇناسىپ سالاھىيەتكە ئىگە تەكشۈرۈش، لايىھەلەش، قۇرۇلۇش قىلىش ۋە نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش ئورنىنى تاللاپ قۇرۇلۇش قىلىپ، قۇرۇلۇش سۈپىتى ۋە بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىشى-تەكشۈرۈشى ھەمدە قۇرۇلۇش سۈپىتى ۋە بىخەتەرلىكىگە مەسئۇل بولۇشى كېرەك.

سۇ يولى قۇرۇلۇشىنى تەكشۈرىدىغان، لايىھەلەيدىغان، قۇرۇلۇش قىلىدىغان ۋە نازارەت قىلىپ باشقۇرىدىغان ئورۇنلار قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە مۇناسىپ سالاھىيەتكە ئېرىشىشى ھەمدە ئۆزىنىڭ سالاھىيەت دەرىجىسى ئىجازىتى دائىرىسىدە سۇ يولى قۇرۇلۇشى پائالىيىتى بىلەن شۇغۇللىنىشى، تەكشۈرۈش، لايىھەلەش، قۇرۇلۇش قىلىش، نازارەت قىلىپ باشقۇرۇشنىڭ سۈپىتى ۋە بىخەتەرلىكىگە قانۇن بويىچە مەسئۇل بولۇشى كېرەك.

12-ماددا ئالاقىدار ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ قاتناش-تىرانسپورت مەسئۇل تارمىقى سۇ يولى قۇرۇلۇشىنىڭ سۈپىتى ۋە بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىپ تەكشۈرۈشنى كۈچەيتىپ، سۇ يولى قۇرۇلۇشىنىڭ سۈپەت ۋە بىخەتەرلىكىگە كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

13-ماددا سۇ يولى قۇرۇلۇشى پۈتكەندىن كېيىن، دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە قۇرۇلۇشنى تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشقا تەشكىللەش كېرەك، تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشتا لاياقەتلىك بولغاندىن كېيىن، رەسمىي ئىشلىتىشكە كىرىشتۈرۈلىدۇ.

سۇ يولى قۇرۇلۇشى ئورۇنلىرى سۇ يولى قۇرۇلۇشى پۈتۈپ تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشتا لاياقەتلىك بولغان كۈندىن باشلاپ 60 كۈن ئىچىدە، قۇرۇلۇش پۈتۈپ ئۆلچەش خەرىتىسىنى سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارماققا يوللىشى كېرەك.
دېڭىز بويى سۇ يولىنىڭ پۈتكەن ئۆلچەش خەرىتىسىنى يەنە دېڭىز ئارمىيەسىنىڭ دېڭىز قاتنىشى كاپالەت تارمىقىغا يوللاش كېرەك.

14-ماددا سۇ يولى قۇرۇلۇشى قىلغاندا دەريا ئەھۋالىنىڭ مۇقىملىقىنى قوغداش، كەلكۈندىن مۇداپىئەلىنىش تەلىپىگە ئۇيغۇن كېلىش كېرەك، قانۇن بويىچە قۇرۇلغان باشقا قۇرۇلۇش ياكى ئەسلىھەلەرنىڭ بىخەتەرلىكىگە خەۋپ يەتكۈزۈشكە بولمايدۇ.
سۇ يولى قۇرۇلۇشى سەۋەبىدىن قانۇن بويىچە قۇرۇلغان باشقا قۇرۇلۇش ياكى ئەسلىھەلەر بۇزۇلۇپ قالسا، سۇ يولى قۇرۇلۇشى ئورنى ئەسلىگە كەلتۈرۈشى ياكى قانۇن بويىچە تۆلەم بېرىشى كېرەك.

تۆتىنچى باب سۇ يولىنى ئاسراش

15-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ قاتناش-تىرانسپورت مەسئۇل تارمىقى سۇ يولىنى ئاسراش تېخنىكا قائىدىسىنى تۈزۈشى كېرەك.

سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارماق سۇ يولىنى ئاسراش تېخنىكا قائىدىسى بويىچە سۇ يولىنى ئاسراپ، سۇ يولىنىڭ ياخشى قاتناش تېخنىكا ھالىتىدە تۇرۇشىغا كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

16-ماددا سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارماق سۇ يولىنىڭ ھازىرقى ئەھۋالى، تېخنىكا دەرىجىسى ياكى سۇ يولىنىڭ تەبىئىي شارائىتىغا ئاساسەن سۇ يولىنى ئاسراش ئۆلچىمى ۋە ئىچكى دەريا سۇ يولى خەرىتىسىنى بېكىتىشى ھەمدە ئېلان قىلىشى كېرەك.

سۇ يولىنى ئاسراش ئۆلچىمى سۇ يولىنىڭ ئوخشاش بولمىغان سۇ ئورنى مەزگىلىدە ساقلاشقا تېگىشلىك سۇ چوڭقۇرلۇقى، كەڭلىكى، ئېگىلىش رادىئۇسى قاتارلىق تېخنىكا تەلىپىنى كۆرسىتىدۇ.

17-ماددا سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارماق گوۋۇيۈەننىڭ قاتناش-تىرانسپورت مەسئۇل تارمىقىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە سۇ يولىنى چارلاپ، سۇ يولىنىڭ ئەمەلىي ئۆلچىمىنىڭ سۇ يولىنى ئاسراش ئۆلچىمىگە يەتمەيدىغانلىقى ياكى پاراخوتلارنىڭ قاتناش بىخەتەرلىكىگە كاپالەتلىك قىلىش تەلىپىگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغان باشقا ئەھۋاللارنىڭ بارلىقىنى بايقىسا، ئاسراپ، سۇ يولى ئۇقتۇرۇشىنى ۋاقتىدا ئېلان قىلىشى ھەمدە دېڭىز ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتىغا ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىشى كېرەك.

18-ماددا دېڭىز ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتى سۇ يولى بۇزۇلۇش قاتارلىق قاتناش بىخەتەرلىكىگە خەۋپ يەتكۈزىدىغان ئەھۋاللارنى بايقىغاندا، سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارماققا ۋاقتىدا خەۋەرلەندۈرۈشى ھەمدە زۆرۈر بىخەتەرلىك كاپالەت تەدبىرلىرىنى قوللىنىشى كېرەك.

باشقا ئورۇن ۋە خادىملار سۇ يولىنىڭ بۇزۇلۇش قاتارلىق قاتناش بىخەتەرلىكىگە خەۋپ يەتكۈزىدىغان ئەھۋاللارنى بايقىسا، سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارماق ياكى دېڭىز ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتىغا ۋاقتىدا دوكلات قىلىشى كېرەك.

19-ماددا سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارماق سۇ يولىنى ئاسراش مەشغۇلاتىنى مۇۋاپىق ئورۇنلاشتۇرۇپ، قاتناشقا چەك قويىدىغان مەركەزلىك مەشغۇلات ۋە قاتناش يۇقىرى پەللە مەزگىلىدە مەشغۇلات قىلىشتىن ساقلىنىشى كېرەك.

سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارماقلار سۇ يوللىرىنى راۋانلاشتۇرۇش، توسالغۇلارنى تازىلاش قاتارلىق قاتناشقا تەسىر يەتكۈزىدىغان سۇ يوللىرىنى ئاسراش پائالىيەتلىرىنى ئېلىپ بارغاندا ياكى قاتناشقا ھەقىقەتەن چەك قويىدىغان ئاسراش مەشغۇلاتى قىلىشقا توغرا كەلسە، ئېنىق مەشغۇلات بەلگىسى ئورنىتىپ، زۆرۈر بىخەتەرلىك تەدبىرى قوللىنىشى ھەمدە دېڭىز ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتىغا ئالدىن ئۇقتۇرۇش قىلىشى كېرەك،
ئۆتۈۋاتقان پاراخوتلارنىڭ قاتنىشىغا ۋە قانۇن بويىچە قۇرۇلغان قۇرۇلۇش ئەسلىھەلىرىنىڭ بىخەتەرلىكىگە كاپالەتلىك قىلىش.
ئاسراش مەشغۇلاتى ئاخىرلاشقاندىن كېيىن، سۇ يولىنىڭ قاتناش شارائىتىغا تەسىر يەتكۈزىدىغان مەشغۇلات بەلگىسى ۋە باشقا قالدۇقلارنى ۋاقتىدا تازىلاپ، نورمال قاتناشنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش كېرەك.

20-ماددا سۇ يولىنى ئاسراش مەشغۇلاتى سۇ يولىنىڭ توسۇلۇپ قېلىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىش ئېھتىمالى بولسا، سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا ئالاقىدار تارماق دېڭىز ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتى بىلەن بىرلىكتە ئالاقىدار رايوندىكى سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارماق ۋە دېڭىز ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتىغا ئالدىن ئۇقتۇرۇپ، پاراخوتلارنى راۋانلاشتۇرۇش لايىھەسىنى ئورتاق تۈزۈشى ھەمدە جەمئىيەتكە ئېلان قىلىشى كېرەك.

21-ماددا تەبىئىي ئاپەت، ھادىسە، ئاپەت قاتارلىق تاسادىپىي ۋەقەلەر سەۋەبىدىن سۇ يولى بۇزۇلغان، توسۇلۇپ قالغان بولسا، سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارماق تاسادىپىي ۋەقەلەرگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش لايىھەسى بويىچە تېزدىن ئەسلىگە كەلتۈرۈشى، جىددىي راۋانلاشتۇرۇشى كېرەك؛
زۆرۈر تېپىلغاندا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى تېزدىن ئەسلىگە كەلتۈرۈشكە، جىددىي راۋانلاشتۇرۇشقا تەشكىللەيدۇ.

پاراخوت، ئەسلىھە ياكى باشقا جىسىملار سۇ يولى سۇ رايونىغا چۆكۈپ كېتىپ، سۇ يولىنىڭ راۋانلىقى ۋە قاتناش بىخەتەرلىكىگە تەسىر يەتكۈزسە، ئۇنىڭ ئىگىدارى ياكى باشقۇرغۇچىسى سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارماق ۋە دېڭىز ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتىغا دەرھال دوكلات قىلىشى، بەلگىلىمە بويىچە سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا ئىگە تارماق ياكى دېڭىز ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ئورگىنىغا ۋاكالىتەن بەلگە ئورنىتىشنى ئۆزى ياكى ھاۋالە قىلىشى كېرەك،
ھەمدە دېڭىز ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتى بەلگىلىگەن ۋاقىت ئىچىدە سۈزۈپ تازىلىشى كېرەك.

22-ماددا يۈرۈش بەلگىسىنى ئورنىتىش، ئاسراش، قوغداش ۋە باشقۇرۇش مۇناسىۋەتلىك قانۇن، مەمۇرىي نىزام ۋە دۆلەت ئۆلچىمى ياكى ساھە ئۆلچىمىدىكى بەلگىلىمە بويىچە ئىجرا قىلىنىدۇ.

23-ماددا قىسىملار ۋەزىپە ئىجرا قىلىش، ئۇرۇش تەييارلىقى مەشىقىدە سۇ يولى ئىشلىتىشكە توغرا كەلسە، سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارماق زۆرۈر مەدەت ۋە ياردەم بېرىشى كېرەك.

بەشىنچى باب سۇ يولىنى قوغداش

24-ماددا سۇ يولىدىن ھالقىپ ئۆتىدىغان، كېسىپ ئۆتىدىغان كۆۋرۈك، تونېل، تۇرۇبا يولى، كابېل قاتارلىق ئىمارەت، قۇرۇلمىلار شۇ سۇ يولىنىڭ تەرەققىيات يىرىك پىلانىدىكى تېخنىكا دەرىجىسىنىڭ قاتناشنىڭ پاكىز ئېگىزلىكى، پاكىز كەڭلىكى، كۆمۈش چوڭقۇرلۇقى قاتارلىق سۇ يولى قاتناش شارائىتىغا بولغان تەلىپىگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك.

25-ماددا سۇ قاتنىشى دەرياسىدا مەڭگۈلۈك دەريا توسمىسى ياسىغاندا، قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇن سۇ يولى تەرەققىيات يىرىك پىلانىنىڭ تېخنىكا دەرىجىسى بويىچە سۇ قاتنىشى ئىمارىتى سېلىشى كېرەك.
قاتناش ئىمارىتىنى ئاساسىي گەۋدە قۇرۇلۇشى بىلەن ماس قەدەمدە پىلانلاش، ماس قەدەمدە لايىھەلەش، ماس قەدەمدە قۇرۇش، ماس قەدەمدە تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىش، ماس قەدەمدە ئىشلىتىشكە كىرىشتۈرۈش كېرەك.

توسما قۇرۇلۇشى مەزگىلىدە سۇ يولىنىڭ ئەسلىدىكى قاتناش ئىقتىدارىنى ساقلاش قىيىن بولسا، قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇن ۋاقىتلىق سۇ يولى ياساش، توسما ئۆرۈپ يۆتكەشنى ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىق قۇتقۇزۇش تەدبىرلىرىنى قوللىنىشى كېرەك، كېرەكلىك خىراجەتنى قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇن ئۈستىگە ئالىدۇ.

قاتناش باشلانمايدىغان دەريالاردا چۈشۈرگە قۇرغاندىن كېيىن قاتناش باشلانسا بولىدۇ، چۈشۈرگە قۇرغۇچى ئورۇن قاتناش ئىمارىتى سېلىشى ياكى قاتناش ئىمارىتى ئورنىنى ئالدىن قالدۇرۇشى كېرەك، قاتناش ئىمارىتى قۇرۇلۇشى خىراجىتىنى دۆلەت ئايرىم بەلگىلىگەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، قاتناش-تىرانسپورت مەسئۇل تارمىقى ئۈستىگە ئالىدۇ.

قاتناش ئىمارىتىنى يۈرۈشتۈرۈشتە پاراخوتلارنىڭ يۈرۈش ئېھتىياجىغا ماسلىشىش، يۈرۈش لايىھەسىنى سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارماقنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىش ھەمدە ئېلان قىلىش كېرەك.
قاتناش ئىمارىتىنى سالغۇچى ئورۇن ياكى باشقۇرغۇچى ئورۇن قاتناش ئىمارىتىنى بەلگىلىمە بويىچە ئاسراپ، ئاسراپ، ئۇنىڭ نورمال يۈرۈشۈشىنى ساقلىشى كېرەك.

26-ماددا سۇ يولىنى قوغداش دائىرىسىدە دەريا بويىدىكى، كۆل بويىدىكى، دېڭىز بويىدىكى ئىمارەت ياكى قۇرۇلما قۇرۇشتا، شۇ سۇ يولىنىڭ قاتناش شارائىتىدىكى تەلەپكە ئۇيغۇن بولۇشى كېرەك.

سۇ يولىنى قوغداش دائىرىسىنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ قاتناش-تىرانسپورت مەسئۇل تارمىقى سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ياكى ۋادى باشقۇرۇش ئاپپاراتى، زېمىن بايلىقى مەسئۇل تارمىقى بىلەن بىرلىكتە سۇ يولى تەرەققىيات يىرىك پىلانىنىڭ تېخنىكا دەرىجىسى ۋە سۇ يولىنى قوغداش ئەمەلىي ئېھتىياجىغا ئاساسەن بېكىتىپ، شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىگە تەستىقلاپ ئېلان قىلدۇرىدۇ.
گوۋۇيۈەننىڭ قاتناش-تىرانسپورت مەسئۇل تارمىقى بىۋاسىتە باشقۇرىدىغان سۇ يولىنىڭ سۇ يولىنى قوغداش دائىرىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ قاتناش-تىرانسپورتقا مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى، گوۋۇيۈەننىڭ دۆلەت زېمىن بايلىقى مەسئۇل تارمىقى ۋە ئالاقىدار ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى بىلەن بىرلىكتە بېكىتىپ ئېلان قىلىدۇ.
سۇ يولىنى قوغداش دائىرىسى دېڭىز تەۋەسى، مۇھىم بېلىقچىلىق سۇ رايونىغا چېتىلسا، يەنە ئايرىم-ئايرىم ھالدا تەڭ دەرىجىلىك دېڭىز-ئوكيان مەسئۇل تارمىقى، بېلىقچىلىق مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بىلەن بىرلىكتە بېكىتىش كېرەك.

27-ماددا قۇرۇلۇش قىلىش مۇشۇ قانۇننىڭ 24-، 25-ماددا 1-تارمىقى، 26-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن قۇرۇلۇشلار ( تۆۋەندە قىسقارتىلىپ سۇ يولىغا مۇناسىۋەتلىك قۇرۇلۇشلار دېيىلىدۇ )، قانۇن، مەمۇرىي نىزاملار ياكى گوۋۇيۈەننىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە ئېلىپ بېرىلغان كەلكۈندىن مۇداپىئەلىنىش، سۇ بىلەن تەمىنلەش قاتارلىق ئالاھىدە قۇرۇلۇشلاردىن باشقا، قۇرۇلۇش سەۋەبىدىن سۇ يولىنىڭ قاتناش شارائىتىنى تۆۋەنلىتىشكە بولمايدۇ.

28-ماددا قۇرۇلۇش سۇ يولىغا مۇناسىۋەتلىك قۇرۇلۇشلاردا، قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇن قۇرۇلۇش مۇمكىنچىلىكىنى تەتقىق قىلىش باسقۇچىدا قۇرۇلۇش تۈرىنىڭ سۇ يولى قاتناش شارائىتىغا بولغان تەسىرىگە قارىتا باھالاش ئېلىپ بېرىشى ھەمدە تەكشۈرۈپ بېكىتىش ھوقۇقى بار قاتناش-تىرانسپورت مەسئۇل تارمىقى ياكى سۇ يولى باشقۇرۇش ئاپپاراتىنىڭ تەكشۈرۈشىگە يوللىشى كېرەك، لېكىن تۆۋەندىكى قۇرۇلۇشلار بۇنىڭ سىرتىدا :

( 1 ) دەريا بويىدىكى، كۆل بويىدىكى ئوتتۇرا، كىچىك دەريا ئېقىنلىرىنى تۈزەش قۇرۇلۇشى؛

( 2 ) سۇ قاتنىمايدىغان دەريالاردا ياسالغان سۇ قۇرۇلۇشلىرى؛

( 3 ) ھازىر بار بولغان سۇ قۇرۇلۇشىدىكى سۇ بۇزۇۋېتىشنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش، خەتەرنى تۈگىتىپ پۇختىلاش، قاتناش ئىمارىتى ۋە سۇ يولىنىڭ ئەسلىدىكى قاتناش شارائىتىنى ئۆزگەرتمەيدىغان يېڭىلاش، ئۆزگەرتىش قاتارلىق سۇ يولىنىڭ قاتناش شارائىتىغا تەسىر يەتكۈزمەيدىغان قۇرۇلۇشلار.

قۇرۇلۇش قىلدۇرغۇچى ئورۇن يوللىغان سۇ يولىنىڭ قاتناش شارائىتىغا تەسىر كۆرسىتىدىغان باھالاش ماتېرىيالى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن كەلمىسە، تولۇقلاپ ياكى تۈزىتىپ، قايتىدىن تەكشۈرۈش تارمىقىنىڭ تەكشۈرۈشىگە يوللىسا بولىدۇ.

سۇ يولىنىڭ قاتناش شارائىتىنىڭ تەسىرىنى باھالاتمىغان ياكى تەكشۈرۈش تارمىقىنىڭ تەكشۈرۈشى ئارقىلىق قۇرۇلۇش تۈرى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن كەلمەيدۇ، دەپ قارىغان بولسا، قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇن قۇرۇلۇش قىلسا بولمايدۇ.
ھۆكۈمەت مەبلەغ سالغان تۈردە سۇ يولى قاتناش شارائىتىنىڭ تەسىرىنى باھالاتمىغان ياكى تەكشۈرۈش تارمىقى تەكشۈرۈپ قۇرۇلۇش تۈرى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن كەلمەيدۇ، دەپ قارىغان بولسا، قۇرۇلۇش تۈرىنى تەستىقلاشقا مەسئۇل تارماق تەستىقلىمايدۇ.

29-ماددا گوۋۇيۈەن ياكى گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارمىقى تەستىقلىغان، تەستىقلىغان قۇرۇلۇش تۈرلىرى، شۇنىڭدەك گوۋۇيۈەننىڭ قاتناش-تىرانسپورت مەسئۇل تارمىقى بىۋاسىتە باشقۇرىدىغان سۇ يولىغا مۇناسىۋەتلىك قۇرۇلۇش تۈرلىرىنىڭ سۇ يولى قاتناش شارائىتىنىڭ تەسىرىنى باھالاشنى گوۋۇيۈەننىڭ قاتناش-تۆمۈريول مەسئۇل تارمىقى تەكشۈرىدۇ؛
باشقا قۇرۇلۇش تۈرلىرىدىكى سۇ يولى قاتناش شارائىتىنىڭ تەسىرىنى باھالاشتا، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ قاتناش-تىرانسپورت مەسئۇل تارمىقى ياكى سۇ يولى باشقۇرۇش ئاپپاراتى تەكشۈرىدۇ.

30-ماددا سۇ يولىدىكى قوشنا دەريا توسمىسى ئارىسىدىكى سۇ يولى قاتناش سۇ ئورنىنى جىپسىلاشتۇرۇش دۆلەت بەلگىلىگەن قاتناش ئۆلچىمى ۋە تېخنىكا تەلىپىگە ئۇيغۇن بولۇشى كېرەك.
سۇ يولى ۋە ئۇنىڭ يۇقىرى ئېقىنىدىكى تارماق ئېقىنلارغا جايلاشقان سۇ قۇرۇلۇشىدا لايىھەلەش، قۇرۇلۇش قىلىش ۋە ئورۇنلاشتۇرۇپ يۈرۈشتۈرۈش جەريانىدا تۆۋەن ئېقىن سۇ يولىنىڭ لايىھەدىكى ئەڭ تۆۋەن سۇ ئورنى ئېھتىياجلىق بولغان تۆۋەنگە قويۇپ بېرىش مىقدارىنى بىرتۇتاش ئويلىشىش كېرەك، لېكىن سۇ رايى شارائىتى ئەمەلىي ئۆلچەمدىن ئېشىپ كەتكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

تۆۋەن ئېقىن سۇ يولى قاتنىشىغا كېرەكلىك ئەڭ ئاز تۆۋەنگە قويۇپ بېرىش مىقدارى ھەمدە سۇ يولىنىڭ قاتناش شارائىتى يول قويىدىغان سۇ ئورنىنىڭ ئۆزگىرىشىنى بېكىتىشكە كاپالەتلىك قىلىشتا، سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارماقتىن پىكىر ئېلىش كېرەك.

سۇ قۇرۇلۇشىدا ئېقىننى زور دەرىجىدە ئازايتىشقا ياكى ئېقىم مىقدارىنى زور دەرىجىدە چىقىرىۋېتىشكە توغرا كەلسە، سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارماق ۋە دېڭىز ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتىغا ئالدىن ئۇقتۇرۇپ، پاراخوتلارغا مۇۋاپىق ۋاقىت قالدۇرۇش كېرەك.

31-ماددا سۇ يولىغا مۇناسىۋەتلىك قۇرۇلۇش سۇ يولىنىڭ نورمال ئىقتىدارىغا تەسىر يەتكۈزسە، سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارماق، دېڭىز ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتى ئېھتىياجغا ئاساسەن يۈرۈش بەلگىسى ياكى سۇ يولىنىڭ ئورنى، يۆنىلىشىنى ۋاقىتلىق تەڭشىشى كېرەك؛
تەسىرى تۈگىگەندىن كېيىن ۋاقتىدا ئەسلىگە كەلتۈرۈش كېرەك.
كېرەكلىك خىراجەتنى قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇن ئۈستىگە ئالىدۇ، لېكىن كەلكۈندىن مۇداپىئەلىنىش-خەتەردىن قۇتقۇزۇش قۇرۇلۇشى سەۋەبىدىن تەڭشەلگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

32-ماددا سۇ يولىغا مۇناسىۋەتلىك قۇرۇلۇش پۈتۈپ تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشتىن بۇرۇن، قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇن سۇ يولىنىڭ قاتناش شارائىتىغا تەسىر يەتكۈزىدىغان ۋاقىتلىق ئەسلىھەلەر ۋە ئۇنىڭ قالدۇقلىرىنى ۋاقتىدا تازىلىشى كېرەك.

33-ماددا سۇ يولى بىلەن مۇناسىۋەتلىك قۇرۇلۇش پائالىيىتىدە سۇ يولى بىخەتەرلىكىگە خەۋپ يەتكۈزۈشكە بولمايدۇ.

سۇ يولىغا مۇناسىۋەتلىك قۇرۇلۇش پائالىيىتى سۇ يولىنى بۇزۇۋەتكەن بولسا، قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇن ئەسلىگە كەلتۈرۈشى ياكى قانۇن بويىچە تۆلەم بېرىشى كېرەك.

34-ماددا سۇ قاتنىشى رايونىدا كۆۋرۈك قاتارلىق ئىمارەت سېلىشتا، قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇن دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى ۋە تېخنىكا تەلىپى بويىچە يۈرۈش بەلگىسى قاتارلىق ئەسلىھەلەرنى ئورنىتىشى ھەمدە مۇناسىپ خىراجەتنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

كۆۋرۈك رايونىدىكى سۇ ئۈستى ئاۋىياتسىيە بەلگىسىنى سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارماق، دېڭىز ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتى باشقۇرۇش-ئاسراشقا مەسئۇل بولىدۇ.

35-ماددا سۇ يولى قاتناش بىخەتەرلىكىگە خەۋپ يەتكۈزىدىغان تۆۋەندىكى قىلمىشلار مەنئى قىلىنىدۇ :

( 1 ) سۇ يولىغا بېلىقچىلىق سايمانلىرى ياكى سۇ مەھسۇلاتلىرى باقمىچىلىق ئەسلىھەلىرى ئورناتقانلار؛

( 2 ) سۇ يولى ۋە سۇ يولىنى قوغداش دائىرىسىدە قۇم-شېغىل، توپا، ئەخلەت ۋە باشقا تاشلاندۇقلارنى تۆككەنلەر؛

( 3 ) قاتناش بىناسى ۋە ئۇنىڭ يول باشلاش يولى ۋە كېمە-پاراخوتلارنى ئورۇنلاشتۇرۇش رايونىدا يۈك قاچىلاش-چۈشۈرۈش، سۇدا ماي قاچىلاش، كېمە-پاراخوتنى رېمونت قىلىش، بېلىق تۇتۇش قاتارلىقلار بىلەن شۇغۇللىنىپ، قاتناش ئىمارىتىنىڭ نورمال يۈرۈشۈشىگە تەسىر يەتكۈزگەنلەر؛

( 4 ) سۇ يولى ئەسلىھەلىرىنىڭ بىخەتەرلىكىگە خەۋپ يەتكۈزگەنلەر؛

( 5 ) سۇ يولىنىڭ قاتناش بىخەتەرلىكىگە خەۋپ يەتكۈزىدىغان باشقا قىلمىشلار.

36-ماددا دەريادىن قۇم قېزىشتا مۇناسىۋەتلىك قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە ئىش كۆرۈش كېرەك.
دەريا يولىدا قانۇن بويىچە بېكىتىلگەن قۇم-شېغىل ئېلىش مەنئى قىلىنغان رايوندىن قۇم ئېلىش، كىنىشكىسىز قۇم ئېلىش، تەستىقلانمىغان دائىرە ۋە مەشغۇلات ئۇسۇلى بويىچە قۇم ئېلىش قاتارلىق قانۇنسىز قۇم ئېلىش قىلمىشلىرى مەنئى قىلىنىدۇ.

سۇ يولى ۋە سۇ يولىنى قوغداش دائىرىسىدە قۇم قېزىش، سۇ يولىنىڭ قاتناش شارائىتىغا زىيان يەتكۈزمەسلىك كېرەك.

37-ماددا بۇ قانۇن يولغا قويۇلۇشتىن بۇرۇن ياسالغان دەريا توسۇش توسمىسى سۇ قاتنىشىنىڭ ئۈزۈلۈپ قېلىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىپ، قاتناشنى ئەسلىگە كەلتۈرۈشكە ھەمدە قاتناش بىناسى سېلىش شارائىتىنى ھازىرلاشقا توغرا كەلسە، تەرەققىيات-ئىسلاھات تارمىقى سۇ مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى، قاتناش-تىرانسپورت مەسئۇل تارمىقى بىلەن بىرلىكتە قاتناشنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش لايىھەسىنى ئوتتۇرىغا قويۇپ، شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ قارار قىلىشىغا يوللايدۇ.

6-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

38-ماددا سۇ يولى قۇرۇلۇشى، تەكشۈرۈش، لايىھەلەش، قۇرۇلۇش قىلىش، نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش ئورۇنلىرىدىن سۇ يولى قۇرۇلۇشى پائالىيىتىدە مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلغانلىرىغا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ قاتناش-تىرانسپورت مەسئۇل تارمىقى خېرىدار چاقىرىش، خېرىدار چىقىش ۋە قۇرۇلۇش قىلىشنى باشقۇرۇشقا ئالاقىدار قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە جازا بېرىدۇ.

39-ماددا قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇنلاردىن سۇ يولى قاتناش شارائىتىنىڭ باھالاش ماتېرىيالىنى قانۇن بويىچە يوللىماي تۇرۇپ قۇرۇلۇش باشلىغانلىرىنى تەكشۈرۈپ بېكىتىش ھوقۇقى بار قاتناش-تىرانسپورت مەسئۇل تارمىقى ياكى سۇ يولى باشقۇرۇش ئاپپاراتى قۇرۇلۇشنى توختىتىشقا، بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە رەسمىيەتنى تولۇقلاپ بېجىرىشكە بۇيرۇيدۇ، 30 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
مۇددەت ئۆتسىمۇ رەسمىيەتنى تولۇقلاپ بېجىرمەي داۋاملىق قۇرۇلۇش قىلغانلارنى تەكشۈرۈپ بېكىتىش ھوقۇقى بار قاتناش-تىرانسپورت مەسئۇل تارمىقى ياكى سۇ يولىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتى ئەسلىي ھالىتىگە كەلتۈرۈشكە بۇيرۇيدۇ، 200 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 500 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ.

يوللىغان سۇ يولىنىڭ قاتناش شارائىتىنىڭ تەسىرىنى باھالاش ماتېرىيالى تەكشۈرۈشتىن ئۆتمىگەن، قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇن قۇرۇلۇش باشلىغان بولسا، تەكشۈرۈپ بېكىتىش ھوقۇقى بار قاتناش-تىرانسپورت مەسئۇل تارمىقى ياكى سۇ يولىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتى قۇرۇلۇشنى توختىتىپ ئەسلىي ھالىتىگە كەلتۈرۈشكە بۇيرۇيدۇ، 200 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 500 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ.

سۇ يولىنىڭ قاتناش شارائىتىنىڭ تەسىرىنى باھالاش بەلگىلىمىسىگە خىلاپلىق قىلىپ قۇرۇلغان تۈرلەر سۇ يولىنىڭ قاتناش شارائىتىنى ئېغىر دەرىجىدە تۆۋەنلىتىۋەتكەن بولسا، ئالدىنقى ئىككى تارماقتا بەلگىلەنگەن قاتناش-تىرانسپورت مەسئۇل تارمىقى ياكى سۇ يولىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە قۇتقۇزۇش تەدبىرى قوللىنىشقا ياكى چۇۋۇۋېتىشكە بۇيرۇيدۇ؛
مۇددەت ئۆتسىمۇ قۇتقۇزۇش تەدبىرى قوللانمىسا ياكى چۇۋۇمىسا، قاتناش-تىرانسپورت مەسئۇل تارمىقى ياكى سۇ يولى باشقۇرۇش ئاپپاراتى ۋاكالىتەن قۇتقۇزۇش تەدبىرى قوللىنىدۇ ياكى قانۇن بويىچە چۇۋۇشقا تەشكىللەيدۇ، كېرەكلىك خىراجەتنى قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇن ئۈستىگە ئالىدۇ.

40-ماددا سۇ يولىغا مۇناسىۋەتلىك قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇن مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، سۇ يولىنىڭ قاتناش شارائىتىغا تەسىر يەتكۈزىدىغان ۋاقىتلىق ئەسلىھەلەر ۋە ئۇنىڭ قالدۇقلىرىنى ۋاقتىدا تازىلىمىسا، سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارماق بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تازىلاشقا بۇيرۇيدۇ، 20 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
سۈرۈك ئۆتسىمۇ تازىلىمىغانلارغا 30 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 200 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ ھەمدە سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارماق قانۇن بويىچە تازىلاشقا تەشكىللەيدۇ، كېرەكلىك خىراجەتنى قۇرۇلۇش ئورنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

41-ماددا سۇ قاتنىشى رايونىدا كۆۋرۈك قاتارلىق ئىمارەتلەرنى سالغان، قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇن دېڭىز بەلگىسى قاتارلىق ئەسلىھەلەرنى بەلگىلىمە بويىچە ئورناتمىغان بولسا، سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارماق ياكى دېڭىز ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، 50 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ.

42-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلارنى سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارماق تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئورۇنغا 50 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ، شەخسكە 2000 يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويدى؛
زىيان سالغانلىرى قانۇن بويىچە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ :

( 1 ) سۇ يولىغا بېلىقچىلىق سايمانلىرى ياكى سۇ مەھسۇلاتلىرى باقمىچىلىق ئەسلىھەلىرى ئورناتقانلار؛

( 2 ) سۇ يولى ۋە سۇ يولىنى قوغداش دائىرىسىدە قۇم-شېغىل، توپا، ئەخلەت ۋە باشقا تاشلاندۇقلارنى تۆككەنلەر؛

( 3 ) قاتناش بىناسى ۋە ئۇنىڭ يول باشلاش يولى ۋە كېمە-پاراخوتلارنى ئورۇنلاشتۇرۇش رايونىدا يۈك قاچىلاش-چۈشۈرۈش، سۇدا ماي قاچىلاش، كېمە-پاراخوتنى رېمونت قىلىش، بېلىق تۇتۇش قاتارلىقلار بىلەن شۇغۇللىنىپ، قاتناش ئىمارىتىنىڭ نورمال يۈرۈشۈشىگە تەسىر يەتكۈزگەنلەر؛

( 4 ) سۇ يولى ئەسلىھەلىرىنىڭ بىخەتەرلىكىگە خەۋپ يەتكۈزگەنلەر؛

( 5 ) سۇ يولىنىڭ قاتناش بىخەتەرلىكىگە خەۋپ يەتكۈزىدىغان باشقا قىلمىشلار.

43-ماددا دەريا يولىدا قانۇن بويىچە ئايرىلغان قۇم-شېغىل ئېلىش مەنئى قىلىنغان رايوندىن قۇم ئالغان، كىنىشكىسىز قۇم ئالغان، تەستىقلانغان دائىرە ۋە مەشغۇلات ئۇسۇلىدا قۇم ئېلىش قاتارلىق قانۇنسىز قۇم ئالغانلارغا مۇناسىۋەتلىك قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە جازا بېرىلىدۇ.

مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، سۇ يولى ۋە سۇ يولىنى قوغداش دائىرىسىدە قۇم قېزىپ، سۇ يولىنىڭ قاتناش شارائىتىغا زىيان يەتكۈزگەنلەرنى سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا مەسئۇل تارماق قانۇنغا خىلاپ قىلمىشىنى توختىتىشقا بۇيرۇيدۇ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ، قانۇنسىز قۇم قېزىش پاراخوتىنى تۇتۇپ قالسا ياكى مۇسادىرە قىلسا بولىدۇ ھەم 50 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 300 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
زىيان سالغانلار قانۇن بويىچە تۆلەش جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

44-ماددا قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، مۇھىتنى بۇلغىغان، ئېكولوگىيەنى بۇزغان ياكى مۇھىتقا دائىر قانۇنغا خىلاپ باشقا قىلمىش سادىر قىلغانلارغا «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش قانۇنى»قاتارلىق قانۇنلاردىكى بەلگىلىمە بويىچە جازا بېرىلىدۇ.

45-ماددا قاتناش-تىرانسپورت مەسئۇل تارمىقى، شۇنىڭدەك باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلار مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلمىسا، بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمغا ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ.

سۇ يولىنى باشقۇرۇشقا مەسئۇل ئاپپارات مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلمىسا، ئۇنىڭ يۇقىرى دەرىجىلىك مەسئۇل تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىم ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلىرىغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ.

46-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ئامانلىق باشقۇرۇشقا خىلاپ قىلمىش شەكىللەندۈرگەنلەرگە قانۇن بويىچە ئامانلىق باشقۇرۇش جازاسى بېرىلىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

7-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

47-ماددا ھەربىي پورت، بېلىقچىلىق پورتىغا كىرىپ چىقىدىغان مەخسۇس سۇ يوللىرىغا بۇ قانۇن تەتبىقلانمايدۇ.
مەخسۇس سۇ يولىنى مەخسۇس تارماق باشقۇرىدۇ.

48-ماددا بۇ قانۇن 2015-يىل 3-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.