( 2020-يىلى 11-ئاينىڭ 11-كۈنى 13-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 23-يىغىنىدا ماقۇللاندى )

مۇندەرىجە

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

2-باب قوبۇل قىلىشقا ئۆتكۈزۈپ بېرىش

3-باب ھەربىي سەپتىن چېكىنگەنلەرنى ئورۇنلاشتۇرۇش

4-باب تەربىيەلەش-يېتىشتۈرۈش

5-باب ئىشقا ئورۇنلىشىش-ئىگىلىك تىكلەش

6-باب نەپىقە بېرىش-ئېتىبار بېرىش

7-باب تەقدىرلەش، رىغبەتلەندۈرۈش

سەككىزىنچى باب مۇلازىمەت قىلىش ۋە باشقۇرۇش

9-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

10-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

1-ماددا بۇ قانۇن سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى كاپالەتلەندۈرۈش خىزمىتىنى كۈچەيتىش، سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش، ھەربىيلەرنى پۈتۈن جەمئىيەت ھۆرمەتلەيدىغان كەسىپكە ئايلاندۇرۇش مەقسىتىدە، ئاساسىي قانۇنغا بىنائەن چىقىرىلدى.

2-ماددا بۇ قانۇندا ئېيتىلغان ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر جۇڭگو خەلق ئازادلىق ئارمىيەسىدىن قانۇن بويىچە ئارمىيەدىن چېكىنگەن ئوفىتسېرلار، جۈنشى ۋە مەجبۇرىيەت ئۆتىگۈچى ئەسكەرلەر قاتارلىق خادىملارنى كۆرسىتىدۇ.

3-ماددا سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەر دۆلەت مۇداپىئەسى ۋە ئارمىيە قۇرۇلۇشىغا مۇھىم تۆھپە قوشتى، ئۇلار سوتسىيالىستىك زامانىۋىلاشتۇرۇش قۇرۇلۇشىدىكى مۇھىم كۈچ.

ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى ھۆرمەتلەش، ئۇلارغا كۆيۈنۈش پۈتكۈل جەمئىيەتنىڭ ئورتاق مەسئۇلىيىتى.
دۆلەت ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرگە كۆڭۈل بۆلىدۇ ۋە ئېتىبار بېرىدۇ، ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى كاپالەتلەندۈرۈش سىستېمىسى قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىپ، ھەربىيدىن قايتقانلارنىڭ قانۇن بويىچە مۇناسىپ ھوقۇق-مەنپەئەتتىن بەھرىمەن بولۇشىغا كاپالەتلىك قىلىدۇ.

4-ماددا سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى كاپالەتلەندۈرۈش خىزمىتىدە جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ رەھبەرلىكىدە چىڭ تۇرۇلىدۇ، ئىقتىسادىي، ئىجتىمائىي تەرەققىيات ئۈچۈن مۇلازىمەت قىلىش، دۆلەت مۇداپىئەسى ۋە ئارمىيە قۇرۇلۇشى ئۈچۈن مۇلازىمەت قىلىش فاڭجېنىدا چىڭ تۇرۇلىدۇ.ئادەمنى ئاساس قىلىش، تۈرگە ئايرىپ كاپالەتلەندۈرۈش، مۇلازىمەتنى ئالدىنقى ئورۇنغا قويۇش، قانۇن بويىچە باشقۇرۇش پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلىنىدۇ.

5-ماددا سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى كاپالەتلەندۈرۈش ئىقتىسادىي تەرەققىياتقا، جەمئىيەتنىڭ ئىلگىرىلىشىگە ئۇيغۇنلىشىشى كېرەك.

سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى ئورۇنلاشتۇرۇش خىزمىتىدە ئاشكارا، ئادىل، ھەققانىي بولۇش كېرەك.

ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنىڭ سىياسىي تەمىناتى، تۇرمۇش تەمىناتى ھەربىي خىزمەت ئۆتەۋاتقان مەزگىلدە قوشقان تۆھپىسى بىلەن باغلىنىشلىق بولىدۇ.

دۆلەت ئۇرۇشقا قاتناشقان ۋە ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرگە ئالاھىدە ئېتىبار بېرىش مېخانىزمى ئورنىتىدۇ.

6-ماددا سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەر خەلق ئارمىيەسىنىڭ ئېسىل ئەنئەنىسىنى داۋاملىق جارى قىلدۇرۇپ، ئاساسىي قانۇن ۋە قانۇن-نىزاملارغا نەمۇنىلىك بىلەن رىئايە قىلىپ، ھەربىي مەخپىيەتلىكنى ساقلاپ، سوتسىيالىستىك يادرولۇق قىممەت قارىشىنى ئەمەلىيەتتە كۆرسىتىپ، سوتسىيالىستىك زامانىۋىلاشتۇرۇش قۇرۇلۇشىغا ئاكتىپ قاتنىشىشى كېرەك.

7-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ ھەربىيدىن چېكىنگەنلەر خىزمىتى مەسئۇل تارمىقى پۈتۈن مەملىكەتنىڭ ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى كاپالەتلەندۈرۈش خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ھەربىيدىن چېكىنگەنلەر خىزمىتى مەسئۇل تارمىقى شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى كاپالەتلەندۈرۈش خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.

مەركەز ۋە دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك ئورگانلىرى، مەركىزىي ھەربىي كومىتېتنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى، يەرلىك ھەر دەرىجىلىك مۇناسىۋەتلىك ئورگانلار ئۆز مەسئۇلىيىتى دائىرىسىدە ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى كاپالەتلەندۈرۈش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشى كېرەك.

ئارمىيەدىكى ھەر دەرىجىلىك ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرگە مۇناسىۋەتلىك خىزمەتلەرگە مەسئۇل تارماقلار ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ ھەربىيدىن چېكىنگەنلەر خىزمىتىگە مەسئۇل تارماقلىرى بىلەن زىچ ماسلىشىپ، ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى كاپالەتلەندۈرۈش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشى كېرەك.

8-ماددا دۆلەت سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى كاپالەتلەندۈرۈش خىزمىتىنى ئۇچۇرلاشتۇرۇش قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىپ، سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرگە ئارخىپ تۇرغۇزۇپ كارتا بېجىرىش، مۇناسىۋەتلىك تارماقلار ئارا ئۇچۇردىن تەڭ بەھرىمەن بولۇشنى ئىشقا ئاشۇرۇپ، سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەر كاپالىتى ئىقتىدارىنى ئۆستۈرۈشكە مەدەت بېرىدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەر خىزمىتى مەسئۇل تارمىقى مەركەز ۋە دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك ئورگانلىرى، مەركىزىي ھەربىي كومىتېتنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى بىلەن زىچ ماسلىشىپ، ئۇچۇر سانلىق مەلۇمات سىستېمىسىنى قۇرۇش، ئاسراش، قوللىنىش ۋە ئۇچۇر بىخەتەرلىكىنى باشقۇرۇش قاتارلىق خىزمەتلەرنى بىرتۇتاش پىلانلاپ ياخشى ئىشلىشى كېرەك.

9-ماددا سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى كاپالەتلەندۈرۈش خىزمىتىگە كېرەكلىك خىراجەتنى مەركەز مالىيەسى بىلەن يەرلىك مالىيە ئورتاق ئۈستىگە ئالىدۇ.
ھەربىي سەپتىن چېكىنگەنلەرنى ئورۇنلاشتۇرۇش، تەربىيەلەش-يېتىشتۈرۈش، نەپىقە-ئېتىبار بېرىش مەبلىغىنى ئاساسلىقى مەركەز مالىيەسى ئۈستىگە ئالىدۇ.

10-ماددا دۆلەت كارخانا، ئىجتىمائىي تەشكىلات، شەخس قاتارلىق ئىجتىمائىي كۈچلەرنى قانۇن بويىچە ئىئانە قىلىش، فوند تەسىس قىلىش، پىدائىيلىق مۇلازىمىتى قىلىش قاتارلىق ئۇسۇللار ئارقىلىق ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرگە مەدەت ۋە ياردەم بېرىشكە ئىلھاملاندۇرىدۇ ۋە يېتەكلەيدۇ.

11-ماددا ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى كاپالەتلەندۈرۈش خىزمىتىدە گەۋدىلىك تۆھپە قوشقان ئورۇن ۋە شەخسلەر دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە تەقدىرلىنىدۇ، مۇكاپاتلىنىدۇ.

2-باب قوبۇل قىلىشقا ئۆتكۈزۈپ بېرىش

12-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەر خىزمىتى مەسئۇل تارمىقى، مەركىزىي ھەربىي كومىتېتنىڭ سىياسىي خىزمەت تارمىقى، مەركەز ۋە دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك ئورگىنى مەملىكەت بويىچە سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى يىللىق ئۆتكۈزۈپ بېرىش-قوبۇل قىلىش پىلانىنى تۈزۈشى كېرەك.

13-ماددا سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنىڭ ئەسلىدىكى قىسمى سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى ئورۇنلاشتۇرۇلغان جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەر خىزمىتى مەسئۇل تارمىقىغا ئۆتكۈزۈپ بېرىشى، ئورۇنلاشتۇرغان جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ھەربىيدىن چېكىنگەنلەر خىزمىتى مەسئۇل تارمىقى ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى قوبۇل قىلىشقا مەسئۇل بولۇشى كېرەك.

سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى ئورۇنلاشتۇرىدىغان جاي دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە بېكىتىلىدۇ.

14-ماددا ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر بەلگىلەنگەن ۋاقىتتا، ئارمىيە بەرگەن ئارمىيەدىن چېكىنگەنلىك ئىسپاتىنى ئېلىپ ئورۇنلاشقان جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر خىزمىتى مەسئۇل تارمىقىغا بېرىپ تىزىمغا ئالدۇرۇشى كېرەك.

15-ماددا ئورۇنلاشتۇرۇلغان جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ھەربىيدىن چېكىنگەنلەر خىزمىتى مەسئۇل تارمىقى ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى قوبۇل قىلغاندا، ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرگە ئېتىبار بېرىش گۇۋاھنامىسى بېرىدۇ.

ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرگە ئېتىبار بېرىش كىنىشكىسىنى مەملىكەت بويىچە بىرتۇتاش ياساپ تارقىتىدۇ، نومۇر بىرتۇتاش قويۇلىدۇ، باشقۇرۇش، ئىشلىتىش چارىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر خىزمىتى مەسئۇل تارمىقى ئالاقىدار تارماقلار بىلەن بىرلىكتە تۈزىدۇ.

16-ماددا ھەربىيلەر تۇرۇشلۇق قىسىم ھەربىيدىن چېكىنگەندە، ئۇلارنىڭ كادىرلار ئارخىپىنى ئورۇنلاشتۇرۇلغان جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ھەربىيدىن چېكىنگەنلەر خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقىغا ۋاقتىدا ئۆتكۈزۈپ بېرىشى كېرەك.

ئورۇنلاشتۇرۇلغان جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر خىزمىتى مەسئۇل تارمىقى دۆلەتنىڭ كادىرلار ئارخىپىنى باشقۇرۇشقا ئالاقىدار بەلگىلىمىلىرى بويىچە، ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنىڭ كادىرلار ئارخىپىنى قوبۇل قىلىشى، ساقلىشى ھەمدە مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلارغا ئۆتكۈزۈپ بېرىشى كېرەك.

17-ماددا ئورۇنلاشتۇرۇلغان جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە، ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنىڭ نوپۇس رەسمىيىتىنى ۋاقتىدا بېجىرىپ بېرىشى، تەڭ دەرىجىلىك ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقى ياردەم بېرىشى كېرەك.

18-ماددا ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنىڭ ئەسلىدىكى قىسمى ئالاقىدار قانۇن-نىزاملاردىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە، ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر ۋە ھەربىيلەر ئىشقا ئورۇنلاشمىغان جورىسىنىڭ كۈتۈنۈش، داۋالىنىش قاتارلىق ئىجتىمائىي سۇغۇرتا مۇناسىۋىتى ۋە مۇناسىپ مەبلىغىنى ئورۇنلاشتۇرۇلغان جايدىكى ئىجتىمائىي سۇغۇرتا بېجىرىش ئاپپاراتىغا ۋاقتىدا يۆتكەپ بېرىشى كېرەك.

ئورۇنلاشتۇرۇلغان جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ھەربىيدىن چېكىنگەنلەر خىزمىتى مەسئۇل تارمىقى ئىجتىمائىي سۇغۇرتا بېجىرگۈچى ئاپپارات، ئارمىيەنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى بىلەن زىچ ماسلىشىپ، مۇناسىۋەتلىك ئىجتىمائىي سۇغۇرتا مۇناسىۋىتى ۋە مۇناسىپ مەبلەغنى يۆتكەپ داۋاملاشتۇرۇش خىزمىتىنى قانۇن بويىچە ياخشى ئىشلىشى كېرەك.

19-ماددا سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى ئۆتكۈزۈپ بېرىش-قوبۇل قىلىش جەريانىدا ھەربىي خىزمەت ئۆتەشكە ئالاقىدار مەسىلىلەر كۆرۈلسە، ئەسلىدىكى قىسىم مەسئۇل بولۇپ بىر تەرەپ قىلىدۇ؛
ئۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك مەسىلە كۆرۈلسە، ئورۇنلاشتۇرغان جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتى مەسئۇل بولۇپ بىر تەرەپ قىلىدۇ؛
ئۆتكۈزۈپ بېرىش، قوبۇل قىلىش جەھەتتىكى باشقا مەسىلىلەر كۆرۈلسە، ئورۇنلاشتۇرغان جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتى مەسئۇل بولۇپ بىر تەرەپ قىلىدۇ، ئەسلىدىكى قىسىم ماسلىشىدۇ.

ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنىڭ ئەسلىدىكى قىسمى ئەمەلدىن قالدۇرۇلغان ياكى تەۋەلىكى ئۆزگەرتىلگەن، قوشۇۋېتىلگەن بولسا، ئەسلىدىكى قىسىمدىكى يۇقىرى دەرىجىلىك ئورۇن ياكى تەۋەلىكى يۆتكەلگەن، قوشۇۋېتىلگەندىن كېيىنكى ئورۇن ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە بىر تەرەپ قىلىدۇ.

3-باب ھەربىي سەپتىن چېكىنگەنلەرنى ئورۇنلاشتۇرۇش

20-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئۆتكۈزۈپ بېرىش-قوبۇل قىلىش پىلانى بويىچە، سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى ئورۇنلاشتۇرۇش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلەپ، سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەر ئورۇنلاشتۇرۇش ۋەزىپىسىنى ئورۇندىشى كېرەك.

ئورگان، ئاممىۋى تەشكىلات، كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار ۋە ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى قانۇن بويىچە قوبۇل قىلىشى، ئورۇنلاشتۇرۇشى، سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەر ئورۇنلاشتۇرۇشنى قوبۇل قىلىشى كېرەك.

21-ماددا دۆلەت ئارمىيەدىن چېكىنگەن ئوفىتسېرلارنى پېنسىيەگە چىقىش، كەسىپ ئالماشتۇرۇش، ئايمۇئاي ئارمىيەدىن چېكىنىش پۇلى ئېلىش، ئارمىيەدىن قايتىش قاتارلىق ئۇسۇللار ئارقىلىق مۇۋاپىق ئورۇنلاشتۇرىدۇ.

پېنسىيەگە چىقىرىش ئۇسۇلى ئارقىلىق خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇشىغا ئۆتكۈزۈپ بەرگەنلەرنىڭ تەمىناتىنى ئورۇنلاشتۇرغان جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتى دۆلەتنىڭ كاپالەتلەندۈرۈش بىلەن ئىجتىمائىيلاشتۇرۇش مۇلازىمىتىنى بىرلەشتۈرۈش ئۇسۇلى بويىچە مۇلازىمەت قىلىش-باشقۇرۇش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلەيدۇ، تەمىناتىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.

كەسىپ ئالماشتۇرۇش ئۇسۇلى ئارقىلىق ئورۇنلاشتۇرۇلغانلارنى ئورۇنلاشتۇرغان جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتى ئۆزىنىڭ ئەخلاق ۋە ئىقتىدار شارائىتى، شۇنىڭدەك ھەربىي خىزمەت ئۆتەۋاتقان مەزگىلدىكى ۋەزىپىسى، دەرىجىسى، قوشقان تۆھپىسى، ئارتۇقچىلىقى قاتارلىقلار ۋە خىزمەت ئېھتىياجىغا ئاساسەن ئىش ئورنىغا ئورۇنلاشتۇرىدۇ، مۇناسىپ ۋەزىپە دەرىجىسىنى بېكىتىدۇ.

بەلگىلەنگەن مۇددەت ئىچىدە ھەربىي خىزمەت ئۆتەپ، ئايمۇئاي ئارمىيەدىن چېكىنىش پۇلى ئېلىش ئۇسۇلى بىلەن ئورۇنلاشتۇرغانلار دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە ئايمۇئاي ھەربىي خىزمەتتىن چېكىنىش پۇلى ئالىدۇ.

ھەربىي سەپتىن قايتۇرۇش ئۇسۇلىدا ئورۇنلاشتۇرۇلغانلاردىن دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە ھەربىي سەپتىن قايتۇرۇش ھەققى ئېلىنىدۇ.

22-ماددا سەپتىن چېكىنگەن جۈنشىلەرنى دۆلەت ئايمۇئاي سەپتىن چېكىنىش پۇلى ئېلىش، ئۆز ئالدىغا ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇش، خىزمەتكە ئورۇنلاشتۇرۇش، پېنسىيەگە چىقىش، بېقىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللىنىپ مۇۋاپىق ئورۇنلاشتۇرىدۇ.

بەلگىلەنگەن مۇددەت ئىچىدە ھەربىي خىزمەت ئۆتەپ، ئايمۇئاي ئارمىيەدىن چېكىنىش پۇلى ئېلىش ئۇسۇلى بىلەن ئورۇنلاشتۇرغانلار دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە ئايمۇئاي ھەربىي خىزمەتتىن چېكىنىش پۇلى ئالىدۇ.

ھەربىي خىزمەت ئۆتىگەن ۋاقتى بەلگىلەنگەن يىل چېكىگە توشمىغانلار ئۆز ئالدىغا ئىشقا ئورۇنلىشىش شەكلىدە ئورۇنلاشتۇرۇلغانلار بىر قېتىملىق چېكىندۈرۈش پۇلى ئالىدۇ.

خىزمەتكە ئورۇنلاشتۇرۇش ئۇسۇلى ئارقىلىق ئورۇنلاشتۇرۇلغانلىرىنى ئورۇنلاشتۇرغان جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتى ھەربىي خىزمەت ئۆتەۋاتقان مەزگىلدە قوشقان تۆھپىسى، ئارتۇقچىلىقى قاتارلىقلارغا ئاساسەن ئىش ئورنىغا ئورۇنلاشتۇرىدۇ.

پېنسىيەگە چىقىرىش ئۇسۇلى ئارقىلىق ئورۇنلاشتۇرۇلىدىغانلىرىنى ئورۇنلاشتۇرغان جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتى دۆلەتنىڭ كاپالىتى بىلەن ئىجتىمائىي مۇلازىمەتنى بىرلەشتۈرۈش ئۇسۇلى بويىچە، مۇلازىمەت قىلىش-باشقۇرۇش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلەيدۇ، ئۇنىڭ تەمىناتىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.

بېقىش ئۇسۇلىدا ئورۇنلاشتۇرغانلارنى دۆلەت ئۆمۈرۋايەت باقىدۇ.

23-ماددا دۆلەت سەپتىن چېكىنگەن مەجبۇرىيەت ئۆتىگۈچى ئەسكەرلەرنى ئۆز ئالدىغا ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇش، خىزمەتكە ئورۇنلاشتۇرۇش، بېقىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللىنىپ مۇۋاپىق ئورۇنلاشتۇرىدۇ.

ئۆز ئالدىغا ئىشقا ئورۇنلىشىش شەكلىدە ئورۇنلاشتۇرۇلغانلار بىر قېتىمدىلا ھەربىيدىن چېكىندۈرۈش پۇلى ئالىدۇ.

خىزمەتكە ئورۇنلاشتۇرۇش ئۇسۇلى ئارقىلىق ئورۇنلاشتۇرۇلغانلىرىنى ئورۇنلاشتۇرغان جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتى ھەربىي خىزمەت ئۆتەۋاتقان مەزگىلدە قوشقان تۆھپىسى، ئارتۇقچىلىقى قاتارلىقلارغا ئاساسەن ئىش ئورنىغا ئورۇنلاشتۇرىدۇ.

بېقىش ئۇسۇلىدا ئورۇنلاشتۇرغانلارنى دۆلەت ئۆمۈرۋايەت باقىدۇ.

24-ماددا پېنسىيەگە چىقىش، كەسىپ ئالماشتۇرۇش، ئايمۇئاي ئېلىش، ھەربىيدىن قايتىش، ئۆز ئالدىغا ئىشقا ئورۇنلىشىش، خىزمەتكە ئورۇنلاشتۇرۇش، بېقىش قاتارلىق ئورۇنلاشتۇرۇش ئۇسۇللىرىنى تەتبىقلاش شەرتلىرى مۇناسىۋەتلىك قانۇن-نىزاملار بويىچە ئىجرا قىلىنىدۇ.

25-ماددا كەسىپ ئالماشتۇرغان ئوفىتسېرلار، خىزمەتكە ئورۇنلاشتۇرغان جۈنشى ۋە مەجبۇرىيەت ئۆتىگۈچى ئەسكەرلەرنى ئورگان، ئاممىۋى تەشكىلات، كەسپىي ئورۇن ۋە دۆلەت كارخانىلىرى قوبۇل قىلىپ ئورۇنلاشتۇرىدۇ.
ئارمىيەدىن چېكىنگەن تۆۋەندىكى ھەربىيلەر ئالدىن ئورۇنلاشتۇرۇلىدۇ :

( 1 ) ئۇرۇشقا قاتناشقان، ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر؛

( 2 ) ئۇرۇش قىلغۇچى قىسىمنىڭ شى، لۈيى، تۇەن، يىڭ دەرىجىلىك ئورۇنلىرىدا مۇدىر بولغان كەسىپ ئالماشتۇرغان ئوفىتسېرلار؛

( 3 ) ئىنقىلابىي قۇربانلارنىڭ پەرزەنتلىرى، تۆھپىكار نەمۇنىچىلارغا تەۋە بولغان، ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر؛

( 4 ) جاپالىق، چەت، يىراق رايونلاردا ياكى ئالاھىدە ئىش ئورنىدا ئۇزاق مۇددەت ھەربىي خىزمەت ئۆتەۋاتقان ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر.

26-ماددا ئورگان، ئاممىۋى تەشكىلات، كەسپىي ئورۇنلاردىن كەسىپ ئالماشتۇرغان ئوفىتسېرلار، خىزمەتكە ئورۇنلاشتۇرغان جۈنشى ۋە مەجبۇرىيەت ئۆتىگۈچى ئەسكەرلەرنى قوبۇل قىلىپ ئورۇنلاشتۇرۇشتا، دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە ئىشتات كاپالىتى بېرىشى كېرەك.

دۆلەت كارخانىلىرىدىن كەسىپ ئالماشتۇرغان ئوفىتسېرلارنى، خىزمەتكە ئورۇنلاشتۇرغان جۈنشى ۋە مەجبۇرىيەت ئۆتىگۈچى ئەسكەرلەرنى قوبۇل قىلىپ ئورۇنلاشتۇرغانلىرى دۆلەتنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە ئۇلار بىلەن ئەمگەك توختامى ئىمزالىشى، مۇناسىپ تەمىناتنى كاپالەتلەندۈرۈشى كېرەك.

ئالدىنقى ئىككى تارماقتا بەلگىلەنگەن ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇنلار خادىملارنى قانۇن بويىچە قىسقارتقاندا، قوبۇل قىلىپ ئورۇنلاشتۇرغان كەسىپ ئالماشتۇرغان ۋە خىزمەتكە ئورۇنلاشتۇرغان ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى ئاۋۋال ئېلىپ قېلىشى كېرەك.

27-ماددا ئارمىيەدىن چېكىنىش پۇلىنى ئايمۇئاي ئېلىش ئۇسۇلى بىلەن ئورۇنلاشتۇرۇلغان ئارمىيەدىن چېكىنگەن ئوفىتسېرلار ۋە جۈنشىلەردىن مەمۇرلۇققا قوبۇل قىلىنغان ياكى كەسپىي ئورۇنغا تەكلىپ قىلىنىپ ئىشلىتىلگەن بولسا، قوبۇل قىلىنغان، تەكلىپ قىلىنىپ ئىشلىتىلگەن ئايدىن باشلاپ ئارمىيەدىن چېكىنىش پۇلى تارقىتىش توختىتىلىدۇ، ئۇلارنىڭ تەمىناتى مەمۇرلار، كەسپىي ئورۇن خادىملىرىنى باشقۇرۇشقا مۇناسىۋەتلىك قانۇن-نىزاملار بويىچە ئىجرا قىلىنىدۇ.

28-ماددا دۆلەت يارىدار، كېسەل، مېيىپ بولۇپ ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى بۇيرۇق خاراكتېرلىك ئۆتكۈزۈپ ئورۇنلاشتۇرۇش، قوبۇل قىلىپ داۋالاش، دەم ئېلىپ كۈتۈنۈش تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ.
ئارمىيەنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى يارىدار، كېسەل، مېيىپ ھەربىيلەرنى ئورۇنلاشتۇرۇلغان جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇشىغا ۋاقتىدا ئۆتكۈزۈپ بېرىشى كېرەك.
ئورۇنلاشتۇرۇلغان جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتى يارىدار، كېسەل، مېيىپ بولۇپ ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنىڭ تۇرالغۇ، داۋالىنىش، سالامەتلىكىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش، پەرۋىش قىلىش ۋە تۇرمۇش قىيىنچىلىقىنى مۇۋاپىق ھەل قىلىشى كېرەك.

29-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئارمىيەنى ھىمايە قىلىش، ئائىلە تەۋەلىرىگە ئېتىبار بېرىش خىزمىتىنى كۈچەيتىپ، ھەربىيلەر ۋە ئائىلە تەۋەلىرىنىڭ غەم-ئەندىشىسىنى، قىيىنچىلىقىنى ھەل قىلىدۇ.

شەرتكە ئۇيغۇن كېلىدىغان ئوفىتسېرلار ۋە جۈنشىلەر ھەربىي خىزمەتتىن چېكىنگەندە، ئۇلارنىڭ جورىسى ۋە پەرزەنتى دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە بىللە يۆتكىلىپ بىللە كۆچۈپ كەلسە بولىدۇ.

جورىسىنىڭ بىللە يۆتكىلىپ ئورگان ياكى كەسپىي ئورۇندا خىزمەت قىلىشى ئالاقىدار قانۇن-نىزاملاردىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن بولسا، ئورۇنلاشتۇرغان جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتى مۇناسىپ خىزمەت ئورنىغا ئورۇنلاشتۇرۇشقا مەسئۇل بولىدۇ؛
جورىسى باشقا ئورۇندا بىللە خىزمەت قىلسا ياكى خىزمەت ئورنى بولمىسا، ئورۇنلاشتۇرغان جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتى ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇش يېتەكچىلىكى بىلەن تەمىنلەپ، ئىشقا ئورۇنلىشىشقا ياردەملىشىشى كېرەك.

بىللە كەلگەن پەرزەنتلەرنى باشقا مەكتەپكە يۆتكەش، مەكتەپكە كىرىشكە توغرا كەلسە، ئورۇنلاشتۇرغان جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مائارىپ مەمۇرىي تارمىقى ۋاقتىدا بېجىرىپ بېرىشى كېرەك.
ئارمىيەدىن چېكىنگەن تۆۋەندىكى ھەربىيلەرنىڭ بىللە كەلگەن پەرزەنتلىرى ئالدىن كاپالەتلەندۈرۈلىدۇ :

( 1 ) ئۇرۇشقا قاتناشقان، ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر؛

( 2 ) ئىنقىلابىي قۇربانلارنىڭ پەرزەنتلىرى، تۆھپىكار نەمۇنىچىلارغا تەۋە بولغان، ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر؛

( 3 ) جاپالىق، چەت، يىراق رايونلاردا ياكى ئالاھىدە ئىش ئورنىدا ئۇزاق مۇددەت ھەربىي خىزمەت ئۆتەۋاتقان ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر؛

( 4 ) شەرتكە ئۇيغۇن كېلىدىغان ئارمىيەدىن چېكىنگەن باشقا ھەربىيلەر.

30-ماددا ھەربىيلەرنى ھەربىي سەپتىن چېكىنگەنلەرنى ئورۇنلاشتۇرۇشنىڭ كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەن، مەركىزىي ھەربىي كومىتېت چىقىرىدۇ.

4-باب تەربىيەلەش-يېتىشتۈرۈش

31-ماددا ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى تەربىيەلەش-يېتىشتۈرۈشتە ئىشقا ئورۇنلىشىش سۈپىتىنى ئۆستۈرۈشنى يۆنىلىش قىلىپ، جەمئىيەت ئېھتىياجىنى زىچ چۆرىدەپ، ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر ئۈچۈن خاسلىققا ئىگە، ئىنچىكە، قاراتمىلىقى كۈچلۈك تەربىيەلەش مۇلازىمىتى قىلىش كېرەك.

دۆلەت تەدبىر قوللىنىپ سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى تەربىيەلەش-يېتىشتۈرۈشنى كۈچەيتىپ، سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنىڭ بىلىم قۇرۇلمىسىنى مۇكەممەللەشتۈرۈشىگە ياردەم بېرىپ، ئىدىيەۋى-سىياسىي سەۋىيەسى، كەسپىي ماھارەت سەۋىيەسى ۋە ئۇنىۋېرسال كەسپىي ساپاسىنى ئۆستۈرۈپ، ئىشقا ئورۇنلىشىش-ئىگىلىك تىكلەش ئىقتىدارىنى ئۆستۈرىدۇ.

32-ماددا دۆلەت ئوقۇش تارىخى مائارىپى ۋە كەسپىي ماھارەت بويىچە تەربىيەلەش تەڭ يولغا قويۇلىدىغان سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى تەربىيەلەش-يېتىشتۈرۈش سىستېمىسى بەرپا قىلىپ، سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنىڭ تەربىيەلەش-يېتىشتۈرۈشىنى ماسلاشتۇرۇش مېخانىزمى بەرپا قىلىپ، ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى تەربىيەلەش-يېتىشتۈرۈش خىزمىتىنى بىرتۇتاش پىلانلايدۇ.

33-ماددا ھەربىيلەر ھەربىي سەپتىن چېكىنىشتىن بۇرۇن، تۇرۇشلۇق قىسىم ھەربىي ۋەزىپىنى ئورۇنداشقا كاپالەتلىك قىلىش ئالدىنقى شەرتىدە، قىسىمنىڭ ئالاھىدىلىكى ۋە شارائىتىغا ئاساسەن كەسپىي ماھارەت زاپىسى بويىچە تەربىيەلەپ يېتىشتۈرسە، ئالىي مائارىپتا ئۆزلۈكىدىن ئۆگىنىش ئىمتىھانى ۋە ھەر خىل ئالىي مەكتەپلەر ئۇيۇشتۇرغان ئالىي ئوقۇش تارىخى داۋاملاشما تەربىيەسىگە، شۇنىڭدەك بىلىم كېڭەيتىش، ماھارەت بويىچە تەربىيەلەش قاتارلىق ئوقۇش تارىخىغا ئىگە بولمىغان داۋاملاشما تەربىيەگە قاتنىشىشقا تەشكىللىسە بولىدۇ.

قىسىم تۇرۇشلۇق جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر خىزمىتى مەسئۇل تارمىقى ھەربىي خىزمەت ئۆتەۋاتقان ھەربىيلەر تۇرۇشلۇق قىسىمنىڭ تەلىم-تەربىيەنى قانات يايدۇرۇشىغا مەدەت بېرىشى ۋە ياردەم بېرىشى كېرەك.

34-ماددا ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر ئوقۇش تارىخى مائارىپىنى قوبۇل قىلغاندا، دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىلىرى بويىچە ئوقۇش پۇلى ۋە ئوقۇش ياردەم پۇلى ياردىمى قاتارلىق دۆلەتنىڭ مائارىپقا ياردەم بېرىش سىياسەتلىرىدىن بەھرىمەن بولىدۇ.

ئالىي مەكتەپلەر دۆلەتنىڭ بىرتۇتاش ئورۇنلاشتۇرۇشىغا ئاساسەن، ئايرىم پىلان تۈزۈش، ئايرىم ئوقۇغۇچى قوبۇل قىلىش قاتارلىق ئۇسۇللار ئارقىلىق ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى قوبۇل قىلسا بولىدۇ.

35-ماددا ھەربىي خىزمەت ئۆتەۋاتقان ھەربىيلەر ھەربىي سەپكە قاتنىشىشتىن بۇرۇن ئادەتتىكى ئالىي مەكتەپكە قوبۇل قىلىنغان ياكى ئادەتتىكى ئالىي مەكتەپتە ئوقۇۋاتقان ئوقۇغۇچىلار ھەربىي خىزمەت ئۆتەۋاتقان مەزگىلدە مەكتەپكە كىرىش سالاھىيىتى ياكى ئوقۇش تەۋەلىكىنى ساقلاپ قالسا، ھەربىي سەپتىن چېكىنگەندىن كېيىنكى ئىككى يىل ئىچىدە مەكتەپكە كىرىشىگە ياكى قايتا ئوقۇشىغا رۇخسەت قىلىنسا، دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە شۇ مەكتەپنىڭ باشقا كەسىپلىرىگە يۆتكىلىپ ئوقۇسا بولىدۇ.
ئاسپىرانتلىققا ئىمتىھان بېرىش شەرتىگە توشقانلار دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە ئېتىبار سىياسەتتىن بەھرىمەن بولىدۇ.

36-ماددا دۆلەت ئادەتتىكى ئالىي مەكتەپ، كەسپىي مەكتەپ ( تېخنىك ئىشچىلار مەكتىپىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ )، كەسپىي تەربىيەلەش ئاپپاراتى قاتارلىقلارنىڭ مائارىپ بايلىقىغا تايىنىپ ۋە مەدەت بېرىپ، سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى كەسپىي ماھارەت بويىچە تەربىيەلەيدۇ.
ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەردىن قانۇندا بەلگىلەنگەن پېنسىيە يېشىغا يەتمەي تۇرۇپ ئىشقا ئورۇنلىشىش، ئىگىلىك تىكلەشكە توغرا كەلسە، كەسپىي ماھارەت بويىچە تەربىيەلەش ياردەم پۇلى قاتارلىق مۇناسىپ يۆلەش سىياسەتلىرىدىن بەھرىمەن بولسا بولىدۇ.

ھەربىيلەر ھەربىي سەپتىن چېكىنگەندە، ئورۇنلاشتۇرۇلغان جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتى ئىشقا ئورۇنلىشىش ئېھتىياجىغا ئاساسەن ئۇلارنى كەسپىي مائارىپ، ماھارەت تەربىيەسىگە ھەقسىز قاتنىشىشقا تەشكىللىشى، ئىمتىھاندا لاياقەتلىك بولغانلىرىغا مۇناسىپ ئوقۇش تارىخى گۇۋاھنامىسى، كەسپىي سالاھىيەت گۇۋاھنامىسى ياكى كەسپىي ماھارەت دەرىجە گۇۋاھنامىسى بېرىشى ھەمدە ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇشقا كۆرسىتىشى كېرەك.

37-ماددا ئۆلكە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ھەربىيدىن چېكىنگەنلەر خىزمىتى مەسئۇل تارمىقى مۇناسىۋەتلىك تارماقلار بىلەن بىرلىكتە ھەرىكەتچان باشقۇرۇشنى كۈچەيتىپ، ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى كەسپىي ماھارەت بويىچە تەربىيەلەيدىغان ئادەتتىكى ئالىي مەكتەپ، كەسپىي مەكتەپ ( تېخنىك ئىشچىلار مەكتەپلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ )، كەسپىي تەربىيەلەش ئاپپاراتلىرىنىڭ تەربىيەلەش سۈپىتىنى قەرەللىك تەكشۈرۈپ ۋە باھالاپ، كەسپىي ماھارەت بويىچە تەربىيەلەش سۈپىتى ۋە سەۋىيەسىنى ئۆستۈرىدۇ.

5-باب ئىشقا ئورۇنلىشىش-ئىگىلىك تىكلەش

38-ماددا دۆلەت ھۆكۈمەت تۈرتكە بولۇش، بازار يېتەكلەش، جەمئىيەت قوللاشنى ئۆزئارا بىرلەشتۈرۈش ئۇسۇلىنى قوللىنىپ، سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنىڭ ئىشقا ئورۇنلىشىشى، ئىگىلىك تىكلىشىگە ئىلھام ۋە مەدەت بېرىدۇ.

39-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنىڭ ئىشقا ئورۇنلىشىشى، ئىگىلىك تىكلىشىگە يېتەكچىلىك قىلىش ۋە مۇلازىمەت قىلىشنى كۈچەيتىشى كېرەك.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ھەربىيدىن چېكىنگەنلەر خىزمىتى مەسئۇل تارمىقى ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنىڭ ئىشقا ئورۇنلىشىشى، ئىگىلىك تىكلىشىنى تەشۋىق قىلىش، تەشكىللەش، ماسلاشتۇرۇش قاتارلىق خىزمەتلەرنى كۈچەيتىپ، مۇناسىۋەتلىك تارماقلار بىلەن بىرلىكتە ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى مەخسۇس تەكلىپ قىلىش يىغىنى قاتارلىق شەكىللەرنى قوللىنىپ، ئىشقا ئورۇنلىشىشقا تونۇشتۇرۇش، كەسىپ جەھەتتىن يېتەكچىلىك قىلىشنى قانات يايدۇرۇپ، ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنىڭ ئىشقا ئورۇنلىشىشىغا ياردەم بېرىشى كېرەك.

40-ماددا ھەربىي خىزمەت ئۆتەۋاتقان مەزگىلدە ئۇرۇش قىلغان، خىزمەت ئۈستىدە، كېسەل سەۋەبىدىن مېيىپ بولغانلارنىڭ مېيىپلىك دەرىجىسى ۋە سەپتىن چېكىنگەندىن كېيىن تولۇقلاپ باھالانغان ياكى مېيىپلىك دەرىجىسىنى قايتا باھالىغان سەپتىن چېكىنگەن مېيىپلەردىن ئەمگەك ئىقتىدارى ۋە ئىشقا ئورۇنلىشىش ئارزۇسى بارلىرى دۆلەت بەلگىلىگەن مېيىپلەرنى ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇش ئېتىبار سىياسىتىدىن ئالدىن بەھرىمەن بولىدۇ.

41-ماددا ئاممىۋى ئادەم كۈچى بايلىقى مۇلازىمەت ئاپپاراتلىرى ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى كەسىپكە تونۇشتۇرۇش، ئىگىلىك تىكلەشكە يېتەكلەش قاتارلىق مۇلازىمەتلەرنى ھەقسىز قىلىشى كېرەك.

دۆلەت تىجارەتلىك ئادەم كۈچى بايلىقى مۇلازىمەت ئاپپاراتى ۋە ئىجتىمائىي تەشكىلاتلارنىڭ ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنىڭ ئىشقا ئورۇنلىشىشى، ئىگىلىك تىكلىشىگە ھەقسىز ياكى ئېتىبار بېرىش مۇلازىمىتى قىلىشىغا ئىلھام بېرىدۇ.

ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر ۋاقتىدا ئىشقا ئورۇنلىشالمىسا، ئادەم كۈچى بايلىقى ۋە ئىجتىمائىي كاپالەت تارماقلىرىدا خىزمەت ئىزدەشنى تىزىملاتقاندىن كېيىن، بەلگىلىمە بويىچە ئىشسىزلىق سۇغۇرتىسى تەمىناتىدىن بەھرىمەن بولسا بولىدۇ.

42-ماددا ئورگان، ئاممىۋى تەشكىلات، كەسپىي ئورۇن ۋە دۆلەت كارخانىلىرى خادىم قوبۇل قىلغاندا ياكى تەكلىپ قىلغاندا، ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنىڭ يېشى ۋە ئوقۇش تارىخى شەرتىنى مۇۋاپىق قويۇۋەتسە بولىدۇ، ئوخشاش شەرت ئاستىدا ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى ئالدىن قوبۇل قىلىدۇ، تەكلىپ قىلىدۇ.
ئارمىيەدىن چېكىنگەن جۈنشى ۋە خالىس ھەربىي خىزمەت ئۆتىگەن كەچۈرمىشى ئاساسىي قاتلامنىڭ خىزمەت كەچۈرمىشى دەپ قارىلىدۇ.

سەپتىن چېكىنگەن جۈنشى ۋە مەجبۇرىيەت ئۆتىگۈچى ئەسكەرلەر ھەربىي سەپكە كىرىشتىن ئىلگىرى ئورگان، ئاممىۋى تەشكىلات، كەسپىي ئورۇن ياكى دۆلەت كارخانىسىنىڭ خادىمى بولسا، ھەربىي سەپتىن چېكىنگەندىن كېيىن ۋەزىپىسىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش ۋە ئىشنى ئەسلىگە كەلتۈرۈشنى تاللىسا بولىدۇ.

43-ماددا ھەرقايسى جايلار بەلگىلىك ساندىكى ئاساسىي قاتلام مەمۇرلۇق خىزمەت ئورنىنى تەسىس قىلىپ، ئالىي مەكتەپنى پۈتكۈزگىنىگە بەش يىل بولغان، ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەردىن ئىمتىھان ئېلىپ قوبۇل قىلىشى كېرەك.

ھەربىي خىزمەت ئۆتەۋاتقىنىغا بەش يىل بولغان ئالىي مەكتەپنى پۈتكۈزگەن ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر ئاساسىي قاتلامغا مۇلازىمەت قىلىدىغان تۈر خادىملىرىغا يۈزلەنگەن نىشانلىق ئىمتىھان بېرىش ئىش ئورنىغا ئىمتىھان بەرسە بولىدۇ، ئاساسىي قاتلام تۈر خادىملىرىغا مۇلازىمەت قىلىش بىلەن مەمۇرلۇقنى نىشانلىق ئىمتىھان بېرىپ قوبۇل قىلىش پىلانىدىن ئورتاق بەھرىمەن بولىدۇ.

ھەرقايسى جايلار ئارمىيەدىن چېكىنگەن مۇنەۋۋەر ھەربىيلەر ئىچىدىن پارتىيەنىڭ ئاساسىي قاتلام تەشكىلاتى، مەھەللە ۋە كەنت مەخسۇس ۋەزىپىدىكى خادىملىرىنى تاللاپ تەكلىپ قىلىشقا ئەھمىيەت بېرىشى كېرەك.

ئارمىيەدىكى مۈلكىي خادىملار ئىش ئورنى، دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى ئاپپاراتى ئىش ئورنى قاتارلىقلاردا شەرتكە ئۇيغۇن كېلىدىغان ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى ئالدىن تاللاش كېرەك.

دۆلەت ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى چېگرانى مۇقىملاشتۇرۇش، چېگرانى مۇستەھكەملەش قاتارلىق چېگرا رايون قۇرۇلۇشى خىزمىتىگە قاتنىشىشقا ئىلھاملاندۇرىدۇ.

44-ماددا ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنىڭ ھەربىي خىزمەت ئۆتەش يىل چېكى خىزمەت ئىستاژى دەپ ھېسابلىنىدۇ، ئارمىيەدىن چېكىنگەندىن كېيىن تۇرۇشلۇق ئورنى بىلەن بولغان خىزمەت يىل چېكى جەمئىي ھېسابلىنىدۇ.

45-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى مەبلەغ سېلىپ قۇرغان ياكى جەمئىيەت بىلەن ئورتاق قۇرغان ئىگىلىك تىكلەش بويىچە يېتىشتۈرۈش بازىسى ۋە ئىگىلىك تىكلەش باغچە رايونى سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنىڭ ئىگىلىك تىكلىشىگە ئالدى بىلەن مۇلازىمەت قىلىشى كېرەك.
شارائىتى بار رايونلار ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر ئىگىلىك تىكلەش بويىچە يېتىشتۈرۈش بازىسى ۋە ئىگىلىك تىكلەش باغچە رايونى قۇرۇپ، ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى تىجارەت ئورنى، مەبلەغ سېلىش، مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈش قاتارلىق جەھەتلەردە ئېتىبار بېرىش مۇلازىمىتى قىلسا بولىدۇ.

46-ماددا ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر كىچىك، ئۇششاق كارخانا قۇرۇشتا، دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىلىرى بويىچە ئىگىلىك تىكلەش كېپىللىك قەرز پۇلى ئېلىشنى ئىلتىماس قىلسا ھەمدە قەرز پۇل ئۆسۈم ياردىمى قاتارلىق مەبلەغ يۈرۈشتۈرۈش ئېتىبار سىياسەتلىرىدىن بەھرىمەن بولسا بولىدۇ.

ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر يەككە تىجارەت بىلەن شۇغۇللانسا، باجدا ئېتىبار بېرىش سىياسىتىدىن قانۇن بويىچە بەھرىمەن بولىدۇ.

47-ماددا ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇنلار ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى دۆلەتنىڭ بەلگىلىمىسىگە ئۇيغۇن ھالدا قوبۇل قىلىپ ئىشلەتسە، باجدا ئېتىبار بېرىش قاتارلىق سىياسەتلەردىن قانۇن بويىچە بەھرىمەن بولىدۇ.

6-باب نەپىقە بېرىش-ئېتىبار بېرىش

48-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئومۇمىي مەنپەئەتدارلىق بىلەن ئېتىبار بېرىشنى ئۈستىلەپ قوشۇش پىرىنسىپىدا چىڭ تۇرۇپ، سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنىڭ ئومۇمىي مەنپەئەتدارلىق سىياسەتلىرى ۋە ئاممىۋى مۇلازىمەتتىن بەھرىمەن بولۇشىغا كاپالەتلىك قىلىش ئاساسىدا، ھەربىي خىزمەت ئۆتەۋاتقان مەزگىلدە قوشقان تۆھپىسى ۋە ھەرقايسى جايلارنىڭ ئەمەلىي ئەھۋالىغا بىرلەشتۈرۈپ ئېتىبار بېرىشى كېرەك.

ئۇرۇشقا قاتناشقان ۋە ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرگە ئېتىبار بېرىش ئۆلچىمىنى ئۆستۈرۈش كېرەك.

49-ماددا دۆلەت سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرگە نەپىقە بېرىش-ئېتىبار بېرىش تۈزۈمىنىڭ شەھەر-يېزا پەرقىنى تەدرىجىي تۈگىتىپ، رايونلار پەرقىنى كىچىكلىتىپ، بىرتۇتاش پىلانلاپ تەڭپۇڭلاشتۇرۇلىدىغان نەپىقە بېرىش، ئېتىبار بېرىشنى مىقدارلاشتۇرۇش ئۆلچەم سىستېمىسىنى بەرپا قىلىدۇ.

50-ماددا ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر كۈتۈنۈش، داۋالىنىش، ئىشتا يارىلىنىش، ئىشسىزلىق، تۇغۇت سۇغۇرتىسى قاتارلىق ئىجتىمائىي سۇغۇرتىلارغا قانۇن بويىچە قاتنىشىدۇ ھەمدە مۇناسىپ تەمىناتتىن بەھرىمەن بولىدۇ.

ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنىڭ ھەربىي خىزمەت ئۆتەش يىل چېكى بىلەن ھەربىي سەپكە كىرىشتىن بۇرۇنقى، ھەربىي سەپتىن چېكىنگەندىن كېيىن قاتناشقان ئىشچى-خىزمەتچىلەرنىڭ ئاساسىي كۈتۈنۈش سۇغۇرتىسى، ئىشچى-خىزمەتچىلەرنىڭ تۈپ داۋالىنىش سۇغۇرتىسى، ئىشسىزلىق سۇغۇرتىسىغا ھەق تاپشۇرۇش يىل چېكى قانۇن بويىچە بىرلەشتۈرۈپ ھېسابلىنىدۇ.

51-ماددا سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەردىن ئورۇنلاشتۇرۇلغان ئۆيگە ئېتىبار بېرىش شەرتىگە توشىدىغانلىرىنى بازار ئارقىلىق سېتىۋېلىش بىلەن ئارمىيە بىلەن يەرلىك مەركەزلەشتۈرۈپ بىرتۇتاش قۇرۇشنى بىرلەشتۈرۈش يولغا قويۇلىدۇ، ئورۇنلاشتۇرغان جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتى بىرتۇتاش پىلانلايدۇ ۋە ئىلمىي يولغا قويىدۇ.

52-ماددا ئارمىيەدىكى داۋالاش ئاپپاراتلىرى، ھۆكۈمەت داۋالاش ئاپپاراتلىرى سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنىڭ داۋالىنىشىغا ئېتىبار بېرىشى كېرەك ھەمدە ئۇرۇشقا قاتناشقان سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەر، سەپتىن چېكىنگەن مېيىپ ھەربىيلەرگە ئېتىبار بېرىشى كېرەك.

53-ماددا سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەر سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنىڭ ئېتىبار بېرىش كىنىشكىسى قاتارلىق كۈچكە ئىگە كىنىشكىلىرى بىلەن ئاممىۋى قاتناش، مەدەنىيەت ۋە ساياھەت قاتارلىق جەھەتلەردە ئېتىبار بېرىلىدۇ، كونكرېت چارىسىنى ئۆلكە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى تۈزىدۇ.

54-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى نەپىقە دوختۇرخانىسى، شەرەپ دوختۇرخانىسى قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىپ، ھازىر بار بولغان داۋالاش ۋە كۈتۈنۈش مۇلازىمىتى بايلىقىدىن تولۇق پايدىلىنىپ، يېتىم-يېسىرلار، تۇرمۇشتا ئۆزىنىڭ ھاجىتىدىن چىقالمايدىغان ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى قوبۇل قىلىپ داۋالايدۇ ياكى مەركەزلىك باقىدۇ.

تۈرلۈك ئىجتىمائىي پاراۋانلىق ئاپپاراتلىرى ئارمىيەدىن چېكىنگەن ياشانغان ھەربىيلەر ۋە ئارمىيەدىن چېكىنگەن مېيىپ ھەربىيلەرنى ئاۋۋال قوبۇل قىلىشى كېرەك.

55-ماددا دۆلەت سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرگە ياردەم بېرىش-يۆلەش مېخانىزمى ئورنىتىپ، ياشانغانلارنى كۈتۈش، داۋالىنىش، تۇرالغۇ قاتارلىق جەھەتلەردە تۇرمۇشتا قىيىنچىلىقى بار ھەربىيلەردىن دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە ياردەم بېرىدۇ-يۆلەيدۇ.

56-ماددا سەپتىن چېكىنگەن مېيىپلەر قانۇن بويىچە نەپىقىدىن بەھرىمەن بولىدۇ.

ئارمىيەدىن چېكىنگەن مېيىپ ھەربىيلەر مېيىپلىك دەرىجىسىگە قاراپ مېيىپلىك نەپىقە پۇلىدىن بەھرىمەن بولىدۇ، ئۆلچىمىنى گوۋۇيۈەننىڭ ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ مالىيە تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە دۆلەتنىڭ ئىقتىسادىي، ئىجتىمائىي تەرەققىيات سەۋىيەسى، ئىستېمال-مال باھا سەۋىيەسى، مەملىكەت بويىچە شەھەر-بازار ئورۇنلىرىدا ئىشقا ئورۇنلاشقانلارنىڭ مائاش سەۋىيەسى، دۆلەتنىڭ مالىيە كۈچى ئەھۋالى قاتارلىق ئامىللارنى ئۇنىۋېرسال ئويلىشىپ بېكىتىدۇ.
مېيىپلەر نەپىقە پۇلىنى ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر خىزمىتى مەسئۇل تارمىقى تارقىتىدۇ.

7-باب تەقدىرلەش، رىغبەتلەندۈرۈش

57-ماددا دۆلەت سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى شەرەپ ئارقىلىق رىغبەتلەندۈرۈش مېخانىزمى ئورنىتىپ، سوتسىيالىستىك زامانىۋىلاشتۇرۇش قۇرۇلۇشىدا گەۋدىلىك تۆھپە قوشقان سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلارنى تەقدىرلەيدۇ، مۇكاپاتلايدۇ.
ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەردىن ھەربىي خىزمەت ئۆتەۋاتقان مەزگىلدە تەقدىرلەنگەن، مۇكاپاتلانغانلىرى ئارمىيەدىن چېكىنگەندىن كېيىن دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە مۇناسىپ تەمىناتتىن بەھرىمەن بولىدۇ.

58-ماددا ھەربىي سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى ئورۇنلاشتۇرغان جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتى ھەربىي سەپتىن چېكىنگەنلەرنى قوبۇل قىلغاندا كۈتۈۋېلىش مۇراسىمى ئۆتكۈزۈشى كېرەك.
كۈتۈۋېلىش مۇراسىمىنى ئورۇنلاشتۇرۇشقا ئورۇنلاشتۇرۇلغان جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقى مەسئۇل بولۇپ يولغا قويىدۇ.

59-ماددا يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەر ئائىلىلىرىگە شەرەپ تاختىسى ئېسىپ، يوقلاش، ھال سوراش پائالىيىتىنى قەرەللىك قانات يايدۇرۇشى كېرەك.

60-ماددا دۆلەت، يەرلىك ۋە ئارمىيە مۇھىم، زور تەبرىكلەش مۇراسىمى ئۆتكۈزگەندە، سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەر ۋەكىللىرىنى قاتنىشىشقا تەكلىپ قىلىشى كېرەك.

تەكلىپ قىلىنغان ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر مۇھىم، زور تەبرىكلەش پائالىيەتلىرىگە قاتناشقاندا، ئارمىيەدىن چېكىنگەن چاغدىكى ئۆلچەملىك كىيىم كىيىپ، ھەربىي خىزمەت ئۆتەۋاتقان مەزگىلدە ۋە ئارمىيەدىن چېكىنگەندىن كېيىن شەرەپ بىلەن ئېرىشكەن ئوردېن، مېدال، خاتىرە ئىزنىكى قاتارلىق ئىزناكلارنى تاقىسا بولىدۇ.

61-ماددا دۆلەت سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنىڭ ۋەتەنپەرۋەرلىك تەربىيەسى ۋە دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسى پائالىيىتىدىكى ئاكتىپ رولىنى جارى قىلدۇرۇشقا ئەھمىيەت بېرىدۇ.
ئورگان، ئاممىۋى تەشكىلاتلار، كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار ۋە ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى ۋەتەنپەرۋەرلىك تەربىيەسى ۋە دۆلەت مۇداپىئە تەربىيەسىنى قانات يايدۇرۇشقا ياردەملىشىشكە تەكلىپ قىلسا بولىدۇ.
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مائارىپ مەمۇرىي تارمىقى ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى مەكتەپنىڭ دۆلەت مۇداپىئە تەلىم-تەربىيەسىگە قاتنىشىشقا تەكلىپ قىلسا بولىدۇ، مەكتەپلەر ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى ئوقۇغۇچىلارنىڭ ھەربىي مەشىقىگە قاتنىشىشقا تەكلىپ قىلسا بولمايدۇ.

62-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ھەربىيدىن چېكىنگەنلەر خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقى ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنىڭ ئىلغار ئىش ئىزلىرىنى تەشۋىق قىلىشنى كۈچەيتىپ، ئاممىۋى مەنپەئەت ئېلانى ئىشلەش، باش تېمىلىق ئەدەبىيات-سەنئەت ئەسەرلىرىنى ئىجاد قىلىش قاتارلىق ئۇسۇللار ئارقىلىق ۋەتەنپەرۋەرلىك روھى، ئىنقىلابىي قەھرىمانلىق روھى ۋە ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنىڭ كەسىپنى قەدىرلەش، ئۆزىنى بېغىشلاش روھىنى ئەۋج ئالدۇرۇشى كېرەك.

63-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تەزكىرە خىزمىتىگە مەسئۇل ئاپپاراتى شۇ مەمۇرىي رايوندىكى ئارمىيەدىن چېكىنگەن تۆۋەندىكى ھەربىيلەرنىڭ تىزىملىكى ۋە ئىش ئىزلىرىنى تەزكىرە قىلىپ كىرگۈزۈشى كېرەك :

( 1 ) ئۇرۇشقا قاتناشقان، ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر؛

( 2 ) شەرەپ بىلەن 2-دەرىجىلىك خىزمەتتىن يۇقىرى مۇكاپاتقا ئېرىشكەن ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر؛

( 3 ) ئۆلكە، مىنىستىر دەرىجىلىك ياكى ئۇرۇش رايونى دەرىجىلىكتىن يۇقىرى تەقدىرلەنگەن ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر؛

( 4 ) شەرتكە ئۇيغۇن كېلىدىغان ئارمىيەدىن چېكىنگەن باشقا ھەربىيلەر.

64-ماددا دۆلەت ئىنقىلابىي قۇربانلارنى خاتىرىلەش ئەسلىھەلىرى قۇرۇلۇشىنى بىرتۇتاش پىلانلاپ، ئىنقىلابىي قەھرىمانلار-قۇربانلارنىڭ قەبرە يوقلاش-سۈپۈرۈش، خاتىرىلەش پائالىيىتىنى تەشكىللەپ قانات يايدۇرۇش قاتارلىق كۆپ خىل شەكىللەر ئارقىلىق، قەھرىمانلار-قۇربانلار روھىنى ئەۋج ئالدۇرىدۇ.
سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەر خىزمىتى مەسئۇل تارمىقى ئىنقىلابىي قۇربانلارنى خاتىرىلەش ئەسلىھەلىرىنى رېمونت قىلىش، قوغداش ۋە باشقۇرۇشقا مەسئۇل بولىدۇ.

دۆلەت ھەربىيلەر قەبرىستانلىقى قۇرۇلۇشىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ.
شەرتكە ئۇيغۇن كېلىدىغان ھەربىي سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەر ۋاپات بولغاندىن كېيىن، ھەربىيلەر قەبرىستانلىقىغا دەپنە قىلىنسا بولىدۇ.

سەككىزىنچى باب مۇلازىمەت قىلىش ۋە باشقۇرۇش

65-ماددا دۆلەت سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرگە مۇلازىمەت قىلىش ئاپپاراتى قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىپ، ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرگە مۇلازىمەت قىلىش سىستېمىسىنى بەرپا قىلدى، مۇكەممەللەشتۈردى.
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى ھەربىيدىن چېكىنگەنلەر مۇلازىمەت مەركىزى تەسىس قىلىدۇ، يېزا-بازار، كوچا باشقارمىسى، يېزا ۋە شەھەر مەھەللىلىرىدە ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرگە مۇلازىمەت قىلىش-نۇقتىسى تەسىس قىلىپ، ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى مۇلازىمەت قىلىش-كاپالەتلەندۈرۈش ئىقتىدارىنى ئۆستۈرىدۇ.

66-ماددا سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەر مۇلازىمەت مەركىزى، مۇلازىمەت پونكىتى-نۇقتىسى قاتارلىق سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرگە مۇلازىمەت قىلىش ئاپپاراتلىرى سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەر بىلەن بولغان ئالاقىلىشىش، ئالاقىلىشىشنى كۈچەيتىپ، سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنىڭ ئىشقا ئورۇنلىشىشى، ئىگىلىك تىكلىشىگە يار-يۆلەك بولۇش، نەپىقە بېرىش، يوقلاش، ھال سوراش، ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش قاتارلىق مۇلازىمەت قىلىش، كاپالەتلەندۈرۈش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشى كېرەك.

67-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ھەربىيدىن چېكىنگەنلەر خىزمىتى مەسئۇل تارمىقى ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرگە بولغان ئىدىيەۋى-سىياسىي تەربىيە خىزمىتىنى كۈچەيتىشى، ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنىڭ ئىدىيەۋى ئەھۋالى ۋە خىزمەت، تۇرمۇش ئەھۋالىنى ۋاقتىدا ئىگىلىشى، قوبۇل قىلىپ ئورۇنلاشتۇرغان ئورۇنلار ۋە باشقا تەشكىلاتلارنىڭ ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى ئىدىيە-سىياسىي خىزمەت ۋە مۇناسىۋەتلىك كاپالەتلەندۈرۈش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشىگە يېتەكچىلىك قىلىشى كېرەك.

قوبۇل قىلىپ ئورۇنلاشتۇرغان ئورۇنلار ۋە باشقا تەشكىلاتلار سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنىڭ خىزمەت ۋە تۇرمۇش ئەھۋالىغا بىرلەشتۈرۈپ، سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرگە قارىتىلغان ئىدىيەۋى-سىياسىي خىزمەتنى ۋە مۇناسىۋەتلىك كاپالەت خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشى كېرەك.

68-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ھەربىيدىن چېكىنگەنلەر خىزمىتى مەسئۇل تارمىقى، قوبۇل قىلىپ ئورۇنلاشتۇرغان ئورۇن ۋە باشقا تەشكىلات ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرگە بولغان مەخپىيەتلىكنى ساقلاش تەربىيەسى ۋە ئۇنى باشقۇرۇشنى كۈچەيتىشى كېرەك.

69-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ھەربىيدىن چېكىنگەنلەر خىزمىتى مەسئۇل تارمىقى رادىيو-تېلېۋىزىيە، گېزىت-ژۇرنال، تور قاتارلىق كۆپ خىل يوللار ئارقىلىق ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرگە مۇناسىۋەتلىك قانۇن-نىزام ۋە سىياسەت-تۈزۈملەرنى تەشۋىق قىلىشى كېرەك.

70-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ھەربىيدىن چېكىنگەنلەر خىزمىتى مەسئۇل تارمىقى ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنىڭ ھوقۇق-مەنپەئىتىنى كاپالەتلەندۈرۈش مېخانىزمىنى ئورنىتىپ ۋە تاكامۇللاشتۇرۇپ، تەلىپىنى ئىپادىلەش يوللىرىنى راۋانلاشتۇرۇپ، ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغدىشىغا مەدەت ۋە ياردەم بېرىشى كېرەك.
ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتى دەخلى-تەرۇزغا ئۇچرىسا، قانۇن بويىچە ھەل قىلىش كېرەك.
ئاممىۋى قانۇن مۇلازىمىتىگە مۇناسىۋەتلىك ئاپپاراتلار ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرگە قانۇن ياردىمى بېرىش قاتارلىق جەھەتلەردە قانۇن بويىچە زۆرۈر ياردەم بېرىشى كېرەك.

71-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ھەربىيدىن چېكىنگەنلەر خىزمىتى مەسئۇل تارمىقى مۇناسىۋەتلىك تارماقلار ۋە ئورۇنلارنىڭ ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى ئورۇنلاشتۇرۇش، تەربىيەلەش-يېتىشتۈرۈش، ئىشقا ئورۇنلىشىش-ئىگىلىك تىكلەش، نەپىقە بېرىش-ئېتىبار بېرىش، تەقدىرلەش-رىغبەتلەندۈرۈش، ئارمىيەنى ھىمايە قىلىپ ئائىلە تەۋەلىرىگە ئېتىبار بېرىش قاتارلىق خىزمەتلەرنى ياخشى ئىشلىشىگە قانۇن-نىزام ۋە سىياسەت-تەدبىرلەرنىڭ ئەمەلىيلىشىش ئەھۋالىنى نازارەت قىلىشى، تەكشۈرۈشى كېرەك،
ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى كاپالەتلەندۈرۈش خىزمىتىدە ساقلانغان مەسىلىلەرنى ھەل قىلىشنى ئالغا سىلجىتىش كېرەك.

72-ماددا دۆلەت سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى كاپالەتلەندۈرۈش خىزمىتى مەسئۇلىيەت تۈزۈمى ۋە سىناش-باھالاش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى كاپالەتلەندۈرۈش خىزمىتىنىڭ ئورۇندىلىش ئەھۋالىنى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرگە مۇناسىۋەتلىك خىزمەتلەرگە مەسئۇل تارمىقى ۋە ئۇنىڭ مەسئۇلى، تۆۋەن دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ۋە ئۇنىڭ مەسئۇللىرىنى باھالاش مەزمۇنىغا كىرگۈزۈشى كېرەك.

ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى كاپالەتلەندۈرۈش سىياسىتىنى دەل جايىدا ئەمەلىيلەشتۈرمىگەن، خىزمەتلەرنى ئالغا سىلجىتىشى كۈچلۈك بولمىغان رايون ۋە ئورۇنلارغا قارىتا، ئۆلكە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقى ئالاقىدار تارماقلار بىلەن بىرلىكتە شۇ رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئاساسلىق مەسئۇللىرى ياكى شۇ ئورۇننىڭ ئاساسلىق مەسئۇللىرى بىلەن كېلىشىپ قويۇپ سۆھبەتلىشىدۇ.

73-ماددا ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر خىزمىتى مەسئۇل تارماقلىرى ۋە ئۇلارنىڭ خادىملىرى مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىشتا، جەمئىيەتنىڭ نازارىتىنى ئاڭلىق قوبۇل قىلىشى كېرەك.

74-ماددا سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى كاپالەتلەندۈرۈش خىزمىتىدىكى مۇشۇ قانۇنغا خىلاپ قىلمىشلارنى پاش قىلىش ماتېرىيالى، ئەرز-شىكايەتنى مۇناسىۋەتلىك ئورگان ۋە تارماق قانۇن بويىچە ۋاقتىدا بىر تەرەپ قىلىشى ھەمدە بىر تەرەپ قىلىش نەتىجىسىنى پاش قىلغۇچى، ئەرز-شىكايەت قىلغۇچىغا ئۇقتۇرۇشى كېرەك.

9-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

75-ماددا ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنىڭ خىزمەت مەسئۇل تارمىقى ۋە ئۇلارنىڭ خادىملىرىدىن تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلىرىنى يۇقىرى دەرىجىلىك مەسئۇل تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىم ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ :

( 1 ) ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى ئورۇنلاشتۇرۇش تەمىناتىنى بېكىتىشتە بەلگىلىمىگە ئەمەل قىلمىغانلار؛

( 2 ) ھەربىي سەپتىن چېكىنگەنلەرنى ئورۇنلاشتۇرۇش خىزمىتىدە ساختا ھۆججەت چىقارغان بولسا؛

( 3 ) شەرتكە ئۇيغۇن كەلمەيدىغانلارغا ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرگە ئېتىبار بېرىش كىنىشكىسى تارقىتىپ بەرگەنلەر؛

( 4 ) سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى كاپالەتلەندۈرۈش خىزمەت خىراجىتىنى يۆتكەپ ئىشلىتىۋالغان، تۇتۇپ قالغان، ئاستىرتىن بۆلۈشۈۋالغانلار؛

( 5 ) نەپىقە بېرىش-ئېتىبار بېرىش ئوبيېكتى، ئۆلچىمى، سوممىسىنى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ بېكىتكەن ياكى ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرگە مۇناسىۋەتلىك تەمىنات بەرگەنلەر؛

( 6 ) ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى كاپالەتلەندۈرۈش خىزمىتىدە ۋەزىپە قولايلىقىدىن پايدىلىنىپ ئۆزى ياكى باشقىلارغا كۆمىچىگە چوغ تارتقانلار؛

( 7 ) ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى كاپالەتلەندۈرۈش خىزمىتىدە ۋەزىپىسىنى ئادا قىلمىغانلار، مەسئۇلىيەتسىزلىك قىلغانلار؛

( 8 ) قانۇن-نىزاملارغا خىلاپ باشقا قىلمىشلارنى سادىر قىلغانلار.

76-ماددا ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرگە مۇناسىۋەتلىك خىزمەتلەرگە مەسئۇل باشقا تارماقلار ۋە ئۇلارنىڭ خادىملىرىدىن مۇشۇ قانۇندىكى مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلەرگە خىلاپلىق قىلغانلىرىنى يۇقىرى دەرىجىلىك مەسئۇل تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىم ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ.

77-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى ئورۇنلاشتۇرۇش ۋەزىپىسىنى ئىجرا قىلىشنى رەت قىلغان ياكى سەۋەبسىز كېچىكتۈرگەنلەرنى ئورۇنلاشتۇرغان جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەپتىن چېكىنگەن ھەربىيلەر خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛
سۈرۈك ئۆتسىمۇ تۈزەتمىگەنلەر ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش چىقىرىپ تەنقىدلىنىدۇ.
شۇ ئورۇننىڭ ئاساسلىق مەسئۇلى ۋە بىۋاسىتە جاۋابكارلىرىغا مۇناسىۋەتلىك تارماق قانۇن بويىچە چارە كۆرىدۇ.

78-ماددا ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەردىن ئارمىيەدىن چېكىنىشكە مۇناسىۋەتلىك تەمىناتنى ساختىپەزلىك قىلىپ ئالداپ ئېلىۋالغانلىرىغا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقى مۇناسىۋەتلىك تەمىناتنى بىكار قىلىدۇ، قانۇنسىز تاپاۋىتىنى قايتۇرۇۋالىدۇ ھەمدە ئۇلارغا تۇرۇشلۇق ئورنى ياكى ئالاقىدار تارمىقى قانۇن بويىچە چارە كۆرىدۇ.

79-ماددا ھەربىيدىن چېكىنگەنلەر قانۇنغا خىلاپ جىنايەت ئۆتكۈزسە، ئۆلكە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرنى خىزمەت مەسئۇل تارمىقى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە، ئۇلارنىڭ ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرگە مۇناسىۋەتلىك تەمىناتىنى توختىتىپ تۇرىدۇ، تۆۋەنلىتىدۇ ياكى بىكار قىلىدۇ، گوۋۇيۈەننىڭ ھەربىيدىن چېكىنغانلار خىزمىتى مەسئۇل تارمىقىغا ئەنگە ئالدۇرىدۇ.

ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر ئۆلكە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنى خىزمەت باشقۇرۇش تارمىقى چىقارغان ئارمىيەدىن چېكىنىشكە مۇناسىۋەتلىك تەمىناتىنى توختىتىش، تۆۋەنلىتىش ياكى ئەمەلدىن قالدۇرۇش قارارىغا قايىل بولمىسا، قانۇن بويىچە مەمۇرىي قايتا قاراپ چىقىشنى ئىلتىماس قىلسا ياكى مەمۇرىي دەۋا قىلسا بولىدۇ.

80-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ئامانلىق باشقۇرۇشقا خىلاپ قىلمىش شەكىللەندۈرگەنلەرگە قانۇن بويىچە ئامانلىق باشقۇرۇش جازاسى بېرىلىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

10-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

81-ماددا جۇڭگو خەلق قوراللىق ساقچى قىسمىنىڭ قانۇن بويىچە ئارمىيەدىن چېكىنگەن ساقچى ئوفىتسېرلىرى، ساقچىلار ۋە مەجبۇرىيەت ئۆتىگۈچى ئەسكەرلەر قاتارلىقلارغا مۇشۇ قانۇن تەتبىقلىنىدۇ.

82-ماددا بۇ قانۇندىكى ئالاقىدار ئوفىتسېرلارغا دائىر بەلگىلىمىلەر مەمۇرىي كادىرلارغا تەتبىقلىنىدۇ.

ھەربىي مەكتەپلەرنىڭ كۇرسانتلىرىدىن قانۇن بويىچە ھەربىي خىزمەتتىن چېكىنگەنلىرى مۇشۇ قانۇندىكى مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلەر بويىچە ئىجرا قىلىنىدۇ.

83-ماددا ھەربىيدىن چېكىنگەنلەر مۇشۇ قانۇندىكى ئۇرۇشقا قاتناشقان، ھەربىيدىن چېكىنگەنلەرگە ئائىت بەلگىلىمىلەر ئىجرا قىلىنىدۇ.

ئۇرۇشقا قاتناشقان ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەر، سىناق تەرىقىسىدە ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنىڭ دائىرىسى ۋە بېكىتىش ئۆلچىمى، بېكىتىش تەرتىپىنى مەركىزىي ھەربىي كومىتېتنىڭ ئالاقىدار تارماقلىرى گوۋۇيۈەننىڭ ئارمىيەدىن چېكىنگەن ئەسكەرلەر خىزمىتىگە مەسئۇل تارمىقى قاتارلىق تارماقلار بىلەن بىرلىكتە بەلگىلەيدۇ.

84-ماددا ئوفىتسېرلار خىزمەتتىن ئايرىلىپ دەم ئالغان ۋە جۈن دەرىجىلىكتىن يۇقىرى ۋەزىپىدىكى ئوفىتسېرلار پېنسىيەگە چىققاندىن كېيىن، گوۋۇيۈەن ۋە مەركىزىي ھەربىي كومىتېتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە ئورۇنلاشتۇرۇلىدۇ ۋە باشقۇرۇلىدۇ.

بۇ قانۇن يولغا قويۇلۇشتىن بۇرۇن ئۆز ئالدىغا كەسىپ تاللاش ئۇسۇلى بويىچە ئورۇنلاشتۇرۇلغان ئارمىيەدىن چېكىنگەن ھەربىيلەرنىڭ تەمىنات كاپالىتى گوۋۇيۈەن ۋە مەركىزىي ھەربىي كومىتېتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە ئىجرا قىلىنىدۇ.

85-ماددا بۇ قانۇن 2021-يىل 1-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.