( 1988 ـ يىل 11 ـ ئاينىڭ 8 ـ كۈنى 7 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 4 ـ يىغىنىدا ماقۇللانغان، 2004 ـ يىل 8 ـ ئاينىڭ 28 ـ كۈنى 10 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك قانۇن قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 11 ـ يىغىنىنىڭ «< جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش قانۇنى > غا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارارى»غا ئاساسەن 1 ـ قېتىم تۈزىتىلگەن، 2009 ـ يىل 8-ئاينىڭ 27 ـ كۈنى 11 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك پارتىيە قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 10 ـ يىغىنىنىڭ «مۇناسىۋەتلىك»ىغا ئاساسەن تۈزىتىلگەن
قىسمەن قانۇنلارغا تۈزىتىش كىرگۈزۈش قارارى»غا 2016-يىلى 7-ئاينىڭ 2-كۈنى 12-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 21-قېتىملىق يىغىنىدا 2-قېتىم تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى )

مۇندەرىجە

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

2-باب ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلارنىڭ ماكانىنى قوغداش

3-باب ياۋايى ھايۋانلارنى باشقۇرۇش

4-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

5-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

1-ماددا بۇ قانۇن ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش، ئەتىۋارلىق، يوقىلىش گىردابىغا بېرىپ قالغان ياۋايى ھايۋانلارنى قۇتقۇزۇش، جانلىقلارنىڭ كۆپ خىللىقى ۋە ئېكولوگىيەلىك تەڭپۇڭلۇقنى قوغداش، ئېكولوگىيە مەدەنىيلىكى قۇرۇلۇشىنى ئالغا سىلجىتىش مەقسىتىدە چىقىرىلدى.

2-ماددا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى ساھەسى ۋە تەۋەلىكىدىكى باشقا دېڭىز تەۋەسىدە ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش ۋە ئۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك پائالىيەتلەر بىلەن شۇغۇللىنىشقا مۇشۇ قانۇن تەتبىقلىنىدۇ.

بۇ قانۇندا قوغدىلىدىغان ياۋايى ھايۋانلار قۇرۇقلۇقتا ياشايدىغان، يوقىلىش گىردابىغا بېرىپ قالغان قىممەتلىك، سۇدا ياشايدىغان ياۋايى ھايۋانلار ۋە مۇھىم ئېكولوگىيەسى، ئىلىم-پەن، ئىجتىمائىي قىممەتكە ئىگە ياۋايى ھايۋانلارنى كۆرسىتىدۇ.

بۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن ياۋايى ھايۋان ۋە ئۇنىڭدىن ياسالغان بۇيۇملار ياۋايى ھايۋانلارنىڭ پۈتۈنلۈكى ( تۇخۇم، تۇخۇمنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ )، قىسمى ۋە ئۇنىڭ تۇغۇندىلىرىنى كۆرسىتىدۇ.

ئەتىۋارلىق، يوقىلىش گىردابىغا بېرىپ قالغان سۇ ياۋايى ھايۋانلىرىدىن باشقا سۇ ياۋايى ھايۋانلىرىنى قوغداشتا، «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ بېلىقچىلىق قانۇنى»قاتارلىق مۇناسىۋەتلىك قانۇنلاردىكى بەلگىلىمىلەر تەتبىقلىنىدۇ.

3-ماددا ياۋايى ھايۋانلار بايلىقى دۆلەت ئىگىدارلىقىدا بولىدۇ.

دۆلەت ياۋايى ھايۋانلارنى ئىلمىي تەتقىق قىلىش، سۈنئىي كۆپەيتىش قاتارلىقلارنى قانۇن بويىچە قوغدايدىغان شۇنىڭدەك مۇناسىۋەتلىك پائالىيەتلەر بىلەن شۇغۇللىنىدىغان تەشكىلات ۋە شەخسلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.

4-ماددا دۆلەت ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداشنى ئالدىنقى ئورۇنغا قويۇش، قېلىپلىق پايدىلىنىش، قاتتىق نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش پىرىنسىپىدا چىڭ تۇرۇپ، ياۋايى ھايۋانلارغا دائىر ئىلمىي تەتقىقاتنى قانات يايدۇرۇشقا ئىلھام بېرىپ، پۇقرالارنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش ئېڭىنى يېتىلدۈرۈپ، ئادەم بىلەن تەبىئەتنىڭ ئىناق تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ.

5-ماددا دۆلەت ياۋايى ھايۋانلارنى ۋە ئۇلارنىڭ ماكانىنى قوغدايدۇ.
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلارنىڭ ماكانىغا مۇناسىۋەتلىك قوغداش يىرىك پىلانى ۋە تەدبىرلىرىنى تۈزۈشى ھەمدە ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش خىراجىتىنى خامچوتقا كىرگۈزۈشى كېرەك.

دۆلەت پۇقرالار، قانۇنىي ئىگىلەر ۋە باشقا تەشكىلاتلارنىڭ قانۇن بويىچە ئىئانە قىلىش، ياردەم بېرىش، پىدائىيلىق مۇلازىمىتى قىلىش قاتارلىق ئۇسۇللار ئارقىلىق ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش پائالىيىتىگە قاتنىشىشىغا ئىلھام بېرىدۇ، ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداشتا ئاممىۋى مەنپەئەت ئىشلىرىنى قوللايدۇ.

بۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن ياۋايى ھايۋانلار ياشايدىغان ماكان ياۋايى ھايۋانلارنىڭ دالا تۈر توپى ياشايدىغان، كۆپىيىدىغان مۇھىم رايوننى كۆرسىتىدۇ.

6-ماددا ھەرقانداق تەشكىلات ۋە شەخسنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى ۋە ئۇلارنىڭ ماكانىنى قوغداش مەجبۇرىيىتى بار.
ياۋايى ھايۋانلارنى قانۇنغا خىلاپ ھالدا ئوۋلاش، ياۋايى ھايۋانلارنىڭ ياشاش ماكانىغا بۇزغۇنچىلىق قىلىش مەنئى قىلىنىدۇ.

ھەرقانداق تەشكىلات ۋە شەخس مۇناسىۋەتلىك تارماقلارغا ۋە ئورگانغا مۇشۇ قانۇنغا خىلاپ قىلمىشلارنى پاش قىلىشقا ياكى شىكايەت قىلىشقا ھوقۇقلۇق.
ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماق، ئورگان پاش قىلىش ياكى ئەرز-شىكايەتنى ۋاقتىدا قانۇن بويىچە بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك.

7-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ ئورمانچىلىق، بېلىقچىلىق مەسئۇل تارمىقى پۈتۈن مەملىكەتنىڭ قۇرۇقلۇقتا ۋە سۇدا ياشايدىغان ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش خىزمىتىگە ئايرىم-ئايرىم مەسئۇل بولىدۇ.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئورمانچىلىق ۋە بېلىقچىلىق مەسئۇل تارمىقى ئايرىم-ئايرىم ھالدا شۇ مەمۇرىي رايوندىكى قۇرۇقلۇقتا ياشايدىغان، سۇدا ياشايدىغان ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.

8-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش تەشۋىق-تەربىيەسى ۋە پەن-تېخنىكىنى ئومۇملاشتۇرۇش خىزمىتىنى كۈچەيتىشى، ئاساسىي قاتلامدىكى ئامما ئاپتونومىيە تەشكىلاتلىرى، ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار، كارخانا-كەسپىي ئورۇنلار، پىدائىيلارنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداشقا دائىر قانۇن-نىزاملار ۋە قوغداش بىلىملىرى تەشۋىقات پائالىيىتىنى قانات يايدۇرۇشىغا ئىلھام ۋە مەدەت بېرىشى كېرەك.

مائارىپ مەمۇرىي تارماقلىرى، مەكتەپلەر ئوقۇغۇچىلارغا ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش بىلىملىرى تەربىيەسى بېرىشى كېرەك.

ئاخبارات تاراتقۇلىرى ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداشقا دائىر قانۇن-نىزام ۋە قوغداش بىلىملىرى تەشۋىقاتىنى قانات يايدۇرۇشى، قانۇنغا خىلاپ قىلمىشلارغا قارىتا ئاممىۋى پىكىر نازارەتچىلىكى قىلىشى كېرەك.

9-ماددا ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش ۋە ئىلمىي تەتقىقات جەھەتتە نەتىجىسى كۆرۈنەرلىك تەشكىلات ۋە شەخسلەرنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى مۇكاپاتلايدۇ.

2-باب ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلارنىڭ ماكانىنى قوغداش

10-ماددا دۆلەت ياۋايى ھايۋانلارنى تۈر ۋە دەرىجە بويىچە قوغدايدۇ.

دۆلەت ئەتىۋارلىق، يوقىلىش گىردابىغا بېرىپ قالغان ياۋايى ھايۋانلارنى نۇقتىلىق قوغدايدۇ.
دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلار 1-دەرىجىلىك قوغدىلىدىغان ياۋايى ھايۋانلار ۋە 2-دەرىجىلىك قوغدىلىدىغان ياۋا ھايۋانلارغا ئايرىلىدۇ.
دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلار تىزىملىكىنى گوۋۇيۈەننىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى ئىلمىي باھالاشقا تەشكىللىگەندىن كېيىن بېكىتىدۇ ھەمدە ھەر بەش يىلدا باھالاش ئەھۋالىغا ئاساسەن بېكىتىپ تىزىملىكنى تەڭشەيدۇ.
دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلار تىزىملىكى گوۋۇيۈەننىڭ تەستىقلاپ ئېلان قىلىشىغا يوللىنىدۇ.

يەرلىك نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋان دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلاردىن باشقا، ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەر نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋاناتنى كۆرسىتىدۇ.
يەرلىك نۇقتىلىق قوغدىلىدىغان ياۋايى ھايۋانلار تىزىملىكىنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى ئىلمىي باھالاشقا تەشكىللىگەندىن كېيىن تۈزىدۇ، تەڭشەيدۇ ھەمدە ئېلان قىلىدۇ.

مۇھىم ئېكولوگىيە، ئىلمىي، ئىجتىمائىي قىممەتكە ئىگە قۇرۇقلۇقتا ياشايدىغان ياۋايى ھايۋانلار تىزىملىكىنى گوۋۇيۈەننىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى ئىلمىي باھالىغاندىن كېيىن بېكىتىدۇ، تەڭشەيدۇ ھەمدە ئېلان قىلىدۇ.

11-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلارنىڭ ماكانىنىڭ ئەھۋالىنى تەكشۈرۈش، كۆزىتىش-ئۆلچەش ۋە باھالاشنى مۇناسىۋەتلىك پەن تەتقىقات ئاپپاراتىغا قەرەللىك تەشكىللەپ ياكى ئۇنىڭغا ھاۋالە قىلىپ، ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇنىڭ ماكانى ئارخىپى تۇرغۇزۇشى ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈشى كېرەك.

ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلارنىڭ ياشاش مۇھىتىنى تەكشۈرۈش، كۆزىتىپ ئۆلچەش ۋە باھالاش تۆۋەندىكى مەزمۇنلارنى ئۆز ئىچىگە ئېلىشى كېرەك :

( 1 ) ياۋايى ھايۋانلارنىڭ دالىغا تارقىلىش رايونى، تۈر توپىنىڭ سانى ۋە قۇرۇلمىسى؛

( 2 ) ياۋايى ھايۋانلار ياشايدىغان جاينىڭ كۆلىمى، ئېكولوگىيە ئەھۋالى؛

( 3 ) ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلارنىڭ ماكانىدىكى ئاساسلىق تەھدىت ئامىللىرى؛

( 4 ) ياۋايى ھايۋانلارنى سۈنئىي كۆپەيتىش ئەھۋالى قاتارلىق تەكشۈرۈش، كۆزىتىش ۋە باھالاشقا تېگىشلىك باشقا مەزمۇنلار.

12-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە، ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلارنىڭ ياشاش ماكانىنىڭ ئەھۋالىنى تەكشۈرۈش، كۆزىتىش ۋە باھالاش نەتىجىسىگە ئاساسەن، ياۋايى ھايۋانلارنىڭ مۇھىم ياشاش ماكانى تىزىملىكىنى بېكىتىشى ھەمدە ئېلان قىلىشى كېرەك.

ئۆلكە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى قانۇن بويىچە مۇناسىۋەتلىك تەبىئىي مۇھاپىزەت رايونلىرىنى ئايرىپ، ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلارنىڭ مۇھىم ماكانىنى قوغدايدۇ، ياۋايى ھايۋانلارنىڭ ياشاش مۇھىتىنى قوغدايدۇ، ئەسلىگە كەلتۈرىدۇ ۋە ياخشىلايدۇ.
مۇناسىۋەتلىك تەبىئىي مۇھاپىزەت رايونىنى ئايرىش شارائىتىنى ھازىرلىمىغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى ئوۋ ئوۋلاش مەنئى قىلىنىدىغان ( بېلىق تۇتىدىغان ) رايوننى ئايرىش، ئوۋ ئوۋلاشنى مەنئى قىلىش ( بېلىق تۇتۇش ) مەزگىلىنى بەلگىلەش قاتارلىق باشقا شەكىللەر ئارقىلىق قوغدىسا بولىدۇ.

ئالاقىدار تەبىئىي مۇھاپىزەت رايونىغا سىرتتىن كىرگەن تۈرلەرنى كىرگۈزۈش، يەككە ساپ ئورمان بەرپا قىلىش، دېھقانچىلىق دورىسىنى زىيادە چېچىش قاتارلىق ياۋايى ھايۋانلارنىڭ ياشىشى ۋە كۆپىيىشىگە سۈنئىي كاشىلا پەيدا قىلىش، تەھدىت سېلىش قىلمىشلىرى مەنئى قىلىنىدۇ ياكى چەكلىنىدۇ.

مۇناسىۋەتلىك تەبىئىي مۇھاپىزەت رايونلىرى مۇناسىۋەتلىك قانۇن-نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە ئايرىلىدۇ ۋە باشقۇرۇلىدۇ.

13-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى ۋە ئۇنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ئېچىپ پايدىلىنىشقا مۇناسىۋەتلىك يىرىك پىلاننى تۈزگەندە، ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلارنىڭ ماكانىنى قوغداش ئېھتىياجىنى تولۇق ئويلىشىپ، يىرىك پىلاننى يولغا قويۇشنىڭ ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇنىڭ ماكانىنى قوغداشقا كۆرسىتىش ئېھتىمالى بولغان ئومۇمىي تەسىرىنى تەھلىل قىلىپ، مۆلچەرلەپ ۋە باھالاپ، يىرىك پىلاننى ئىجرا قىلىشتا كېلىپ چىقىش ئېھتىمالى بولغان پايدىسىز ئاقىۋەتتىن ساقلىنىشى ياكى ئۇنى ئازايتىشى كېرەك.

تەبىئىي مۇھاپىزەت رايونىدا قۇرۇلۇش قىلىشقا بولمايدىغانلىقى بەلگىلەنگەن تۈرلەرنى قۇرۇش مەنئى قىلىنىدۇ.
ئايرودۇرۇم، تۆمۈريول، تاشيول، سۇچىلىق-سۇ ئېلېكتىر، توسما، دېڭىزنى دائىرىگە ئېلىپ تىندۇرۇش قاتارلىق قۇرۇلۇش تۈرلىرىنىڭ ئورنىنى تاللاش لىنىيەسىنى تاللاشتا، مۇناسىۋەتلىك تەبىئىيلىكى قوغدىلىدىغان رايون، ياۋايى ھايۋانلارنىڭ كۆچۈش-كۆچۈش يوللىرىدىن چەتلەش كېرەك؛
چەتنىگىلى بولمىسا، ياۋايى ھايۋانلار يولى ياساش، بېلىق بېقىش ئەسلىھەسى قۇرۇش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، ياۋايى ھايۋانلارغا بولغان پايدىسىز تەسىرنى تۈگىتىش ياكى ئازايتىش كېرەك.

قۇرۇلۇش تۈرى تەبىئىي مۇھاپىزەت رايونى، ياۋايى ھايۋانلارنىڭ كۆچۈش، يۆتكىلىش يولىغا تەسىر يەتكۈزۈش ئېھتىمالى بولسا، مۇھىت تەسىرىنى باھالاش ھۆججىتىنى تەستىقلىغۇچى تارماق مۇھىت تەسىرىنى باھالاش ھۆججىتىنى تەستىقلىغاندا، دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلارغا چېتىلسا، گوۋۇيۈەننىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقىدىن پىكىر ئېلىشى كېرەك؛
يەرلىك نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلارغا چېتىلغانلىرىدا، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقىدىن پىكىر ئېلىش كېرەك.

14-ماددا ھەر دەرىجىلىك ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارماقلىرى مۇھىتنىڭ ياۋايى ھايۋانلارغا كۆرسىتىدىغان تەسىرىنى كۆزىتىشى، كۆزىتىپ ئۆلچىشى كېرەك.
مۇھىت تەسىرى ياۋايى ھايۋانلارغا خەۋپ يەتكۈزگەندە، ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى مۇناسىۋەتلىك تارماقلار بىلەن بىرلىكتە تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك.

15-ماددا دۆلەت ياكى يەرلىك نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلار تەبىئىي ئاپەت، ئېغىر، زور مۇھىت بۇلغىنىش ھادىسىسى قاتارلىق تاسادىپىي ۋەقەلەرنىڭ تەھدىتىگە ئۇچرىغاندا، شۇ جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتى ۋاقتىدا جىددىي قۇتقۇزۇش-ياردەم بېرىش تەدبىرى قوللىنىشى كېرەك.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى ياۋايى ھايۋانلارنى يىغىۋېلىش-قۇتقۇزۇش خىزمىتىنى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە تەشكىللەپ قانات يايدۇرۇشى كېرەك.

ياۋايى ھايۋانلارنى يىغىۋېلىش، قۇتقۇزۇش نامى بىلەن ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلاردىن ياسالغان بۇيۇملارنى ئېلىپ-سېتىش مەنئى قىلىنىدۇ.

16-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى، مال دوختۇرلۇق مەسئۇل تارمىقى مەسئۇلىيىتى ۋە ئىش تەقسىماتى بويىچە ياۋايى ھايۋانلاردىكى يۇقۇم مەنبەسى يۇقۇمىنى كۆزىتىپ ئۆلچىشى، مۆلچەرلەش، ئالدىن مەلۇمات بېرىش قاتارلىق خىزمەتلەرنى تەشكىللەپ قانات يايدۇرۇشى ھەمدە بەلگىلىمە بويىچە ياۋايى ھايۋاناتلاردىكى يۇقۇمغا جىددىي تاقابىل تۇرۇش لايىھەسى تۈزۈپ، تەڭ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىگە تەستىقلىتىشى ياكى ئەنگە ئالدۇرۇشى كېرەك.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى، مال دوختۇرلۇق مەسئۇل تارمىقى، سەھىيە مەسئۇل تارمىقى مەسئۇلىيىتى ۋە ئىش تەقسىماتى بويىچە، ئادەم ۋە چارۋا ئورتاق گىرىپتار بولغان يۇقۇملۇق كېسەلگە مۇناسىۋەتلىك ھايۋانات يۇقۇملۇق كېسىلىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش، باشقۇرۇش خىزمىتىگە مەسئۇل بولۇشى كېرەك.

17-ماددا دۆلەت ياۋايى ھايۋانلارنىڭ ئىرسىيەت بايلىقىنى قوغداشنى كۈچەيتىپ، يوقىلىش گىردابىغا بېرىپ قالغان ياۋايى ھايۋانلارنى قۇتقۇزۇش خاراكتېرلىك قوغدايدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە ياۋايى ھايۋانلار ئىرسىيەت بايلىقىنى قوغداش ۋە ئۇنىڭدىن پايدىلىنىشقا مۇناسىۋەتلىك يىرىك پىلان تۈزۈپ، دۆلەت ياۋايى ھايۋانلار ئىرسىيەت بايلىقى گېن ئامبىرى قۇرۇپ، دۆلىتىمىزدە ئىشلەپچىقىرىلغان قىممەتلىك، يوقىلىش گىردابىغا بېرىپ قالغان ياۋايى ھايۋانلار ئېرسىيەت بايلىقىنى نۇقتىلىق قوغدىشى كېرەك.

18-ماددا مۇناسىۋەتلىك يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى تەدبىر قوللىنىپ، ياۋايى ھايۋانلار كەلتۈرۈپ چىقىرىش ئېھتىمالى بولغان خەۋپنىڭ ئالدىنى ئېلىشى ۋە ئۇنى تىزگىنلىشى، ئادەم ۋە چارۋىنىڭ بىخەتەرلىكىگە ۋە دېھقانچىلىق، ئورمانچىلىق ئىشلەپچىقىرىشىغا كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

19-ماددا مۇشۇ قانۇندا قوغدىلىدىغىنى دەپ بەلگىلەنگەن ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش سەۋەبىدىن ئادەملەرنىڭ يارىلىنىشى، ئۆلۈشىنى، زىرائەت ياكى باشقا مال-مۈلۈكنىڭ زىيانغا ئۇچرىشىنى كەلتۈرۈپ چىقارغانلارغا شۇ جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتى تولۇقلىما بېرىدۇ.
كونكرېت چارىسىنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى تۈزىدۇ.
ئالاقىدار يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى سۇغۇرتا ئاپپاراتلىرىنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنىڭ زىيان سېلىش تۆلەم سۇغۇرتىسى كەسپىنى قانات يايدۇرۇشىغا تۈرتكە بولسا بولىدۇ.

مۇناسىۋەتلىك يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلار كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان خەۋپنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش تەدبىرلىرىنى قوللىنىدۇ، شۇنىڭدەك تولۇقلىما بېرىشكە كېرەكلىك خىراجەتنى مەركەز مالىيەسى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە تولۇقلىما بېرىدۇ.

3-باب ياۋايى ھايۋانلارنى باشقۇرۇش

20-ماددا مۇناسىۋەتلىك تەبىئىي مۇھاپىزەت رايونى ۋە ئوۋ ئوۋلاش ( بېلىقچىلىق ) مەنئى قىلىنىدىغان رايون، ئوۋ ئوۋلاش مەنئى قىلىنىدىغان ( بېلىق تۇتۇش ) مەزگىلىدە، ئوۋ تۇتۇش، شۇنىڭدەك ياۋايى ھايۋانلارنىڭ ياشىشى، كۆپىيىشىگە توسقۇنلۇق قىلىدىغان باشقا پائالىيەتلەر مەنئى قىلىنىدۇ، لېكىن قانۇن-نىزاملاردا ئايرىم بەلگىلەنگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

ياۋايى ھايۋانلار كۆچۈپ كۆچۈش مەزگىلىدە، ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن رايون سىرتىدىكى كۆچۈش يولىدا ئوۋ ئوۋلاش مەنئى قىلىنىدۇ ھەمدە ياۋايى ھايۋانلارنىڭ ياشىشى ۋە كۆپىيىشىگە توسقۇنلۇق قىلىدىغان باشقا پائالىيەتلەرگە قاتتىق چەك قويۇلىدۇ.
كۆچۈش-كۆچۈش يولىنىڭ دائىرىسىنى، شۇنىڭدەك ياۋايى ھايۋانلارنىڭ ياشاش، كۆپىيىش پائالىيىتىگە توسالغۇ بولىدىغان مەزمۇنلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى ياكى ئۇنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداشقا مەسئۇل تارمىقى بەلگىلەيدۇ ھەمدە ئېلان قىلىدۇ.

21-ماددا دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلارنى ئوۋلاش، ئۆلتۈرۈش مەنئى قىلىنىدۇ.

ئىلمىي تەتقىقات، تۈر توپىنى تەڭشەش-تىزگىنلەش، يۇقۇم مەنبەسىدىكى يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى كۆزىتىپ ئۆلچەش ياكى باشقا ئالاھىدە ئەھۋاللار تۈپەيلىدىن دۆلەت 1-دەرىجىلىك قوغدىلىدىغان ياۋايى ھايۋانلارنى ئوۋلاشقا توغرا كەلسە، گوۋۇيۈەننىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقىغا ئالاھىدە ئوۋ ئوۋلاشقا ئىجازەت بېرىش گۇۋاھنامىسى ئىلتىماس قىلىش كېرەك؛
دۆلەت 2-دەرىجىلىك قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلارنى ئوۋلاشقا توغرا كەلسە، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقىغا ئالاھىدە ئىجازەتلىك ئوۋ ئوۋلاش گۇۋاھنامىسى ئىلتىماس قىلىش كېرەك.

22-ماددا دۆلەت نۇقتىلىق قوغدىمايدىغان ياۋايى ھايۋانلارنى ئوۋلاشتا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى تارقاتقان ئوۋ ئوۋلاش گۇۋاھنامىسىنى قانۇن بويىچە ئېلىش ھەمدە ئوۋلاش مىقدار نورمىسىنى باشقۇرۇشقا بويسۇنۇش كېرەك.

23-ماددا ئوۋچىلار ئالاھىدە ئىجازەت بېرىلگەن ئوۋ ئوۋلاش گۇۋاھنامىسى، ئوۋ ئوۋلاش گۇۋاھنامىسىدە بەلگىلەنگەن تۈر، سان، ئورۇن، قورال، ئۇسۇل ۋە مۇددەتكە ئاساسەن ئوۋ ئوۋلىشى كېرەك.

قوراللىق ئوۋ ئوۋلاشتا، قانۇن بويىچە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى بەرگەن قورال تۇتۇش گۇۋاھنامىسىنى ئېلىش كېرەك.

24-ماددا زەھەرلىك دورا، پارتلاتقۇچ، توك بىلەن سوقۇش ياكى ئېلېكتىرونلۇق ئالداپ تۇتۇش قۇرۇلمىسى، شۇنىڭدەك ئوۋ قاپچۇقى، ئوۋ قىسقۇچى، يەر مىلتىقى، پوجاڭزا قاتارلىق قوراللارنى ئىشلىتىپ ئوۋ ئوۋلاش مەنئى قىلىنىدۇ، كېچىدە يورۇتۇپ ئوۋ ئوۋلاش، يوقىتىش خاراكتېرلىك قورشاپ ئوۋ ئوۋلەش، ئۇۋا، بىتچىت قىلىش، ئوت ھۇجۇمى، ئىسلاش، توردا تۇتۇش قاتارلىق ئۇسۇللار ئارقىلىق ئوۋ تۇتۇش مەنئى قىلىنىدۇ،
لېكىن ئىلمىي تەتقىقات سەۋەبىدىن ھەقىقەتەن توردا تۇتۇش، ئېلېكتىرونلۇق ئالداپ تۇتۇشقا توغرا كەلگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگىنىدىن باشقا ئوۋ ئوۋلاش قوراللىرى ۋە ئۇسۇلىنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى بەلگىلەيدۇ ھەمدە ئېلان قىلىدۇ.

25-ماددا دۆلەت مۇناسىۋەتلىك پەن تەتقىقات ئاپپاراتلىرىنىڭ تۈرلەرنى قوغداش مەقسىتىدە دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلارنى سۈنئىي يېتىشتۈرۈشىنى قوللايدۇ.

ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگىنىدىن باشقا، دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلارنى سۈنئىي كۆپەيتىشتە ئىجازەت تۈزۈمى يولغا قويۇلىدۇ.
دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋاننى سۈنئىي كۆپەيتىشتە، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەستىقىنى ئېلىپ، سۈنئىي كۆپەيتىش ئىجازەتنامىسى ئېلىش كېرەك، لېكىن گوۋۇيۈەن تەستىقلىغان ئورگانغا قارىتا ئايرىم بەلگىلىمە چىقارغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋاننى سۈنئىي كۆپەيتىشتە، سۈنئىي كۆپەيتىش ئەۋلاد مەنبەسىنى ئىشلىتىش، تۈرلەر خاتىرىسى، كۆپەيتىش ئارخىپى ۋە يەككە سانلىق مەلۇمات تۇرغۇزۇش كېرەك.
تۈرلەرنى قوغداش تۈرىدە ھەقىقەتەن دالا ئۇرۇق مەنبەسىنى ئىشلىتىشكە توغرا كەلسە، مۇشۇ قانۇننىڭ 21-ۋە 23-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

بۇ قانۇندا ئېيتىلغان سۈنئىي كۆپەيتىش بالا دەۋرى سۈنئىي كونترول قىلىش شارائىتىدا كۆپىيىپ تۇغۇلغان بالا ئەۋلاد يەككىلىكىنى كۆرسىتىدۇ ھەمدە ئۇنىڭ نەسلىمۇ سۈنئىي كونترول قىلىش شەرتىدە تۇغۇلغان.

26-ماددا دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلارنى سۈنئىي كۆپەيتىش تۈرلەرنى قوغداش ۋە ئىلمىي تەتقىقاتقا پايدىلىق بولۇشى، دالىدىكى تۈر توپى بايلىقىنى بۇزۇۋەتمەسلىكى ھەمدە ياۋايى ھايۋانلارنىڭ ئادىتىگە ئاساسەن، ئۇلارنىڭ زۆرۈر پائالىيەت بوشلۇقى ۋە ياشاش، كۆپىيىش، پاكىز، ساغلام بولۇش شارائىتىغا ئىگە بولۇشىغا ھەقىقىي كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك،
كۆپەيتىش مەقسىتىگە، تۈرىگە، تەرەققىيات كۆلىمىگە لايىق سورۇن، ئەسلىھە، تېخنىكىنى ھازىرلىغانلار مۇناسىۋەتلىك تېخنىكا ئۆلچىمى ۋە يۇقۇمنىڭ ئالدىنى ئېلىش تەلىپىگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك، ياۋايى ھايۋانلارنى خورلاشقا يول قويۇلمايدۇ.

ئۆلكە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى دۆلەتنىڭ نۇقتىلىق قوغدىلىدىغان ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش ئېھتىياجىغا ئاساسەن، دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلارنى دالىغا قويۇپ بېرىش خىزمىتىنى تەشكىللەپ قانات يايدۇرسا بولىدۇ.

27-ماددا دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلاردىن ياسالغان بۇيۇملارنى سېتىش، سېتىۋېلىش، پايدىلىنىش مەنئى قىلىنىدۇ.

ئىلمىي تەتقىقات، سۈنئىي كۆپەيتىش، ئاممىغا كۆرگەزمە قىلىش، ئويۇن قويۇش، مەدەنىيەت يادىكارلىقلىرىنى قوغداش ياكى باشقا ئالاھىدە ئەھۋاللار تۈپەيلىدىن، دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلاردىن ياسالغان بۇيۇملارنى سېتىش، سېتىۋېلىش، پايدىلىنىشقا توغرا كەلسە، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەستىقىنى ئېلىشى ھەمدە بەلگىلىمە بويىچە مەخسۇس بەلگە ئېلىشى ۋە ئىشلىتىشى كېرەك،
كاپالەتنى سۈرۈشتۈرۈشكە بولىدۇ، لېكىن گوۋۇيۈەن تەستىقلىغۇچى ئورگان توغرىسىدا ئايرىم بەلگىلىمە چىقارغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلاردىن ياسالغان مەخسۇس بەلگىنى يولغا قويۇش دائىرىسى ۋە باشقۇرۇش چارىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى بەلگىلەيدۇ.

دۆلەت نۇقتىلىق قوغدىمايدىغان ياۋايى ھايۋانلارنى سېتىش ۋە ئۇنىڭدىن پايدىلىنىشتا، ئوۋ ئوۋلاش، ئىمپورت-ئېكسپورت قىلىش قاتارلىق قانۇنلۇق مەنبە ئىسپاتى بېرىش كېرەك.

مۇشۇ ماددىنىڭ 2-، 4-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن ياۋايى ھايۋانلارنى سېتىشتا، قانۇن بويىچە كارانتىن ئىسپاتىمۇ بولۇشى كېرەك.

28-ماددا سۈنئىي كۆپەيتىش تېخنىكىسى پىشىپ يېتىلگەن، مۇقىم بولغان دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلار ئىلمىي دەلىللەش ئارقىلىق، گوۋۇيۈەننىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى تۈزگەن سۈنئىي كۆپەيتىش بويىچە دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋا ھايۋانلار تىزىملىكىگە كىرگۈزۈلىدۇ.
بۇ تىزىملىككە كىرگۈزۈلگەن ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلاردىن ياسالغان بۇيۇملارنى سۈنئىي كۆپەيتىش ئىجازەتنامىسىگە ئاساسەن، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى تەكشۈرگەن يىللىق ئىشلەپچىقىرىش مىقدارى بويىچە بىۋاسىتە مەخسۇس بەلگىگە ئېرىشتۈرۈپ، مەخسۇس بەلگىگە ئاساسەن سېتىپ ۋە پايدىلىنىپ، سۈرۈشتۈرگىلى بولۇشىغا كاپالەتلىك قىلسا بولىدۇ.

مۇشۇ قانۇننىڭ 10-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلار تىزىملىكىنى تەڭشىگەندە، دالا تۈر توپىنى قوغداشنىڭ مۇناسىۋەتلىك ئەھۋالىغا ئاساسەن، ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن سۈنئىي كۆپەيتىش تېخنىكىسى يېتىلگەن، ياۋايى ھايۋانلارنى تۇراقلاشتۇرۇشقا مۇناسىۋەتلىك سۈنئىي تۈر توپىنى دۆلەتنىڭ نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋاناتلار تىزىملىكىگە كىرگۈزمەي، دالا تۈر توپىغا ئوخشىمايدىغان باشقۇرۇش تەدبىرىنى يولغا قويۇشقا بولىدۇ،
لېكىن مۇشۇ قانۇننىڭ 25-ماددىسىنىڭ 2-تارمىقى ۋە مۇشۇ ماددىسىنىڭ 1-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە ئاساسەن، ئادەم كۈچى ئارقىلىق يېتىشتۈرۈش ئىجازەتنامىسى ۋە مەخسۇس بەلگە ئېلىش كېرەك.

29-ماددا ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇنىڭدىن ياسالغان بۇيۇملاردىن پايدىلىنىشتا، سۈنئىي كۆپەيتىلىدىغان تۈر توپىنى ئاساس قىلىش، دالا تۈر توپىنى ئاسراشقا پايدىلىق بولۇش، ئېكولوگىيە مەدەنىيلىكى قۇرۇلۇشىنىڭ تەلىپىگە ئۇيغۇن بولۇش، ئىجتىمائىي ئەخلاققا ھۆرمەت قىلىش، قانۇن-نىزاملار ۋە دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسىگە رىئايە قىلىش كېرەك.

ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلاردىن ياسالغان بۇيۇملارنى دورا تىجارىتى قىلىش ۋە ئۇنىڭدىن پايدىلىنىشتا، دورا باشقۇرۇشقا مۇناسىۋەتلىك قانۇن-نىزاملارغىمۇ رىئايە قىلىش كېرەك.

30-ماددا دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇنىڭدىن ياسالغان يېمەكلىكلەرنى ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت قىلىش، ئىشلىتىش مەنئى قىلىنىدۇ ياكى قانۇنلۇق مەنبەسى ئىسپاتى بولمىغان دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋا ھايۋانلار ۋە ئۇنىڭدىن ئىشلەنگەن يېمەكلىكلەرنى ئىشلىتىش مەنئى قىلىنىدۇ.

دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلاردىن ياسالغان بۇيۇملارنى قانۇنسىز سېتىۋېلىش مەنئى قىلىنىدۇ.

31-ماددا ياۋايى ھايۋانلار ياكى ئىشلىتىش مەنئى قىلىنغان ئوۋ تۇتۇش قوراللىرىنى سېتىش، سېتىۋېلىش، پايدىلىنىش توغرىسىدا ئېلان بېرىش مەنئى قىلىنىدۇ.
ياۋايى ھايۋاناتلار بۇيۇملىرىنى قانۇنغا خىلاپ ھالدا سېتىش، سېتىۋېلىش ۋە ئۇنىڭدىن پايدىلىنىش توغرىسىدا ئېلان تارقىتىش مەنئى قىلىنىدۇ.

32-ماددا تور سودا سۇپىسى، تاۋار سودا بازىرى قاتارلىق سودا سورۇنلىرىنىڭ قانۇنغا خىلاپ ھالدا ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلاردىن ياسالغان بۇيۇملارنى سېتىش، سېتىۋېلىش، پايدىلىنىش ياكى ئىشلىتىش مەنئى قىلىنغان ئوۋلاش قوراللىرىنى سودا مۇلازىمىتى قىلىشى مەنئى قىلىنىدۇ.

33-ماددا دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋان ۋە ئۇنىڭ مەھسۇلاتلىرىنى، مۇشۇ قانۇننىڭ 28-ماددىسىنىڭ 2-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن ياۋايى ھايۋانلارنى ۋە ئۇنىڭ مەھسۇلاتلىرىنى ناھىيە چېگراسىدىن چىقىرىشتا، مۇشۇ قانۇننىڭ 21-، 25-، 27-ياكى 28-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن ئىجازەتنامە، تەستىق ھۆججىتىنىڭ قوشۇمچە نۇسخىسى ياكى مەخسۇس بەلگىسىنى ئىلكىدە تۇتۇش ياكى قوشۇمچە قىلىش كېرەك،
شۇنداقلا كارانتىن ئىسپاتى.

دۆلەت نۇقتىلىق قوغدىمايدىغان ياۋايى ھايۋانلارنى ناھىيە چېگراسىدىن توشۇشتا، ئوۋ ئوۋلاش، ئىمپورت-ئېكسپورت قىلىش قاتارلىق قانۇنلۇق مەنبە ئىسپاتى، شۇنىڭدەك كارانتىن ئىسپاتى بولۇش كېرەك.

34-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى ئىلمىي تەتقىقات، سۈنئىي كۆپەيتىش، ئاممىۋى كۆرگەزمە، ئويۇن قويۇش قاتارلىق ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلاردىن پايدىلىنىش پائالىيەتلىرىنى نازارەت قىلىشى، باشقۇرۇشى كېرەك.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى مەسئۇلىيىتى ۋە ئىش تەقسىماتى بويىچە ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلارنىڭ مەھسۇلاتلىرىنى سېتىش، سېتىۋېلىش، پايدىلىنىش، توشۇش، ئەۋەتىش قاتارلىق پائالىيەتلەرنى نازارەت قىلىشى، تەكشۈرۈشى كېرەك.

35-ماددا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى تۈزگەن ياكى قاتناشقان خەلقئارا ئەھدىنامىدە سودا قىلىش مەنئى قىلىنغان ياكى چەكلەنگەن ياۋايى ھايۋانلار ياكى ئۇلارنىڭ مەھسۇلاتلىرى تىزىملىكىنى دۆلەتنىڭ يوقىلىش گىردابىغا بېرىپ قالغان تۈرلەر ئىمپورت-ئېكسپورتىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتى تۈزىدۇ، تەڭشەيدۇ ھەمدە ئېلان قىلىدۇ.

ئالدىنقى تارماقتىكى تىزىملىككە كىرگۈزۈلگەن ياۋايى ھايۋان ياكى ئۇنىڭ مەھسۇلاتلىرىنى ئىمپورت-ئېكسپورت قىلىشتا، دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋان ياكى ئۇنىڭدىن ياسالغان بۇيۇملارنى ئېكسپورت قىلىشتا، گوۋۇيۈەننىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداشقا مەسئۇل تارمىقى ياكى گوۋۇيۈەننىڭ تەستىقىنى ئېلىش ھەمدە دۆلەتنىڭ يوقىلىش گىردابىغا بېرىپ قالغان تۈرلەر ئىمپورت-ئېكسپورتىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتى تارقاتقان ئىمپورت-ئېكسپورت ئىسپاتىغا ئېرىشىش كېرەك.
چېگرادىن كىرىش-چىقىشنى كارانتىن قىلىش قانۇن بويىچە يولغا قويۇلدى.
تاموژنا ئىمپورت-ئېكسپورت ئېتىراپنامىسى، كارانتىن ئىسپاتىغا ئاساسەن تاموژنىدىن ئۆتكۈزۈش رەسمىيىتىنى بەلگىلىمە بويىچە بېجىرىدۇ.

پەن-تېخنىكا مەخپىيەتلىكىنى ساقلاشقا چېتىلىدىغان ياۋايى ھايۋان تۈرلىرىنى ئېكسپورت قىلىش گوۋۇيۈەننىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە بولىدۇ.

مۇشۇ ماددىنىڭ 1-تارمىقىدىكى تىزىملىككە كىرگۈزۈلگەن ياۋايى ھايۋانلار گوۋۇيۈەننىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەستىقى بىلەن، مۇشۇ قانۇننىڭ تەتبىقلىنىش دائىرىسىدە دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلار بويىچە باشقۇرۇلسا بولىدۇ.

36-ماددا دۆلەت ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش ۋە ئالاقىدار قانۇن ئىجرا قىلىش پائالىيەتلىرى بويىچە خەلقئارا ھەمكارلىق ۋە ئالماشتۇرۇشنى تەشكىللەپ قانات يايدۇرىدۇ؛
ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇنىڭدىن ياسالغان بۇيۇملارنىڭ ئەتكەسچىلىكى ۋە قانۇنسىز سودىسىنىڭ ئالدىنى ئالىدىغان، ئۇنىڭغا زەربە بېرىدىغان تارماقلارنىڭ ماسلاشتۇرۇش مېخانىزمى ئورنىتىلىپ، ئەتكەسچىلىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە قانۇنسىز سودا ھەرىكىتى قانات يايدۇرۇلىدۇ.

37-ماددا ياۋايى ھايۋانات تۈرىنى چېگرا سىرتىدىن كىرگۈزۈشتە، گوۋۇيۈەننىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەستىقىنى ئېلىش كېرەك.
چېگرا سىرتىدىن كىرگۈزۈلۈپ، مۇشۇ قانۇننىڭ 35-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقىدىكى تىزىملىككە كىرگۈزۈلگەن ياۋايى ھايۋانلار يەنە قانۇن بويىچە ئىمپورت-ئېكسپورت قىلىشقا ئىجازەت بېرىش ئىسپاتىغا ئېرىشىشى كېرەك.
قانۇن بويىچە چېگرىدىن كىرىشنى كارانتىن قىلىش يولغا قويۇلىدۇ.
تاموژنا ئىمپورت قىلىشنى تەستىقلاش ھۆججىتى ياكى ئىمپورت-ئېكسپورت قىلىشقا رۇخسەت قىلىش ئىسپاتى، شۇنىڭدەك كارانتىن ئىسپاتىغا ئاساسەن تاموژنىدىن ئۆتكۈزۈش رەسمىيىتىنى بەلگىلىمە بويىچە بېجىرىدۇ.

ياۋايى ھايۋان تۈرلىرىنى چېگرا سىرتىدىن كىرگۈزۈشتە، بىخەتەر، ئىشەنچلىك ئالدىنى ئېلىش تەدبىرلىرىنى قوللىنىپ، ئۇلارنىڭ دالا مۇھىتىغا كىرىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، ئېكولوگىيە سىستېمىسىغا خەۋپ يەتكۈزۈشتىن ساقلىنىش كېرەك.
ئۇنى ھەقىقەتەن دالىغا قويۇپ بېرىشكە توغرا كەلسە، دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە ئىجرا قىلىنىدۇ.

38-ماددا ھەرقانداق تەشكىلات ۋە شەخس ياۋايى ھايۋاناتلارنى دالا مۇھىتىغا قويۇپ بېرىشتە، قويۇپ بېرىلىدىغان جايدا دالىدا ياشاشقا ماس كېلىدىغان شۇ جايدىكى تۈرلەرنى تاللىشى كېرەك، شۇ جايدىكى ئاھالىنىڭ نورمال تۇرمۇشى، ئىشلەپچىقىرىشىغا كاشىلا قىلىشقا، ئېكولوگىيە سىستېمىسىغا زىيان يەتكۈزۈشتىن ساقلىنىشى كېرەك.
ياۋايى ھايۋانلارنى خالىغانچە قويۇپ بېرىپ، باشقىلارنىڭ جىسمانىي، مال-مۈلكىگە زىيان سالغان ياكى ئېكولوگىيە سىستېمىسىغا زىيان يەتكۈزگەنلەر قانۇن بويىچە قانۇن جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

39-ماددا ئوۋ ئوۋلاشقا ئىجازەت بېرىش كىنىشكىسى، ئوۋ ئوۋلاش كىنىشكىسى، ئادەم كۈچى ئارقىلىق كۆپەيتىش ئىجازەتنامىسى ۋە مەخسۇس بەلگىنى ياسىۋېلىش، ئۆزگەرتىش، ئېلىپ-سېتىش، ئۆتۈنۈپ بېرىش، ئىجارە ئېلىش، دۆلەتنىڭ نۇقتىلىق قوغدىلىدىغان ياۋايى ھايۋانلىرى ۋە ئۇنىڭدىن ياسالغان بۇيۇملارنى سېتىش، سېتىۋېلىش، پايدىلىنىش ياكى ئىمپورت-ئېكسپورت قىلىش ئىسپاتلىرى، ئىمپورت-ئېكسپورت قىلىشقا ئىجازەت بېرىش قاتارلىق تەستىق ھۆججەتلىرىنى ياساش، ئۆزگەرتىش، سېتىۋېلىش، ئىجارە ئېلىش مەنئى قىلىنىدۇ.

ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن ئىجازەت گۇۋاھنامىسى، مەخسۇس بەلگە، تەستىق ھۆججەتلىرىنىڭ تارقىتىلىش ئەھۋالىنى قانۇن بويىچە ئاشكارىلاش كېرەك.

40-ماددا چەت ئەللىكلەر دۆلىتىمىزدە دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلارنى دالىدا تەكشۈرۈشتە بولغاندا ياكى دالىدا كىنو، سىن ئالغاندا، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى ياكى ئۇ ھوقۇق بەرگەن ئورۇنغا تەستىقلىتىشى ھەمدە مۇناسىۋەتلىك قانۇن-نىزاملاردىكى بەلگىلىمىگە رىئايە قىلىشى كېرەك.

41-ماددا يەرلىك نۇقتىلىق قوغدىلىدىغان ياۋايى ھايۋانلار ۋە دۆلەت نۇقتىلىق قوغدىمايدىغان باشقا ياۋايى ھايۋانلارنى باشقۇرۇش چارىسىنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتىيى ياكى ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتى چىقىرىدۇ.

4-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

42-ماددا ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى ياكى باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماق، ئورگان قانۇن بويىچە مەمۇرىي ئىجازەت قارارى چىقارماي، قانۇنغا خىلاپ قىلمىشىنى بايقىغان ياكى قانۇنغا خىلاپ قىلمىش پاش قىلىنغان مەلۇماتنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىن تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلمىغان ياكى قانۇن بويىچە تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلمىغانلار ياكى خىزمەت ھوقۇقىدىن كەلسە-كەلمەس پايدىلىنىش قاتارلىق مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلمايدىغان باشقا قىلمىشلارنى سادىر قىلغانلار
شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ياكى يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارمىقى، ئورگىنى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، جاۋابكار مەسئۇل خادىم ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە گۇناھ يېزىش، چوڭ گۇناھ يېزىش ياكى دەرىجىسىنى چۈشۈرۈش جازاسى بېرىدۇ؛
ئېغىر ئاقىۋەت پەيدا قىلغانلارغا ۋەزىپىسىدىن ئېلىپ تاشلاش ياكى ئىشتىن قوغلاش جازاسى بېرىلىدۇ، ئۇلارنىڭ ئاساسلىق مەسئۇلى ئەيىبنى بوينىغا ئېلىپ ئىستېپا بېرىشى كېرەك؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

43-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 12-ماددىسىنىڭ 3-تارمىقى، 13-ماددىسىنىڭ 2-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلغانلارغا مۇناسىۋەتلىك قانۇن-نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە جازا بېرىلىدۇ.

44-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 15-ماددىسىنىڭ 3-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، يىغىۋېلىش، قۇتقۇزۇش نامى بىلەن ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلارنىڭ بۇيۇملىرىنى ئېلىپ-ساتقانلارغا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلاردىن ياسالغان بۇيۇملار، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ ھەمدە ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇنىڭدىن ياسالغان بۇيۇملارنىڭ قىممىتى ئىككى ھەسسىدىن يۇقىرى، ئون ھەسسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ،
قانۇنغا خىلاپ ئالاقىدار ئۇچۇرلارنى جەمئىيەتنىڭ سەمىمىيەت ئارخىپىغا خاتىرىلەپ، جەمئىيەتكە ئېلان قىلىش؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

45-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 20-، 21-، 23-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقى، 24-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تەبىئىيلىكى قوغدىلىدىغان مۇناسىۋەتلىك رايونلار، ئوۋ ئوۋلاش ( بېلىق تۇتۇش ) چەكلەنگەن رايونلار، ئوۋلاش ( بېلىقچىلىق ) مەزگىلىدە دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلارنى ئوۋلاش، ئوۋلاشقا ئالاھىدە ئىجازەت بېرىلگەن ئوۋ ئوۋلاش گۇۋاھنامىسى ئالماسلىق، ئوۋلاشقا ئىجازەت بېرىلگەن ئوۋ تۇتۇش كىنىشكىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە ئوۋلىماسلىق، دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋا ھايۋانلارنى ئۆلتۈرۈش
ياكى ئىشلىتىش چەكلەنگەن قورال، ئۇسۇل ئارقىلىق دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلارنى ئوۋلاشتا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى، دېڭىز-ئوكيان قانۇن ئىجرا تارمىقى ياكى ئالاقىدار قوغدىلىدىغان رايون باشقۇرۇش ئاپپاراتى مەسئۇلىيىتى ۋە ئىش تەقسىماتى بويىچە ئوۋ يېمەكلىكى، ئوۋ قورالى ۋە قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى يىغىۋالمىسا، ئالاھىدە ئىجازەت بېرىلگەن ئوۋ تۇتۇش گۇۋاھنامىسى بىكار قىلىنىدۇ،
قوشۇمچە ئوۋ ئولجىسىنىڭ قىممىتى 2 ھەسسىدىن يۇقىرى، 10 ھەسسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ؛
ئولجا بولمىسا، قوشۇمچە 10 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 50 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

46-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 20-، 22-، 23-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقى، 24-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تەبىئىيلىكى قوغدىلىدىغان مۇناسىۋەتلىك رايونلاردا، ئوۋ ئوۋلاش ( بېلىق تۇتۇش ) چەكلەنگەن رايونلاردا، ئوۋلاش ( بېلىقچىلىق ) مەزگىلىدە دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلارنى ئوۋلىغان، ئوۋ ئوۋلەش كىنىشكىسى ئالمىغان، ئوۋ ئوۋقىلىش كىنىشكىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە قوغدىمايدىغان ياۋايى ھايۋانلارنى ئوۋلىمىغان بولسا،
ياكى ئىشلىتىش مەنئى قىلىنغان قورال، ئۇسۇللارنى قوللىنىپ دۆلەت نۇقتىلىق قوغدىمايدىغان ياۋايى ھايۋانلارنى ئوۋلىغانلارغا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى ياكى قوغدىلىدىغان رايون باشقۇرۇش ئاپپاراتى مەسئۇلىيىتى ۋە ئىش تەقسىماتى بويىچە ئوۋ ئولجىسى، ئوۋ قورالى ۋە قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى يىغىۋالمىغان بولسا، ئوۋ ئوۋلاش كىنىشكىسى بىكار قىلىنىدۇ ھەمدە ئوۋ ئولجىسىنىڭ قىممىتى بىر ھەسسىدىن يۇقىرى، بەش ھەسسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ؛
ئولجا بولمىسا، قوشۇمچە 2000 يۈەندىن يۇقىرى، 10 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

مۇشۇ قانۇننىڭ 23-ماددىسىنىڭ 2-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، قورال تۇتۇش كىنىشكىسى ئالماي تۇرۇپ، ياۋايى ھايۋانلارنى قوراللىق ئوۋلاپ، ئامانلىق باشقۇرۇشقا خىلاپ قىلمىش شەكىللەندۈرگەنلەرگە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى قانۇن بويىچە ئامانلىق باشقۇرۇش جازاسى بېرىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

47-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 25-ماددىسىنىڭ 2-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋاناتلارنى سۈنئىي يېتىشتۈرۈش ئىجازەتنامىسى ئالماي تۇرۇپ يېتىشتۈرگەن ياكى مۇشۇ قانۇننىڭ 28-تارمىقىنىڭ 2-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن ياۋايى ھايۋاناتلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ياۋايى ھايۋاناتلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى ياۋايى ھايۋاناتلار ۋە ئۇلارنىڭ بۇيۇملىرىنى مۇسادىرە قىلىدۇ،
قوشۇمچە ياۋايى ھايۋان ۋە ئۇنىڭ مەھسۇلاتىنىڭ قىممىتى بىر ھەسسىدىن يۇقىرى، بەش ھەسسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ.

48-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 27-ماددا 1-تارمىقى ۋە 2-تارمىقى، 28-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقى، 33-ماددىسىنىڭ 1 – تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، مەخسۇس بەلگىنى تەستىقلاتمىغان، ئالمىغان ياكى بەلگىلىمە بويىچە ئىشلەتمىگەنلەر،
ياكى ئادەم كۈچى ئارقىلىق يېتىشتۈرۈش ئىجازەتنامىسى، تەستىق ھۆججىتىنىڭ قوشۇمچە نۇسخىسى ياكى مەخسۇس بەلگىسىنى ساتمىغان، سېتىۋالغان، پايدىلانغان، توشۇغان، ئېلىپ ماڭغان، ئەۋەتكەن ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلاردىن ياسالغان بۇيۇملار ياكى مۇشۇ قانۇننىڭ 28-ماددىسىنىڭ 2-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلارنىڭ بۇيۇملىرى بولسا،
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى ياكى سودا-سانائەت مەمۇرىي باشقۇرۇش تارمىقى ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلارنىڭ بۇيۇملىرىنى ۋە قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مەسئۇلىيىتى ۋە ئىش تەقسىماتى بويىچە مۇسادىرە قىلىدۇ، قوشۇمچە ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلاردىن ياسالغان بۇيۇملارنىڭ قىممىتى ئىككى ھەسسىدىن يۇقىرى، ئون ھەسسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
قىلمىشى ئېغىرلىرىنىڭ ئادەم كۈچى ئارقىلىق يېتىشتۈرۈش ئىجازەتنامىسى بىكار قىلىنىدۇ، تەستىق ھۆججىتى بىكار قىلىنىدۇ، مەخسۇس بەلگە قايتۇرۇۋېلىنىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

مۇشۇ قانۇننىڭ 27-ماددىسىنىڭ 4-تارمىقى، 33-ماددىسىنىڭ 2-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋانلارنى قانۇنلۇق مەنبە ئىسپاتى ئالماي تۇرۇپ ساتقان، پايدىلانغان، توشۇغان بولسا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى ياكى سودا-سانائەت مەمۇرىي باشقۇرۇش تارمىقى مەسئۇلىيىتى ۋە ئىش تەقسىماتى بويىچە ياۋايى ھايۋانلارنى مۇسادىرە قىلىدۇ،
قوشۇمچە ياۋايى ھايۋان قىممىتىنىڭ بىر ھەسسىسىدىن يۇقىرى، بەش ھەسسىسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ.

مۇشۇ قانۇننىڭ 27-ماددىسىنىڭ 5-تارمىقى، 33-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، مۇناسىۋەتلىك ياۋايى ھايۋان ۋە ئۇنىڭ بۇيۇملىرىنى ساتقان، توشۇغان، ئېلىپ ماڭغان، ئەۋەتكەنلەرگە ياكى كارانتىن ئىسپاتى قوشۇمچە قىلىنمىغانلىرىغا «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى قانۇنى»دىكى بەلگىلىمە بويىچە جازا بېرىلىدۇ.

49-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 30-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋايى ھايۋان ۋە ئۇنىڭ مەھسۇلاتلىرىنى ئىشلەپچىقارغان، تىجارەت قىلغان، ئىشلەتكەن ياكى دۆلەت نۇقتىلىق قوغدايدىغان ياۋا ھايۋان ۋە ئۇنىڭ مەھسۇلاتلىرىدىن قانۇنلۇق مەنبەسى ئىسپاتى بولمىغان يېمەكلىك ياسىغان، تىجارەت قىلغان ياكى دۆلەت نۇقتىلىق باشقۇرىدىغان ياۋايى ھايۋان ۋە ئۇنىڭدىن ياسالغان بۇيۇملارنى قانۇنسىز سېتىۋالغان بولسا،
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى ياكى سودا-سانائەت مەمۇرىي باشقۇرۇش تارمىقى مەسئۇلىيىتى ۋە ئىش تەقسىماتى بويىچە قانۇنغا خىلاپ قىلمىشىنى توختىتىشقا بۇيرۇيدۇ، ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلارنىڭ بۇيۇملىرى ۋە قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ، قوشۇمچە ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلاردىن ياسالغان بۇيۇملارنىڭ قىممىتى ئىككى ھەسسىدىن يۇقىرى، ئون ھەسسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

50-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 31-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ياۋايى ھايۋانلار ۋە ئۇلارنىڭ بۇيۇملىرىنى سېتىش، سېتىۋېلىش، پايدىلىنىش ياكى ئىشلىتىش مەنئى قىلىنغان ئوۋ تۇتۇش قوراللىرىغا ئېلان چىقارغانلارغا «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئېلان قانۇنى»دىكى بەلگىلىمە بويىچە جازا بېرىلىدۇ.

51-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 32-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ياۋايى ھايۋاناتلار ۋە ئۇلاردىن ياسالغان ياكى ئىشلىتىش مەنئى قىلىنغان ئوۋ ئوۋلاش قوراللىرىنى قانۇنغا خىلاپ ھالدا سېتىش، سېتىۋېلىش، پايدىلىنىش ئۈچۈن سودا مۇلازىمىتى قىلغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سودا-سانائەت مەمۇرىي باشقۇرۇش تارمىقى قانۇنغا خىلاپ قىلمىشىنى توختىتىشقا، بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ،
قوشۇمچە قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنىڭ ئىككى ھەسسىسىدىن يۇقىرى، بەش ھەسسىسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت قىلمىغانلارغا 10 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 50 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

52-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 35-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ياۋايى ھايۋان ياكى ئۇنىڭ مەھسۇلاتلىرىنى ئىمپورت-ئېكسپورت قىلغانلارغا تاموژنا، تەكشۈرۈش-كارانتىن، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى، دېڭىز-ئوكيان قانۇن ئىجرا قىلىش تارمىقى قانۇن، مەمۇرىي نىزاملار ۋە دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە جازا بېرىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

53-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 37-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ياۋايى ھايۋانات تۈرلىرىنى چېگرا سىرتىدىن كىرگۈزگەنلەرگە ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى كىرگۈزگەن ياۋايى ھايۋانلارنى مۇسادىرە قىلىدۇ، قوشۇمچە 50 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 250 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
قانۇن بويىچە چېگرادىن كىرىشتە كارانتىن قىلمىغانلارغا «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ چېگرادىن كىرىش-چىقىشتىكى ھايۋانات-ئۆسۈملۈك كارانتىن قانۇنى»دىكى بەلگىلىمە بويىچە جازا بېرىلىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

54-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 37-ماددىسىنىڭ 2-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، چېگرا سىرتىدىن كىرگۈزۈلگەن ياۋايى ھايۋانلارنى دالىغا قويۇپ بەرگەنلەرنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۇتۇپ كېلىشكە بۇيرۇيدۇ، 10 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 50 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
مۇددەت ئۆتسىمۇ تۇتۇپ كېلەلمىگەنلەرنى ئالاقىدار ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى ۋاكالىتەن تۇتۇپ بېرىدۇ ياكى تەسىرىنى تۆۋەنلىتىش تەدبىرى قوللىنىدۇ، كېرەكلىك خىراجەتنى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۇتۇشقا بۇيرۇلغانلار ئۈستىگە ئالىدۇ.

55-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 39-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، مۇناسىۋەتلىك كىنىشكا، مەخسۇس بەلگە ياكى مۇناسىۋەتلىك تەستىق ھۆججەتلىرىنى ياسىۋالغان، ئۆزگەرتىۋالغان، ئېلىپ-ساتقان، ئۆتۈنۈپ بەرگەن، ئىجارە ئالغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى قانۇنغا خىلاپ گۇۋاھنامىسى، مەخسۇس بەلگىسى، مۇناسىۋەتلىك تەستىق ھۆججەتلىرى ۋە قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ،
قوشۇمچە 50 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 250 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
ئامانلىق باشقۇرۇشقا خىلاپ قىلمىش شەكىللەندۈرگەنلىرىگە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى قانۇن بويىچە ئامانلىق باشقۇرۇش جازاسى بېرىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

56-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە مۇسادىرە قىلىنغان ماددىي نەرسىنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى ياكى ئۇ ھوقۇق بەرگەن ئورۇن بەلگىلىمە بويىچە بىر تەرەپ قىلىدۇ.

57-ماددا بۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن ئولجىنىڭ قىممىتى، ياۋايى ھايۋان ۋە ئۇنىڭ مەھسۇلاتلىرىنىڭ قىممىتىنى باھالاش ئۆلچىمى ۋە ئۇسۇلىنى گوۋۇيۈەننىڭ ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش مەسئۇل تارمىقى بېكىتىدۇ.

5-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

58-ماددا بۇ قانۇن 2017-يىل 1-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.