ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنىڭ چارىسى

( 1981 ـ يىل 6 ـ ئاينىڭ 10 ـ كۈنى 5 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 19 ـ يىغىنىدا ماقۇللانغان، 1996 ـ يىل 10 ـ ئاينىڭ 29 ـ كۈنى 8 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلقنىڭ قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 22 ـ يىغىنىدا تۈزىتىش كىرگۈزۈلگەن، 2012 ـ يىل 6-ئاينىڭ 30 ـ كۈنى 11 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك پارتىيە قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 27 ـ يىغىنىنىڭ «< جۇڭگو خەلق ئازادلىق ئارمىيەسىنىڭ مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنى ۋە ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلقنى سايلاش توغرىسىدىكى قارارىغا ئاساسەن »
قۇرۇلتاي ۋەكىللىرىنىڭ چارىسى ھەققىدە قارار»غا تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى )

مۇندەرىجە

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

2-باب سايلام كومىتېتى

3-باب ۋەكىللەر سانىنى بەلگىلەش ۋە تەقسىملەش

4-باب سايلام رايونى ۋە سايلام ئورۇنلىرى

5-باب ۋەكىل نامزاتلىرىنىڭ ئوتتۇرىغا قويۇلۇشى

6-باب سايلام تەرتىپى

7-باب ۋەكىللەرنى نازارەت قىلىش ۋە ۋەكىللىكتىن قالدۇرۇش، ئىستېپا بېرىش، تولۇقلاپ سايلاش

8-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

بۇ چارە «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئاساسىي قانۇنى»ۋە «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيتىنىڭ مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋە يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ سايلام قانۇنى»دىكى مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلەرگە ئاساسەن چىقىرىلدى.

2-ماددا خەلق ئازادلىق ئارمىيەسىنىڭ رەسمىي ھەربىي خىزمەت ئۆتەۋاتقان ھەربىيلەر ۋە ئارمىيە سايلىمىغا قاتنىشىدىغان باشقا خادىملار مۇشۇ چارە بويىچە مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنى ۋە ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ ۋەكىللىرىنى سايلايدۇ.

3-ماددا خەلق ئازادلىق ئارمىيەسى ۋە خەلق ئازادلىق ئارمىيەسىنىڭ تۇەن دەرىجىلىكتىن يۇقىرى ئورۇنلىرىدا سايلام كومىتېتى تەسىس قىلىنىدۇ.

خەلق ئازادلىق ئارمىيەسى سايلام كومىتېتى پۈتۈن ئارمىيەنىڭ سايلام خىزمىتىگە رەھبەرلىك قىلىدۇ، باشقا ھەر دەرىجىلىك سايلام كومىتېتلىرى ئۆز ئورنىنىڭ سايلام خىزمىتىگە رىياسەتچىلىك قىلىدۇ.

4-ماددا ليەن ۋە باشقا ئاساسىي قاتلام ئورۇنلىرىدىكى ھەربىيلەر كومىتېتى شۇ ئورۇننىڭ سايلام خىزمىتىگە رىياسەتچىلىك قىلىدۇ.

5-ماددا خەلق ئازادلىق ئارمىيەسىنىڭ رەسمىي ھەربىي خىزمەت ئۆتەۋاتقان ھەربىيلىرى، ئارمىيەدىن ئورۇنلاشقان ۋە ئۆتكۈزۈپ بېرىلىدىغان جايلارغا ئورۇنلاشتۇرۇلىدىغان دەم ئېلىشقا چىققان، پېنسىيەگە چىققان خادىملار، ئارمىيەدە ئىشلەۋاتقان مۈلكىي خادىملار، خىزمەتچىلەر، ئىشچى-خىزمەتچىلەر، رەسمىي خىزمەت ئۆتىمەيدىغان ھۆكۈمەت خىزمەتچىلىرى، شۇنىڭدەك ئارمىيەدە مەمۇرىي مۇناسىۋىتى بولغان باشقا خادىملار ئارمىيە سايلىمىغا قاتنىشىدۇ.

تۇرۇشلۇق جاي شۇ جايدىكى ئاھالە تۇرۇشلۇق جايدىن يىراقراق بولۇپ، ھەربىيلەر ئائىلە تەۋەلىرىدىن يەرلىكنىڭ سايلىمىغا قاتنىشىشتا قىيىنچىلىققا ئۇچرىغانلىرى سايلام كومىتېتى ياكى ھەربىيلەر كومىتېتىنىڭ تەستىقى بىلەن ئارمىيەنىڭ سايلىمىغا قاتناشسا بولىدۇ.

6-ماددا يەرلىك زاۋۇت، تۆمۈريول، سۇ تىرانسپورتى، پەن تەتقىقات قاتارلىق ئورۇنلاردا تۇرۇشلۇق ھەربىي ۋەكىللەر، يەرلىك ئالىي مەكتەپلەردە ئوقۇۋاتقان ھەربىي خادىملار يەرلىكنىڭ سايلىمىغا قاتناشسا بولىدۇ.

7-ماددا بۇ چارىنىڭ 5-ماددىسىدا كۆرسىتىلگەن خادىملارنىڭ ھەممىسى مىللىتى، ئىرقى، جىنسى، كەسپى، ئائىلە كېلىپ چىقىشى، دىنىي ئېتىقادى، بىلىم دەرىجىسى، مال-مۈلۈك ئەھۋالى ۋە ئولتۇراقلىشىش ۋاقتىغا قارىماي سايلىغۇچىلىق سالاھىيىتىگە ئىگە بولىدۇ، سايلاش ھوقۇقى ۋە سايلىنىش ھوقۇقىدىن بەھرىمەن بولىدۇ.

قانۇن بويىچە سىياسىي ھوقۇقىدىن مەھرۇم قىلىنغان كىشىنىڭ سايلاش ھوقۇقى ۋە سايلىنىش ھوقۇقى بولمايدۇ.

روھىي كېسەلگە گىرىپتار بولغانلار سايلام ھوقۇقىنى يۈرگۈزەلمىسە، سايلام كومىتېتىنىڭ مۇئەييەنلەشتۈرۈشى بىلەن سايلامغا قاتناشمايدۇ.

2-باب سايلام كومىتېتى

8-ماددا خەلق ئازادلىق ئارمىيەسى سايلام كومىتېتى تەركىبىدىكىلەرنى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى تەستىقلايدۇ.
باشقا ھەر دەرىجىلىك سايلام كومىتېتلىرى تەركىبىدىكى خادىملارنى بىر دەرىجە يۇقىرى سايلام كومىتېتى تەستىقلايدۇ.

تۆۋەن دەرىجىلىك سايلام كومىتېتلىرى يۇقىرى دەرىجىلىك سايلام كومىتېتلىرىنىڭ رەھبەرلىكىدە بولىدۇ.

سايلام كومىتېتىنىڭ ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى بەش يىل بولىدۇ، يېڭى سايلام كومىتېتى ۋۇجۇدقا كەلگۈچە خىزمەت ھوقۇقىنى يۈرگۈزىدۇ.

9-ماددا خەلق ئازادلىق ئارمىيەسى سايلام كومىتېتى 11 دىن 19 غىچە كىشىدىن تەركىب تاپىدۇ، بىر مۇدىر، بىردىن ئۈچكىچە مۇئاۋىن مۇدىر، بىرقانچە ئەزا تەسىس قىلىنىدۇ.
باشقا ھەر دەرىجىلىك سايلام كومىتېتلىرى يەتتىدىن 17 گىچە كىشىدىن تەركىب تاپىدۇ، بىر مۇدىر، بىردىن ئىككىگىچە مۇئاۋىن مۇدىر، بىرقانچە ئەزا تەسىس قىلىنىدۇ.

10-ماددا تۇەن دەرىجىلىكتىن يۇقىرى ئورۇنلارنىڭ سايلام كومىتېتلىرى قاراشلىق ئورۇنلارنىڭ سايلىمىنى تەشكىللەيدۇ ۋە ئۇنىڭغا يېتەكچىلىك قىلىدۇ، تۆۋەندىكى ئىشلارنى بېجىرىدۇ :

( 1 ) ھەربىيلەر قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنىڭ سالاھىيىتىنى تەكشۈرۈش؛

( 2 ) سايلام ۋاقتىنى بېكىتىش؛

( 3 ) خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىلى نامزاتلىرىنىڭ ئىسىملىكىنى ئېلان قىلىش؛

( 4 ) شۇ دەرىجىلىك ھەربىيلەر قۇرۇلتىيى ياكى ھەربىيلەر يىغىنىغا رىياسەتچىلىك قىلىدىغان بېلەت تاشلاپ سايلاش؛

( 5 ) سايلام نەتىجىسىنىڭ كۈچكە ئىگە ياكى ئىگە ئەمەسلىكىنى بېكىتىپ، سايلانغان خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنىڭ ئىسىملىكىنى ئېلان قىلىش؛

( 6 ) شۇ دەرىجىلىك ھەربىيلەر قۇرۇلتىيىغا ياكى ھەربىيلەر يىغىنىغا رىياسەتچىلىك قىلىپ خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنى ۋەكىللىكتىن قالدۇرۇش ۋە تولۇقلاپ سايلاش، خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنىڭ ئىستېپاسىنى قوبۇل قىلىش.

11-ماددا سايلام كومىتېتى قارىمىقىدا ئىشخانا تەسىس قىلىنىپ، شۇ دەرىجىلىك مۇناسىۋەتلىك سايلامنىڭ كۈندىلىك خىزمەتلىرىنى كونكرېت ئۈستىگە ئالىدۇ.

ئىشخانا سىياسىي ئورگاندا تەسىس قىلىنىدۇ، خىزمەتچى خادىملارنى شۇ دەرىجىلىك سايلام كومىتېتى بېكىتىدۇ.

3-باب ۋەكىللەر سانىنى بەلگىلەش ۋە تەقسىملەش

12-ماددا خەلق ئازادلىق ئارمىيەسىدىن مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىغا سايلىنىدىغان ۋەكىل سانىنى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى بەلگىلەيدۇ.

13-ماددا باش ئىشتابلار، چوڭ قوشۇننىڭ رايون دەرىجىلىك ئورۇنلىرى ۋە مەركىزىي ھەربىي كومىتېت بەنگۇڭتىڭىنىڭ مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىغا سايلىنىدىغان ۋەكىل سانىنى خەلق ئازادلىق ئارمىيەسىنىڭ سايلام كومىتېتى تەقسىم قىلىدۇ.

14-ماددا جايلاردا تۇرۇشلۇق ئارمىيەدە ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىغا سايلىنىشقا تېگىشلىك ۋەكىللەرنىڭ سانىنى شۇ جايدا تۇرۇشلۇق شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى بەلگىلەيدۇ.

سايلام ئىشلىرىنى ئۆلكىلىك ھەربىي رايون، گارنىزون رايونى، شۆبە ھەربىي رايون، خەلق قوراللىق بۆلۈمى تۇرۇشلۇق جايدىكى خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى بىلەن ئايرىم-ئايرىم كېڭىشىپ قارار قىلىدۇ؛
چوڭ ھەربىي رايون تۇرۇشلۇق ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلەرنى چوڭ ھەربىي رايون بىرتۇتاش مەسئۇل بولۇپ، شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى بىلەن كېڭىشىپ قارار قىلىدۇ.

4-باب سايلام رايونى ۋە سايلام ئورۇنلىرى

15-ماددا تۇرۇشلۇق قىسىمدا ناھىيە دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ ۋەكىللىرى سايلىنىدۇ، ئۇلارنى شۇ مەمۇرىي رايوندا تۇرۇشلۇق ھەربىيلەردىن ۋە ئارمىيەنىڭ سايلىمىغا قاتناشقان باشقا خادىملار سايلام رايونى بويىچە بىۋاسىتە سايلاپ ۋۇجۇدقا كەلتۈرىدۇ.
سايلام رايونى شۇ مەمۇرىي رايوندا تۇرۇشلۇق ھەرقايسى ئورۇنلارنىڭ تارقىلىش ئەھۋالىغا ئاساسەن ئايرىلىدۇ.

سايلام رايونىنىڭ چوڭ-كىچىكلىكى ھەربىر سايلام رايونىدا بىردىن ئۈچكىچە ۋەكىل سايلاش بويىچە ئايرىلىدۇ.

16-ماددا قىسىمدا تۇرۇشقا تېگىشلىك رايون بار شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ ۋەكىللىرىنى تۇەن دەرىجىلىكتىن يۇقىرى ئورۇنلارنىڭ ھەربىيلەر قۇرۇلتىيى ئېچىشى بىلەن سايلام ئارقىلىق ۋۇجۇدقا كەلتۈرىدۇ.

باش ئىشتابلار، چوڭ قوشۇننىڭ رايون دەرىجىلىك ئورۇنلىرى ۋە مەركىزىي ھەربىي كومىتېت بەنگۇڭتىڭىنىڭ ھەربىيلەر قۇرۇلتايلىرى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ ۋەكىللىرىنى سايلايدۇ.

17-ماددا خەلق ئازادلىق ئارمىيەسىنىڭ شى دەرىجىلىكتىن يۇقىرى ئورۇنلىرىنىڭ ھەربىيلەر قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنى تۆۋەن دەرىجىلىك ھەربىيلەر قۇرۇلتىيى سايلام ئارقىلىق ۋۇجۇدقا كەلتۈرىدۇ.
تۆۋەن دەرىجىلىك ئورۇنلاردا ھەربىيلەر قۇرۇلتىيى ئېچىلمىسا، ھەربىيلەر يىغىنىدا سايلام ئارقىلىق ۋۇجۇدقا كېلىدۇ.

لۈ، تۇەن دەرىجىلىك ئورۇنلاردىكى ھەربىيلەر قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنى ليەن ۋە باشقا ئاساسىي قاتلام ئورۇنلىرى ھەربىيلەر يىغىنى ئېچىپ سايلام ئارقىلىق ۋۇجۇدقا كەلتۈرىدۇ.

ھەربىيلەر قۇرۇلتىيىنى سايلام كومىتېتى چاقىرىدۇ، ھەربىيلەر يىغىنىنى سايلام كومىتېتى ياكى ھەربىيلەر كومىتېتى چاقىرىدۇ.

ھەربىيلەر قۇرۇلتىيىنىڭ ھەر نۆۋەتلىك ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى بەش يىل بولىدۇ.
ھەربىيلەر قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنىڭ ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى مۇشۇ نۆۋەتلىك ھەربىيلەر قۇرۇلتىيى 1-يىغىنىنى ئۆتكۈزگەندىن باشلاپ، كېلەر نۆۋەتلىك ھەربىيلەر قۇرۇلتىيى 2-يىغىنىنى ئۆتكۈزگەنگە قەدەر بولىدۇ.

5-باب ۋەكىل نامزاتلىرىنىڭ ئوتتۇرىغا قويۇلۇشى

18-ماددا خەلق ئازادلىق ئارمىيەسى مەملىكەتلىك ۋە ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ ۋەكىللىرىنى سايلايدۇ، نامزاتلار سايلام رايونى ياكى سايلام ئورنىنىڭ كۆرسىتىشى بىلەن ۋۇجۇدقا كېلىدۇ.

جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ ئارمىيەدىكى ھەر دەرىجىلىك تەشكىلاتلىرى ۋەكىل نامزاتلىرىنى كۆرسەتسە بولىدۇ.
سايلىغۇچىلار ياكى ھەربىيلەر قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرى ئوندىن ئارتۇق كىشى بىرلىشىپ ئىمزا قويۇپ ۋەكىل نامزاتىنى كۆرسەتسىمۇ بولىدۇ.
تەۋسىيە قىلغۇچى سايلام ھەيئىتى ياكى ھەربىيلەر كومىتېتىغا نامزاتلارنىڭ ئەھۋالىنى تونۇشتۇرۇشى لازىم.
كۆرسىتىلىشنى قوبۇل قىلغان ۋەكىل نامزاتلىرى سايلام كومىتېتى ياكى ھەربىيلەر كومىتېتىغا ئاساسىي شەخسىي ئەھۋالىنى ئەينەن يەتكۈزۈپ بېرىشى كېرەك.
تەمىنلىگەن ئاساسىي ئەھۋال ھەقىقىي بولمىسا، سايلام كومىتېتى ياكى ھەربىيلەر كومىتېتى سايلىغۇچىلارغا ياكى ھەربىيلەر قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىگە ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىشى كېرەك.

19-ماددا خەلق ئازادلىق ئارمىيەسىنىڭ مەملىكەتلىك ۋە ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى ۋەكىللىرىنى سايلىشىدا ئارتۇق نامزاتلىق سايلام ئۆتكۈزۈلىدۇ، ۋەكىل نامزاتلىرىنىڭ سانى سايلىنىدىغان ۋەكىللەر سانىدىن كۆپ بولۇشى كېرەك.

سايلىغۇچىلار بىۋاسىتە سايلايدىغان بولسا، ۋەكىل نامزاتلىرىنىڭ سانى سايلىنىدىغان ۋەكىللەر سانىنىڭ ئۈچتىن بىرىدىن بىر ھەسسىسىگىچە كۆپ بولۇشى كېرەك؛
ھەربىيلەر قۇرۇلتىيى سايلايدىغان بولسا، ۋەكىل نامزاتلىرىنىڭ سانى سايلىنىدىغان ۋەكىللەر سانىنىڭ بەشتىن بىرىدىن ئىككىدىن بىرىگىچە كۆپ بولۇشى كېرەك.

20-ماددا سايلىغۇچىلار بىۋاسىتە سايلايدىغان بولسا، ۋەكىل نامزاتلىرىنى سايلام كومىتېتى ياكى ھەربىي كومىتېت جەملىگەندىن كېيىن، ۋەكىل نامزاتلىرىنىڭ ئىسىملىكى ۋە ۋەكىل نامزاتلىرىنىڭ ئاساسىي ئەھۋالىنى سايلام كۈنىدىن 15 كۈن بۇرۇن ئېلان قىلىدۇ ھەمدە شۇ سايلام رايونىدىكى سايلىغۇچىلارنىڭ قايتا-قايتا مۇزاكىرە قىلىشى، كېڭىشىشىگە سۇنۇپ، رەسمىي ۋەكىل نامزاتلىرىنىڭ تىزىملىكىنى بېكىتىدۇ.
ئەگەر كۆرسىتىلگەن ۋەكىل نامزاتلىرىنىڭ سانى مۇشۇ چارىنىڭ 19-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن ئەڭ يۇقىرى ئارتۇق نامزات نىسبىتىدىن ئېشىپ كەتسە، سايلام كومىتېتى ياكى ھەربىيلەر كومىتېتى شۇ سايلام رايونىدىكى سايلىغۇچىلارنىڭ مۇزاكىرە قىلىشى، كېڭىشىشىگە تاپشۇرىدۇ، بىرقەدەر كۆپ ساندىكى سايلىغۇچىلارنىڭ پىكرىگە ئاساسەن، رەسمىي ۋەكىل نامزاتلىرىنىڭ ئىسىملىكىنى بېكىتىدۇ؛
رەسمىي ۋەكىل نامزاتلىرىدىن بىرقەدەر بىردەك پىكىر شەكىللەندۈرەلمىگەنلىرىگە قارىتا تەييارلىق سايلىمى ئۆتكۈزۈلۈپ، تەييارلىق سايلىمىدا ئېرىشكەن بېلەت ئاز-كۆپلۈك تەرتىپىگە ئاساسەن، رەسمىي ۋەكىل نامزاتلىرىنىڭ ئىسىملىكى بېكىتىلىدۇ.
رەسمىي ۋەكىل نامزاتلىرىنىڭ ئىسىملىكى ۋە ۋەكىل نامزاتلىرىنىڭ ئاساسىي ئەھۋالى سايلام كۈنىدىن يەتتە كۈن بۇرۇن ئېلان قىلىنىشى كېرەك.

تۇەن دەرىجىلىكتىن يۇقىرى ئورۇنلارنىڭ ھەربىيلەر قۇرۇلتايلىرى خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنى سايلىغاندا، ۋەكىل نامزاتلىرىنى كۆرسىتىش، كېڭىشىش ۋاقتى ئىككى كۈندىن كەم بولسا بولمايدۇ.
ھەرقايسى دەرىجىلىك سايلام كومىتېتلىرى قانۇن بويىچە ئوتتۇرىغا قويۇلغان ۋەكىل نامزاتلىرىنىڭ ئىسىملىكى ھەمدە ۋەكىل نامزاتلىرىنىڭ ئاساسىي ئەھۋالىنى ھەربىيلەر قۇرۇلتىيىدىكى بارلىق ۋەكىللەرنىڭ كېڭىشىشى، مۇزاكىرە قىلىشىغا بېسىپ تارقىتىدۇ.
ئەگەر كۆرسىتىلگەن ۋەكىل نامزاتلىرىنىڭ سانى مۇشۇ چارىنىڭ 19-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن ئارتۇق نامزاتلىق نىسبەتكە ئۇيغۇن بولسا، بىۋاسىتە بېلەت تاشلاپ سايلام ئۆتكۈزۈلىدۇ.
ئەگەر كۆرسىتىلگەن ۋەكىل نامزاتلىرىنىڭ سانى مۇشۇ چارىنىڭ 19-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن ئەڭ يۇقىرى ئارتۇق نامزات نىسبىتىدىن ئېشىپ كەتسە، تەييارلىق سايلىمى ئۆتكۈزۈلىدۇ، تەييارلىق سايلىمىدا ئېرىشكەن بېلەت ئاز-كۆپلۈك تەرتىپىگە ئاساسەن، شۇ دەرىجىلىك ھەربىيلەر قۇرۇلتىيى بېكىتكەن كونكرېت ئارتۇق نامزات نىسبىتى بويىچە، رەسمىي ۋەكىل نامزاتلىرىنىڭ ئىسىملىكى بېكىتىلىپ، بېلەت تاشلاپ سايلام ئۆتكۈزۈلىدۇ.

21-ماددا ھەربىيلەر قۇرۇلتىيى مەملىكەتلىك ۋە ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ ۋەكىللىرىنى سايلىغاندا، ۋەكىل نامزاتلىرى شۇ دەرىجىلىك ھەربىيلەر قۇرۇلتىيىنىڭ ۋەكىللىرى بىلەنلا چەكلەنمەيدۇ.

22-ماددا سايلام كومىتېتى ياكى ھەربىيلەر كومىتېتى ۋەكىل نامزاتلىرىنىڭ ئەھۋالىنى تونۇشتۇرۇشى كېرەك.

ۋەكىل نامزاتلىرىنى كۆرسەتكەن تەشكىلات ياكى شەخس سايلىغۇچىلار گۇرۇپپىسى ياكى ھەربىيلەر قۇرۇلتىيى گۇرۇپپىسى يىغىنىدا كۆرسەتكەن ۋەكىل نامزاتلىرىنىڭ ئەھۋالىنى تونۇشتۇرسا بولىدۇ.
بىۋاسىتە سايلامدا، سايلام كومىتېتى ياكى ھەربىيلەر كومىتېتى سايلىغۇچىلارنىڭ تەلىپىگە ئاساسەن، ۋەكىل نامزاتلىرىنى سايلىغۇچىلار بىلەن كۆرۈشۈشكە تەشكىللىشى، ۋەكىل نامزاتلىرى ئۆزىنىڭ ئەھۋالىنى تونۇشتۇرۇشى، سايلىغۇچىلارنىڭ مەسىلىسىگە جاۋاب بېرىشى كېرەك.
لېكىن، سايلام كۈنى ۋەكىل نامزاتلىرىنى تونۇشتۇرۇشنى توختىتىش شەرت.

6-باب سايلام تەرتىپى

23-ماددا بىۋاسىتە سايلام ئۆتكۈزگەندە، سايلام رايونلىرى ھەربىيلەر يىغىنى ئېچىپ سايلام ئۆتكۈزۈشى ياكى سايلىغۇچىلارنىڭ بېلەت تاشلىشىغا قولايلىق بولۇش پىرىنسىپى بويىچە بېلەت تاشلاش پونكىتى تەسىس قىلىپ سايلام ئۆتكۈزۈشى كېرەك.
تۇرۇشلۇق جايى تارقاق ياكى ھەرىكىتى قولايسىز سايلىغۇچىلار كۆچمە بېلەت ساندۇقىدا بېلەت تاشلىسا بولىدۇ.
بېلەت تاشلاپ سايلاشقا ھەربىيلەر كومىتېتى ياكى سايلام كومىتېتى رىياسەتچىلىك قىلىدۇ.

ھەربىيلەر قۇرۇلتىيىنىڭ سايلام رىقابىتىگە سايلام كومىتېتى رىياسەتچىلىك قىلىدۇ.

24-ماددا خەلق ئازادلىق ئارمىيەسىنىڭ مەملىكەتلىك ۋە ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى ۋەكىللىرىنى سايلاشتا بىردەك يوشۇرۇن ئاۋاز بېرىش ئۇسۇلى قوللىنىلىدۇ.
سايلامدا سايلام بېلىتىنى مەخپىي تولدۇرۇش ئورنى تەسىس قىلىش كېرەك.

سايلىغۇچىلار مېيىپ بولۇش قاتارلىق سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن سايلام بېلىتى يازالمىسا، سايلام بېلىتىنى ئۆزى ئىشىنىدىغان كىشىگە ۋاكالىتەن يېزىپ بېرىشنى ھاۋالە قىلسا بولىدۇ.

25-ماددا سايلىغۇچىلار سايلام مەزگىلىدە سىرتقا چىقىپ كەتسە، ھەربىيلەر كومىتېتى ياكى سايلام كومىتېتىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئالغاندىن كېيىن، باشقا سايلىغۇچىلارغا ۋاكالىتەن بېلەت تاشلاشنى يازما ھاۋالە قىلسا بولىدۇ.
ھەربىر سايلىغۇچى قوبۇل قىلىدىغان ھاۋالە ئۈچتىن ئېشىپ كەتمەسلىكى ھەمدە ھاۋالە قىلغۇچىنىڭ ئارزۇسى بويىچە ۋاكالىتەن بېلەت تاشلىشى كېرەك.

26-ماددا سايلىغۇچىلار ۋەكىل نامزاتىغا قوللاش بېلىتى تاشلىسا، قارشى بېلەت تاشلىسا بولىدۇ، باشقا ھەرقانداق سايلىغۇچىنى ئايرىم سايلىسىمۇ، ھوقۇقىدىن ۋاز كەچسىمۇ بولىدۇ.

27-ماددا بېلەت تاشلاش ئاخىرلاشقاندىن كېيىن، سايلىغۇچىلار سايلىغان ياكى ھەربىيلەر قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرى سايلىغان بېلەت نازارەتچىلىرى، بېلەت ھېسابلىغۇچىلار ۋە سايلام كومىتېتى ياكى ھەربىيلەر كومىتېتىنىڭ خادىملىرى بېلەت تاشلىغان ئادەم سانى ۋە بېلەت سانىنى سېلىشتۇرۇپ خاتىرىلەيدۇ ھەمدە بېلەت نازارەتچىلىرى ئىمزا قويىدۇ.

ۋەكىل نامزاتلىرىنىڭ يېقىن تۇغقانلىرى بېلەت نازارەتچىسى، بېلەت ھېسابلىغۇچى بولسا بولمايدۇ.

28-ماددا ھەر قېتىملىق سايلامدا تاشلانغان بېلەت سانى بېلەت تاشلىغان ئادەم سانىدىن كۆپ بولسا ئىناۋەتسىز، بېلەت تاشلىغان ئادەم سانىغا تەڭ بولسا ياكى ئۇنىڭدىن ئاز بولسا كۈچكە ئىگە.

ھەربىر سايلام بېلىتىدە سايلانغان ئادەم سانى بەلگىلەنگەن سايلىنىدىغان ۋەكىل سانىدىن كۆپ بولسا ئىناۋەتسىز قىلىنىدۇ، بەلگىلەنگەن سايلىنىدىغان ۋەكىللەر سانىغا تەڭ بولسا ياكى ئۇنىڭدىن ئاز بولسا كۈچكە ئىگە بولىدۇ.

29-ماددا بىۋاسىتە سايلام ئۆتكۈزگەندە، بېلەت تاشلاشقا قاتناشقان سايلىغۇچىلار سايلام رايونىدىكى بارلىق سايلىغۇچىلارنىڭ يېرىمىدىن ئاشسا، سايلام كۈچكە ئىگە بولىدۇ.
ۋەكىل نامزاتلىرى بېلەت تاشلاشقا قاتناشقان سايلىغۇچىلارنىڭ تەڭدىن تولىسىنىڭ سايلام بېلىتىگە ئېرىشكەندە ئاندىن سايلىنىدۇ.

ھەربىيلەر قۇرۇلتىيى سايلىمىدا، ۋەكىل نامزاتلىرى بارلىق ۋەكىللەرنىڭ تەڭدىن تولىسىنىڭ سايلام بېلىتىگە ئېرىشسە ئاندىن سايلىنىدۇ.

30-ماددا سايلام بېلىتىنىڭ يېرىمىدىن كۆپرەكىگە ئېرىشكەن ۋەكىل نامزاتلىرىنىڭ سانى سايلىنىشقا تېگىشلىك ۋەكىللەر سانىدىن ئېشىپ كەتسە، ئېرىشكەن بېلەت كۆپ بولغان سايلام بېلىتى ھېسابلىنىدۇ.
ئەگەر بېلەت سانى تەڭ بولۇپ قېلىپ، سايلانغۇچىنى بېكىتكىلى بولمىسا، بېلەت سانى تەڭ بولغان نامزات ئۈچۈن يەنە بىر قېتىم بېلەت تاشلاپ، ئېرىشكەن بېلەت كۆپ بولغان سايلام ئارقىلىق سايلىنىدۇ.

سايلام بېلىتىنىڭ يېرىمىدىن كۆپرەكىگە ئېرىشكەن سايلانغان ۋەكىللەرنىڭ سانى سايلىنىشقا تېگىشلىك ۋەكىللەرنىڭ سانىدىن ئاز بولسا، كەم قالغان سان بويىچە ئايرىم سايلام ئۆتكۈزۈلىدۇ.
باشقا سايلامدا، 1-قېتىم بېلەت تاشلىغاندا ئېرىشكەن بېلەت سانىنىڭ ئاز-كۆپلۈك تەرتىپىگە ئاساسەن، مۇشۇ چارىنىڭ 19-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن ئارتۇق نامزاتلىق نىسبەت بويىچە نامزاتلارنىڭ ئىسىملىكى بېكىتىلىدۇ.
ئەگەر بىرلا كىشى سايلانسا، ئىككى كىشى نامزات قىلىنىدۇ.

ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە ناھىيە دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىلى ئايرىم سايلانغاندا، ۋەكىل نامزاتلىرىدىن ئېرىشكەن بېلەت كۆپ بولغانلار سايلىنىدۇ، لېكىن ئېرىشكەن بېلەت سانى سايلام بېلىتىنىڭ ئۈچتىن بىرىدىن كەم بولسا بولمايدۇ؛
تۇەن دەرىجىلىكتىن يۇقىرى ئورۇنلارنىڭ ھەربىيلەر قۇرۇلتايلىرى رايون بار شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك ۋە مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ ۋەكىللىرىنى باشقا سايلىغاندا، ۋەكىل نامزاتلىرى ھەربىيلەر قۇرۇلتىيىدىكى بارلىق ۋەكىللەرنىڭ تەڭدىن تولىسىنىڭ سايلام بېلىتىگە ئېرىشسە ئاندىن سايلىنالايدۇ.

31-ماددا سايلام نەتىجىسىنى سايلام كومىتېتى ياكى ھەربىيلەر كومىتېتى مۇشۇ چارىگە ئاساسەن كۈچكە ئىگە ياكى ئىگە ئەمەسلىكىنى بېكىتىدۇ ھەمدە جاكارلايدۇ.

7-باب ۋەكىللەرنى نازارەت قىلىش ۋە ۋەكىللىكتىن قالدۇرۇش، ئىستېپا بېرىش، تولۇقلاپ سايلاش

32-ماددا خەلق ئازادلىق ئارمىيەسى سايلاپ چىققان مەملىكەتلىك ۋە ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرى سايلىغۇچىلار ۋە ئەسلىي سايلىغۇچى ئورۇننىڭ نازارىتىدە بولىدۇ.
سايلىغۇچىلار ياكى سايلام ئورۇنلىرى ئۆزى سايلىغان ۋەكىلنى ۋەكىللىكتىن قالدۇرۇۋېتىشكە ھوقۇقلۇق.

33-ماددا ناھىيە دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىگە ئەسلىدىكى سايلام رايونىدىكى 10 دىن ئارتۇق سايلىغۇچى بىرلىشىپ ئىمزا قويۇپ، لۈ، تۇەن دەرىجىلىك سايلام كومىتېتىغا قالدۇرۇۋېتىشنى يازما تەلەپ قىلسا بولىدۇ.

قالدۇرۇۋېتىشنى تەلەپ قىلىشتا قالدۇرۇۋېتىشنىڭ سەۋەبىنى ئېنىق يېزىش كېرەك.
قالدۇرۇۋېتىشنى ئوتتۇرىغا قويغان ۋەكىللەر ھەربىيلەر يىغىنىدا ئۆزىنى ئاقلاش پىكرىنى بېرىشكە ھوقۇقلۇق، ئۆزىنى يازما ئاقلاش پىكرىنى بەرسىمۇ بولىدۇ.

لۈ، تۇەن دەرىجىلىك سايلام كومىتېتلىرى قالدۇرۇۋېتىشنى تەلەپ قىلغان ۋە قالدۇرۇۋېتىشنى ئوتتۇرىغا قويغان ۋەكىلنىڭ يازما ئۆزىنى ئاقلاش پىكرىنى ئەسلىي سايلام رايونىدىكى سايلىغۇچىلارغا بېسىپ تارقىتىشى كېرەك.

قالدۇرۇۋېتىش تەلىپىگە لۈ ۋە تۇەن دەرىجىلىك سايلام كومىتېتى رىياسەتچىلىك قىلىدۇ.

34-ماددا ھەربىيلەر قۇرۇلتىيى يىغىن ئۆتكۈزگەندە، تۇەن دەرىجىلىكتىن يۇقىرى ئورۇنلارنىڭ سايلام كومىتېتى شۇ دەرىجىلىك ھەربىيلەر قۇرۇلتىيى سايلىغان خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنى ۋەزىپىسىدىن قالدۇرۇشنى ئوتتۇرىغا قويسا بولىدۇ.
قالدۇرۇۋېتىلىدىغان دېلونى قالدۇرۇۋېتىشتە قالدۇرۇۋېتىشنىڭ سەۋەبىنى ئېنىق يېزىش كېرەك.

ھەربىيلەر قۇرۇلتىيى يىغىن ئۆتكۈزگەندە، قالدۇرۇۋېتىشنى ئوتتۇرىغا قويغان ۋەكىل يىغىندا ئۆزىنى ئاقلاش پىكرى بېرىشكە ياكى ئۆزىنى ئاقلاش پىكرىنى يازما بېرىشكە ھوقۇقلۇق.
قالدۇرۇۋېتىش تەكلىپى يىغىندا قاراپ چىقىلغاندىن كېيىن ئاۋازغا قويۇلىدۇ.

35-ماددا ۋەكىللىكتىن قالدۇرۇۋېتىشتە يوشۇرۇن ئاۋاز بېرىپ ئاۋاز بېرىش ئۇسۇلى قوللىنىلىدۇ.

36-ماددا ناھىيە دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنى ۋەكىللىكتىن قالدۇرۇۋېتىشتە، ئەسلىي سايلام رايونىدىكى سايلىغۇچىلارنىڭ تەڭدىن تولىسىنىڭ ماقۇللۇقى ئېلىشى شەرت.

ھەربىيلەر قۇرۇلتىيى سايلىغان خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنى ۋەكىللىكتىن قالدۇرۇۋېتىش شۇ دەرىجىلىك ھەربىيلەر قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنىڭ تەڭدىن تولىسىنىڭ ماقۇللۇقىدىن ئۆتىدۇ.

قالدۇرۇۋېتىش قارارىنى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا ۋە ئارمىيەنىڭ بىر دەرىجە يۇقىرى سايلام كومىتېتىغا ئەنگە ئالدۇرۇش شەرت.

37-ماددا خەلق ئازادلىق ئارمىيەسى سايلىغان رايون بار شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك ۋە مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرى ئۆزلىرىنى سايلىغان ئورۇننىڭ سايلام كومىتېتىغا يازما ئىستېپا بەرسە بولىدۇ.
خەلق ئازادلىق ئارمىيەسى سايلىغان ناھىيە دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرى ئۆزلىرى سايلىغان سايلام رايونىدىكى سايلام كومىتېتى ياكى ھەربىيلەر كومىتېتىغا يازما ئىستېپا بەرسە بولىدۇ.
ئىستېپانى قوبۇل قىلىشتا، ھەربىيلەر قۇرۇلتىيى ياكى ھەربىيلەر يىغىنىدىكى بارلىق خادىملارنىڭ تەڭدىن تولىسىنىڭ ماقۇللۇقىدىن ئۆتكۈزۈش ھەمدە شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرىغا ۋە ئارمىيەدىن بىر دەرىجە يۇقىرى سايلام كومىتېتىغا ئەنگە ئالدۇرۇش شەرت.

ۋەزىپە ئىجرا قىلىش قاتارلىق سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن ھەربىيلەر قۇرۇلتىيى ئېچىلمىسا، تۇەن دەرىجىلىكتىن يۇقىرى ئورۇنلارنىڭ سايلام كومىتېتلىرى شۇ دەرىجە سايلىغان رايون بار شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك ۋە مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنىڭ ئىستېپاسىنى قوبۇل قىلسا بولىدۇ.
سايلام كومىتېتى خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنىڭ ئىستېپاسىنى قوبۇل قىلغاندىن كېيىن، شۇ ۋەكىلنى سايلاپ چىققان ھەربىيلەر قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنى ۋاقتىدا ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىشى ھەمدە شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرىغا ۋە ئارمىيەنىڭ بىر دەرىجە يۇقىرى سايلام كومىتېتىغا ئەنگە ئالدۇرۇشى كېرەك.

38-ماددا ۋەكىللەرنىڭ ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتىدە مەلۇم سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن بوش قالغان ئورنى ئەسلىدىكى سايلام رايونى ياكى سايلىغۇچى ئورۇن تولۇقلاپ سايلايدۇ.

خەلق ئازادلىق ئارمىيەسى سايلىغان ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ ۋەكىللىرىدىن ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى ئىچىدە شۇ مەمۇرىي رايوندىن يۆتكىلىپ كەتكەنلىرىنىڭ ۋەكىللىك سالاھىيىتى ئۆزلۈكىدىن ئاخىرلىشىدۇ، كەم قالغان ئورنى ئايرىم تولۇقلاپ سايلىنىدۇ.

ۋەكىللەرنى تولۇقلاپ سايلاشتا، ۋەكىل نامزاتلىرىنىڭ سانى سايلىنىدىغان ۋەكىللەرنىڭ سانىدىن كۆپ بولسىمۇ، سايلىنىدىغان ۋەكىللەرنىڭ سانى بىلەن تەڭ بولسىمۇ بولىدۇ.

8-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

39-ماددا خەلق ئازادلىق ئارمىيەسىنىڭ سايلام خىراجىتىنى ھەربىي خىراجەت قىلىدۇ.