خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنى بىۋاسىتە سايلاشقا دائىر بىرقانچە بەلگىلىمە

( 1983-يىل 3-ئاينىڭ 5-كۈنى 5-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 26-قېتىملىق يىغىنىدا ماقۇللاندى )

«جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋە يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ سايلام قانۇنى»نى يولغا قويۇشقا قولايلىق يارىتىش ئۈچۈن، ناھىيە دەرىجىلىكتىن تۆۋەن خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنى بىۋاسىتە سايلاش جەريانىدىكى بىرقانچە مەسىلە توغرىسىدا تۆۋەندىكىچە بەلگىلىمە چىقىرىلدى :

1.ناھىيە، ئاپتونوم ناھىيە، رايونى يوق شەھەر، شەھەرگە قاراشلىق رايون، يېزا، مىللىي يېزا، بازارلاردا سايلام كومىتېتى تەسىس قىلىنىدۇ.
ناھىيەلىك، ئاپتونوم ناھىيەلىك، رايونى يوق شەھەرلىك، شەھەرگە قاراشلىق رايونلۇق سايلام كومىتېتى تەركىبىدىكىلەرنى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى تەيىنلەيدۇ.
يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق سايلام كومىتېتى تەركىبىدىكىلەرنى ناھىيەلىك، ئاپتونوم ناھىيەلىك، رايونى يوق شەھەرلىك، شەھەرگە قاراشلىق رايونلۇق خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى تەيىنلەيدۇ.

سايلام كومىتېتى ئىش بېجىرىش ئاپپاراتى تەسىس قىلىدۇ، سايلامنىڭ كونكرېت ئىشلىرىنى بېجىرىدۇ.

2.سايلام كومىتېتىنىڭ خىزمەت ھوقۇقى :

( 1 ) شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنى سايلاشقا رىياسەتچىلىك قىلىش؛

( 2 ) سايلىغۇچىلارنى تىزىملاش، سايلىغۇچىلارنىڭ سالاھىيىتىنى تەكشۈرۈش، سايلىغۇچىلارنىڭ ئىسىملىكىنى ئېلان قىلىش؛
سايلىغۇچىلار ئىسىملىكىدىكى پىكرى ئوخشاش بولمىغان ئەرزنى قوبۇل قىلىش ھەمدە قارار چىقىرىش؛

( 3 ) شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنى سايلايدىغان سايلام رايونىغا ئايرىپ، سايلام رايونلىرىدىن سايلىنىشقا تېگىشلىك ۋەكىل سانىنى تەقسىملەش؛

( 4 ) بىرقەدەر كۆپ ساندىكى سايلىغۇچىلارنىڭ پىكرىگە ئاساسەن، رەسمىي ۋەكىل نامزاتلىرىنىڭ ئىسىملىكىنى بېكىتىش ۋە ئېلان قىلىش؛

( 5 ) سايلام ۋاقتىنى بەلگىلەش؛

( 6 ) سايلام نەتىجىسىنىڭ كۈچكە ئىگە ياكى ئىگە ئەمەسلىكىنى بېكىتىپ، سايلانغان ۋەكىللەر ئىسىملىكىنى ئېلان قىلىش.

ناھىيەلىك، ئاپتونوم ناھىيەلىك، رايونى يوق شەھەرلىك، شەھەرگە قاراشلىق رايونلۇق سايلام كومىتېتى يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق سايلام كومىتېتىنىڭ خىزمىتىگە يېتەكچىلىك قىلىدۇ.

3.روھىي كېسەلگە گىرىپتار بولغانلار سايلام ھوقۇقىنى يۈرگۈزەلمىسە، سايلام كومىتېتىنىڭ مۇئەييەنلەشتۈرۈشى بىلەن سايلام ھوقۇقى يۈرگۈزۈلمەيدۇ.

4.ئىنقىلابقا قارشى تۇرۇش دېلوسى ياكى باشقا ئېغىر جىنايى ئىشلار جىنايىتى دېلوسى بىلەن قاماپ تۇرۇلغان، تەھقىقلىنىۋاتقان، ئەيىبلىنىۋاتقان، سوت قىلىنىۋاتقان كىشىلەر خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ياكى خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ قارارى بىلەن، قاماپ تۇرۇلغان مەزگىلدە سايلام ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈشتىن توختايدۇ.

5.تۆۋەندىكى خادىملار سايلام ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈشكە رۇخسەت قىلىنىدۇ :

( 1 ) مۇددەتلىك قاماق جازاسى، تۇتۇپ تۇرۇپ ئەمگەككە سېلىش جازاسى، رېجىمغا ئېلىش جازاسىغا ھۆكۈم قىلىنغان، ئەمما سىياسىي ھوقۇقىدىن قوشۇمچە مەھرۇم قىلىنمىغانلار؛

( 2 ) قاماپ تۇرۇلۇپ، تەھقىقلىنىۋاتقان، ئەيىبلىنىۋاتقان، سوت قىلىنىۋاتقان، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ياكى خەلق سوت مەھكىمىسى سايلام ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈشنى توختىتىشنى قارار قىلمىغان بولسا؛

( 3 ) بىر تەرەپ قىلىنغىچە كېپىلگە بېرىۋاتقانلار ياكى نازارەت قىلىنىپ تۇرۇۋاتقانلار؛

( 4 ) ئەمگەك بىلەن تەربىيەلىنىۋاتقانلار؛

( 5 ) توختىتىپ قويۇش جازاسى بېرىلىۋاتقانلار.

يۇقىرىدا كۆرسىتىلگەن خادىملارنىڭ سايلامغا قاتنىشىشىنى سايلام كومىتېتى بىلەن قاماش، قاماپ قويۇش، توختىتىپ قويۇش ياكى ئەمگەك بىلەن تەربىيەلەش ئورگىنى ئورتاق قارار قىلىدۇ، كۆچمە بېلەت ساندۇقىدا بېلەت تاشلىسىمۇ ياكى سايلاش ھوقۇقىغا ئىگە تۇغقانلىرىغا ياكى باشقا سايلىغۇچىلارغا ۋاكالىتەن بېلەت تاشلاشنى ھاۋالە قىلسىمۇ بولىدۇ.
تۇتۇپ تۇرۇپ ئەمگەككە سېلىش جازاسىغا، توختىتىپ قويۇش جازاسىغا ياكى ئەمگەك بىلەن تەربىيەلەنگەنلەر سايلام كۈنى ئەسلىي سايلام رايونىغا قايتىپ سايلامغا قاتناشسا بولىدۇ.

6.ناھىيەلىك، ئاپتونوم ناھىيەلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ تۇرۇشلۇق ئورنى شەھەر رايونىدا بولسا، ئۇلارغا قاراشلىق ئورگان، تەشكىلات ۋە كارخانا، كەسپىي تەشكىلاتلارنىڭ ئىشچى-خىزمەتچىلىرى ناھىيەلىك، ئاپتونوم ناھىيەلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنى سايلاشقا قاتنىشىدۇ، شەھەرلىك، شەھەرگە قاراشلىق رايونلۇق خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنى باھالاشقا قاتناشمايدۇ.

7.يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق ناھىيە دەرىجىلىكتىن تۆۋەن خەلق ھۆكۈمەتلىرى رەھبەرلىكىدىكى كارخانا، كەسپىي تەشكىلاتلارغا تەۋە بولمىغان ئىشچى-خىزمەتچىلەر ناھىيە دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنى سايلاشقىلا قاتناشسا بولىدۇ، يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنى سايلىماسلىققا قاتنىشىدۇ.

8.سايلام رايونىنىڭ چوڭ-كىچىكلىكى ھەربىر سايلام رايونىدا بىردىن ئۈچكىچە ۋەكىل سايلىنىش بويىچە ئايرىلىدۇ.

9.سايلىغۇچىلار سايلام مەزگىلىدە باشقا جايدا ۋاقىتلىق ئەمگەك قىلىۋاتقاندا، ئىشلەۋاتقاندا ياكى ئولتۇراقلىشىپ قالغاندا، ئەسلىدىكى سايلام رايونىغا قايتىپ سايلامغا قاتنىشالمىسا، ئەسلىدىكى تۇرۇشلۇق جايدىكى سايلام كومىتېتىنىڭ ئېتىراپ قىلىشىدىن ئۆتكۈزگەندىن كېيىن، سايلاش ھوقۇقىغا ئىگە تۇغقانلىرىغا ياكى باشقا سايلىغۇچىلارغا ئەسلىدىكى سايلام رايونىدا ۋاكالىتەن بېلەت تاشلاشنى يازما ھاۋالە قىلسا بولىدۇ.

سايلىغۇچىلار ئەمەلىيەتتە باشقا جايغا كۆچۈپ كەتكەن، ئەمما نوپۇسىنى يۆتكىمىگەن بولسا، ئەسلىدىكى سايلام رايونىدىكى سايلىغۇچىلىق سالاھىيىتى ئىسپاتىغا ئېرىشكەندىن كېيىن، ھازىر تۇرۇشلۇق جايىدىكى سايلام رايونىدا سايلامغا قاتناشسا بولىدۇ.

10.ھەر بىر سايلىغۇچى ( ئۈچتىن ئارتۇق كىشى قوشۇلغان ) كۆرسەتكەن ۋەكىل نامزاتلىرىنىڭ سانى شۇ سايلام رايونىدا سايلىنىشقا تېگىشلىك ۋەكىللەر سانىدىن ئېشىپ كەتسە بولمايدۇ.

سايلىغۇچىلار ۋە سىياسىي پارتىيەلەر، خەلق تەشكىلاتلىرى كۆرسەتكەن ۋەكىل نامزاتلىرىنى ۋەكىل نامزاتلىرى ئىسىملىكىگە كىرگۈزۈش كېرەك، سايلام كومىتېتى ئۆزئارا ئالماشتۇرسا ياكى كېمەيتسە بولمايدۇ.

رەسمىي ۋەكىل نامزاتلىرىنىڭ ئىسىملىكى تەييارلىق سايلىمىدا بېكىتىلگەن بولسا، ئېرىشكەن ئاۋازنىڭ ئاز-كۆپلۈكى تەرتىپى بويىچە تىزىلىدۇ.